Wandel- en fietsroutes in Nederland | Reiswijzer 1

Reiswijzer

In Nederland

Wandel- en fietsroutes

2 Reiswijzer | Wandel- en fietsroutes in Nederland

voorwoordDe paden opEr een paar dagen tussenuit in eigen land en dan vooral lekker buiten bezig zijn, dat klinkt aanlokkelijk of niet? In iedere Reisgids staat een artikel over fietsen en wandelen in een Nederlandse streek. We lopen of fietsen de beschre-ven routes zelf en geven tips voor eet- en drinkadressen en overnachtings-mogelijkheden. Van de Achterhoek tot het Noordhollands Duinreservaat en van de Biesbosch tot het Wad.In deze publicatie hebben we 14 van die artikelen gebundeld en aangevuld met informatie over onder andere de aan-schaf van een e-bike en fietsendrager en slapen in natuurhuisjes. Beschouw de prijsinformatie als indicatie omdat het om artikelen uit de Reisgidsen van de afgelopen jaren gaat.Al bladerend, of beter scrollend, viel me meteen weer op hoeveel mooie plekjes we hebben in ons land en altijd is er wel een goed bewegwijzerde of beschreven wandel- of fietsroute die je kunt volgen. Hopelijk inspireert deze uitgave tot sportieve weekendjes weg met veel wandel- en fietsplezier.

Margreet van BurkHoofdredacteur

Wandel- en fietsroutes in Nederland | Reiswijzer 3

inhoudWandel- en fietsroutesWANDEL- EN FIETSROUTES

4 De BetuweTussen de fruitbomen

8 De BiesboschVeelzijdige natuur

11 Groene Hart Hollandser kan niet

15 De Loonse en Drunense Duinen

Oer-Brabantse sferen

19 Noord-LimburgRivierduinen en kasteeltuinen

22 Het Rijk van Nijmegen

Gevarieerd landschap

25 Utrechtse HeuvelrugVeelzijdigheid troef

29 Waterland Zo weids is Holland

33 Wadlopen Eindeloos uitzicht

36 WaterlinieLangs mooie forten

40 Oostvaarders-plassenUniek natuurgebied

44 TwenteTussen de coulissen

4

42

8

48 De Achterhoek Kastelen + wijngaarden

52 Duinen Noord-Holland

Bij Schoorl en Bergen

56 Test e-bikes Accu is zorgenkindje

60 Test fietsen-dragers

14 stuks vergeleken

64 Camper huren Handig zo’n kleine buscamper

66 Natuurhuisjes Tips voor zoeken en boeken

EEN ONAFHANKELIJKE CONSUMENTENBOND Wij zijn er voor consumenten. En we zijn ván consumenten. Samen maken we kiezen makkelijker, kopen veiliger en markten eerlijker. We bewaken bij alles wat we doen onze objectiviteit en onafhankelijkheid. We laten ons niet beïnvloeden door politieke en commerciële belangen. Het belang van de consument staat bij ons voorop.

4 Reiswijzer | Wandel- en fietsroutes in Nederland

ontdek nl

Tekst Kees Verplanke Foto’s RBT Rivierenland

Slingerend over rivierdijken, langs boomgaarden, weilanden, stukjes bos en brede sloten, en af en toe een charmant dorp of eeuwenoude boerderij. Het is

paradijselijk fietsen en wandelen in de Betuwe – zeker in de bloesemtijd.

Ontdek de Betuwe

3 routes getest

Culemborg

4 Reisgids | Wandel- en fietsroutes in Nederland

UIT REISGIDS 02-2016

Wandel- en fietsroutes in Nederland | Reiswijzer 5

vonden we zo mogelijk nog leuker. Bij de opval-lend rode toren van de Sint-Lambertuskerk staat een beeldengroep met de bekendste inwoner: Anna van Buren, samen met Willem van Oranje en hun kinderen: een mooi stel, ook in brons. Even verderop zit in het prachtige voormalige Koninklijke Weeshuis met de gekleurde luiken het Marechausseemuseum. Hoogtepunt is een wandeling over de wallen.

Kerkjes, molens en boerderijen De meeste dorpen zijn overwegend modern, maar vaak hebben ze een sfeervol, eeuwenoud kerkje en een voornaam landhuis, meestal aan de rand, zoals Keizershoff bij Buurmalsen. Buiten de dorpen vind je knusse oude boerde-rijtjes, soms op een terp, zoals B&B de Noest, maar ook mooi gelegen herenboerderijen met de allure van een landhuis, zoals ’t Hanennest tussen Asch en Buren. Een aantal daarvan is – gemoderniseerd – in gebruik als luxe B&B, of als locatie voor groepstrainingen. Ook molens, hoe kan het ook anders met zo veel water, zijn allerminst zeldzaam. Ze staan zowel in en bij de stadjes als aan waterlopen. Met voorsprong de mooiste is de witte molen De Vlinder aan de Linge, tussen Deil en Enspijk.

Gelegen tussen de drukbevaren Waal, de Nederrijn/Lek en daartussenin nog eens de Linge, is de Betuwe rivierenland bij uitstek. Toch is het vooral bekend als de nationale boomgaard, met fruitmannetje Flip-je als mascotte. Er is veel veranderd sinds de hoogtijdagen van de fruit-teelt, toen het nog één grote boom-gaard was, maar fruitbomen zijn er

nog volop, in alle soorten en maten. Appels en peren vormen de hoofdmoot, maar je ziet ook kersen en pruimen. En wat zo mooi is: elke soort heeft zijn eigen bloeitijd. Zo bloeien de kers en de pruim al in april, terwijl de witte appel- en perenbloesems pas in mei de takken sieren. Op bloesem.info wordt aangegeven wanneer het tijd is voor een bloesemtocht. Wie van drukte houdt, kan zich inschrijven voor de nationale bloesem-tocht van het Rode Kruis: dan gaan ruim 30.000 wandelaars na betaling van €7 of €8 op pad voor een bloesemwandeling van 8 tot 40 kilometer.

Tussen hoogstam en laagstamLang niet alle boomgaarden zijn hetzelfde. Het mooist zijn de vaak oude hoogstamboomgaar-den; begroeid met mos en met hun takken als vangarmen zijn hoogstambomen zelfs in de win-ter mooi. Omdat het plukken met een ladder veel werk was, stapten de boeren over op laagstam-bomen. De fraaie hoogstammen vind je gelukkig nog wel, maar dan voor de sier, zoals bij landhuizen en rondom boerderijen, of soms bij een camping. Bij de jonge boomgaarden draait alles om zo veel mogelijk appels of peren: de takken zijn er geleid en boven de boompjes zie je uitklapbare zeilen en beregeningsinstal-laties. Onderweg zie je boerderijwinkels met zelfgemaakte jam, chutneys en tokkelroom: een advocaat-achtig drankje dat prima bij de koffie smaakt. Willemien Eetwaar in Culemborg en de Stapelbakker op Mariënwaerdt hebben ook een ruim assortiment.

Charmante stadjesWe vielen als een blok voor de even bescheiden als charmante stadjes Culemborg en Buren. Cu-lemborg is nog deels omwald en heeft een ver-rassend grote Markt, met het 16e-eeuwse stad-huis als blikvanger. In de straatjes eromheen kom je langs historische panden, zoals het Drosten-huis, het geboortehuis van Jan van Riebeeck – de stichter van Kaapstad – en het Elisabeth Wees-huis, dat nu dienst doet als museum. Maak ook even een ommetje door de fraaie Binnenpoort, en loop via het hyper-moderne stadskantoor weer terug de Markt op. Het nog volledig omwalde oranjestadje Buren

Het pontje bij Enspijk

INSIDER

Martijn Copier vrijwilliger

‘In de Kasteeltuin Culemborg zijn de opgravingen van

een waterkasteel te zien. De tuin wordt onderhouden door

vrijwilligers die nauw betrokken

waren bij de opgra­vingen. De bijzon­

derste vondst is het beeldje ‘De Monnik’.

De Kasteeltuin is open van april tot oktober op zater­

dagen van 11-17 uur.’

6 Reiswijzer | Wandel- en fietsroutes in Nederland

ontdek nl

Route 1 - 40 km Betuwe ten voeten uit✶✶✶✶✶

Eigenlijk willen we van start, maar Culemborg verleidt ons meteen tot een stadswandeling met koffie. Buiten de stad gaat het direct de dijk op, met mooie vergezichten over de Lek en de uiterwaarden met de vele vogels en de pontjes: het verveelt geen moment. De markt van Beusichem is ook een prettige verrassing. Tot Buren is het over de veelal rechte wegen doortrappen, al zorgen mooie landhuizen geregeld voor afwisse­ling. In het onweerstaanbare Buren gaat de fiets op slot voor een stads­wandeling door de hoofdstraat en over de wallen. Daarna wordt het weer echt mooi voorbij Geldermal­sen, langs de kronkelende Linge en over Landgoed Heerlijkheid Mariën waerdt. Als het pontje bij Enspijk niet vaart, neem dan de brug 1 kilometer verderop. Daarna gaat het over lange, rechte wegen terug naar Culemborg.

over de routeu soort weg overwegend smalle asfaltwegen, soms enkele kilometers fietspad langs een doorgaande weg u algemeen beeld over rivier­dijken en door een gevarieerd boerenlandu cafés in stadjes en in sommige dorpenu bewegwijzering knooppuntenu landschap boomgaarden, weilanden, stukjes bos, landgoed, verspreide boerderijen en dorpen, rivieren en brede sloten

Route 2 - 43 km Open land en dijken ✶✶✶✶✶

Vanuit Buren is Erichem de eerste stop, voor een kijkje bij de meer dan 12 eeuwen oude St. Joriskerk aan de rand van het langgerek­te dorp. Volgens de routebordjes moeten we voor Kerk­Avezaath linksaf, maar het witte landhuis Teisterbant willen we even van dichtbij zien. Voor Zoelen komen we in de verleiding een wandeling te maken bij Kasteel Soelen. Het landgoed is een mix van

de Engelse landschapsstijl en de formele Franse parkaanleg. Anders dan op Mariën­waerdt huist op Soelen geen baron; het kasteel is opgedeeld in appartementen. Tot de Lek is het doortrappen tussen de weilanden – en om golfterrein De Batouwe. Een wat eentonig stuk, en dus negeren we in Eck en Wiel het bordje naar knooppunt 75 en rijden we rechtdoor naar het pontje bij Amerongen. Daar zien we een wegwijzer naar 74. Heerlijk pendelen over de dijk, die met rivier en uiterwaarden meekronkelt. Bij het schilder achtige Rijswijk maken de brug en sluizen bij de kruising Lek ­ Amsterdam­ Rijnkanaal indruk.

over de routeu soort weg smalle asfaltwegen en deels fietspad langs een doorgaande weg u algemeen beeld door weilanden en over en langs dijkenu cafés in Buren en sommige dorpenu bewegwijzering knooppuntenu landschap weilanden, landgoed, verspreide boerderijen en dorpen, rivieren en brede sloten

De Betuwe-routes

Kasteeltuin en museum De Groene Schuur, Culemborg

Wandel- en fietsroutes in Nederland | Reiswijzer 7

Kijk voor de 3 routes en de beschrijving van een extra route op reisgidsplus.nl.

BUREN 1 De Prins Ligt ideaal aan de fietsroute, net binnen de vesting. Drie verzorgde kamers met mooi uitzicht. Sfeervol, eigentijds ingericht café-restaurant met overzich-telijke menukaart, smakelijke gerechten en een goede prijs-kwaliteitverhouding; gastvrije service. Restaurantdeprins.nl

2 Kunsthof de Heuf Net buiten de vesting, in een boerderij op een terp die aandoet als landhuis met een mooie tuin, zwemvijver en diverse zitjes; prachtig stadsgezicht. Zes met war-me kleuren in plattelandsstijl ingerichte kamers en ge-meenschappelijke ruimtes. kunsthofdeheuf.nl

CULEMBORG 3 B&B de Appelgaard Aan de voet van de Lekdijk, in een hoogstamboomgaard. Vier eenvoudig ingerichte maar verzorgde kamers met kookgelegenheid in de oude koeien stal. Daarnaast is er het grotere en meer comfor-tabele Huisje Weltevree (2-5 pers.). Heerlijk buiten zitten op het terras of in de boomgaard. Pensiondeappelgaard.nl

BEUSICHEM 4 ’t Veerhuys Prachtplek bij het veerpontje over de Lek.

Mooi rivierzicht vanuit het restaurant, met onder meer een ruime keuze aan bijzon-dere pannenkoeken. Vijf verrassend comfortabele en eigentijdse, strak ingerichte kamers. Veerhuys.eu

5 B&B Aan de Markt Drie ruime, stijlvol ingerichte, comfortabele kamers in een 19e-eeuws herenhuis met mooie tuin en een apart huisje (2-4 pers.) aan de sfeervolle Markt. De inrich-ting past naadloos bij het huis. Restaurant en theater Het Heerenlogement zitten ook aan de markt. Aandemarkt.nl

BEESD 6 B&B de Neust Mooi onder houden 14e-eeuwse boerderij, rust gegarandeerd. Zes met antiek ingerichte kamers in de voormalige deel op een steenworp van de Appeldijk. Ideaal uitgangs-punt voor wandelingen op Landgoed Mariënwaerdt. Deneust.nl

ETEN EN DRINKENBehalve bij De Prins (1) en ’t Veerhuys (4) is het ook hier goed bijkomen:

CULEMBORG * Willemien Eetwaar heeft – naast onder meer koffie, thee, olijfolie en verse nougat – een ruime keuze aan gebak, ook om mee te nemen.* Fijnbakkerij Bouman Een bakkie doen met uitzicht op de bakkerij beneden, met lekkere plaatcake.

BUREN * LIC ijssalon, met heerlijke koffie en taart, naast de kerk.

KAARTEen specifieke reisgids over de Betuwe is er niet, evenmin over Gelderland. De Falke fietskaart 11 Rivierenland is handig, ook vanwege de knooppuntroutes, €9.

MEER INFORMATIErivierenland.nl/betuweburen-toeristeninfo.nlburenstad.nlculemborgklopt.nlwandeleninrivierenland.nlrivierenland.nl/hotelsvakantiehuisjesbetuwe.nlmarienwaerdt.nlgelderseroutes.nlbloesem.infostruinroutes.nlrodekruisbloesemtocht.nl

Onze tips

Van onze expert Kees Verplanke

Op het landgoed, eigendom van baron Van Verschuer, zijn vier routes uitgezet: van 2,5 tot 12,5 kilometer over dijkjes, lanen en paden, dwars door de weilanden en stukjes bos. Pannenkoekenhuis De Stapelbakker heeft ze op de placemat gezet. Een prima uitgangspunt, maar B&B De Neust is ook een goed vertrekpunt. Wij lopen de oranjeroute (12,5 km), maar snijden die af door de Abelen­laan te nemen, en even verderop de Annemariedreef. Het mooist is het stuk over de haast monumen­tale Appel dijk met de stokoude hoogstam appelbomen: de Champs­Élysées van de bloesem. Ga je in oktober, neem dan een zak mee, want plukken mag! Dat mag ove­rigens niet op de Notenlaan, maar gelukkig is die dan bezaaid met walnoten – en rapen mag wel. De route gaat voor een groot deel over onverharde paden, waar het flink modderig kan zijn. Laarzen aan dus, of wandelschoenen.

over de routeu soort weg onverharde paden en smalle asfaltwegenu algemeen beeld rivierdijk, bos, weiland, brede sloten u cafés pannenkoekenhuis De Stapelbakkeru bewegwijzering bordjes met gekleurde pijlenu landschap boomgaarden, rivier, bos, weilanden, boerderijen en landgoed

De Appelgaard

De toren van de Sint­Lambertuskerk en rechtsvoor De Prins

’t Veerhuys Route 3 - 11 km Mariënwaerdt: te gast bij de baron✶✶✶✶✶

8 Reiswijzer | Wandel- en fietsroutes in Nederland

Tekst en foto’s Kees Verplanke en Mirjam Bijleveld

Wandelen over ruige paden, fietsen door weidse polders vol watervogels, reeën spieden terwijl je fluisterstil vaart: De Biesbosch is even indrukwek-kend als veelzijdig.

Op pad in De Biesbosch

De mooiste routes

3 ROUTES GETEST

Dankzij natuurontwikkeling kun je aan de randen van De Biesbosch steeds mooier fietsen en wandelen. Om het gebied in zijn volle glorie te bewonderen, is een vaartocht per kajak of fluisterboot een must

RotterdamDordrecht

De Biesbosch

natuur

UIT REISGIDS 05-2015

Wandel- en fietsroutes in Nederland | Reiswijzer 9

De mooiste routes

Het beste vertrekpunt om De Biesbosch wandelend te erva­ren, is de kleine parkeerplaats bij gemaal Hooge Hof, zo’n 10 km van Werkendam. Er zijn weinig plekken waar je over land in oude delen van het natuurgebied kunt komen. Dit is zo’n plek, en het is er – wel­licht door de afgelegen ligging – verrassend rustig. Vanaf het gemaal voert de route west­waarts door verwilderd polder­land. Na een kilometer wacht rechts de brug naar de Deeneplaat, een prachtig stuk oude Biesbosch waar onder meer de wielewaal en de grote bonte specht huizen. Smalle paden, ’s zomers omzoomd door meterhoge, zoetgeuren­de reuzenbalsemien, leiden langs grienden en kreken naar het wilgenvloedbos op het oostelijk deel van de plaat, en weer terug naar de polder, waar tegen de schemering met wat geluk een ree of vos te spotten valt.

Route 1 – 8,5 kmHooge hof en Deeneplaat✶✶✶✶✶

OVER DE ROUTE• soort weg onverharde, soms

smalle en drassige paden• algemeen beeld rustige

natuurroute door oud en nieuw Biesboschlandschap

• cafés geen op de route• bewegwijzering geen, maar

de route wijst zichzelf• landschap combinatie van

weids verwilderd polderland­schap en smalle paden langs kreken en door wilgenvloedbos.

Route 2 – 53 km

Rondje Biesbosch ✶✶✶✶✶

Dankzij de zachte winters zijn er veel ijsvogels te spotten

Een kudde van zo’n 160 Schotse hooglanders begraast de polders

De essentie van De Bies­bosch zijn de vele kreken en gaten tussen het vooral met grienden en riet be­groeide land; wegen zijn er mondjesmaat. Alleen op het rondje bij het Bies­bosch centrum en bij de

polders Jantjesplaat en de Pannekoek fiets je er echt doorheen en zie je soms een mast boven het riet uitsteken en foeragerende vogels. Voor het grootste deel blijf je aan de rand. Zo loopt de nieuwe weg door de polders in de Noord­waard nu verder van het water af, al zijn er nog enkele stukken onverhar­de weg dicht langs het water. Het Steurpontje en het pad over de dijk maken dat deels goed. Op de noordoever van de Merwe­de is er louter bebouwing inclusief een reeks scheepswerven. Gelukkig is er vaak een doorkijkje op de drukbevaren rivier en heeft Sliedrecht zeker charme.

Werkendam

Hardinxveld­Giessendam

Sliedrecht

Dordrecht

OVER DE ROUTE• soort weg rustige wegen

en fietspaden• algemeen beeld afwisse­

lende fietstocht, omleidin­gen vanwege werken aan wegen en dijken

• cafés voldoende onder­weg

• bewegwijzering knoop­punten (tijdelijk?) verdwe­nen, omleiding, nieuwe wegen

• landschap polders, kre­ken, rietlanden, grote rivier, stedelijk gebied, scheeps­werven

Gemaal Hooge Hof

SpieringsluisWerkendam