Reformatorisch Dagblad 29 januari 2013

min. 8°, max. 14°

Wind en regen

Vannacht bewolkt met lichte re-gen. Morgen ’s ochtends regen-achtig, ’s middags opklaringen. Zowel vanavond, vannacht als morgen stormachtige wind. Meer weernieuws: pag. 10.

DIRECTEUR: IR. B.VISSER − HOOFDREDACTEUR: W. B. KRANENDONK www.rd.nl

puntkomma7 Dr. Tj. de Boervolgtdr. B. Plaisier opin Hongkong.

8 Veel ongevallenmet jongerenop dewerkvloer.

9 Israël vreestvoor chemischeaanvallenuit Syrië.

13 Dijksma: Fransgeweld tegenvissersonaanvaardbaar.

Koninklijk: in haarwerk, in haar stijl,in haar optreden.

PRIJS PER NUMMER € 1,80 / ZATERDAG € 2,50 dinsdag 29 januari 2013, 42e jaargang nr. 253

Koningin Beatrix, stabiele factor in een sterk veranderende samenleving

Jarenlang hing het al in de lucht en toch heeft koningin Beatrix het Nederlandse volk verrast. Gisteravond maakt zij haar aftreden bekend. Op 30 april –voor de laatste maal Koninginnedag– wil zij haar koninklijk ambt overdragen aan haar zoon, prins Willem-Alexander.

Op de haar kenmerkende, zakelijk en tegelijk betrokken wijze deelde de vorstin gisteravond in een korte toespraak mee terug te treden, „vanuit de overtuiging dat de verantwoordelijkheid voor ons land nu in handen van een nieuwe generatie moet liggen.”

Impliciet geeft de vorstin daarmee aan dat er met haar aftreden een tijdperk wordt afgesloten. En dat is ook echt zo.

Tijdens de 33 jaar die koningin Beatrix op de troon zat, is onze maatschappij dras-tisch veranderd.

Ondanks dat het proces van secularisa-tie bij haar ambtsaanvaarding in 1980 al volop gaande was, was de samenleving destijds nog tamelijk homogeen en droeg ze tal van christelijke kenmerken. Dat is nu, ruim 32 jaar later, volstrekt anders. Ne-derland is een multiculturele samen leving geworden, waar een stevige seculiere wind waait en de polarisatie heerst.

Het is een grote verdienste van onze koningin dat ze in al die jaren de stabiele factor is gebleven. Zij slaagde erin de bijna 17 miljoen Nederlanders te verenigen rond de troon. Zij was een belangrijke bindende

factor. Bijna alle Nederlanders houden van de koningin.

Enerzijds lukte haar dat doordat ze het koningschap op een eigentijdse manier vorm wist te geven in een sterk en voort-durend veranderende context. Ze zwichtte niet voor de druk om mee te doen aan hypes, maar hield vast aan haar eigen stijl. Juist door haar waardige optreden en haar onkreukbaarheid heeft zij de monarchie statuur gegeven in een maatschappij die steeds minder heeft met instituten.

Anderzijds toonde de vorstin zich een vrouw die intens met haar volk meeleefde, in vreugde en verdriet. Op momenten dat rampen zoals die in de Bijlmer (1992), Enschede (2000) en Apeldoorn (Koningin-

nedag 2009) zich voltrokken, was zij voor getroffenen en omstanders de moeder des vaderlands. Juist die warme menselijkheid op de meest moeilijke momenten maakte haar geliefd en populair.

Ook haar critici waren ervan overtuigd dat de koningin met haar volle inzet het volk wilde dienen. Op een bijna soeve-reine wijze stond ze boven de partijen en iedereen wist dat ze onkreukbaar was.

In haar toespraak gisteravond zei de koningin dat ze niet aftreedt omdat het ambt haar te zwaar wordt. Wie haar func-tioneren de laatste jaren heeft gadegesla-gen, kreeg ook niet de indruk dat ze met veel moeite haar werk deed. Dat is een bijzonder voorrecht geweest. Veel burgers

hebben op de leeftijd van de koningin hun werkzame leven al bijna tien jaar achter zich.

Dat is beslist bijzonder. Met name de laatste tien jaar is haar privéleven niet gemakkelijk geweest. Het overlijden van haar man, prins Claus, in 2002 was wellicht de gevoeligste slag die haar trof. De prins was niet alleen haar echtgenoot, iedereen wist dat hij ook haar belangrijkste raad-gever was.

Daarnaast moet het haar diep geraakt hebben dat er na het overlijden van haar vader, prins Bernhard, veel rumoer kwam over diens vrijbuiterig leven.

Nog geen jaar geleden trof haar een nieuwe ramp. Haar zoon Friso kreeg een

ongeluk waardoor hij in coma raakte. Per-spectief op zijn herstel is er eigenlijk niet.

Behalve tijdens deze drama’s wist zij ook overeind te blijven in de soms heftige discussies rond de huwelijken van haar zo-nen. En ondanks dat alles deed de vorstin trouw haar werk. Waar haalde zij kracht en moed vandaan?

Als het om haar persoonlijke overtuiging ging, was de koningin altijd sober. In haar kersttoespraken schroomde zij niet de naam van Jezus Christus te noemen. Maar wat Hij voor haar persoonlijk betekent, blijft het geheim van Huis ten Bosch.

Bij dit afscheid past grote dank aan de koningin en voor de komende levens-avond een hartelijk à Dieu, Gode bevolen.

Afscheid van een mooie taak

Ook voor jou starten we per DVfebruari 2013 een mbo-4 trajectcommercieel. Tel: 088 2806010

Foto ANP

Reformatorisch Dagblad A b d i c a t i e k o n i n g i n B e a t r i x dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 2

koNINGIN IN BEELDkoningin Beatrix heeft in totaal 33 keer de Troonrede uitgesproken. Altijd was ze stijlvol gekleed en droeg ze een opvallend hoofddeksel. Een foto-impressie.

1980Foto’s ANP

1981 1983 1985

Koningin BeatrixZoals u allen weet, hoop ik over enkele dagen mijn 75e verjaardag te vieren. Ik ben dankbaar dat het mij gegund is deze dag in goede gezondheid tegemoet te gaan. Aan het einde van dit jaar zullen wij herden-ken dat ons land 200 jaar geleden een koninkrijk werd, waarmee in onze geschiedenis een nieuw tijdperk aanbrak. Het samenvallen van deze twee bijzondere gebeurtenissen is voor mij de aanleiding geweest te besluiten dit jaar uit mijn ambt terug te treden. Het lijkt mij een goed moment om deze stap, die ik al eni-ge jaren overweeg, nu daadwerkelijk te nemen.Ik heb het altijd als een uitzonderlijk voorrecht beschouwd een groot deel van mijn leven in dienst van ons land te kunnen stellen en overeenkomstig mijn opdracht invulling te mogen geven aan het koningschap. Daarbij was prins Claus mij vele jaren tot grote steun.Tot op de dag van vandaag heeft deze mooie taak mij veel voldoening geschonken. Het is inspirerend zich bij mensen betrokken te voelen, mee te leven met verdriet en te delen in tijden van vreugde en nationale trots. Dat heb ik eveneens mogen ervaren in de Caraïbische delen van ons koninkrijk, waar ik ook altijd veel warmte en hartelijkheid heb ondervonden. Ik treed dan ook niet terug omdat het ambt mij te zwaar zou vallen, maar vanuit de overtuiging dat de verantwoordelijkheid voor ons land nu in handen van een nieuwe generatie moet liggen. Het is met het grootste vertrouwen dat ik op 30 april van dit jaar het ko-ningschap zal overdragen aan mijn zoon, de Prins van Oranje. Hij en prinses Máxima zijn ten volle op hun toekomstige taak voorbereid. Zij zullen ons land met toewijding dienen, getrouw de Grondwet onderhou-den en met al hun talenten een eigen invulling geven aan het koningschap.Gesterkt voel ik mij door de gedachte dat het plaatsmaken voor mijn opvolger niet betekent dat ik afscheid neem van ú. Ik hoop dat ik velen van u nog dikwijls kan ontmoeten. Ik ben u diep dankbaar voor het ver-trouwen dat u mij heeft gegeven in de vele mooie jaren waarin ik uw koningin mocht zijn.

Tekst van de toespraak waarin koningin Beatrix gisteren haar aftreden aankondigde.

Reformatorisch Dagblad dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 3

Rutte: Respect en bewonderingDEN HAAG (ANP) – Reactie van premier Rutte naar aanleiding van koningin Beatrix’ aftreden.

„Zojuist heeft koningin Beatrix haar aftreden aangekondigd. Op dit bijzondere moment voor de koningin en voor ons land wil ik allereerst mijn grote respect en bewondering uitspreken. Respect en bewondering voor de buitengewone inzet van de koningin in en voor Nederland en de Nederlanders gedurende meer dan dertig jaar. Vanaf haar inhuldiging in 1980 heeft zij zich met hart en ziel ingezet voor de Nederlandse samenleving. Zicht-baar, betrokken en met een enor-me energie. Daarom roept de toespraak die zij net hield in het hele koninkrijk warme gevoe-lens op van grote dankbaarheid. Ook bij mij persoonlijk en bij de andere leden van het kabinet.

We nemen straks afscheid van een koningin in het hart van de samenleving. Koningin Beatrix was er altijd. Zij was er op de feestelijke momenten, bij de vie-ring van sportieve successen of culturele hoogtepunten. Maar zij was er ook en vooral op de moeilijke ogenblikken. Bijvoor-beeld toen het noodlot toesloeg in de Bijlmermeer, in Enschede, en natuurlijk op die dramatische Koninginnedag 2009. Haar in-dringende woorden direct na de afschuwelijke aanslag in Apel-doorn staan voor altijd in ons collectieve geheugen gegrift.

Iedereen die de koningin per-soonlijk heeft ontmoet of mee-gemaakt, zal beamen dat zij met haar kennis en ervaring en haar grote betrokkenheid en belang-stelling mensen raakt en verder

helpt. Ook in het buitenland maakte zij bij talloze officiële gelegenheden diepe indruk. Zo groeide onze koningin uit tot icoon van Nederland. Zij nam haar taak buitengewoon serieus, ook onder moeilijke omstandig-heden. Ook in de jaren waarin zij de steun van prins Claus moest missen. Ook na het verschrikke-lijke ongeval van haar zoon prins Friso. Het maakt onze waarde-ring voor de onvermoeibare in-zet van de koningin alleen maar groter.

Natuurlijk denken wij vandaag ook aan prins Willem-Alexander, die zijn moeder na jaren van in-tensieve voorbereiding op zal volgen. Hem wacht een belang-rijke en veeleisende taak. Zoals de prins het zelf zei bij gelegen-heid van zijn veertigste verjaar-dag: de monarchie moet mensen samenbinden en aanmoedigen en Nederland vertegenwoordi-gen in het buitenland. Ik weet zeker dat de prins en de prinses als koning Willem-Alexander en koningin Máxima op een over-tuigende manier invulling zul-len geven aan hun nieuwe taak en rol. In de beste traditie van koningin Beatrix en generaties Oranjes voor hen.

De abdicatie en inhuldiging vinden op 30 april plaats. Laat ons daar in heel het konink-rijk een onvergetelijk feest van maken, uiteraard op de sobere wijze die past bij deze tijd. Een feest dat recht doet aan onze ge-voelens van vandaag. Gevoelens van verbondenheid met het huis van Oranje en van diepe gene-genheid voor een vorstin die zich ruim drie decennia vol overgave heeft ingezet voor Nederland.”

Alom waardering voor koningin BeatrixBinnenlandredactie

DEN HAAG – Koningin Beatrix heeft na de aankondiging van haar vertrek gisteravond, alom lof toegezwaaid gekregen. Politici, bestuurders en organisaties prijzen haar grote betekenis en inzet.

Koningin Beatrix maakte haar aftreden gisteravond om 19.00 uur bekend in een toespraak die via radio en televisie werd uit-gezonden. De koningin gaf aan dat zij plaats wil maken voor een nieuwe generatie. De combinatie van haar 75e verjaardag donder-dag en het 200-jarig bestaan van het Koninkrijk brachten haar tot het besluit om te stoppen.

De koningin deelde mee dat de troonswisseling op 30 april zal plaatsvinden. Het aangekondig-de koninginnedagbezoek van de koningin aan De Rijp en Amstel-veen komt daarmee te vervallen.

Haar zoon zal als koning Wil-lem-Alexander de troon bestij-gen. De prins kiest er om nog onduidelijke redenen voor niet als koning Willem IV de geschie-denis in te gaan.

Prinses Máxima wordt konin-gin Máxima. Zij worden allebei aangesproken met de titel Majes-teit. Koningin Beatrix wordt na de abdicatie aangeduid als Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau.

Direct na de toespraak van ko-

ningin Beatrix gisteravond sprak premier Rutte zijn respect en bewondering uit voor de manier waarop de vorstin haar ambt heeft vervuld. Hij noemde haar „een koningin in het hart van de samenleving” en een „icoon van Nederland.” De premier riep alle Nederlanders op van 30 april een onvergetelijke dag te maken, „uiteraard op de sobere wijze die past bij deze tijd.”

Met ingang van 2014 ver-dwijnt Koninginnedag. Konings-dag wordt voortaan gevierd op 27 april, de verjaardag van prins Willem-Alexander. In 2014 zal de koninklijke familie Konings-dag vieren in Amstelveen en De Rijp. Omdat de dag in 2014 op zondag valt, heeft de viering

op zaterdag 26 april plaats.Koning Willem-Alexander en

koningin Máxima blijven na 30 april voorlopig in villa Ei-kenhorst in Wassenaar wonen. Op „een gepast moment” ver-huist het gezin naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag, waar koningin Beatrix nu woont. Pa-leis Huis ten Bosch wordt in de tussen liggende periode gebruikt voor officiële ontvangsten en bij-eenkomsten. Paleis Noordeinde blijft in gebruik als werkpaleis.

Koningin Beatrix zal te zijner tijd naar haar privékasteel Dra-kensteyn in Lage Vuursche ver-huizen.

De abdicatie heeft plaats in Amsterdam. Koningin Beatrix ondertekent er op 30 april in

het Koninklijk Paleis de Akte van Abdicatie. Vervolgens heeft de inhuldiging van koning Willem-Alexander plaats in de naast gelegen Nieuwe Kerk. Een woordvoerder van de burge-meester gaf vanmorgen aan dat de stad hard moet werken om al-les te organiseren, maar dat dat zeker gaat lukken.

De vader van prinses Máxima

zal niet aanwezig zijn bij de plechtigheden. Jorge Zorre-guieta ligt onder vuur vanwege zijn mogelijke betrokkenheid bij wandaden door het regime-Vide-la, waar hij deel van uitmaakte. Vanuit de Tweede Kamer is po-sitief gereageerd op het besluit.

Door de troonsbestijging van prins Willem-Alexander veran-dert er veel voor verschillende familieleden. Zijn broer prins Constantijn zal met zijn vrouw, prinses Laurentien, steeds meer de rol gaan vervullen die prinses Margriet en haar man naast ko-ningin Beatrix hebben.

Hoe dat precies gestalte krijgt en of het prinselijk paar dat nu in Brussel woont straks naar Wassenaar verhuist, is

nog niet bekendgemaakt.De Wet lidmaatschap Konink-

lijk Huis bepaalt dat vanaf het moment van abdicatie de kinde-ren van prinses Margriet en de kinderen van prins Constantijn niet langer lid van het Koninklijk Huis zijn.

De Grondwet bepaalt boven-dien dat de lijn van troonsopvol-ging is voorbehouden aan bloed-verwanten van de Koning tot in de derde graad. Hieruit volgt dat prins Maurits en prins Bernhard –zonen van prinses Margriet– vanaf de abdicatie niet langer in aanmerking komen voor de troon.

Na de toespraak van de ko-ningin volgden tal van reacties. Alom klonk waardering voor

haar persoon en haar werk.Die „overweldigende stroom

aan reacties” uit binnen- en bui-tenland onderstreept volgens premier Rutte hoezeer de konin-gin mensen heeft geraakt. Dat zei hij vanmorgen bij het begin van een extra vergadering van de ministerraad.

Rutte zei verder dat het kabinet in nauwe samenwerking met de Eerste en de Tweede Kamer een succes wil maken van 30 april.

Aan het begin van de mid-dag stond de Tweede Kamer stil bij de aangekondigde troons-afstand. De premier sprak de Ka-mer daarna toe.

A rd.nl/troonswisseling voor actu-eel nieuws en achtergronden.

DEN HAAG – Premier Rutte sprak direct na de toespraak van de koningin zijn grote waardering uit voor haar persoon en haar inzet. Foto’s ANP DEN HAAG – Sympathisanten togen gisteren naar Paleis Huis ten Bosch nadat koningin Beatrix op radio en televisie haar aftreden had aankondigd.

Toegewijd haar werk doen ten dienste van mensenKerkredactie

APELDOORN – Samenbindend, betrokken, verstandig. Vertegenwoordigers van de kerken spreken met waardering over koningin Beatrix. „Ze wist zich geroepen door God.”

A. P. de Boer, voorzitter van de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK), kijkt met „grote dankbaarheid

en groot respect” terug op de wijze waarop koningin Beatrix bijna 33 jaar lang haar werk heeft verricht. Volgens de voor-malige EO-directeur leverde ze een belangrijke bijdrage aan de samenhang in de maatschappij. „De koningin overbrugde tegen-stellingen. En wat me vooral op het netvlies staat, is dat ze er altijd was: in tijden van vreugde én van verdriet.”

De vorstin kent een groot roe-pingsbesef, aldus De Boer. „In haar zware ambt wist ze zich geroepen door God. Wat dat betreft is ze een voorbeeld voor ons allen.”

Ds. J. J. van Eckeveld, synodevoorzitter van de Gereformeerde Gemeenten: „Als ik terugzie op de jaren van het koningschap van Beatrix,

dan is mijn waardering voor haar alleen maar toegenomen.

Wat mij getroffen heeft bij haar inhuldiging bijna 33 jaar geleden, is dat zij toen uitsprak dat haar diepste wortels liggen in die bekende regels van ons volkslied: „Mijn schild ende betrouwen, zijt Gij, o God, mijn Heer.” Beatrix heeft toen gezegd dat het haar gaat om de vraag hoe ze de gemeenschap zou kunnen dienen en hoe ze in deze tijd inhoud zou kunnen geven aan haar taak.

In dat dienen van de gemeen-schap van het Nederlandse volk in alle variëteiten is zij erg goed geslaagd. Zij heeft zich doen kennen als een evenwichtige persoonlijkheid. Ze is niet direct een moederfiguur geweest zoals haar moeder, koningin Juliana, maar wel echt koningin. Haar optreden was samenbindend en eenheidzoekend. Ik hoop dat haar opvolger, prins Willem-Alexander, als koning in die lijn mag voortgaan.”

Ds. J. G. Heetderks, woordvoerder van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), stelt dat de kerk dankbaar is voor alles wat de koningin

voor het land gedaan heeft. „We hebben begrip voor deze troons-overdracht, nadat de koningin zo lange tijd deze verantwoorde-lijkheid heeft gedragen. We zijn dankbaar dat we zo lang van haar hebben kunnen genieten. Het is nu nog niet het moment om meer te zeggen over de

troonswisseling, dat zullen we doen rond 30 april.”

Ook prof. dr. T. M. Hofman, voorzitter van het christelijke gereformeerde deputaatschap contact met de overheid, spreekt met respect

over de wijze waarop koningin Beatrix haar ambt heeft ver-vuld. „Haar optreden kenmerkt zich door waardigheid en be-trokkenheid. Dat bleek bijvoor-beeld heel duidelijk bij de Bijl-merramp in 1992. Ik hoop van harte dat de toekomstige koning Willem-Alexander en koningin Máxima straks ook de wijsheid en tact zullen ontvangen om op dezelfde wijze dit gewichtige ambt te vervullen. Want het is een ambt bij de gratie Gods: een gave, maar ook een opgave.”

Drs. P. J. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk: „Mensen in mijn omge-ving weten dat het voor mij

altijd een soort jongensdroom gebleven is bij het Koninklijk Huis te mogen werken, voor de koningin, voor déze koningin. Ze was een identificatiefiguur voor me: goed en toegewijd je werk willen doen ten dienste van mensen. Ik heb diep respect

voor de wijze waarop ze haar ambt ingevuld heeft, zeker in de laatste moeilijke jaren. Beatrix was met wijsheid bekleed, de gave waarom Salomo als koning bad. Als weinig anderen in ons land liet ze zien op welke wijze gezag gedragen moet worden. Deze vorstin was een zegen voor

Nederland.”

Het besluit van het aftreden van koningin Beatrix heeft ds. A. Kort, predikant van de oud gereformeerde gemeente

in Nederland te Krimpen aan den IJssel, verrast. „Wij hebben haar in haar ambt bijzonder kunnen waarderen. Ze was een echte koningin; een moeder des vaderlands. Zij karakteriseerde zich als een wijze en verstandige vrouw. Ze straalde majesteit en deftigheid uit.”

Haar besluit om te stoppen, aldus ds. Kort, „geeft haar ruimte om zich voor te bereiden op de komende eeuwigheid. Ook zij moet voor de Koning der koningen verschijnen. Daarvoor is de verzoening met God nodig. Ik hoop dat zij zich daarvan bewust mag worden. Voor de kroonprins hopen we dat hij, in deze moeilijke tijd, arbeiden mag bij de gratie Gods.”

Ds. R. W. Mulder, scriba van de generale synode van de Hersteld Hervormde Kerk: „Ik vind dat onze koningin een stijlvolle vorstin is geweest. Zij heeft veel gegeven aan ons volk, en als je dan kijkt naar haar

leeftijd en de wijze waarop ze de troons-afstand heeft aangekondigd, mogen we dat waarderen. Wat ik opmer-kelijk vond: ik had verwacht dat Koningin-

nedag niet zou blijven bestaan. Maar je ziet toch dat de toekom-stige koning in het spoor van zijn moeder treedt. Ik vind het mooi dat de eerste verjaardag van de nieuwe koning op za-terdag wordt gehouden, terwijl de dag op zondag valt. Het zal wettelijk zo geregeld zijn, maar het is toch verblijdend te mid-den van zaken waar je je zorgen over maakt. Het koningin-zijn heeft Beatrix heel wat gekost. Zij heeft moeten ondervinden dat het uitnemendste van dit leven moeite en verdriet is. Dat geldt ook voor koninginnen.”

Ds. P. Niemeijer, pre ses van de generale synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV): „Met veel bewon-dering heb

ik door de jaren heen gekeken naar de wijze waarop ze haar hoge ambt vervulde: met stijl en een groot ambtsbesef, voortref-felijk geïnformeerd en to the point reagerend. Er zijn weinig mensen wie het gegeven is zo lang op een kwalitatief zo hoog niveau te werken. Wat haar pre-cieze inbreng was in Den Haag,

is volgens de predikant het ge-heim van Huis ten Bosch. „Maar het gaf ons als kerken een goed en geruststellend gevoel dat wij erop aankonden dat onze vorstin zich op haar centrale po-sitie door God geroepen wist, en dat historisch besef, liefde voor de rechtsstaat en bescherming van de constitutionele vrijheden constanten waren in wat ze uitstraalde. Dat zij de kerken zag staan en een grote verant-woordelijkheid toedichtte, bleek uit de jaarlijkse uitnodiging voor vertegenwoordigers van de kerken op haar nieuwjaarsre-ceptie.”

„Met grote betrokkenheid heeft Koningin Beatrix haar ambt uitgeoe-fend”, stelt L. M. P. Scholten (Gereformeerde Gemeenten in Nederland).

„Formeel moge haar gezag beperkt zijn, maar groot is het gezag dat zij uitstraalt door haar wijsheid. Daarbij weet zij zich koningin bij de gratie Gods. De Heere schenke onze nieuwe vorst die afhankelijkheid, opdat hij het niet verwachte van eigen kwaliteiten, maar een voorbeeld neme aan Salomo, die bij zijn ambtsaanvaarding beleed dat hij maar een kleine jongeling was, die niet wist uit noch in te gaan, maar bad om een verstandig hart om dit volk te regeren.

Hij gedenke ook Máxima, opdat zij haar man recht moge bijstaan en dat zij beiden in levensstijl en uiterlijk goede voorbeelden mogen zijn.”

A b d i c a t i e k o n i n g i n B e a t r i x

19921990198819871986

■■ Troonswisseling op 30 april ■■ Vader Máxima komt niet ■■ Koningsdag op 27 april

■■ Prins■wordt■niet■koning■■Willem■IV,■maar■koning■Willem-Alexander

Reformatorisch Dagblad dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 4 A b d i c a t i e k o n i n g i n B e a t r i x

De Bruyne: Punt gezet achter een lang tijdperkKees de Groot

Interview

DEN HAAG – Al jarenlang werd gespeculeerd over het aftreden van de koningin, maar toen het gisteravond bekendgemaakt werd, kwam dat voor konings-huisdeskundige drs. Menno de Bruyne „toch nog onverwacht.” Hij beseft „dat er nu een punt wordt gezet achter een tijdperk dat lang heeft geduurd.”

Ongeveer anderhalve week ge-leden, aldus SGP-voorlichter De Bruyne gisteravond, kreeg hij al „wat signalen” dat de abdicatie nu toch echt aanstaande was. „Die geluiden waren zo serieus dat ik vorige week al ben begon-nen aan het opstellen van een persbericht met een reactie op het aftreden.”

Aan het bijna 33-jarige koning-schap van Beatrix komt op

30 april een einde. „Zij heeft een van de langste periodes op de troon gezeten.”

Qua persoonlijkheid is konin-gin Beatrix heel anders dan haar moeder Juliana, stelt De Bruyne. „Juliana was zeer maatschap-pelijk ingesteld. Beatrix heeft meer iets majesteitelijks.”

Was het aan het hof van Juliana „een gezellige chaos”, Beatrix „heeft de lijntjes vrij snel na haar aantreden aan-getrokken.”

Volgens De Bruyne was „een zakelijker opstelling in over-eenstemming met het tijds-gewricht. Daar werd ook naar verlangd na de jaren zestig en zeventig. Mensen waren uitge-keken op een losse regeerstijl.”

Dat koningin Beatrix en pre-mier Lubbers in de jaren tachtig „de twee directeuren van de bv Nederland” werden genoemd, „toont ook aan dat een zakelijke stijl op prijs werd gesteld.”

De Bruyne heeft „geen idee” waarom de koningin tot maan-dag heeft gewacht met het aankondigen van haar vertrek, terwijl ze naar eigen zeggen al een aantal jaren overwoog op te stappen. „Juliana wilde destijds ook eerder aftreden, maar zij heeft daar toen mee gewacht omdat de politieke situatie eind jaren zeventig zwaar gecom-pliceerd was. Dat soort zaken weegt natuurlijk mee.”

Het besluit om af te treden, is „een van de weinige beslis-singen die de koningin nog soeverein kan nemen”, aldus de royalty watcher. „Ze doet dat natuurlijk niet alleen, maar ze heeft wel een grote mate van vrijheid om het moment zelf te bepalen.”

Prins Willem-Alexander en prinses Máxima zijn „ten volle op hun toekomstige taak voorbereid”, zei de koningin gisteravond. De Bruyne onder-

schrijft dat. „Absoluut. Dat leid ik af uit het feit dat beiden veel representatieve verplichtingen op zich hebben genomen. In het kader van zijn opleiding heeft de Prins van Oranje ook al heel veel dingen gedaan die hem straks van pas kunnen komen.”

Koningin Beatrix zei zelf bij haar ambtsaanvaarding dat ze blij was dat haar moeder niet eerder was afgetreden, memo-reert De Bruyne. „Ze genoot namelijk erg van haar gezins-leven. En als je dat zelf als fijn hebt ervaren, wil je dat je eigen kinderen ook bieden. Dat heeft Beatrix dan ook gedaan. Wil-lem-Alexander en Máxima zijn nu al weer elf jaar getrouwd en hebben een mooie periode gehad met hun kinderen. Maar aan de zorgeloosheid die er lang was, komt nu een einde.”

Dat Willem-Alexander zichzelf geen koning Willem IV zal noe-

men, vindt De Bruyne „apart.” Lang geleden had hij namelijk gezegd dat wel te doen. „Ik heb geen idee waarom hij kiest voor koning Willem-Alexander. Mis-schien omdat hij als prins altijd al zo werd genoemd.”

Uit de vele herinneringen aan de vertrekkende koningin kiest De Bruyne desgevraagd een re-cente. „In Den Haag heb ik haar regelmatig ontmoet; ik woon bijna naast het paleis. Ik weet nog van een aantal maanden geleden dat ze mij in haar auto passeerde. Bij het nemen van de bocht zag ik dat ze met haar hoofd –de hoed nog op– knikke-bollend tegen het raam viel. Gezien het feit dat ze al 75 jaar is, en nog iedere dag in touw in een baan die veel concen-tratie kost, kon ik het me goed voorstellen dat ze achter in de hofauto in slaap was gevallen. Dat gaf iets heel menselijks aan de koningin.”

Koningin weet iedereen te verrassenWim Hulsman

Analyse

DEN HAAG – En toch verraste koningin Beatrix Nederland. De vraag leefde of zij op haar verjaardag, 31 januari, wellicht haar vertrek zou bekendma-ken. De mededeling kwam een paar dagen eerder.

In 2009 leek alles erop te wijzen: op Koninginnedag zou koningin Beatrix haar aftreden bekend-maken en de weg vrijmaken voor koning Willem IV. Op 24 april van dat jaar meldde De Telegraaf met stelligheid dat de koningin het volk zou toespre-ken. De Rijksvoorlichtingsdienst ontkende dat gerucht met nog grotere stelligheid.

Toch hielden deskundigen re-kening met een troonswisseling. Waarom vierde de koninklijke familie Koninginnedag maar in één plaats en niet twee, zoals gebruikelijk? Die plaats was ook nog eens het koninklijke Apel-doorn. Aan het einde van het be-

zoek zou de koningin een defilé afnemen op het bordes van Paleis Het Loo. Geen mooiere plaats, geen mooier moment denkbaar voor een aankondiging van een abdicatie: heel haar familie om haar heen, draaiende camera’s en een vorstelijke achtergrond.

Bovendien was het Paleis op de Dam in Amsterdam klaar na een grote restauratie en was ook de renovatie van het privékasteel van koningin Beatrix, Draken-steyn in Lage Vuursche, gereed.

Het liep anders. Karst T. pleeg-de uitgerekend die Koninginne-dag een dodelijke aanslag door met zijn auto door de hekken te rijden in een poging de konink-lijke bus te rammen. De festi-viteiten werden direct afgelast. Een aankondiging volgde niet. Achteraf wijst ook niets erop dat koningin Beatrix wel van plan was een mededeling over haar terugtreden te doen.

Wel gaf de koningin in haar toespraak gisteren aan al enkele jaren met de gedachte van terug-treden te lopen. Was dat al voor 2009? Of was het al eerder, na

het overlijden van prins Claus? Misschien dat haar memoires het nog eens openbaren.

In 2010 zat koningin Beatrix dertig jaar op de troon. Het had een moment voor een troons-wisseling kunnen zijn, maar de koningin deed het niet. Een jaar met Tweede Kamerverkie-zingen en een formatieproces is geen handig moment om een grote verandering te plannen. De nieuwe koning wordt dan gelijk in het diepe gegooid.

In 2012 laaide de discussie weer op. Iedereen zag na het skiongeluk van prins Friso een aangeslagen koningin. De konin-gin maakte echter ook toen een strikte scheiding tussen ambt en privéleven. Schijnbaar onver-stoorbaar pakte zij haar werk weer op. Ook gisteren in haar toespraak viel de naam van prins Friso niet. Haar zorgen liet zij ongenoemd. Al zullen ze onge-twijfeld in mindere of meerdere mate een rol hebben gespeeld bij haar besluit. Na 30 april heeft zij meer tijd om bij Friso in Londen te zijn.

Het jaar 2012 bracht haar ook andere sores: de Tweede Kamer ontnam de vorstin haar positie in het formatieproces en eiste ook nog eens een openbare be-ediging van het nieuwe kabinet. Het zouden alles bij elkaar vol-doende redenen voor de konin-gin kunnen zijn geweest om er de brui aan te geven.

Tot vorige week leek konin-gin Beatrix dat niet van plan te zijn. Tijdens de staatsbezoeken aan Brunei en Singapore kon-den waarnemers niets merken van plannen voor een troonswis-seling. De koningin deed haar werk met evenveel enthousi-asme als altijd. In de persconfe-rentie aan het einde van de twee

bezoeken keek zij wel vooruit naar haar 75e verjaardag, maar geen woord of signaal over een aanstaande abdicatie.

Er was ook geen druk van bui-ten die haar dwong af te treden. Ze was nog vitaal. Zij deed haar werk nog steeds met veel plezier. Bij elk bezoek bleek weer hoe gedegen zij zich voorbereidde – vriend en vijand erkenden dat. Er is ook geen wet die de konin-gin verplicht om af te treden.

Haar collega’s in het buiten-land vormden evenmin een aanleiding om te vertrekken. De meeste Europese vorsten en vor-stinnen zijn ook op leeftijd. De Britse, de Noorse en de Zweedse vorsten hebben sowieso aange-geven niet met pensioen te gaan. Koning Albert van België kampt met veel politieke druk, maar een troonswisseling lijkt ook daar niet in het verschiet.

En toen kwam toch het bericht. Ze vertrekt. Rustig deed zij de mededeling. Alleen aan het eind van haar toespraak was wellicht iets van emotie te zien. De knoop was doorgehakt.

■ Geen dwin-gende redenen voor koningin om terug te treden

Kok: Koningin was voor mij sparringpartnerRedactie politiek

DEN HAAG – Als vorstin maakte koningin Beatrix een vijftal premiers mee: Van Agt, Lubbers, Kok, Balkenende en Rutte. Van de oud-premiers reageerden er gisteren twee.

Oud-premier Balkenende (in het Torentje van 2002 tot 2010) zei dat de koningin „voortdurend op een voortreffelijke wijze invul-ling heeft gegeven aan het ko-ningschap, waarvoor het diepste respect past.”

Oud-premier Kok gaf aan dat koningin Beatrix voor hem een „sparringpartner” was in de ja-ren dat hij als minister-president elke maandag bij haar op bezoek ging. Hij heeft haar rol altijd „buitengewoon” gewaardeerd, zei hij gisteravond bij de NOS.

Volgens Kok zorgde de ko-ningin voor tegenspel, daagde ze haar gesprekspartner uit en dwong ze tot nadenken. Ze onder tekent niet alleen wetten, „maar ze heeft een méning”, al-dus Kok.

De vorstin toonde altijd een „zeer intensieve betrokkenheid”

bij alle onderwerpen die speel-den in de ministerraad, aldus Kok, die minister-president was van 1994 tot 2002.

Hij zei dat Beatrix de monar-chie duidelijk heeft gevestigd en dat het koningschap inmiddels in brede kring is geaccepteerd. „Vooral door de perfectie manier waarop ze invulling gaf aan haar functie.”

De positie van de monarchie is ondanks het feit dat de Tweede Kamer een grotere rol heeft op-geëist in de kabinetsformatie, sterker gevestigd dan een aantal decennia geleden, stelde Kok.

Politici uiten nu alleen maar lofZijlstra (VVD): Zij was op goede momenten menselijkRedactie politiek

DEN HAAG – Waar politieke partijen op het Binnenhof anders nogal eens kritisch zijn op de rol van het koningshuis in ons staatsbestel, uitten politici gisteren alleen maar lof voor de wijze waarop koningin Beatrix 33 jaar lang geregeerd heeft.

Niet alleen premier Rutte sprak in dit verband van „groot res-pect en bewondering.” Ook in de Tweede Kamer klonk van alle kanten waardering. Zo zei VVD-fractievoorzitter Zijlstra dat Beatrix „heel gedreven” en „op de goede momenten menselijk” haar taak heeft vervuld. Ook prees hij het gevoel voor humor van de koningin.

PvdA-leider Samsom stelde dat Beatrix „zich heeft laten kennen als een betrokken vorstin. Ook waarderen wij de bindende rol die zij in de samenleving heeft gespeeld. Naast haar grote pro-fessionaliteit wist en weet zij mensen te raken met haar me-deleven in moeilijke tijden.”

Van Haersma Buma (CDA) zei dat de koningin haar ambt „op voorbeeldige wijze” heeft uit-geoefend. De PVV noemde de koningin „een groot voorbeeld voor velen.” SP-leider Roemer

zei dat Beatrix de tijdgeest goed aanvoelde. „Ik denk dat zij een belangrijke rol heeft gespeeld om het koningshuis meer bij de tijd te brengen. Dat is een grote verdienste.”

D66-leider Pechtold zei dat Beatrix op „een waardige ma-nier” invulling gaf aan de recen-te veranderingen in de rol van het staatshoofd in ons parlemen-taire systeem.

Krol, fractieleider van 50Plus: „Het was prettig om in de konin-gin een goed voorbeeld te heb-ben van mensen op een zekere leeftijd die uitstekend functio-neren.”

De voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer, De Graaf en Van Miltenburg, reageerden gezamenlijk op de aankondiging van Beatrix: „Wij hebben met groot respect en ontroering ken-nisgenomen van het voornemen tot abdicatie van Hare Majesteit de Koningin. De Staten-Generaal zijn haar zeer veel dank ver-

schuldigd voor haar grote toewij-ding bij het vervullen van haar taak”, stelden zij.

Deze toewijding uitte zich vol-gens De Graaf en Van Miltenburg „niet alleen in betrokkenheid, maar ook in menselijkheid. In de regeerperiode van de konin-gin hebben zich binnen het ko-ninkrijk, internationaal en in de samenleving vele veranderingen voltrokken. Bij al deze verande-ringen toonde Hare Majesteit haar diepgewortelde gevoelens van verdraagzaamheid, een gro-te professionaliteit en een warm hart”, aldus de voorzitters van de Staten-Generaal.

Begrip was er verder voor de beslissing van prinses Máxima dat haar familie niet aanwezig zal zijn bij de troonswisseling. Máxima’s ouders waren vanwe-ge de regeringsfunctie van haar vader ten tijde van de dictatuur in Argentinië ook niet aanwezig bij het huwelijk van Máxima en Willem-Alexander in 2002.

VVD-fractievoorzitter Zijlstra noemde dit besluit gisteren „ver-standig.” PvdA-leider Samsom sprak zijn begrip uit, gezien de „gevoeligheid” van deze kwestie. „Ik ben blij dat het op deze ma-nier is opgelost en dat we niet in een eindeloze discussie belanden over wel of niet.” De SP sprak van een „heel wijs besluit.”

■ Politiek noemt besluit over afwezig-heid Zorreguieta „heel wijs”

Slob: Moeder des vaderlands stond dicht bij mensenRedactie politiek

DEN HAAG – Uitingen van dankbaarheid en heilwensen domineren de reacties van huidige en voormalige leiders van kleine christelijke partijen op de plotselinge aankondiging van koningin Beatrix.

Slob, fractie-voorzitter van de Christen-Unie, stelt dat „dankbaarheid bij mij over-heerst voor de lange periode waarin onze vorstin het ko-

ningschap uitoefent.” Hij heeft „groot respect voor de wijze waarop ze invulling geeft aan het koningschap. Als koningin voor iedereen, bewogen met wat kwetsbaar is, vroeg zij terecht aandacht voor wat ons in de sa-menleving bindt. Ook zagen we haar bij droevige gelegenheden als een moeder des vaderlands dicht bij mensen staan. Ik bid koningin Beatrix Gods onmis-bare zegen toe alsook prins Willem-Alexander en prinses Maxima voor de taak die hun wacht”, aldus Slob.

Van der Staaij, fractieleider van de SGP, herinnert aan wat koningin Beatrix in 1980 sprak toen ze het koningschap aanvaardde. „Ze zei toen: „Niet macht, persoonlijke wil of aanspraak op erfelijk gezag,

maar slechts de wil de gemeenschap te dienen kan inhoud geven aan het hedendaags ko ningschap.” Zij heeft die woorden meer

dan dertig jaar waargemaakt: toegewijd, onvermoeibaar, plichtsgetrouw en professioneel. Het vertrek van een vorstin die zó veel jaren ons staatshoofd was en in die hoedanigheid het gezicht van Nederland in het buitenland, betekent het einde van een tijdperk”, aldus de SGP-voorman. „Dat laat ons niet onberoerd.”

De SGP wenst „in haar verdere leven als prinses” toe dat zij kracht mag putten uit de belij-denis die zij bij haar inhuldiging citeerde: „Mijn schild ende betrouwen, zijt Gij, o God, mijn Heer.””

Oud-GPV-leider Schutte herinnert zich de vorstin als „iemand die haar gespreks-partners altijd volstrekt serieus nam, of zij nu tot

een grote of een kleine politieke stroming behoorden, of zij nu een grote of minder grote staat van dienst hadden.” Zij werkte als koningin zeer samenbin-

dend, stelt hij vast. „De tijd dat het koningschap soms best wel omstreden was, hebben we mede door haar toedoen ver achter ons gelaten.”

Het aange-kondigde vertrek van de vorstin maakt oud-SGP-leider Van der Vlies „wat weemoedig.” De koningin trad in 1980

aan, Van der Vlies kwam in 1981 in de Tweede Kamer. „Sindsdien heb ik haar regel-matig ontmoet.” Hij voelt zich met Beatrix verbonden. Ze is hem altijd „hartelijk tegemoet getreden.” Van der Vlies typeert haar als „meelevend, bewogen, deskundig en punctueel.”

Ir. H. van Rossum (93), fractievoor-zitter van de SGP van 1981 tot 1986, vindt dat Beatrix „echt wel de leeftijd heeft dat zij

ermee op mag houden.” Hij noemt Beatrix „een intelligente vrouw.” „Als je bij haar op be-zoek was, voelde je je soms net als op een examen.” Van Ros-sum wenst haar en de nieuwe vorst „Gods zegen toe op hun verdere levenspad.”

DEN HAAG – Paleis Huis ten Bosch in Den Haag vanochtend in alle vroegte. Foto ANP

Grote gevolgen voor leden hofhouding

DEN HAAG (ANP) – Een nieuwe koning, een nieuwe hofhou-ding. Het is gebruikelijk dat bepaalde leden van de Dienst van het Koninklijk Huis bij een troonswisseling hun functie ter beschikking stellen, zodat de opvolger zijn eigen ”huis” kan inrichten.

Het gaat om onder anderen de grootmeester, de chef militair huis, de algemeen secretaris, de thesaurier, de ceremoniemeester, de hofmaarschalk, de intendant, de stalmeester en de directeur Koninklijk Huisarchief. Ceremo-niemeester W. Cosijn mag eerst de troonswisseling nog regelen. Cosijn wordt later dit jaar con-sul-generaal in Sydney.

PostNL: Speciale postzegel voor troonswisseling

AMSTERDAM (ANP) – Postbe-drijf PostNL komt met een spe-ciale postzegel naar aanleiding van de troonswisseling.

Op de postzegel zullen zowel Beatrix als Willem-Alexander staan, zo gaf een woordvoerder van het bedrijf gisteren aan.

Na de speciale zegel volgt een zogenoemde tussenzegel, en daarna pas een definitieve post-zegel met de beeltenis van de nieuwe koning. „We hebben al voorbereidingen getroffen, maar de definitieve keuze wordt in overleg met het Koninklijk Huis en de RVD gemaakt.” De speciale zegel wordt over enkele weken gelanceerd, de tussen- en de defi-nitieve zegel zijn na 30 april „een kwestie van maanden.”

20022001200019981996

Reformatorisch Dagblad dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 5A b d i c a t i e k o n i n g i n B e a t r i x

Expositie over Beatrix in Rijksmuseum

Binnenlandredactie

AMSTERDAM – Het Rijksmuseum in Amsterdam wijdt vanaf donderdag een expositie aan koningin Beatrix in verband met haar aftreden.

Het museum toont dertig foto’s over het leven en werk van de vorstin. Die laten haar functio-neren als staatshoofd zien, maar belichten ook haar privéleven.

Zo zijn er opnames te zien van de inhuldigingsplechtigheid in 1980, alsmede jeugdfoto’s die in 1938 en 1943 door prins Bern-hard zijn gemaakt. De foto’s komen uit de eigen collectie van het Rijksmuseum en zijn ge-maakt door fotografen als Werry Crone, Stephan Vanfleteren en Vincent Mentzel.

De tentoonstelling ”Beatrix Re-gina” loopt tot en met 17 maart.

Parlement moet regent(es) aanwijzen

DEN HAAG (ANP) – Niet lang na het aantreden van koning WillemAlexander moeten de StatenGeneraal besluiten wie regent(es) wordt als ”de koning” overlijdt voordat prinses Amalia meerderjarig is.

Is er geen regent aangewezen, dan neemt de Raad van State tij-delijk het koninklijk gezag waar.

Een regent(es) oefent het ko-ninklijk gezag uit zolang de koning(in) nog geen 18 jaar is. Een regent hoeft geen lid te zijn van het Koninklijk Huis, maar zo is het wel altijd geweest. Het ligt voor de hand om prinses Máxi-ma aan te wijzen, maar prins Constantijn is ook een optie.

De prinsen Claus (met prinses Margriet als reserve) en Bern-hard waren regent, maar voor-dien vervulde niet prins Hen-drik, maar koningin Emma deze functie.

Republikeinen „treuren om nieuwe koning”

AMSTERDAM (ANP) – Het Nieuw Republikeins Genootschap treurt over het feit dat prins WillemAlexander wordt ingehuldigd als nieuwe koning.

„Het goede bericht was dat Beatrix vertrekt als staatshoofd”, zei voorzitter Anjo Clement gis-teren. „Maar het slechte bericht was dat een zoon van haar, die bij haar in de wieg heeft gelegen, haar gaat opvolgen.”

Clement verwacht dat prins Willem-Alexander straks een minder geduchte „tegenstander” zal zijn. „We hebben niet de in-druk dat hij belangstelling heeft voor staatkundige vragen of voor wat het Nederlandse volk precies bezighoudt. We nemen hem niet serieus. Zijn moeder namen we wel serieus.”

Het genootschap heeft naar ei-gen zeggen rond de 1400 leden.

Limburger krijgt krant in de bus ondanks staking

HEERLEN (ANP) – Abonnees van dagblad De Limburger en het Limburgs Dagblad hebben vandaag een krant in de bus gekregen, al was het een dunne.

Medewerkers van de drukkerij wilden staken, waardoor er geen krant zou uitkomen. Het nieuws rond de troonsafstand van ko-ningin Beatrix deed de actie-voerende drukkers echter be-sluiten de geplande bijlage over de koningin wel te drukken, evenals nieuws uit binnen- en buitenland. Dat maakte hoofd-redacteur Huub Paulissen van de kranten gisteravond laat bekend.

De vakbonden wilden staken vanwege een al langer slepend conflict met eigenaar Media Groep Limburg over een sociaal plan. De directie wil 25 van de 75 banen schrappen.

„Het drievoudige snoer zal losser worden”Kees de Groot

GOUDA – De nieuwe koning WillemAlexander en koningin Máxima gaan het vast goed doen, was vanmorgen de algemene verwachting van Driestarleerlingen in Gouda. „Al kan het drievoudige snoer God, Nederland, Oranje nu wel eens wat losser worden.”

Dat koningin Beatrix haar aftreden bekend zou maken, kwam voor Gabriëlle Langerak (13) „een soort wel verwacht.” Ook voor haar vriendin Mariëlle Croes (12) was het niet echt een verrassing. „Ze was al heel lang koningin.”

Geerke de Bruijn (14) zat gis-teravond met haar familie voor de televisie om de toespraak van de koningin te volgen. „Ze heeft het goed gedaan”, is haar oordeel over de koningin. „Een

mooie speech”, vindt ook Roos-Anne van Dommele (15). „Wel diep.” Haar is er in elk geval van bijgebleven dat de vorstin na haar aftreden „nog mensen wil blijven ontmoeten.”

Leonie Blaak (15), die samen met haar de school binnenstapt, noemt het „een goede keuze” van de koningin om plaats te maken voor kroonprins Willem-Alexander. „Anders heeft hij geen tijd meer om koning te zijn.”

MoederfiguurOok Jelle Moerman (13) begrijpt wel waarom Beatrix terugtreedt. „Ze is bijna 75 jaar.” Hij is erg tevreden over haar ambtsinvul-ling. „Ze heeft het goed gedaan. Ze wist hoe ze het land in de hand moest houden. We hebben het niet slecht gehad.”

Afdelingsleider onderbouw vmbo J. Boogaard noemt de vor-

stin „een echte moederfiguur.” Ze opereerde volgens hem „rus-tig en weloverwogen.”

„Bemoedigend”, vond hij het dat de koningin met name in haar laatste kersttoespraak duidelijk blijk gaf van haar in-nerlijke drijfveren door openlijk te spreken over geloof, hoop en liefde. „Ik was blij dat dat in een geseculariseerde samenleving zo duidelijk werd gezegd.”

Boogaard heeft alle vertrou-wen in de nieuwe koning en koningin. „Het is een mooi paar. Ze hebben ook genoeg ervaring opgedaan.”

Prins Willem-Alexander –„een rustige jongen, hij heeft er ook de leeftijd voor”– heeft volgens hem „een sterke persoonlijkheid naast zich.”

Boogaard hoopt dat de prins „niet met gesloten oren” naar de kersttoespraken van Beatrix heeft geluisterd en dat hij zich

daardoor laat inspireren.De meeste leerlingen verwach-

ten eveneens dat de kroonprins een waardige opvolger zal zijn van zijn moeder. „Hij kan in elk geval veel van zijn moeder leren”, stelt Laurens-Jan Schaap (13). „En hij kan altijd aan Máxima vragen wat hij moet doen.”

Prins PilsJoost van Lagen (13) denkt dat Willem-Alexander „meer bij het leger betrokken zal zijn.” Op Facebook, stelt hij, werd al veel over de aanstaande koning ge-sproken. „Prins Pils komt eraan, las ik bijvoorbeeld.”

Er zal niet veel veranderen met het aantreden het nieuwe koningspaar, denkt Gabriëlle Langerak. „Het maakt geen verschil, denk ik, een koningin of een koning. Het zal wel een beetje hetzelfde blijven.”

Geerke de Bruijn schat in dat Willem-Alexander „het een beetje hetzelfde gaat doen als zijn moeder.” Hij zal „wel goed regeren”, verwacht ze. „Willem-Alexander en Máxima krijgen het in elk geval wel een stuk drukker.”

De kroonprins zal de stijl van zijn oma hanteren, stelt conciërge J. Blaak. „Die was wat jovialer, meer naar het volk toe.” Zijn collega J. Nieuw-koop memoreert dat Willem-Alexander enkele „onhandige opmerkingen” heeft gemaakt in het verleden. „Beatrix was daar sterker in.”

Directeur bedrijfsvoering D. J. Bac vindt het „jammer” dat de aanstaande koning zo weinig heeft losgelaten over zijn per-soonlijk geloof. „Het drievou-dige snoer God, Nederland en Oranje kan nu wel eens wat losser worden.”

WASSENAAR – Prins Willem-Alexander en prinses Máxima vertrokken gisteravond samen met hun gezin vanaf villa Eikenhorst in Wassenaar, kort nadat koningin Beatrix haar aftreden wereld-kundig gemaakt. Foto ANP

Zorreguieta komt niet, Kamer blijDEN HAAG (ANP) – Jorge Zorreguieta blijft weg bij de inhuldiging van zijn schoonzoon WillemAlexander tot koning. Daarmee is meteen het heetste hangijzer rond de troonswisseling weggenomen.

In de Tweede Kamer was de discussie over de wenselijk-heid van de aanwezigheid van Máxima’s vader de laat-ste maanden weer opgelaaid, nadat PvdA-voorman Sam-som in de verkiezingsstrijd had laten weten daar geen be-zwaar tegen te hebben. Bij de behandeling van de begroting van het Koninklijk Huis werd minister-president Rutte er-over ondervraagd. Rutte wil-de de knoop pas doorhakken op het moment dat er sprake was van een abdicatie.

Jorge Zorreguieta, die giste-ren in familiekring zijn 85e verjaardag vierde, mocht in 2002 het huwelijk van Máxi-ma en prins Willem-Alexan-

der niet bijwonen. Zijn thuis-blijven was voor toenmalig premier Kok voorwaarde om het parlement om toe-stemming te vragen voor de trouwerij. Zorreguieta mocht wel bij plechtigheden zijn die meer een familiekarakter hadden, zoals de doopplech-tigheden van zijn kleindoch-ters en de viering van de 40e verjaardag van Máxima.

De inhuldiging is bij uitstek een staatszaak en valt vol-gens de meeste politieke par-tijen onder dezelfde regeling als het huwelijk, dat vanwege de dynastieke consequen-ties (troonopvolging) ook als staatszaak werd gezien.

Zorreguieta was in de Ar-gentijnse regering die diende onder de bloedige junta eerst onderminister en later minis-ter van Landbouw. Hij heeft altijd ontkend te hebben ge-weten van de moordpartijen en verdwijningen die onder het militaire bewind plaats-hadden.

Koningshuizen stil over afscheidBinnenlandredactie

STOCKHOLM – Europese koningshuizen onthouden zich vooralsnog van commentaar op het aftreden van koningin Beatrix. De vorsten sturen een persoonlijke boodschap naar koningin Beatrix.

„Het Zweedse koninklijk paar is maandagavond bij het 200-jarig jubileum van de Bos- en land-bouwacademie in Stockholm. Ze zien af van een officieel bericht”, aldus de perswoordvoerder van het hof tegen het ANP.

De Nederlandse en de Zweedse koninklijke familie hebben in-nige banden. Zo is prins Willem-Alexander peetvader van prinses Estelle, de vorig jaar geboren dochter van de Zweedse kroon-prinses Victoria.

Koningin Beatrix is Victoria’s peettante. Desondanks kiest het Zweedse hof er dus voor nog geen officiële reactie te geven.

Een woordvoerder van het Noorse koningshuis stelde kort-weg: „geen commentaar.” Het Deense koningshuis was gister-

avond voor de pers niet bereik-baar.

Koning Albert van België gaat persoonlijk in contact treden met koningin Beatrix om haar geluk te wensen met haar be-sluit. Ook zal hij de beste wensen overbrengen aan troonopvolger Willem-Alexander, maakte een woordvoerder van het Belgische koninklijk paleis bekend. Er zal hierover geen officiële medede-ling volgen, benadrukte de zegs-man.

Officiële reacties van de vor-stenhuizen in Groot-Brittannië, Spanje en Luxemburg zijn ook nog niet voorhanden.

Engelse media trekken rond het nieuws van de abdicatie de vergelijking met prins Charles (64 jaar), die al 61 jaar kroonprins is en nog steeds moet wachten. De Britse koningin (86) zal in het harnas sterven, is de verwach-ting. Wel draagt zij steeds meer taken over aan haar zoon.

Bijzonder is dat koningin Eli-zabeth straks mogelijk na de ko-ninginnen Juliana en Beatrix ook de nieuwe Nederlandse koning op staatsbezoek krijgt.

Argentijnse media blij met koningin Máxima

Binnenlandredactie

BUENOS AIRES – Argentijnse (internet)media hebben enthousiast gereageerd op de toespraak van „Beatrix I de Holanda.”

Beatrix de Eerste maakt in de ogen van talrijke media plaats voor een nieuwe koningin die uit Argentinië komt, Máxima Zorreguieta, en haar echtgenoot „Guillermo Alejandro.”

Een Argentijnse koningin in het oude Europa fascineert dui-delijk talrijke media in de repu-bliek die drie jaar jonger is dan het Koninkrijk der Nederlanden en die een veel turbulentere his-torie heeft dan Nederland.

„Koningin Máxima” bewijst dat modern Argentinië niet volko-men is vervreemd van Europa. Ze is volgens tal van Argentijnse media niet alleen in ons land „het meest geliefde lid van het Koninklijk Huis”, maar in heel Europa een van de populairste figuren van de royalty van het oude continent, dankzij haar „sympathie, eenvoud en elegan-tie.”

Rol Constantijn en Laurentien verandertDEN HAAG (ANP) – Koningin Beatrix heeft bij haar inhuldiging in 1980 hulp gevraagd van haar zus prinses Margriet en haar zwager prof. mr . Pieter van Vollenhoven. Koning WillemAlexander kan rekenen op de steun van zijn broer prins Constantijn en zijn schoonzus prinses Laurentien.

Dat hebben ze bij hun huwelijk in 2001 gezegd en ook in latere jaren herhaald.

De vraag is echter op welke wijze ze daaraan invulling gaan geven. Dat hangt niet alleen af van de wensen van de nieuwe koning, maar ook van de mo-gelijkheid om hun werkzaam-heden te combineren met het aangaan van verplichtingen in Nederland. We moeten wel ons eigen geld verdienen, zo merkte Constantijn in dat verband eer-der op.

Het paar, dat drie kinderen heeft, woont en werkt in Brus-sel. Dat heeft als groot voordeel dat de kinderen buiten de schijn-werpers van de media kunnen opgroeien. Constantijn is werk-

zaam in het kabinet van Euro-commissaris Kroes.

Laurentien, die van de twee de meeste openbare verplich-tingen vervult, is actief als zelf-standig communicatieadviseur. Ook heeft ze een waaier aan beschermvrouwschappen en is ze boegbeeld van de door haar zelf opgerichte stichting Lezen & Schrijven, die zich richt op de laaggeletterden in de samen-leving.

Hoewel beiden lid zijn van het Koninklijk Huis, krijgen ze geen uitkering van de staat. Even-tuele kosten voor koninklijke optredens kunnen ze wel bij de koning(in) declareren.

In familiekring moet worden uitgemaakt in hoeverre Constan-tijn en Laurentien de ”Margriet en Pieterrol” gaan overnemen, of ze blijven deelnemen aan Prinsjesdag en Koningsdag en of ze daarvoor ook naar Nederland verhuizen. Vele handen maken licht werk, maar Constantijn en Laurentien hebben wel een eigen loopbaan op het moment van het aantreden van Willem-Alexander.

20122011201020072005

Veel lof in Europa voor koningin Kranten prijzen ook prinselijk paar

RIJSWIJK (ANP) – Een zakelijke, hardwerkende en populaire koningin met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Dat beeld schetsen Europese kranten van koningin Beatrix op de dag nadat ze haar troonsafstand bekendmaakte.

Vooral in de Belgische en de Duitse media worden troonsaf-stand en -opvolging in Nederland breed uitgemeten. De Standaard stelt vast dat de toekomstige koning veel vertrouwen geniet. „De kroonprins heeft zijn wilde jaren gehad; die leverden hem de bijnaam Prins Pils op. Maar die wilde haren is hij allang kwijt”, aldus de Belgische krant.

Ook het Duitse boulevardblad Bild herinnert zich Willem-Alexanders vroegere bijnaam nog, maar constateert dat hij zich als volwassen man ontwik-kelde tot steun en toeverlaat van zijn moeder. Als echtgenoot en vader zag hij zijn populariteit steeds meer toenemen. „Jong ge-luk voor Hollands oude troon”, kopt het blad dan ook uitbun-dig. „De wereld kijkt nu naar Willem-Alexander, zijn Máxima en de kleine prinsessen.”

De Süddeutsche Zeitung vond een Duitse uitdrukking voor het neerleggen van een ambt

wel toepasselijk: „Beatrix neemt haar hoed”, luidt de kop van het artikel. Daarin wordt Beatrix be-schreven als een hardwerkende vrouw met een „ijzeren disci-pline.” In politiek opzicht was Beatrix volgens de Süddeutsche Zeitung „meer liberaal dan con-servatief”: ze pleitte altijd voor tolerantie en stak haar afkeer van vreemdelingenhaat en po-pulisme niet onder stoelen of banken.

De Britse krant The Guardian beschrijft Beatrix als een van de rijkste vorsten van Europa. Ze heeft volgens de krant een „in-tense interesse” in de politiek en bezoekt de geheimzinnige Bil-derbergconferenties. Tegelijker-tijd laat ze graag een „huiselijke normaliteit” zien door bijvoor-beeld op de fiets door Den Haag te rijden, schrijft de krant, overi-gens ten onrechte.

Het Spaanse dagblad El Pais omschrijft Beatrix als een per-fectionistisch en gerespecteerd vorstin. Verder blikt het dagblad terug op de geschiedenis van ”Guillermo” en Máxima. Onder de kop ”Hoe in tien jaar de cri-tici te overtuigen” stelt de krant dat eerst „niemand een cent gaf” voor de toekomst van hun rela-tie. „Ze werd aanvankelijk met argwaan bekeken om het verle-den van haar vader.” Door haar charme, humor en harde werk heeft Máxima het volk voor zich ingewonnen, analyseert El Pais. De „ietwat saaie” Willem-Alexander profiteerde volgens de krant van haar populariteit.

L’Express uit Frankrijk brengt in herinnering hoe Beatrix zelfs na het skiongeluk van zoon Friso „stoïcijns haar functies bleef ver-vullen.”

Europa reageert ■ Veel aandacht in Europese

kranten voor troonswis-seling.

■ Media roemen kwaliteiten koningin en kroonprinselijk paar.

■ De Standaard: Willem-Alexander is zijn wilde haren allang kwijt.

Ondernemers prijzen inzetBinnenlandredactie

DEN HAAG – Ondernemersorganisaties VNONCW en MKBNederland prijzen de inzet van de koningin voor ondernemend Nederland.

Dat lieten de organisaties van-morgen weten in een verklaring. In het kielzog van de koningin reisden bij staatsbezoeken vaak vertegenwoordigers van Neder-landse bedrijven mee. De konin-

gin opende zo deuren. De organi-satie „bedanken koningin Beatrix voor wat zij tijdens haar regeer-periode heeft betekend voor ons land en voor het Nederlandse bedrijfsleven in het bijzonder. Haar rol van ambassadeur voor ondernemend Nederland als on-derdeel van haar staatsbezoeken is van grote waarde geweest voor onze bedrijven.”

De organisaties gaan ervan uit dat het nieuwe koningspaar deze rol zal voortzetten.

1953 3 februari 2013

Want de HEERE is goed;Zijn goedertierenheid is in der eeuwigheid,

en Zijn getrouwheid van geslacht tot geslacht.Psalm 100 : 5

Op D.V. 3 februari a.s. hopen wij metonze lieve ouders en grootouders

W. de VisserN. de Visser-Parlevliet

te gedenken dat zij 60 jaar getrouwdmogen zijn.

Wij wensen hen in het bijzonder in de avondvan het leven de zegen van God toe.

Hun dankbare kinderen en kleinkinderen:

Kootwijk: Cokky de Visser

Benschop: Liesbeth van Overhagen-de Visser Ron van Overhagen Marloes en Jasper Jan Paul en Tamara

Groenenhof 2, 3405 CA Benschop

Maar de goedertierenheid des HEEREN is van eeu-wigheid en tot eeuwigheid over degenen, die Hemvrezen, en Zijn gerechtigheid aan kindskinderen.

Psalm 103 : 17

Tot onze diepe droefheid is door de Heere,op Zijn tijd, na een moeitevolle levensavond,uit ons midden weggenomen onze geliefde,zorgzame moeder en lieve oma

PIETERTJE WITVLIET-BOOMsinds 17 januari 1977 weduwe van

Arend Witvliet

op de leeftijd van 91 jaar.

Garderen: P. Witvliet A.L.M. Witvliet-Carpentier Nunspeet: J. van den Berg-Witvliet J.T. van den Berg Nunspeet: M. Witvliet Klaaswaal: A.J. Witvliet W.M.L.E. Witvliet-Braber Kleinkinderen en achterkleinkinderen

27 januari 2013Vliegersvelderlaan 423771 VB Barneveld

Correspondentieadres:Smidstraat 233886 AX Garderen

Gelegenheid tot condoleren Deo volente woens-dag 30 januari a.s. in de zaal van ZorgcentrumElim, Vliegersvelderlaan 42, Barneveld, van19.45 tot 20.30 uur.De rouwdienst zal worden gehouden op don-derdag 31 januari a.s. om 11.00 uur in de zaalvan Zorgcentrum Elim.Aansluitend zal de teraardebestelling plaats-vinden om 12.30 uur op de gemeentelijkebegraafplaats ”De Plantage”, Narcissenstraat260, Barneveld.

Geen bloemen

’k Zal dan gedurig bij U zijn.Psalm 73 : 12 (berijmd)

Bedroefd delen wij u mee dat door de Heeretot Zich is genomen onze lieve, zorgzame zus,schoonzus en tante

JOHANNA WILLEMINA

TESSEMAKER-RIPHAGENechtgenote van Berend Jannes Tessemaker

in de leeftijd van 70 jaar.

Wij bidden of de Heere onze broer en zwagerBerend en de kinderen en kleinkinderen wiltroosten in dit grote verdriet.

Oene: Diet RiphagenZeewolde: Gerhard en Riekie Riphagen-

Schuurman Oene: Hans en Gerrie Riphagen-

Schuurman Kampen: Gerrie en André van Putten-

Riphagen Epe: Stien van ’t Hof-Tessemaker Jaap van ’t Hof (in herinnering)

Neven en nichten

Oene, 27 januari 2013

Tot onze diepe droefheid is na een ernstigeziekte, door de HEERE, op Zijn tijd van onsweggenomen mijn lieve, zeer zorgzame vrouw,onze lieve moeder en oma

JOHANNA POSTHUMA-WISSE

~ Jannie ~

echtgenote van Simon August Posthuma


Oost-Souburg: S.A. Posthuma

Oost-Souburg: Gertjan Posthuma

Goes: Wim en Pauline Posthuma-Knoop

Thirza Mirthe Sybe

Oost-Souburg: Simon Posthuma

28 januari 2013

Padweg 1bis4388 EL Oost-Souburg

Er is gelegenheid tot condoleren en afscheidnemen D.V. vrijdag 1 februari van 19.30 uurtot 20.30 uur in de ”Marnixkerk”, Marnix-plein 41, West-Souburg.

De rouwdienst, waarvoor wij u uitnodigen, zalgehouden worden D.V. zaterdag 2 februari om10.00 uur in de ”Marnixkerk”.

Aansluitend zal om 11.30 uur de begrafenisplaatsvinden op de algemene begraafplaatsaan de Molenweg te Oost-Souburg.

Na afloop van de begrafenis is er ook gelegen-heid de familie persoonlijk te condoleren in de”Marnixkerk”.

Indien u door omstandigheden geen rouwbriefheeft ontvangen, wilt u dan deze advertentieals zodanig beschouwen.

Geen bloemen

Tot onze droefheid heeft de Heere van ons weg-genomen onze lieve zus en tante

JANNIE POSTHUMA-WISSE


Wij bidden Simon en de kinderen Gods hulptoe in deze moeilijke en zware weg.

Jan en Carina Wisse-Schrijver William en Lydia Renate en Anthony Maureen Rinco

Meliskerke, 28 januari 2013

„De Heer is mijn Herder”Ps: 23

Met grote droefheid geven wij kennis dat, doorafnemende gezondheid, van ons is heengegaanmijn lieve man, onze zorgzame vader en opa

Pieter Jan KaatPiet

geboren Bergen op Zoom, overleden Zwolle,20 juli 1940 25 januari 2013

Ens: W.P. Kaat - Dekker

Emmeloord: Peter KaatJetske Kaat - Bolding

EmmaAnne-SophieLucas

Dordrecht: Martine Wiersma - KaatHenk Wiersma

LotteJochem

Baan 818307 AT Ens.

De rouwdienst zal worden gehouden opdonderdag 31 januari om 11.00 uur in de‘Moriakerk’ van de Gereformeerde Gemeente,Reestdal 25 te Emmeloord.Aansluitend zal de begrafenis plaatsvinden opde Algemene Begraafplaats, Espelerlaan 69 teEmmeloord.

Voorafgaand aan de dienst is er van 10.15 tot10.45 uur gelegenheid om de familie te condolerenin bovengenoemde kerk.

Geen bloemen

Met groot verdriet, maar ook met diepe bewon-dering voor de wijze waarop zij met haar ziekteis omgegaan, geven wij u kennis dat door deHeere is weggenomen onze zorgzame, dappereen geliefde schoondochter, schoonzus en tante



Middelburg: G.J.C. Posthuma Oost-Souburg: L. Posthuma-Beekman Piet Posthuma Middelburg: Elly de Smit-Posthuma Wim de Smit Cobi en David

Goes: Gerard Posthuma Middelharnis: Marco Posthuma Trudy Posthuma-Wisse Jurian, Sanne en Rozalin

Dat de Heere onze zoon, broer, zwager en oommet zijn kinderen en kleinkinderen en ons allenwil vertroosten in dit zeer smartelijke verlies.

Bedroefd delen wij u mede dat de Heere uitonze familiekring heeft weggenomen onzegeliefde zwager

JAN HENDRIK KUIPERechtgenoot van Elisabeth van Nieuwkoop


Wij bidden onze zuster en schoonzuster vanharte Gods ondersteuning toe in het dragenvan dit grote verlies.

Gouda: C. van Nieuwkoop-de Jong C. Kruyt-van Nieuwkoop C.C. Hoogendijk-

van Nieuwkoop H.N. van Nieuwkoop-

van der Klis

Rijswijk: B. van der Vaart-Bouman J. van der Vaart

Alblasserdam: D.L. van Pelt J.W. van Pelt-Sira

Rijssen: M. van Nieuwkoop-Vrijenhoek J. Vrijenhoek

Scherpenzeel: D. de Bruin D. de Bruin-Palland

Reeuwijk: C.L. van Nieuwkoop G. van Nieuwkoop-van Wijk

Wat man leeft er, die den dood niet zien zal, die zijn ziel zal bevrijden van het geweld des grafs? Sela.

Psalm 89 vers 49

Bedroefd om de leegte die hij bij ons achter-laat, maar met dankbare herinneringen aanzijn grote betrokkenheid op ons, geven wiju kennis dat door de Heere uit ons middenis weggenomen, na een ernstige ziekte, onzegeliefde vader, schoonvader en opa

JACOB DE JONGsinds 31 mei 2012 weduwnaar van

Lijntje de Jong-van der Wolf


Hardinxveld- Giessendam: G.H. den Hertog-de Jong P.W. den Hertog Harm, Marleen en Arjan, Jobke, Gert-Jan, Irma

Sliedrecht: A.J. de Jong J.J. de Jong-Verschoor Jaap, Johan, Jos, Elyne, Mark

Elspeet: J.J. de Jong W. de Jong-Heijkamp Adriënne, Anne-Lynn, Jonathan

’s-Gravendeel: M.A. de Jong S.E. de Jong-Verschoor Jo-Shin, Sheng-Jacco

26 januari 2013Baanhoek 4113361 GH Sliedrecht

Onze vader en opa is thuis opgebaard, waarD.V. woensdag 30 januari van 15.00 tot 16.30uur en donderdag 31 januari van 19.30 tot21.00 uur gelegenheid tot condoleren is.

De rouwdienst zal gehouden worden D.V. vrij-dag 1 februari om 10.30 uur in de grote zaalvan rouwcentrum ”De Drechtstreek”, ingangAula 1, Jan Steenstraat 71 te Sliedrecht, waar-na de begrafenis zal plaatshebben op de Alge-mene Begraafplaats aan de Thorbeckelaan teSliedrecht om circa 11.45 uur.

Indien u de rouwdienst wenst bij te wonen,wordt u uitgenodigd uiterlijk om 10.20 uur- in gepaste kleding - in het rouwcentrum aan-wezig te zijn.

Geen bloemen

Degenen die wij vergeten zijn een rouwbrief testuren, kunnen deze advertentie als zodanigbeschouwen.

Met droefheid delen wij u mede dat door deHeere, na een ernstige ziekte, van ons is weg-genomen onze geliefde broer, zwager en oom

JAKOB DE JONGweduwnaar van Lijntje de Jong-van der Wolf


Stolwijk: H. de Jong C. de Jong-van Wijngaarden Gouda: J. Meerkerk-de Jong Sliedrecht: Chr. Maat-de JongHardinxveld- Giessendam: C. Maat-de Jong P. Maat Neven en nichten

26 januari 2013

29-01-1963 29-01-2013

50 jaar getrouwd

Pieter Jan van Heteren&

Paulina van Heteren-Koppelaar

Van harte gefeliciteerd en Gods zegentoegewenst van uw kinderen, kleinkinderen

en achterkleinkind.

Hugo de Grootstraat 563361 HH Sliedrecht

Ter nagedachtenis aan mijn dierbare schoonzus


Altijd heeft zij mijn zorgen en blijdschap meegedragen tot God haar riep; Nu zijn mijn zorgen groot nu zijn mijn wegen diep

Mijn hart zoekt haar maar vindt haar niet. Ik voel de tranen in mijn ogen branden die niemand, niemand ziet.

Ik wil getroost zijn, maar wil ook helpen verlichten, eens anderen pijn. Ik roep tot God: wilt Gij alstublieft onze trooster zijn?

Elly de Smit-Posthuma

De Heere nam uit dit leven weg mijn dierbarevriendin en onze altijd meelevende ”tante”


op de leeftijd van 53 jaar.

Diep verdrietig ben ik om haar overlijden, maardankbaar denk ik terug aan onze jarenlange,waardevolle vriendschap waarin we alle liefen leed hebben gedeeld. Ik zal haar heel ergmissen.

We bidden Simon en de (klein)kinderen Godsondersteuning toe om dit smartelijke verlies tekunnen dragen.

Kapelle: Maja WeststrateDriewegen : Arno en Emily Kapelle: Eline en Maarten, Rosanne & Marilyn

Eelco Arienke

28 januari 2013

De Heere kent degenen die de Zijne zijn.

Het behaagde de Heere, in Zijn ondoorgronde-lijke wijsheid, op Zijn tijd en wijze en na eenperiode van afnemende krachten en gedachten,heden van onze zijde en uit onze familiekringweg te nemen mijn innig geliefde vrouw enonze lieve zeer zorgzame moeder, schoonmoe-der, groot- en overgrootmoeder

HILLIGJE VAN DIJK-’T LAM

echtgenote van Gijsbertus van Dijk

in de leeftijd van ruim 79 jaar.

Ps. 116 : 2 t/m 5 (berijmd)

Geldermalsen: G. van Dijk Geldermalsen: Wim en Ina van Dijk-Kievit Meteren: Sjaan en Dicky van Dijk-

van der Burg Geldermalsen: Mientje en Cor de Bruin-

van Dijk Geldermalsen: Nel en Gerrit Vos-van Dijk Geldermalsen: Geertje en Barend van Doorn -

van Dijk Geldermalsen: Martien en Anette van Dijk-

Schriever Deil: Coba en Marinus Koemans-

van Dijk Geldermalsen: Aart en Lianne van Dijk-

Wiggelinkhuijsen Barneveld: Floor en Betsie van Dijk-

Heiwegen Geldermalsen: Ria en Cees Dorrestijn-

van Dijk ’t Harde: Corrie en Jan Beens-van Dijk Acquoy: Berthie en Jochem

van Sloten-van Dijk Klein- en achterkleinkinderen

27 januari 2013Bolspil 2, 4191 TH Geldermalsen

Onze dierbare overledene is thuis opgebaard.

Er is gelegenheid tot condoleren D.V. donder-dag 31 januari van 19.30 tot 21.00 uur, in dezaal van de ”Bethelkerk” van de GereformeerdeGemeente, Laan van Leeuwenstein 10 teGeldermalsen.

De rouwdienst zal gehouden worden D.V. zater-dag 2 februari om 10.30 uur in bovengenoemdkerkgebouw, waarna de begrafenis zal plaats-hebben op de Algemene Begraafplaats aan deLange Akker te Geldermalsen om circa 11.45uur.

Indien u de rouwdienst wenst bij te wonen,wordt u uitgenodigd om 10.15 uur - in gepastekleding - in de ”Bethelkerk” aanwezig te zijn.

Geen bloemen

Mochten belanghebbenden geen rouwbriefhebben ontvangen, dan wordt u verzocht omdeze advertentie als zodanig te beschouwen.

Met droefheid delen wij u mee dat, op Zijn tijden wijze, na een periode van afnemende krach-ten, de Heere van ons heeft weggenomen onzegeliefde zuster, schoonzuster en tante

HILLIGJE VAN DIJK-’T LAM

Schoonrewoerd: M. ’t Lam B.C. ’t Lam-Bor Leerdam: A. ’t Lam L. ’t Lam-de Kruyk Leerdam: M.F. Verheugen-’t Lam

(in herinnering) H.L. Verheugen Hoogblokland: T.E. Korthof-’t Lam J.A.S. Korthof

Wij wensen Gijs en de kinderen Gods nabij-heid toe in dit grote verlies.

Schoonrewoerd, 26 januari 2013

Met droefheid geven wij u kennis van het over-lijden van ons meelevend lid mevrouw

H. VAN DIJK-’T LAM

De Heere gedenke en sterke haar man, kinde-ren, kleinen achterkleinkinderen en heiligedeze roepstem aan hun en ons hart.

Bestuur en leden van vrouwenvereniging ”Tryfena” van de Gereformeerde Gemeente te Tricht - Geldermalsen

Geldermalsen, 27 januari 2013

De HEERE heeft gegeven, en de HEERE heeft genomen; de Naam des HEEREN zij geloofd!

(Job 1 vers 21b)

Vertrouwend op Gods genade delen wij u meedat de HEERE op Zijn tijd uit ons middenheeft weggenomen mijn lieve vrouw en onzezorgzame, biddende moeder en oma

JOHANNA WILLEMINA

TESSEMAKER-RIPHAGENechtgenote van Berend Jannes Tessemaker

Oene, 13 juni 1942 Zwolle, 27 januari 2013

Oene: B.J. Tessemaker

Stellendam: Christiaan Tessemaker Heleen Tessemaker-

den Hollander Bernd, Anne

Heerde: Jaco Tessemaker Rina Tessemaker-van Dijk Lian, Esther

Oene: Lida van Coeverden-Tessemaker Dick van Coeverden Julia, Leonoor

Putten: Hanneke van de Langemheen-Tessemaker

Henk van de Langemheen Henrik, Joanne, Lieke

Klaterstraat 48167 ND Oene

Er is gelegenheid tot condoleren op D.V.vrijdag 1 februari van 19.30 tot 20.30 uur inverenigingsgebouw ”De Ark”, Keizerstraat 4in Oene.

De rouwdienst wordt gehouden op zaterdag2 februari om 11.00 uur in de Hervormde Kerkin Oene, waarna de graflegging zal plaats-hebben op de Algemene Begraafplaats aan deEperweg in Oene.

~ Geen bloemen ~

Opnieuw sprak de Heere in het midden vanonze vereniging. Met droefheid vernamen wehet overlijden van mevrouw

P. WITVLIET-BOOM

De Heere vertrooste haar familie en heiligedeze roepstem aan ons allen.

Bestuur en leden vrouwenvereniging Fébe

Barneveld, 27 januari 2013

Graag bedanken wij al het personeel en devrijwilligers van zorgcentrum Elim, afdelingOase, voor de jarenlange, liefdevolle verzor-ging van onze moeder, mevrouw

P. WITVLIET-BOOM

Barneveld, januari 2013, familie Witvliet

Want Gij zijt mijn Verwachting, Heere, HEERE!Psalm 71 : 5a

Dankbaar voor wat de HEERE in hem heeftgegeven en vervuld met verdriet, delen wij umede dat, in de gezegende leeftijd van 91 jaar,de HEERE uit ons midden heeft weggenomenmijn innig geliefde man en onze zorgzamevader, schoonvader, groot- en overgrootvader

LEENDERT HUISMAN

echtgenoot van Dirkje Huisman-de Graaf

Bruchem: D. Huisman-de Graaf

Bruchem: Jan en Janny Huisman-van Oosterom

Bergambacht: Annie en Marinus Rooken-Huisman

Gouda: Adri en Dirk van Nieuwkoop-Huisman

Bergambacht: Arie en in herinnering Anneke Huisman-de Jong

Groot-Ammers : Leen en Pia Huisman-van Wijngaarden

Bergambacht: Joop en Corien Huisman-Spelt

Arnhem: Henk en Korn Huisman-Khanthis

Kleinkinderen en in herinnering Gerrit en achterkleinkinderen

5314 NA Bruchem, 28 januari 2013Middelstraat 2

Mijn man, onze vader en opa is thuis opgebaard.

Gelegenheid tot condoleren donderdag 31 ja-nuari a.s. van 19.00 tot 20.30 uur in KerkelijkCentrum ”Eben Haëzer”, De Kosterijstraat 2te Bruchem.

De begrafenis zal D.V. plaatsvinden zaterdag2 februari a.s. op de algemene begraafplaats teBruchem om ± 14.15 uur. Vooraf zal er om13.15 uur een rouwdienst worden gehouden inde Hervormde Kerk, Kerkplein 1 te Bruchem,waarbij u beleefd wordt uitgenodigd om 13.10uur aanwezig te zijn.

Geen bloemen

Vervolg op pagina 14

Heden behaagde het de Heere, tot onze diepedroefheid, van onze zijde weg te nemen mijnoudste dochter, zus, schoonzus en tante

JOHANNA POSTHUMA-WISSE

De Heere gedenke Simon en de kinderen enkleinkinderen in dit verlies.

M. Wisse-de Korte Annelies Witte-Wisse Willem Witte Sam Wisse Ellen Wisse-Brouwer Neven en nichten

Meliskerke, 28 januari 2013

„Want de mens gaat naar zijn eeuwig huis”

De HEERE nam na een ernstige ziekte uit onsmidden weg mijn lieve vriendin en onze lieve(tante)

JANNIE POSTHUMA

Sterke de HEERE Simon, de kinderen en klein-kinderen in dit zware verlies.

Vlissingen: Gré Huissen-Meulmeester

Arjen en Rianne Huissen Corlinde en Thomas Bram

Peter en Riannen Schipper Marin Bréam Harald

28 januari 2013

Bedroefd hebben we kennisgenomen van hetoverlijden van onze trouwe medewerkster engewaardeerde collega

JANNIE POSTHUMA

moeder van onze collega’s Wim en Pauline

We wensen Simon, Wim & Pauline en de kinde-ren, Gert-Jan en Simon de troost en nabijheidvan de Heere toe in dit grote verdriet.

Directie en medewerkers

Bouman KantoorTotaal B.V. Goes | Terneuzen | Vlissingen

Reformatorisch Dagblad K e r k e n G o d s d i e n s t dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 7

Remonstrantse kerk Vlaardingen De kerkenraad van de remonstrantse gemeente in Vlaardingen heeft besloten de kerk aan de Hoflaan/Emmastraat niet te verkopen.

Na een lang traject bleek er geen koper te vinden die aan de eisen van de kerkenraad kon voldoen, zo liet de kerken raad weten. De remonstranten steken nu de handen uit de mouwen om het pand op te knappen. „Alle leden en vrienden en vele belangstellenden hebben ingestemd met dit besluit”, aldus Eric van der Ende, voorzitter van de kerkenraad. „Er zijn initiatieven om nieuwe activiteiten te organiseren en er samen voor te zorgen dat de noodzake-lijke verbeteringen aan het pand gaan plaatsvinden. Zo zal er een plan worden ontwikkeld om het orgel in optimale staat te brengen en te restaureren. Daar-naast pakken de leden zelf een aantal zaken aan. Een prachtig initiatief.”

Van der Ende benadrukt dat de kerk nog steeds wordt gebruikt en dat er zondags erediensten plaatsvinden van de remonstrantse gemeente.

Ontmoetingskerk MoordrechtDe hervormde gemeente Beth-El in Moordrecht en de protestantse gemeen-te De Stroom te Moordrecht-Gouderak hebben op 10 januari een intentie-verklaring ondertekend over de aan- en verkoop van de Ontmoetingskerk. De Stroom heeft het voornemen om het kerkgebouw aan de Molenlaan in Moordrecht over te dragen aan de Beth-Elgemeente, zodat het pand als kerk in gebruik kan blijven.

De hervormde Beth-Elgemeente is bezig om een andere bestemming voor haar huidige kerkgebouwen te zoeken. Daar lijkt zicht op te komen, waardoor de financiering haalbaar wordt. Bij een succesvol vervolg van de gesprekken kan er voor de zomer een (voorlopig) koopcontract voor de Ontmoetingskerk worden getekend.

Een commissie met leden van De Stroom heeft zich het afgelopen jaar gebogen over mogelijke toekomst-scenario’s voor de kerkgebouwen.

Op basis van het advies van de com-missie heeft De Stroom ervoor gekozen

om de Ontmoetingskerk te verkopen en de historische Dorpskerk aan het Kerkplein in Moordrecht te behouden en meer toekomstbestendig te maken. Omdat De Stroom de Ontmoetingskerk bij voorkeur een kerkelijke bestemming wilde laten houden, heeft de commis-sie vervolgens contact gezocht met alle kerkelijke gemeenten in Moordrecht. De Beth-Elgemeente bleek geïnteresseerd. De intentieverklaring is het tussen-resultaat van een reeks verkennende gesprekken tussen beide partijen.

Ook zalencentrum De Zespunt maakt deel uit van de onderhandelingen.

Verzoening baptisten Den HelderDe gemeenteleden van ABC De Bron in Den Helder hebben zich gevoegd bij baptistengemeente Het Lichtbaken in de marinestad. ABC De Bron ontstond in 2009, „door allerlei oorzaken”, aldus M. Galenkamp van gemeente Het Licht-baken. „Dit was een moeilijke en ver-drietige periode voor alle betrokkenen. Door de jaren heen zijn er stappen gezet naar genezing en herstel van mensen-harten. Daar is tijd voor uitgetrokken en in die tijd is er vergeving tegenover

elkaar uitgesproken. In 2012 is er meer contact gekomen tussen beide gemeen-ten en zijn zij verder gegaan met een proces van vergeving en verzoening. Daarnaast hebben we nagedacht over de toekomst. Daardoor kunnen we nu het hart verwarmende nieuws brengen dat we weer bij elkaar zijn.”

Vanwege het samengaan houdt de gemeente zondag een dienst in Het Lichtbaken aan de Baljuwstraat 3a in Den Helder. Deze begint om 15.00 uur.

Laatste dienst vermaning BallumDe doopgezinde gemeente in Ballum houdt zondag haar laatste dienst in de vermaning aan de Camminghastraat. Na 130 jaar sluit de doopsgezinde kerk haar deuren. Hetzelfde lot was twee oudere vermaningen in Ballum in de negen-tiende eeuw beschoren. De diensten van de federatie doopsgezind gereformeerd Ameland worden in Ballum voortge-zet in de hervormde kerk, een eindje verderop.

De dienst van zondag, die om 10.00 uur begint, wordt geleid door ds. R. B. Workel. De kerk is verkocht aan Hotel Nobel in Ballum. Wat er met het pand

gaat gebeuren, is nog niet bekend.

Website 600 jaar geloof NijkerkDe Stichting Kerken in de Schijnwerper (SKS) heeft op 21 januari een website gepresenteerd met informatie over haar activiteiten rond het thema 600 jaar christelijk geloof in Nijkerk, Nijkerker-veen en Hoevelaken.

Zeshonderd jaar geleden, op 27 maart 1413, verleende hertog Reijnout IV van Gelre stadsrechten aan Nijkerk. Dat wordt dit jaar gevierd. Op de site sksnijkerk.nl valt te lezen wat de stichting SKS ontwikkelt in het kader van het feestjaar. Op 8 juni wordt er een kerkendag georganiseerd met het thema ”Verbinden”, zo laat de stichting op haar website weten. „Centraal staan de historische context en hoe men anno 2013 het christelijk geloof in Nijkerk praktiseert.”

Op 28 september organiseert de SKS een symposium over 600 jaar christelijk geloof in Nijkerk. Kerkhistorici Fred van Lieburg en John Exalto van de Vrije Universiteit van Amsterdam verrichten in opdracht van de SKS onderzoek naar 600 jaar christelijk geloof in Nijkerk en Hoevelaken. Hun bevindingen zullen tijdens het symposium als boekwerk worden gepresenteerd.

Gereformeerde kerk Zwolle De gereformeerde kerk Zwolle binnen de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) houdt vanaf zondag haar kerk-diensten in verenigingsgebouw De Kandelaar aan de J. W. van Lenthestraat 2 in ’s-Heerenbroek.

Ruim drie jaar heeft de kerk gebruik-gemaakt van de zalen van partycentrum De Vijverhoeve in Zwolle.

De Kandelaar wordt gehuurd voor de zondagse kerkdiensten. Voor andere activiteiten, zoals catechisaties, kan gebruik worden gemaakt van een basis-school. De kerkdiensten beginnen vanaf zondag om 10.00 en 16.30 uur.

Grondvlak bevat nieuws uit plaatselijke gemeenten. Heeft u tips? Stuur een bericht naar [email protected] of naar Refor-matorisch Dagblad, t.a.v. kerkredactie, Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn.

VLAARDINGEN – De remonstrantse gemeente in Vlaardingen gaat haar kerkgebouw aan de Hoflaan/Emmastraat niet verkopen. Gemeenteleden zullen het bedehuis opknappen. Foto Reliwiki, André van Dijk

Grondvlak Redactie: Reinald Molenaar

Niet hét, maar míjn JodendomDr. Bart Wallet houdt lezing in Amersfoort

Maarten Stolk

AMERSFOORT – Het aantal Jo-den in Nederland is sinds 1945 vrij stabiel gebleven: tussen de 30.000 en de 40.000. Ondertus-sen is de manier waarop zij hun Joodse identiteit invullen wel sterk veranderd: het gaat niet langer om hét Jodendom, maar om míjn Jodendom.

Historicus dr. Bart Wallet, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar de geschiedenis van de Joden in Nederland in de peri-ode 1945-2010. Centraal staat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog en de herleving van het Jodendom na 1945. Op uitnodiging van Stichting Vrien-den van Synagoge Amersfoort houdt dr. Wallet vanavond in kerkgebouw De Brug een lezing over dit onderwerp.

Hoe is het de Nederlandse joden sinds 1945 vergaan? Dr. Wallet: „De voornaamste zorg van de rabbijnen en bestuurders in de jaren na de oorlog waren de ”verafstaanden”, Joden die zich aan de rand van de ge-meenschap bevonden. Ze waren vaak geen lid van Joodse organi-saties en in veel gevallen waren ze gemengd gehuwd. Sommigen van hen hadden na 1945 zelfs hun Joodse familienaam laten veranderen in namen die niet als Joods te herkennen waren. Zij zetten na de oorlog de onder-duik voort, veelal uit angst voor een herhaling van de oorlog en voor antisemitisme.”

De Joodse instanties organi-seerden tal van activiteiten om hen te bereiken. Zo waren er leraren die het hele land door-reisden om tot in de kleinste plaatsjes aan soms maar een enkel Joods kind les te geven. Zij brachten de kinderen wat kennis van Joodse feesten en gebruiken bij, leerden hun een beetje Hebreeuws en vertelden

over de nieuwe staat Israël. „Ze kwamen veelal maar een uurtje per week, maar hun betekenis is nauwelijks te overschatten. Voor veel kinderen en hun ouders waren deze leraren het enige contact met de Joodse gemeen-schap.”

OntkerkelijkingDe inspanningen om de veraf-staanden aan de gemeenschap te verbinden, slaagden uiteinde-lijk niet. Vanaf de jaren tachtig werd het duidelijk dat juist deze groep de nieuwe meerderheid in Joods Nederland gingen vormen. Sinds de Tweede Wereldoorlog was het totaalaantal leden van de Joodse kerkgenootschap-pen gestaag blijven dalen door vertrek van actieve leden naar Israël en de Verenigde Staten, door overlijden, maar vooral ook doordat jongeren geen lid werden. Toen Nederland in de jaren zestig in snel tempo ontkerkelijkte, trof dat ook de Joodse kerkgenootschappen.

In de jaren tachtig was het zo-ver dat de meeste Nederlandse Joden niet langer bij een kerk-genootschap waren aangesloten. Dat betekende echter niet dat deze ”ongebondenen” niets met hun Joodse identiteit deden. „Ze vulden die alleen op eigen wijze in. De een versterkte de band met Israël, een ander verdiepte zich in de Joodse cultuur. Het ging niet langer over hét Joden-dom, zoals de rabbijnen dat eeuwenlang doorgaven, maar om míjn Jodendom, zoals men dat zelf vormgeeft.”

De Nederlandse Joden zijn sterk verweven met de Neder-landse samenleving. En dat is opvallend, aldus dr. Wallet. „Di-rect na de oorlog waren er heel wat Joden diep teleurgesteld in Nederland. Het land waar zij zich zo veilig waanden, waar zij zich zo diep mee verbonden voelden, had hen niet kunnen beschermen – integendeel. Het is een gevoel dat sinds 1945 nooit meer helemaal is verdwe-nen, maar tegelijkertijd kozen de meesten er toch voor om in Nederland te blijven en daar hun leven weer op te bouwen.”

Dr. Tj. de Boer naar HongkongKerkredactie

HONGKONG – Dr. Tjeerd de Boer (63) volgt dr. Bas Plaisier op als docent missiologie aan het Lutheran Theological Semi-nary in Hongkong.

De Boer treedt per 1 maart in dienst van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Hij zal vanaf eind augustus voor een periode van in principe twee keer twee jaar actief zijn als docent missio-

logie. De Boer vertrekt samen met zijn vrouw, Kathleen Ferri-er, voormalig lid van de Tweede Kamer voor het CDA. Op Groot Nieuws Radio zei Ferrier gisteren dat ze ook in China haar idealen wil verwezenlijken: werken aan een rechtvaardiger wereld met meer gelijke kansen voor ieder-een.

Oud-PKN-scriba dr. Plaisier (66) heeft ruim twee jaar in Hong-kong gewerkt. Hij keert in de zo-mer terug naar Nederland.

Rooms-katholieken spreken over geloofLeo Fijen bundelt 150 interviews

Klaas van der Zwaag

KAMPEN – Als rooms-katholie-ken in het openbaar –op radio en televisie– spreken, dan is dat vaak over kerkpolitieke thema’s of onderwerpen die het in de pers goed doen. In het boek ”Geloven op zondag-morgen” spreken zij over de „binnenkant” van hun geloof, de bron waaruit zij leven.

De bundel ”Geloven op zondag-morgen. Katholieken doorbre-ken de sprakeloosheid” (uitg. Kok, Utrecht) bevat 150 inter-views met rooms-katholieken, verzorgd door Leo Fijen, hoofd van de omroep RKK. De inter-views zijn gebaseerd op televisie-uitzendingen.

Het boek is bedoeld om het geloof door te geven, stelt Fijen. Ten diepste staat daarom al-les in het teken van catechese. Sprakeloosheid is het probleem van alle tijden en als het geloof verdampt, krijgt de Rooms-Ka-tholieke Kerk het nog moeilijker, schrijft hij. „Dat is slecht voor kerk en geloof, maar zeker ook voor de maatschappij, want zon-der de inspiratie van een bezield geloof zal er ook minder betrok-kenheid zijn op de kwaliteit en humaniteit van onze samenle-ving.”

Meer nog dan in haar geschie-denis openbaart de Katholieke Kerk haar kracht en ruimte in de sacramenten en de liturgie, stelt prof. Paul van Geest, hoogleraar patristiek, in een nawoord. Hij geeft een kort exposé van de li-turgische ontwikkelingen vanaf de Vroege Kerk.

Oud-bisschop Huub Ernst legt eveneens de nadruk op liturgie en sacrament. De kern van het

priesterschap is voor hem de eucharistie, „het summum van het wijdingssacrament.” Met het Tweede Vaticaans Concilie werd de taak van de bisschop, de priester en de diaken verbreed naar de verkondiging van het Evangelie.

Ton van Eijk, jarenlang docent oecumene en ecclesiologie en ge-ruime tijd voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland, gelooft nog steeds in de eenheid van christenen en hun kerken. Hij wijst op belangrijke stappen in de wederzijdse dooperkenning en de grotere rol van de Schrift. „Een woorddienst als voormis, dat haalt niemand meer in zijn hoofd. Het is de ene tafel van woord en brood.”

Antoon Hurkmans, bisschop van ’s-Hertogenbosch, leeft mee met de pijn in dorpen en wijken die hun kerk zien verdwijnen. Hij begrijpt het verdriet, maar zegt erbij dat „de kerk geen toe-komst heeft met rode cijfers” en dat er daarom ingrijpende maatregelen nodig zijn. „Gelovig zijn hoort bij ieder mens. Ieder-een heeft een relatie met God nodig. Het probleem is dat de meeste mensen die relatie niet onderhouden. Kleinere groepen zullen dat blijven doen en zullen die gelovige centra in het bisdom bemensen. Dat zullen er enkele tientallen zijn, meer niet.”

Prof. Van Geest praat over de stille tijd in zijn leven. Elke och-tend staat hij om vijf uur op, hoe druk het ook is op zijn werk of in zijn gezin. Hij drinkt wat kof-fie, eet een banaan en bidt. Fijen: „Om ruimte te scheppen in zijn hart, om elke dag weer met nieu-we ogen te kunnen zien wat hij ontvangt. Dat geschenk blijft een wonder.”

MeditatieZijn heerlijkheid

„In den beginne was het Woord (...) en het Woord was God.” Johannes 1:1

„De hemel en de aarde zul-len voorbijgaan, maar Mijn woorden zullen geenszins voorbijgaan” (Mattheüs 24:35). Vol van genade en waarheid (Joh. 1:14; 14:6). Dat Woord is de enigge-boren Zoon van de Vader en het eeuwige beeld des Vaders, Hem gelijk. „Wij hebben Zijn heerlijkheid aanschouwd, een heerlijk-heid als van de Eniggebore-ne van de Vader” (Johannes 1:14); „Die, alzo Hij is het afschijnsel Zijner heerlijk-heid (licht uit licht), en het uitgedrukte beeld Zijner zelfstandigheid (onafhan-kelijkheid), en alle dingen draagt door het Woord Zijner kracht” (Hebreeën 1:3). Hij is de Heere van alle schepselen, maar in het bijzonder van de gelovigen of van de kerk. „Hij was in de wereld, en de wereld is door Hem gemaakt, en de wereld heeft Hem niet gekend; Hij is gekomen tot het Zijne, en de Zijnen hebben Hem niet aange-nomen” (Johannes 1:10, 11). Eer Hij in de wereld kwam, bestond Hij reeds als Persoon en was Hij Davids Heere, waaruit Christus Zijn Godheid bewijst, zeggen-de: „Wat dunkt u van de Christus, Wiens Zoon is Hij? Zij zeiden tot Hem: Davids Zoon. Hij zei tot hen: Hoe noemt Hem dan David in de Geest zijn Heere? zeggende: De Heere heeft gezegd tot Mijn Heere: Zit aan Mijn rechterhand, totdat Ik Uw vijanden zal gezet hebben tot een voetbank Uwer voe-ten…” (Mattheüs 22:42-44).

Caspar Olevianus, predikant te Heidelberg

(”Apostolische geloofs-belijdenis”, 1590)

Beroepingswerk

PROtEstANtsE kERk IN NED.Bedankt: voor Delft en voor Meerkerk, M. C. Batenburg te Waddinxveen.

GEREF. kERkEN VRIJG.Beroepen: te Eindhoven-Best, K. Harmannij te Nijmegen.

NED. GEREF. kERkENAangenomen: naar Dalfsen, G. Nederveen te Alkmaar.

A rd.nl/beroepingswerk voor actueel beroepingswerk. Een bericht doorgeven? [email protected] of 055-5390238.

AMstERDAM – In debatcentrum De Rode Hoed werd gisteren een debat gehouden over ”Kerk en st(r)aat”, de vraag of religie achter de voordeur moet verdwijnen. „We moeten niet de fout maken om aan de seculiere overtuiging het alleenrecht te geven”, zei prof. dr. Govert Buijs. Foto Rufus de Vries

„Antireligieus sentiment in debat” Dr. Govert Buijs spreekt tijdens VU-debat over rol van godsdienst in samenleving

Van een medewerker

AMSTERDAM – Het is goed dat de SGP geen vrouwen mag weren, maar de discussie over het ritueel slachten getuigt van een antireligieus sentiment. Van dat laatste wist Govert Buijs zijn publiek in Amster-dam gisteren in elk geval te overtuigen.

De hoogleraar politieke filosofie en levensbeschouwing aan de Vrije Universiteit (VU) sprak voor een volle zaal in debatcentrum De Rode Hoed over de vraag of religie achter de voordeur zou moeten verdwijnen. Tegenspe-lers bij het door ForumC en dag-blad Trouw georganiseerde de-bat waren onder anderen Boris van der Ham, voorzitter van het Humanistisch Verbond, en de li-berale rabbijn Tamarah Benima. Volgens gespreksleider Elma Drayer is er „wat aan de hand” met de vraag naar religie en sa-menleving. „Tien jaar geleden was dit debat niet gevoerd. Maar

nu kun je geen krant openslaan of je hoort wel ergens gemop-per over christenpesten of een zelfgenoegzaam secularisme dat hier zou heersen.”

Buijs betoogde dat er ruwweg twee manieren zijn voor het organiseren van een politieke gemeenschap. „De eerste is te zorgen dat alle burgers zo onge-veer hetzelfde zijn. Het centrum van die eenheid was vaak een god en de dissidenten waren de goddelozen. De andere manier is om zo veel mogelijk vrijheid en verscheidenheid toe te laten, vanuit de gedachte dat wie een-heid zaait, strijd zal oogsten.”

Volgens de hoogleraar huist in

ieder mens het eerste type. „We zijn denk ik allemaal zo’n uni-tariër. Misschien nemen we de relatieve geborgenheid van onze jeugd als maatstaf voor het grote verband waarin we later opere-ren.”

Het vroege christendom zorgde voor een doorbraak naar het tweede model, doordat het on-der heidense keizers weigerde mee te doen in de centrale cultus en betoogde dat ieder individu beeld van God is. Maar vanaf kei-zer Constantijn werd het chris-tendom toch weer unitarisch.

Buijs zelf kiest voor het tweede model. „We moeten niet de fout maken om bijvoorbeeld bij de omroepen of in het onderwijs aan de seculiere overtuiging het alleenrecht te geven. Als alle di-versiteit verdampt, word je bui-tengewoon kwetsbaar.” Ook gaat er een wederzijds corrigerende werking uit van verschillende naast elkaar staande overtuigin-gen, denkt de politicoloog.

Het plurale model rust ech-ter op een aantal fundamentele

waarden, die nodig zijn om de pluraliteit te waarborgen. „De absolute grens van de rechtsorde is dat er ruimte moet zijn voor iedereen. Daarom, hoezeer de SGP ook deel is van een lange tra-ditie, hoe sympathiek de verte-genwoordigers ook zijn: dit kon niet door de beugel. De bescher-ming van pluraliteit geldt ook voor vrouwen, zeker als het gaat om een partij die deel uitmaakt van de wetgevende macht.”

Maar mag de overheid ook zo ingrijpen in de school? Voorma-lig D66-Kamerlid Van der Ham betoogde van wel. „De staat gaat niet over de vrouw in het ambt, dat is iets van in de kerk. Maar de school is een kring waar je als overheid veel dieper in mag treden, je komt er dichter mee bij de Grondwet. Ik vind niet dat je als school kunt zeggen: Wij bepalen zelf wat er gebeurt. Het doet tekort aan de individuele geloofsvrijheid van bijvoorbeeld een lesbische docente als ze geen les mag geven in het christelijk onderwijs.”

Rabbijn Benima stelde dat het verschil in grootte tussen groe-pen tot een oneerlijk debat leidt. „Kleine gemeenschappen zoals de joodse en die rond de SGP worden in een hoek gedrukt. De meerderheid is voor koopzon-dag, dus de andere mening moet gewoon het veld ruimen. Of de discussie over ritueel slachten: de argumenten zijn helemaal niet meer rationeel, het gaat om macht.” Fel, tegen Van der Ham: „U heeft geen idee wat dat voor ons betekent.” Buijs voegde eraan toe dat de discussie over ritueel slachten gevoerd werd in een land waar het nooit over de „echte vragen” gaat en oogstte applaus: „We moeten niet ver-geten dat joden en moslims een dier juist slachten omdat ze we-ten dat dat niet zomaar iets is. Maar wij slachten massaal die-ren in een industrieel proces, met hetzelfde gemak waarmee we een spijker inslaan. Daar zou het debat over moeten gaan. Maar dit debat kwam voort uit antireligieuze gevoelens.”

■ „De argu-menten zijn niet meer rationeel, het gaat om macht”

Ds. G. Zonneveld overledenPAPENDRECHT – De hervormde emeritus predikant ds. G. Zon-neveld is op 22 januari overle-den. Gerard Zonneveld werd geboren op 13 augustus 1930 in Kethel. In 1962 werd hij her-vormd predikant te Kerkwerve-Serooskerke. Daarna stond hij te Valkenburg (ZH, 1967) en in Capelle aan den IJssel (1974). Hij ging in 1993 met emeritaat.

Ds. W. Janssen overledenAMSTELVEEN – De hervormde emeritus predikant ds. W. Jans-sen is op 23 januari overleden. Willem Janssen werd geboren op 21 april 1928 in Eindhoven. Hij diende de hervormde ge-meenten van Amsterdam-West, Rekken, Goes en Amstelveen-Buitenveldert. Ds. Janssen ging in 1990 met emeritaat.

Ds. Van Dis doet intrede in Tull en ’t Waal en Honswijk

Van een medewerker

TULL EN ’t WAAL – Ds. C. N. van Dis is zondagmorgen beves-tigd in de hervormde gemeente Tull en ’t Waal en Honswijk. Hij kwam van Vreeswijk-Nieu-wegein.

Zijn bevestiger was ds. H. J. van Wijnen te Nieuwegein, die het Woord bediende uit Johannes 15:5.

Aansluitend op de bevestiging volgde de preek van intrede uit Johannes 15:8: „Hierin is Mijn Vader verheerlijkt dat u veel vrucht draagt en Mijn discipelen bent.”

Namens de classis werd ds. Van Dis toegesproken door ouderling Donkers van de pro-testantse gemeente Houten en door ouderling Van der Wel na-mens de plaatselijke gemeente.

Ds. Van Dis wordt gelijktijdig predikant van de hervormde gemeente Schalkwijk en ’t Goy.

Reformatorisch Dagblad B i n n e n l a n d dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 8

DEN HAAG – De tijdelijke commissie huizenprijzen van de Tweede Kamer liet zich gisteren informeren door deskundigen. Zij doet onderzoek naar de kostenontwikkeling en prijsvorming in de huizenmarkt. Gisteren was er in Den Haag een rondetafelgesprek met de Nederlandse Vereniging voor Ontwikkelaars en Bouwondernemers, Bouwend Nederland, Stichting Landelijk Nieuwbouw Portaal en de Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen. Foto ANP

BRUSSEL – NS-directeur Bert Meerstadt gisteren tijdens de hoorzitting over de Fyra. Parlementariërs uit België en Nederland voelden de verantwoordelijken aan de tand over de problemen met de hogesnelheidstrein.

Foto ANP

„Aantal mensen in langdurig tbs 30 procent lager”

DEN HAAG (ANP) – Het aantal tbs-veroordeelden op longstay-afdelingen daalt de komende jaren naar verwachting met 30 procent. Ze kunnen worden overgeplaatst naar een behan-delafdeling van een forensisch-psychiatrisch centrum of naar een reguliere ggz-instelling.

Dat schreef staatssecretaris Teeven gisteren in antwoord op Kamervragen. Nu zitten ongeveer 185 mensen op de longstayafdeling. Daar zitten de zwaarste gevallen met weinig zicht op verbetering. „Er zijn tbsgestelden bij wie de behandeling niet leidt tot een vermindering van het recidiverisico. Zij kunnen niet terugkeren in de samenleving, maar zijn in het belang van de maatschappelijke veiligheid langdurig, soms levenslang, aangewezen op forensische zorg.”

De staatssecretaris stelt dat mensen alleen kunnen worden teruggeplaatst als er nieuwe behandelperspectieven zijn.

Tv-makers bepalen debattenDEN HAAG (ANP) – Niet de politieke partijen maar de redacties van tv-programma’s hebben bij de afgelopen verkiezingen in hoge mate de gespreksthema’s en de spel-regels van lijsttrekkersdebat-ten bepaald.

Dat blijkt uit onderzoek van studenten van de scholen voor journalistiek in Ede (CHE), Tilburg, Utrecht en Zwolle.

De verkiezingscampagne werd gekenmerkt door veel livedebatten in korte tijd. Uit het onderzoek blijkt dat de politieke partijen nauwelijks invloed hadden op de thema’s die daar aan de orde kwamen.

Ook over de vraag wie er mee mochten doen, hadden de makers van de tvprogramma’s vaak het laatste woord. Zo wees RTL een verzoek van CDA en D66 om

ook mee te mogen doen met het zogenaamde premiersdebat op 26 augustus vierkant af.

De studenten van de vier journalistenopleidingen liepen tijdens de campagne mee met de redacties van kranten, radio en tvrubrieken. Ze constateerden dat er vooral bij tvprogramma’s veel onderhandeld wordt met politici.

In hun rapport staat dat het goed is om aankomende journalisten voor te bereiden op de praktijk van onderhandelingen met talkshowgast en interviewkandidaat. „Onderhandelingen zijn niet per definitie ongewenste, onethische praktijk, maar eerder een noodzakelijke voor bereiding op de aanstaande publicatie of productie, waarbij zowel de journalist als de bron belang heeft”, stellen de journalistiekstudenten.

Alternatieven voor Fyra snel beschikbaarBRUSSEL (ANP) – De Belgische en de Nederlandse spoorwegen werken aan meer alternatieven voor de geschrapte hogesnel-heidstrein Fyra. Op het traject Den Haag richting Belgische grens is er zeker nog capaciteit voor een klassieke treinver-binding. Vanuit Amsterdam moet nog worden gezocht naar ruimte op het spoor.

„Het pad van de oude Beneluxtrein is niet vrij, maar wel vrij te maken”, aldus manager Hugo Thomassen van ProRail gisteren in Brussel. Hij sprak tijdens een hoorzitting in Brussel met Belgische en Nederlandse parlementariërs over de problemen met de Fyra. Thomassen zei dat de NS anderhalve week geleden al hebben gevraagd of er nog ruimte is op het traject van de voormalige klassieke trein naar Brussel.

Het is de bedoeling dat er deze week nog oplossingen komen, maakte topman Marc Descheemaecker van de Belgische NMBS duidelijk. Sinds afgelopen weekeinde rijdt er al een extra intercity tussen Antwerpen en Roosendaal.

„Eind deze week ligt er een concreet plan op tafel”, beloofde ook NStopman Bert Meerstadt. Volgens hem wordt er met man en macht gewerkt om zo snel mogelijk de verbinding tussen Nederland en België te herstellen. Op dit moment moeten reizigers tussen Amsterdam en Brussel overstappen in Roosendaal en Antwerpen, als zij niet de hogesnelheidstrein Thalys nemen.

Zowel de NMBS als de NS hopen dat de problemen met de Fyra uiterlijk over drie maanden zijn opgelost.

Binnenlandredactie

DEN HAAG – Prinses Mabel en haar dochters gaan in februari met de koningin op winter-sportvakantie naar het Oostenrijkse Lech.

Dat blijkt uit een bericht dat de Rijksvoorlichtingsdienst gistermiddag verstuurde.

De prinses vraagt de media haar privacy tijdens het verblijf in het skioord te respecteren. Zij zal „om persoonlijke redenen” niet aanwezig zijn bij de fotosessie in Lech waaraan koningin Beatrix, prins WillemAlexander en prinses Máxima en hun kinderen wel meedoen bij het begin van de krokusvakantie.

De echtgenoot van prinses Mabel, prins Friso, raakte vorig jaar februari in coma nadat hij bij een skitocht bij Lech onder een lawine terecht was gekomen. Hij verblijft in een ziekenhuis in Londen.

Prinses Mabel met koningin naar Lech

Onbekende luchtfoto’s ramp 1953 gevondenBinnenlandredactie

APELDOORN – In de archieven van het Kadaster zijn nooit gepubliceerde luchtfoto’s van de watersnood in 1953 aan-getroffen. De beelden worden door het Apeldoornse bedrijf Dotka Data gedigitaliseerd en online gezet.

De 1150 luchtfoto’s zijn in de eerste dagen na de overstromingen genomen. De collectie bestrijkt een fors stuk van het 165.000 hectare grote rampgebied, waaronder de zwaarst getroffen gebieden Duiveland en Overflakkee. De foto’s lagen decen nialang onopgemerkt in de archieven van het Kadaster.

Dotka Data digitaliseert alle beelden en voorziet ze van coordinaten, zodat ze exact te vergelijken zijn met recente foto’s en kaarten. De catalogus en een aantal foto’s en 3Danimaties staan online op dotkadata.com.

„Veel werkongevallen jeugd”Vooral in metaalsector jonge slachtoffersBinnenlandredactie

AMSTERDAM – Jongeren zijn vaker het slachtoffer van on-gevallen op de werkvloer dan oudere werknemers. Jaarlijks worden gemiddeld 19.000 jon-geren in de leeftijd van 15 tot 24 jaar behandeld bij de spoedeisende hulp als gevolg van een ongeluk op het werk.

Van hen worden er 600 in het ziekenhuis opgenomen en overlijden er gemiddeld 8. Dat meldde VeiligheidNL, voorheen de stichting Consument en Veiligheid, vanmorgen.

Jongeren in de sectoren bouw

en metaal lopen de grootste kans op een arbeidsongeval.

Volgens de veiligheidsorganisatie maken gebrek aan ervaring en soms jeugdige onbezonnenheid jonge werknemers kwetsbaar.

De organisatie begon vanmorgen de campagne ”Werkbuddies” om het aantal ongevallen onder jongeren terug te dringen.

VeiligheidNL wil met de campagne het onderwerp veiligheid op de werkvloer bespreekbaar maken.

Nu praten ouderen er niet over. „Zij doen het werk immers altijd zo”, zegt de organisatie.

Het is de bedoeling van ”Werkbuddies” om oudere, ervaren werknemers eenopeen aan jongeren te koppelen.

Doel hiervan is dat de oudere werknemer zijn kennis en ervaring deelt met jongere collega’s. Dit gebeurt ook bij zeer gevaar

lijke beroepen, zoals bij duiken.Door deze aanpak blijven ook

specifieke kennis en vaardigheid voor het bedrijf behouden.

De organisatie noemt dat investeren in de toekomst „in een tijd dat vakkundig personeel schaarser wordt en door vergrijzing de uitstroom van ervaren vakmensen verder zal toenemen.”

De campagne wordt als eerste in de metaal geïntroduceerd. In deze sector gebeuren jaarlijks gemiddeld 1200 ongevallen met 15 tot 24jarigen die op een afdeling voor spoedeisende hulp worden behandeld.

Jongeren in de metaal lopen vooral letsel op door contact en

aanraking met of beknelling in draaiende delen van machines en werktuigen, door het snijden aan werkstukken en gereedschappen en door metaalsplinters.

Ondanks het nog steeds hoge aantal is de hoeveelheid jeugdige slachtoffers door een arbeidsongeval in het eerste decennium gedaald.

Eind jaren 90 was er nog sprake van jaarlijks 30.000 behandelde letsels op een spoedeisende afdeling van een ziekenhuis.

Awerkbuddies.nl; veiligheid.nl voor meer informatie en animatie-filmpjes.

Campagne ■ Honderden gewonden en

acht doden door ongeluk-ken jongeren op werkvloer.

■ Campagne ”Werkbuddies” moet aantal ongevallen verminderen.

■ Campagne richt zich eerst op metaalsector, waar veel jeugdigen gewond raken.

Camerabeelden als opsporingsmiddelJ. Visscher

Analyse

EINDHOVEN – De recent vertoonde opsporingsbeelden van een groepsmishandeling in Eindhoven veroorzaakten een golf van verontwaardiging. Hoe ver kan justitie gaan in het tonen van verdachten?

Tallozen zullen de scherpe beelden van de groepsmishandeling in Eindhoven hebben gezien. Een jongeman die keihard intrapt op het slachtoffer dat op de grond ligt.

De website Geenstijl publiceerde een groepsfoto zonder balkjes; personen uit die groep zouden betrokken zijn bij de mishandeling. Een jongeman die niets met de zaak te maken had maar wiens naam wel circuleerde, kreeg vervelende telefoontjes. In het Belgische Turnhout, waar een deel van de verdachten woont, hield de politie een oogje in het zeil.

Ook gisteravond werden, in het regionale opsporingsprogramma Bureau Brabant, beelden van verdachten van mishandeling vertoond.

Het openbaar ministerie meldde vorige week in een persbericht de verontwaardiging over de groepsmishandeling in Eindhoven „begrijpelijk” te vinden, maar „het is niet de bedoeling dat burgers het recht in eigen hand nemen. De beslissing over de schuldvraag is voorbehouden aan de rechter.”

Hoe ver mag justitie gaan in het tonen van beelden van verdachten? In de Aanwijzing Opsporingsberichtgeving 2009 staat een aantal criteria. Het

betreft misdrijven waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten. Ook is berichtgeving onder meer toegestaan bij opsporing van vermiste personen, als er ernstig rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat de vermiste persoon slachtoffer is geworden van een misdrijf gepleegd door een nog onbekende verdachte.

Hoofdofficier van justitie Nicole Zandee betoogde vorige week in het tvprogramma Pauw & Witteman dat bij de uitzending van de beelden van de groepsmishandeling in Eindhoven het opsporingsbelang zwaarder weegt dan het belang van de privacy van de verdachten.

Als er beelden worden uitgezonden, moet het om ernstige delicten gaan, aldus Zandee. Een beeld van een meisje dat lipstick steelt in een warenhuis zal niet worden vertoond, verzekerde ze.

Of er wel of geen beelden worden uitgezonden, hangt ook af van de vraag of een zaak op een andere manier kan worden

opgelost, bijvoorbeeld door het horen van getuigen, zo betoogde Zandee.

De kans dat een zaak wordt opgelost lijkt aanzienlijk toe te nemen als er in Opsporing Verzocht aandacht voor is. Onderzoekers van de Erasmus Universiteit concludeerden vorig jaar dat van de in Opsporing Verzocht getoonde opsporingsberichten in 2009 en 2010 38 procent is opgelost. Het ophelderingspercentage van alle bij de politie geregistreerde zaken in 2010 is 24 procent. Wel wordt aangetekend dat de twee percentages „niet goed kunnen worden vergeleken.”

Niet iedereen is even enthousiast over de opsporingsactiviteiten van het openbaar ministerie.

Prof. mr. E. F. Stamhuis, hoogleraar strafrecht, toonde zich in 2011 in deze krant kritisch over het op billboards tonen van vermeende voetbalvandalen. Hij waarschuwde voor „eigenrichting.”

■ „Het is niet de bedoeling dat burgers het recht in eigen hand nemen”

Jostiband komt hoop brengen in OekraïneAnnemarie Geersing

KIEV – Rond het downsyn-droom hangt in Oekraïne nog altijd een taboe. Daarom was het nieuwjaarsconcert van de Nederlandse ambassade in de hoofdstad Kiev gisteravond bijzonder. Dat werd namelijk uitgevoerd door de Jostiband, van 35 gehandicapte musici.

Arenda Vasylenko uit Oekraïne belandde enkele jaren geleden in een repetitie van de Jostiband in haar geboorteland Nederland. „Dat was echt een eyeopener. Iedereen had zoiets van: is dit ook mogelijk?”

Vasylenko, die in de omgeving van Kiev woont, kreeg negen jaar geleden een kind met het syndroom van Down en weet hoe weinig begrip daar in Oekraïne voor is. De Nederlandse Jostiband bewijst echter dat je dit ook positief kunt benaderen.

„De dirigent van het orkest, Lyan Verburg, vertelde ons dat ongeveer 40 procent van de orkestleden niet praat. Maar ze spelen toch gewoon erg goed. In Oekraïne heeft men –ondanks de toegenomen mediaaandacht van de laatste jaren voor het onderwerp– geen goed beeld van volwassenen met het downsyndroom. Je komt ze simpelweg niet tegen in de maatschappij. Op die avond wisten we dan ook: hier moeten we iets mee.”

Toen Vasylenko’s zoon Petro werd geboren, kreeg ze in het ziekenhuis direct te horen hoe ze hem kon afstaan. „De papieren lagen al klaar om ondertekend te worden. Uiteraard wilden mijn man en ik dat niet, maar in Oekraïne is het vrij normaal dat vrouwen een kind met een beperking afstaan. Deze samenleving ziet zulke kinderen echt nog als debiel, ze worden dan ook weggestopt in kindertehuizen, en later soms zelfs in bejaardentehuizen of psychiatrische inrichtingen. Je ziet bijna geen mensen met een beperking in het straatbeeld.”

Toen Petro opgroeide, merkte Vasylenko dat er bijna geen speciaal onderwijs is. „In het

dorp werd een kinderdagverblijf gebouwd. We vroegen of hij daar terechtkon. Het eerste jaar draaide hij goed mee, maar in het tweede jaar ontstond er niveauverschil. Huilend bracht ik hem erheen, en huilend haalde ik hem op. Toen wisten we dat we iets moesten doen.”

Het echtpaar reisde naar Nederland om op scholen voor speciaal onderwijs te zien hoe het er daar toeging. „Toen we terugkwamen in Oekraïne, zijn we op zoek gegaan naar andere ouders van kinderen met een verstandelijke beperking en hebben we geschikt personeel gezocht dat voor de klas kon staan.”

Op die manier startte het project. „We vonden een schoolgebouw in de buurt van Kiev waar plek was voor extra klassen. Bij de overheid meldden we het project aan als ”officieel experiment”, wat betekent dat we onder toezicht staan van het Wetenschappelijk Instituut voor Speciale Pedagogiek. Inmiddels draaien de eerste twee klassen twee jaar, een derde is in ontwikkeling.”

Voordat alles van start ging, uitte de directrice van de school haar zorgen. „„Weet je wel wat je precies met deze school wilt doen?” vroeg ze. Heel logisch: Ik had vanuit Nederland een goed

beeld van wat ik wilde, zij had dat plaatje niet. Daarom zijn we met het hele onderwijsteam, de directrice, iemand van het pedagogisch instituut en iemand van de gemeenteraad in Kiev naar Nederland afgereisd, om een beeld te krijgen hoe daar wordt omgegaan met het downsyndroom.”

In Kiev drong Vasylenko bij de Nederlandse ambassade aan op een concert van de Jostiband. Dat lukte dus. Gisteravond gaven de Nederlandse gehandicapten het nieuwjaarsconcert, vanavond treden ze op tijdens een avond die geheel in het teken staat van het downsyndroom. „We hopen de bekendheid rond het downsyndroom te vergroten”, vertelt Vasylenko. „Ook hopen we dat de Jostiband de Oekraïners hoop kan geven.”

Een sociale werkplaats waar mensen met beperkingen zich nuttig kunnen maken, is een ideaal voor de toekomst. „De kinderen uit deze klassen willen we begeleiden van onderwijs naar een zelfstandige woon en werksituatie. We hopen dat dit model navolging krijgt.”

Het project van de familie Vasylenko heet ”Perspectief 21/3”. In de 21e eeuw wil ze perspectief bieden op drie gebieden: onderwijs, wonen en werken.

KIEV – De van oorsprong Nederlandse Arenda Vasylenko heeft het ideaal om een sociale werkplaats in Oekraïne te starten voor mensen met beperkingen. Foto Annemarie Geersing

Siriz dreigt geld opvang mis te lopenBinnenlandredactie

AMERSFOORT – De opvang van jonge moeders door hulporga-nisatie Siriz (voorheen VBOK) dreigt te stoppen wegens gebrek aan financiering.

Dat meldt de organisatie op haar website naar aanleiding van onderzoek van Bureau Leas.

Opvang in Nederland is onderverdeeld in maatschappelijke en vrouwenopvang. De cliënten van Siriz passen niet onder vrouwenopvang, omdat deze is gericht op vrouwen die te maken hebben met geweld.

Bij de vrouwen in Siriz opvang is er slechts bij drie van de tien vrouwen sprake van een vorm van geweld.

Ook de maatschappelijk opvang, die gericht is op mensen die dakloos zijn, biedt geen financieel kader voor de jonge vrouwen die Siriz opvangt, omdat maatschappelijk opvang gericht is op dakloosheid.

Het Nederlands Dagblad schreef gisteren dat de financie

ring na 2014 dreigt te stoppen. Per jaar heeft Siriz circa 400.000 euro nodig voor de opvang.

Op dit moment valt die onder een overgangsregeling: de gemeente Gouda geeft de subsidie aan Siriz, maar krijgt het geld rechtstreeks van het ministerie van Volksgezondheid. Die geldstroom stopt na 2014, zo meldt het ND.

Siriz is in gesprek met de overheid en gemeenten om na te gaan op welke manier er een oplossing kan worden gevonden.

Willy de Groot, manager hulpverlening bij Siriz: „Deze doelgroep mag niet tussen wal en schip raken en we hopen dat er zorgvuldig naar een financieel kader zal worden gezocht waarin de hulpverlening aan deze doelgroep voortgezet kan worden. Wij werken niet alleen aan de toekomst van de moeder, maar ook aan die van het kind.”

Uit het onderzoek, dat in december vorig jaar is uitgevoerd in opdracht van Siriz, blijkt dat de intensieve begeleiding van jonge moeders effect heeft.

Vrijwel alle moeders die in de opvang verbleven, behielden het ouderlijk gezag over hun kind. Ook verminderde de schuldenproblematiek en reintegreerde 60 procent van de deelnemers in werk of studie.

Excliënten beoordelen het begeleidingstraject met een 8,4.

■ Manager De Groot: Deze doelgroep mag niet tussen wal en schip raken

Reformatorisch Dagblad B u i t e n l a n d dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 9

Syrische oppositie vraagt om wapensBuitenlandredactie

PARIJS – De Syrische oppositie heeft de internationale gemeenschap om hulp in de vorm van wapens gevraagd. De vicepresident van de oppositionele Nationale Syrische Coalitie deed de oproep gisteren tijdens een internationale conferentie over Syrië in Parijs.

„De tijd is tegen ons en de voort-zetting van het conflict kan voor de regio en de hele wereld eindi-gen in een catastrofe”, hield Riad Seif zijn gehoor van afgevaardig-den uit ruim vijftig landen voor. De Syrische opstandelingen zou-den zeker 500 miljoen dollar no-dig hebben voor hun strijd tegen president Bashar al-Assad.

De conferentie was een initia-tief van de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Laurent Fa-bius. De Fransman zei te hopen dat de oppositie de noodzake-lijke middelen krijgt. Fabius zei anders bang te zijn dat islamiti-sche opstandelingen de macht in Syrië overnemen als de Syrische oppositie niet meer steun krijgt. „We kunnen een revolutie die vreedzaam begon en een demo-

cratische protest niet laten ont-aarden in een strijd tussen mili-ties”, zei Fabius.

De opkomst van jihadisten in Syrië maakte westerse landen huiverig om de gematigde Syri-sche Nationale Coalitie financi-eel te steunen.

De Franse minister Fabius waarschuwde gisteren dat de extremisten onder de Syrische oppositie de overhand zouden krijgen als de internationale gemeenschap de oppositie niet steunt. Die steun is niet alleen politiek, maar ook financieel.

Artsen zonder Grenzen (AzG) waarschuwde gisteren dat de burgeroorlog alle lagen van de bevolking treft. „Naast de ge-wonden, treft het conflict ook de meest kwetsbaren in de samen-leving: mensen met chronische ziekten, vrouwen en kinderen”, aldus een medewerkster. Volgens de organisatie, die een veldhospi-taal nabij de stad Aleppo heeft, is er een toename van miskramen en vroeggeboorten door psychi-sche stress bij zwangeren. Vrou-wen die normaal gesproken in een ziekenhuis konden bevallen, hebben nu nauwelijks toegang tot medische zorg, aldus AzG.

EAST BUNDABERG – Duizenden Australiërs brachten de afgelopen nacht voor de derde keer de nacht door in een evacuatiecentrum. Grote delen van Queensland, in het noordoosten van Australië, staan onder water. De overstromingen zijn het gevolg van zware regenval. Foto EPA

Arrestaties om nachtclubbrand in Brazilië

Buitenlandredactie

SANTA MARIA – De Braziliaanse politie heeft een van de eigenaren gearresteerd van de nachtclub in Santa Maria waar afgelopen weekeinde meer dan 230 mensen zijn omgekomen door een brand.

Dat hebben de lokale media gisteren bericht. Een vierde ver-dachte wordt nog gezocht.

Ook zijn twee muzikanten ge-arresteerd. Naar verluidt ont-stond de brand in de nacht van zaterdag op zondag toen de zan-ger van een optredende band een fakkel ontstak op het podium. Vervolgens vatte het isolatie-materiaal aan het plafond vlam.

Naar verluidt zou er maar één nooduitgang beschikbaar zijn geweest. In de stad Santa Maria zijn dertig dagen van rouw afge-kondigd.

VS: Interventie Mali kan jaren duren

Buitenlandredactie

ADDIS ABEBA – De door Frankrijk geleide militaire interventie in Mali kan jaren gaan duren.

Dat heeft Don Yamamoto van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gisteren ge-zegd op een top van de Afrikaan-se Unie.

Volgens de Nederlandse defen-siespecialist Ko Colijn zijn de rebellen in Mali niet te verslaan. Het Franse en Malinese leger hebben de afgelopen dagen ter-reinwinst geboekt, maar dat be-tekent niet zozeer dat ze aan de winnende hand zijn. „De rebel-len hebben de strijd om de steden opgegeven en zijn uitgeweken naar het noorden”, zegt Colijn. „De inname van Timboektoe is een succes voor Frankrijk, maar een overwinning is ver weg.”

Israël bezorgd over chemische aanvalAlfred Muller

JERUZALEM – In Israël is grote bezorgdheid ontstaan over de mogelijkheid dat radicale groepen in Libanon of Syrië in het bezit komen van chemische wapens.

Premier Benjamin Netanyahu heeft de laatste dagen meer-malen overleg gevoerd over de mogelijke gevolgen van de burger oorlog in Syrië voor Isra-els veiligheid. In Israël bestaat al geruime tijd de vrees dat de Syrische chemische en andere geavanceerde wapens in handen zullen vallen van Hezbollah of andere radicale groepen, zoals de aan al-Qaida verbonden Jab-hat al-Nusra.

Netanyahu zei zondag bij de opening van de kabinetsverga-dering dat Israël dient te letten op „de dodelijke wapens in Syrië, dat steeds meer uit elkaar valt.” In verband met de spanningen in het Midden-Oosten wil Netan-yahu zo snel mogelijk een breed en stabiel kabinet formeren.

Vicepremier Silvan Shalom zei tegenover de Israëlische leger-radio dat er een „rode lijn” wordt overschreden als islamitische terreurorganisaties in het bezit komen van deze wapens.

De Israëlische minister van

het Thuisfrontcommando, Avi Dichter, noemde Syrië „een su-permacht” op het gebied van chemische wapens. Hij zei dat Israël de situatie nauwlettend volgt en dat ook andere landen verontrust zijn.

De krant Ma’ariv meldde gis-teren dat Netanyahu de natio-nale veiligheidsadviseur, Ya’akov Amidror, naar Moskou heeft ge-stuurd voor besprekingen over het Syrische wapenarsenaal. Rusland hield de afgelopen da-gen een grote marineoefening in

het oostelijk gebied van de Mid-dellandse Zee. Die zou bedoeld zijn om westerse machten duide-lijk te maken dat Moskou geen gewapende interventie in Syrië zal dulden.

Het Israëlische leger heeft twee Iron Domesystemen in Noord-Israël geplaatst. De raketafweer is in staat projectielen te on-derscheppen die Hezbollah op Noord-Israël af kan vuren in res-pons op een Israëlische aanval op deze terreurgroep. De leger-woordvoerder zei echter dat het

bij de oefening ging om een rou-tineoperatie.

Het ministerie van Defensie liet weten dat het tests heeft uitge-voerd met een verbeterde versie van het Iron Domesysteem. Deze uitvoering is in staat om raket-ten op grotere afstand te on-derscheppen, heeft een kortere reactietijd en kan ook adequaat functioneren als een aantal salvo’s tegelijkertijd wordt afge-vuurd.

De laatste oorlog tussen Israël en Hezbollah werd gevoerd in de zomer van 2006. Deze ontstond nadat de terreurbeweging Israël binnenviel, een grenspatrouille aanviel en Israëlische soldaten ontvoerde naar Libanon. Hezbol-lah schoot destijds naar schat-ting bijna 4000 raketten vanuit Libanon naar Noord-Israël.

Volgens Ynet heeft Israël ook het hekwerk aan de grens met Syrië verbeterd. Dit is uitgerust met waarnemingssystemen om de militairen accurate inlichtin-gen te kunnen verschaffen over de ontwikkelingen in Syrië.

De Amerikaanse regering heeft volgens westerse bronnen aan Jordanië en Turkije gevraagd om in actie te komen als Syrië che-mische wapens gebruikt. Beide landen zouden echter geweigerd hebben interventie te beloven, tenzij Syrië deze wapens tegen

de eigen bevolkingen gebruikt. In Syrië bevinden zich tiental-

len opslagplaatsen en productie-faciliteiten voor chemische wa-pens. Interventie zou uitgebreid inlichtingenwerk, planning en middelen vereisen.

In december noemde de Ame-rikaanse president Obama het gebruik van chemische wa-pens „totaal onacceptabel.” De Amerikaanse minister van Bui-tenlandse Zaken, Clinton, zei tegelijkertijd dat het inzetten van chemische wapens een over-schrijding van een rode lijn bete-kent voor de VS.

Het in 1997 van kracht gewor-den Verdrag Chemische Wapens verbiedt de productie, het bezit en de overdracht van chemische wapens. Het verdrag is onderte-kend door 188 staten en is daar-mee een van ’s werelds meest gesteunde internationale verdra-gen.

Syrië weigert toe te treden omdat Israël zijn nucleaire pro-gramma niet heeft opgegeven en omdat Israël weigert toe te tre-den tot het non-proliferatiever-drag. Dit is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt.

Irak gebruikte in 1982 chemi-sche wapens in de oorlog tegen Iran. In 1988 gebruikte de Iraak-se dictator Saddam Hussein de wapens tegen de Koerden.

HAIFA – Israël heeft het raketafweersysteem Iron Dome de afgelopen da-gen verplaatst naar het noorden van het land. De Joodse staat maakt zich zorgen over aanvallen vanuit Libanon en mogelijk Syrië. Foto EPA

Politieke impasse in EgypteOppositie verwerpt dialoog met MorsiBuitenlandredactie

CAÏRO – Er lijkt een politieke impasse te zijn ontstaan in Egypte, waar bij ongeregeldheden de afgelopen dagen tientallen doden zijn gevallen. De belangrijkste oppositiecoalitie van het land heeft de „nationale dialoog”, die president Morsi wil, afgewezen.

Volgens het Nationale Reddings-front (NSF) was het voorstel tot de dialoog niet oprecht.

Eerder op de dag leek de be-langrijkste kracht binnen de Egyptische oppositie nog wel van plan om met Morsi om de tafel te gaan. Winnaar van de Nobelprijs voor de vrede Mohamed Al-Bara-dei en de linkse Hamdeen Saba-hy zeiden al weinig te verwach-ten van het overleg dat Morsi heeft aangeboden. Ze eisen dat de president eerst zijn verant-woordelijkheid neemt voor het bloedvergieten van de afgelopen dagen en dat hij belooft dat er een regering van „nationale red-ding” komt.

„De dialoog die de president wil aangaan, is niet inhoudelijk, maar puur voor de vorm”, aldus Al-Baradei. „We steunen een dia-loog zolang er duidelijke stappen worden genomen om het land veiliger te maken.”

Volgens Al-Baradei moet pre-sident Morsi eerst een regering van nationale eenheid vormen

en een commissie instellen om de nieuwe grondwet, die vorige maand van kracht werd, aan te passen. Daarnaast moet Morsi de wet gevende macht van het Hogerhuis van het parlement, de Shuraraad, inperken, aldus Al-Baradei. De Shuraraad wordt gedomineerd door islamisten. Minder dan 10 procent van de bevolking bracht zijn stem uit voor het Hoger huis.

Met een nationale dialoog wil Morsi een einde maken aan de politieke crisis van de afgelopen dagen. Afgelopen weekeinde braken in het Noord-Afrikaanse land rellen uit na een vonnis tegen voetbalhooligans, waarbij 21 mensen ter dood werden ver-oordeeld. Een dag eerder werd in diverse steden onder andere geprotesteerd tegen het regime van Morsi. De president riep in enkele steden de noodtoestand uit. Ook geldt hier een avond-klok van 21.00 tot 6.00 uur.

Ook gisteren was het onrus-tig in verschillende Egyptische steden. In Caïro werd nabij het Tahrir plein een man doodge-schoten tijdens onlusten. In Port Said had zich een grote menigte verzameld voor de begrafenis van betogers die de afgelopen dagen waren omgekomen. De sfeer was gespannen, maar voor zover bekend kwam het niet tot nieuwe botsingen. Sinds vrijdag zijn in Egypte vijftig mensen ge-dood bij onlusten.

Het leger heeft in die situatie nieuwe bevoegdheden gekregen. Militairen krijgen het recht bur-gers te arresteren en de politie te assisteren bij het garanderen van de veiligheid. Volgens een regeringsbron kan het leger op-treden als een politie-eenheid, wat betekent dat eventuele ar-restanten onder de jurisdictie van een gewone rechtbank wor-den gebracht.

Egypte ■ Oppositie Egypte weigert

dialoog aan te gaan met president Morsi.

■ Impasse in overleg tussen president en oppositie-groepen.

■ Opnieuw ongeregeldheden in verschillende Egyptische steden.

Zelfmoordaanslag bij paleis Somalië MOGADISHU (AP) – Bij een zelfmoordaanslag bij het pre-sidentieel paleis in de Somali-sche hoofdstad Mogadishu zijn vandaag twee mensen om het leven gekomen. De dader bracht zijn explosieven tot ontploffing toen hij bij een controlepost op het terrein van de Villa Somalia werd tegengehouden, meldde de politie. Volgens de politie moest de dader nog vier controlepos-ten passeren voordat hij bij de president zou zijn.

Gedetailleerde kaart N-Korea gepubliceerd LOS ANGELES (ANP) – Google heeft gedetailleerde kaarten van het gesloten communistische bolwerk Noord-Korea gepubli-ceerd. Het land was lange tijd een van de grote grijze gebieden van Google Maps. Onder meer de hoofdstad Pyongyang is voor een deel vrij precies in kaart ge-bracht. De kaart is gemaakt met Google Map Maker, waaraan internetgebruikers zelf kunnen bijdragen. Ze konden daar zelf elementen toevoegen.

Doodstraf voor brandstichter VS SAN BERNARDINO (AP) – Een brandstichter is gisteren in Californië veroordeeld tot de doodstraf voor de moord op vijf mannen in 2003. De vijf bezwe-ken aan hartaanvallen tijdens een bosbrand die in het zuiden van de staat door de 31-jarige Rickie Lee Fowler was aangesto-ken. Fowler werd in augustus schuldig bevonden. Een jury ad-viseerde later de doodstraf uit te spreken. Volgens de aanklagers handelde Fowler uit woede.

Hamas: Verzoening met Fatah op schemaAMMAN (AP) – Het verzoenings-overleg tussen Hamas en Fatah verloopt volgens plan en wordt op 9 februari in Egypte her-vat. Dat heeft Khaled Mashaal, de politiek leider van Hamas, gisteren laten weten. Fatah, de partij van de Palestijnse president Mahmud Abbas, en Hamas liggen al sinds Hamas in 2007 aan de macht kwam in de Gazastrook met elkaar in de clinch. Nog niet alle „obstakels” zijn uit de weg.

Groep hekelt optreden Israëlische militairen JERUZALEM (AP) – Het Israëli-sche leger schendt systematisch zijn eigen regels bij het optre-den tegen Palestijnse demon-straties. Dat heeft de Israëlische vredesgroep B’Tselem gisteren gezegd. Volgens het rapport dat B’Tselem vrijgaf zijn er sinds 2005 56 Palestijnen omgekomen bij botsingen met het leger. De overgrote meerderheid, 46 Palestijnen, kwam om toen militairen met scherp schoten op demonstranten.

Iraanse aap veilig terug na ruimtereis TEHERAN (AP) – Een Iraanse aap is na een reis in de ruimte veilig teruggekeerd op aarde. De Iraanse staatstelevisie, die dit gisteren heeft gemeld, spreekt van een belangrijke stap op weg naar bemande ruimtevaart. Het proefdier werd met een Pishtamraket naar een hoogte van 120 kilometer geschoten. De tv vermeldde niet waar en wanneer dit plaatvond.

Vermiste Australiër na twee maanden terechtSYDNEY (ANP) – Een 18-ja-rige Australiër die sinds twee maanden werd vermist, is het afgelopen weekend volkomen uitgeput aangetroffen in de bossen, niet ver van zijn woning in Sydney. De uitgemergelde jongeman, die bijna de helft van zijn gewicht was verloren, zat onder de bloedzuigers en insectenbeten.

Postuit Ab Jansen

Hoera, ons wacht een bijzondere balkon scène, als op 30 april koningin Beatrix haar ambt overdraagt aan

prins WillemAlexander. Leuk voor het volk om de nieuwe koning toe te juichen.

Beetje vermoeiend wellicht, voor hem en zijn echtgenote. Ik weet dat omdat ik zo’n

twintig jaar geleden ook een balkonscène meemaakte, waar-bij ik uitbundig zwaaide naar de menigte onder me.

Het was op de vijfde ver-dieping van een hotel in het centrum van de Cambodjaanse hoofdstad Phnom-Penh. Ik was daar aan het eind van de middag neergestreken, na een dag van ontmoetingen. Het centrum van de stad was vol mensen, die op de centrale markt hun inkopen deden. Leuk om vanaf mijn balkonne-tje met de benen omhoog naar te kijken, dacht ik, en na een paar tellen zat ik er prinsheer-lijk van de zwoele avondlucht

te genieten. Om later op de avond in bed geen last van muggen te hebben, trok ik de balkondeur achter me dicht en toen... hoorde ik iets wat ik liever niet had gehoord: een klikgeluid zoals enkel een deurslot dat kan maken.

Het was onvermijdelijk: ik had een enkele reis balkon genomen omdat de deur zo-maar in het slot was gevallen. En daarmee veranderde mijn relaxte verblijf op vijfhoog in een heuse balkonscène, waar-bij ik met zwaaien de aandacht van het publiek trok. Veel mensen zwaaiden terug – en liepen door.

Nu had ik vanuit mijn oog-hoek al gezien dat de houten plantenbak op het balkon te demonteren was, dus in het uiterste geval kon ik met een plank de glazen deur aan dig-gelen slaan – je moet toch wát. Maar zoiets bewaart een be-schaafd mens voor het laatst, dus eerst maar naar de buren geklauterd voor hulp. Dom natuurlijk, want stel dat daar iemand thuis was geweest, dan had die me zomaar voor in-breker kunnen aanzien en me in die hoedanigheid kunnen neerknuppelen – Cambod-janen zijn niet zuinig als het om afrekeningen gaat.

Gelukkig wás daar niemand thuis en na terug te zijn geklauterd, moest ik overgaan tot die laatste ultieme daad: met de plank uit de bloembak de deur inslaan. Het was even slikken toen ik de pose van een volleerde honkbalknuppe-laar aannam en de deur voluit op zijn glazen tronie sloeg. De scherven heb ik even later afgeleverd bij de baliemede-werkster op de begane grond, uiteraard met uitleg.

Sindsdien héb ik iets met balkonscenes van de Oranjes. Vooral als ze weer naar bin-nen gaan, zit ik stilletjes te genieten.

Cambodja: balkonscène

(Advertentie)

Wereldmachten willen met Iran om de tafel

BRUSSEL (ANP) – Zes wereldmachten hebben bij Iran aangedrongen op een nieuwe gespreksronde, in februari, over de nucleaire ambities van de regering in Teheran.

Dat zei een woordvoerder van buitenlandchef Catherine Ashton van de Europese Unie gisteren.

Ashton draagt zorg voor de diplo matieke contacten met Iran over het nucleaire programma van het land namens de Ver-enigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland.

Eerdere pogingen van Ashton om de gesprekken op de agenda te krijgen, liepen sinds decem-ber stuk op de weigering van de Iraanse regering. De laatste keer dat Iran met de zes landen om de tafel zat, was vorig jaar juni in Moskou .

De wereldmachten vrezen dat Iran atoomwapens maakt.

(Advertentie)

PAUL ROESCHERK E U K E N • B A D • V L O E R • H A A R D

Totaal 17.500 m2 in Rijssen en ApeldoornTel. 0548 530 350 www.paulroescher.nl

Hoog inkwaliteit!

Waarom Paul Roescher?Wij geven u twaalf redenen! 1

Magnolia hoekkeuken Keuken compleetinclusief apparatuur.

2248,-Kraakprijs!

KIJK- EN LUISTERVERBINDINGEN VIA • INTERNET • KABEL • TELEFONIE

Wel zo vertrouwd! sIKN blijft verbinden

sIKN

Kerktelefonie blijft mogelijk!- sIKN continueert inbellen voor tenminste vijf jaar

- Eenvoudig geregeld, gebruiksklaar opgeleverd

Kijk op www.sikn.nl voor meer informatie en vraag direct een

offerte aan voor uw kerk!

Kerktelefonie blijft mogelijk!

Reformatorisch Dagblad V a r i a dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 10

Weer in Europa (ºC)

Legenda

Luchtdruk

vandaag morgen

Weer buiten Europa (ºC)

vandaag morgen

Waterhoogten (cm) Hoogwater

bewolking

regen

natte sneeuw

hagel

sneeuw

onweer

af en toe een bui

opklaringen

mistbanken

mist

zon

koudefront

warmtefront

lagedruk

hogedruk

10 2 0 luchtdruk

15 temperatuur

EuropaVerwachtingen

min. max. temp.10/14

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windrichting windrichting windrichting windrichting windrichting

Morgen

Maan

Zon

morgen

vandaag

-25ºC -20ºC -15ºC -10ºC -5ºC 0ºC 5ºC 10ºC 15ºC 20ºC 25ºC 30ºC 35ºC

970 9

80

980

990

990

1000

10001010

1010

1020

1030

1030

L

L

L

LH

Delfzijl 03:47 16:05

Dordrecht 06:15 18:25

Haringvlietsluizen 04:22 16:37

Harlingen 11:45 23:55

IJmuiden 05:40 17:45

Rotterdam 05:49 17:59

Stavenisse 05:36 18:06

Vlissingen 03:47 16:05

Aberdeen 8° 9°

Athene 12° 14°

Barcelona 16° 18°

Berlijn 7° 12°

Brussel 13° 13°

Boedapest 3° 7°

Dublin 13° 8°

Frankfurt 8° 12°

Genève 8° 12°

Helsinki 1° 2°

Istanbul 17° 13°

Kopenhagen 6° 7°

Las Palmas 22° 24°

Lissabon 15° 15°

Londen 14° 12°

Luxemburg 8° 10°

Madrid 14° 16°

Malta 14° 16°

Moskou -4° -2°

Parijs 12° 13°

Rome 13° 15°

Wenen 6° 12°

Los Angeles 15° 17°

New York 10° 13°

Miami 26° 27°

Vancouver 7° 8°

Calgary -16° -10°

Toronto 11° 14°

Willemstad 29° 29°

Buenos Aires 31° 33°

Lima 27° 27°

Mexico-stad 23° 24°

Jeruzalem 11° 13°

Rabat 19° 22°

Lagos 33° 33°

Johannesburg 23° 23°

Kaapstad 31° 26°

New Delhi 22° 22°

Singapore 32° 32°

Tokio 12° 12°

Sjanghai 16° 15°

Jakarta 32° 31°

Sydney 26° 24°

Wellington 22° 24°

Amsterdam

Utrecht

Zwolle

LeeuwardenGroningen

Arnhem

Eindhoven

Maastricht

Breda

Rotterdam

Den Haag

Middelburg

>841 20,5 mm

Neerslag

zw zw zw

n

w

NederlandVerwachte weerssituatiesvoor morgen© MeteoGroup

9/12

11/14

11/14

9/10

10/11

5

1006 hPa

1006 hPa

max. 12° max. 9° max. 8° max. 4° max. 6°min. 10° min. 5° min. 5° min. 3° min. 0°

90% 70% 90% 75% 10%

5 5 4 4 3

2 2 1 2 2

08:22 17:23

21:41 09:10

Verwachte weersituatie voor morgen 12.00 uur

2

128

12 13

12

1915 18

16

20

20

19

15

17

16

131415

10

12

2 13

-4-1

-2

-6-22

0

5

6

0

2

77

10

7

0

Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

HerfstachtigBritta van Gendt

Na een winterse periode lijkt het de komende dagen bijna alsof de herfst is teruggekeerd. Er staat veel wind, er valt regen en de temperaturen liggen relatief hoog voor de tijd van het jaar. De koude lucht is echter nog heel dichtbij.

Een stevige zuidwestelijke wind voert de komende dagen storingen vanaf de Atlantische Oceaan in onze richting, met daarachter erg zachte lucht. Morgenmid-dag bereiken de temperaturen in het hele land de dubbele cijfers.

Ook de dagen daarna blijft het zacht, maar vanaf zaterdag stroomt er met een noordelijke wind weer koudere lucht binnen en valt er lokaal weer wat win-terse neerslag.

Vandaag trok een warmtefront het land over. Hoewel dit vanavond en vannacht grotendeels ten noorden van Nederland ligt, blijft het bewolkt en valt er af en toe wat lichte regen. De zuidwestenwind trekt nog iets aan, met vanavond en van-

nacht aan de kust een soms stormach-tige wind, kracht 8 en windstoten tot 70 kilometer per uur. Het koelt nauwelijks af, met minimumtemperaturen tussen de 8 en de 12 graden.

Morgenochtend trekt vervolgens een koufront van west naar oost het land over. Het blijft dan ook fors waaien, landinwaarts windkracht 5 tot 6 en aan de kust nog af en toe kracht 8. Nu en dan komen ook (zeer) zware windstoten voor, aan zee tot 100 kilometer per uur. Het is regen-achtig, maar in de middag schuift het front naar het oosten weg, waarna het in het westen begint op te klaren met daar nog slechts een enkele losse bui. De middagtemperaturen liggen met 10 tot 14 graden ruim boven het gebruikelijke gemiddelde van 5 graden.

De dagen daarna blijft het wisselval-lig met middagtemperaturen rond de 9 graden, maar vanaf zaterdag wordt het weer kouder met maximumtemperatu-ren van 3 tot

Weer in Europa (ºC)

Legenda

Luchtdruk

vandaag morgen

Weer buiten Europa (ºC)

vandaag morgen

Waterhoogten (cm) Hoogwater

bewolking

regen

natte sneeuw

hagel

sneeuw

onweer

af en toe een bui

opklaringen

mistbanken

mist

zon

koudefront

warmtefront

lagedruk

hogedruk

10 2 0 luchtdruk

15 temperatuur

EuropaVerwachtingen

min. max. temp.10/14

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windkracht

zonuren

temperatuur

neerslagkans

windrichting windrichting windrichting windrichting windrichting

Morgen

Maan

Zon

morgen

vandaag

-25ºC -20ºC -15ºC -10ºC -5ºC 0ºC 5ºC 10ºC 15ºC 20ºC 25ºC 30ºC 35ºC

970 9

80

980

990

990

1000

10001010

1010

1020

1030

1030

L

L

L

LH

Delfzijl 03:47 16:05

Dordrecht 06:15 18:25

Haringvlietsluizen 04:22 16:37

Harlingen 11:45 23:55

IJmuiden 05:40 17:45

Rotterdam 05:49 17:59

Stavenisse 05:36 18:06

Vlissingen 03:47 16:05

Aberdeen 8° 9°

Athene 12° 14°

Barcelona 16° 18°

Berlijn 7° 12°

Brussel 13° 13°

Boedapest 3° 7°

Dublin 13° 8°

Frankfurt 8° 12°

Genève 8° 12°

Helsinki 1° 2°

Istanbul 17° 13°

Kopenhagen 6° 7°

Las Palmas 22° 24°

Lissabon 15° 15°

Londen 14° 12°

Luxemburg 8° 10°

Madrid 14° 16°

Malta 14° 16°

Moskou -4° -2°

Parijs 12° 13°

Rome 13° 15°

Wenen 6° 12°

Los Angeles 15° 17°

New York 10° 13°

Miami 26° 27°

Vancouver 7° 8°

Calgary -16° -10°

Toronto 11° 14°

Willemstad 29° 29°

Buenos Aires 31° 33°

Lima 27° 27°

Mexico-stad 23° 24°

Jeruzalem 11° 13°

Rabat 19° 22°

Lagos 33° 33°

Johannesburg 23° 23°

Kaapstad 31° 26°

New Delhi 22° 22°

Singapore 32° 32°

Tokio 12° 12°

Sjanghai 16° 15°

Jakarta 32° 31°

Sydney 26° 24°

Wellington 22° 24°

Amsterdam

Utrecht

Zwolle

LeeuwardenGroningen

Arnhem

Eindhoven

Maastricht

Breda

Rotterdam

Den Haag

Middelburg

>841 20,5 mm

Neerslag

zw zw zw

n

w

NederlandVerwachte weerssituatiesvoor morgen© MeteoGroup

9/12

11/14

11/14

9/10

10/11

5

1006 hPa

1006 hPa

max. 12° max. 9° max. 8° max. 4° max. 6°min. 10° min. 5° min. 5° min. 3° min. 0°

90% 70% 90% 75% 10%

5 5 4 4 3

2 2 1 2 2

08:22 17:23

21:41 09:10

Verwachte weersituatie voor morgen 12.00 uur

2

128

12 13

12

1915 18

16

20

20

19

15

17

16

131415

10

12

2 13

-4-1

-2

-6-22

0

5

6

0

2

77

10

7

0

Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

4. Ze trapte verder, de hoek om, waar ze bijna van de fiets geblazen werd. Sjonge, wat waaide het vandaag, het stormde ge-woon. In de zomer was ze dol op Zeeland en op het dorp waar ze woonde, lekker dicht bij het strand en de zee. Maar die eeuwige wind, daar had ze een hekel aan. Vooral zo-als nu in de winter, als haar haren alle kan-ten opwaaiden en ze de hele tijd haar hand op haar opbollende rok moest houden.Zo onhandig! En dan kwam ze, ondanks al haar geploeter, ook nog eens nauwelijks vooruit.

Ze zat zich net af te vragen of ze op de ver-keerde weg gegokt had, toen ze ineens de fiets van Krijn zag staan tegen de winkelvan de bakker.Ze trapte op de rem en stuurde snel opzij om zich in een steegje te verbergen. Net op tijd, want een paar tellen later kwam Krijn de winkel uit. Hij heeft vast snoep gekocht, dacht Jet.

Tot zover niet verdacht. Maar wat ging hij nu doen?

„Lukt het?” vroeg plotseling een stem ach-ter haar. Ze hapte naar adem van schrik en glimlach-te snel naar een dikke vrouw die breeduit voor haar stond met een mattenklopper in de aanslag. Ze kende haar wel van de kerk.

„Eh, hallo, mevrouw Dirksland, ik eh… sta een vriend te bespieden”, antwoordde ze.

De vrouw grijnsde en liep langs haar heen. Ze keek om het hoekje. „Die jongen van Cornelissen?”Jet knikte.

„Dan zou ik maar opschieten, hij fietst net in de richting van de haven.”„Bedankt!” Jet zwaaide al fietsend naar de vrouw, die haar mattenklopper lachend in de lucht stak. De strijd ging verder!

7. De tante van Dries staat in de keuken.„Ha Noortje, leuk dat je er bent.Kom je met Dries spelen?”„Ja, we gaan met de bal.”„Wat een mooie bal!Hij ziet er nog nieuw uit.”„Ik heb hem van mijn opa en oma gekregen.”„Nou, jij boft maar.”Noortje lacht.

Jip is uit zijn mand gekomen.„Ha, die Jip”, zegt Noortje.Hij springt tegen haar op en geeft haar een lik over haar neus.

Dries heeft Noortje al gehoord.Hij komt de trap af en pakt

gelijk zijn jas.„Noortje, gaan we voetballen?”„Nee joh, we gaan stoepran-den.”„O, dat is ook goed.”

Ze gaan naar buiten.Jip wil ook mee.„Nee Jip, hier blijven”, zegt tante.Dan gaat Jip maar weer in zijn mand liggen.Met zijn kop op zijn poten.Maar hij houdt alles goed in de gaten.

In de straat waar Dries woont, zijn geen stoepranden.„Ik weet wel waar we kunnen stoepranden”, zegt Dries.

48. O, die nachten, die nachten! Maar was dat dan geen verraad aan haar liefde? Ze had aan Erik zichzelf gegeven, haar leven en haar jeugd. En telkens als ze toe-gaf aan haar verdriet, nam ze iets dat van hem was.Wat gaf het tenslotte ook of ze zichzelf kwelde. Het oude was voorbij en kwam nooit meer terug. Zou ze dan nu het nieuwe leven en de nieuwe krachten ver-woesten en verstoren? Zou ze niet haar geestelijk leven stil en in het verborgen kunnen leven, wanneer het niet meer openlijk en kinder-lijk onbevangen kon, zoals eerst? Wat waren zij en andere gelovigen toch dikwijls naïef geweest, zo redeneerde ze, als ze zo fijn had-den zitten praten over het geluk van het christelijke leven. Alles paste altijd zo mooi. Je hoefde alleen maar je wil te buigen onder Gods wil, en dan was alles in orde. En Gods wil? Ja, je mocht bijvoorbeeld niet trouwen met een ongelovige, als je tenminste het Bijbelwoord over het ongelijke juk serieus nam. En als dat moeite kostte? Dan kon je tot God gaan en Hem om kracht bidden.Zelf had ze meegezongen in dat koor, in dat –zoals ze het nu noemde– oppervlakkige gepraat over de edelste en sterkste roer-selen van het leven. Nee, nú zou God haar pas een echte praktijkles geven: dat het leven geen spel is! Die slapeloze nachten, dat kwam er nu van, van dat gedachteloos praten over wat grote ernst was. Wat had ze geleden onder de gedachte dat ze haar grote liefde moest opgeven als ze vrede met God wilde houden. Maar het waren alleen maar de laatste schaduwen van haar eigen dwaze vooroordelen geweest. Zo liet ze de satan toe haar gewe-ten tot stilzwijgen te brengen. Ja, ze begon er al over te fantaseren hoe ze zou leven als ze eenmaal met Erik getrouwd was. Natuur-lijk, ze was een christin en ze zou nooit willen scheiden van haar God. Als ze alleen was, wilde ze zich verheffen op de vleugels van het gebed, en kracht zoeken waar kracht te vinden was. Dan wilde

ze zich laten doorstralen door het licht van de Geest. En dat licht zou haar man vervullen met verba-zing, wanneer het hem toestraalde uit haar blik.Ze zag hem in haar dromen thuis-komen, moe en koud, neerslachtig om al het nare wat hij die dag had meegemaakt. Dan zou ze op hem toe lopen met haar liefste glimlach en de rimpels van zijn voorhoofd wegstrijken. En hij zou begrijpen welke warme bronnen er ontsprongen waren op zijn levensweg.Of ze zaten alleen, laat in de avond. Ze lazen samen, of zij speelde en zong, en hij luisterde.En ze stelde zich voor dat ze zo haar leven zou doorbrengen, haar hele leven. Ze wilde een verheer-lijkt wezen zijn, iemand die door het geluk gelouterd was, en rein en edel geworden, en goed voor iedereen. Dan zou de strijd tegen de zonde haar gemakkelijk afgaan, ze zou elk offer kunnen brengen met een glimlach op de lippen. Ze moest zijn verborgen bescherm-engel worden, zijn onvermoei-bare gids, die nooit haar grote levensroeping uit het oog verloor en daar nooit ontrouw aan werd: hem voor Christus te winnen.Was dat dan niet goed, was dat dan niet naar de wil van God?Toen ze thuiskwam, straalden haar ogen en haar wangen hadden kleur. Tante gaf zichzelf daarvan natuurlijk de eer.„Zie je ’t nou zelf? Elke dag zo’n wandeling, dan komt alles goed.”Martha sloeg de armen om tantes hals en keek haar blij in de ogen.Geregeld die dag liet tante haar handwerk in de schoot zinken. Met een peinzende trek op het goedige gezicht keek ze naar haar nicht. En als ze Martha nu weer neuriënd en blij door het huis hoorde lopen, keek ze haar verwonderd na en schudde glimla-chend het hoofd.Een vreemd kind toch! Nu eens liep ze rond met zo’n groot ver-driet dat ze er onder wegkwijnde, en dan weer was ze zo blij alsof ze al in de wittebroodsweken ver-keerde. Ja, een beetje overdreven was ze toch echt.

Storm!

tekst Judith Janssen, beeld Roelof Wijtsma © 2012 Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer

Noortje naar de tandarts

tekst Nelly Klop-van der Bas, beeld Jacob Pasterkamp

Sterker dan liefdetekst Lauritz Petersen© De Banier, Apeldoorn

Konstanz 318 -2

BaselRhh 546 5

Maxau 459 12

Mannheim 241 1

Worms 149 1

Mainz 261 -1

Oestrich 162 -4

Bingen 170 -5

Kaub 172 -7

Koblenz 189 5

Andernach 227 1

Oberwinter 189 -2

Keulen 262 -4

Dusseldorf 230 -5

Ruhrort 370 -6

Wesel 324 -2

Emmerich 222 1

Lobith 895 1

PannerdenscheKop 867 1

Nijmegen-haven 689 -1

TielWaal 428 1

Zaltbommel 191 4

Plochingen 165 0

Kalkofen 200 10

Trier 362 75

Cochem 274 24

Hattingen 189 0

IJsselkop 831 4

Eefde 436 7

Deventer 314 7

Katerveer 60 7

Dinant-beneden 8935 -6

Ampsin-Neuville 6495 5

Borgharen-dorp 3907 -7

Belfeld-beneden 1160 12

Grave-beneden 520 14

Lith-boven 492 3

Lith-dorp 123 38

Heesbeen 77 19

Kembs 680 40

Ampsin-Neuville 261 -29

Deverwachtewaterhoogtenin

Lobithzijnvoormorgen895en

voorovermorgen905centime-

ter.

Reformatorisch Dagblad R e g i o dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 11

„We zitten als ratten in de val”Regioredactie

GRONINGEN – De Groninger Bodem Beweging (GBB) wil vei-ligheid en een goede afhande-ling van schade door gaswin-ning. Sinds 2007 heeft de GBB zich ontwikkeld tot spreekbuis van de bevolking.

Volgens voorzitter Bettie van Veen van de GBB jagen de be-vingen de bevolking angst aan. „Bij de vorige grote beving, toen Huizinge in augustus werd ge-troffen door een schok met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter, luidden kerkklokken uit zichzelf, ontstonden overal scheuren en golfde het land-schap. Bij zwaardere aardbevin-gen kunnen huizen instorten. Onze veiligheid is in gevaar en er moet iets gebeuren.”

Krijgt de GBB politieke steun?„Ik ben door minister Kamp uitgenodigd voor een gesprek. We hoopten dat hij naar ons

wilde luisteren, maar hij veegde alles van tafel. We hebben geen vertrouwen in de NAM die het gas uit de bodem haalt. De NAM heeft zelf gezegd dat ze de schadeafhandeling van eerdere bevingen niet aankan. De minis-ter vond dat we niet zo moesten zeuren. We voelen ons niet serieus genomen en hopen dat provincie en gemeenten zich nu eens achter ons scharen.”

Wat hoopt u te bereiken?„Dat we hier veilig kunnen wonen en dat eerdere schade goed wordt afgehandeld. Daar hebben we recht op. Het is nooit ons doel geweest om de gaswinning helemaal stil te leg-gen. Maar we hebben een slecht gevoel over de toekomst. We moeten hier wel blijven wonen, want niemand wil in deze regio een huis kopen. We kunnen de boel opknappen, maar het is uiteindelijk wachten op de volgende beving. We zitten als ratten in de val.”

MAASTRICHT (ANP) – De politie heeft in de Noorder brug in Maas-tricht een verborgen woonruimte ontdekt.

De plek werd door één of meer mensen gebruikt om te eten, slapen en ge-stolen spullen op te slaan, aldus de politie gisteren.

Agenten kwamen de ruimte op het spoor na de aanhouding van een dak-loze. Een luik gaf toegang tot een gangenstelsel. Dat leidde naar een kamer die werd verlicht met ille-gaal afgetapte stroom. De ruimte is afgesloten.

Woonruimte onder brug ontmanteld

Celstraf voor uitbuiting man uit Deventer

ZWOLLE (ANP) – De rechtbank in Zwolle heeft gisteren twee broers veroordeeld tot respec-tievelijk vijftien maanden en tien maanden cel voor de uit-buiting van een verstandelijk beperkte man uit Deventer.

De zwaar dyslectische man liet zijn administratie en bank zaken regelen door een vriend, de 34-ja-rige Patrick K.

Samen met zijn vriendin boek-te K. vervolgens grote bedragen over op zijn rekening. Ook moest het slachtoffer zijn huis en al zijn vrije tijd ter beschikking stellen. Tot diep in de nacht moest hij vlees tot hondenvoer verwerken voor K. en diens broer Richard K. Tegen de broers was tot 6,5 jaar cel geëist.

De straf is lager dan geëist, mede omdat de rechtbank het verrichten van meer werkzaam-heden voor de broers gedurende drie jaar niet bewezen achtte.

OMMEREN – Op Camping de Vijverhof in het Betuwse Ommeren is de lente al begonnen. De dwerggeit heeft voor een verrassing gezorgd, aldus Sarina van der Kieft van de camping vanmorgen. Normaal komen de jonge geitjes in april of mei ter wereld, maar op de Vijverhof werd donderdag al een drieling geboren. Foto Camping de Vijverhof

CdK Verbeek heeft spijt van toespraak

Regioredactie

LELYSTAD – Commissaris van de Koningin Verbeek van Flevoland heeft er spijt van dat zijn nieuwjaarstoespraak tot zo veel emoties heeft geleid.

Dat meldde Omroep Flevoland gisteren.

Verbeek sprak in de bewuste voordracht over de respectloos-heid in de samenleving en noem-de daarbij de dood van grens-rechter Richard Nieuwenhuizen en de manier waarop de PVV vragen stelde in de Provinciale Staten. Dat leidde tot boze reac-ties van de Almeerse voetbalclub Buitenboys, waar Nieuwenhui-zen vlagde.

Gisteravond is er een „goed gesprek” gevoerd met Verbeek, aldus voorzitter Marcel Oost van de voetbalclub. Volgens hem had Verbeek de vergelijking niet zo bedoeld.

Vierde aanhouding in kunstroofzaakModekoning ontkent mogelijke heling

BOEKAREST (ANP) – In de zaak van de kunstroof uit de Rotter-damse Kunsthal is een nieuwe aanhouding verricht.

Dat meldden Roemeense media gisteravond. Het gaat om Petre Condrat, assistent van de Roe-meense modekoning Catalin Bo-tezatu. Het is nog niet duidelijk wat Condrat precies ten laste wordt gelegd.

Botezatu werd gisteravond verhoord door de Roemeense politie. Botezatu heeft zelf altijd ontkend iets te maken te heb-ben met de gestolen schilderij-en. Zijn assistent Petre Condrat zou samen een bekende galerie-houder, Constatin Dinescu uit Boekarest, twee van de gestolen schilderijen aan Botezatu heb-ben aangeboden.

Volgens de media zou Botezatu interesse hebben getoond, maar wel een taxatie hebben geëist.

Deze taxatie zou ook daadwer-kelijk zijn uitgevoerd door de taxateur van het Nationaal Mu-seum in Boekarest. Toen deze de geschatte waarde had genoemd, gezamenlijk ruim 60 miljoen euro, zou de miljonair zijn afge-haakt.

Botezatu heeft ten overstaan van de media altijd ontkend ook maar iets te weten van de gesto-len schilderijen. Hij zegt nooit te zijn benaderd door verkopers dan wel door zijn assistent en de galeriehouder.

De Rotterdamse politie laat we-ten het bericht nog niet te kun-nen bevestigen en onderzoekt het Roemeense nieuws. Het po-litieteam dat samen met een of-ficier van justitie in Roemenië onderzoek deed naar de kunst-roof in de Kunsthal is inmiddels terug in Nederland. Eventuele vervolging van de verdachten zal in Roemenië plaatshebben.

Schooldirecteur Barneveld ontslagen

Regioredactie

BARNEVELD – De locatiema-nager van het Van Lodenstein College in Barneveld, G. Schota-nus, is gisteren ontslagen.

Dat heeft drs. W. J. de Potter, voorzitter van het college van bestuur, vanmorgen desgevraagd bevestigd. Hij heeft het perso-neel op de school in Barneveld gistermiddag over het ontslag geïnformeerd. De Potter wil niet ingaan op de reden.

Schotanus was ook fractievoor-zitter van de SGP in Barneveld. Hij heeft deze functie gister-avond zelf neergelegd vanwege „omstandigheden op het werk en in de privésfeer”, aldus mede-raadslid L. de Knegt vanmorgen.

Cel geëist tegen zwemtrainer om kinderpornoUTRECHT (ANP) – Tegen de Utrechtse zwemtrainer Wouter P. is gisteren bij de rechtbank in Utrecht een jaar gevan-genisstraf, waarvan de helft voorwaardelijk, geëist voor het bezit van kinderporno.

De 56-jarige P. mag bovendien vijf jaar lang in geen enkele sport nog kinderen trainen, vindt het openbaar ministerie.

De Utrechter liep vorig jaar te-gen de lamp na een inbraak in zijn woning, waarbij onder meer een computer werd gestolen. Omdat er kinderporno op stond, dumpten de inbrekers de pc bij een politiebureau. Na de aan-houding van P. in oktober trof de politie ook kinderporno aan op zijn nieuwe computer. In totaal bezat de man meer dan 16.000 foto’s en ruim 400 filmpjes met kinderporno.

De advocaat van de man pleit voor een werkstraf en voorwaar-delijke celstraf. P. is na zijn aan-houding in behandeling gegaan voor zijn pedofiele geaardheid.

Uitspraak op 11 februari.

Rijssen in gesprek over late ambulancesRegioredactie

RIJSSEN – Burgemeester Hof-land van Rijssen-Holten wil een gesprek met Ambulance Oost over de aanrijtijden van zieken-auto’s in zijn gemeente.

Dat meldde RTV Oost gisteren. Uit cijfers blijkt dat ambulances in Rijssen-Holten in 11 procent van de gevallen niet binnen de vereiste tijd van vijftien minuten aanwezig kan zijn. De directeur van de ambulancedienst zegt dat hij de situatie niet kan verande-ren. Hofland wil weten wat de oorzaak is om tot een oplossing te komen. Voor zover bekend hebben de vertragingen nog geen ernstige gevolgen gehad.

Dat een op de tien ambulances te laat is, was voor de Rijssense politiek in oktober aanleiding om vragen te stellen. De frac-tie van Lokaal Liberaal is ervan overtuigd dat het ambulanceper-soneel alles in het werk stelt om op tijd te zijn. De oorzaak moet volgens fractievoorzitter De Koe worden gezocht in de tunnels en drempels in Rijssen. Ook de nieuwe standplaats voor ambu-lances zou zorgen voor langere aanrijtijden. Die is enkele jaren geleden verhuisd van Rijssen naar De Poppe bij Markelo.

Uit eerder onderzoek van RTL bleek dat in meer gemeenten in Overijssel de ambulance niet al-tijd binnen vijftien minuten ter plaatse is.

Bewoners willen geen gescheiden ouders in de wijk

Regioredactie

AMSTERDAM – Bewoners van de Eva Besnyötraat op het Amsterdamse wooneiland IJburg zitten niet te wachten op gescheiden ouders in hun straat.

Dat meldde de Amsterdamse te-levisiezender AT5 gisteren.

Door bezwaren uit de buurt trekt woningcorporatie De Key daar op het laatste moment de stekker uit het zogenaamde Parents house. Hier zouden vier gescheiden ouders met kinderen een betaalbare woonplek kun-nen vinden. Bewoners van de stadswijk vrezen dat hun huizen door de komst van het Parents-house in waarde zullen dalen. Ook zijn ze bang dat het de dy-namiek in het rustige straatje zal verstoren.

In oktober kwam woonstich-ting De Key met het plan naar buiten. Initiatiefnemer Rob Vis-ser is teleurgesteld dat het pro-ject moet worden afgeblazen.

LOPPERSUM – Minister Kamp (r.) van Economische Zaken praat met bewoners in een bejaardenhuis tijdens zijn bezoek aan Loppersum. De bewindsman was gisteren in het Groningse dorp om met bewoners en bestuurders te praten over de risico’s van gaswinning uit de Groningse gasvelden. Foto ANP

Kamp zoekt betere gaswinmethodeMinister belooft maatregelen tegen aardbevingen Noord-Groningen voor einde van jaar

LOPPERSUM (ANP) – Inwoners in Noord-Groningen zullen binnen tien maanden meer duidelijkheid krijgen over de maatregelen die worden geno-men tegen aardbevingen als gevolg van gaswinning.

Dat heeft minister Kamp van Economische Zaken hun gister-avond beloofd tijdens een druk bezochte bijeenkomst in Lopper-sum.

Kamp wil voor 1 december we-ten of de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) het risico op zwaardere bevingen kan ver-

kleinen door het gas op andere manieren uit de grond te halen.

De minister liet vrijdag weten dat als gevolg van de gaswinning zwaardere aardbevingen kun-

nen ontstaan dan eerder werd becijferd. Hij wil helder hebben hoe zwaar die bevingen precies kunnen worden en wat daar de gevolgen van kunnen zijn.

Het ministerie onderzoekt met de NAM welke preventieve maatregelen er kunnen worden genomen om schade bij nieuwe bevingen te beperken. Kamp laat dit onderzoek controleren door onafhankelijke experts.

Tijdens de bijeenkomst gisteren liet Kamp de bewoners weten ex-tra aandacht te hebben voor de veiligheid van dijken. Hij zal met waterschappen in gesprek gaan

om een inschatting te maken van de risico’s. Ook wordt onder-zoek gedaan naar de veiligheid van ondergrondse gasleidingen. „Als er iets moet gebeuren, dan gaan we daar dit jaar nog mee aan de slag”, aldus Kamp.

Al in het komende halfjaar wil de minister beginnen met het preventief verstevigen van wo-ningen en gebouwen. Daarvoor stelt de NAM 100 miljoen euro ter beschikking. „Uit het onder-zoek moet blijken of er meer nodig is. Als dat zo is, dan komt er meer geld”, beloofde Kamp. NAM-directeur Van de Leemput

beloofde alle schade door eer-dere en toekomstige bevingen te vergoeden.

Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat het stopzetten van de gaswinning er niet voor zorgt dat er geen bevingen meer zul-len zijn. Kamp: „Als er een aard-beving komt, is dit het gevolg van eerder handelen.”

Momenteel wordt er in Groningen jaarlijks 50 miljard kubieke meter aardgas gewon-nen. Sinds het begin van de win-ningen zijn er volgens Kamp 5000 aardschokken geregi-streerd.

Gaswinning ■ Minister Kamp neemt

diverse gaswinningsmethoden onder de loep.

■ Kamp wil weten welke technieken risico op aardbevingen verkleinen.

■ NAMdirecteur: Alle schade van eerdere en komende bevingen wordt vergoed.

Coffeeshop Veenendaal moet definitief dichtVEENENDAAL – De burge-meester van Veenendaal heeft de vergunning van coffeeshop Moonlight in de Zandstraat in Veenendaal gisteren met onmid-dellijke ingang ingetrokken. Dat meldde de gemeente gisteren. De coffeeshop moest gisteren direct sluiten en mag definitief niet meer open. De ondernemer hield zich niet aan de voor-schriften, aldus de gemeente.

Gezin uit Vijfhuizen omgekomen in CubaDEN HAAG – Een woordvoerder van het ministerie van Buiten-landse Zaken heeft gisteren laten weten dat een gezin uit Vijfhuizen (gemeente Haarlem-mermeer) op 17 januari om het leven gekomen bij een verkeers-ongeluk in Cuba. Het gaat om een man, een vrouw en hun zoontje. De zegsman wilde de leeftijden van de slachtoffers om privacy redenen niet melden.

Patiënten Amsterdam dagenlang in de kouAMSTERDAM – Een aantal patiënten van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam heeft afgelopen weekend in de kou doorgebracht omdat de verwarming het niet deed. Dat meldde de lokale nieuwszender AT5 gisteren. „Ik kreeg drie dekens en een molton om warm te blijven”, aldus een patiënt. De storing werd gisterochtend verholpen.

Vrouw opgepakt voor mishandeling babyTILBURG – De politie heeft zondag een Tilburgse vrouw (30) opgepakt voor de mishan-deling van haar dochtertje van dertien maanden vorige maand. Dat meldde de politie gisteren. Een week geleden werd haar vriend (26) al aangehouden voor de mishandeling. De man en de vrouw brachten het ernstig gewond meisje medio december naar een huisarts in Tilburg.

Man licht sociale dienst op voor ruim 1 tonWAGENINGEN – Een man heeft de sociale dienst in Wageningen voor 110.000 euro opgelicht. Hij kreeg tussen 2006 en 2012 ten onrechte een bijstandsuitkering, aldus Omroep Gelderland gis-teren. De man, die een Iraakse achtergrond heeft, huurde sinds 2006 een woning in Londen. Ook daar kreeg hij verschillende uitkeringen, onder meer wegens medische omstandigheden.

Extra politietoezicht in Amersfoortse wijkAMERSFOORT – De politie houdt voorlopig extra toe-zicht op diverse locaties in de Amersfoortse wijk Hoogland. Aanleiding voor de verscherpte controle zijn de klachten over overlast en bedreigingen door jongeren sinds de kerstvakantie. In 2011 liepen de spanningen in de wijk al hoog op. Burgemees-ter Bolsius ging toen zelfs op bezoek bij de ergste raddraaiers.

Evacuatie na brand in kelder Utrechtse flatUTRECHT – Onbekenden heb-ben gisterochtend vroeg brand gesticht in de kelder van een flat aan de Livingstonelaan in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. Vanwege de brand moesten de bewoners van acht flats in pyjama hun huizen tijdelijk ver-laten. Een 85-jarige bewoonster is naar het ziekenhuis gebracht. Dat meldde de politie gister-middag.

Postbezorger vermist in RotterdamROTTERDAM – PostNL is op zoek naar een bezorger die zaterdag spoorloos verdween in Rotterdam-Crooswijk. Dat be-richtte RTV Rijnmond gisteren. De fiets van de postbode werd zaterdag met volle tassen aan-getroffen op een braakliggend terrein in de wijk. PostNL kreeg geen contact met de verdwenen medewerker. De achtergelaten post is gisteren alsnog bezorgd.

Boze bestuurder rijdt na botsing in op manHEERENVEEN – Een onbekende man is gisteren op de A32 bij Heerenveen ingereden op een inwoner van Westzaan (27). Dat meldde de politie. De automo-bilisten kwamen met elkaar in botsing tijdens de ochtendspits. Toen ze aan de kant stonden, ontstond er onenigheid over de schuldvraag. De on bekende man stapte in, reed de man uit Westzaan aan en vertrok.

Koloniën als potentieel werelderfgoedEelco Kuiken

FREDERIKSOORD – Duizen-den arme gezinnen kwamen in de negentiende eeuw naar de Koloniën van Weldadig-heid om een nieuw bestaan op te bouwen. „Het project was in feite een voorloper van de verzorgings staat en verdient daarom een plek op de Wereld-erfgoedlijst.”

De Maatschappij van Weldadig-heid, die de koloniën opzette, werd in 1818 opgericht door generaal-majoor Johannes van den Bosch. Het project moest een oplossing bieden voor de armoede die was ontstaan na het vertrek van de Fransen.

Her en der in Nederland zette de maatschappij koloniën op waarin arme gezinnen werden gehuisvest. Ze werkten in de landbouw en waren zelfvoorzie-nend. In het Drentse Frede-riksoord en omgeving kwamen honderden koloniehuisjes, maar ook elders in Nederland was er huisvesting en werk voor de „paupers.” Het landschap kreeg een typische inrichting met rechte lanen en strakke kavels.

Frederiksoord was de eer-ste kolonie. Al snel volgden Wilhelmina oord, Boschoord en Veenhuizen in Drenthe, Willemsoord op de grens

van Friesland en Drenthe, en Ommerschans in Overijssel. In Vlaanderen kwamen de koloniën Wortel en Merksplas. Overal in Nederland ontstonden lokale afdelingen van de Maat-schappij van Weldadigheid, die gezinnen konden „opzenden” voor een verblijf van maar liefst zestien jaar. Duizenden mensen verhuisden. Onderzoek wees onlangs uit dat van 800.000 Nederlanders de wortels in de koloniën liggen.

Verblijf in Ommerschans, Veenhuizen en Merksplas was onvrijwillig. Landlopers en bedelaars kwamen daar terecht. Ommerschans werd later tbs-kliniek Veldzicht, en Veenhuizen staat nu bekend als gevangenisdorp. Er waren ech-ter ook koloniën waar mensen vrijwillig naartoe konden. Maar ook daar heerste een streng re-gime met verplichte schoolgang en kerkgang.

„Of je nu in de koloniën in België bent of in Nederland, ze

zagen er allemaal hetzelfde uit”, aldus directeur Jan Mensink van de Stichting Maatschappij van Weldadigheid in Frederiksoord. „Hele dorpen werden ingericht. Het project was feitelijk de voorloper van de verzorgings-staat. Zeer terecht dus dat wij proberen de koloniën op de Werelderfgoedlijst te krijgen.”

Het Rijk draagt 180.000 euro bij aan de Nederlands-Belgische samenwerking rondom de voor-dracht van de koloniën voor een plaats op de Werelderfgoedlijst. In 2018, 200 jaar na de oprich-ting van de Maatschappij van Weldadigheid, moet een plek op de lijst een feit zijn.

Directeur Cees van ’t Veen van de Rijksdienst voor het Cultu-reel Erfgoed en gedeputeerde Munniksma van de provincie Drenthe tekenden vorige week in Huize Westerbeek in Frede-riksoord de uitvoeringsovereen-komst. Daarin verbinden alle partijen die te maken hebben met de koloniën zich aan elkaar met als doel over vijf jaar op de prestigieuze lijst te staan. Ook de schenking van het geld voor dit nominatietraject was hiermee een feit.

Om daadwerkelijk tot een nominatie te komen, moet er veel gebeuren. De Unesco gaat niet zomaar akkoord. Er moeten plannen worden gemaakt en

onderzoek worden gedaan. „Het is veel werk”, zegt Munniksma. Hij houdt zijn handen 20 centi-meter uit elkaar als hij aangeeft hoe dik het rapport wordt dat de initiatiefnemers dienen aan te leveren.

De Unesco in Parijs heeft anderhalf jaar de tijd nodig om een besluit te nemen. De initi-atiefnemers hopen dat het in 2018 lukt. Dat betekent dat het voorstel medio 2016 klaar moet zijn. „Het kan mis lopen. Elders op de wereld vindt men name-lijk dat er op de lijst te veel erf-goed staat uit het Westen. Dat zou een belemmering kunnen zijn”, aldus Van ’t Veen.

Niet alleen Drenthe en het Rijk werken samen, maar ook de provincies Overijssel, Friesland en de gemeenten waar de voormalige koloniën liggen in Nederland en België doen mee. Ook van hen wordt verwacht dat ze de portemon-nee trekken. „Samen optrekken om uiteindelijk in 2018 op de lijst te komen en deze koloniën de plek in de geschiedenis te geven die ze verdienen”, noemt burgemeester Jager dat. De burgemeester van de gemeente Westerveld, waar Frederiksoord onder valt, juicht het initiatief toe. „Wereld erfgoed binnen de gemeentegrenzen is economisch zeer aantrekkelijk.”

■ Arme gezin-nen verbleven zestien jaar in Koloniën van Weldadigheid

Reformatorisch Dagblad

BELEGGINGSFONDSENMEEST VERHANDELDE FONDSEN

11.00heden

vorigslot

asn dz aandelenfonds 63,43 63,58asn dz mixfonds 66,57 66,95asn dz obligatiefonds 27,69 27,77asn dz small&midcap 23,55 23,59asn milieuwaterfonds 18,53 18,51bnp all inc fd 36,33 36,20bnp as pac hi inc 48,18 47,84bnp eur obl fonds 103,56 103,83bnp gl high in eq 56,28 56,17bnp gl prop sec fd 51,15 51,16bnp high inc pr fd 29,12 29,13bnp obam 43,59 43,64bnp prop sec fd fe 41,40 41,36delta lloyd deelnemingen37,24 36,72delta lloyd donau 24,79 24,94delta lloyd eur. fnd 7,13 7,13delta lloyd euro cr. 12,01 12,04delta lloyd euro de. 23,71 23,74delta lloyd investm. 6,60 6,61delta lloyd mix 11,01 11,03delta lloyd nederl. 6,47 6,47delta lloyd rente 13,75 13,79delta lloyd sel. div 9,19 9,21dresvpv eur valfd 27,23 27,47dresvpv income fund 17,39 17,51friesland eurorente 27,66 27,75idb alchemy 31,45 31,38idb eq.income 42,05 42,03idb glob.conv . 42,87 42,79idb mm realestate eq 120,37 120,86ing dutch fund 46,36 46,12ing duurzaamaandelen 19,82 19,82ing dyn mix3 fd 23,76 23,72ing dyn mix4 fd 22,31 22,33ing dyn mix5 fd 19,80 19,81ing euro obligatie 38,84 38,94ing europe fund 22,55 22,61ing far east fund 32,28 32,48ing financials fund 13,33 13,32ing firstclass obli. 25,65 25,71ing global fund 58,24 58,33ing global obligatie 14,76 14,78ing global opp fd 24,13 24,09ing global real est. 74,40 74,81ing health care fund 28,54 28,68ing hoog div.oblig. 26,45 26,44ing hoog divaandelen 23,66 23,70ing industrials fund 42,40 42,35ing information tech 38,95 38,91ing lion fund 34,62 34,67ing luxury con.goods 41,58 41,73ing premium dividend 16,12 16,08intereffekt brazil 0,84 0,82intereffekt indiawar 0,61 0,62intereffekt vietnam 10,12 10,11ishares asia pacif 25,15 24,96ishares b e corp 120,89 120,79

ishares easte10/40 22,73 22,80ishares east ex-jp 34,52 34,25ishares e corp bd 127,15 127,11ishares em markets 31,04 30,76ishares estoxx div 15,98 15,97ishares estoxx sml 23,86 23,86ishares europe 18,29 18,30ishares europ exuk 22,63 22,63ishares euro stx50 27,56 27,62ishares ftse 100 7,34 7,31ishares japan 7,40 7,28ishares msci eur a 32,88 32,84ishares n-america 21,94 21,94ishares private eq 11,48 11,42ishares prop dm 16,99 16,94ishares prop euro 26,76 26,85ishares s&p 500 11,14 11,14ishares sp 500 eh 33,19 33,20ishares taiwan 24,86 24,55ishares timber 13,21 13,18ishares turkey 32,79 32,70ishares water 20,68 20,57ishares world 22,15 22,10kempen eur.highdivi. 6,26 6,27kempen eur.smallcap 29,03 28,75kempen euro credit 50,13 49,99kempen gl.high div. 24,03 24,04kempen sense fund 28,16 28,63lanschot ms def 26,29 26,34lanschot ms gro 25,28 25,36lanschot ms off 24,41 24,48nieuwe steen inv. 6,62 6,52optimix america fund 10,74 10,73optimix emerging (f) 52,43 52,21optimix income c 37,74 37,92optimix mix fund (e) 25,35 25,36robeco 24,75 24,73robeco balanced mix 55,63 55,62robeco commodities 23,78 23,78robeco dynamic mix 40,07 40,04robeco growth mix 53,48 53,15robeco hollandsbezit 20,60 20,58robeco solid mix 50,05 50,05rolinco 21,35 21,33rorento 54,38 54,45sns azie aand.fonds 18,22 18,04sns euro aandelen 23,92 23,93sns euro liquiditeit 22,43 22,41sns euro mixfonds 27,77 27,81sns euro obligatief. 26,43 26,50sns euro vastgoedfds 33,78 33,89sns hoogdividend 19,15 19,15sns ned.aandelenf. 38,31 38,18sns opk land af 23,86 23,77sns optimaal geel 30,17 30,22sns optimaal oranje 34,07 34,11sns wereld aand.fds 17,45 17,43thinkcapital aex 35,66 35,68think global eq. 25,48 25,40triodos vastgoed 4,49 4,49

BINNENLANDSE AANDELENAEX-AANDELEN

11.00heden

vorigslot

hoogste koers laagste koers k/w omzet

aegon 4,99 4,98 5,16 07/01 3,12 04/06 7,67 930797ahold 10,91 10,92 11,06 17/02 9,01 08/06 11,36 443716air france-klm 8,67 8,86 8,95 25/01 3,01 14/06 12,04 1195561akzo nobel 51,32 51,31 52,60 17/01 34,84 28/06 13,72 125087aperam 11,00 10,88 17,57 09/02 8,65 01/06 -- 116383arcelor mittal 13,22 13,06 17,96 09/02 10,60 01/06 5,02 1763174asml holding 55,38 56,23 57,20 28/01 33,47 30/01 20,49 305604boskalis westm., kon. 34,28 34,16 34,84 02/01 23,26 18/05 13,99 44681corio 36,02 35,88 41,22 28/03 31,57 09/11 11,85 59271d.e. master blenders 9,01 9,08 10,78 03/07 7,75 12/06 -- 71559dsm, kon. 46,18 46,33 47,42 25/01 36,42 27/06 12,25 165921fugro 46,54 46,68 57,88 24/09 37,65 19/11 11,35 111554heineken 51,50 51,86 51,90 04/01 35,07 30/01 17,11 76059ing groep c. 7,47 7,49 7,90 14/01 4,44 04/06 5,08 3257479kpn 4,29 4,26 8,59 27/03 3,59 20/12 3,43 1445433philips, kon. 22,37 21,94 22,30 24/01 13,57 07/05 -- 2405874postnl 1,93 1,92 5,11 20/02 1,70 14/01 2,57 1072825randstad 30,03 30,12 30,66 23/01 20,52 01/06 10,43 55108reed elsevier 11,45 11,50 11,57 18/01 8,10 01/06 13,01 478953royal dutch shell a 26,82 26,61 28,98 15/08 24,30 01/06 7,57 980407sbm offshore 11,89 12,00 16,41 08/03 7,73 20/11 6,76 405455tnt express 5,70 5,69 10,24 20/02 4,05 14/01 -- 746054unibail-rodamco 173,00 172,85 188,50 28/12 130,50 01/06 18,80 29788unilever c. 29,64 29,82 30,20 23/01 24,50 13/04 19,23 730915wolters-kluwer c. 15,02 14,96 15,89 02/01 11,39 04/06 9,56 299563

AMX-AANDELEN11.00

hedenvorig

slothoogste koers laagste koers k/w omzet

aalberts ind. 16,76 16,81 16,86 28/01 11,40 27/06 11,64 14602amg 6,93 6,95 10,00 09/02 5,81 18/05 4,71 43271arcadis 19,90 19,88 20,08 17/01 13,63 27/02 14,42 23779asm international 29,32 29,18 32,98 19/07 23,81 25/10 11,36 58169bam groep, kon. 3,26 3,25 3,99 08/03 1,91 14/06 5,17 65592binckbank 7,40 7,35 9,00 21/03 4,90 25/07 6,17 35248brunel international 39,64 39,88 40,82 23/01 26,50 30/01 17,02 2953csm 17,28 16,62 16,96 10/01 10,39 03/05 8,55 274591delta lloyd Groep 14,76 14,70 15,03 20/02 9,20 14/06 -- 198763eurocomm. prop. 29,72 29,75 31,44 07/01 24,54 14/06 15,09 2490heijmans 8,45 8,38 9,55 03/02 5,25 04/06 4,62 13119mediq 13,86 13,86 13,92 28/01 8,07 30/07 8,51 2408nieuwe steen inv. 6,62 6,52 9,90 08/02 5,88 04/06 5,75 14691nutreco 65,04 65,36 67,05 04/01 49,62 14/06 13,52 12404royal imtech 19,98 20,10 25,49 24/02 15,02 20/11 8,47 151114sns reaal 0,75 0,74 2,29 22/02 0,67 25/01 0,78 2073014ten cate 20,39 20,36 26,49 03/04 16,55 29/10 7,08 9043tomtom 4,03 4,08 4,65 15/02 2,83 17/04 8,23 432472unit 4 25,10 25,25 25,25 28/01 17,80 31/01 13,56 7981usg people 6,37 6,47 8,73 19/03 5,01 14/06 5,44 70857vastned retail 33,64 33,79 39,93 22/03 28,15 26/06 8,10 1312vopak 50,86 51,16 58,07 29/11 40,10 30/01 19,95 38045wereldhave 51,74 51,76 61,35 19/03 40,03 24/08 10,25 16489wessanen koninklijke 2,31 2,31 3,01 08/02 1,89 18/05 10,50 22419ziggo 23,49 23,33 27,63 10/10 21,00 21/03 24,37 114921

GROOTSTE STIJGERS%

fornix biosciences 9,38qurius 6,67grontmij c. 4,70csm 3,94holl.colours c. 2,13

GROOTSTE DALERS%

vivenda media gr -10,00pharming group -4,00tie holding -3,74ctac -3,61air france-klm -2,38

RENTEvorig

slot11.00

hedeneuribor 3 mnd 0,220,22euribor 6 mnd 0,370,37euribor 1 jaar 0,610,61rente 5 jaar 0,900,86rente 10 jaar 1,861,83

AEX 10:58 uur

356,6731 dec 29 jan

DOW JONES 22:34 uur

13.881,9331 dec 28 jan

TOKIO 06:00 uur

10.866,724 jan 29 jan

EURO 10:59 uur

$ 1,344230 dec 29 jan

EURIBOR 28/01

0,224%31 dec 28 jan

10 JAARSRENTE 29/01

1,833%1 jan 29 jan

GOUD (troy) 28/01

$ 1.656,501 jan 28 jan

OLIE (vat) 28/01

$ 113,4831 dec 28 jan

HYPOTHEKENI NHG I TOP

Rentepercentage 10 jaarI: Aflossingsvrij /

AflossingsproduktNHG: leningen met Nationale

Hypotheek GarantieTOP: Top-hypotheek tot

executiewaarde

Reformatorisch DagbladUITGAVE VAN ERDEE MEDIA B.V. Laan van Westenenk 12, 7336 AZ Apeldoorn.Kantoortijden: maandag t/m vrijdag van 8.00-16.30 uur.

Directie en AdministratiePostadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5417450, E-mail: [email protected]. Postbanknummer: 719502.

RedactiePostadres: Postbus 670, 7300 AR Apeldoorn. Telefoon: 055-5390222, Fax: 055-5412288, E-mail: [email protected].

De publicatierechten van werken van beeldende kunste-naars aangesloten bij een Cisacorganisatie zijn geregeld met Beeldrecht te Amstelveen. Deze kunstenaars wordt verzocht in voorkomende gevallen contact op te nemen met Beeldrecht.Het Reformatorisch Dagblad participeert in de Stichting Raad voor de Journalis-tiek te Amsterdam. Deze stichting draagt zorg voor de instandhouding van de raad, een onafhankelijke klachteninstantie die eventuele klachten over journalistieke gedragingen behandelt. Inlichtingen bij voorkeur via 055-5390222 of eventueel rechtstreeks bij de Raad voor de Journalistiek: 020-3123930.Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij de uitgever.

AbonneeserviceVoor opgave abonnementen, informatie over uw abonnement, verhuizingen,bezorging, doorgeven vakanties en opzeggingen.

Postadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.Website: www.erdeeservice.nl, e-mail: [email protected], telefoon: 055-5390498, Fax: 055-5424802. Openingstijden abonneeservice: maandag t/m vrijdag 08.00-19.00 uur en op zaterdagmorgen van 09.00-11.00 uur

Abonnementsprijzen Nederland (incl. 6% btw).RD Volledig Jaarabonnement (incasso) € 304,95*RD Volledig Proefabonnement van 9 weken € 32,50 (U heeft de afgelopen halfjaar geen (proef)abonnement gehad).Voor meer abonnementsvormen zie: www.erdeeservice.nl/abonnementen.Abonnementen zijn bij vooruitbetaling en worden automatisch verlengd.Het opzeggen van abonnementen kan een maand voor afloop van deabonnementsperiode schriftelijk, via e-mail of telefonisch, bij voorkeur onderopgave van de opzegreden. Meer informatie over uw abonnement is op tevragen via Abonneeservice.Adreswijzigingen: bij voorkeur schriftelijk, twee weken vóór ingangsdatum.*Dit bedrag is inclusief de korting voor incasso.

AdvertentieafdelingPostadres: Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn.E-mail: [email protected], telefoon: 055-5390499, Fax: 055-5424802, Voor online opgeven schakeltjes: www.schakeltjes.nl.Reacties op brief onder nummer: Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn.Tarieven: gewone advertenties maandag t/m vrijdag € 1.20 per millimeter, zater-dag € 1,30 per millimeter (contracttarieven op aanvraag), Schakeltjes € 1,37per mm, Familieberichten, Vergaderagenda en Varia € 0,89 per kolom-mm.Ter informatie: een overlijdens- en jubileumadvertentie bestaat standaard uit2 kolommen. Voor brieven onder nummer of adres te bevragen aan het bureauvan ons blad wordt € 3,30 berekend. Deze prijzen zijn exclusief 21% btw.Aanlevering: Advertenties dienen voor 13.30 uur ontvangen te zijn, een werkdag voor de gewenste plaatsingsdag. Overlijdens- en geboorteadvertenties opde plaatsingsdag voor 9.00 uur. Advertenties voor de zaterdagkrant dienen opdonderdag voor 15.30 uur binnen te zijn. Overlijdens- en geboorteadvertentiesop vrijdag voor 18.30 uur. Mochten in telefonisch opgegeven advertenties fou-ten voorkomen, dan stellen wij ons voor de gevolgen die daaruit voortvloeienniet aansprakelijk. Bij het afsluiten van een advertentiecontract zijn de RotaRegelen van toepassing.Openingstijden advertentieafdeling: maandag t/m vrijdag 08.00-16.30 uur.(Inhoudelijke) klachten over advertenties kunnen gemaild worden [email protected]. Voor meer informatie over adverteren en tarieven:www.erdeeservice.nl/adverteren.

Internet- en archiefdienstenHet Reformatorisch Dagblad is ook online te raadplegen via rd.nl. Het archief van de interneteditie is vrij toegankelijk.Overige internetdiensten zijn puntuit.nl, rdtref.nl en tijdenplaats.nl.

DiversenStichting Reformatorische Publicatie (SRP), bankrekeningnummer 65.30.62.362.Stichting Draagt Elkanders Lasten (DEL), giro 2970700, bankrekeningnummer 65.32.60.008.

Het Reformatorisch Dagblad is een onderdeel van Erdee Media Groep (EMG). EMG legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst en om u te informeren over producten en diensten van EMG en zorgvuldig geselecteerde derden. Als u dat niet wenst kunt u een briefje sturen naar: Erdee Media Groep, afd. Abonneeservice, Postbus 613, 7300 AP Apeldoorn. Deze bezwaarregeling geldt niet voor eventueel bij de krant gevoegde folders.Voor meer informatie over ons privacybeleid, zie www.erdeeservice.nl/privacy. Voor algemene voorwaarden, zie www.erdeeservice.nl/algemenevoorwaarden.

Voor alle in deze uitgave genoemde toekomstige data geldt Deo volente.

B e u r s

BEURSSTEMMING

AEX opent vlak; Nikkei sluit licht hogerAMSTERDAM (ANP) – De beurs in Amsterdam is van-morgen vlak geopend. De andere Europese beurzen bleven bij de opening ook dicht bij de slotstanden van een dag eerder. Op Beursplein 5 verwerken beleg-gers de resultaten van Philips en CSM.

De AEX-index in Amsterdam stond in het eerste uur van de handel onveranderd op 356,53 punten. De midkapindex steeg 0,3 procent tot 558,56 punten dankzij een forse koerswinst van CSM. De beurzen in Londen en Frankfurt wonnen 0,2 en 0,1 procent. Parijs bleef ongewijzigd.

PostNL was de grootste stijger in de AEX met een winst van 0,9 procent. Het postbedrijf heeft met de vakbonden een principeakkoord gesloten over een nieuwe cao met een looptijd van één jaar. Sterkste daler was chipmachinefabrikant ASML met een min van 0,7 procent.

Philips won 0,4 procent. Het elektronicaconcern leed in het vierde kwartaal van 2012 een nettoverlies van 358 miljoen euro door een boete van ruim 500 miljoen euro uit Brussel voor verboden prijsafspra-ken over beeldbuizen. Ook kondigde het bedrijf aan Lifestyle Entertainment te verkopen aan het Japanse Funai. Volgens analisten van Rabobank waren de resultaten onderliggend iets beter dan verwacht.

De Japanse Nikkei sloot vandaag 0,4 procent hoger op 10.866,72 punten.

De Dow-Jonesindex noteerde gisteren aan het einde van de handel 0,1 procent lager op 13.881,93 punten. De brede S&P 500 daalde 0,2 procent naar 1500,18 punten en de technologiebeurs Nasdaq steeg 0,2 procent naar 3154,30 punten.

De euro was vanmorgen 1,3443 dollar waard, tegen 1,3460 dollar bij het sluiten van de Europese aande-lenmarkten gisteren. De prijs van Amerikaanse olie steeg 0,3 procent tot 96,75 dollar per vat. Brentolie werd 0,1 procent goedkoper op 113,42 dollar.

A rd.nl voor actuele beursstanden.

dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 12

KitsQuizHoe lang heeft de koningin geregeerd in Nederland?

a Dertig jaar.i Drieëndertig jaar.e Vijfendertig jaar.u Veertig jaar.

A Zet de zes letters van maandag tot en met zaterdag achter elkaar, ga naar kits.nl, geef je antwoord en win drie punten.

Vul de lege hokjes in met een getal tussen 1 en 9. Gebruik elk cijfer een keer in elke rij, elke kolom en elk vak van 3x3.

Sudoku

Oplossingen sudoku’s vorige keer

8 5 7 9 6 4 2 3 1

3 1 6 2 7 5 8 9 4

4 9 2 8 1 3 7 5 6

2 6 3 4 9 1 5 8 7

5 7 1 6 8 2 9 4 3

9 8 4 5 3 7 1 6 2

1 2 9 3 5 6 4 7 8

7 3 8 1 4 9 6 2 5

6 4 5 7 2 8 3 1 9

5 2 7 3 6 8 9 1 4

1 4 6 7 5 9 3 2 8

8 3 9 4 1 2 5 7 6

4 8 2 9 7 5 1 6 3

9 7 3 1 2 6 8 4 5

6 5 1 8 4 3 2 9 7

7 1 5 2 3 4 6 8 9

3 9 4 6 8 1 7 5 2

2 6 8 5 9 7 4 3 1

HHH

6 9 8

1 4 6 7 9

5 7 6

2 3

7 1 6 3 2

6 8

3 5 9

5 1 2 6 7

2 7 1

HH

6 3 8 9 4

4 7 1

5 1 2

5 8 6 7

2 4

1 7 4 9

8 5 3

4 1 2

1 7 8 5 4

3 7

4 6

13 10

12 8

2 1

9 11

5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

© Persbelangen A671

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Horizontaal: 1 ooievaar – plaats in Noord–Holland – hoofdtel-woord; 2 denkbeeld – water in Friesland – plotseling – watering; 3 insect – water in Noord–Brabant – geheel de uwe – ernstig – persoonlijk voornaamwoord; 4 behoudens – ten laatste – Duitse rivier – de jongere; 5 klein deeltje – titel – streepjescode – passen; 6 Turks gebergte – uitrekken – lidwoord; 7 op een andere plek – merk-teken – decimeter – zangnoot – klein hert; 8 onbevangen – vogel – eter; 9 zilver – verval – familielid – neon; 10 vogeleigen-schap – Frans lidwoord – koude lekkernij – uitgeteld – vogel – lijst.Verticaal: 1 exploiteren – reeds; 2 wereldtaal – uitstalkast; 3 evenredigheid; 4 een en ander – als onder – werkelijk; 5 zang-noot – alpenweide – oude stad – honorarium; 6 lidwoord – be-drijfstak; 7 aanschijn – Gedepu-teerde Staten; 8 tussenvertrek – ouderwetse japon; 9 Nederland-se provincie – onderzoeksinsti-tuut; 10 voordat – nauw – zeer groot; 11 de onbekende – bij –

titel – ondernemingsraad; 12 lucht – raadsel; 13 opeenhoping – bloeiwijze; 14 kieltje – plaats in Drenthe – numero; 15 voor-zetsel – kruik – stekelplant.

Oplossing vorige puzzel:Horizontaal: 1 goj; 4 kadetje; 9 i.h.b.; 12 erg; 13 oir; 14 vee; 15 ze; 16 auto; 18 adat; 21 ka; 22 alsof; 23 papel; 25 centje; 27 aplomb; 29 het; 30 etalage; 33 gat; 34 trip; 36 sa; 37 ps; 38 site; 39 qat; 40 f.a.s.; 41 opus; 43 bd.; 44 i.c.; 46 stoa; 49 via; 50 meet-lat; 52 IOC; 53 etiket; 55 sedert; 57 ratel; 59 schok; 60 v.a.; 62 mare; 63 tour; 64 c.i.; 65 aam; 67 Ede; 69 bic; 70 lil; 71 lerares; 72 BSE. Verticaal: 1 gezicht; 2 ore; 3 jg.; 4 kousje; 5 doof; 6 ei; 7 trap; 8 etappe; 9 i.v.; 10 hek; 11 beamb-te; 16 alt; 17 toets; 19 daags; 20 tel; 22 antiquair; 24 logistiek; 26 eer; 28 mat; 31 aarde; 32 april; 35 pas; 38 sas; 41 overval; 42 pit; 43 beter; 45 casco; 47 oor; 48 actrice; 50 metaal; 51 tehuis; 54 kam; 56 dor; 58 leer; 59 ster; 61 aai; 64 cis; 66 ml.; 68 da.; 69 BB. Sleutelwoord: theelepeltje.

DoorloperDammen

Martin van Dijk

In de negende ronde van de nationale competitie behaalde Ben Provoost een zeer fraaie overwinning. Paul Teer en Ger-rit Boom deden eveneens goede zaken.

Tjalling Goedemoed, De Oldehove (25, 26, 31, 35-42, 44, 49, 50) – Ben Provoost, MO & Z Volendam (3, 5, 7-13, 17, 19, 22, 23, 27): 25. 37-32? Nu volgt 17-21; 26. 26x28, 12-18; 27. 31x22, 18x27; 28. 32x21, 23x45; 29. 21-16, 19-24; 30. 44-39, 10-14; 31. 41-37, 14-19; 32. 42-38, 8-12; 33. 39-33, 11-17; 34. 49-43, 13-18; 35. 38-32, 9-13; 36. 43-38, 18-22 +. Het verrassende is dat wit na 17-21 niet naar 6 mag slaan van-wege 9-14, 32x21, 14-20, 25x14, 7-11, 6x28, 23x45, 14x23, 12-17, 23x12, 8x48 +.

Leo Aliar, CTD Arnhem (27, 29, 34, 35, 37-39, 47-49) – Paul Teer, Zaanstreek (4, 7, 12, 15, 17-20, 25, 36): 39. 48-42, 19-24; 40. 27-22?, 24x44; 41. 22x2, 18-23; 42. 49x40, 23-29; 43. 34x23, 20-24; 44. 2x30, 25x45; 45. 38-33, 45-50; 46. 33-29, 4-9; 47. 35-30, 9-14; 48. 30-24, 50-22 +.

Katrinus Posthumus, Huizum (19, 36, 39, 45) – Gerrit Boom,

Ravenshorst Nijverdal (8, 9, 16, 17, 26): 47. 39-34, 8-12; 48. 34-30, 9-13; 49. 19x8, 12x3; 50. 30-24, 17-21; 51. 24-19, 3-9; 52. 45-40, 26-31; 53. 36x27, 21x32; 54. 40-34, 32-37; 55. 34-29, 37-41; 56. 29-23, 41-46; 57. 23-18, 46x14; 58. 18-12, 14-23; 59. 12-8, 23-34 met dubbele vangstelling.

Oplossingen1294 – 45, 39 (34x43) 5 (48, 31, 46) 37, 38.1295 – 44, 40, 41, 15, 3, 10, 1 en dan het motief: (17, 36) 8, 11, 23 (18) 26 (41) 37, 42. Wie weet van welke auteur dit motief is?1296 – 40, 393, 17, 8, 10, 3, 1. Jaap de Wit presenteert een viertal nieuwe opgaven met het Guerramotief als slotstand.1304 – zwart 1, 6, 9, 12-14, 19, 29, 31, 39; wit 20-22, 32, 38, 40-42, 48.1305 – zwart 1, 6, 7, 9, 11, 14, 19, 26, 36, 40; wit 17, 20-22, 28, 32, 33, 37, 41, 43, 47.

Voor alle vier geldt: wit begint en wint.

Oplossingen binnen drie weken naar Gerbernesseweg 31, 4444 RA ’s-Heer Abtskerke (e-mail: [email protected]).

1302 – J. de Wit, Zwijndrecht 1303 – J. de Wit, Zwijndrecht

NieuwsQuiz

Welke buitenlandse krant omschrijft koningin Beatrix als een perfectionistisch en gerespecteerd vorstin?

i Het Spaanse dagblad El Pais.m De Britse krant The Guardian.b De Süddeutsche Zeitung.c L’Express uit Frankrijk.

Dagelijks plaatsen we een vraag over een nieuwsbericht dat die dag in de krant staat. Van de vier antwoorden is er slechts één goed. De letter die voor het goede antwoord staat, bewaart u. Na zes dagen (van maandag tot en met zaterdag) hebt u zes letters verzameld. Als u de letters in de goede volgorde zet, ontstaat er een plaatsnaam. Dat woord mailt u naar [email protected] of stuurt u op naar Reformatorisch Dagblad, t.a.v. redactiesecretariaat, Antwoord-nummer 92, 7300 VB Apeldoorn (een postzegel is niet nodig).

De uitslag vindt u de zaterdag erna in de krant. De weekwinnaar ontvangt een boek van uitgeverij De Banier. Voor de eerste prijs kunt kiezen u uit de volgende boeken: ”Simsons kracht en zwakheid”, door ds. H. Zweistra, ”Stil verdriet”, door Geesje Vogelaar-van Mourik of ”Kruis van vrede”, door Abigail J. Hartman. Graag uw keuze bij de inzending vermelden. De tweede prijs is ”Sterker dan liefde”, door Lauritz Petersen en de derde prijs ”Liefde en trouw”, door Charles Haddon Spurgeon. Dit zijn vaste prijzen, u hoeft uw keuze voor de tweede en derde prijs dus niet te vermelden.

Reformatorisch Dagblad E c o n o m i e dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 13

RANGOON – Arbeiders op weg naar de haven van Rangoon, de grootste stad van Birma. Diverse landen, waar-onder Japan, hebben een groot deel van de schulden van het land kwijtgescholden. Foto EPA

Japan open voor Nederlands kalfsvlees

DEN HAAG (ANP) – Japan stelt vanaf 1 februari zijn markt open voor kalfsvlees uit Nederland.

Dat is de uitkomst van overleg tussen veterinaire deskundigen uit beide landen. Staatssecretaris Dijksma van Economische Za-ken heeft dat gisteren bekendge-maakt. In 2000 werd de Japanse markt gesloten voor rundvlees uit Europa wegens het risico op BSE, ofwel de gekkekoeienziekte.

Dijksma noemt de toegang van Nederlands kalfsvlees tot de Japanse markt een doorbraak. Japan importeert jaarlijks voor 2 miljard euro aan rundvlees. Naar verwachting kunnen Ne-derlandse kalfsvleesproducenten op termijn voor 30 miljoen euro per jaar naar Japan uitvoeren.

IJsland hoeft klanten Icesave niet te betalenRedactie economie

LUXEMBURG – IJsland mocht compensatie weigeren voor Britse en Nederlandse spaarders bij de IJslandse internetspaarbank Icesave.

Dat heeft een Europese recht-bank gisteren bepaald in een de-finitief vonnis.

IJsland was, in tegenstelling tot Nederland en Groot-Brittannië, van mening dat volgens Euro-pese wetgeving juridisch niet

vaststaat dat een staat verant-woordelijk is voor de betaling van garanties aan spaarklanten en is nu in het gelijk gesteld, mede vanwege de „omvang van de systeemcrisis in IJsland.”

Het ging om een totaal schade-bedrag van 335 miljard IJslandse kroon (1,9 miljard euro). Neder-land kreeg eerder een deel (een kleine 750 miljoen euro) van het Icesavespaargeld terug via het inmiddels failliete moeder-bedrijf van Icesave, Landsbanki. De Nederlandse staat schoot IJs-

land 1,3 miljard euro voor om de Nederlandse Icesaveklanten met een tegoed tot 100.000 euro te compenseren.

IJsland liet gisteren in een ver-klaring weten dat het verwacht dat de gedupeerden de komende jaren wel volledig zullen worden gecompenseerd uit de boedel van Landsbanki.

Het Nederlandse ministerie van Financiën liet weten de uit-spraak van de vrijhandelsorga-nisatie EVA te betreuren en de gevolgen nader te bestuderen.

Boete drukt cijfers Philips in het rood

Redactie economie

AMSTERDAM – Philips heeft in het vierde kwartaal van vorig jaar een nettoverlies geleden van 355 miljoen euro.

Dat maakte het elektronica-concern vandaag bekend.

De cijfers werden gedrukt door een boete van ruim 500 miljoen euro uit Brussel voor verboden prijsafspraken over beeldbuizen.

Het resultaat steeg met 50 pro-cent tot 875 miljoen euro. Het winstcijfer lag onder de gemid-delde analistenverwachting.

De omzet steeg met 7 procent op jaarbasis tot 7,2 miljard euro.

Directeur champignonzaak aangehouden

DEN HAAG (ANP) – De 51jarige directeur van het grote champignonbedrijf Prime Champ in Limburg is gisteren door de Inspectie SZW aangehouden op verdenking van arbeidsuitbuiting en valsheid in geschrifte.

Het functioneel parket heeft dat gisteren bevestigd. In augustus werden ook al drie leidinggeven-den van het bedrijf opgepakt.

Het vermoeden bestaat dat de champignonkwekerij zich schul-dig heeft gemaakt aan uitbuiting van werkneemsters uit Polen. Ze zouden zijn onderbetaald, heel lange werkdagen hebben moe-ten maken en vrijwel geen vrije tijd hebben gekregen. Ook moes-ten ze een deel van hun loon ver-plicht afstaan voor huisvesting, maaltijden en verzekeringen.

Kritiek op flyshoot als duurzame visvangsttechniekTiemen Roos

BOULOGNESURMER – Boze Franse vissers willen dat hun Nederlandse collega’s wegblijven uit het Kanaal. Ze gebruiken harde middelen: pesterijen, intimidatie en een blokkade van de havensluizen van BoulognesurMer. Mikpunt van kritiek is de vangstmethode van de Nederlanders: het flyshooten.

Voorman Bruno Dachicourt van de Franse vissers vatte hun standpunt deze week zo samen: „De buitenlandse vloot hanteert een erg efficiënte vistechniek die veel ruimte in beslag neemt. Het Kanaal is een beperkte ruimte vergeleken met de enorme omvang van deze schepen.”

De vistechniek waar hij op doelt is het zogenoemde flyshooten. Dit is een verbe-terde versie van de al decennia geleden uit Denemarken over-gewaaide snurrevaadvisserij, door de Nederlanders snorren genoemd.

Het schip maakt een grote boog en omsluit daarbij een stuk zeebodem met twee lange lijnen of zegentouwen, waar het net aan zit. Tijdens het vissen worden deze touwen naar het schip getrokken. Ze rollen over de bodem en schrikken zo de vissen op. Die blijven voor de touwen uit zwemmen en wor-den samengedreven bij het net.

De techniek staat juist bekend als duurzaam, omdat de zeebo-dem –in tegenstelling tot bij het veel bekritiseerde bokken– niet wordt omgewoeld. De gevangen vis is bij handelaren geliefd om zijn hoge kwaliteit.

Juist over het begrip duurzaam lijkt verwarring te ontstaan.

Voor de NOS-microfoon ver-klaarde een andere woordvoer-der van de Franse vissers vorige week dat de Nederlanders niet duurzaam vissen, maar de Fransen. De Franse vissers gebruiken traditionele vangst-methoden, kleine sleepnetten of zogenoemd staand want. Hun kritiek richt zich juist op de omvang van de Nederlandse schepen en netten.

De vloot die vorige week de Franse haven niet in mocht, telde een kleine dertig schepen. Ze hadden registratienum-mers van Nederlandse, Engelse en Belgische havens, maar de meeste schepen zijn eigendom van Urker vissers.

De Urker vissers stellen dat zij maar een klein deel van de vis opvangen. Zij zijn alleen in de wintermaanden actief en vissen dan op ongequoteerde soorten als rode mul, poon en inktvis. Die wordt in Boulogne aan Franse handelaren verkocht. Bo-vendien vinden ze dat niemand hun kwalijk kan nemen dat ze hebben geïnvesteerd in mo-dernisering, terwijl de Fransen met verouderde technieken zijn blijven werken.

Al enkele jaren werken Neder-landse en Franse onderzoekers samen aan het in kaart brengen van de visserij in het Kanaal. Projectleider Marloes Kraan van het Nederlandse onderzoeks-instituut Imares –onderdeel van

Wageningen UR– zegt dat het flyshooten een heel efficiënte vismethode is. Vergeleken met de Fransen zijn de Nederlanders maar weinig dagen op zee, maar ze voeren wel veel vis aan. Als voorbeeld noemt ze de soort rode mul. In 2010 waren de Nederlanders goed voor 5 pro-cent van de ”visserijinspanning” (waarin zeedagen en motorver-mogen zijn verwerkt, TR) maar brachten ze de helft van de totale hoeveelheid gevangen vis aan wal.

Staatssecretaris Dijksma kwam gisteren met de Franse minister van Visserij overeen dat er meer vaart wordt gezet achter –eer-der overeengekomen– vervolg-onderzoek naar de visbestanden in het Kanaal. Daar is volgens Kraan nog veel onduidelijkheid over. „De aanvoer van rode mul schommelt sterk, maar dat wil niet zeggen dat het goed of slecht gaat met die soort. En over poon en inktvis is gewoon nog heel weinig bekend”, aldus Kraan.

Intussen gaan de Franse vis-sers door met hun acties, zeer tegen de zin van hun eigen handelaren. Die willen de door de Nederlanders gevangen vis juist graag kopen en drei- gen een behoorlijk aandeel van hun omzet kwijt te raken. Van de weeromstuit boycotten de Franse kooplui nu hun eigen vissers, waardoor de prijzen de afgelopen dagen verder onder druk kwamen te staan. Het gaat voorlopig nog hard tegen hard in Boulogne-sur-Mer.

Morgen praten de Franse koop-lui weer met de Urker vissers. Die hopen dat de kwestie snel wordt opgelost, want ook zij lopen inkomsten mis nu ze hun vis naar Nederland brengen.

■ Met 5 procent visserijinspan-ning voeren Ne-derlanders helft van de vis aan

„It-markt groeit in 2013”AMSTERDAM (ANP) – De Nederlandse en de Belgische itmarkt zullen dit jaar ondanks de moeilijke economische omstandigheden licht blijven groeien.

Dat voorspelt marktonderzoeker IDC in een vandaag gepubliceerd rapport. De it-uitgaven stijgen naar verwachting met 1,5 pro-cent tot 31,6 miljard euro. Deze groei is vooral te danken aan de stijgende vraag naar tablet-pc’s, smartphones en zogenoem-

de cloudoplossingen.Nederland is volgens IDC in

Europa een voorloper op het ge-bied van sociale media, vooral dankzij privégebruikers. Het on-derzoeksbureau verwacht dat in 2013 marketingafdelingen soci-ale media vaker zullen inzetten om bijvoorbeeld een beter beeld te krijgen van klantgedrag en het bewerken van de markt.

De markt voor it-dienstverle-ners, zoals Atos, KPN en Ordina, zal volgens IDC ook in 2013 geen significante groei vertonen.

O NEM

END

NDERNDER

Montapacking doet niet mee aan recessie

Drs. A. A. C. de Rooij

GORINCHEM – „In bijna iedere winkel tref je wel spullen aan die hier zijn geweest”, zegt Edwin van der Ham. Hij is directeur van Montapacking, een bedrijf dat producten verpakt en dat voor webwinkels opslag, beheer en verzending verzorgt.

De hoofdvestiging bevindt zich in Gorinchem, nevenvestigingen zijn er in Hedel, Roosendaal en Waspik. Montapacking telt zeventig vaste personeelsle-den. Daarnaast beschikt het, wat flexibiliteit biedt, over 120 thuiswerkers en soms zo’n 100 ingehuurde krachten.

De onderneming groeit als kool. Al een decenniumlang realiseert ze jaarlijks een omzet stijging van minimaal 25 procent, ook nu tijdens de crisis. „Het gaat gewoon door. Het klinkt misschien een beetje stoer, maar aan de recessie doen wij niet mee”, aldus de man achter dat succes. Daaraan voegt hij toe: „We moeten daarvoor wel twee stappen harder lopen

en drie stappen creatiever zijn.” Wat het laatste betreft: bijvoor-beeld ervoor zorgen dat een ar-tikel nog dezelfde dag of in een door de consument aangegeven tijdvak wordt afgeleverd.

De geschiedenis van Montapac-king ligt besloten in het levens-verhaal tot dusver van Edwin van der Ham (39). Hij heeft het bedrijf doen opstomen tot wat het vandaag is: een veelzijdig logistieke dienstverlener.

„Vanaf m’n dertiende ben ik al ondernemer”, zo begint hij zijn relaas. Edwin woont als kind op een boerderij. Hij knutselt van lego een apparaat in elkaar om halsters voor koeien te fabrice-ren. Later laat hij die machine in het echt bouwen en verkoopt hij de halsriemen. Verder maakt hij dikke touwen die boeren no-dig hebben. Als hij op de havo zit en daarna op de hts (werk-tuigbouwkunde), runt hij tevens deze business. Z’n broertjes assisteren hem.

„Toen ik zeventien was, vond ik dat ik te weinig verdiende.” Edwin stapt over naar de handel in brommers en, in een vol-gende fase, auto’s. Als hij zijn studie heeft afgerond, treedt hij in dienst bij een werkgever. Dat duurt niet lang. „Dat was niet mijn ding. Ik wilde voor mezelf beginnen, al wist ik nog niet wat en hoe. Ik huurde een kantoortje en kocht een pc.” Hij zet aanvankelijk zijn hobby, de autohandel, voort in vooral

de duurdere merken, zoals Porsche. Na anderhalf jaar komt Montapacking op zijn weg.

Een familie in Asperen heeft sinds 1988 een inpakbedrijf, met uitsluitend thuiswerkers. In 1999 neemt Van der Ham die eenmanszaak over en koopt hij een pand, „een kippenschuur”, in Nieuwland.

Het is de tijd van de opmars van internet. Montapacking houdt zich daardoor in eerste instantie bezig met het ver-pakken in folie van cd’s van verschillende providers. World Online (WOL) fungeert als grote klant. Al snel vangt de expansie aan, met machines en pro-ductielijnen. In 2002 wordt er een voedselverpakkingsbedrijf

geopend in Werkendam. Na enkele jaren schiet de ruimte op beide locaties tekort. Daarom volgt in 2007 de bouw van een nieuw onderkomen op een in-dustrieterrein in Gorinchem.

Anno 2013 bestaat 60 procent van de activiteiten uit verpak-ken, het oude vak. Dat gebeurt zowel handmatig als machinaal. Een greep uit het klantenbe-stand: Red Bull, Apple, Micro-soft, HEMA, Hans Anders, Silvo, Albert Heijn, Heinz, L’Oréal. Ook verwerkt Montapacking hulpgoederen van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) en Artsen zonder Grenzen.

De rest van de omzet valt onder wat heet e-fulfillment of webfulfillment. Die tak groeit

enorm. Winkelen via internet wint snel terrein, webshops rijzen als paddenstoelen uit de grond. Montapacking neemt die veelal kleine ondernemers desgewenst alle logistieke werk-zaamheden uit handen. Het regelt, met alle ict eromheen, opslag, voorraadbeheer, contact met afnemers, afhandeling van bestellingen en betalingen, inclusief douaneformulieren bij verzending naar verre oorden.

Van der Ham verwacht dat de komende jaren vooral de food-sector een groeimarkt zal zijn. „De consument gaat ook verse producten online kopen.”

Enkele maanden terug ontving Montapacking van MKB Kracht-centrale het predicaat Slimste Bedrijf van Nederland, op grond van zijn sociale innovatie. Van der Ham: „Onze voornaamste succesfactor is de oprechte aandacht voor medewerkers en klanten. Wij leggen verantwoor-delijkheden zo laag mogelijk in de organisatie, met zo min mogelijk gedetailleerde func-tieomschrijvingen en controles. Dat is onze cultuur. Als wij te veel formaliseren, zien we dat de creativiteit op de werkvloer verdwijnt en daar worden vaak de beste ideeën geboren.”

Bij Montapacking is, onder begeleiding, ook een groepje mensen met een beperking in dienst. Van der Ham: „Die zie je opbloeien, je geeft hun trots, ze zijn ontzettend enthousiast.”

GORINCHEM – Montapacking in Gorinchem, met een jaarlijkse omzetgroei van minimaal 25 procent, verpakt producten en verzorgt opslag, beheer en verzending voor webwinkels. De ge-schiedenis van het bedrijf ligt besloten in het levensverhaal van directeur Edwin van der Ham. „Vanaf m’n dertiende ben ik al ondernemer.” Foto’s RD, Anton Dommerholt

„Accu niet oorzaak van problemen Dreamliner”Redactie economie

TOKIO – De problemen waarmee de Boeings 787 Dreamliner de afgelopen weken te maken hadden, worden niet veroorzaakt door een defect aan de accu.

Dat meldde de BBC gisteren op basis van uitspraken van de Ja-panse minister van Transport. Waardoor de problemen wel zijn veroorzaakt, is nog niet bekend. Het onderzoek focust zich nu op de elektrische systemen.

Het Japanse ministerie van Transport en de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA be-gonnen een onderzoek naar de accu’s, die zijn geproduceerd door het Japanse bedrijf GS Yua-sa, omdat men dacht dat daar de oorzaak van twee inciden-ten met de Dreamliner lag. Een toestel van All Nippon Airways

(ANA) moest medio januari een voorzorgslanding maken toen er brand ontstond aan boord. Bij een ander vliegtuig, van Japan Airlines (JAL), dat in Boston ge-parkeerd stond, brak eveneens brand uit. Beide keren ontstond die door een oververhitte accu.

Het probleem lijkt echter niet in de accu zelf te zitten. Vermoed wordt nu dat de oververhitting kon plaatshebben doordat sen-soren en elektrische systemen rondom de accu niet hebben opgemerkt dat de temperatuur van de lithium-ionaccu’s tot ge-vaarlijke hoogte steeg. „We gaan de andere toeleveranciers onder-zoeken, om te kijken of daar fouten zijn gemaakt”, aldus de Japanse minister.

Eerder gisteren lekte uit dat in 2008, toen ANA en JAL besloten te gaan vliegen met de Dream-liners, de Japanse regering de normen voor de veiligheid van vliegtuigen zou hebben verlaagd. Dat was bedoeld om de introduc-tie van de 787 een duw in de rug te geven.

Het toestel wordt voor 35 pro-cent gemaakt door Japanse be-drijven en de productie zou een grote stimulans voor de Japanse economie zijn. Betrokkenen spreken echter tegen dat de ver-soepeling van de regels heeft ge-leid tot onveilige situaties.

Accudefect ■ „Problemen Dreamliner

niet veroorzaakt door defect aan accu.”

■ Japanse minister van Transport: Onderzoek naar andere toeleveranciers.

■ Oververhitting wellicht door niet-functioneren van sensoren rondom accu.

Dijksma: Frans geweld tegen vissers uit Nederland onaanvaardbaarRedactie economie

BRUSSEL – Het geweld van Franse vissers tegen Nederlandse collega’s is onaanvaardbaar en ontoelaatbaar. Dat heeft staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken gisteren duidelijk gemaakt in een gesprek met de Franse minister van Visserij, Cuvillier.

Dijksma sprak Cuvillier tijdens de vergadering van Europese visserijministers, die deze week in Brussel wordt gehouden. Zij kaartte het incident in de Franse havenplaats Boulogne-sur-Mer aan. Franse vissers maakten daar vorige week de netten van Nederlandse collega’s kapot en staken de banden van hun per-

sonenbusjes lek. Ook blokkeer-den ze de sluizen, zodat de Ne-derlandse schepen naar andere havens moesten uitwijken.

De Franse vissers beweren dat de Nederlanders in het Kanaal te veel vis vangen. Dijksma heeft bij Cuvillier aangedrongen op handhaving van de Europese re-gels voor de visserij en op vrije toegang tot de haven van Boulog-ne-sur-Mer.

Volgens de staatssecretaris re-ageerde de Franse minister met begrip op de ontstemming uit Nederland. Ook komt er nu snel een onderzoek naar de omvang van de visbestanden in het Ka-naal, aldus de bewindsvrouw.

De Nederlandse vissers, van wie het merendeel uit Urk komt, hebben zaterdag met elkaar af-

gesproken dat ze de haven van Boulogne-sur-Mer voorlopig boy-cotten. De gevangen vis wordt nu naar Nederlandse visafslagen gebracht en daar verkocht.

Een delegatie van vishandela-ren uit Boulogne-sur-Mer was gisteren in Urk voor overleg met vertegenwoordigers van de Nederlandse vissers. Volgens de Urker reder Pieter Louwe van Slooten, die aan het gesprek deelnam, willen de kooplui de Nederlanders terug. „Onze vis is goed voor een vijfde van hun omzet. Om de Franse actievoer-ders onder druk te zetten, heb-ben ze na vrijdag geen vis meer van hen gekocht. Daardoor is de prijs ingezakt. Maar wij gaan pas weer naar Boulogne als we zeker weten dat het veilig is.”

LEIDSCHENDAM (ANP) – Brancheorganisatie NSO voor de tabaksdetailhandel is bang dat veel wijken hun sigarenboer kwijtraken als de kabinetsplannen om roken nog meer te ontmoedigen, doorgang vinden.

Dat zei voorzitter Jos Zuijdwijk gisteren.

Volgens hem zorgen de recente btw- en accijns-verhoging en een accijns-verhoging per 1 januari 2014 al voor een forse da-ling in de bestedingen.

„Tientallen tabaks-winkels worden met slui-ting bedreigd.”

Sigarenboer dreigt uit wijk te verdwijnen

AdministratiefSt. De Vluchtheuvel, Goes Directiesecretaresse m/v

Bouw en TechniekFlameteq, Barendrecht Bouwkundige (jr.)

H.I.H. Engineering, Barneveld, Ervaren constructeur, tekenaarHendrik-Ido-Ambacht (-constructeur), scheepsbouwkundig

engineer, projectmanagerVredo Dodewaard B.V., Dodewaard Accountmanager doorzaaitechniek

(junior, m/v), assemblage mede-werker, constructiebankwerker/lasser

Commercieel

Paul Roescher, Apeldoorn, Rijssen Keukenverkoper, Leerling keuken-verkoper, allround verkoper

Slaappunt, diverse plaatsen Zelfstandige verkoperSolidJob, Houten Commerciële medewerker m/v

ICTOFB Software BV, Bleskensgraaf Supportmedewerker ERP-pakket/

softwareontwikkelaar

OnderwijsVan Lodenstein College, Amersfoort, Engels, Frans, Duits, biologie,

Barneveld, Hoevelaken, Kesteren wiskunde, natuurkunde, scheikunde,beeldende vorming

Stadhouder Willem III-school, Ede Groepsleerkracht groep 8, invallersWartburg College, Rotterdam Docent natuurkunde, scheikunde,

biologie, zorg & welzijnPieter Zandt Scholengemeenschap, Aardrijkskunde, biologie,

Kampen, Staphorst, Urk, IJsselmuiden Engels, natuurkunde en/of techniek,Nederlands, tekenen/handvaardig-heid, wiskunde, invalkrachten,onderwijsassistent

Scholen met de Bijbel, Staphorst GroepsleerkrachtDs. J. Fraanjeschool, Barneveld Leerkracht groep 2

Graaf Jan van Nassauschool, Gouda Groepsleerkracht groep 8School met de Bijbel, Langbroek Enthousiaste groepsleerkracht m/v

Boaz-Jachinschool, Elspeet Leerkracht groep 3Calvijn College, Goes, Middelburg Secretaresse College van Bestuur,

secretaresses, docent beeldendevorming/ckv, docent verzorging

Oranje Nassauschool, Veen Juf/meester, onderwijsassistentDriestar College, Gouda, Lekkerkerk en Docent elektrotechniek,

Leiden Engels, economiePetrus Dathenusschool, Urk Directeur

Eben-Haëzerschool, Hollandscheveld Leerkracht groep 7Jan de Bakkerschool, Woerden Leerkrachten m/v

Zorg en welzijnRST Zorgverleners, Goes Leidinggevende Thuiszorg

Diversen

Driestar Educatief, Gouda Adviseur online communicatie,projectleider lectoraten, trainee

Goudwisselkantoor, diverse plaatsen Inkoop-/vestigingsmanagers,gastvrouwen/heren

A. Rosman, psychiater, Secretaresse/receptionisteCapelle aan den IJssel

Eleos, Amersfoort Klinisch psycholoog (tevensP-opleider), GZ-psycholoog,coördinator communicatie

De Oase diaconaal gastenhuis, Ouddorp Vrijwilligerscoördinator, pastoraalwerker

Ds. Koelmanschool, Gorinchem ConciërgeHGJB, Bilthoven Administratief medewerker,

fondsenwerver, managementassistent, bestuurslid met specialismeinterne organisatie, bestuurslid metspecialisme pedagogiek

KS Profiel, Moerdijk R&D EngineerErdee Media Groep, diverse plaatsen Bezorgers

Ton Konijn Zoetermeer B.V., Zoetermeer ChauffeurStichting Ontmoeting, Harderwijk Teamleider dienstencentrum

vacature-overzicht

Kijk op de vacaturesitevoor meer informatie:

rd.nl/vacature

Dankbetuiging

Voor de vele liefdevolle en hartelijke bewijzenvan medeleven die wij persoonlijk en schriftelijkmochten ontvangen na het overlijden van onzegeliefde schoonzuster en tante

Francina JacomijntjeButh-Vreeswijk

betuigen wij u onze hartelijke dank.

Familie Buth

Sommelsdijk, januari 2013

Voor uw betrokkenheid en de vele blijken vanmedeleven na het overlijden van mijn inniggeliefde man en onze lieve vader en opa

Klaas Mijnheer

betuigen wij u onze hartelijke dank.

H. Mijnheer-Koster Kinderen Kleinkinderen Achterkleinkinderen

Januari 2013Jan van Dieststraat 128277 AM Grafhorst

Dankbetuiging

Voor de vele blijken van medeleven die wijmochten ontvangen tijdens de ziekte en na hetoverlijden van onze innig geliefde en zorgzamemoeder, schoonmoeder en oma

Adriana ’t Hart-Faasse

betuigen wij u langs deze weg onze hartelijkedank.

Kinderen en kleinkinderen

Dirksland, januari 2013

Overlijdensberichten andere dagbladenND

• 22 januari • Roelof Brakke te Meppel (85) • TrijntjeFeddes-Sluman te Veendam (64) • 23 januari • Bertha deGans-Bouman te Amersfoort (86) • 24 januari • Hendrik JanHuisjes te Den Ham (71) • Louisa Dorothea Maria Folmer-Groenevelt te Vlaardingen (77) • Trijntje van Dijk-Huizingate Stadskanaal (90) • Henrina van Nus (96).

Tubantia• Freddie Morsink (39) • 20 januari • Adriaan Boonete Glanerbrug (77) • Chrisje van den Heuvel-Kluivers teEibergen (91) • 21 januari • Johanna Huisman-Langkampte Deventer (90) • 22 januari • Willy van Dael-Honebeckete Almelo (80) • Jacob Barelds te Enschede (82) • JanHendrik van Brussel (89) • Hans Nijkamp te Oldenzaal (67)• 23 januari • Johan Geesink te Eibergen (86) • GerritdinaKistemaker-Perton (89) • Marinus Petrus CanitiusBraamhaar te Nijverdal (81) • Euphemia Johanna Pegge-Hofsté te Ootmarsum (92) • Theo Poelhekke te Almelo (63)• Henk Workel te Amt Delden (79) • Johannes Jan Zwier(76) • 24 januari • Jan Bruinsma te Overdinkel (71) • YenerCelik te Denekamp (43) • Harry Getkate te Almelo (73)• Gerrit Willem Hulshof te Goor (65) • Miny Elhorst-Flim teAlmelo (85) • Hendrikje KleinJan-Kampman te Hellendoorn(86) • Alie de Vries te Almelo (64) • Maria Wolters-opden Dries te Hellendoorn (94) • Trees Luttikhuis-Voppen teEnschede (76) • Annie Reinink-Vollenbroek te Losser (90)• 25 januari • Ans Alberink-Golbach te Oldenzaal (70)• Johanna Arendina ter Balkt-Boode te Markelo (73)Herman Roelink te Denekamp (66) • Marietje Jansen-Kemna te Vriezenveen (78) • 26 januari • An Bruns-Keizer(97) • Jan Hendrik Kuiper te Apeldoorn (74) • GerardBartels te Hengelo (80) • Berendina Maria Jonkers-Alberste Enschede (64) • Arend Jan Mensink te Rijssen (79)• Riek Zonder-Kreuwel (87)

PZC• 22 januari • Jenny Thisbaert te Goes (73) • 23 januari• Adriana Johanna Kouwenhoven-Hersbach (84) • MarjolenSuzanne van Donkelaar-Bergman te Beerse, België (80)• 24 januari • Folkert Ate Suurbeek te Oost-Souburg(89) • Piet van der Horst te Vlissingen (87) • CorneliaAdriana Blaas-van der Have te Zierikzee (85) • NeeltjeJanse-Jasperse te Nieuw- en Sint Joosland (95) • Elly vanDrongelen te Amsterdam (63) • Co Quist te Zierikzee (76)• Augustinus Wilhelmus Schwencke te Goes (65)• 25 januari • Rita Engelhardt-Meyer te Hansweert (73)• Johannes Wilhelmus Scheffers te Middelburg (76)• Paulina Elsabeth van Hekken te Krabbendijke (89)• Sjaak Debaere te Knokke-Heist (53) • Richard JohannesPlasschaert te Sluis (102) • George Martens te SintJansteen (79) • Alida Janneke van Espen-Dieleman te Axel(75) • Albert Florent van Poele te Clinge (75) • 26 januari• Cornelia Johanna van der Maas te Haamstede (96)• Adriaan Riemens (58) • Adriana Catharina Platteeuw-van Wijngen te Goes (97) • Cornelis Zoeteweij te Yerseke(81) • Paulina van den Berge-van de Guchte te Goes (86)• Hendrik van Damme te Heinkenszand (98) • MariaKlazina Franssen-Reniers te Oud Gastel (78) • 27 januari• Marina Kornelia Vermaire-Braam te Yerseke (83)

ActiviteitenagendaDonderdag31 januari

GoesCalvijn College, 19.45 uur,De ware bekering.Volwassenen € 5,-.

Zaterdag2 februari

BoskoopZaal Gereformeerde Gemeente,9.30 uur, vernieuwde collectiemooie boeken. Gratis.

GoesWesterkerk, 19.30 uur, 60 jaarna de watersnoodramp. Gratis.

HoevelakenDe Haen, 19.45 uur, Kom OokGroep “Verschil mag er zijn!”,L. Ruijgrok. Volwassenen € 7,-.

Numansdorp2e-hands boekenmarkt, TolleLege, 10.00 uur, honderden2e-hands boeken erbij! Ookbladmuziek/cd’s, gratis.

ZeistGer. Gem., 20.00 uur, SamenUit, Bonisazending, dhr. J. TornBroers. Volwassenen € 6,-.

rd.nl/activiteitenagenda

Deactiviteiten lopen vanwoensdag t/mdinsdag. Deopgavevoor deActiviteitenagenda loopt uitsluitendvia de digitale activiteitenagenda rd.nl/activitei-tenagenda.Daarkuntuzelfbepalenwelkegegevensworden vermeld en deze tot op het laatste moment(maandag tot 12.00 uur) actualiseren. Kosten voorvermelding in de activiteitenagenda zijn € 9,50.De vermelding op tijdenplaats.nl is gratis. Voormeer informatie over deze activiteiten ga naar:rd.nl/activiteitenagenda

Tot onze diepe droefheid geven wij u kennisdat, na een periode van afnemende krachten,door de HEERE uit ons midden is weggenomenmijn innig geliefde man, broer, onze zwager enoom

HUMPHREY ROBBIE

VAN WILGEN

* Paramaribo, † Nieuwegein,12 januari 1938 28 januari 2013

J.C. van Wilgen-Schuttel

Familie Van Wilgen

Familie Schuttel

Kikvorsweide 53437 VA Nieuwegein

Mijn man is thuis opgebaard.

Gelegenheid tot afscheid nemen en condolerenaan huis en vrijdag 1 februari van 20.00tot 20.30 uur in rouwcentrum Noorderveld,Structuurbaan 1 te Nieuwegein.

D.V. zaterdag 2 februari zal om 10.30 uur eenrouwdienst worden gehouden in de aula vanrouwcentrum Noorderveld, waarna de begra-fenis zal plaatsvinden op de naastgelegenbegraafplaats Noorderveld.

Na de begrafenis kunt u de familie condolerenin de koffiekamer.

Geen bloemen, geen toespraken

Reformatorisch Dagblad dinsdag 29 januari 2013 PAGINA 14

AALBURGGer. Gem.

Donderdag 31 januari19.30 uur

Ds. C. Sonnevelt

CAPELLE AAN DEN

IJSSEL-WEST

Ger. Gem.

Doormanstraat 12Woensdag 30 januari

i.p.v donderdag 31 januari19.45 uur

Ds. J. van Rijswijk

DOORNHerv. Geref. Comité


Ds. A.C. Rijken

EDEOud Ger. Gem. in Ned.Noord. Spoorstraat 19Donderdag 31 januari

19.30 uurDs. J. van BelzenCollecte Adullam

ELBURGBeekstraat 3

Vrijdag 1 februari19.30 uur

Ds. W. Pieters

HENDRIK-IDO-

AMBACHT

Ger. Gem. Petrakerk


Ds. M. JoosseBijbellezing

LEERDAM

Ger. Gem.

Adullamkerk


Ds. J.J. van Eckeveld

LINSCHOTENVrije Evangelisatie

(Herv. Kerk)Vrijdag 1 februari

19.30 uurDs. Tj. de Jong

REEUWIJKNed. Herv. DorpskerkDonderdag 31 januari

19.45 uurDs. W. RoosBijbellezing

SCHERPENISSEVrije Herv. Gem.


Ds. C.L. Onderdelinden

SCHEVENINGENOud Ger. Gem. in Ned.

Westduinweg 194KWoensdag 30 januari

19.30 uurDs. A.F.R. van der Veen

WADDINXVEENHerst. Herv. Gem.

”Dorpstraat” Woensdag 30 januari

19.30 uurDs. K. ten Klooster

WAGENINGENGer. Gem.

Woensdag 30 januari19.30 uur

student H.A. van Zetten

WERKENDAMVrije Ger. Gem. in Ned.

Bruigomstraat 1Woensdag 30 januari

19.30 uurDs. B.G. IppelBijbellezing

RENKUM/HEELSUMGer. kerk

Utrechtseweg 93Zaterdag 2 februari

170 ste samenzanguurAanvang 19.30 uur

Thema:”wandelen met God”n.a.v. Genesis 5 : 24

Leiding:dr. M. van Campenorgel: Piet Muilwijk

piano: Leander v.d. Steenm.m.v. chr. mannen-ensemble Resonanso.l.v. Wim v. Galen

Collecte: Woord en DaadNa afloop ontmoetingInfo: 06 - 51 42 89 78

www.samenzanguur.nl

Schakeltjes

Voor online opgeven van schakeltjes:

www.schakeltjes.nl

Brievenonder nummer toesturen aan:


Postbus 298, 7300 AG Apeldoorn

Vermeld het nummer in de

linkerbovenhoek van de envelop.

≤ Eerste hulp bij HYPO-THEKEN! Voor de scherp-ste rente bij een Duitse ofeen Nederlandse bank. Belnaar Binnendijk & VanRijsbergen 071 - 402 40 31of vraag berekening aanop www.bevr.nl.

≤ Echt HOOGSTE prijsvoor goud, zilver en mun-ten! T.k.gevr: (oud) goud,gouden tientjes, MapleLeafs, Krugers e.a. gou-den en zilv. munten, baar-tjes zilver en goud,muntverzamelingen etc.Kevelam Garderen 0577 -46 19 55, lid NVMH.

≤ Verzorgende (IG) Part-time en oproepkracht voordag/avond/nachtdiensten.www.debetuwehof.info

≤ KLOOSTERWANDE-LING 3 dagen, di. 26 - do.28 februari bij de Monni-ken van Abdij Lilbosch.Kleine groep, wandelenafgestemd op klooster-ritme, afwisseling getij-den, eten, wandelen enontmoeting. Meer weten?www.dewandelmaat.nl06 - 12 54 91 35.

≤ In TWENTE, p. H.Hexel. Comf. 6-pers. bung.15 t/m 22 febr. nog vrij.Tel 0651475566 http://members.tele2.nl/j.w.kooijman

ActieCASA HOLTEN5 JAAR!

www.casafamilia.netT 0342-478 380

Holten/Salland

Boek snel!

Jubileumtarieven!Luxe bungalows

≤ SCHAKELTJE opge-ven? Geef nu uw schakel-tje voor de verhuur vanuw vakantiehuis digitaalop. U ziet direct hoeuw schakeltje eruit gaatzien en wat dit kost.Snel en gemakkelijk. Gasnel naar www.schakeltjes.nl

≤ REYKJAVÍK; laat jeverrassen! 5-daagsevliegreis met diversevertrekdata, al v.a. 875,-Kijk snel op beter-uit.nlof bel 0172 - 48 48 48.

≤ Wintersport SÖLDEN!8-daagse treinreis met ge-garandeerd vertrek opD.V. 16 februari, v.a. 795,-Kijk snel op beter-uit.nlof bel 0172 - 48 48 48.

≤ ***WINTERBERG***genieten in de sneeuw?huisjes van 6 - 12 pers. opChristelijk vakantiepark.Meer informatie? Kijk op***www.kustelberg.nl****of bel naar 0180-590459*

≤ Avontuurlijke REIZENvoor christelijke jongeren.Al 30 jaar lang. Nu metvroegboekkorting! Zie**www.Avantareizen.nl**

≤ 3 wkn Peru of Alaska,Namibie & Botswana.VROEGBOEKPRIJZENAvontuur voor jongerenen 30+. *Avantareizen.nl*

≤ Heidelbergse Catechis-mus 450-jr/Lutherreis olvCees vd Bovenkamp. Ds.J. van Rijswijk en organistPieter Heykoop. 6-dgs 12-17 aug. Unieke combinatiereis. WWW.burgtours.nl

≤ Luxor en 4-daagseNIJLCRUISE. Vertrek1 maart o.l.v. Dr. W.Jongsma. Tijdens deze8-daagse reis ontdekt uhet land van de Farao’s enherleven oude tijden. Voormeer informatie bel 078 -684 53 53 of kijk opAmicitia.nl

≤ Dagbesteding ouderen24-uurs zorg 0317-618180www.debetuwehof.info

≤ OPRUIMING! Opdames-hoeden, tassen,sjaals en handschoenen50% korting. Hoedenhuisde Linde J. v. Schaffe-laarstr. 35 Barneveld.www.hoedenhuisdelinde.nl

≤ JONGERENAVOND inMontfoort. Zaterdag 2febr 19:45 u. Ds. L.Schaafsma. Thema: „Watgeloof je van ... de verge-ving van de zonden”. Ge-bouw Rehoboth naast deHervormde kerk.

≤ Alle bezoekers en ko-pers bij de stand van TolleLege Numansdorp op deD U I K E N B U R G S Ewintermarkt, bedankt!D.V. tot de volgende keer!2ehandsbk, (blad)muziekwww.refoboek.com

Kom eens een kijkje nemenwww.watersnoodmuseum.nl

Bestel de gratis thema- brochure over Hyves

‘Grenzelozevriendschap’Vraag de brochure aan:

www.mediawijzer.nlPostbus 613

7300 AP Apeldoorn

Bestel nu verantwoorde boeken via refoboekperpost.nl

Meld u aan voor de nieuwsbrief en betaal geen verzendkosten

bij uw eerstvolgende bestelling.

Familieberichten

Lever uw familieberichten bij voorkeur schrifte-lijk aan. De aanlevertijden voor geboorte- en rouwadvertenties zijn:

Maandag t/m vrijdag tot 9.00 uur op de dag van plaatsing. Zaterdagkrant tot vrijdag 18.30 uur.

Tel. 055 - 539 04 99Fax 055 - 542 48 02

E-mail: [email protected]


Koningin Beatrix1980-2013

29 januari 2013, 42e jaargang nr. 253

2 dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad

1980 – Inhuldiging als koningin. 1981 – Eerste staatsbezoek, aan groothertogdom Luxemburg.

1980-2013Het is zover. Er komt een nieuw staats-hoofd. Koningin Beatrix kan straks terugkijken op een lange en rustige regeer periode. Natuurlijk waren er dieptepunten, maar de positieve herin-neringen overheersen. Een overzicht in foto’s. beeld ANP

Koningin met een Kbeeld ANP

Koningin Beatrix is straks koningin af. Zij zal de ge-schiedenis ingaan als de koningin met een hoofd-letter K. De vertrekkende vorstin was koninklijk: in haar werk, in haar stijl, in haar optreden, in haar hartelijkheid.

De perfectionist, de ei-genzinnige. Het waren etiketten die koningin Beatrix met enige

regelmaat kreeg opgeplakt. Uit beide karakteriseringen sprak één ding: met koningin Beatrix moest je rekening houden.

Het eerste bewijs van haar daad-kracht geeft zij al in haar inhuldi-gingstoespraak in de Nieuwe Kerk in Amsterdam in 1980. Zonder dat premier Van Agt ervan weet, kondigt zij aan dat de verjaardag van haar moeder Koninginnedag zal blijven. Van Agt is niet blij.

De start voor de nieuwe koningin is niet gemakkelijk. Beatrix wordt met een afwachtende houding ontvangen. Na de sociale en bewo-gen Juliana lijkt koningin Beatrix afstandelijker, koninklijker, kou-der. De tijdgeest is bezet met een houding die het gezag afwijst.

Onder het christelijk –veelal Oranjegezinde– volksdeel wint de koningin snel krediet. De slot-woorden van haar toespraak in de Nieuwe Kerk, waarin zij aangeeft haar hulp van de God van de Bijbel te verwachten, dragen daar zeker aan bij. „In mijn geloof hoop ik die kracht te vinden. Zo liggen mijn allerdiepste wortels in ons volks-lied: „Mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God, mijn Heer.””

PremiersAls jonge koningin weet Beatrix

snel het vertrouwen te winnen in Den Haag. De professionele ma-nier waarop zij haar werk oppakt en de wijze waarop zij het hof moderniseert, dwingen respect af.

De goede samenwerking met pre-mier Lubbers (CDA) versterkt haar positie ook. Twaalf jaar lang –van 1982 tot 1994– vormen zij een sterk duo. Samen sluizen ze Ne-derland door een periode waarin de financiën van de staat en het stelsel van sociale voorzieningen grondig op de schop gaan.

De samenwerking met premier Kok was zeker zo goed, zeggen welingelichte bronnen. Hij helpt de koningin en haar familie door lastige tijden heen als Máxima Zorreguieta zich aankondigt en als nicht Margarita vuil begint te spuiten over haar tante.

Over Beatrix’ verhouding met premier Balkenende is minder bekend en met de jonge, energieke Rutte krijgt de koningin te maken met de jonge generatie Nederlan-ders, meer het slag van haar zoon.

Crises blijven de vorstin niet bespaard. De eerste keer dat de koningin in roerig vaarwater ver-zeild raakt is in 1983, als de Ame-rikaanse predikant Jesse Jackson na een bezoek aan de koningin beweert dat zij voor uitstel van het plaatsingsbesluit voor de middel-langeafstandsraketten in West-Eu-ropa zou zijn. Politiek Nederland roert zich, maar de wind gaat na een stevig debat ook weer liggen.

In 1988 vallen opnieuw verschil-lende politici over haar heen. De koningin uit dat jaar in haar kerst-toespraak haar grote zorg over de vergiftiging van het milieu. Die boodschap wordt algemeen opge-vat als een persoonlijke correctie van de woorden die het kabinet haar in de Troonrede heeft laten uitspreken.

In 1999 zijn Tweede Kamerleden de oorzaak van een paleisrelletje. Voor het eerst na zes jaar ontvangt de koningin Tweede Kamerleden

ten paleize. Uit de gesprekken blijkt dat de koningin een uitge-sproken mening heeft over pep-perspray. Dat geeft niet, maar een paar Kamerleden gooien haar visie op straat.

In het laatste deel van haar regeerperiode richt de kritiek zich vooral op de positie van de monarch binnen het staatsbestel. Vooral PVV-leider Wilders en D66-politici roeren de trom. Tot grote aanpassingen komt het niet.

EuropaReizen en internationale contac-ten stempelen de regeerperiode van koningin Beatrix. Dat begint al in 1982 met een belangrijk staatsbezoek aan de Verenigde Staten en een toespraak tot het Congres in Washington.

Het Europese ideaal ligt de koningin na aan het hart. Door intensieve samenwerking kan de vrede worden bewaard en kan de positie van mensen sterk verbe-teren, is haar overtuiging. Die boodschap draagt zij tijdens haar reizen in Europa uit.

De bezoeken aan het buitenland zijn niet altijd de gemakkelijkste onderdelen van haar werk. Veel oorlogsgetroffenen vinden het onbegrijpelijk dat de koningin in 1991 een staatsbezoek aan Japan brengt. Er is nog veel oud zeer.

Even moeilijk is het bezoek aan de voormalige kolonie Indonesië in 1995. De ontvangst is niet zo hartelijk als bij andere staatsbe-zoeken, maar de reis verloopt redelijk goed. De koningin moet voorzichtig manoeuvreren.

Het staatsbezoek aan Israël (1995) leidt ook tot veel discussie in Nederland. Koningin Beatrix relativeert er in haar toespraak tot het parlement de heldenrol van Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vooral bij oud- verzetsmensen vallen die opmer-kingen niet zo goed.

In 2011 komt het bezoek van de

troonswisseling

koningin aan Oman onder vuur te liggen. Er heerst onrust in het land. Een deel van de Tweede Ka-mer vindt dat de vorstin er in die situatie geen staatsbezoek moet afleggen. De koningin brengt daar-om een privébezoek aan de sultan en gaat een jaar later alsnog voor een staatsbezoek naar het land.

FamiliekwestiesDe grootste problemen ondervindt de koningin door kwesties binnen haar familie. Vanaf 2001 komt eerst prins Willem-Alexander onder vuur te liggen vanwege zijn keuze voor Máxima Zorreguieta, dochter van een omstreden Ar-gentijnse onderminister. In 2003 begint het moddersmijten van haar nicht prinses Margarita via de media. Margarita beschuldigt

haar tante van een machtsspel.De kwestie heeft een staatsrech-

telijk staartje, want het Kabinet der Koningin komt onder direct toezicht van de premier te vallen nadat de directeur op eigen houtje inlichtingen over de man van Mar-garita heeft laten inwinnen.

In 2003 zorgt Mabel Wisse Smit vanwege haar –verzwegen?– con-tacten met een topcrimineel voor nog meer narigheid aan het hof.

Koningin Beatrix weet zich in al dit geweld goed staande te houden, mede dankzij de steun van haar premiers. Zij is in deze moeilijke tijden vooral moeder van haar kinderen, die zij geluk in het huwelijk gunt.

De familieperikelen schaden haar positie als vorstin niet. Integendeel, als na enige tijd de

3dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad

1983 – Prins Claus heeft last van ernstige depressies. 1984 – Eerste toespraak tot Europees Parlement in Straatsburg.

1982 – Bordesscène kabinet-Lubbers I.

Beatrix, Prinses der Nederlanden

Koningin Beatrix raakt haar titel koningin kwijt. Zij zal straks door het leven gaan als Prinses der Nederlanden. Dat is een uitvloeisel van de in 2002 aangenomen Wet lidmaatschap Koninklijk Huis. Een wet die de koningin destijds zelf heeft ondertekend.Tot 2002 lag er niets vast over de titel van een teruggetreden vorst. Koning Willem I nam in 1840 na zijn aftreden de titel Zijne Majesteit Koning Willem Frederik, Graaf van Nassau aan. Koningin Wilhelmina koos bij haar abdicatie in 1948 ervoor voortaan als Prinses der Nederlanden te worden aan-gesproken, met als predicaat Koninklijke Hoogheid. Zij vond het niet passend om koningin te blijven heten, dat zou volgens haar te veel afbreuk doen aan de positie en het gezag van haar dochter, de regerende koningin Juliana.Koningin Juliana volgde in 1980 het voor-beeld van haar moeder. Ook zij was voort-aan prinses, al was zij in de volksmond voor velen gewoon koningin Juliana. Ook na haar overlijden sprak iedereen van koningin Juliana. Na het sterven van koningin Beatrix zal dat niet anders gaan.Buitenlandse vorsten vinden een dergelijke stap terug –van koningin naar prinses– merkwaardig. Dat heeft ook met de visie op het koningschap te maken. De Engelse koningin zal koningin blijven tot haar dood. Als zij haar functie niet meer kan vervullen, benoemt zij een regent, haar zoon Charles, die namens haar taken op zich zal nemen.Verder blijven ook de echtgenotes van Britse koningen na de dood van hun man de titel koningin of koningin-moeder dra-gen. De in 2002 overleden vrouw van wijlen koning George VI heette na diens dood of-ficieel Hare Majesteit Koningin Elizabeth, de Koningin-Moeder. Ze werd met de bijbeho-rende egards behandeld. Dat zal bij prinses Beatrix niet anders zijn, ook al heet zij geen koningin-moeder.België kent een andere variant. De vrouw van de in 1993 overleden koning Boudewijn heet nog steeds koningin Fabiola. Met dit onderscheid dat zij Koningin van België is, terwijl haar schoonzus koningin Paola –getrouwd met de huidige koning Albert– Koningin der Belgen is.In Nederland is de optie koningin-moeder wel ter sprake geweest in de Tweede Kamer, maar er was onvoldoende draagvlak voor. Bovendien, als de koninklijke familie zelf de voorkeur geeft aan prinses boven konin-gin, is de keuze voor koningin-moeder niet logisch.

Koningin Beatrix zal de geschiedenis ingaan als een vorstin met een hoge taakopvatting.

rust weerkeert, Máxima door de meeste Nederlanders in het hart wordt gesloten, prinses Margarita na haar scheiding terugkeert in de familie en prins Friso met zijn vrouw zijn eigen leven in Lon-den opbouwt, komt de familie er sterker uit.

De huwelijksplechtigheden en de geboorten van een nieuwe ge-neratie Oranjes draagt daar sterk aan bij. Koningin Beatrix manifes-teert zich meer en meer als een moederfiguur. Hoe populair de koningin is, blijkt ook tijdens de viering van haar 25-jarig rege-ringsjubileum in 2005.

Koningin Beatrix is een sterke vrouw, zo laat zij in 2002 zien na het overlijden van prins Claus, haar grootste adviseur. Het beeld van de koningin aan de arm van

haar zoon Friso op weg naar de grafkelder staat velen op het netvlies. Hoe groot het gemis voor haar ook is, nergens laat zij merken er nu alleen voor te staan. Dezelfde houding neemt zij aan als prins Friso in 2012 door een skiongeluk in coma raakt.

Dat de koningin zich niet uit het veld laat slaan, toont zij opnieuw in 2009, na de aanslag op de koninklijke familie tijdens het Koninginnedagbezoek aan Apeldoorn. Hoe aangrijpend zij de gebeurtenis ook vindt, toch staat zij enkele dagen later op de Dam in Amsterdam tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei.

Een ander woord dat haar regeer-periode kenmerkt, is meeleven. Bij hoogte- en dieptepunten is zij er. Dat blijkt na het neerstorten van

de El Al-Boeing in de Bijlmermeer, na de hoogwaterevacuaties, na de vuurwerkramp in Enschede, na de cafébrand in Volendam. De konin-gin bezoekt de gebieden of praat met nabestaanden en hulpverle-ners. Het gaat haar dan niet om de burgemeesters en commandanten, maar om de getroffenen.

Zij weet wanneer zij er moet zijn. In 2001 verschijnt zij plotseling in de kerk in Oene, een dorp midden-in het door mond-en-klauwzeer getroffen gebied. En als de mos-selsector in zwaar weer verkeert, brengt de koningin in 2008 een bezoek aan mosselvissers uit Yer-seke en Zierikzee. Ze praat met de ondernemers en hun vrouwen en laat zich voorlichten. Het bezoek duurt maar kort, maar doet veel goed. En zo gaat het vaker.


1988 – Spontaan bezoek aan vrijmarkt Amsterdam op Koninginnedag.

1986 – Bordesscène kabinet-Lubbers II. 1991 – Een moeilijk en omstreden staatsbezoek aan Japan.

De netwerkkoning

NETWERKERModerne leiders zijn professionele netwerkers. Zo verwerven zij een basis voor hun gezag en positie. Die managementles heeft prins WillemAlexander de laatste twintig jaar ter harte genomen.

De prins weet ook heel goed dat hij het op zijn plaats in het staatsbestel niet van macht, maar van invloed moet hebben. De tijd dat koningen regeerden is voorbij, maar net als zijn moeder zal hij het moeten hebben van adviseren en beïnvloeden.

De basis voor zijn netwerk legde de prins al in Leiden. Daar ontmoette hij mensen die vrienden voor het leven zijn geworden. Het netwerk groeide in de jaren daarna door het introductieprogramma dat voor hem vorm werd gegeven. Hij kon daardoor in verschillende sectoren achter de schermen kijken. Bijzondere interesse heeft de prins voor thema’s zoals waterbeheer, infrastructuur en ict, sport en defensie. Vooral in deze sectoren kent hij veel mensen.

Daarnaast heeft de prins zijn netwerk versterkt door zijn zitting in de Raad van State, zijn lidmaatschap van de raad van commissarissen van De Nederlandsche Bank (19982010) en van de raad van toezicht van het KröllerMüller Museum (19992010), als voorzitter van de Stichting Historische Verzamelingen van het Huis OranjeNassau (sinds 2002) en als vertegenwoordiger van de familie bij de raad van beheer voor het Kroondomein (sinds 2002), om er maar een paar te noemen.

Als prins heeft hij zich vooral gericht op generatiegenoten. Komt de prins bij bedrijven en instellingen, dan wordt hij vooral ontvangen door oudere, gesettelde bestuurders en leiders. De prins zal als koning echter vooral met de volgende generatie moeten samenwerken: zijn leeftijdsgenoten. Om hen te ontmoeten, heeft het prinselijk paar op de Eikenhorst bijeenkomsten georganiseerd met generatiegenoten uit verschillende sectoren.

Door zijn grote betrokkenheid bij het Oranje Fonds heeft de prins ook veel ‘gewone’ Nederlanders ontmoet die zich op

allerlei manieren inzetten voor een betere samenleving: in buurthuizen, voetbalkantines en dorpsverenigingen.

Ook het internationale netwerk van de toekomstige koning is sterk. Veel heeft hij daarbij te danken aan zijn moeder. Bij haar kwamen mensen als Kofi Annan (voormalig secretarisgeneraal van de Verenigde Naties) en Nelson Mandela (oudpresident van ZuidAfrika) over de vloer. Ook de buitenlandse bezoeken zijn vormend voor hem geweest. In Europa en daarbuiten beweegt de prins zich veelal op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders; en Europese kroonprinsen en prinsessen behoren tot zijn vriendenkring.

Zelf bouwde de prins zijn internationale netwerk onder meer uit door zijn beschermheerschap van het Global Water Partnership en het voorzitterschap van het tweede Wereld Water Forum. In 2006 vroeg toenmalig VNsecretarisgeneraal Kofi Annan hem voorzitter te worden van de VNAdviesraad voor Water en Sanitatie. In

die hoedanigheid zag hij alle uithoeken van de wereld.

MILITAIRDe band met het leger zal bij de nieuwe koning een grotere plaats hebben dan bij zijn moeder. Koningin Beatrix heeft regelmatig krijgsmachtonderdelen bezocht, maar daar bleef het bij. Zij heeft geen militaire functies bekleed en zij is –in tegenstelling tot haar Engelse collega– nooit in uniform verschenen.

De prins moet het niet van macht, maar van invloed hebben

troonswisseling

De band met het leger zal bij de nieuwe koning een grotere plaats hebben dan bij zijn moeder.

Bij de prins ligt dat anders. Hij diende bij de marine en bleef sindsdien betrokken op het werk van de krijgsmachtonderdelen. Regelmatig verscheen de prins in uniform: bij plechtigheden in binnen en buitenland en ook op Prinsjesdag droeg de prins de laatste jaren altijd een uniform. Hij draagt inmiddels de rang van commandeur van de Koninklijke Marine reserve, reservebrigadegeneraal der infanterie van de Koninklijke Landmacht en reservecommodore van de Koninklijke Luchtmacht. De prins is ook

beschermheer van de Veteranendag.Hoe zijn verhouding met het leger als

koning zal zijn, is niet duidelijk. Krijgt hij de hoogste rangen binnen het leger? Daar is nooit iets over besloten.

De Nederlandse marine kent de rang van viceadmiraal, maar niet die van admiraal. Marinemensen zeggen soms met stelligheid dat die hoogste rang is voorbehouden aan de koning. Andere marinekenners spreken dat tegen en stellen dat dit iets uit het verleden is: koning Willem I schonk de

beeld ANP

Nederland leerde Willem-Alexander de laatste jaren steeds beter kennen. Wie hij als koning zal zijn, moet nog blijken. Vijf woorden typeren hem, en zullen dat ook na de troonsbestijging doen: netwerker, militair, sporter, wereldverbeteraar en Máxima.


1994 – Bordesscène eerste paarse kabinet: PvdA, VVD en D66.

1995 – Staatsbezoek aan Israël.1992 – Bezoek aan de Amsterdamse Bijlmer na vlieg-tuigramp met El Al-Boeing.

Prinsen verliezen recht op de troonDe troonsbestijging van prins Willem-Alexander brengt voor een aantal familieleden ver-anderingen mee. Zij verliezen hun lidmaatschap van het Koninklijk Huis.Nu behoren tot het Koninklijk Huis: koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en zijn vrouw en drie kinderen, prins Constantijn en zijn vrouw en drie kinderen, prinses Margriet, prof. mr. Pieter van Vollenhoven en hun oudste zoons Maurits en Bernhard met hun vrouwen. Zij vallen onder de mi-nisteriële verantwoordelijkheid, in tegenstelling tot de andere leden van de koninklijke familie.Met de troonswisseling verliezen de kinderen van prins Constantijn en prinses Laurentien en prins Maurits en prins Bernhard met hun vrouwen het lidmaatschap van het Koninklijk Huis. Zij komen te ver van de troon af te staan.Deze maatregel is ooit genomen om het Koninklijk Huis niet te zeer te laten uitdijen. Het schept helderheid en voorkomt dat al te veel mensen onder de ministeriële verantwoordelijkheid vallen.De jongste zoons van prinses Mar-griet, de prinsen Pieter Christiaan en Floris, deden bij hun huwelijk al afstand van de troon, omdat er vrijwel geen reële kans was dat zij ooit in aanmerking zouden komen voor die positie.Prinses Irene en prinses Christina deden al veel eerder afstand van hun recht op de troon. De klein-kinderen van prinses Margriet hebben nooit in lijn tot de troon gestaan. Prins Friso deed bij zijn omstreden huwelijk met prinses Mabel afstand van zijn recht op de troon.

Prins Maurits en prins Bernhard met hun vrouwen verliezen het lidmaatschap van het Koninklijk Huis.

rang bijvoorbeeld aan zijn zoon.Er ligt nu nergens vast dat Willem-Alexan-

der de hoogste militair wordt.

SPORTERSport neemt in de Nederlandse samenleving een zeer belangrijke plaats in. Adviseurs van de prins hebben vroeg ingezien dat er op dat punt valt te scoren met de positio-nering van de troonopvolger. Als vertegen-woordiger van de koninklijke familie en van Nederland woonde de prins de achterliggen-

de jaren tal van grote sportevenementen bij. Zijn enthousiasme voor sport stak hij bij die gelegenheden niet onder stoelen of banken. Integendeel.

Op bestuurlijk niveau heeft de prins nau-we contacten met de sportkoepel NOC*NSF. In 1998 trad de Prins van Oranje toe tot het Internationaal Olympisch Comité (IOC). Als koning zal hij deze functie waarschijnlijk niet blijven bekleden. Sport zal echter een belangrijk thema in de agenda van de prins blijven.

WERELDVERBETERAARDe prins heeft de afgelopen jaren grote betrokkenheid getoond op wereldwijde problemen, zoals watertekorten, milieu-vervuiling en natuurbescherming. Deze thema’s interesseren hem, niet alleen als professional

Willem-Alexander wordt daarbij ook gedreven door idealisme. Niet voor niets investeerde hij een flinke som privégeld in een villapark in Mozambique. Drijfveer daarbij was de wens om de bevolking ter plaatse te helpen door de bouw van een school en het bieden van werkgelegenheid. Om politieke redenen moest de prins het project uiteindelijk loslaten. Zijn liefde voor Afrika –overgedragen door zijn vader– en zijn wens om de mensen die het minder hebben op deze wereldbol te helpen, zullen blijven.

Vooral op het gebied van water en sanita-tie –een woord dat hij in Nederland intro-duceerde– heeft Willem-Alexander zich een wereldverbeteraar getoond. De prins is ervan overtuigd dat goede toiletvoor-zieningen wereldwijd veel ellende –vooral ziekte– kunnen voorkomen. De boodschap heeft hij op tientallen plaatsen in binnen- en buitenland uitgedragen. Het kan niet zo zijn dat hij als koning dat thema opeens vergeten is.

MÁXIMAWat zou de nieuwe koning zijn zonder zijn Máxima? Zij zal zijn koningschap stempe-len. Al sinds de verloving in 2001 levert de prinses een grote bijdrage aan de popula-riteit van het Koninklijk Huis – ook al was de start door het verleden van haar vader moeilijk.

De populariteit van Máxima is belang-rijk. Analisten stellen dat een koningin als staatshoofd het gemakkelijker heeft dan een koning. Een koningin straalt meer het zorgzame van een moeder uit. De nieuwe koning zou daarom wat op achterstand staan. Een populaire en spontane vrouw naast hem maakt dat weer goed.

Tegelijkertijd kan de populariteit van Máxima voor de profilering van de nieuwe koning een sta-in-de-weg zijn. Veel ogen zijn op haar gericht, maar híj is de Koning – in staatsrechtelijke zin. Hij zet de handteke-ningen. Zij is ‘slechts’ zijn echtgenote, meer niet. Die plaats zal zij moeten weten.

Nog belangrijker is dat Máxima eenzelfde rol zal spelen als prins Claus tegenover koningin Beatrix: een kritische adviseur en vertrouweling. Prins Willem-Alexander en prinses Máxima lijken een stevig kop-pel te zijn. De prins sprak een aantal jaar geleden van een „geolied team.” Dat is een voorwaarde om staande te blijven op deze eenzame positie.

Er zijn maar weinig men-sen die koningin Beatrix echt kennen, zei schrijfster Hella Haasse eens. Wat vinden Nederlanders die haar meer of minder van dichtbij meemaakten van haar? Een aantal reacties op een rij.

„Als minister-pre-sident vervoegde ik mij wekelijks bij het staats-hoofd. Je deed het niet op je akkertje, een ontspannen uurtje was het

nooit. Altijd moest je goed bij de les blijven, want beide koningin-nen wilden vaak het naadje van de kous weten. Met evasieve verhalen kwam je er niet. Pittige vragen kon je, als je niet alle gegevens paraat had, niet in een mist van woorden ontvluchten.”Oud-premier A. A. M. van Agt in NRC Handelsblad (1998) over de koninginnen Juliana en Beatrix.

„Zijn de verwach-tingen die bij som-migen misschien gewekt werden toen onze vor-stin in 1980 het volkslied citeerde, beschaamd? In

godsdienstig opzicht eigenlijk wel. Misschien waren die verwachtin-gen ook niet reëel. Wij wisten dat onze kroonprinses een vrijzinnige levensovertuiging had. Dat kwam reeds uit bij de keuze van de predi-kant toen zij belijdenis deed. Haar religie is toch van andere aard dan die van prins Willem van Oranje, van stadhouder-koning Willem III en van sommigen uit de Friese tak van haar voorgeslacht. Waarin wij beslist niet zijn teleurgesteld,

is het voorbeeldige plichtsbesef waarmee onze vorstin haar ambt heeft uitgeoefend. Daarnaast is zij in haar persoonlijk en huise-lijk leven in veel opzichten een voorbeeld geweest voor velen van haar onderdanen. Ongetwijfeld zijn er heel wat staatshoofden met minder kennis van zaken, minder betrokkenheid en minder plichts-besef dan onze koningin.”Ds. A. Moerkerken blikt op 28 april 2005 in De Saambinder, weekblad van de Gereformeerde Gemeenten, terug op 25 jaar koningin Beatrix.

„Zij stelde het zich tot taak „als sym-bool van de conti-nuïteit en schakel tussen verleden en toekomst” het koningschap in alle waardigheid

„ongeschonden” door te geven aan haar oudste zoon.”Prof. dr. Cees Fasseur in zijn boek ”De gekroonde republiek” (2011).

„Voorbereiden, voorbereiden, voorbereiden, le-zen, lezen, lezen.”Prins Willem-Alexander over zijn moeder in het boek ”Alexan-

der” (1984), van Renate Ruben-stein.

„Majesteit, de opdracht die u bij uw geboorte heeft meegekregen, heeft u ‘verinner-lijkt’. U vervult die opdracht liefdevol en met

inzet van al uw krachten. We zijn trots op u. Trots op uw stijl. Op uw professionaliteit. Op uw vermogen om continuïteit en vernieuwing te

combineren. Op de manier waarop u boven de partijen staat, en toch midden tussen de mensen. Waar-dig en warm.”Premier Balkenende in zijn toespraak tot de koningin op 30 april 2005 tijdens een bijzondere Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal ter gelegenheid van het zilveren regeringsjubi-leum.

„Onze koningin heeft de leeftijd van zeventig jaar mogen bereiken. We herinneren het ons nog als de dag van gisteren dat ze zeventig

jaar geleden ter wereld kwam. Wat zien we hierin ook weer bevestigd wat Psalm 90 zegt: „en wij vliegen daarheen.” En ook zegt die Psalm ons: „Aangaande de dagen onzer jaren, daarin zijn zeventig jaar.” We wensen onze koningin nog meerdere jaren aan haar jaren toe. Maar bovenal wensen we haar Gods genade toe. (...) We geloven dat de rege-ring van ons land voor haar ook steeds moeilijker wordt. Maar waar wordt deze moeilijkheid ook veelal door veroorzaakt? Vroeger was ons land een chris-telijke natie te noemen. Maar die tijd is voorbij. Nu kan ieder zijn eigen mening erop nahouden. Och mochten daar de ogen van onze koningin nog eens voor open gaan.”Ds. F. Mallan schrijft op 7 febru-ari 2008 in De Wachter Sions, orgaan van de Gereformeerde

Gemeenten in Nederland, naar aanleiding van de 70e verjaardag van de koningin.

„Hoe koningin Beatrix werkelijk is, blijft, denk ik, verborgen voor ie-dereen die niet tot haar allernaaste omgeving behoort. De noodzaak tot

die terughoudendheid zit al van-zelfsprekend vast aan haar positie. Zij kan zich geen direct onbevan-gen reageren, geen openhartigheid over haar opvattingen en denk-beelden veroorloven.”Schrijfster Hella Haasse in 1998 in NRC Handelsblad.

„Ik geloof te mogen zeggen, dat Beatrix met haar eerste woord tot overheid en volk de harten van ve-len, die ook dank-zij de verbinding

in de geschiedenis tussen de kerk en het Oranjehuis een diepe liefde voor het koningshuis hebben, heeft ingenomen. Wij voor ons kunnen niet in minimaliserende of afdingende zin spreken over het uitspreken en belijden van de Naam des Heeren. We achten dit in deze tijd van Godsverachting en Godsverzaking hoog. Daarom temeer zal er de vurige voorbede voor de koningin zijn in de samen-komsten van de gemeente, óók als er in de nu komende tijd dingen zouden geschieden die teleurstel-len.”

Ir. J. van der Graaf blikt op 8 mei 1980 in De Waarheidsvriend, orgaan van de Gereformeerde Bond binnen de Nederlandse Hervormde Kerk, terug op de inhuldigingsplechtigheid van koningin Beatrix.

„Beatrix staat met beide benen op de grond. Trix wil graag de dingen zelf doen. Heb ik ook. (...) Ik denk dat Alexander en Máxima minder

kritiek zullen krijgen dan Trix. Het doet mij soms pijn. Ze ver-dient het niet. Willem-Alexander staat meer in de doorsnee maat-schappij dan Trix. Trix heeft in haar jeugd echt alle kansen gehad om de wereld goed te leren kennen. Maar je kan veranderen, doordat je opeens op die troon zit, omgeven door allerlei krachten. Laten we zeggen dat ze een beetje harder is geworden, ofschoon nog niet voor vijf procent zo hard als haar grootmoeder. Ze heeft pijn van onrechtvaardige kritiek, echt pijn.”Prins Bernhard in de na zijn dood in 2004 gepubliceerde interviewverslagen in de Volks-krant.

„Ze is inderdaad een perfectioniste. Alleen het aller-, allerbeste is haar goed genoeg. Te beginnen bij haar eigen werk. Ze werkt zich te plet-

ter. In het verlengde daarvan stelt ze zware eisen aan haar ministers, aan haar medewerkers, adviseurs, want dat doet ze zelf ook! Dus vandaar dat hier en daar wel eens het beeld is ontstaan van: Nou, ze is wel veeleisend hoor.”Oud-premier A. A. M. van Agt in een NOS-interview in 2005.


1996 – Moeder (2e van links) van prins Claus overlijdt. Foto uit 1965.

1995 – Moeilijk staatsbezoek aan Indonesië. 1996 – Koningin Beatrix krijgt Karel de Groteprijs van de stad Aken vanwege haar inzet voor Europa.

troonswisseling

„Trix wil de dingen zelf doen”

„Haar religie is van andere aard dan die van prins Willem van Oranje”


2000 – Tentoonstelling in het Amsterdams Stedelijk Museum die door koningin Beatrix is samengesteld.

2000 – Verloving prins Constantijn met Laurentien Brinkhorst.

1998 – Feest met buitenlandse vorsten ter gelegen-heid van 60e verjaardag van de koningin.

In de hoofdstroom van de kerk

Er zijn weinig Nederlanders kritisch over de manier waarop koningin Beatrix haar ambt uitoefende.

In veel kerken in Nederland wordt er elke zondagavond voor de over-heid gebeden. Predikanten halen daarbij vaak ook „onze geëerbie-digde koningin” aan. Er is een warme band tussen protestanten en het Huis van Oranje-Nassau.

Hoe koningin Beatrix tegen ker-kelijk Nederland aankijkt, is min-der duidelijk. Zij bezoekt regelma-tig diensten in de Kloosterkerk in Den Haag, een gemeente die zich omschrijft als een „open geloofsge-meenschap die is geworteld in de protestants christelijke traditie.” Jarenlang drukte de vrijzinnige ds. Carel ter Linden een stempel op deze gemeente. De predikant twijfelt over een leven na de dood

en stelt dat Jezus’ opstanding geen lichamelijke gebeurtenis is geweest, maar „op een geestelijke wijze” moet worden verstaan. Het feit dat de koningin zich in deze gemeente thuis voelt, zegt iets over haar eigen geloofsbeleving en de plaats waar zij staat in kerkelijk Nederland. De keuze voor Carel ter Linden en zijn broer Nico als voorgangers in bijzondere kerk-diensten bij hoogtijdagen in de familie onderstreept dit.

De koningin heeft nooit veel laten horen over haar geloof en kerkgang. De koninklijke familie ziet dat –op advies van de Rijks-voorlichtingsdienst?– als een pri-vézaak. Zodoende weet niemand

of prins Willem-Alexander –„ik ben gelovig, niet kerkelijk”– wel eens een kerkdienst bijwoont.

Gelukkig laat koningin Beatrix in haar kersttoespraken nog publiek horen dat het „Kerstkind” voor haar waarde en betekenis heeft. Het is de vraag of prins Willem-Alexander dat straks als koning ook zal doen.

De koningin heeft op een aantal momenten wel blijk gegeven van haar meeleven met kerkelijk Nederland. Zo was ze in 1999 in Utrecht bij de opening van het landelijk dienstencentrum van de drie kerken die de Protestantse Kerk in Nederland zouden gaan vormen. In 2001 bezocht zij op

zondag een dienst in de her-vormde kerk in het door mond-en-klauwzeer getroffen dorp Oene. In 2004 nam zij het eerste exemplaar van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) in ontvangst. In 2005 –het jaar van haar regeringsjubileum– woonde zij in de Dom in Utrecht een bijeenkomst van veel religi-euze en levensbeschouwelijke gemeenschappen in Nederland bij. In 2007 was zij bij de vervolgsessie van deze bijeenkomst. De konin-gin oriënteert zich op de breedte van religieus Nederland.

Haar verhouding tot de Rooms-Katholieke Kerk is hartelijk, maar de protestantse koningin weet dat zij niet kan deelnemen aan de

communie en opereert daarom voorzichtig. Dat hield haar niet tegen om in 1985 een bezoek te brengen aan paus Johannes Paulus II.

De Oranjes hebben er altijd voor gekozen om in de hoofdstroom van de kerk in Nederland te staan. Koningin Beatrix plaatste zich in die traditie. De vraag is of prins Willem-Alexander als koning hetzelfde zal doen. Wat is de invloed van zijn nog altijd rooms-katholieke vrouw? En misschien nog belangrijker: hoe voeden zij hun kinderen op? Hoort prinses Amalia nog van de drijfveren van Willem van Oranje bij zijn strijd in de 16e eeuw?


2001 – Huwelijk prins Constantijn.2000 – Bezoek aan Enschede na vuurwerkramp. 2001 – Verloving van prins Willem-Alexander met Máxima Zorreguieta zorgt voor heftige discussie.

Het was Oranje en het blijft OranjeNa meer dan een eeuw vrouwen op de troon krijgt Nederland nu weer een koning. Dat zal even wen-nen zijn. Wie waren de voorgangers? Wat pres-teerden zij?

Het Koninkrijk der Ne-derlanden dateert van 1815. Toen kwam de eerste Grondwet voor

het Koninkrijk tot stand. Neder-land was toen al twee jaar –sinds 1813– een soeverein vorstendom.

Sinds 1815 staan koningen en koninginnen aan het hoofd van Nederland. Daarvoor waren het de stadhouders Willem I (de Zwijger), II, III, IV en V die een leidende rol speelden in het staatsbestel van de Lage Landen. Het gaat dan ruwweg om de periode 1559-1795.

Tussen 1795 en 1813 heeft Nederland nog even een koning: Lodewijk Napoleon. Hij regeert van 1806 tot 1810 namens zijn oudere broer, de Franse keizer Napoleon I, over het zogeheten Koninkrijk Holland.

Afgezien van een paar onderbre-kingen zoals de Franse Tijd zijn

de (Oranje-)Nassaus nu al ruim viereneenhalve eeuw aan de macht in de Nederlanden. En wie dat wil, kan nog verder teruggaan: als En-gelbert I, graaf van Nassau Dietz en Vianden (1370-1442) in 1405 met Johanna van Polanen (1392-1445) trouwt, begint de invloed van het Huis Nassau in de Nederlanden. Dan gaat het om een periode van ruim zes eeuwen.

WILLEM IVoluit: Willem Frederik Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groothertog van Luxem-burgLeeft: van 1772 tot 1843Regeert: van 1814 tot 1840 (26 jaar)Huwt: in 1791 Wilhelmina van Pruisen (1774-1837) en in 1841 Henriëtte d’Oultremont (1792-1864)Biografie: Na een militaire oplei-ding strijdt hij van 1793 tot 1795 tegen de Fransen. Hij kan zich niet leerleggen bij de lijdelijkheid van zijn vader, stadhouder Wil-lem V, en beraamt plannen om de overheersers uit zijn vaderland te verdrijven. Die mislukken. Als Napoleon in 1813 wordt verslagen, gloort er hoop. Op 30 november

1813 landt Willem in Schevenin-gen. Hij presenteert zich niet als stadhouder Willem VI, maar als soeverein vorst Willem I. In 1815 wordt hij koning. Willem I regeert als een absoluut vorst: ministers en parlement moeten hem volgen. Te laat voelt hij de weerstand in het zuidelijk deel van zijn land aan. De opstand van de Belgen in 1830 overvalt hem als het ware. In 1840 is hij een gedesillusioneerd man. Veel haat ondervindt de koning als hij wil hertrouwen met een rooms-katholieke hofdame. Eind 1840 doet hij onverwachts afstand van de troon.Wapenfeiten: Koning Willem I is een harde werker. Hij zet zich enorm in voor de opbouw van het land en de opleving van de econo-mische situatie. Het levert hem de bijnamen koopman-koning en

kanalenkoning op.

WILLEM IIVoluit: Willem Frederik George Lodewijk Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groother-tog van Luxemburg, Hertog van LimburgLeeft: van 1792 tot 1849Regeert: van 1840 tot 1849 (8 jaar)Huwt: in 1816 Anna Paulowna van Rusland (1795-1865)Biografie: Na een gedegen oplei-ding aan het Pruisische hof en in Engeland strijdt hij aan diverse fronten. Zijn dapperheid heeft meer weg van onstuimigheid dan van tact. Veel aanzien krijgt hij door de inzet bij gevechten in de Zuidelijke Nederlanden in 1815. Men noemt hem de held van Quatre-Bas en Waterloo. Zijn onbesuisdheid en impulsiviteit spelen de Belgische opstande-lingen in 1830 in de kaart. Zijn troonsbestijging gaat gepaard met ongekende pracht en praal. Willem II regeert net als zijn vader erg autocratisch, totdat de liberaal Thorbecke hem in 1848 dwingt om „in één nacht van conservatief tot liberaal” te worden. De koning mist economische kennis, werk- lust en wilskracht en laat zich

gemakkelijk beïnvloeden.Wapenfeiten: Willem II is een ver-woed kunstverzamelaar. Hij stopt er kapitalen in. De collectie moet na zijn dood verkocht worden om zijn enorme schuldenlast af te lossen.

WILLEM IIIVoluit: Willem Alexander Paul Fre-derik Lodewijk Koning der Neder-landen, Groothertog van Luxem-burg, Prins van Oranje-NassauLeeft: van 1817 tot 1890Regeert: van 1849 tot 1890 (41 jaar)Huwt: in 1839 Sophie van Würt-temberg (1818-1877) en in 1879 Emma van Waldeck-Pyrmont (1858-1934)Biografie: Door middel van een militair getinte opvoeding en een studie in Leiden wordt hij voorbe-reid op het koningschap. Zijn vader houdt hem echter buiten vrijwel alle zaken. Willem toont openlijk zijn afkeuring als zijn vader de nieuwe liberale grondwet in 1848 accepteert. Hij wil zelfs afstand doen van zijn rechten op de troon, maar dat kan niet. Een jaar later wordt hij koning, als zijn vader sterft. Als Willem III beïnvloedt hij de Nederlandse politiek krachtig. Er zijn stevige botsingen met zijn

Nassaus al eeuwen aan de macht in Nederland

troonswisseling


2002 – Geboorte eerste kleinkind, gravin Eloise. 2002 – Uitvaart prins Claus.2002 – Huwelijk prins Willem-Alexander.

Het was Oranje en het blijft Oranje

Geen kroning, maar inhuldiging

Willem Alexander wordt koning, maar zonder kro-ning. Nederland kent alleen een inhuldigingsplechtig-heid. Hoe zit dat?Zodra koningin Beatrix haar handtekening heeft gezet waarmee zij terugtreedt, de abdicatie, is haar zoon de nieuwe koning. Dat is het moment van de officiële overdracht. Artikel 23 van de Grondwet schrijft voor dat er zo snel mogelijk na dit moment een plechtige bijeenkomst plaatsheeft in Amsterdam. De Grondwet spreekt niet van een kroning, maar van het zweren van trouw. Daar draait het straks om in Amsterdam. De koning legt de eed op de Grondwet af en verklaart dat hij zijn ambt goed zal vervullen en het parlement belooft hem te erkennen en te steunen.Willem-Alexander hoeft niet te knielen om een kroon op zijn hoofd te krijgen, zoals een nieuwe Britse vorst moet doen. Engeland kent een kroningsplechtigheid, waarbij de aartbisschop de kroon op het hoofd van de nieuwe vorst plaatst.De verklaring voor deze invulling van de ceremonie is te vinden in de middeleeuwen. Toen oefenden graven, hertogen en bisschoppen de landsheerlijke rechten in de Nederlanden uit. Deze landsheren werden naar middeleeuws gebruik ingehuldigd in de steden die zij als nieuwe heerser op hun rondreis aandeden. De inwoners zwoeren hun landsheer met een eed trouw nadat die de privileges van de steden erkend had.Koning Willem I heeft in 1815 wel overwogen om zijn troonsbestijging gepaard te laten gaan met een kroning. Door de onrust die heerste zag hij daar eerst tijdelijk en later helemaal van af. Hij deed dat ook omdat een kroning voor sommige Nederlanders te religieus en te ideologisch geladen was. Bovendien, wie zou de kroon op het hoofd van de koning hebben moeten plaatsen? Een predikant, een bisschop, de voorzitter van het parlement?Nederland heeft wel een koningskroon, maar die behoort tot de regalia of rijksinsigniën, de symbolen van het koningschap en het koninkrijk. Die kroon is niet gemaakt om op het hoofd te worden gedragen.Deze kroon ligt tijdens de inhuldigingsplechtig-heid op de zogeheten credenstafel, waarop ook het rijkszwaard, de rijksappel en een exemplaar van de Grondwet liggen uitgestald.De regalia zijn ondergebracht in een stichting en worden bewaard in het Koninklijk Huisarchief in Den Haag.

ministers. Zeker als hij gedwongen wordt macht in te leveren. Pas na 1868 accepteert hij de nieuwe Grondwet. De koning is in deze tijd redelijk populair. Zijn humeurig-heid speelt hem vaak parten. Vanaf 1885 ondervindt hij veel kritiek en spot vanuit socialistische en anar-chistische hoek. Wapenfeiten: Willem III heeft veel gedaan voor de kunst en de cultuur.

WILHELMINAVoluit: Wilhelmina Helena Pauline Maria Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-NassauLeeft: van 1880 tot 1962Regeert: van 1890 1948 (58 jaar)Huwt: in 1901 Hendrik van Mecklenburg (1876-1934)Biografie: Als haar halfbroer Alexander in 1884 overlijdt, is Wilhelmina –dan nog een peuter– de troonopvolgster. In 1890 sterft haar vader. Zij krijgt een strenge opvoeding van haar moeder koningin Emma, die als regentes zolang haar taken waarneemt. Deze opvoeding maakt haar tot een sterke, vastberaden, maar gesloten vrouw. In 1898 –als zij achttien is– volgt haar inhuldiging. Voor haar ministers is zij geen gemakkelijke

vorstin. Tijdens de Eerste Wereld-oorlog (1914-1918) –Nederland is neutraal– steunt zij de troepen door bezoeken. Een poging van socialistenleider Troelstra om in 1918 een revolutie tegen haar te ontketenen, mislukt. Wilhelmina erkent vroeg het gevaar van Hitler-Duitsland. Tijdens de Tweede We-reldoorlog (1940-1945) is ze vanuit Londen het Nederlandse volk tot steun door haar meeleven, hulp aan het verzet en radiotoespraken. De koningin heeft hoge verwach-tingen voor de nieuwe tijd na de oorlog. Het wordt een teleurstel-ling. In 1948 doet ze gedesillusio-neerd afstand van de troon.Wapenfeiten: Haar bemoedigende rol in tijden van crises heeft veel betekend voor Nederland en zorgt –tijdelijk– voor eenheid.

JULIANAVoluit: Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina Koningin der Neder-landen, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Herto-gin van MecklenburgLeeft: van 1909 tot 2004Regeert: van 1948 tot 1980 (32 jaar)Huwt: in 1937 Bernhard van Lippe-Biesterfeld (1911-2004)

Biografie: Na in een privéklas les te hebben gekregen, studeert Julia-na in Leiden. Tijdens de crisisjaren voor de Tweede Wereldoorlog zet ze zich in voor de slachtoffers van de crisis. Tijdens de oorlog verblijft ze in Canada. Als koningin –vanaf 1948– treedt ze naar buiten als een eenvoudige, menselijke en ge-moedelijke vrouw die tussen haar onderdanen wil staan. Voor haar ministers is ze niet gemakkelijk en ze laat regelmatig haar eigen visie op thema’s klinken. Een enkele keer dreigt ze met aftreden. Ze is er trots op dat Indonesië tijdens haar regeerperiode zelfstandig wordt van Nederland. De koningin krijgt met een aantal grote crises te maken. De Hofmansaffaire is daar-van de ingrijpendste, omdat ze in die tijd man en troon dreigt kwijt te raken. De huwelijken van haar dochters Irene (1964) en Beatrix (1966) zorgen voor veel onrust en debat, evenals de Lockheedaffaire rond prins Bernhard (1976). In 1980 treedt ze af.Wapenfeiten: Koningin Juliana gaat de geschiedenis in als de sociale en bewogen koningin. De verzelfstandiging van Indonesië was de grootste wijziging tijdens haar regeerperiode.

10 dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagbladtroonswisseling

Uitgezwaaidbeeld ANP

Het is een belangrijk onderdeel van het konink-lijke ambt: zwaaien. Wat heeft koningin Beatrix het veel gedaan. Zo te zien was het geen zware taak voor haar. Het hoorde erbij. Bijna altijd was er die glimlach.

Zwaaien is de efficiëntste manier om als vorst

in korte tijd met veel onderdanen even contact te hebben. Het volk waardeert het. Overtuigd van één ding: „Ze zwaaide naar mij. Echt naar mij!”

Nu zwaait de koningin nog één keer. Naar haar zoon. „Dag Alex, zet ’m op! Succes op de troon. Denk maar vaak aan je moeder: hoe zij het deed. Vaarwel.”

Prins Willem-Alexander zwaait ook nog één

keer. Hij zwaait haar uit, of chiquer: wuift haar uit. „Dag mam, dank voor alles wat ik van u mocht leren. Het ga u goed op uw oude dag. Leve de oud-koningin!”

Dan rijdt de hofauto de lange laan van Paleis Huis ten Bosch in Den Haag uit. Op weg naar Kasteel Drakensteyn bij Lage Vuursche.

Uitgezwaaid.


2003 – Geboorte van prinses Catharina Amalia, konin-gin in spe.

2003 – Onrust rond het voorgenomen huwelijk prins Friso met Mabel Wisse Smit.

2004 – Koningin Juliana en prins Bernhard overlijden.

Inhuldiging in roerig Amsterdambeeld ANP

De inhuldigingsdag van koningin Beatrix werd door relschoppers ver-ziekt. Terwijl zij het gezag van haar moeder over-nam, spanden groepen relschoppers zich enkele straten verderop in om het gezag zo veel mogelijk te tarten. Met als trieste balans: zo’n 200 gewon-den, van wie sommigen er ernstig aan toe waren.

Ontroerd legt koningin Juliana –het is haar 71e verjaardag– die 30e april 1980 een

korte verklaring af in het Paleis op de Dam, waarin ze over haar oudste dochter zegt: „Ik treed af en zij treedt aan. Zij neemt mijn taak, het koningschap, over. Een taak die ik noem: mooi en zwaar. Zij is daartoe bereid; zij is daartoe ook uitnemend voorbereid.” En: „Ik ben blij met mijn opvolgster. Ze zal het goed doen. Dat ze deze overdracht ook innerlijk aan-vaardt, stemt mij diep dankbaar jegens haar. Bewust hebben wij, haar ouders, haar een naam gege-ven die een wens inhoudt, en die betekent: Zij die gelukkig maakt. Moge deze wens ruim bewaarheid worden. Dan zal zij daardoor ook zelf geluk ervaren.”

HandtekeningAls Juliana om 10.06 uur haar handtekening onder de akte van abdicatie plaatst, is Beatrix koningin. Ook de nieuwe vorstin, zichtbaar onder de indruk van het gewichtige ogenblik, tekent, en daarna prins Bernhard, prins Claus en de aanwezige autoritei-ten. Juliana bemoedigt Beatrix met enkele ferme handdrukken.

Gejuich barst los als het oude en het nieuwe koninklijk paar op het balkon verschijnen. „Zojuist heb ik afstand gedaan van de rege-ring”, begint prinses Juliana haar toespraak. „Ik stel u hier Beatrix voor, uw nieuwe koningin.”

Oorverdovend gejuich barst los, waarbij pal achter de verwoed zwaaiende menigte rook te zien is. Het „Oranje boven!” deint over de Dam.

„Lieve moeder, u bent niet al-leen mijn moeder, u bent ook mijn voorbeeld”, zegt koningin Beatrix. Achter de ramen van het paleis zijn haar zonen te zien. Die komen het balkon op als prinses Juliana en prins Bernhard zich terugtrekken. Hartstochtelijk wordt het nieuwe koninklijk gezin toegejuicht.

KoningsmantelIn de uren die volgen, ontvangt de nieuwe koningin onder meer de buitenlandse missies. Nadat alle gasten zich naar de Nieuwe Kerk begeven hebben, schrijdt Beatrix met haar man van het paleis naar

de kerk, waar de inhuldiging plaatsheeft. De vorstin draagt de rode koningsmantel, die uit 1840 dateert en nu voor de vijfde keer wordt gedragen. Later blijkt dat de mantel grotendeels vernieuwd is.

Een luide roep kondigt in de kerk „de koningin!” aan. Onmid-dellijk wordt het Wilhelmus inge-zet, terwijl prins Claus zijn vrouw naar haar plaats brengt. De ko-ningin spreekt over het ambt dat nu op haar schouders rust. „Het is een functie waar geen mens om vragen zou. Toch sta ik hier, wel voorbereid, maar ook onwetend waarheen de weg ons voert.”

KoninginnedagZe richt zich tot het terugtredende staatshoofd: „Voor het hele Neder-landse volk bent u een moeder ge-weest. Hoe u uw taak als koningin heeft opgevat, vol plichtsbetrach-ting en diep menselijke belangstel-ling, heb ik van dichtbij mogen meemaken. Uw onwankelbaar geloof was u een sterke steun, ook wanneer tegenslagen u niet bespaard bleven. Lieve moeder,

vandaag is uw geboortedag. Deze dag zal blijven: Koninginnedag!”

Applaus klatert op, terwijl Juliana verrast haar handen naar haar gezicht brengt en even later tranen wegveegt.

Na haar toespraak zweert ko-ningin Beatrix trouw aan volk en Grondwet. Opnieuw galmt een luide roep door de kerk: „De ko-ningin is ingehuldigd!” Eerste Ka-mervoorzitter Thurlings spreekt haar toe, waarna alle parlemen-tariërs de eed of belofte afleggen. Aansluitend worden de Kamer-leden door de vorstin begroet in het paleis. Vuurwerk boven het IJ besluit de dag.

VeldslagHet is niet alleen een feestelijke dag. In de kerk is het rumoer te horen van de veldslag die zich dicht bij de Dam voltrekt. De omvangrijke kraakbeweging grijpt de troonswisseling aan om groot-scheeps de aandacht te vestigen op het probleem van leegstand en wo-ningnood. Onder het motto ”Geen woning, geen kroning!” is 30 april

uitgeroepen tot actiedag. Vanuit kraakpand de Groote Keijser is de hele dag Radio de Vrije Keijser te horen.

De hoofdstedelijke politie krijgt bijstand van 45 extra pelotons mo-biele eenheden en een paar dui-zend manschappen van gemeente- en rijkspolitie, marechaussee en recherche uit bijna alle delen van het land. Het centrum van Amsterdam wordt door de ME beschermd met twee beveiligings-linies. Er worden sluipschutters, helikopters en verkenningseen-heden ingezet. Speciale eenhe-den moeten de Dam en de hoge binnen- en buitenlandse gasten bewaken. De politie slaagt er maar nauwelijks in de oproerkraaiers van de Dam weg te houden.

StenenregenKrakers, alternatievelingen, Marokkaanse knokploegen en voetbalvandalen gaan de strijd aan met de hermandad. Sommige relschoppers trekken tegels uit het trottoir, anderen gooien ze in stukken en de derde groep smijt die stukken richting de gezags-handhavers. Politiemensen raken gewond, hun voertuigen zwaar beschadigd.

Een fotograaf van deze krant die midden in het strijdgewoel terechtkomt, schrijft over „een stenenregen die minuten lang doorging. Bijna geen winkelruit bleef heel, uithangborden stort-ten naar beneden, enz. Alleen het bord met ”Twijfel niet, God is er” bleef hangen, aan het gebouw van het Leger des Heils.”

Waterkanonnen en traangas worden ingezet om de opstandige meute terug te dringen. Slechts met moeite kan worden voorko-men dat de krakers oprukken naar de Dam, waar ze de inhuldiging willen verstoren.

Op het Rokin is het volgens de RD-fotograaf „helemaal een puin-hoop. Grote rookwolken, gillende sirenes, schietende ME’ers, vallend

troonswisseling

De politie slaagt er met moeite in oproerkraaiers op afstand te houden.

Koningin Beatrix tekent straks de akte van abdicatie. Daarmee verlaat zij officieel de troon. Hoe ziet zo’n akte eruit? De tekst van de akte van abdicatie van koningin Juliana.„Heden, de dertigste april 1980 des voormiddags te tien ure op het Koninklijk Paleis te Amsterdam heb ik, Juliana, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje Nassau, enz., enz., enz., in tegenwoordigheid van mijn echtgenoot en mijn oudste dochter en haar echtgenoot, bijeengeroepen: de voorzitters van de beide Kamers der Staten-Generaal, de ministers van het Koninkrijk, de vice-president van de Raad van State, de leden van de deputatie uit de Nederlandse Antillen, de commissaris der Koningin in de provincie Noord-Holland, de burgemeester van Amsterdam en de directeur van het kabinet der Koningin, om in hun tegenwoordigheid in een plechtige verklaring uitvoering te geven aan het door mij op de een en dertigste januari jl. aan alle rijksgenoten medege-deelde voornemen, mijn regering te beëindigen en afstand van de kroon te doen, zodat deze overgaat op mijn oudste dochter.Ik verklaar dat ik na rijp beraad van dit ogenblik af ge-heel vrijwillig afstand doe van mijn koninklijke gezag en waardigheid in mijn koninkrijk en van al de rech-ten daaraan verbonden. Zodat deze overgaan op mijn oudste dochter en troonopvolgster Beatrix, prinses der Nederlanden, prinses van Oranje Nassau, prinses van Lippe-Biesterfeld, om door haar en haar wettige nakomelingen bezeten te worden overeenkomstig de bepalingen van het statuut en de grondwet voor het Koninkrijk.Deze mijn verklaring, met mijn handtekening be-krachtigd en van het grootzegel van het Koninkrijk voorzien, zal, nadat deze door mijn echtgenoot en mijn oudste dochter en haar echtgenoot, alsmede door alle autoriteiten thans bij mij vergaderd, onder-tekend zal zijn, in het kabinet der Koningin worden bewaard.Authentieke afschriften zullen worden gezonden aan de beide kamers der Staten-Generaal, aan de Raad van State, aan de Hoge Raad der Nederlanden en aan de Staten van de Nederlandse Antillen.”

gesteente en zo meer. Het was oppassen geblazen, een voortdu-rende stenenregen daalde neer en het traangas maakte het uitkijken nou eenmaal niet makkelijker. De betogers kregen soms een net af-geschoten traangaspatroon te pak-ken en die kregen we dan bran-dend en wel terug. Overal stonden

fotografen en ME’ers in portiekjes aangrijpend te huilen. Mij viel ook de eer te beurt om met dit goedje kennis te maken.

Toen ik het gas op een gegeven moment tot in m’n benen voelde, vond ik dat ik genoeg foto’s had. Eerst was ik nog van plan om een paar plaatjes van het ’s avonds af te steken vuurwerk te maken, maar ik had al meer dan genoeg vuurwerk gezien.”

Niet als vijandRuim 100 burgers en 93 politie-agenten raken gewond. Het eerste werk van de nieuwe vorstin, daags na haar inhuldiging, is het bezoe-ken van zeven gewonde agenten in het ziekenhuis.

Het massale van de rellen is voor

Nederland ongekend. Voor de kraakbeweging is het aanleiding tot groeiende radicalisering in de jaren 1980-1985.

Koningin Beatrix heeft de situ-atie getypeerd in haar inhuldi-gingstoespraak: „In een vrije en veelvormige gemeenschap als de onze is het onontkoombaar dat tegenstellingen ontstaan en ook tot uiting komen. Maar voor de oplossing is onontbeerlijk de te-genstander niet te zien als vijand, doch als drager van een andere mening.”

Die uitspraak wordt aangehaald in een brief die de ministers Wie-gel (Binnenlandse Zaken) en De Ruiter (Justitie) over de gebeurte-nissen van 30 april schrijven aan de Eerste en de Tweede Kamer.


2004 – Tweede toespraak tot het Europees Parlement. 2005 – Koningin Beatrix viert 25-jarig regeringsjubi-leum en krijgt eredoctoraat van Universiteit Leiden.

2004 – Huwelijk prins Friso.

„Voor het hele Nederlandse volk bent u een moeder geweest”

Akte van abdicatie 1980

Koningin Beatrix legt op 30 april 1980 de eed af in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

Koningin Juliana tekent de akte van abdicatie in de vroedschapszaal van het Paleis op de Dam. In die ruimte hangt een metersgroot schilderij van Mozes die de zeventig oudsten kiest. beeld Benelux Press

dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad14

2007 – Prins Willem-Alexander viert 40e verjaardag. Speculaties over troonswisseling.

2006 – Formatie kabinet-Balkenende III. 2009 – Aanslag op koninklijke familie in Apeldoorn.

„Mevrouw werd majesteit”beeld Martin Droog

Vorstelijk, toegewijd, deskundig en toch men-selijk. Zo zien dr. C. R. van den Berg en D. J. Thijsen koningin Beatrix. Een dub-belgesprek over 75 jaar Beatrix en haar terugtre-den tussen twee Oranje-huiskenners. „Ze was wel erg eurofiel. Dat zou wat minder kunnen.”

Het was tijdens een staatsbezoek van koningin Beatrix aan Frankrijk. Zij liep met

de Franse president Mitterrand over de Champs Elysees. De pers schreef de volgende dag fijntjes: „Kijk, de koning van Frankrijk en de president van Nederland.” Thijsen vertelt de anekdote met smaak. „Het typeert de positie van de Nederlandse koningin mooi.”

Van den Berg: „Koningin Beatrix is altijd binnen de marges geble-ven die de wet haar bood. Dat is knap. En ze voelt heel goed aan dat wij in Nederland niet zo zijn als in Groot-Brittannië: Nederlan-ders willen niet al die glitter en glamour aan het hof.”

De twee Oranjehuiskenners hebben veel waardering voor de manier waarop de koningin haar ambt al die jaren heeft vervuld. Van den Berg: „Ze is een vak-vrouw. Ze is heel toegewijd. Het is bijzonder hoe precies ze haar ambt sinds 1980 heeft waargeno-men.”

Thijsen: „Door haar houding heeft ze veel respect afgedwongen. Ook in tijden dat het moeilijk was, heeft ze gedaan wat zij moest doen. Twintig jaar heeft ze een zieke man naast haar gehad. Sinds prins Claus is wegge-vallen, staat ze er alleen voor.

Toch is zij doorgegaan.”Koningin Beatrix heeft het ko-

ningschap meer aanzien gegeven, constateren de twee. Van den Berg: „Ze is heel anders dan haar moeder, koningin Juliana. Na Beatrix’ aantreden werd mevrouw weer majesteit.”

Thijsen: „Ze heeft de goede dingen van haar moeder overgeno-men. Tegelijk heeft ze het mo-derne koningschap vormgegeven. Het is prachtig hoe ze dat wist uit te dragen.”

Van den Berg: „Je mag niet zeg-gen: „Er is en was geen betere koningin”, maar toch...”

Het positieve overheerst, maar is er ook een andere kant? Wat had koningin Beatrix anders moeten doen?Van den Berg: „Koningin Beatrix stond ook onder invloed van de tijdgeest. De rol van religie in de samenleving is aan het verdwij-nen. Dat merk je ook bij de ko-ninklijke familie. Wat ik jammer vind, is dat ze de zondagsrust niet nadrukkelijk eerbiedigde. Ik had ook moeite met haar aanwezig-heid bij allerlei festivals waar je op grond van onze principes niet achter kunt staan.”

Thijsen wijst erop dat de rol van religie in het verleden –zeker in de tijd van de koningen– niet moet worden overschat. „We hebben nu een stabiel, burgerlijk en inge-togen vorstenhuis. Daar moeten we dankbaar voor zijn. Ik ben nog altijd blij dat de leden van de koninklijke familie op belangrijke momenten in hun leven, zoals bij huwelijk en doop, naar de kerk gaan.”

Van den Berg: „Ja, dat is zo. En het heeft mij goed gedaan dat ze bij haar inhuldiging in 1980 zei dat God haar Schild en Betrouwen was.”

De Zwijndrechtse neerlandi-cus Van den Berg en de Burense directeur Thijsen zijn blij dat de koningin in haar kersttoespra-

ken nadrukkelijk verwees naar het kerstevangelie. Thijsen: „Ze deed het anders dan haar moeder. Juliana kwam niet verder dan een verwijzing naar het Licht.”

Van den Berg: „Ik heb het idee dat de koningin de laatste jaren op dit punt haar toespraken meer inhoud gaf. Tegelijk moeten we er de dogmatiek van ds. G. H. Kersten maar niet naast leggen. Vorige week zaterdag was ik in Gouda bij het begin van de herdenking van 450 jaar Heidelbergse Cate-chismus. Keurvorst Frederik van de Palts schreef een woord vooraf voor het leerboek. Toen het daar-over ging, dacht ik: Zou onze ko-ningin nu nog zoiets doen? Zou zij zich daarvoor lenen als er nu zo’n catechismus zou verschijnen?”

De twee hebben op nog een punt van kritiek op de koningin: haar positieve houding ten aanzien van Europa. Thijsen: „Zij was wel erg eurofiel. Dat zou wat minder kunnen.”

Van den Berg: „Straks gaan de Oranjes er nog mee akkoord dat ze filiaalchef worden van een van de landen van Europese Unie. Ze zaagde aan haar eigen stoelpoten. Dat snap ik niet.”Thijsen heeft vooral moeite met de manier waarop de Tweede Kamer de laatste tijd met de koningin omging. Ze verloor haar positie in de formatie en moest camera’s toelaten bij de beëdiging van de ministers. „Die veranderingen zou zij hebben moeten voorkomen.”

Van den Berg: „Die wijzigingen moeten haar wel wat hebben gedaan. Toch is zij er heel wijs

mee omgegaan.” Hij voegt er met een glimlach aan toe: „En prompt gaat het mis bij de eerste openbare beëdiging, met de opname en de uitzending. Dat moet haar wel wat leedvermaak hebben gegeven.”

Thijsen: „Achter die besluiten zit een bepaalde geest. Er is een groep Nederlanders die de koningin steeds meer macht wil ontne-men.”

Van den Berg: „Toch denk ik dat de republikeinen over hun hoogte-punt zijn. Zelfs mensen die tegen de erfopvolging zijn, hebben veel waardering voor de koningin.”

In 2012 is er veel gebeurd. Hoe kijkt u terug op het ongeval van prins Friso en de tijd daarna?Van den Berg: „Het moet voor een

moeder vreselijk zijn zoiets mee te maken. Het moet wat zijn voor haar om wekelijks aan het bed van haar zoon te staan.”

Thijsen: „Ik heb grote bewon-dering voor de manier waarop ze haar persoonlijke verdriet wist te scheiden van haar functioneren en hoe ze haar werk na het ongeval weer heeft opgepakt. Ik maakte haar vorig jaar maart mee bij een bijeenkomst in Middelburg. Ze praatte honderduit. Je merkte niets van haar persoonlijke zor-gen.”

Welke persoonlijke herinnering aan haar staat u het meest bij?Thijsen: „Dan denk ik toch aan Koninginnedag 1991, toen de koningin met haar familie onze woonplaats Buren bezocht. Ik had toen een persoonlijke ontmoeting

met haar en heb haar een bijzon-der glaasje wijn aangeboden. Dat was een mooi moment.”

Van den Berg: „De herinnering die mij het meest is bijgebleven, is die aan de begrafenis van prins Claus in 2002. De koningin werd toen verscheurd door verdriet. Ondertussen keek de halve wereld naar haar, via de televisie. En dan toch jezelf blijven.”

Welke toekomst ziet u voor u nu de koningin terugtreedt?Van den Berg: „De Prins van Oranje is er klaar voor. Dat merk je ook in zijn optreden. Prins Willem-Alexander zal geen kopie van zijn moeder zijn. Hij zal een andere koning zijn. Hij is jovialer, wat losser.”

Thijsen: „Samen met prinses Máxima vormt hij een goed stel.”

Van den Berg: „Als zij maar geen valkuil voor hem wordt. Ze is erg populair, maar hij is de koning, al wordt zij straks ook ”majesteit”.”

Als het over prinses Máxima gaat, maken de twee zich wel zorgen over haar beloofde „oriën-tatie op het protestantisme.” Van den Berg op cynische toon: „Ze studeert er blijkbaar nog steeds op, maar daar horen we niet veel van...”

Thijsen: „Ze krijgt niet veel mee van het reformatorische gedach-tegoed.”

Van den Berg: „Je hoopt dat God nog in dit geslacht mag werken zoals de Heere dat vroeger ook heeft gedaan.”

Thijsen: „Inderdaad. Vooral in de Friese tak van de Nassaus zijn daar veel voorbeelden van te vinden: stadhouder Willem Frederik en anderen. Het zou een zegen voor ons land zijn als je ook nu zou horen dat er een verbond zou zijn met de Potentaat der potentaten, zoals Willem van Oranje dat ook had.”

>>rd.nl/troonswisseling

Koningin Beatrix heeft moderne koningschap vormgegeven

troonswisseling


2011 – Staatsbezoek Oman afgezegd, wel privébezoek. Een jaar later gaat zij alsnog.

2012 – Zoon Friso in Lech door lawine meegesleurd; in coma door ernstig hersenletsel.

2010 – Bordesscène kabinetRutte I.

D. J. Thijsen (l.) en dr. C. R. van den Berg hebben vooral waardering voor het werk van koningin Beatrix.

Dr. C. R. van den Berg: „De rol van religie in de samenleving is aan het verdwijnen. Dat merk je ook bij de koninklijke familie.”

D. J. Thijsen: „Ik heb grote bewondering voor de manier waarop ze haar persoonlijke verdriet weet te scheiden van haar functioneren.”

Dr. C. R. van den BergDr. C. R. van den Berg uit Zwijndrecht komt de leden van de koninklijke familie met enige regel-maat tegen. Het directielid van het Driestar College in Gouda is penning-meester van het Oranje-Nassau Museum en van de Geschiedkundige

Vereniging Oranje-Nassau (oranje-nassau.org). De vereniging heeft een col-lectie van meer dan 7000 schilderijen, prenten, pen-ningen, manuscripten et cetera met betrekking tot de geschiedenis van het huis Oranje-Nassau. Een groot deel van de collectie

is te zien in Paleis Het Loo in Apeldoorn. Van den Berg is ook bestuurslid van de stichting Je Main-tiendrai Nassau, die zich inzet voor de instandhou-ding van monumenten in binnen- en buitenland die aan het huis Oranje-Nassau zijn gewijd.

D. J. ThijsenD. J. Thijsen (76) uit het Betuwse stadje Buren is een generatiegenoot van koningin Beatrix. De oud-directeur van een drukkerij is de grote motor achter het Mu-seum Buren & Oranje, dat dit jaar 25 jaar bestaat. Als directeur

en conservator van het museum zet Thijsen zich al vele jaren in voor de versterking van de band tussen het huis Oranje-Nassau en het schilderachtige stadje Buren in de Betuwe. Die geschiedenis gaat ver terug: Willem van

Oranje trouwde er in 1551 met zijn eerste vrouw, Anna van Buren. Thijsen hoopt dat ooit het poortgebouw van het verwoeste kasteel van Buren herbouwd zal worden. Thijsen houdt regelmatig lezingen over het koninklijk huis.

16

Veelzijdige vorstinbeeld RD, Henk Visscher/ANP

Met een fotoboek op fors formaat pakt uitgeverij Spectrum uit bij de 75e verjaardag van koningin Beatrix. De samenstellers konden niet weten dat de komende abdicatie het boek des te actueler maakt.

De titel van wat de uitgever een koffietafelboek noemt luidt eenvoudigweg ”Beatrix, koningin der Nederlanden”. Een veelzijdige vorstin wordt in een korte levensschets en aan de hand van zeven thema’s belicht.

Het boek biedt geen diepgravende biografie met tal van nieuwe feiten, maar een helder overzicht van het leven van het staatshoofd dat donderdag 75 jaar wordt en op haar 33e Koninginnedag het ambt aan haar oudste zoon wil overdragen. Het accent in dit fraai uitgevoerde boek ligt op het beeldmateriaal, als terugblik op driekwarteeuw Beatrix.

Omslag en titelpagina kondigen slechts één auteur aan, maar het zijn er zeven. Ze schro-men niet om hier en daar hun mening te geven, zoals in de uitspraak: „Het toenemende (en vaak bekrompen) nationalisme maakt het voor de meeste Europese vorsten (onder wie Beatrix) lastig het pro-Europese standpunt uit te dragen.”

Op deze pagina’s uit elk van de hoofdstukken een citaat.

Beatrix, koningin der Nederlanden. Han van Bree e.a.; uitg. Spectrum, Houten, 2013; ISBN 978 90 00 32094 3 (regu-liere editie)/978 90 00 31470 6 (luxe-editie, in linnen cassette met stofomslag); 192 pag.; € 29,99 (reguliere editie), € 49,99 (luxe-editie). >>rd.nl/troonswisseling

troonswisseling dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad

Lang niet de oudste

Beatrix en de politiek

Beatrix en haar kleding

Beatrix en haar privéleven

De relatie van koningin Beatrix met premier Balkenende was volgens de auteurs aanzienlijk stroever dan die met diens voorganger Kok. „Beatrix realiseert zich echter ook dat minster-president en staatshoofd elkaar altijd nodig zullen hebben. Balkenende was haar eerste regeringsleider die geen enkele ministeriële ervaring had op het moment dat hij dat ambt ging bekleden. Hij was ook haar eerste minister-president die een stuk jonger is dan zijzelf: achttien jaar.Net als Van Agt was ook Balkenende een zeer eigenzinnig politicus. Dat liet hij soms prevaleren boven een verstandige omgang met kwesties die speelden rond het Koninklijk Huis.Dat werd bijvoorbeeld zichtbaar in de affaire rond het voorgenomen huwelijk van prins Friso met Mabel Wisse Smit, die gezwegen had over haar contacten met de beruchte crimineel Klaas Bruinsma (1933-1991). Balkenende liet zich op een persconferentie verleiden tot het statement: „Als onwaarheid wordt gesproken, is daar geen kruid tegen gewassen.” Beatrix kon zich daar niet tegen verdedigen, al zal ze binnenskamers de premier ongetwijfeld duidelijk hebben gemaakt hoe ze over deze publieke schrobbering dacht: dat hij de monarchie had behoren te beschermen in plaats van (aanstaande) leden van het koningshuis openlijk af te vallen.”

„Met muziek had ze (in haar jeugd, LV) weinig affiniteit. Dat had ze wel met ballet, waarvoor ze een levenslange passie zou ontwikkelen. (...) Beatrix had een enorm doorzettingsvermo-gen. Als ze een bepaald pasje niet onder de knie kon krijgen, oefende ze net zo lang tot het haar lukte. Het streven naar perfectie zat er al vroeg in. Daarin ging de prinses volgens haar docenten wel eens te ver.”

„Vrijwel alle regerende vorsten en vorstin-nen ontwikkelen in de loop der jaren een eigen, onvervreemdbaar silhouet. Zo beklijft van koningin Wilhelmina het beeld van een onverzettelijke vrouw in een vormeloos mantelpak met een vos rond haar gedron-gen hals. Ook Beatrix heeft, onder meer door verbrede schouders en een schijnbaar gebeeldhouwd kapsel, een onmiddel-lijk herkenbaar silhouet gekregen. Dat is echter planmatiger gegaan dan vaak wordt gedacht. (...) Koninklijke silhouetten ont-staan niet van de ene dag op de andere. Ze ontwikkelen zich langzaam, beïnvloed door karakter en lichaamsbouw van de desbetref-fende koning(in), de overtuigingskracht van zijn of haar kledingontwerpers en, tot op ze-kere hoogte, het eigentijdse modebeeld. (...)Continuïteit is een van de vereisten voor een geslaagd koningschap. Via kleding kan een nieuwe vorst(in) meteen laten zien dat stijlbreuken niet op de agenda staan.”

Koningin Beatrix hoopt donderdag 75 jaar te worden. Er zijn acht monar-chen die nog ouder zijn dan zij. Koning Harald van Noorwegen vierde zijn 75e verjaardag op 21 februari vorig jaar, koning Juan Carlos van Spanje op 5 januari dit jaar.De koning van Jordanië is morgen jarig, een dag eerder dan zijn Neder-landse collega.

Land Naam Leeftijd Aantal jarenop detroonSaudi-Arabië Abdullah 88 Groot-Brittannië Elizabeth II 86 Thailand Bhumibol (Rama IX) 85 Koeweit Sabah IV 83 Japan Akihito 79 België Albert II 78 Noorwegen Harald V 75 Spanje Juan Carlos 75 Nederland Beatrix bijna 75 Denemarken Margrethe II 72 Oman Quabus 72 Liechtenstein Hans Adam II 67 Zweden Carl XVI Gustaf 66 Brunei Hassanal Bolkiah 66 Arab. Emiraten Khalifa 65 Bahrein Hamad 63 Qatar Hamad 61 Cambodja Norodom Sihamoni 59 Luxemburg Henri 57 Monaco Albert II 54 Tonga Tupou VI 53 Jordanië Abdullah II morgen 51 Lesotho Letsie III 49 Marokko Mohammed VI 49 Swaziland Mswati III 44 Bhutan Jigme 32

Nadebeëdigingvanhethuidigekabinet,RutteII(2012).

ZomerverblijfinToscane(2011).

861677

242022373341432440468

11 188

1381

141724276

Koningin Beatrix woont in de Lutherse Kerk in Den Haag de viering bij van het 400-jarig bestaan van de evangelisch-lutherse gemeenten van Delft en Den Haag (2011).


Beatrix en het volk

Beatrix en de kunst

Beatrix en de pers

Beatrix en religie

„Belangrijk is dat een vorst met de bevol-king meeleeft in moeilijke tijden. In de rol van trooster heeft de vorst(in) een belang-rijke bindende taak. Beatrix is er in de loop der jaren uitstekend in geslaagd de juiste toon te treffen. Haar emoties en haar be-langstelling zijn niet gespeeld, maar worden door de mensen die haar ontmoeten als echt en zeer welgemeend ervaren. Ze kan erg goed luisteren en schroomt niet om haar arm om de schouder van een geëmoti-oneerde nabestaande te slaan.”

„In haar werkpaleis Noordeinde liet ze eigentijdse kunstenaars hun gang gaan. Voor sommigen was dat het ongeoorloofd ingrijpen in een rijksmonument, voor haarzelf een persoonlijk stempel drukken op haar werkomgeving. (...) Toen er in 2001 tijdens de laatste restauratie van het grafmonument en de kelders een kistje tevoorschijn kwam met vermoedelijk ingewan-den van Willem van Oranje, besliste Beatrix dat het ongeopend weer teruggeplaatst moest worden.Deze manier van omgaan met het verleden is eerder ingegeven door het verlangen de nalatenschap van de familie af te schermen dan door historisch besef. Met het grootste gemak hebben de koningin en haar zusters de uitgebreide schare kleinkinderen van Juli-ana en Bernhard na hun overlijden in 2004 meubels en voorwerpen uit Paleis Soestdijk voor zichzelf uit laten zoeken, zonder eerst te kijken of de inventaris in zijn geheel of gedeeltelijk van museale waarde was.”

„Nadat koningin Juliana en prins Bernhard de pers redelijk wat ruimte hadden gegeven om hun werk te doen, heeft koningin Beatrix de mogelijkheden voor de schrijvende en vooral ook de fotograferende en filmende pers danig ingeperkt. (...) Ook mensen die haar aangapen, irriteren haar mateloos. Toen ze als puber eens een warenhuis verliet en opgewacht werd door een grote mensenmassa, reageerde ze bits: „Zo zie ik er van voren uit en zo van achteren.” En vervol-gens liep ze boos weg.”

„Dominee Carel ter Linden was van 1983 tot 1999 voorganger van de Kloosterkerk in Den Haag. Hij leidde de uitvaartdiensten van prins Claus en prins Bernhard. Ook zijn broer dominee Nico ter Linden heeft een band met de koninklijke familie. (...) Beide broers staan in de traditie van de narratieve theologie, waarin de kracht en de symboliek van het Bijbelse verhaal centraal staan, niet de dogmatiek. Dichter Huub Oosterhuis hoort eveneens in dit rijtje thuis. Oosterhuis heeft een katholieke achtergrond, maar dat was voor de koningin geen beletsel hem te vragen om te spreken bij de uitvaartdienst van prins Claus. Het toonde aan dat de koningin over kerkelijke grenzen heenkijkt.”

Koninginnedag in Woudrichem (2007).

Opening van de tentoonstelling ”Dutch Design – Huis van Oranje” in Paleis Oranienbaum in Duitsland (2012).

Met hulp van een blindengeleidehond opent koningin Beatrix in Amstelveen het opleidingscentrum van het Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (2003).

Sta even stil met het RD

proef het Reformatorisch Dagblad op proefweken.nl

GRATIS

Voorproeven

Probeer

gratis!

2 WEKENVolledig

2 weken lang, 6 dagen depapieren krant, + toegangtot de e-paper

2 WEKENWeekendPlus

2 weken lang, vrijdag en zaterdagde papieren krant + 6 dagen inde week toegang tot de e-paper

2 WEKENE-paper

2 weken lang, 6 dagen in de weektoegang tot de e-paper

3 WEKENZaterdag

3 weken lang de papierenzaterdagkrant


150km

Willem I, Willem van Oranje, Willem de Zwijger (1533-1584)

Adolf(1540-1568)

Willem-Lodewijk(1560-1620)

Hendrik Casimir(1612-1640)

= Koning/koningin der Nederlanden

= Stadhouder

Wiesbaden

Frankfurt

NassauKoblenzDietz

Dillenburg

Amsterdam

= Prins/prinses van Oranje

Hendrik Casimir II(1657-1696)

Johan Willem Friso(1687-1711)

Willem IV(1711-1751)Eerste erfstadhouder derVerenigde Nederlanden

Willem V(1748-1806)

Willem I(1772-1843)Eerste koning der Nederlanden

Marianne(1810-1883)

Hendrik(1820-1879)

Sophia(1824-1897)

Ernst Casimir(1822)

Willem(1840-1879)

Maurits(1843-1850)

Alexander(1851-1884)

Wilhelmina(1880-1962)Koninginder Nederlanden

Juliana(1909-2004)

Christina(1947)

Friso(1968)

Catharina-Amalia(2003)

Alexia(2005)

Ariane(2007)

Willem-Alexander(1967)

Constantijn(1969)

Margriet(1943)

Beatrix (1938) Irene(1939)

Willem II(1792-1849)

Willem III(1817-1890)

Alexander(1818-1848)

Frederik(1797-1881)

Willem Frederik(1613-1664)

Albertina Agnesvijfde dochter van de negen kinderen van Frederik Hendrik(1634-1696)

Máxima Zorreguieta(1971)

troonsafstand Beatrix 30 april 2013

Willem II(1626-1650)

Willem III(1650-1702)Koning van Engeland, Schotland en Ierland,stadhouder vanaf 1672

Ernst Casimir(1573-1632)

Philips Willem(1554-1618)

Frederik Hendrik

(1584-1647)Maurits

(1567-1625)Anna

(1563-1588)

Jan de Oude(1536-1606)

Lodewijk(1538-1574)

Willem I(1533-1584)

Willem de Rijke(1487-1559)

Hendrik III(1483-1538)

René van Chalon(1519-1544)

Vererving prinsdom van Orange(gebied vlak bijAvignon inFrankrijk)

Vererving titelPrins van Oranje

Claudia van Chalon-Orange(1498-1521)

Jan V(1455-1516)

Jan IV(1410-1475)

Engelbrecht I(ca. 1370-1442)

Johanna van Polanen (1392-1445)erfdochter van Breda en de Lek

Johan I graaf van Nassau-Dillenburg

(1339-1416)

Hendrik(1550-1574)

Wapen vanNassau

Wapen vanOranje

HERTOGDOMNASSAU

Lahn

Voor de overzichtelijkheid zijn niet alle vertakkingen weergegeven. Op de landkaart zijn de contouren zichtbaar van het vroegere Duitse vorstendom Nassau, de bakermat van de Oranjes, dat na het Weens Congres in 1815 het hertogdom Nassau werd.

Het Huis Oranje-Nassau

©RD, bron: ANP

troonswisseling

ActiviteitenWegwijs 2013

• Veteranen in Actie- Klimtoren- Veteranen uit Nieuw-Guinea

en Afghanistan (Uruzgan)

- Bushmaster

• Hollandsche IJsbaan

- Meer dan 600 m2 ijspret

- Koek en zopie

• Kits Kinderdorp- Speelhuisjes- Zandbak- Schommel- Springkussen- Knutselactiviteiten

• 450 jaar Catechismus

- Catechismus anno nu

- Exposities- Quiz, lezingen, spel

• Young Meeting Plaza

Ontmoeting, ontspanning en

inhoud met o.a.- Beachvolleybaltoernooi

- Loungeruimte- Bungee run

• Muziek & Meer- Massale samenzang

- Diverse koren met o.a.

Marinierskapel- Instrumentale optredens

• Activiteitenpodium- Finale van de landelijke Kits

Voorleeswedstrijd

- Finale van de tassen-

ontwerpwedstrijd- Lezing mevrouw Mijnders-

van Woerden- Ring & Talk

19 t/m 23 februari 2013Jaarbeurs Utrecht

Bestel nu voordelig uw tickets op

www.wegwijs.nu

gezinsbeurs 2013

”Lekker, een dagje Wegwijs. Gezelligshoppen, veel bekenden ontmoeten,mooie muziek luisteren, misschiennog even de ijsbaan op. Ik vermaakme wel daar. Genoeg te ontdekkenen te beleven. Kom je ook? Tot ziensdan, op Wegwijs.”

Henriëtte

19troonswisselingdinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad

Zo zit datOver de regeer-periode van konin-gin Beatrix zijn tal van interessante feiten te melden. Een selectie van interessante weet-jes.

Koninginnedagen

Leeftijd bij abdicatie

Grondwet

Staatsbezoeken

Kabinetten

Paleizen

1981 – Veere en Breda 1982 – Zuidlaren en Harlingen1983 – Lochem en Vaassen1984 – Den Haag 1985 – Schagen, Callantsoog en Anna Paulowna1986 – Deurne en Meijel1987 – Breukelen en Soestdijk1988 – Kampen en Genemuiden (daarna naar Amsterdam)1989 – Goedereede en Oud-Beijerland1990 – Loppersum en Haren1991 – Buren en Culemborg1992 – Rotterdam1993 – Vlieland en Sneek1994 – Urk en Emmeloord1995 – Sittard en Eijsden1996 – Sint-Maartensdijk en Bergen op Zoom1997 – Marken en Velsen1998 – Doesburg en Zutphen1999 – Houten en Utrecht2000 – Katwijk en Leiden2001 – Geen bezoek aan Drenthe door mond-en-klauwzeerepidemie 2002 – Hoogeveen en Meppel (was in 2001 uitgesteld) 2003 – Wijhe en Deventer2004 – Warffum en Groningen2005 – Scheveningen2006 – Zeewolde en Almere2007 – Woudrichem en ’s-Hertogenbosch2008 – Makkum en Franeker2009 – Apeldoorn (afgebroken na aanslag)2010 – Wemeldinge en Middelburg 2011 – Thorn en Weert2012 – Rhenen en Veenendaal

Hoe oud waren de voorgangers van Willem-Alexander bij hun troonsbestijging?Willem I – 42 jaarWillem II – 47 jaarWillem III – 32 jaarWilhelmina – 18 jaarJuliana – 39 jaarBeatrix – 42 jaarWillem-Alexander – 46 jaar

Een troonsbestijging is een belangrijk moment voor een land; ook in Ne-derland. Daarom is er een aantal zaken over opgenomen in de Grondwet.

Artikel 25Het koningschap gaat bij overlijden van de Koning krachtens erfopvol-ging over op zijn wettige nakomelingen, waarbij het oudste kind voorrang heeft, met plaatsvervulling volgens dezelfde regel. Bij gebreke van eigen nakomelingen gaat het koningschap op gelijke wijze over op de wettige nakomelingen eerst van zijn ouder, dan van zijn grootouder, in de lijn van erfopvolging, voor zover de overleden Koning niet verder bestaand dan in de derde graad van bloedverwantschap.

Artikel 27Afstand van het koningschap leidt tot erfopvolging overeenkomstig de regels in de voorgaande artikelen gesteld. Na de afstand geboren kinderen en hun nakomelingen zijn van de erfopvolging uitgesloten.

Artikel 32Nadat de Koning de uitoefening van het koninklijk gezag heeft aangevan-gen, wordt hij zodra mogelijk beëdigd en ingehuldigd in de hoofdstad Am-sterdam in een openbare Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal. Hij zweert of belooft trouw aan de Grondwet en een getrouwe vervulling van zijn ambt. De wet stelt nadere regels vast.

Artikel 41De Koning richt, met inachtneming van het openbaar belang, zijn Huis in.

Overzicht van de staatsbezoeken die koningin Beatrix bracht. De vorstin legde er vaak twee of drie per jaar af. Een enkele keer combineerde de koningin twee landen in één reis.1981 – Luxemburg en België1982 – West-Duitsland, Verenigde Staten en Groot-Brittannië1984 – Denemarken1985 – Italië en Spanje1986 – India en Noorwegen1987 – Venezuela en Zweden1988 – Canada en Australië1990 – Ierland en Portugal1991 – Frankrijk en Japan1992 – Nieuw-Zeeland1993 – Zwitserland1994 – IJsland en Jordanië1995 – Israël, Finland en Indonesië1996 – Hongarije en Zuid-Afrika1997 – Griekenland, Egypte en Polen1999 – China en Bulgarije2001 – Rusland en Roemenië2003 – Chili en Brazilië2004 – Thailand2006 – Argentinië, Letland en België2007 – Turkije, Slowakije en India2008 – Estland en Litouwen2009 – Mexico2010 – Noorwegen2011 – Duitsland en Qatar2012 – Verenigde Arabische Emiraten, Oman en Luxemburg2013 – Brunei en Singapore

Kabinetten waarmee koningin Beatrix te maken had.Van Agt I – 1977-1981Van Agt II – 1981-1982Van Agt III – 1982Lubbers I – 1982-1986Lubbers II – 1986-1989Lubbers III – 1989-1994Kok I – 1994-1998Kok II – 1998-2002Balkenende I – 2002-2003Balkenende II – 2003-2006Balkenende III – 2006-2007Balkenende VI – 2007-2010Rutte I – 2010-2012Rutte II – 2012-

Koningin Beatrix groeide op op Paleis Soestdijk, op de grens van Soest en Baarn. Daar woonde ze vanaf 1938 tot 1963, met een onderbreking tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Toen verbleef ze als prinses met haar moeder in het veilige Canada.In 1959 kocht Beatrix Kasteel Drakensteyn in het nabij Soestdijk gelegen Lage Vuursche. Zij liet het restaureren en vestigde zich er in 1963. Vanaf haar huwelijk in 1966 beleefde ze er een aantal gelukkige jaren met prins Claus en later met hun zoons: Willem-Alexander (1967), Johan Friso (1968) en Constantijn (1969).Na haar troonsbestijging in 1980 woonde het gezin nog korte tijd op Kasteel Drakensteyn. Toen Paleis Huis ten Bosch in Den Haag in 1981 gereed was verhuisde de koningin daarheen. Paleis Noordeinde nam het nieuwe staatshoofd in gebruik als werkpaleis.Al die tijd bleef Kasteel Drakensteyn haar bezit. In 2006 werd een grote renovatie van het buiten gestart. Dat bericht voedde geruchten over een ophanden zijnde troonswisseling.Drakensteyn is privébezit van de koningin, in tegenstelling tot de andere paleizen, die van de Staat der Nederlanden zijn. Over de restauratie van Drakensteyn is daarom ook bijna niets naar buiten gebracht. Eind 2009 werd de opknapbeurt afge-rond, want op 31 januari 2010 viert de koningin haar verjaar-dag in Lage Vuursche.Na haar troonswisseling zal Beatrix zich terugtrekken op haar geliefde kasteel en –als zij het beleven mag– van haar oude dag genieten.

ColofonCoördinatie: Aad van Toor Samenstelling en tekst: Wim Hulsman en L. Vogelaar

>>rd.nl/troonswisseling

puntuit20

uitgesprokenAls koning wil ik samenbindend, vertegenwoordigend en aanmoe-digend zijn. Prins Willem-Alexander

dinsdag 29 januari 2013Reformatorisch Dagblad

tekst Corine Brugginkbeeld ANP

Op je zestiende ben je jong. En je wilt wat. Of je nu prins bent of niet. Anno 1983 wil puber Willem-Alexander maar één ding: net zo’n jeugd als zijn leeftijdsgenoten. Maar zijn afkomst en toekomst maken het verschil.

In de clinch met ouders

Een gewone middelbareschooltijd. Dat lijkt het te worden voor Willem-Alexander. Na een paar jaar Baarnsch Lyceum gaat hij op zijn veertiende naar het Vrijzinnig-Christelijk Lyceum in Den Haag. Tot en met vwo 4. Dan vertrekt de puber naar een kostschool, het Atlantic College te Llantwit Major in Wales. Reden? „Kijk, ik vond mezelf niet lastig. En mijn ouders vonden zichzelf niet lastig. Maar elkaar vonden we wel lastig”, legt hij in 1985 uit. Oftewel: Willem-Alexander is gewoon een rebelse puber die in de clinch ligt met z’n

ouders en geen vrede heeft met het keurslijf van het koninklijk bestaan. Hij worstelt met zijn ‘harnas’. In een interview met schrijfster Renate Rubinstein laat de prins twee jaar later doorschemeren dat hij op het lyceum in Den Haag extra hard werd aangepakt door de leraren, waarschijnlijk uit angst om hem voor te trekken. En benadrukt hij dat hij niet naar kostschool móést, maar het zelf wilde. Een gewone middelbareschooltijd? Dat werd het daardoor niet.

Vriendin boven de troonOp je zestiende met je vriendje of vriendinnetje door de stad fl aneren? Jij kunt het doen. Voor een prins ligt het lastiger. En daarvan is puber Willem-Alexander zich bewust. Hij is object van aandacht. Zijn vrien-denkring wordt met argusogen gevolgd. Lastig voor hem én voor zijn vrienden en vriendinnen. „Ik probeer het, maar ik zal nooit zoals mijn vrienden een privéleven hebben”, verzucht de prins op zijn zestiende. Zelfs op de kostschool in Wales is Willem-Alexander niet veilig voor de pijlen van de pers. Hij zou daar zijn eerste vriendinnetjes hebben. De roddelpers schuift verschillende meisjes naar voren als “toekomstige ko-ningin van Nederland”. Willem-Alexander moet ermee dealen. Hij geeft in een interview aan dat hij wat dat betreft blij is dat hij opgroeit in de jaren tachtig. Voor oma Juliana zochten anderen namelijk een passende partij. En moeder Beatrix mocht niet trouwen met een burgerjongen. Willem-Alexander windt er geen doekjes om: een burgermeisje vindt hij geen probleem en een vriendin verkiest hij boven de troon

De prins en het sprookjeEen prins hoort thuis in een sprookje. Hij wordt verwend en kan doen en laten wat hij wil. O ja? Willem-Alexander maakt korte metten met deze fantasie. Het leven als prins is minder rooskleuriger en begeerlijk dan de gemiddelde burgerpuber denkt. Een troon-opvolger heeft rechten, maar ook verplichtin-gen. Al zijn de koninklijke eisen voor Willem-Alexander minder voelbaar dan destijds voor zijn moeder en zijn oma. En daar is hij blij om, bekent de 16-jarige kroonprins in een interview. Als puber leidt Willem-Alexander

een redelijk ‘normaal’ leven. Hij gaat naar een ‘gewone’ school, heeft ‘gewone’ vrienden en mag alle dingen die een ‘gewone’ puber ook mag. Je zou bijna vergeten dat hij lid is van een bijzondere familie, met bijzondere privileges. Want die heeft de prins. Gewone pubers wonen namelijk niet in een paleis, hebben geen lakeien, krijgen geen persoon-lijke studiebegeleiding van hoogleraren en verkennen niet in hun eigen vliegtuigje het luchtruim boven Den Haag. Maar verwend? Vast niet meer dan jij.

Liever piloot dan koningEen bijzonder kind, en dat is-ie. Als enige 16-jarige jongere in Nederland is Willem-Alexander troonopvolger. Terwijl zijn klasgenoten over hun toekomst dromen, ligt die van Willem-Alexander vast. Hij heeft een roeping als beroep. En dat bevalt hem niet. Hij wil liever piloot dan koning zijn, bekent hij in een interview in 1985. Of hij als 16-jarige uitziet naar het koningschap? „Nee. Nee, ik weet ’t niet. Moeilijk. Ik weet niet hoe het is. Maar als ze vragen: Wil je nú koning zijn, dan zou ik beslist zeggen: Nee. Ik wil eerst tijd om wat te leven en kijken hoe het allemaal in elkaar zit.” Alle frustratie ten spijt; de prins komt niet onder zijn voorbestemming uit. De puber verkneukelt zich als hij be-denkt wat de troonopvolging praktisch teweeg zal brengen. „Alle schepen zullen ze moeten omdopen!” Hij roept een aantal jaren het imago van een vrolijke, ietwat baldadige fl ierefl uiter over zich af, zoals zoveel pubers. Maar een bijzonder kind? Dat blijft-ie.

Reformatorisch Dagblad 29 januari 2013

Documents

Transcript of Reformatorisch Dagblad 29 januari 2013