1

Referentiematrix ISO 26000

April 2015

2

3

Referentiematrix Royal A-ware Opgesteld door: Stuurgroep MVO:

• Adriaan Vis (COO / Managing Director A-ware Services) • Robert van Ballegooijen (COO / Managing Director A-ware Retail) • Klaas de Jong (COO / Managing Director A-ware Production) • Ayse Dayioğlu (Legal manager) • Corine Kroft (MVO officer)

Versie: April 2015 Geldigheid: • Conform het protocol van ISO 26000 wordt de prioriteitenmatrix en referentiematrix

jaarlijks bijgewerkt. De volgende actualisatie vindt medio april 2016 plaats. • De referentiematrix van ISO 26000 dient tevens als managementreview in het kader

van het managementsysteem MVO PrestatieLadder. Status: Definitief

4

Inhoud Inleiding ........................................................................................................................ 1

MVO principes ................................................................................................................ 3 1 Onze organisatie legt rekenschap af over onze effecten op de maatschappij, de economie en het milieu. 3 2 Onze organisatie is transparant over besluiten en activiteiten die een effect hebben op de omgeving. ... 4 3 Onze organisatie gedraagt zich ethisch. ............................................................................. 6 4 Onze organisatie respecteert de belangen van stakeholders en speelt hier op in. ............................. 7 5 Onze organisatie respecteert de geldende wet- en regelgeving .................................................. 8 6 Onze organisatie respecteert de internationale gedragsnomen .................................................. 9 7 Onze organisatie respecteert en erkent de universele mensenrechten .......................................... 9

Stakeholders ................................................................................................................. 10 8 Hoe heeft uw organisatie haar stakeholders geïdentificeerd (wie zijn daarbij in wat voor vorm geraadpleegd)? ............................................................................................................... 10 9 Wie zijn de stakeholders van uw organisatie? ...................................................................... 10 10 Waarom en waarbij betrekt uw organisatie haar stakeholders (geef voorbeelden van de manier waarop uw organisatie dat heeft gedaan)? ............................................................................... 14

MVO-kernthema’s ........................................................................................................... 16 11 Geef aan of u bij het bepalen van relevante onderwerpen heeft gekeken naar: ......................... 17 12 Welke onderwerpen zijn relevant? .............................................................................. 19 13 Welke criteria heeft u gebruikt bij het bepalen van de significante onderwerpen? ...................... 20 14 Welke onderwerpen zijn significant? ............................................................................ 20 15 Welke criteria heeft u gebruikt bij het bepalen van prioritaire onderwerpen? ........................... 21 16 Welke onderwerpen hebben prioriteit? ......................................................................... 21 17 Tot welke acties heeft dit geleid of gaat u nemen? ........................................................... 21 18 Toelichting op prioriteitsstelling (leg ook uit waarom bepaalde onderwerpen wel en niet zijn meegenomen). ............................................................................................................... 25 19 Geef aan welke stakeholders - en op welke wijze – u heeft betrokken bij het identificeren van relevante, significante en prioritaire onderwerpen. .................................................................... 26

Integreren maatschappelijke verantwoordelijkheid in organisatie ................................................ 26 20 Welke (typen) organisaties bevinden zich in uw invloedssfeer en hoe verhouden die zich tot uw organisatie. ................................................................................................................... 27 21 Op welke manier stimuleert uw organisatie maatschappelijke verantwoordelijkheid bij andere organisaties? Geef voorbeelden. ........................................................................................... 29

5

Due dilligence ................................................................................................................ 32 22 Op welke manier beoordeelt uw organisatie (potentiele) negatieve effecten van de eigen activiteiten en besluiten op de maatschappij, milieu en economie? ................................................................ 32 23 Op welke manier beoordeelt uw organisatie (potentiele) negatieve effecten van de activiteiten en besluiten van organisaties in uw invloedssfeer op de maatschappij, milieu en economie? ....................... 33 24 Hoe wordt gepaste zorgvuldigheid uitgeoefend of geïmplementeerd in uw organisatie (en geef voorbeelden van de invulling)? ............................................................................................. 34 25 Welke (potentiële) negatieve effecten op maatschappij, milieu en economie heeft uw organisatie geïdentificeerd? .............................................................................................................. 36

Visie, missie, beleid en strategie ........................................................................................ 38 26 Onze organisatie heeft richting gegeven aan haar maatschappelijke verantwoordelijkheid: ........... 38 27 Op welke manier creëert uw organisatie draagvlak voor maatschappelijke verantwoordelijkheid binnen én buiten de organisatie? .......................................................................................... 41 28 Op welke manier ontwikkelt uw organisatie de benodigde competenties voor het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid – binnen en eventueel buiten de organisatie. ........................... 44 Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures .. 46 29 Op welke manier heeft uw organisatie haar maatschappelijke verantwoordelijkheid geïntegreerd in haar besturingsprocessen, systemen en procedures? ................................................................... 46

Communicatie en rapportage ............................................................................................. 47 30 Houdt uw organisatie bij haar communicatie over maatschappelijke verantwoordelijkheid rekening met de volgende criteria? ................................................................................................... 47 31 Op welke manier communiceert uw organisatie over haar maatschappelijke verantwoordelijkheid (geef voorbeelden)? ......................................................................................................... 47 32 Rapporteert uw organisatie over MVO via een maatschappelijk verslag (al dan niet als losstaand verslag)? ....................................................................................................................... 49 33 A Zijn er conflicten of meningsverschillen (geweest) met stakeholders? .................................. 50

Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties ..................................................... 51 34 Op welke manier monitort uw organisatie haar activiteiten die effect hebben op relevante thema’s en onderwerpen? ............................................................................................................. 51 35 Hoe heeft uw organisatie haar prestaties op relevante thema’s beoordeeld? ............................. 51 36 Heeft u stakeholders betrokken, zo ja welke? ................................................................. 51 37 A Welke verbeteringen of successen heeft uw organisatie bereikt? ........................................ 52

Selecteren van MVO-initiatieven en instrumenten ................................................................... 53 38 Aan welke MVO initiatieven en eventuele bijbehorende instrumenten neemt uw organisatie deel? ... 53 39 Welke van de onderstaande punten heeft u overwogen bij de keuze voor dit initiatief? ................ 53 40 Welke concrete acties worden uitgevoerd in verband met het MVO-initiatief ISO 26000? Royal A-ware heeft de volgende acties ondernomen nadat zij de keuze heeft gemaakt om met ISO 26000 aan de slag te gaan: ....................................................................................................................... 54

1

Inleiding Royal A-ware is een oer-Hollands familiebedrijf, gespecialiseerd in het produceren, rijpen, versnijden en verpakken van kaas en andere verse foodproducten. Samen met ketenpartners bouwt zij aan kortere, beter renderende agrifoodketens om daarmee winnaars te zijn in de markt. Dit doet Royal A-ware op basis van marktkennis en op maat gesneden producten en diensten. Hierbij wordt naar continue verbetering gestreefd en geïnnoveerd om optimaal aan te blijven sluiten op de wensen en uitdagingen van klanten en ontwikkelingen in de markt. Royal A-ware investeert in duurzaamheid, in haar omgeving en in het welzijn en de ontwikkeling van medewerkers. Zij zijn immers de motor van dit familiebedrijf. De ambitie van Royal A-ware; klanten erkennen ons als hun meest gewaardeerde ketenpartner in agrifood. Enkele kengetallen: • Jaaromzet 2013: €1,1 miljard • 1700 vaste medewerkers + 500 tijdelijke medewerkers • Capaciteit pakhuizen: 50 miljoen kilogram • Bijna 300 miljoen consumentenverpakkingen per jaar • 600 vrachtwagens Koninklijke A-ware Food Group Het heeft Zijne Majesteit Koning Willem Alexander behaagd om A-ware Food Group het predicaat Koninklijk te verlenen. Het predicaat is op 4 maart 2015, tijdens een feestelijke bijeenkomst door Commissaris van de Koning van Gelderland, de heer Cornielje aan CEO Jan Anker uitgereikt. De statutaire naam is na de ontvangst van het predicaat gewijzigd in ‘Koninklijke A-ware Food Group B.V.’. Mede gelet op de internationale activiteiten van de onderneming is de handelsnaam gewijzigd in ‘Royal A-ware’. Meer over de historie van A-ware Food Group in het kader bij vraag 2. Keten van consument tot koe Royal A-ware heeft de ambitie om als ketenpartner de ketens te verkorten. Immers kortere ketens zijn efficiënter, duurzamer, zorgen voor versere produceren en zorgen voor een nog betere borging van voedselveiligheid. De keten voor Royal begint bij de wensen van de consument. Op basis van deze wensen organiseert Royal A-ware de rest van de keten. Zo sluiten de producten en diensten optimaal aan op de wensen van de eindconsument. Hiermee kunnen klanten (bijvoorbeeld een supermarktketen) en Royal A-ware in de markt winnen.

Scope De referentiematrix heeft betrekking op de huidige activiteiten van Royal A-ware; het produceren, rijpen, versnijden, verpakken, schonen, opslaan en transporteren van kaas. Daarnaast vallen de productie van dagverse zuivel in de productielocatie in Coevorden (Á-ware Fresh Dairy), de recent overgenomen roomfabriek La Concorde, productie van borrelhapjes en tapas in Woerden en de Suvelskoalle Oentsjerk binnen de scope. Buiten scope vallen de activiteiten van dochteronderneming AB Texel en het transport van foodproducten, anders dan kaas. Leeswijzer In dit document worden de vragen uit de referentiematrix beantwoord. Indien nodig wordt verwezen naar andere bronnen voor aanvullende informatie. Waar mogelijk zijn de antwoorden met praktijkvoorbeelden geïllustreerd.

Figuur 1 CEO Jan Anker ontvangt het predicaat Koninklijk

2

3

MVO principes 1 Onze organisatie legt rekenschap af over onze effecten op de maatschappij, de economie en het

milieu. Royal A-ware legt rekenschap af over: De effecten van onze bedrijfsvoering op de maatschappij, het milieu en de economie en in het bijzonder over de eventuele negatieve effecten; De maatregelen die we hebben genomen om herhaling van die negatieve effecten te voorkomen.

Royal A-ware legt op de volgende manieren rekenschap af: • Richting aandeelhouders en Raad van Commissarissen wordt via het jaarverslag (gedeponeerd bij

Kamer van Koophandel), de accountantscontrole en vergaderingen (o.a. Algemene Vergadering van Aandeelhouders en vergaderingen met Raad van Commissarissen) rekenschap afgelegd.

• Medewerkers worden periodiek via het personeelsblad I-ware geïnformeerd en kunnen nieuwsberichten op het intranet lezen. Daarnaast wordt de kernploeg (100 medewerkers op sleutelposities) circa twee keer per jaar tijdens een “kernploegbijeenkomst” geïnformeerd over actuele ontwikkelingen binnen Royal A-ware.

• De directie praat de Top 35 (afvaardiging van management teams en stafdiensten) vier keer per jaar bij over de strategische agenda van Royal A-ware en kansen en uitdagingen in de markt.

• Royal A-ware staat garant dat alle locaties en processen voldoen aan minstens een door de GFSI (Global Food Safety Initiative) erkende standaard. Zo beschikt Royal A-ware onder meer over de kwaliteitscertificaten: British Retail Consortium (BRC), International Food Standards (IFS), procescertificering en FSSC22000 (Food Safety System Certification). Deze certificaten en de daarbij behorende werkwijze ondersteunen Royal A-ware bij het borgen en afleggen van verantwoording ten aanzien van voedselveiligheid.

• Externe stakeholders kunnen op www.royal-aware.com informatie over Royal A-ware vinden. Daarnaast wordt, op verzoek, in gesprekken rekenschap afgelegd.

Bronnen: • Intranet Royal A-ware (niet openbaar beschikbaar) • Jaarverslag Royal A-ware (op te vragen bij Kamer van Koophandel) • Kwaliteitscertificaten (op te vragen bij QA manager van betreffende business unit) • QA beleid Royal A-ware (niet openbaar beschikbaar) • www.royal-aware.com

4

2 Onze organisatie is transparant over besluiten en activiteiten die een effect hebben op de omgeving.

Royal A-ware is transparant over: het doel, de aard en de plaats van onze activiteiten; wie het meerderheidsbelang in onze organisatie heeft; de manier waarop besluiten tot stand komen; welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden bij die functies horen in het kader van de besluitvorming; wie welke functie binnen onze organisatie heeft in het kader van de besluitvorming; hoe onze MVO-prestaties worden geëvalueerd; onze MVO-prestaties op significante onderwerpen; onze financiële prestaties; waar onze financiële middelen vandaan komen; de gevolgen van ons beleid en onze organisatiebeslissingen en -activiteiten op de omgeving (belanghebbenden, de maatschappij, het milieu enz.); wie wij als onze stakeholders beschouwen; de manier waarop deze stakeholders zijn geselecteerd; hoe deze stakeholders worden betrokken bij de organisatie;

Wij zijn transparant over: • Op www.royal-aware.com wordt een uitgebreide toelichting op het dienstenpakket van Royal A-ware

gegeven. • Royal A-ware staat open voor gesprek met stakeholders die geïnteresseerd zijn in ontwikkelingen

binnen de Royal A-ware. • Royal A-ware wordt regelmatig benaderd door journalisten met vragen over ontwikkelingen binnen

Royal A-ware en de zuivelmarkt. Medewerkers van Royal A-ware proberen de vragen van journalisten, in overleg met de woordvoerder, te beantwoorden. Daarnaast werken directieleden en medewerkers regelmatig mee aan interviews voor bijvoorbeeld vakbladen. Zie ook vraag 31.

• De prestaties van Royal A-ware worden via kwaliteitssystemen en managementrapportages gemonitored.

• Jaarlijks vindt een stakeholderanalyse en issueanalyse plaats. Op basis van deze analyses worden acties ondernomen.

• De referentiematrix van Royal A-ware geeft informatie over de stappen die Royal A-ware zet om haar bedrijfsvoering te verduurzamen en de impact van haar activiteiten op de omgeving.

• Royal A-ware is voornemens om medio 2015 een MVO-bericht uit te brengen. Hierin geeft zij een toelichting op het MVO-beleid van Royal A-ware, MVO-dilemma’s en worden enkele praktijkvoorbeelden uitgelicht.

Deze informatie is: Openbaar en gemakkelijk beschikbaar Begrijpelijk voor onze stakeholders Tijdig, feitelijk juist, duidelijk en objectief

Bronnen: • Referentiematrix op publicatieplatform NEN (http://www.nen.nl/web/Publicatieplatform.htm) en http://www.royal-aware.com/nl/mvo/. • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) • Jaarverslag Royal A-ware (op te vragen bij Kamer van Koophandel) • Managementrapportages (niet openbaar beschikbaar) • http://www.royal-aware.com/nl/mvo/

Televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde

Royal A-ware heeft meegewerkt aan een uitzending van het televisieprogramma ‘Keuringsdienst van Waarde’. In de uitzending van 6 maart 2014 gaan de journalisten op zoek naar het antwoord op de vraag: Gouda, wie heeft er geen kaas van gegeten? Kaas maak je van melk, dat weten we allemaal. Maar de ene Goudse is de andere niet. (…) Hoe kan iets dat altijd van hetzelfde gemaakt is zo verschillend smaken? De Keuringsdienst van Waarde over kaas en waar die naar smaakt. Een medewerker van Royal A-ware heeft in deze uitzending toegelicht wat komt kijken bij het rijpen van kaas. Uitzending terugkijken kan via: http://keuringsdienstvanwaarde.kro.nl/seizoenen/2014/afleveringen/06-03-2014

Figuur 2 Tv-programma

Keuringdienst van Waarde

5

De kracht van een familiebedrijf

De oorsprong van Royal A-ware ligt in het Zuid-Hollandse Streefkerk. De heer Peter Bouter startte daar in 1890 met de handel in diervoeders en kaas. Snel daarna werd in Groot Ammers het eerste kaaspakhuis gebouwd. In de jaren dertig treden zonen Huig, Wim, Bart en Jan toe. In 1956 treedt de derde generatie in de persoon van Peet Bouter, zoon van Bart, toe. Onder leiding van Peet Bouter groeit het familiebedrijf tot de partner van een toonaangevende Nederlandse retailketen.

In 1963 begint de heer Arie Anker met kaasverkoop op de markt. Later breidde hij dit uit met onder meer het rijpen van kaas voor derden. In de jaren negentig komen twee dochters en zoon Jan Anker in het bedrijf. Onder de leiding van Jan Anker is het bedrijf doorgegroeid naar een kaasbedrijf dat kaas verhandelt en in eigen beheer rijpt en transporteert.

In 2010 fuseren de familiebedrijven Bouter Cheese en Anker Cheese tot A-ware Food Group. De leiding van dit familiebedrijf is in handen van Jan Anker. In 2015 wordt 125 jaar hard werken beloond met de ontvangst van het predicaat Koninklijk. Vanaf die tijd opereert dit familiebedrijf onder de naam ‘Royal A-ware’ en is haar missie: Samen winnen in de markt door met ketenpartners de meest renderende en duurzame agrifoodketens te bouwen.

6

3 Onze organisatie gedraagt zich ethisch. Royal A-ware gedraagt zich ethisch. maken onze kernwaarden en principes bekend; richten onze bestuursstructuren op een manier in die ethisch gedrag bevordert (bijvoorbeeld door het voorkomen van belangenverstrengeling); benoemen en passen normen voor ethisch gedrag toe, die aansluiten bij onze eigen doelstellingen en activiteiten en bij NEN-ISO 26000; bemoedigen het naleven van deze normen aan; maken de gedragsnormen bekend die worden verwacht van verschillende mensen in en om de organisatie (bijvoorbeeld bestuur, medewerkers,

leveranciers, contractanten, eigenaren en managers); voorkomen of lossen belangenconflicten op in de hele organisatie die zouden kunnen leiden tot onethisch gedrag; stellen toezicht- en beheersingsmechanismen in om ethisch gedrag te monitoren, te ondersteunen en te versterken; stellen mensen binnen en buiten onze organisatie in staat onethisch gedrag te melden, zonder angst voor represailles; herkennen en aanpakken situaties waarin lokale- wet- en regelgeving niet bestaat, of conflicteert met ethisch gedrag aan leven internationaal erkende normen van ethisch gedrag bij medisch onderzoek na; respecteren het welzijn van dieren.

Wij gedragen ons ethisch doordat: • De aanwezigheid van een Raad van Commissarissen en meerhoofdige directie draagt bij aan het

ethisch handelen van de Royal A-ware. • Royal A-ware voldoet aan de Nederlandse wetgeving en respecteert internationale gedragsnormen.

Zie ook vraag 5, 6 en 7. • Alle medewerkers en tijdelijke medewerkers van Royal A-ware moeten de gedragscode voor

medewerkers naleven. De gedragscode (inclusief klachtenprocedure) omvat onder meer de omgang met collega’s en klanten (denk aan geen discriminatie en integriteit). Voor medewerkers van Royal A-ware is de gedragscode vanaf 1 november 2014 onderdeel van de arbeidsovereenkomst. Medio 2015 komt daarnaast op alle vestigingen een poster te hangen waarop, aan de hand van plaatjes en korte teksten, de kernpunten uit de gedragscode van Royal A-ware worden toegelicht.

• Vanaf 1 maart 2015 kent Royal A-ware een gedragscode voor leveranciers. Hierin zijn principes ten aanzien van onder meer mensenrechten en eerlijk zaken doen opgenomen. Royal A-ware verwacht dat leveranciers zich houden aan de principes in deze gedragscode. De gedragscode is onderdeel van de inkoopvoorwaarden van Royal A-ware.

• Royal A-ware heeft een visie op de Nederlandse melkveehouderij ontwikkeld waarin veel aandacht is voor het thema dierenwelzijn. Daarnaast stimuleert zij, via het programma A-ware Duurzaam (zie kader bij vraag 17) melkveehouders om te ondernemen met oog voor dier, milieu en maatschappij.

Bronnen • Gedragscode voor medewerkers (een samenvatting staat op http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode) • Gedragscode voor leveranciers: http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode • www.royal-aware.com • A-ware Duurzaam: http://www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam

Raad van

Commissarissen Aandeelhouders

Figuur 3 Versimpeld organigram Royal A-ware

7

Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen van Royal A-ware bestaat uit zes heren met veel ervaring in ondernemen in de foodsector. Van links naar rechts: - De heer Engelkes – voormalig CEO Best

Cheese en Managing Director Uniekaas - De heer van Doorn – voormalig

directievoorzitter Vion - De heer Bijvoet (voorzitter) – voormalig

voorzitter Raad van Bestuur Campina - De heer Bouter – voormalig eigenaar Bouter

Cheese - De heer van Loon – voormalig senior manager

commercie Ahold - De heer van Schijndel – voormalig lid Raad

van Bestuur Rabobank

Figuur 4 Raad van Commissarissen Royal A-ware

De heer Van Schijndel is sinds 1 maart 2015 lid van de Raad van Commissarissen van Royal A-ware. Per 1 september 2015 neemt hij de functie van voorzitter van de Raad van Commissarissen over van de heer Bijvoet die dan aftreedt in lijn met het eerder opgesteld rooster van aftreden.

Figuur 5 De heer van Schijndel

4 Onze organisatie respecteert de belangen van stakeholders en speelt hier op in.

Royal A-ware respecteert de belangen van stakeholders en staat open voor dialoog. Daarnaast voert zij jaarlijks een stakeholderanalyse uit en formuleert zij op basis hiervan acties. • Het MVO-beleid van Royal A-ware is geaudit conform MVO PrestatieLadder niveau 3. Een

voorwaarde voor het behalen van dit certificaat is stakeholdermanagement. De wijze waarop Royal A-ware stakeholdermanagement invult is uitgewerkt in het handboek MVO PrestatieLadder.

• Bij vraag 8 en 9 leest u meer over de wijze waarop Royal A-ware haar stakeholders heeft geïdentificeerd. Bij vraag 10 wordt toegelicht hoe Royal A-ware stakeholders bij haar bedrijfsvoering betrekt.

In deze analyse is opgenomen: weten wie onze stakeholders zijn; erkennen en waarderen stakeholders en we reageren op bezorgdheid van stakeholders; onderkennen dat stakeholders de activiteiten van onze organisatie kunnen beïnvloeden; hebben vastgesteld of stakeholders in staat zijn met ons in contact te treden om invloed uit te oefenen en dat we hiermee rekening houden; wegen de belangen van onze stakeholders in het licht van bredere maatschappelijke verwachtingen; houden rekening met de belangen van stakeholders waarmee we geen formele relatie hebben;

Bronnen: • Stakeholderanalyse (zie vraag 9) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

8

5 Onze organisatie respecteert de geldende wet- en regelgeving Royal A-ware respecteert geldende wet- en regelgeving. Royal A-ware voldoet aan de in Nederland en West Europa geldende wetgeving. Daarnaast onderzoeken de afdelingen QHSE (Quality, Health, Safety and Environment) van de business units en Legal de eisen die niet-Europese landen stellen alvorens producten worden geleverd. De Legal manager is eindverantwoordelijk dat nieuwe wetgeving tijdig wordt gesignaleerd en geïmplementeerd in de organisatie. In het handboek voor de MVO PrestatieLadder is opgenomen aan welke wet- en regelgeving, met betrekking tot de belangrijkste MVO-indicatoren, Royal A-ware moet voldoen en welke afdeling verantwoordelijk is voor het tijdig signaleren en implementeren, eventueel in overleg met Legal manager, van nieuwe wet- en regelgeving. Wij (Royal A-ware): stellen ons op de hoogte van de toepasselijke wet- en regelgeving; informeren medewerkers over recente en relevante wet- en regelgeving en hoe zij deze kunnen naleven; beoordelen periodiek of de organisatie nog voldoet aan wet- en regelgeving; Bronnen: • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

Handhavingsconvenant met Inspectie Leefomgeving en Transport

In september 2012 hebben Royal A-ware en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILenT) een handhavingsconvenant gesloten. Het convenant heeft betrekking op de logistieke dienstverlening (‘de vrachtwagens’) van Royal A-ware.

Het handhavingsconvenant bestaat uit afspraken over het bereiken en toetsen van gezamenlijke doelstellingen op het gebied van onder meer veiligheid en milieu. Het aangaan van een convenant is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Door het handhavingsconvenant minimaliseert de inspectie de controles bij Royal A-ware.

Figuur 6 Handhavingsconvenant met ILenT

“ILenT staat voor een goede dienstverlening, rechtvaardige handhaving en adequate opsporing. Dit zoveel mogelijk in samenwerking met andere inspecties, risico gestuurd, uitgaande van vertrouwen en gericht op de reductie van de toezichtlast. Beleidsmakers bepalen de regels, burgers en bedrijven als Royal A-ware zijn verantwoordelijk voor de uitvoering en de inspectie ziet toe op de naleving”, aldus de Inspecteur Generaal mevrouw Thunnissen.

Beter aan het Werk ‘Beter aan het werk’ is de naam van een initiatief van Royal A-ware gericht op activiteiten die bijdragen aan een plezierige, gezonde en veilige werkomgeving. Denk hierbij aan het trainen van leidinggevenden in de begeleiding van zieke medewerkers, veiligheidsinstructies en medewerkers bewust maken van het belang van een gezonde leefstijl. De aanleiding voor dit initiatief is tweeledig: • Royal A-ware wil een betrokken werkgever zijn en

medewerkers binden, boeien en laten groeien. Dit heeft betrekking op het opleiden van medewerkers maar ook op het bieden van een veilige werkplek, voorkomen van ziekteverzuim en zorg dragen voor medewerkers die ziek zijn.

• Wetgeving rondom de (financiële) verplichtingen van werkgevers richting zieke medewerkers verandert. Royal A-ware wil deze verantwoordelijkheid pro-actief oppakken.

Figuur 7 ‘Beter aan het Werk

9

6 Onze organisatie respecteert de internationale gedragsnomen Royal A-ware respecteert internationale gedragsnormen zoals de OESO-richtlijnen. De OESO richtlijnen gaan in op onder meer ketenverantwoordelijkheid, mensenrechten, kinderarbeid, milieu en corruptie. Door het toepassen van de ISO 26000 richtlijn geeft Royal A-ware praktische invulling aan de OESO-richtlijnen.

7 Onze organisatie respecteert en erkent de universele mensenrechten

Royal A-ware respecteert en erkent de universele mensenrechten. • Royal A-ware heeft een gedragscode waaraan elke medewerker in dienst van Royal A-ware zich

moet conformeren. In de gedragscode is onder meer een verbod op discriminatie en kinderarbeid en het recht van medewerkers om zich te verenigingen vastgelegd.

• Daarnaast kent Royal A-ware een gedragscode voor leveranciers waarin onder meer principes ten aanzien van mensenrechten en eerlijke zakendoen zijn gelegd. Deze gedragscode is onderdeel van de inkoopvoorwaarden van Royal A-ware.

Bronnen: • Gedragscode voor medewerkers (een samenvatting staat op http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode) • Gedragscode voor leveranciers: http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode

Royal A-ware ondertekent taalakkoord Royal heeft samen met minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op 27 januari 2015 het Taalakkoord ondertekend. De ondertekening sluit aan op de ambitie van A-ware Food Group om medewerkers te binden, boeien en laten groeien. Met de ondertekening van het taalakkoord zet A-ware Food Group zich in voor het verhogen van de beheersing van de Nederlandse taal van A-ware medewerkers. ‘Royal A-ware werkt samen met 2200 vakkundige medewerkers. ‘Wij vinden het belangrijk dat A-ware medewerkers worden gestimuleerd om de Nederlandse taal goed te beheersen omdat het bijdraagt aan een veilige werkomgeving, sociale contacten op de werkvloer en productiviteit.’ Aldus directielid Adriaan Vis.

Figuur 8 COO Adriaan Vis

ondertekent het taalakkoord namens Royal A-ware

Royal A-ware investeert op verschillende manieren in de taalontwikkeling van haar medewerkers. Zo is op initiatief van een medewerker het A-ware woordenboek ontwikkeld met veelgebruikte worden zoals ‘emmer’, ‘schoonmaken’ en ‘koffie’. Alle woorden staan in het Nederlands, Engels en Pools en worden met een foto geïllustreerd. Medewerkers kunnen aan de hand van het woordenboek de woorden leren en via een toets aantonen dat zij de begrippen beheersen. Ook kunnen medewerkers vrijwillig deelnemen aan ‘taalklassen’ en worden gekoppeld aan een taalmaatje om zo het Nederlands nog beter onder de knie te krijgen.

10

Stakeholders 8 Hoe heeft uw organisatie haar stakeholders geïdentificeerd (wie zijn daarbij in wat voor vorm

geraadpleegd)? In het handboek MVO PrestatieLadder is een procedure opgenomen ten aanzien van stakeholdermanagement inclusief het identificeren van stakeholders. Op basis van drie stappen worden de stakeholders van Royal A-ware geïdentificeerd: 1. Jaarlijks agendapunt op vergaderingen van de Management Teams (MT’s). Onder leiding van de MVO

Officer en/of QA medewerker wordt geïnventariseerd wie de stakeholders van de MT-leden zijn en wat de prioriteiten van deze stakeholder zijn.

2. De stuurgroep MVO benoemt de belangrijkste stakeholders. 3. In het algemeen geldt dat alle medewerkers van Royal A-ware contact met stakeholders hebben. De

signalen die zij van stakeholders ontvangen integreren zij waar mogelijk in hun dagelijks werk. Daarnaast delen zij deze signalen met hun leidinggevende en indien relevant de MVO Officer.

Bronnen: • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

9 Wie zijn de stakeholders van uw organisatie? In de onderstaande tabel staan de stakeholders van Royal A-ware weergegeven. De stakeholders zijn ingedeeld naar: - Het belang dat zij hebben voor Royal A-ware - De mate waarin Royal A-ware deze stakeholders direct kan beïnvloeden. Op basis van deze twee kenmerken zijn de stakeholders ingedeeld in een kwadrant. Per kwadrant is vervolgens aangeven in welke mate Royal A-ware deze stakeholders bij haar organisatie betrekt.

Bela

ng v

oor

Roya

l A

-war

e

Groot

Tevreden houden 5. Inzetmedewerkers 6. Brancheorganisaties 7. Vakbonden 8. Overheid 9. Media 10. Financiële instellingen

Op Royal A-ware betrekken 1. Intern:

• Medewerkers • Directie • Raad van Commissarissen • Aandeelhouders • Dochteronderneming AB Texel

2. Klanten 3. Leveranciers

• Kaas • Melk • Overig

4. Samenwerkingspartners • Fonterra • NoorderlandMelk • Deltamilk / De Graafstroom

Gering

Controle minimaal 11. Concurrentie 12. Belastingdienst 13. Maatschappelijke organisaties 14. Key Opinion Leaders 15. Buren

Geïnformeerd houden

Weinig Veel Mate waarin Royal A-ware invloed op stakeholder kan uitoefenen

Figuur 9 Overzicht stakeholders Royal A-ware

11

Hieronder een toelichting op de relatie van Royal A-ware met haar stakeholders. Met de volgende stakeholders onderhoudt Royal A-ware veelvuldig contact (met andere woorden deze stakeholders worden op Royal A-ware betrokken): 1. Intern

• De directie is in opdracht van de aandeelhouders belast met het bepalen van de strategie van o Royal A-ware en de dagelijkse leiding.

• De Raad van Commissarissen ziet erop toe dat Royal A-ware op kundige wijze wordt bestuurd, verantwoorde keuzes maakt en adviseert de directie gevraagd en ongevraagd.

• De 1700 medewerkers zorgen voor maatwerkdienstverlening aan klanten. De belangen van medewerkers (en indirect ook Royal A-ware) worden mede door de Gemeenschappelijke Ondernemingsraad en vakbonden behartigd.

• De aandeelhouders oefenen, middels stemrechten die aan aandelen zijn verbonden, belangrijke zeggenschapsrechten uit en houden Royal A-ware ‘in control’.

• Dochteronderneming AB Texel is gespecialiseerd in het vervoer van losgestorte agrarische producten, meel en veevoer. Regelmatig is er tussen de directie van Royal A-ware en de algemeen directeur van AB Texel contact over strategie en operationele zaken.

2. Klanten

• Klanten van Royal A-ware verwachten een goede prijs-kwaliteitverhouding voor dienstverlening op het gebied van produceren, rijpen, versnijden, verpakken, transporteren, schonen of aankopen van kaas.

• Royal A-ware is actief in de keten van consument tot koe. Deze keten wordt gekenmerkt door veel dwarsverbanden. Dit betekent dat bedrijven in deze keten tegelijkertijd klant van Royal A-ware kunnen zijn én actief zijn in schakels waarin Royal A-ware ook actief is. Sommige concurrenten zijn ook klanten.

3. Leveranciers

De leveranciers van Royal A-ware zijn grofweg in te delen in ‘leveranciers van kaas’ en ‘overige leveranciers’ (bijvoorbeeld verpakkingsmaterialen, machines en bedrijfskleding). De kennis, kunde en inzet van leveranciers draagt bij aan de ambitie van Royal A-ware om uit te groeien tot de meest gewaardeerde ketenpartner. Jaarlijks worden leveranciers uitgenodigd voor een leveranciersdag waarbij zij worden bijgepraat over ontwikkelingen binnen Royal A-ware. Daarnaast hebben medewerkers van de afdeling Inkoop regelmatig contact met de leveranciers. Naast leveranciers van kaas en leveranciers overige goederen werkt Royal A-ware sinds 1 januari 2015 samen met melkveehouders uit Noord-Nederland. Royal A-ware houdt via de buitendienstmedewerkers (contactpersoon voor melkveehouders) en bijeenkomsten contact met deze melkveehouders.

4. Samenwerkingspartners Royal A-ware heeft strategische langdurige samenwerkingen met: • Fonterra: de wei die vrijkomt in de kaasfabriek wordt in de ingrediëntenfabriek verwerkt tot

hoogwaardige wei ingrediënten voor onder meer voeding voor ouderen en sporters. • Coöperatie NoorderlandMelk: vanaf 1 januari 2015 leveren zij een belangrijk deel van de melk

voor de kaasfabriek. • Kaasfabriek De Graafstroom: Een aanzienlijk deel van de kaas die in deze fabriek wordt

geproduceerd wordt verkocht via het netwerk van Royal A-ware Medewerkers en directie onderhouden op frequente basis contact met deze partners.

5. Inzetmedewerkers Royal A-ware werkt samen met ongeveer 500 inzetmedewerkers. In nauwe samenwerking met inzetbureaus worden inzetmedewerkers geselecteerd. De communicatie met inzetmedewerkers verloopt voornamelijk via het inzetbureau en de A-ware medewerker die leiding geeft aan de inzetmedewerkers.

12

6. Brancheorganisaties

Royal A-ware is onder meer aangesloten bij de Nederlandse ZuivelOrganisatie (NZO) en de brancheorganisatie voor de Nederlandse zuivelhandel Gemzu. Via het lidmaatschap van brancheorganisaties is Royal A-ware aangesloten op ontwikkelingen in de branche. Daarnaast neemt hebben medewerkers van Royal A-ware zitting in werkgroepen van deze brancheorganisaties om onder meer de belangen van deze branches te behartigen.

7. Vakbonden Royal A-ware heeft regelmatig contact met de vakbonden om te zorgen dat medewerkers op een prettige manier bij Royal A-ware kunnen werken.

8. Overheid

Royal A-ware is in vijftien Nederlandse gemeenten en daarmee in acht provincies actief. De rijksoverheid beïnvloedt Royal A-ware onder meer via wet- en regelgeving. Provinciale en gemeentelijke overheden zijn betrokken bij onder meer de bouw van de kaasfabriek in Heerenveen, de realisatie van een nieuw rijpings- en verpakkingsbedrijf in Almere en de uitbreiding van de locatie in Culemborg. Periodiek is contact met waterschappen over onder meer afvalwater. Daarnaast is Royal A-ware sinds begin 2015 ook actief in België. In Merchtem (vlakbij Brussel) heeft zij een roomfabriek overgenomen.

9. Media Royal A-ware wordt regelmatig benaderd door journalisten met vragen over ontwikkelingen binnen. Medewerkers van Royal A-ware proberen de vragen van journalisten, in overleg met de woordvoerder, te beantwoorden. Daarnaast werken directieleden en medewerkers regelmatig mee aan interviews voor bijvoorbeeld vakbladen.

10. Financiële instellingen

De afdeling Finance onderhoudt contacten met de financiële instellingen waar Royal A-ware mee samenwerkt.

Op de stakeholders 11 tot en met 15 (Concurrentie, Belastingdienst, Maatschappelijke organisaties, Key Opinion Leaders, Buren) kan Royal A-ware geen directe invloed uitoefenen. Royal A-ware zorgt dat deze stakeholders via de website informatie kunnen vinden. Daarnaast neemt Royal A-ware, indien daar aanleiding voor is, contact op met deze stakeholders. Ook staat Royal A-ware open voor gesprekken met deze stakeholders.

Bronnen: • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA) • www.royal-aware.com

Figuur 10 Overzicht vestigingen Royal A-ware

13

Coöperatie NoorderlandMelk belangrijke melkleverancier kaasfabriek In 2013 ondertekent A-ware Food Group een samenwerkingsovereenkomst met de coöperatie NoorderlandMelk. NoorderlandMelk is een zelfstandige coöperatie van melkveehouders gevestigd in Noord-Nederland.

Deze samenwerking betekent dat de leden van NoorderlandMelk vanaf 2015 alle melk aan A-ware Food Group leveren. Royal A-ware kan hierdoor beschikken over een forste stroom kwaliteitsmelk voor haar kaasfabriek die in 2015 haar deuren opent. NoorderlandMelk is hiermee verzekerd dat de melk van haar leden tegen marktconforme voorwaarden kan worden afgezet. Ad van Velde, voorzitter van NoorderlandMelk. “Wij zijn trots dat wij direct kunnen samenwerken met een oer-Hollands familiebedrijf dat in ons melkwinningsgebied een nieuwe kaasfabriek bouwt. Deze samenwerking past geheel bij het ondernemende en proactieve karakter van de bij ons aangesloten melkveehouders.”

Figuur 11 Ad van Velde en Jan Anker ondertekenen de

samenwerkingsovereenkomst

Samenwerking met de grootste zuivelcoöperatie van de wereld: Fonterra Pal naast de kaasfabriek van Royal A-ware staat een ingrediëntenfabriek van Fonterra. De wei die vrijkomt bij de productie van kaas gaat door leidingen direct naar de ingrediëntenfabriek van Fonterra. Fonterra verwerkt de wei vervolgens tot hoogwaardige ingrediënten die worden gebruikt voor babyvoeding, sportdrinks, producten voor ouderen, sondevoeding en andere health producten. Theo Spierings, CEO Fonterra: ‘We hebben erover gesproken dat zij de kaasproductie op zich nemen en wij de weiproductie. Wij hebben het klantennetwerk in de wereld. Dus het is absoluut een ‘win-win’ vanuit het perspectief van beide partijen. (Bron: Film ‘kaas op de plank’)

Figuur 12 Theo Spierings(CEO Fonterra) en

Jan Anker (CEO Royal A-ware)

Samenwerking Royal A-ware en De Graafstroom / Deltamilk Sinds juli 2012 werkt Royal A-ware nauw samen met De Graafstroom / Deltamilk. Dit betekent dat de kaas van De Graafstroom grotendeels via het netwerk van de A-ware Food Group wordt verkocht.

Figuur 13 Logo De Graafstroom

Jan Anker over de samenwerking met De Graafstroom / Deltamilk: “De Graafstroom produceert natuurgerijpte kaas van hoge kwaliteit. Dankzij haar flexibele en efficiënte fabriek is De Graafstroom prima in staat kaas op wens van de klant te produceren. Dit past uitstekend in de klantgerichte aanpak van Royal A-ware.”

14

10 Waarom en waarbij betrekt uw organisatie haar stakeholders (geef voorbeelden van de manier waarop uw organisatie dat heeft gedaan)? Inzicht krijgen in de impact van onze besluiten en activiteiten op specifieke stakeholders. er achter komen of onze positieve impact op de omgeving kan worden vergroot en de negatieve impact kan worden verminderd. er achter komen of onze claims met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen geloofwaardig worden gevonden. onze MVO-presentaties te beoordelen. mogelijke conflicten tussen onze eigen belangen, die van onze stakeholders en de algemene maatschappelijke verwachtingen te bespreken en zo

mogelijk op te lossen. aan bepaalde wettelijke verplichtingen die we ten op zichte van stakeholders hebben te voldoen. transparant te zijn in wat we doen (onze activiteiten en besluiten). waar mogelijk partnerschappen te vormen die voor ons en onze stakeholders voordelen bieden.

Royal A-ware betrekt stakeholders bij haar organisatie. De kennis en het netwerk van stakeholders dragen bij aan de verdere ontwikkeling van Royal A-ware. Hieronder enkele voorbeelden hoe stakeholders bij de organisatie worden betrokken. • Medewerkers worden via artikelen in het personeelsblad I-ware periodiek bijgepraat over MVO-

ontwikkelingen en uitgenodigd om suggesties aan te dragen. Ook op intranet worden regelmatig berichten geplaatst.

• Melkveehouders waar Royal A-ware direct mee samenwerkt worden maandelijks via een digitale nieuwsbrief geïnformeerd. Daarnaast ontvangen zij een aantal keer per jaar het magazine ‘Kaas op de Plank’ en worden zij twee keer per jaar uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst.

• Royal A-ware regelmatig om tafel met een klankbordgroep van melkveehouders (zie kader bij deze vraag).

• MVO staat regelmatig op het programma van een bijeenkomst van de kernploeg (100 medewerkers op sleutelposities) en top 35 (afvaardiging van management teams en stafdiensten).

• In gesprekken met klanten en leveranciers staat MVO regelmatig op de agenda. Doel van deze gesprekken is inzicht krijgen in de MVO-ambities van klanten en leveranciers en bekijken waar kansen liggen om gezamenlijk MVO-vraagstukken op te pakken.

• Royal A-ware staat open voor uitnodigingen voor bijeenkomsten waar deelnemers kennis en ervaring over MVO uitwisselen. Deze bijeenkomsten leiden veelal tot inspiratie en contacten om MVO verder in te vullen.

Bronnen: • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) • NGO-analyse (niet openbaar beschikbaar) • www.royal-aware.com • I-ware (niet openbaar beschikbaar) • Kaasplank - http://www.royal-aware.com/nl/producten/kaas-op-de-plank/

15

Klankbordgroep melkveehouders Royal A-ware werkt vanaf 1 januari 2015 direct samen met melkveehouders uit Noord-Nederland. Al eind 2013 heeft Royal A-ware een klankbordgroep met melkveehouders die melk aan A-ware gaan leveren opgericht. Regelmatig gaat Royal A-ware met deze melkveehouders in gesprek. Zo houdt Royal A-ware voeling met de zaken die op melkveebedrijven spelen. Daarnaast kan Royal A-ware de klankbordgroep zaken bij de klankbordgroep toetsen. Dit gaat over praktische zaken zoals de organisatie van het melktransport maar ook over beleidsmatige zaken. Zo heeft de klankbordgroep in 2014 meegedacht over de ontwikkeling van A-ware Duurzaam. Met dit programma wil Royal A-ware melkveehouders waarderen en stimuleren om hun bedrijfsvoering te verduurzamen.

Klankbordgroep melkveehouders

Manager Veehouderijzaken Koen Veldman over de samenwerking met de klankbordgroep bij de ontwikkeling van A-ware Duurzaam: “Samen met onze klankbordgroep “A-ware Duurzaam is het resultaat van goed overleg tussen alle partijen. We hebben een klankbordgroep van melkveehouders opgericht. Samen met hen hebben we een programma ontwikkeld, dat past bij ons bedrijf. Of eigenlijk moet ik zeggen dat aansluit bij de wensen van onze keten. We hebben het wiel niet opnieuw uitgevonden, maar we hebben het programma opgesteld zodat het bij ons past.”

Stakeholders betrokken bij ontwikkeling A-ware Duurzaam In 2014 heeft Royal A-ware het duurzaamheidsprogramma A-ware Duurzaam gelanceerd. Het projectteam dat A-ware Duurzaam heeft ontwikkeld heeft veel gesproken met een klankbordgroep van melkveehouders. Daarnaast heeft zij het programma besproken met stakeholders zoals Duurzame Zuivelketen, Natuur&Milieu, CBL en samenwerkingspartner Fonterra. De opmerkingen van stakeholders zijn gebruikt om A-ware Duurzaam verder aan te scherpen. Daarnaast heeft Royal A-ware een aantal stakeholders aan het woord gelaten in een magazine om melkveehouders meer te vertellen over het belang van duurzaam ondernemen. Melkveehouder Koos Flinkert, lid van de klankbordgroep “Het programma is een no-nonsense pakket. Het past bij A-ware en bij de melkveehouders. Het gewoon goed doen, dat is wat ons het beste past. Duurzaam denken en doen, zit ons in de genen. Wij moeten daar met ondernemerschap en eigeninitiatief invulling aan geven.”

Figuur 14 Koos Flinkert

Figuur 15 Wilco de Jong

Melkveehouder Wilco de Jong. Lid van de klankbordgroep: “De hele keten moet een bijdrage leveren. Ook A-ware Food Group. Ik hoop dan ook dat ze ons blijven stimuleren en prikkelen om duurzamer te ondernemen, maar ook dat ze zelf beloften nakomen en stappen zetten. We moeten het samen doen. Het is goed dat A-ware Food Group ondernemers beloont voor duurzaam gedrag. Het is een prikkel voor ons, als ondernemers. Aan ons de taak op te pakken en te laten zien dat wij waarde hechten aan een duurzame wereld. Dat laatste vind ik erg belangrijk. We moeten als sector aan de consument tonen dat we bezig zijn met de verduurzaming van onze bedrijven. De consument moet een goed gevoel krijgen bij onze kaas.”

Meer informatie: • Visie Duurzame ZuivelKeten in Kaasplank nummer 6: http://www.royal-aware.com/nl/producten/kaas-op-de-plank/ • CBL, Natuur & Milieu en Fonterra in magazine A-ware Duurzaam: http://www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam

16

MVO-kernthema’s In dit deel van de referentiematrix is uitgewerkt hoe Royal A-ware de pijlers van het MVO beleid heeft geformuleerd en de wijze waarop stakeholders zijn betrokken. Voor de volledigheid eerst een korte toelichting op het stappenplan dat Royal A-ware heeft gevolgd bij het bepalen van de pijlers van haar MVO-beleid. 1. Opstellen stakeholderanalyse.

2. Analyse van de rol van Royal A-ware in de keten van koe tot consument (zie ook vraag 11).

3. Op basis van de stakeholderanalyse en de analyse van de rol van Royal A-ware in de keten is de

prioriteitenmatrix opgesteld: • Bepalen relevante (zie ook vraag 12) en significante onderwerpen (zie ook vraag 13 en 14). • Relevante en significante onderwerpen zijn geprioriteerd (zie ook vraag 15 en 16).

4. Uitwerken MVO-beleid: • De prioritaire onderwerpen uit de prioriteitenmatrix zijn geclusterd tot vier pijlers die de kern van

het MVO-beleid van Royal A-ware weergeven. Voor iedere pijler is een ambitie geformuleerd (zie kader op volgende pagina).

• Tevens zijn acties ondernomen om invulling te geven aan de MVO-ambities van Royal A-ware (zie ook vraag 37).

A-wareness: MVO voor Royal A-ware Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) voor Royal A-ware is A-wareness wat is gebaseerd op vier pijlers:

MVO-kansen in de omgeving van de Royal A-ware en haar ketenpartners signaleren en via langdurige samenwerking integraal duurzaamheidsvoordeel realiseren (continuïteit ondernemingen, aarde en mensen).

Creëren van een werkomgeving waar kennis, kunde en ambitie van medewerkers optimaal tot recht komen en daarmee bijdragen aan het succes van de Royal A-ware.

Via proces-, product- en ketenoptimalisatie en -innovatie de impact van de Royal A-ware en haar ketenpartners op de omgeving beperken.

Als goede buur, waar nodig en mogelijk, initiatieven van plaatsgenoten om groepen mensen samen te brengen, via Stichting A-wareness, ondersteunen met kennis, goederen of donaties.

Bronnen: • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar)

17

11 Geef aan of u bij het bepalen van relevante onderwerpen heeft gekeken naar: Bij het bepalen van de relevantie heeft Royal A-ware gekeken naar: de eigen activiteiten en besluiten. activiteiten en besluiten van organisatie in de waarde keten en invloedssfeer van uw organisatie. dagelijkse activiteiten en bijzondere situaties.

Royal A-ware heeft de term “relevantie” vertaald als “Typisch A-ware”. Typisch A-ware zijn de belangrijkste inputs en outputs van Royal A-ware. Deze zijn in de onderstaande figuur gevisualiseerd.

Figuur 16 Inputs en outputs Royal A-ware

In het midden van het bovenstaande figuur staat de keten van koe tot consument. De kernactiviteiten van de Royal A-ware zijn produceren, rijpen, transporteren en verhandelen van verse producten zoals kaas en dagverse zuivel. Bovenin het figuur staan de belangrijkste inputs van de Royal A-ware. • Royal A-ware verhandelt jaarlijks circa 200.000 ton kaas. Een deel van deze kaas (80.000 – 100.000

ton) produceert zij zelf in haar kaasfabriek in Heerenveen. Het resterende deel van de kaas koopt zij in bij partners.

• De melk die zij nodig heeft voor de productie van kaas en dagverse zuivel betrekt zij via vier stromen:

1. Directe samenwerking met melkveehouders uit Noord Nederland.

2. Samenwerking met de coöperatie NoorderlandMelk.

3. Dutch Milk Foundation1 4. Contracten met leveranciers en kort

durende contracten en aankoop op de vrije markt.

1 De onafhankelijke stichting Dutch Milk Foundation (DMF) zorgt voor de uitvoering van de fusievoorwaarden die de Europese Commissie heeft gesteld n.a.v. de fusie tussen Friesland Foods en Campina. Één van de voorwaarden is dat FrieslandCampina, onder bepaalde voorwaarden, aan nieuwe producenten van dagverse zuivelproducten en natuurgerijpte kaas in Nederland melk moet leveren. Meer informatie op www.stichtingdmf.nl/.

Figuur 17 Melkaanvoer Royal A-ware

18

• Royal A-ware investeert geld in de onderneming om de onderneming te laten functioneren. • Energie is noodzakelijk voor dienstverlening aan klanten. Denk aan diesel om de vrachtwagens te

laten rijden en elektriciteit om de pakhuizen te koelen en verpakkingsmachines te laten draaien.

• Royal A-ware is een dienstverlener. De inzet van vakkundige medewerkers is noodzakelijk om diensten (denk aan keren en verpakken van kazen) te kunnen verlenen aan klanten.

• Royal A-ware produceert jaarlijks ongeveer 3000 miljoen consumentenverpakkingen. Daarnaast gebruikt zij tijdens het rijpen kaascoating.

Onder in het figuur staan de outputs van Royal A-ware. • De belangrijkste output zijn gerijpte kazen, verpakte kazen en kaasgrondstoffen voor klanten. • Naast kaas zijn er een aantal bijproducten. Denk aan de afvalstromen (folie, papier, restafval) maar

ook kaas die niet kan worden verkocht door bijvoorbeeld beschadigingen. Bij de productie van kaas komt wei vrij. Deze wei wordt door Fonterra verwerkt tot ingrediënten voor onder meer babyvoeding (zie ook kader bij vraag 9). De room die vrijkomt bij de productie van kaas en dagverse zuivel wordt vanaf medio 2015 verwerkt bij de Belgische roomproducent La Concorde die zij begin 2015 heeft overgenomen.

• Door kwalitatief hoogwaardige diensten te verlenen aan klanten, blijft Royal A-ware een gezonde onderneming en kan zij blijven bestaan (continuïteit).

• Royal A-ware heeft door activiteiten als conditioneren van pakhuizen en transport met vrachtwagens impact op het klimaat.

• Royal A-ware draagt bij aan de maatschappij (maatschappelijke meerwaarde). Denk aan het creëren van werkgelegenheid en bedrijfsactiviteiten voor toeleveranciers en klanten. Ook ondersteunt zij via Stichting A-wareness projecten gericht op bijzondere momenten voor haar buren en/of het vergroten van de kennis van kinderen over voeding. Tevens kunnen medewerkers de kennis die zij binnen bij Royal A-ware opdoen ook gebruiken bij bijvoorbeeld hun vrijwilligerswerk.

Twee thema’s die in omgeving van de kaasketen spelen zijn ‘voedselverspilling’ en ‘gezondheid’. De Rabobank signaleert dat meer dan de helft van de verspilling van voedsel plaatsvindt nog voordat de consument is bereikt. Zij schatten in dat bedrijven in de Europese agrifood jaarlijks ruim 10 miljard euro kunnen besparen door het toepassen van nieuwe technieken en slim samenwerken met andere partijen in de keten. Daarnaast heeft het Voedingscentrum bereken dat een consument gemiddeld 47 kilo voedsel verspild. Dit staat gelijk aan ruim €150! Voedselverspilling is zonde omdat voedsel wordt verspild en hiermee geld wordt weggegooid en het klimaat onnodig wordt belast. Als voedselverwerkend bedrijf wil Royal A-ware haar verantwoordelijkheid nemen en bekijken of zij haar verspilling kan verminderen en ook verliezen in de keten kan verminderen. Daarnaast staat het thema gezondheid op de agenda. Enerzijds omdat zij als producent van kaas, dagverse zuivel en rook- en smeltkazen invloed kan uitoefenen op de receptuur van deze zuivelproducten. Anderzijds omdat de belangstelling van consumenten voor gezond (vet, zout etc.) en puur (zonder onnodige toevoegingen) groeit. Bronnen: • Factsheet voedselverspilling van het Voedingscentrum

(http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professionals/Overig/VC_FSheet%20Voedselverspilling_v3.pdf ) • Persbericht: Rabobank: ‘Europese voedselproducenten kunnen ruim 10 miljard euro besparen door innovatie tegen voedselverspilling’-

https://www.rabobank.com/nl/press/search/2015/20150316_Food-innovation-never-goes-to-waste.html

19

Royal A-ware gaat room in eigen beheer verwerken; Efficiënte keten, optimale valorisatie melk Royal A-ware heeft begin 2015 de Belgische roomproduct La Concorde overgenomen. La Concorde, opgericht in 1929, beschikt over een moderne fabriek gespecialiseerd in de productie van roomproducten welke door toonaangevende chef-koks en banketbakkers worden gebruikt. ‘Het in eigen beheer verwaarden van melk via roomproducten past in onze strategie om ketens sneller en duurzamer te organiseren.’ Aldus CEO Jan Anker. ‘We zijn trots dat we de expertise en vakmanschap van de medewerkers van La Concorde kunnen benutten om premium-kwaliteit roomproducten aan onze klanten te bieden.’

Figuur 18 Productielijn voor roomproducten

12 Welke onderwerpen zijn relevant? De prioriteitenmatrix heeft Royal A-ware ‘relevant’ gedefinieerd als een belangrijke input of output van de ketens waarin zij actief is. Bij vraag 11 worden de relevante inputs en outputs toegelicht.

• Behoorlijk bestuur • Het oplossen van klachten • Eerlijke marketing, informatie en eerlijke werkwijzen bij het sluiten van

contracten met opdrachtgever • Het beschermen van de consumentengezondheid en –veiligheid • Dienstverlening aan consumenten/opdrachtgever, ondersteuning, oplossen van

klachten en geschillen • Dierenwelzijn

Deze indicator heeft Royal A-ware aan de prioritietenmatrix toegevoegd. Koeien staan aan het begin van de zuivelketen waarin Royal A-ware actief is.

• Werkgelegenheid en arbeidsrelaties • Werkomstandigheden en sociale bescherming • Sociale dialoog • Gezondheid en veiligheid op het werk • Persoonlijke ontwikkeling en training op de werkplek

• Voorkomen van milieuvervuiling • Duurzaam gebruik van hulpmiddelen • Mitigatie van en adaptatie aan klimaatverandering • Bescherming van het milieu, biodiversiteit en herstel natuurlijke leefgebieden

• Betrokkenheid bij de gemeenschap • Opleiding en cultuur • Het scheppen van werkgelegenheid en het ontwikkelen van vaardigheden • Gezondheid

20

13 Welke criteria heeft u gebruikt bij het bepalen van de significante onderwerpen? Royal A-ware heeft de mate waarin onderwerpen significant zijn bepaald aan de hand van drie kenmerken. 1. Inschatting van het te verwachten effect (gering, midden hoog) wanneer Royal A-ware op dit punt

actie onderneemt. 2. Mate (laag, midden, hoog) waarin een onderwerp prioriteit heeft voor stakeholders in het algemeen. 3. Mate (laag, midden, hoog) waarin een onderwerp voor maatschappelijke organisaties in het

bijzonder een prioriteit is. Bronnen: • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) Royal A-ware heeft dus gekeken naar: De mate waarin het onderwerp effect heeft op uw stakeholders en duurzame ontwikkeling. Het effect van het wel of niet nemen van extra actie(s) op dit onderwerp. De mate van bezorgdheid van uw stakeholders over het onderwerp. De maatschappelijke verwachtingen van wat verantwoord gedrag is met betrekking tot deze effecten op dit onderwerp.

Bronnen: • NGO analyse (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar)

14 Welke onderwerpen zijn significant?

Bij vraag 13 is uiteengezet op welke wijze Royal A-ware heeft bepaald welke onderwerpen significant zijn. De significante onderwerpen staan in de onderstaande tabel.

• Behoorlijk bestuur • Het bevorderen van maatschappelijke verantwoordelijkheid in de waardeketen • Eerlijke marketing, informatie en eerlijke werkwijzen bij het sluiten van

contracten met opdrachtgever • Het beschermen van de consumentengezondheid en –veiligheid • Dierenwelzijn

Deze indicator heeft Royal A-ware aan de prioritietenmatrix toegevoegd. Koeien staan aan het begin van de zuivelketen waarin Royal A-ware actief is.

• Werkgelegenheid en arbeidsrelaties • Werkomstandigheden en sociale bescherming • Sociale dialoog • Gezondheid en veiligheid op het werk • Persoonlijke ontwikkeling en training op de werkplek

• Voorkomen van milieuvervuiling • Duurzaam gebruik van hulpmiddelen • Mitigatie van en adaptatie aan klimaatverandering • Bescherming van het milieu, biodiversiteit en herstel natuurlijke leefgebieden

• Betrokkenheid bij de gemeenschap • Opleiding en cultuur • Het scheppen van werkgelegenheid en het ontwikkelen van vaardigheden

21

15 Welke criteria heeft u gebruikt bij het bepalen van prioritaire onderwerpen? De prioritaire onderwerpen zijn bepaald op basis van de volgende criteria: 1. Mate (gering of geen / beperkt / groot) waarin Royal A-ware invloed op een onderwerp kan

uitoefenen. 2. Op basis van een stakeholderanalyse onder klanten is bepaald in welke mate (laag, midden, hoog)

een onderwerp prioriteit is voor een klant.

In dit stappenplan is rekening gehouden met: uw prestaties afgezet tegen wet- en regelgeving en internationale (gedrags)normen. uw prestaties afgezet tegen de 'state of the art' en 'best practices'. de mate waarin het onderwerp bijdraagt aan of afbreuk doet aan uw doelstellingen. de kosten versus de baten van het ondernemen van actie op het onderwerp. de tijd die het kost om de gewenste resultaten te bereiken. de kostenimplicaties wanneer het onderwerp niet snel wordt aangepakt. het gemak en de snelheid waarmee acties kunnen worden uitgevoerd – de 'quick wins'.

Bronnen: • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar)

16 Welke onderwerpen hebben prioriteit? De prioritaire onderwerpen zijn samengevat onder de noemer ‘A-wareness’ en geclusterd in vier pijlers. Centraal staat een Actieve ketenpartner die continuïteit nastreeft door het leveren van excellente dienstverlening. Daarnaast heeft de Royal A-ware oog voor het Arbeidsklimaat en de Aarde en Aandacht voor de samenleving. Deze vier pijlers zijn verder uitgewerkt (zie ook vraag 12 en 14). Bij de uitwerking hiervan is onderscheid gemaakt tussen de voortuin en achtertuin

Bronnen: • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • www.royal-aware.com

17 Tot welke acties heeft dit geleid of gaat u nemen?

Royal A-ware heeft de systematiek van de MVO PrestatieLadder gebruikt om haar ambities (zie ook inleiding van het deel MVO kernthema’s) te concretiseren in doelstellingen en actiepunten. Een aantal acties worden hieronder gepresenteerd.

Gedragscode voor medewerkers Royal A-ware wil dat alle medewerkers veilig en met plezier kunnen werken. Daarom heeft zij een gedragscode opgesteld. Hierin staan afspraken hoe medewerkers van Royal A-ware met elkaar en bijvoorbeeld klanten en leveranciers omgaan. De gedragscode is onderdeel van de arbeidsovereenkomst. Om deze reden ontvangen alle medewerkers bij hun indiensttreding een exemplaar van de gedragscode.

Figuur 20 Element uit de poster over de gedragscode

Op alle vestigingen van Royal A-ware komt medio 2015 een poster met een verkorte versie van de gedragscode te hangen. Op deze poster worden de belangrijkste afspraken uit de gedragscode toegelicht aan de hand van een incoontje en een korte tekst. Zo is de gedragscode voor alle medewerkers goed te begrijpen. Een verkorte versie van de gedragscode staat op www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode

Figuur 19 A-wareness MVO voor Royal A-ware

22

Gedragscode voor leveranciers Royal A-ware wil MVO-kansen signaleren en hierop inspelen. Door deze kansen samen met leveranciers aan te grijpen, kan Royal A-ware duurzame stappen voorwaarts zetten. Om dit te bewerkstelligen, verwacht Royal A-ware van haar leveranciers zij zich houden aan de principes zoals uiteengezet in de gedragscode voor leveranciers. Deze principes hebben onder meer betrekking op mensenrechten en eerlijk zaken doen. Een verkorte versie van de gedragscode staat op www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode

A-ware Duurzaam Samen met een klankbordgroep van melkveehouders heeft Royal A-ware het programma A-ware Duurzaam ontwikkeld. Met A-ware Duurzaam waardeert en stimuleert A-ware Food Group dus de melkveehouders waar zij mee samenwerkt om duurzamer te ondernemen.

Figuur 21 Logo A-ware Duurzaam

A-ware Duurzaam is gebaseerd op vier pijlers: voedselveiligheid, zorg voor de koe, zorg voor de aarde en transparant naar de maatschappij. De laatste pijler maatschappij valt uiteen in weidegang en kennisontwikkeling van melkveehouders en burger. A-ware Duurzaam is zo opgebouwd dat melkveehouders worden gestimuleerd om aan alle pijlers te werken. Met andere woorden integraal werken aan het verduurzamen van een melkveebedrijf. Iedere stap die een melkveehouder binnen A-ware Duurzaam zet wordt gewaardeerd met punten. Op basis van het aantal punten ontvangt een melkveehouder een premie van maximaal €1 per 100 kilogram melk. Meer informatie op http://www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam

Figuur 22 Uitgangspunten A-ware Duurzaam

23

Aan de slag met voedselverspilling Royal A-ware wil samen met haar ketenpartners bouwen aan kortere, beter renderende agrifoodketens. Kortere ketens leveren immers versere producten, zijn efficiënter en resulteren in minder voedselverspilling. Royal A-ware gaat in 2015, onder leiding van onderzoekers van Wageningen Universiteit, aan de slag met dit thema. Samen met de onderzoekers formuleert de werkgroep een definitie voor voedselverspilling binnen Royal A-ware. Daarnaast wordt gezocht naar de ‘hotspots’ op het gebied van verspilling en de mogelijkheden om de verspilling terug te dringen geïnventariseerd.

Figuur 23 Aan de slag tijdens aftrapbijeenkomst project

voedselverspilling.

Verduurzamen logistiek; Gaat verder dan verlagen van het brandstofverbruik Het wagenpark van A-ware Logistics bestaat uit 200 vrachtwagens en 15 busjes. Voertuigen die onder geconditioneerde omstandigheden kaas en andere verse foodproducten vervoeren. Het team van A-ware Logistics zet zich in om haar dienstverlening te verduurzamen. Belangrijke elementen hierin zijn de werkwijze van de chauffeur, het wagenpark en een adequate planning en monitoring. Het team zet constant stappen om de impact van de activiteiten van A-ware Logistics op de aarde en omgeving te minimaliseren en tegelijkertijd het werkplezier van medewerkers te vergroten. Allemaal stappen die bijdragen aan excellente dienstverlening aan onze klanten.

Figuur 24 Vrachtwagen Royal A-ware

Enkele voorbeelden: - Rijstijl assistent

Alle chauffeurs hebben een persoonlijke rijstijl assistent aan boord. Dit systeem geeft de chauffeur tijdens de rit direct feedback op de rijstijl. De feedback heeft onder meer betrekking het brandstofverbruik, remmen en optrekken, en het gebruik van de cruise control. De directe feedback van de rijstijl assistent draagt bij aan het verlagen van het brandstofverbruik en het voorkomen van schades.

- Wagenparkbeheer: schoon en steeds duurzamer Het beheer van het wagenpark speelt een belangrijke rol bij het verlagen van het brandstofverbruik. De chauffeurs zorgen dat hun vrachtwagen er altijd netjes en schoon uitziet. Daarnaast wordt gekeken naar banden en de bandenspanning. Bij de aankoop van nieuwe vrachtwagens wordt, waar mogelijk, de meeste duurzame variant aangekocht.

- Opleidingen A-ware Food Group geeft actief invulling aan de Europese richtlijn Code 95. Deze richtlijn schrijft voor dat chauffeurs trainingen volgen om hun vakbekwaamheid te behouden. A-ware Logistics organiseert in dit kader regelmatig trainingen. Aanvullend daarop worden extra trainingen aangeboden en hebben chauffeurs de mogelijkheid om een erkend MBO-3 diploma te behalen. Alle scholingsactiviteiten worden geregistreerd in het opleidingshuis zodat voor chauffeur en leidinggevende inzichtelijk is over welke kennis en vaardigheden een chauffeur beschikt.

Figuur 25 Vrachtwagenchauffeur

24

Knowledge & Education Knowledge & Education is de overkoepelende naam voor alle initiatieven van Royal A-ware om haar medewerkers de gelegenheid te bieden zich te ontwikkelen. Dit doen zij door onder meer trainingen samen te stellen en te zorgen dat werkinstructies op de werkvloer beschikbaar zijn. In 2015 werken zij onder meer aan een training waarmee medewerkers Nederlands beter onder de knie kunnen krijgen.

.

Knowledge & Education is gebaseerd op twee bouwstenen: 1. Kennishuis

Binnen het kennishuis is heel veel kennis beschikbaar (‘contentmanagement’). Denk aan werkinstructies, hygiënevoorschriften en het handboek voor chauffeurs. Deze kennis moet up-to-date op de werkplek beschikbaar zijn. Kennis is daarom digitaal via ‘Learning Guides’ beschikbaar via intranet. Veel collega’s hebben op de werkvloer geen toegang tot intranet. Het team van Knowledge & Education zoekt daarom andere manieren om de ‘Learning Guides’ beschikbaar te stellen (‘supportmanagement). Denk aan informatiezuilen op de werkvloer en laptops. Ook wordt gezocht naar een manier om chauffeurs toegang te geven tot de Learning Guide

Figuur 26 Informatiezuil op de werkvloer waarmee medewerkers gemakkelijk procedures etc. kunnen raadplegen.

2. Opleidingshuis Het opleidingshuis is gericht op het borgen van de kennis en kunde van medewerkers. Hierin staan onder meer E-learning modules. Daarnaast worden kennis en vaardigheden die medewerkers opdoen in het opleidingshuis vastgelegd. Hierdoor heeft het team van Knowledge & Education samen met de afdeling HRM goed zicht op de kennis en vaardigheden van de medewerkers. Daarnaast worden vanuit het opleidingshuis certificaten opgesteld die worden uitgereikt aan de medewerkers die een training, e-learningmodule of opleiding succesvol hebben afgerond.

Stichting A-wareness: betrokken buurman Royal A-ware is de initiatiefnemer van de Stichting A-wareness. Het familiebedrijf wil als maatschappelijke betrokken bedrijf met de stichting een bijdrage leveren aan het welzijn van haar buren. Zij doet dit door projecten die: • Bijdragen aan leuke, mooie, bijzondere en gedenkwaardige

momenten voor onze buren • Gericht op vergroten van kennis van kinderen en volwassenen over

voedsel Als actieve ketenpartner wil het familiebedrijf dit graag doen in samenwerking met haar medewerkers, klanten en haar leveranciers. Ook in 2015 heeft zij de ambitie om tientallen projecten te ondersteunen. Meer informatie op www.StichtingA-wareness.com.

25

Aan de slag met Nederlands op de werkvloer Het team van Knowledge & Education heeft een stappenplan ontwikkeld waarmee A-ware medewerkers stapsgewijs Nederlands kunnen leren of verder verbeteren. 1. Thuis voelen en de basis op orde

De informatie die nodig is om werkzaamheden veilig uit te voeren is beschikbaar in het Nederlands, Engels en Pools. Denk aan traingen gericht op kwaliteit en voedselveiligheid en werkinstructies en procedures zijn in verschillende talen op de werkvloer beschikbaar.

2. Nederlands herkennen Elke dag is er op de werkvloer de gelegenheid om Nederlands te leren. Werkinstructies worden zo opgesteld dat medewerkers worden geprikkeld om Nederlands te leren. Denk aan de éénpuntslessen waarbij werkinstructies zijn uitgewerkt aan de hand van foto’s en korte teksten.

3. Nederlands eigen maken Het volgen van trainingen (klassikaal en e-learning) om de Nederlandse taal verder onder de knie te krijgen. Het doel van deze trainingen is dat medewerkers daarna kunnen deelnemen aan reguliere trainingen voor operators van Royal A-ware. Denk aan taalavonden en taalcursussen.

4. Doorstromen naar reguliere trainingen Meer informatie over de wijze waarop Royal A-ware medewerkers de kans geeft Nederlands beter onder de knie te krijgen leest u in de factsheet die te vinden is via deze link: http://www.royal-aware.com/download/676/Documenten/ANK0293_FL_Taalconvenant.pdf

Figuur 27

Bij stap 2 hoort onder meer het A-ware woordenboek. Hierin staan veel

gebruikte woorden in het Nederlands, Engels en Pools. Alle woorden worden

met een foto geïllustreerd

Daarnaast zijn binnen het managementsysteem voor de MVO PrestatieLadder diverse doelstellingen voor indicatoren zoals ziekteverzuim, arbeidsongevallen en het gebruik van fsc karton vastgelegd. Bronnen: • http://www.royal-aware.com/nl/mvo/ • www.stichtinga-wareness.com • Voortgangsrapportage MVO PrestatieLadder (niet openbaar beschikbaar). In de zomer van 2015 wordt een samenvatting van de resultaten

gepresenteerd in de vorm van een MVO-bericht. Dit bericht komt ook op www.royal-aware.com.

18 Toelichting op prioriteitsstelling (leg ook uit waarom bepaalde onderwerpen wel en niet zijn

meegenomen). Zie vraag 15. Hier is toegelicht hoe Royal A-ware haar MVO-prioriteiten heeft bepaald.

26

19 Geef aan welke stakeholders - en op welke wijze – u heeft betrokken bij het identificeren van relevante, significante en prioritaire onderwerpen.

Royal A-ware heeft stakeholders betrokken bij het bepalen van significante en prioritaire onderwerpen. • Royal A-ware heeft een stakeholderanalyse gemaakt. Vervolgens heeft zij bij het bepalen van de

significantie van een onderwerp meegewogen in welke mate een onderwerp prioriteit heeft voor stakeholders.

• Bij het bepalen van de prioriteit van onderwerpen heeft Royal A-ware meegewogen in welke mate een onderwerp prioriteit heeft voor haar klanten.

Bronnen • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Stakeholderanalyse (niet openbaar)

GEA leverancier van het jaar 2013 GEA Group is door Royal A-ware uitgeroepen tot leverancier van het jaar. Diverse bedrijfsonderdelen van GEA Group, toeleverancier van technische installaties voor de voedingsmiddelen, zijn actief binnen Royal A-ware. Zo levert GEA Group machines voor het snijden van kaas en is zij nauw betrokken bij de inrichting van de kaasfabriek die A-ware Food Group in Heerenveen bouwt. GEA Group heeft de titel ‘leverancier van het jaar’ verdiend omdat zij een prettige samenwerkingspartner is die actief met A-ware Food Group meedenkt en haar afspraken nakomt.

COO Klaas de Jong feliciteert Luc Gillis met de titel

‘Supplier of the Year’

‘Een paar weken geleden werden wij verrast met de nominatie voor de titel Supplier of the Year, een prachtig compliment’, zegt de heer Luc Gillis, Managing Director van GEA Process Engineering Benelux een van de vertegenwoordigende bedrijven van de GEA Group. ‘Dat we de titel ook hebben gewonnen is prachtig. Maar het project loopt, dus we genieten even en dan weer over tot de orde van de dag’. GEA Group is jarenlang betrokken als leverancier voor onder meer machines voor het snijden van kaas. ‘Met de bouw van de kaasfabriek is de samenwerking geïntensiveerd.’ Aldus Klaas de Jong, COO van A-ware Food Group. ‘Bij het ontwerp van onder meer de procesinstallaties en utilities voor de kaasfabriek in Heerenveen hebben zij bewezen als partner mee te denken in praktische oplossingen waarbij de kwaliteit voorop staat.

27

Integreren maatschappelijke verantwoordelijkheid in organisatie 20 Welke (typen) organisaties bevinden zich in uw invloedssfeer en hoe verhouden die zich tot uw

organisatie. In de onderstaande figuur is weergegeven welke stakeholders zich in de invloedsfeer en beïnvloedingssfeer van Royal A-ware bevinden.

Figuur 28 Invloedsfeer Royal A-ware

De keten van koe tot consument ligt in de invloedsfeer van Royal A-ware. Zij heeft directe invloed op de melkveehouders waar zij mee gaat samenwerken, haar leveranciers (kaasfabrieken en overige leveranciers) en medewerkers. Op haar klanten heeft zij beperkte invloed. Aan leveranciers en medewerkers kan Royal A-ware eisen stellen. Zij stelt in mindere mate eisen aan haar klanten. De laatste schakel in de keten, de consument, en organisaties die de publieke opinie beïnvloeden zoals Key Opinion Leaders liggen in de beïnvloedingsfeer van Royal A-ware. Waar nodig gaat Royal A-ware in dialoog met deze organisaties. Een voorbeeld is periodiek contact met vakbonden.

28

A-ware Food Group ontvangt het predicaat Koninklijk Het heeft Zijne Majesteit Koning Willem Alexander behaagd om A-ware Food Group het predicaat Koninklijk te verlenen. Voor A-ware Food Group is dit een letterlijk bekroning op het werk. Het oer-Hollandse familiebedrijf is gespecialiseerd in het produceren, rijpen, versnijden en verpakken van kaas en andere verse foodproducten zoals dagverse zuivel. Commissaris van de Koning van Gelderland, de heer Cornielje heeft het predicaat tijdens een feestelijke bijeenkomst uitgereikt aan Jan Anker, CEO van Royal A-ware.

Figuur 29 Commissaris van de Koning de heer Cornielje reikt het predicaat Koninklijk uit aan CEO Jan Anker

In zijn speech benoemt Commissaris van de Koning de heer Cornielje waarom Royal A-ware het predicaat Koninklijk heeft ontvangen. ‘Uw familiebedrijf is toonaangevend in de kaasketen, zowel nationaal als internationaal. Met de start van uw kaasfabriek in Heerenveen wordt u ook nog eens de derde kaasproducent van Nederland. Alles wat u doet is giga groot en mega efficiënt, en alles wat u aanpakt ademt groei. Dat u bij dit alles zo bescheiden blijft, vind ik een prestatie die de omvang van uw zakelijk succes evenaart. (…) Dat u zich voortaan Royal mag noemen, helpt daar ongetwijfeld bij. Want wat begon met de eenmanszaken van Peter Bouter en Arie Anker heeft nu 2.200 medewerkers in dienst, een omzet van meer dan een miljard, en heet de Royal A-ware Food Group. Ik feliciteer u van harte met dit ongelofelijke succes en met de eer die Koning Willem-Alexander u heeft bewezen.” De volledige speech van meneer Cornielje staat op http://www.gelderland.nl/4/toesprakencdk/Toespraak-bij-Royal-A-ware.html

Gerard Teuling van MVO Nederland over de aanpak van Royal A-ware Gerard Teuling, sectormanager food&agri bij MVO Nederland over de wijze waar Royal A-ware haar bedrijfsvoering verduurzaamt: MVO als ontdekkingsreis “A-ware Food Group kiest duidelijk voor een integrale aanpak van MVO, zonder dat het wollig of abstract wordt. Ze omarmen ISO 26000, de internationale richtlijn voor het implementeren van MVO in een organisatie. ISO 26000 is een handige kapstok voor een duurzaam melkveehouderijprogramma met perspectief. Vergeet niet dat MVO vraagt om continuïteit. Het leeft en verandert in de loop der tijd. Periodiek moet een organisatie de doelstellingen bekijken, beoordelen en opnieuw vaststellen. De mensen bij A-ware zijn zich daarvan bewust. Ze gaan resultaatgericht te werk en zien MVO als een ontdekkingsreis. De goede instelling als je het mij vraagt.” Lees het volledige interview met Gerard Teuling in het magazine A-ware Duurzaam. http://www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam

Figuur 30 Gerard Teuling

29

Royal A-ware; initiatiefnemer van Suvelskoalle Oentsjerk Royal A-ware heeft samen met Fonterra het initiatief genomen voor Suvelskoalle Oentsjerk. Zij willen de voormalige praktijkschool, samen met partners, ontwikkelen tot een platform voor training en innovatie in de melkveehouderij en zuivelindustrie in brede zin. De oprichting van Suvelskoalle Oentsjerk sluit aan op het initiatief Knowledge and Education van Royal A-ware. ‘Met Suvelskoalle Oentsjerk kunnen we operators voor kaasfabriek opleiden.’ Aldus Klaas de Jong, COO A-ware Food Group. ‘Daarnaast bieden we melkveehouders de gelegenheid om, samen met de partners van Oentsjerk, hun kennis en vaardigheden verder te ontwikkelen’.

Figuur 31 Partners Suvelskoalle Oentsjerk

De partners van Suvelskoalle Oentsjerk zijn (naast de founding partners Royal A-ware en Fonterra) BP, For Farmers, Dairy Training Centre, Semex, Lely, Kromwijk Electrotechniek. Onderdeel van Suvelskoalle Oentsjerk is een modern melkveebedrijf met 150 melkkoeien en een kleine zuivelfabriek

Samenwerking met Inclusief Groep; detacheert mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Sinds de zomer van 2013 werken jaar zeven mensen van de Inclusief Groep op detacheringsbasis bij Royal A-ware. De Inclusief Groep biedt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zo regulier mogelijk werk. De zeven hebben hun eigen voorman die de groep aanstuurt op de werkvloer. Daarnaast komt wekelijks een jobcoach langs vanuit Inclusief Intervens die de medewerkers individueel begeleidt.

Figuur 32 Flexpool van de Inclusief Groep aan het

werk bij Royal A-ware

21 Op welke manier stimuleert uw organisatie maatschappelijke verantwoordelijkheid bij andere organisaties? Geef voorbeelden.

Royal A-ware stimuleert maatschappelijke verantwoordelijkheid bij andere organisaties:

door maatschappelijke criteria mee te nemen in contractuele voorwaarden. door een openbare verklaring over maatschappelijke verantwoordelijkheid af te leggen. door het betrekken van de gemeenschap, politieke leiders en andere stakeholders. door bij het nemen van investeringsbeslissingen maatschappelijke criteria te hanteren. door kennis over maatschappelijke issues met stakeholders te delen, en hiermee het bewustzijn te vergroten. door samen met leveranciers, klanten en branchegenoten aan duurzaamheidsprojecten te werken. door het promoten van goede voorbeelden.

In de omgeving van Royal A-ware zijn naast klanten en leveranciers veel andere stakeholders actief (zie ook vraag 9). Royal A-ware prikkelt deze stakeholders op diverse manieren om met MVO aan de slag te gaan. Het prikkelen gebeurt veelal door medewerkers van Royal A-ware. Medewerkers worden daarom regelmatig bijgepraat over MVO binnen Royal A-ware zodat zij dit met andere organisaties kunnen delen. Royal A-ware staat open voor dialoog over MVO met stakeholders. Tevens neemt Royal A-ware deel aan netwerkbijeenkomsten en congressen over MVO om kennis op te doen en met anderen te delen. Daarnaast wordt MVO regelmatig geagendeerd in gesprekken met klanten en leveranciers. Hieronder een aantal activiteiten van Royal A-ware gericht op het prikkelen van stakeholders om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.

30

De Boer op: op de boerderij in gesprek over duurzame zuivel Royal A-ware heeft een aantal keer stakeholders uitgenodigd op het melkveebedrijf van Suvelskoalle Oentsjerk. Medewerkers van Royal A-ware gaan met stakeholders zoals klanten letterlijk ‘De Boer Op’ om zelf te ervaren wat komt kijken bij het verduurzamen (ondernemen met oog voor koe, aarde en maatschappij) van een modern melkveebedrijf.

Figuur 33 De Boer Op – met stakeholders in gesprek over duurzame

melkveehouderij

Het programma start met een inleiding over de visie van consumenten, wetenschappers en maatschappelijke organisaties op duurzame zuivel. Daarnaast licht Royal A-ware haar eigen visie op een duurzame zuivelketen toe. Hoogtepunt voor veel gasten is het bezoek aan de stal onder leiding van een ervaren dierenarts. Met de overall en laarzen laat de dierenarts zien wat komt kijken bij het verzorgen van koeien en het optimaliseren van dierenwelzijn en diergezondheid. Op deze bijeenkomst komt ook regelmatig een expert op het gebied van milieu aan het woord. Aan het einde van de dag hebben de stakeholders kennis en ervaring opgedaan die zij kunnen gebruiken bij de ontwikkeling van eigen visie en actiepunten ten aanzien van et verduurzamen van het zuivelschap.

Nederlands op de werkvloer Royal A-ware heeft het Taalakkoord ondertekend (zie ook kader bij vraag 17) waarmee zij aangeeft zich in te zetten om medewerkers de kans te geven Nederlands beter onder de knie te krijgen. Royal A-ware wil andere bedrijven inspireren hier ook mee aan de slag te gaan. Zo heeft opleidingsmanager Bart Beeftink tijdens de ondertekening van het Taalakkoord op 28 januari 2015, in het bijzijn van diverse bedrijven minister Asscher vertelt hoe Royal A-ware aan dit oppakt. Daarnaast heeft Bart Beeftink in maart 2015 op verzoek van het ministerie van SWZ een inleiding verzorgd op een bijeenkomst voor bedrijven die overwegen om ook met Nederlands op de werkvloer aan de slag te gaan. Met zijn presentatie heeft Bart diverse bedrijven weten te prikkelen. De presentatie van Bart is terug te zien op: www.youtube.com/watch?v=y86jBD4-nl4.

Figuur 34 Opleidingsmanager Bart Beeftink vertelt over de wijze waarom Royal A-ware

medewerkers de kans geeft Nederlands beter onder de knie te krijgen.

31

Leveranciersdag met als thema ‘Binden, boeien en laten groeien’ Jaarlijks organiseert Royal A-ware een leveranciersdag. De editie in 2014 stond geheel in het teken van de ‘people’ kant van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Zo is uitgebreid stil gestaan bij de wijze waarop werkgevers hun medewerkers via trainingen de kans kunnen geven zich verder te laten ontwikkelen.

Figuur 35 Uitnodiging leveranciersdag 2014

Een greep uit de sprekers: • Oud topschaatser Wennemars vertelde op energieke wijze over

zijn route naar de wereldtop. Zo gaf hij aan dat het delen van je dilemma’s en teleurstellingen kan leiden tot onverwachte mooie nieuwe kansen.

• Voormalig minister van Financiën Jan Cees de Jager blikte op de gedenkwaardige momenten in zijn carrière als staatssecretaris en minister van Financiën. Ook lichtte hij vijf megatrends toe waar ondernemende bedrijven de komende jaren mee worden geconfronteerd.

Figuur 36 Erben Wennemars op leveranciersdag 2014

• Opleidingsmanager van Royal A-ware Bart Beeftink heeft vertelt op de wijze waarop Royal A-ware haar medewerkers de kans geeft op opleidingen op maat te volgen. Met zijn pakkende praktijkvoorbeelden heeft hij leveranciers geprikkeld om nog eens kritisch naar het eigen opleidingsbeleid te kijken.

• Voorzitter van Stichting A-wareness Corine Kroft heeft toegelicht hoe Royal A-ware via Stichting A-wareness invulling geeft aan haar maatschappelijke betrokkenheid. Ook heeft zij leveranciers actief uitgenodigd om te kijken naar mogelijkheden om gezamenlijk projecten te ondersteunen.

Bronnen: • Verslagen bezoeken ‘De Boer Op’: bezoeken van stakeholders aan Suvelskoalle Oentsjerk (niet openbaar beschikbaar) • Digitale nieuwsbrief met terugblik leveranciersdag 2014 – (niet openbaar beschikbaar – op te vragen bij managementassistente A-ware Services) • Zie ook vraag 10

32

Due dilligence 22 Op welke manier beoordeelt uw organisatie (potentiele) negatieve effecten van de eigen

activiteiten en besluiten op de maatschappij, milieu en economie? Royal A-ware beoordeelt via een aantal routes haar impact om maatschappij, milieu en economie: • Royal A-ware ziet het kwaliteitssysteem als een wezenlijk onderdeel om kwaliteit, voedsel- en

procesveiligheid en producten die voldoen aan relevante wetgeving te waarborgen en daarmee te voldoen aan haar verantwoordelijkheid tegenover afnemers, consumenten, medewerkers en omgeving.

• Jaarlijks worden opnieuw de belangrijkste inputs en outputs van Royal A-ware vastgesteld (zie figuur bij vraag 11). Hiermee heroverweegt Royal A-ware jaarlijks wat haar effect op maatschappij, milieu en economie is.

• Periodiek worden financiële rapportages (zoals jaarverslag) opgesteld om de financiële prestaties van Royal A-ware te monitoren.

• Binnen het QHSE (Quality Health Safety and Environment) team is een portefeuillehouder arbo en milieu actief. Deze persoon is verantwoordelijk voor het monitoren van de impact van Royal A-ware op het milieu en onderneemt desgewenst actie.

Bronnen: • Kwaliteitsbeleid Royal A-ware en leveranciersaudits (op te vragen bij QA manager betreffende business unit)

Kwaliteitssysteem Royal A-ware Royal A-ware staat garant dat alle locaties en processen voldoen aan minstens een door de GFSI (Global Food Safety Initiative) erkende standaard. Hieronder enkele voorbeelden van kwaliteitscertificaten waarover vestigingen va Royal A-ware beschikken. • In maart 2015 is binnen de kaasfabriek de audit voor de kwaliteitsstandaarden BRC en IFS met succes

afgerond. Deze vestiging beschikt nu over het BRC-A en IFS higher level certificaat. Ook de vestiging in Coevorden beschikt over BRC.

• A-ware Bouter Cheese is sinds 10 december 2013 gecertificeerd voor het Business Continuity Management System (BCMS). Deze ISO-norm borgt dat bedrijven tijdens calamiteiten zoals stroomuitval, een gedegen plan van aanpak volgen waarbij de continuïteit van dienstverlening zoveel mogelijk blijft geborgd. A-ware Bouter Cheese is trots op het behalen van het BCMS certificaat. Zeker ook omdat zij als één van de eerste food-bedrijven in Nederland dit certificaat in ontvangst mag nemen.

Figuur 37 Ton Wessels van Lloyds overhandigt het BCMS certificaat aan Erik Willems en Bert Hijkoop van A-ware Bouter Cheese.

• Al eerder, in december 2014, heeft de productielocatie in Almere het BRC-A en IFS higher level certificaat behaald. Sinds januari 2015 voldoet deze locatie ook aan de standaarden van de retailer Tesco; de hoogste kwaliteitsstandaarden van Europa.

• Diverse pakhuizen en de vestiging in Harderwijk beschikken over FSSC22000.

• Op de vestigingen in onder meer Coevorden, Almere en Culemborg wordt volgens de PMS-systematiek gewerkt. Deze systematiek is gebaseerd op “Plan – Do – Check - Act”. De KPI’s (Kritische Prestatie Indicatoren) van Royal A-ware worden afgepeld naar handelingsindicatoren voor de operators aan de lijn. De operator wordt hiermee verantwoordelijk voor het deel van het proces waarop hij daadwerkelijk invloed kan uitoefenen. Bovendien is hiermee de drempel voor een operator lager om suggesties door te geven. De PMS-systematiek draagt bij aan de kwaliteit van de dienstverlening omdat de operator nog nauwer bij het productieproces is betrokken.

33

Autoloader Regelmatig legt een chauffeur samen met een collega met de hand de kazen in de vrachtwagen. Dit is een lichamelijk belastende handeling. Royal A-ware werkt daarom mee aan een “autoloader”. Dit is een machine die in de vrachtwagen wordt gemonteerd waardoor deze machinaal kan worden geladen. De autoloader is nog niet praktijk klaar. De Royal A-ware blijft meedenken en -werken om dit systeem praktijk klaar te krijgen. Daarnaast werkt de Royal A-ware samen met andere bedrijven en een ergotherapeut aan een “til-hulp”; een apparaat dat de fysieke belasting tijdens het laden reduceert.

Figuur 38 Autoloader

Gebouwen in Almere getoetst aan GPR Royal A-ware heeft in 2014 een centraal kantoor en modern rijpings- en verpakkingsbedrijf in Almere geopend. Royal A-ware heeft hiervoor twee bestaande gebouwen op het bedrijventerrein Stichtse Kant aan haar eigen wensen en eisen aangepast. Door een bestaand pand te gebruiken in plaats van nieuw te bouwen worden grondstoffen niet onnodig verspild.

Royal A-ware heeft de verbouw van deze panden laten toetsen aan GPR. Een GPR score geeft inzicht in de mate van duurzaamheid op energie, milieu, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. Daarnaast geeft de analyse, die bij de GPR score hoort, inzicht in stappen die kunnen worden gezet om het gebouw nog energiezuiniger te maken. Voor beide panden geldt dat Royal A-ware, door slimme investeringen zoals LED verlichting en hergebruik van warmte, de GPR score van beide gebouwen aanzienlijk heeft verhoogd. Een hogere score is positief omdat hiermee de impact van de gebouwen om het milieu wordt beperkt. Meer informatie bij het team verantwoordelijk voor de verbouw van de panden

Figuur 39 Almere bedrijf

Verkenning kaasfabriek en geothermie Op 1 januari 2015 is Royal A-ware gestart met de productie van kaas in haar eigen kaasfabriek in Heerenveen. De energiebehoefte van deze fabriek is groot. Royal A-ware verkent daarom de mogelijkheden om de benodigde energie zelf op te wekken via geothermie en wellicht ook via wind- en zonne-energie. Daarnaast wordt de fabriek zo ingericht dat melk, elektriciteit en water niet wordt verspild. Kortom, zorgen voor lekkere kaas met een zo klein mogelijke impact op de aarde.

Figuur 40 Kaasfabriek Heerenveen

34

23 Op welke manier beoordeelt uw organisatie (potentiele) negatieve effecten van de activiteiten en besluiten van organisaties in uw invloedssfeer op de maatschappij, milieu en economie? • Royal A-ware voert periodiek een stakeholderanalyse. Deze analyses maken inzichtelijk welke issues

spelen en welke invloed Royal A-ware hier op heeft. Ook het lidmaatschap van brancheorganisaties is hierin nuttig.

• Royal A-ware voert, in het kader van haar kwaliteitssysteem, periodiek risicoanalyses en (leveranciers)audits uit. Hiermee beoordeelt zij of leveranciers zich inspannen om de negatieve effecten van hun activiteiten te beperken. Deze aanpak wordt verder geprofessionaliseerd. De afdelingen Inkoop en QHSE van Royal A-ware zijn samen met SIM (Suppy Chain Information Management) een project gestart waarbij de hele supply chain, inclusief alle leveranciers, in beeld worden gebracht en potentiele risico’s worden opgespoord. Op basis van deze informatie kan Royal A-ware met ‘risicovolle’ leveranciers werken aan een verbeterprogramma. Daarnaast kent Royal A-ware een gedragscode voor leveranciers waarin principes ten aanzien van onder meer mensenrechten en eerlijk zaken doen zijn opgenomen. Deze gedragscode is onderdeel van de inkoopvoorwaarden van Royal A-ware.

• Royal A-ware biedt haar klanten vaak meerdere oplossingen aan zodat de klant in de gelegenheid om de effecten op maatschappij, milieu en economie meewegen in het keuzeproces.

Bronnen: • Stakeholderanalyse (niet openbaar beschikbaar) • Prioriteitenmatrix ISO 26000 (niet openbaar beschikbaar) • Kwaliteitsbeleid Royal A-ware en leveranciersaudits (op te vragen bij QA manager betreffende business unit)

Bijdragen aan economische ontwikkeling provincie Fryslân In gesprek met vertegenwoordigers overheid over vestigingsklimaat bedrijven en melkveehouders in Noord Nederland Op 6 november 2013 heeft Royal A-ware samen met Fonterra minister president Rutte op de bouwplaats ontvangen. Het bezoek van minister president Rutte was onderdeel van een tweedaags bezoek van Rutte dat in het teken stond van de economische kansen voor de provincie Friesland. Na een korte kennismaking heeft Rutte een rondleiding over de bouwplaats gekregen. Hier heeft hij kunnen zien en ervaren dat de bouwvakkers, ondanks de stromende regen, keihard werken om ervoor te zorgen dat de zuivelfabrieken eind 2014 in gebruik kunnen worden genomen.

Figuur 41 Minister President Rutte bezoek bouw

kaasfabriek Royal A-ware en ingrediëntenfabriek Fonterra

Figuur 42 Staatssecretaris Dijksma bezoekt

kaasfabriek Royal A-ware

Op 8 september 2014 bracht staatssecretaris Dijksma een werkbezoek van staatssecretaris Dijksma aan de drie Noordelijke provincies om zich te verdiepen in het toekomstperspectief voor melkveehouders. Onderdeel hiervan was een bezoek aan de bouwplaats van de fabrieken van Royal A-ware en Fonterra. Bij het bezoek waren ook een afvaardiging van het ministerie van Economische Zaken, gedeputeerden uit de provincies Fryslân, Groningen en Drenthe en de burgemeester van Heerenveen aanwezig.

35

24 Hoe wordt gepaste zorgvuldigheid uitgeoefend of geïmplementeerd in uw organisatie (en geef voorbeelden van de invulling)?

Royal A-ware past gepaste zorgvuldigheid toe door: richtlijnen over hoe aan de organisatie verbonden personen gepaste zorgvuldigheid in acht kunnen nemen instrumenten om de impact van geplande en bestaande activiteiten in kaart te brengen. instrumenten om de MVO-kernthema's in uw hele organisatie te integreren. instrumenten om uw prestaties te volgen en aanpassingen te doen in prioriteit en benadering. instrumenten om eventuele negatieve effecten aan te pakken.

• De aanwezigheid van een GOR (Gemeenschappelijke Ondernemingsraad) en Raad van

Commissarissen draagt bij aan gepaste zorgvuldigheid binnen Royal A-ware (voor organisatiestructuur zie vraag 3).

• In de gedragscode voor medewerkers zijn richtlijnen opgenomen over de wijze waarop medewerkers gepaste zorgvuldigheid in het dagelijks werk dienen toe te passen.

• In de gedragscode voor leveranciers zijn onder meer principes ten aanzien van mensenrechten en eerlijke zakendoen vastgelegd waaraan leveranciers moeten voldoen. Deze gedragscode is onderdeel van de inkoopvoorwaarden van Royal A-ware.

• Het kwaliteitssysteem van de afdeling QHSE en de MVO Prestatieladder niveau 3 ondersteunen in het tijdig signaleren van afwijkingen en het nemen van corrigerende maatregelen.

• Alle productiemedewerkers en chauffeurs doorlopen een introductieprogramma. Onderdeel van dit programma is een e-learning module waaronder meer aandacht wordt besteed aan het belang om voedselveilig te werken.

• Royal A-ware voldoet aan standaarden van retailers. Daarnaast heeft zij aangekondigde en niet aangekondigde klant-audits met een goed resultaat afgerond.

Bronnen • Gedragscode voor medewerkers (een samenvatting staat op http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode) • Gedragscode voor leveranciers: http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

GOR – Gemeenschappelijke OndernemingsRaad De GOR (Gemeenschappelijke Ondernemingsraad) van Royal A-ware bestaat uit leden die zijn afgevaardigd door de vestigingen en de chauffeurs. De GOR behartigt de belangen van medewerkers en geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de directie. De GOR kent vier commissies: ‘Communicatie naar medewerkers’, ‘Instemming personeels- en sociaal beleid’, ‘Advies over organisatorische en bedrijfseconomische veranderingen’ en een ‘Dagelijks bestuur’. Daarnaast is een GOR-lid vertegenwoordigd in de Arbo-commissie van Royal A-ware. Deze commissie zorgt, via beleid en maatregelen, voor een gezonde en veilige werkomgeving voor alle medewerkers. Voorzitter Jan Harteveld over de GOR: ‘We zijn overtuigd dat we met de huidige mix vanervaren en nieuwe GOR-leden met vernieuwd enthousiasme de taken van de ondernemingsraad op kunnen pakken.’ Meer informatie op: www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gor. Jaarverslag op te vragen bij GOR via or@royal-aware.com.

Figuur 43 Gemeenschappelijke ondernemingsraad

36

25 Welke (potentiële) negatieve effecten op maatschappij, milieu en economie heeft uw organisatie geïdentificeerd? Om de potentiele negatieve effecten van Royal A-ware op de omgeving te inventariseren zijn de belangrijkste inputs en outputs in kaart gebracht. Deze inventarisatie is de leidraad voor het identificeren van de kernpunten voor het MVO-beleid van Royal A-ware (zie ook vraag 11). De (potentiële) negatieve effecten van Royal A-ware zijn: • Bijproducten zoals afval (folie, papier, restafval) en afvalwater. • Royal A-ware draagt direct bij aan de afvalberg door afval dat zij zelf produceert. Indirect draagt

zij bij door jaarlijks onder meer 300 miljoen consumentenverpakkingen te produceren die na gebruik door de eindgebruiker worden weggegooid.

• Royal A-ware gebruikt diesel voor haar vrachtwagens en elektriciteit voor het conditioneren van pakhuizen. Het gebruik hiervan leidt tot uitstoot van CO2.

• Voedselverspilling is zonde omdat voedsel wordt verspild en hiermee geld wordt weggegooid en het klimaat onnodig wordt belast. Als voedselverwerkend bedrijf wil Royal A-ware haar verantwoordelijkheid nemen en bekijken of zij haar verspilling kan verminderen en ook verliezen in de keten kan verminderen.

Bronnen: • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar)

Afval scheiden • Meten is weten

Op iedere vestiging wordt gemonitord hoeveel afval wordt afgevoerd en welk percentage hiervan restafval is. De eerste uitdaging is om afval te voorkomen. De tweede uitdaging is om het afval dat er is zo goed mogelijk te scheiden en daarmee het percentage restafval omlaag te krijgen. Immers hoe kleiner het aandeel restafval, hoe beter afval gescheiden wordt ingezameld, en hoe groter de kans dat het ‘afval’ een tweede leven krijgt. Op de ‘afvalwijzers’ kunnen medewerkers nalezen welk afval in welke container moet. Zo wordt het goed scheiden van afval makkelijker gemaakt.

• Cementovens

Plakken en stukken kaas zijn vaak verpakt in een plastic verpakking. Dit plastic bestaat uit meerdere lagen, ook wel laminaat genoemd. De lagen zijn nodig om te zorgen dat de kaas smakelijk en voedselveilig blijft. Tijdens het verpakken van kaas blijven er restjes verpakkingsmateriaal over. Doordat het laminaat uit meerdere lagen bestaat kan dit niet worden gerecycled, zoals bijvoorbeeld wel kan met plastic frisdrank flessen. In de nieuwe vestiging in Almere worden de verpakkingen (‘laminaat’ ) als restafval ingezameld en afgevoerd in een perscontainer. Deze perscontainer wordt vervoerd naar een locatie waar het afval wordt geshredderd en gepalleteerd tot fluff. Deze fluff worden vervolgens als secundaire brandstof toegevoegd in de ovens van de cementindustrie. Hiermee wordt alle energie die in het laminaat zit goed benut. Daarnaast verkennen we of het mogelijk is om verpakkingen te ontwikkelen die uit één soort plastic bestaan, waardoor recycling wel mogelijk is.

Figuur 44 Afvalcontainer bij vestiging in Almere

Figuur 45 Afvalwijzer

37

Figuur 46 Schonen van kaas in Harderwijk

Schonen van kaas De vestiging van Royal A-ware in Harderwijk is gespecialiseerd in het schonen van kaas. Royal A-ware koopt uitvalstromen kaas in bij multinationals en productiebedrijven. Onder streng toezicht van controlerende instanties wordt de kaas gesorteerd en worden de bruikbare en voedselveilige delen kaas gescheiden van de niet bruikbare delen. De bruikbare delen kaas worden gesorteerd en geschoond om vervolgens gebruikt te worden door de rasp- en smeltindustrie. Op deze manier draagt Royal A-ware bij aan het tegengaan van voedselverspilling.

38

Visie, missie, beleid en strategie 26 Onze organisatie heeft richting gegeven aan haar maatschappelijke verantwoordelijkheid:

Royal A-ware geeft aan haar maatschappelijke verantwoordelijkheid door: door de rol van maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen in onze visie en missie. door belangrijke principes en onderwerpen van maatschappelijk verantwoordelijkheid op te nemen in ons beleid en strategie. door een gedragscode of ethische code aan te nemen waarin de principes en waarden van maatschappelijke verantwoordelijkheid zijn vertaald naar

richtlijnen voor passend gedrag. door prioriteiten voor actie op kernthema’s door te vertalen in doelstellingen (SMART). door het opstellen van een actieprogramma (met verantwoordelijkheden, tijdlijn, budget, enz.).

Het MVO-beleid van Royal A-ware is gebaseerd op een drie uitgangspunten. Dit zijn zaken die Royal A-ware belangrijk vindt bij het verduurzamen van haar bedrijfsvoering: 1. Verduurzamen is een taak van de hele keten

Duurzame zuivel is niet alleen een taak en verantwoordelijkheid van melkveehouders. Verder verduurzamen is een verantwoordelijkheid van de hele keten. Verduurzaming werkt alleen als alle schakels stappen zetten. Dus ook zuivelverwerkers, afnemers en consumenten hebben hierin hun verantwoordelijkheid. Deze visie sluit ook logisch aan op de ambitie van Royal A-ware om samen met ketenpartners agrifoodketens efficiënter en duurzaam te willen organiseren.

Figuur 47 Verduurzamen is een taak van de hele keten

39

2. Een balans tussen inhoud, draagvlak en communicatie Bij het steeds verder verduurzamen van de producten en activiteiten van Royal A-ware gebruiken we het melkkrukje als metafoor. Het krukje steunt op drie pijlers, die met elkaar in balans moeten zijn om stevig te zitten. De poten van het krukje symboliseren onze aanpak: Inhoud, draagvlak en beeldvorming. • Inhoud

Verduurzamen gaat over veel onderwerpen. Van mensenrechten tot dierenwelzijn, voedselverspilling, eerlijk zaken doen et cetera. We kunnen onmogelijk met alle thema’s aan de slag en moeten daarom gericht keuzes maken. We dagen ons hierbij wel uit om integraal te verduurzamen. We willen dus ondernemen met oog voor mens, dier, milieu en maatschappij. In de vier pijlers (Arbeidsklimaat, Aarde, Actieve Ketenpartner, Aandacht voor Samenleving) zijn onze prioriteiten vastgelegd.

• Draagvlak Wij zijn van mening dat de stappen die we nemen om de bedrijfsvoering verder te verduurzamen, moeten kunnen rekenen op een breed draagvlak bij alle stakeholders zoals melkveehouders, medewerkers, klanten, leveranciers, overheid en maatschappelijke organisaties. We willen dat onze stakeholders ervaren dat wij duurzaamheid serieus nemen. Wij zoeken daarom actief de dialoog op en staan open voor nieuwe inzichten.

• Beeldvorming en communicatie We vinden het belangrijk dat we aan onze stakeholders duidelijk en in heldere bewoordingen, kunnen uitleggen welke concrete stappen we zetten en hoe dit bijdraagt aan mens, koe, aarde en maatschappij.

3. Gewoon doen: handen uit de mouwen!

Royal A-ware vindt het verduurzamen van de bedrijfsvoering iets wat je gewoon moet doen. En er gebeurt ook al veel binnen Royal A-ware! Soms onder noemer ‘duurzaamheid’ maar veel vaker is het een logisch gevolg van reguliere werkzaamheden. Logischerwijs zoeken medewerkers van Royal A-ware steeds oplossingen te vinden om bijvoorbeeld minder elektriciteit te gebruiken, verpakkingsmateriaal te verspillen en de optimaal te borgenvoedselveiligheid. Voor vele medewerkers is dit logisch onderdeel van het werk. Het zijn echter ook voorbeelden van maatregelen die bijdragen aan de verduurzaming van Royal A-ware. Binnen Royal A-ware proberen we al deze voorbeelden te bundelen en uit te dragen. De MVO PrestatieLadder en de referentiematrix ISO 26000 bieden hiervoor een handvat. In de referentiematrix ISO 2600 wordt toegelicht hoe Royal A-ware haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt en praktijkvoorbeelden getoond. De MVO PrestatieLadder prikkelt Royal A-ware om haar MVO-ambities te concretiseren in doestellingen steeds stappen te blijven zetten om te verbeteren.

Bronnen: • Magazine A-ware Duurzaam (http://www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam)

Figuur 48 Verduurzamen is een balans tussen inhoud, draagvlak en

communicatie

Figuur 49 A-wareness: MVO voor Royal A-ware

40

MVO PrestatieLadder niveau 3 Na bijna anderhalf jaar voorbereiding en een week waarin veel collega’s hebben gesproken met auditoren, heeft Royal A-ware in maart 2015 het certificaat MVO PrestatieLadder niveau 3 behaald! Een onafhankelijke bevestiging dat het verduurzamen van de bedrijfsvoering (kort gezegd ondernemen met oog voor mens, milieu en dier) op de strategische agenda van Royal A-ware staat en is geïntegreerd in dagelijkse werkzaamheden. De directie heeft een aantal redenen om aan de slag te gaan met de MVO-PrestatieLadder: • Concreet aan de slag

De directie wil de MVO-ambities (zie kader boven vraag 11) kracht bijzetten door deze te concretiseren. De systematiek van de MVO-PrestatieLadder biedt hiervoor een goed handvat. Het prikkelt Royal A-ware namelijk om voor 33 duurzaamheidsindicatoren doelstellingen te bepalen en actieplan te maken om deze doelstellingen te behalen.

• Onafhankelijke waardering voor inspanningen om bedrijfsvoering te verduurzamen

De MVO-PrestatieLadder wordt geaudited. Na de audit kan A-ware Food Group aan stakeholders zoals klanten, leveranciers en overheid aantonen dat zij haar verantwoordelijkheid neemt voor mens, dier en milieu. Goed om te weten; A-ware Food Group is van mening dat het verduurzamen van de bedrijfsvoering gaat over enthousiaste mensen die hiervoor continue stappen zetten. Echter door deze stappen vast te leggen kan aan de buitenwereld worden aangetoond dat A-ware Food Group écht werk maakt van verduurzaming.

• Gestimuleerd door de overheid

Ook de overheid stimuleert bedrijven om de bedrijfsvoering te verduurzamen. Dit doet zij onder meer door bepaalde projecten deels te subsidiëren wanneer bedrijven werken volgens de MVO PrestatieLadder. Concreet betekent dit dat A-ware Food Group bij de bouw van de rijpings- en verpakkingslocatie in Almere en de kaasfabriek in Heerenveen extra subsidies kan ontvangen omdat zij werkt met de MVO-PrestatieLadder. Mooi meegenomen dus!

41

27 Op welke manier creëert uw organisatie draagvlak voor maatschappelijke verantwoordelijkheid binnen én buiten de organisatie?

Bij het creëren van draagvlak kijkt Royal A-ware naar: het vergroten van kennis van de principes, MVO kernthema's en -onderwerpen. de betrokkenheid van de top van de organisatie bij het nemen van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. het creëren van een cultuur van maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Royal A-ware creëert draagvlak voor maatschappelijke betrokkenheid via: • Royal A-ware heeft in haar missie vastgelegd dat zij zich wil

inspannen om haar bedrijfsvoering te verduurzamen. • Zoals ook toegelicht bij vraag 26 is vindt Royal A-ware het

verduurzamen van de bedrijfsvoering iets wat je gewoon moet doen. En er gebeurt ook al veel binnen Royal A-ware. Soms onder noemer ‘duurzaamheid’ maar veel vaker is het een logisch gevolg van reguliere werkzaamheden. De MVO Officer spant zich in om deze praktijkvoorbeelden te verzamelen. Door deze praktijkvoorbeelden te communiceren en te linken aan de pijlers van het duurzaamheidsbeleid van Royal A-ware wordt zichtbaar dat verduurzamen is geïntegreerd in het dagelijkse werk. Daarnaast zien medewerkers van Royal A-ware op deze manier dat ook zij een belangrijke bijdrage leveren aan het verduurzamen van de bedrijfsvoering van Royal A-ware en worden zij geïnspireerd om ook stappen te zetten.

• Gesprekken met stakeholders over het duurzaamheidsbeleid van Royal A-ware. Royal A-ware vertelt in deze gesprekken over de wijze waarop zij haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. Daarnaast luistert zij naar de ambities en wensen van de gesprekspartners. De feedback van stakeholders gebruikt Royal A-ware om het duurzaamheidsbeleid aan te scherpen. Zie onder meer het kader bij vraag 21 over het initiatief ‘de Boer Op’ waarbij Royal A-ware met klanten in gesprek gaat over duurzame melkveehouderij en de leveranciersdag.

• Een aantal leden van de directie is vertegenwoordigd in de stuurgroep MVO die een aantal keer per jaar bijeenkomst.

• Royal A-ware is voornemens om medio 2015 een MVO-bericht uit te brengen. Hierin geeft zij een toelichting op het MVO-beleid van Royal A-ware, MVO-dilemma’s en worden enkele praktijkvoorbeelden uitgelicht.

• Royal A-ware heeft haar MVO-ambities, aan de hand van de systematiek van de MVO PrestatieLadder, geconcretiseerd in KPI en doelstellingen. Alle business units zijn verantwoordelijk voor de realisatie van diverse KPI’s. Vier keer per jaar wordt de voortgang van de doelstellingen gemonitord en waar mogelijk gedeeld met de verantwoordelijke personen en leden van Management Teams (MT’s) en Operationeel Management Teams (OMT’s). Via deze systematiek worden de business unites regelmatig geprikkeld om zich in te spannen de doelstellingen te realiseren en zo bij te dragen aan de verduurzaming van de bedrijfsvoering van Royal A-ware.

• De MVO Officer coördineert, onder leiding van de stuurgroep MVO, de ontwikkeling en implementatie van het duurzaamheidsbeleid.

• In de interne communicatie (denk aan personeelsblad I-ware en intranet) wordt regelmatig aandacht aan het duurzaamheidsbeleid van Royal A-ware besteed. Ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum is het boek ‘125 jaar Bouter Kaas’ uitgebracht. In dit boek wordt de historie van Royal A-ware Food Group en de families Anker en Bouter toegelicht. In het laatste hoofdstuk wordt uitgebreid stil gestaan bij het duurzaamheidsbeleid van Royal A-ware. Dit boek is uitgereikt aan relaties (waaronder klanten, vertegenwoordigers overheid en de kernploeg van Royal A-ware).

Figuur 51 Boek uitgereikt ter gelegenheid van het 125-jarig jubileum van A-ware Food

Group -

Figuur 50 Missie Royal A-ware

42

• Royal A-ware is initiatiefnemer van Stichting A-wareness. Zie voor meer informatie kader bij vraag 17. Met deze Stichting inspireert en prikkelt Royal A-ware haar leveranciers en klanten om maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Een voorbeeld hiervan is de The A-wareness Day (zie onderstaand kader).

The A-wareness Day Zaterdag 24 mei was het zover; de eerste ‘A-wareness Day’! Samen met zestig vrijwilligers (medewerkers van Royal A-ware en haar leveranciers) heeft Stichting A-wareness bijna zeventig mensen in Ouwehands Dierenpark in het zonnetje gezet. Stichting A-wareness heeft gezorgd voor entree, voldoende eten en drinken en vervoer van de gasten.

Zeventig gasten De bijna zeventig gasten waren onder meer jongeren met niet aangeboren hersenletsel, mensen met een verstandelijke beperking, ouderen, gezinnen die regelmatig bij de voedselbank komen en gezinnen met een kind met een beperking . Allemaal mensen die het verdienen om een dag onbezorgd te genieten. Alle gasten werden begeleid door vrijwilligers van leveranciers Sherpa, Job Vision, Smurfit Kappa en BP. A-ware medewerkers zorgden als gastheer en gastvrouw voor een gastvrije ontvangst bij de ingang en hielpen mee met het uitserveren van het gebak, koffie en lunch. Ook zijn een aantal A-ware medewerkers met gasten op stap geweest. Samen op stap De dag begon voor alle gasten met de kennismaking met de vrijwilligers en een kopje koffie met vlaai van Multivlaai. Daarna ging een ieder zijn eigen weg door Ouwehands Dierenpark. Van het berenbos tot de zeeleeuwenshow en van de apen tot de giraffen. Tussen de middag stond de lunch voor alle gasten klaar. In de loop van de middag druppelden de gasten binnen voor een glaasje fris en een lekker borrelhapje. Rond 16:00 uur gingen de laatste gasten weer naar huis. Veel gasten en vrijwilligers hebben laten weten terug te kijken op een geslaagde dag! Maatschappelijke betrokkenheid tonen Door mee te werken aan The A-wareness Day maken Royal A-ware en haar leveranciers heel tastbaar hoe invulling kan worden gegeven aan maatschappelijke betrokkenheid. • Een vrijwilliger over deze bijzondere dag: ‘Het is mooi om te ervaren hoe je met vrijwilligers

mensen een mooie dag kunt bezorgen. Zo was een aantal gasten was al twee jaar de eigen woonplaats niet uit geweest en op The A-wareness Day hebben zij onbezorgd kunnen genieten.’

• Meerdere gasten hebben laten weten erg te hebben genoten: ‘De vrijwilligers waren top. Alle bewoners hebben hun eigen verhaal wat ze zo bijzonder aan deze dag was met hun vrijwilliger.’

Een uitgebreid fotoverslag van deze unieke dag staat op http://www.stichtinga-wareness.com/projecten+2014

43

Bronnen: • Personeelsblad I-ware (op te vragen bij MVO Officer en via intranet Royal A-ware) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA) • Boek 125 jaar Bouter Kaas ( in te zien bij MVO Officer) • MVO bericht (publicatie medio 2015 op www.royal-aware.com)

Figuur 52 Paaspakket i.s.m. leveranciers

Een paaspakket i.s.m. Smurfit Kappa Smurfit Kappa is een leverancier van Royal A-ware en viert in 2014 haar 75-jarig bestaan. Om dit te vieren heeft zij rond de Pasen pakketten geschonken aan de Stichting Voedselbank Gooi. Stichting A-wareness heeft dit mede mogelijk gemaakt door een lekker stuk kaas voor in het pakket te doneren. Door deze actie hebben maar liefst 500 gezinnen in Soest, Baarn, Eemnes en Hilversum tijdens de Pasen een extraatje thuis gekregen!

44

28 Op welke manier ontwikkelt uw organisatie de benodigde competenties voor het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid – binnen en eventueel buiten de organisatie.

Het ontwikkelen van deze competenties gebeurt onder meer via: • Alle vaste en tijdelijke chauffeurs, planners en productiemedewerkers die bij Royal A-ware aan het

werk gaan doorlopen een introductieprogramma. Onderdeel van dit programma is een e-learning module. In deze module worden onder de hygiëneregels, activiteiten van Royal A-ware en de gedragsregels toegelicht. Ook wordt het MVO-beleid van Royal A-ware kort toegelicht en worden tips gegeven hoe medewerkers binnen de eigen werkomgeving duurzamer kunnen werken. De e-learning module is onderdeel van ‘Knowledge & Education’ (zie kader bij vraag 17 en kaders bij deze vraag).

• Informeren met collega’s: Denk hierbij aan presentaties tijdens overleggen en gesprekken met collega’s. Ook via intranet en het personeelsblad I-ware worden medewerkers bijpraten over ontwikkelingen op MVO-gebied.

• Medewerkers van Royal A-ware nemen regelmatig deel aan (netwerk)bijeenkomsten gericht op het delen van kennis en ervaringen op het gebied van MVO in de brede zin. Denk hierbij aan bijeenkomsten van FoodVally en MVO Nederland.

• De afdeling Knowledge & Education (zie kader bij vraag 17) is verantwoordelijk voor ontwikkeling en aanbod van trainingen. Zij ontwikkelen ook trainingen die samenhangen met maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ter illustratie twee voorbeelden: • Veertig leidinggevenden worden in 2015 getraind om zieke medewerkers te begeleiden. Zij

krijgen hierin onder meer praktische tips over het voeren van gesprekken en meer informatie over de rechten en plichten van Royal A-ware als werkgever en de zieke medewerkers. (zie ook kader ‘Beter aan het Werk bij vraag 8).

• Voedselveiligheid is top prioriteit binnen Royal A-ware. In 2015 hebben daarom alle productiemedewerkers trainingen op gebied van ‘food defense’, voedselveiligheid en allergenen gevolgd. Een groep medewerkers heeft deze trainingen middels e-learning gevolgd. Ook waren er klassikale trainingen. Zo hebben medewerkers uit Rijen deze training aan de hand van quiz-learning gevolgd. In groepen hebben medewerkers gediscussieerd over het antwoord op de vragen. Deze quiz-middag was voor de medewerkers een laagdrempelige en leuke manier om meer te leren over deze onderwerpen.

• In het handboek voor de MVO PrestatieLadder is vastgelegd op hoe het projectteam MVO PrestatieLadder (MVO Officer, Medewerker Kwaliteit, QA Manager A-ware Services) borgen dat zij over de benodigde competenties beschikken.

Bronnen: • Knowledge & Education:

• www.royal-aware.com/nl/mvo/praktijk • Meer informatie bij afdeling Knowlege & Education Royal A-ware

• Intranet (niet publiek beschikbaar) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

Figuur 53 Training voedselveiligheid a.h.v. quizlearning

45

MVO in introductieprogramma productiemedewerkers Onderdeel van het introductieprogramma van productiemedewerkers (in vaste en tijdelijk dienst) is een e-learning module. In deze module is onder meer aandacht hoe chauffeurs MVO in hun dagelijkse werkzaamheden kunnen invullen.

46

Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures

29 Op welke manier heeft uw organisatie haar maatschappelijke verantwoordelijkheid geïntegreerd in

haar besturingsprocessen, systemen en procedures? Royal A-ware integreert MVO in haar organisatie: door de effecten van onze eigen activiteiten op maatschappij, milieu en economie zorgvuldig te monitoren en te managen. door de effecten van organisaties in onze invloedsfeer te monitoren. door rekening te houden met effecten van besluiten, bijvoorbeeld over nieuwe activiteiten. door ervoor te zorgen dat de principes van maatschappelijke verantwoordelijkheid in onze besturingsprocessen worden toegepast en worden weerspiegeld in onze structuur en cultuur. door periodiek te beoordelen of wij in onze procedures en processen voldoende rekening

Royal A-ware heeft de systematiek van de MVO PrestatieLadder gebruikt om de maatschappelijke verantwoordelijkheid te integreren in haar dagelijks handelen. De MVO PrestatieLadder is een managementsysteem waarmee bedrijven hun MVO-beleid kunnen vormgeven en hierover verantwoording kunnen afleggen. Daarnaast wordt jaarlijks de prioriteitenmatrix en referentiematrix van ISO 26000 geactualiseerd. Daarnaast heeft zij voor kwaliteit en voedselveiligheid gedetailleerde eisen uitgewerkt die aansluiten op de indicator consumentenaangelegenheden van ISO 26000. Royal A-ware staat garant dat alle locaties en processen voldoen aan minstens een door de GFSI (Global Food Safety Initiative) erkende standaard. Zo beschikt Royal A-ware onder meer over de kwaliteitscertificaten: British Retail Consortium (BRC), International Food Standards (IFS), procescertificering en FSSC22000 (Food Safety System Certification). Deze certificaten en de daarbij behorende werkwijze ondersteunen Royal A-ware bij het borgen en afleggen van verantwoording ten aanzien van voedselveiligheid, werkwijze en veiligheid. Het managementsysteem van de MVO PrestatieLadder en de afdeling QHSE is gebaseerd op de Deming cirkel (Plan – Do – Check - Act). Deze aanpak prikkelt de betrokkenen om continue stappen te blijven zetten om zo continue te blijven verbeteren. Bronnen: • Kwaliteitsbeleid Royal A-ware (op te vragen bij QA manager van betreffende business

unit) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA) • Prioriteitenmatrix (niet openbaar beschikbaar) • Referentiematrix (niet openbaar beschikbaar

Figuur 54 PDCA cirkel

47

Communicatie en rapportage 30 Houdt uw organisatie bij haar communicatie over maatschappelijke verantwoordelijkheid rekening

met de volgende criteria? Royal A-ware houdt in haar communicatie inzake maatschappelijke verantwoordelijkheid rekening met: compleet: in de informatie komen alle belangrijke activiteiten en de maatschappelijke effecten van daarvan aan de orde begrijpelijk: de informatie is voor de doelgroep goed te begrijpen. Het gaat hierbij zowel om het gebruik van de taal van de doelgroep als om de

manier waarop de informatie wordt gepresenteerd responsief: in de informatie wordt ingegaan op de belangen van de stakeholders nauwkeurig: de informatie is feitelijk juist en bevat voldoende diepgang evenwichtig: de informatie is evenwichtig en eerlijk. De organisatie brengt niet alleen goed nieuws naar buiten, maar geeft ook informatie over

eventuele negatieve maatschappelijke effecten actueel: het behoort daarom altijd duidelijk te zijn op welke periode de informatie betrekking heeft toegankelijk: de informatie is beschikbaar voor

alle stakeholders

Royal A-ware vindt het belangrijk dat zij volledig, begrijpelijk, responsief, nauwkeurig, evenwichtig, actueel en doelgroepgericht over MVO communiceert. Daarnaast heeft Royal A-ware klanten, leveranciers en medewerkers met diverse culturele achtergronden. In de communicatie wordt hier rekening mee gehouden. Bij vraag 31 zijn enkele voorbeelden opgenomen.

31 Op welke manier communiceert uw organisatie over haar maatschappelijke verantwoordelijkheid

(geef voorbeelden)? Royal A-ware communiceert In vergaderingen en gesprekken met stakeholders. Specifieke onderwerpen of projecten met stakeholders te communiceren. Interne communicatie tussen management en medewerkers. Interne teamactiviteiten met als doel mvo te integreren in bedrijf. Communicatie over prestaties op gebied van MVO. Communicatie met leveranciers over MVO in de inkoopeisen. Publiekcommunicatie over noodgevallen, zowel vooraf als tijdens een noodgeval. Artikelen over MVO in tijdschriften en nieuwsbrieven. Advertenties of andere openbare verklaringen om MVO te promoten. Ter beschikking stellen van informatie voor publieke doelen.

Enkele voorbeelden van communicatie uitingen over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van Royal A-ware. • Op de website van Royal A-ware is aandacht voor MVO (www.royal-aware.com/nl/mvo/). Op

www.royal-aware.com/nl/mvo/praktijk staan een aantal praktijkvoorbeelden uitgewerkt. • Royal A-ware is voornemens om medio 2015 een MVO-bericht uit te brengen. Hierin geeft zij een

toelichting op het MVO-beleid van Royal A-ware, MVO-dilemma’s en worden enkele praktijkvoorbeelden uitgelicht.

• In het personeelsblad I-ware wordt regelmatig aandacht aan de MVO-inspanningen van Royal A-ware besteed.

• Royal A-ware heeft eind 2015 het duurzaamheidsprogramma ‘A-ware Duurzaam’ (zie kader bij vraag 17) gelanceerd. Ter gelegenheid hiervan heeft zij het magazine A-ware Duurzaam uitgebracht om stakeholders hierover te informeren. In dit magazine wordt de visie van Royal A-ware op een duurzame zuivelketen toegelicht en de inhoud van A-ware Duurzaam gepresenteerd. Een uitgebreide versie is aan de melkveehouders waar Royal A-ware mee samenwerkt toegestuurd. Een verkorte versie (beschikbaar in Nederlands, Engels en Duits) is digitaal aan stakeholders beschikbaar gesteld. De uitgebreide en verkorte versie zijn beschikbaar op www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam.

• Presentaties voor interne doelgroepen (denk aan Management Teams, Operationele Management Teams en kernploeg (100 medewerkers op sleutelposities)) en externe doelgroepen (denk aan klanten en leveranciers).

• Stichting A-wareness prikkelt medewerkers om de maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Zij kunnen projecten aandragen die ondersteuning van de stichting verdien en of zelf de houden bij een project uit de mouwen steken.

• Hoofdstuk in het boek ’50 jaar Anker Kaas op de plank’ dat is uitgebracht ter ere van het 50-jarig jubileum van Anker Kaas.

• Aantal pagina’s in het boek ’125 jaar Bouter Kaas’ dat is uitgebracht ter ere van het 125-jarig

48

bestaan van A-ware Food Group • Met de zelfverklaring ISO 26000 en de referentiematrix verklaart Royal A-ware werk van MVO te

maken. • Op 4 februari 2015 hebben COO Klaas de Jong en vestigingsmanager Tjalling Osinga gesproken op

een persbijeenkomst naar aanleiding van de opstart van de kaasfabriek in Heerenveen. Zij stonden uitgebreid stil bij het vakmanschap dat komt kijken bij het maken van kaas. Daarnaast hebben zij ook benoemd welke stappen zijn gezet om de impact van de kaasfabriek op het milieu te minimaliseren.

• Interviews in magazines en dagbladen. Enkele voorbeelden: • In MelkveeMagazine van december 2014 vertelt COO Klaas de Jong en manager

Veehouderijzaken Koen Veldman over de samenwerking van Royal A-ware met melkveehouders. Ook vertellen zij over het programma A-ware Duurzaam: ‘De basisprijs van A-ware is gebaseerd op de melkprijs van DOC Kaas (…) Binnen de basisprijs is ook maximaal een euro per 100 kilo melk te verdienen via het programma A-ware Duurzaam. Hierin zijn voor diverse onderdelen punten te verdienen.

• In de special ‘Kaas’ van juni 2014 vertelt COO Robert van Ballegooijen onder meer over de dilemma’s rondom duurzaamheid en de visie van Royal A-ware op het verduurzamen van haar bedrijfsvoering.

Figuur 55 Special Kaas – juni 2014

49

• Staatssecretaris Klijnsma heeft in juni 2014 een bezoek gebracht aan Royal A-ware om te spreken over de ervaringen met het bieden van werkervaring aan Wajongeren. In het verslag van deze dag op we website van het ministerie van SZW komt COO Adriaan Vis aan het woord: Na haar bezoek aan het Slotervaartziekenhuis reisde de staatssecretaris door naar Zeewolde, waar ze A-Ware bezocht, een groot bedrijf in kaasproducten. Ook hier loopt een Wajongtraject, dat gaandeweg steeds groter en professioneler wordt. Zo is het bedrijf gestart met ‘jobcarving’: het creëren van banen op maat. Ook heeft A-Ware een buddytraining ontwikkeld waarbij elke Wajonger begeleid wordt door een naaste collega. En twee jobcoaches vormen samen de link tussen werk, Wajonger, en het thuisfront. A-Ware directeur Adriaan Vis staat vierkant achter deze aanpak. Hij is van mening dat iedereen een plek verdient. Maar hij blijft er wel nuchter onder. “Is het echt zo bijzonder wat wij doen? Ik vind van niet,” aldus de directeur. “Ik las laatst ‘De 10 valkuilen van een Wajonger.’ Maar die valkuilen gelden voor álle werknemers!’’

Enkele voorbeelden van middelen:

• www.royal-aware.com/nl/mvo/praktijk • Referentiematrix op de website van Royal A-ware (www.royal-aware.com/nl/mvo/) • Publicatieplatform ISO 26000 (https://www.nen.nl/Normontwikkeling/Publicatieplatform-ISO-26000.htm) • Intranet en personeelsblad I-ware • www.stichtingA-wareness.com • Magazine A-ware Duurzaam (www.royal-aware.com/nl/mvo/a-ware-duurzaam) • Melkveemagazine december 2014. Artikel: ‘Ambitieus A-ware blijft familiebedrijf’ • Publicatie Kaas – juni 2014 • Verslag bezoek staatssecretaris Klijnsma: http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/publicaties/2014/06/04/de-

werkweken-verslag-dag-2/20140604-werkweken-dag-2.pdf

32 Rapporteert uw organisatie over MVO via een maatschappelijk verslag (al dan niet als losstaand verslag)?

Royal A-ware rapporteert over de wijze waarop zij haar maatschappelijke betrokkenheid invult: • Op haar website licht Royal A-ware toe hoe zij invulling aan haar maatschappelijke betrokkenheid

geeft. • Er vindt rapportage plaats via ISO 26000 zelfverklaring en referentiematrix. • Royal A-ware is voornemens om medio 2015 een MVO-bericht uit te brengen. Hierin geeft zij een

toelichting op het MVO-beleid van Royal A-ware, MVO-dilemma’s en worden enkele praktijkvoorbeelden uitgelicht.

Bronnen: • www.royal-aware.com/mvo • Publicatieplatform ISO 26000 ( https://www.nen.nl/Normontwikkeling/Publicatieplatform-ISO-26000.htm )

Figuur 56 Staatssecretaris Klijnsma in gesprek met Henk Galesloot en een Wajongere

50

33 A Zijn er conflicten of meningsverschillen (geweest) met stakeholders? Nee, in 2014 waren geen grote conflicten of meningsverschillen met stakeholders. Sluiting kaaswinkel in Dalfsen De directie van Royal A-ware heeft in maart 2014 besloten om de kaaswinkel in Dalfsen te sluiten. Deze kaaswinkel was gevestigd op het op hetzelfde terrein als het pakhuis waar Royal A-ware kaas rijpt. Een groot deel van de kaas die in dit pakhuis wordt gerijpt, wordt geëxporteerd wordt naar Rusland. De aanleiding voor de sluiting was de aanscherping van de regelgeving voor export van kaas naar Rusland aangescherpt. Door de aascherping was niet langer mogelijk om een kaaswinkel te vestigen op het terrein van een pakhuis of kaasfabriek.

Figuur 57 Sluiting kaaswinkel in Dalfsen leidt

tot artikel op voorpagina Telegraaf

De sluiting van de kaaswinkel is zorgvuldig en tijdig aan de klanten gemeld. Toch is onvrede bij trouwe klanten ontstaan. Daarnaast hebben lokale, regionale en zelfs de Telegraaf uitgebreid aandacht aan de sluiting besteed. Royal A-ware heeft zich rondom de sluiting ingespannen om klanten en journalisten correct te woord te staan om zo draagvlak te creëren voor deze beslissing. B Welke methoden heeft u om eventuele conflicten op te lossen. Royal A-ware wil een gewaardeerde ketenpartner zijn. Indien er conflicten zijn, zoekt zij samen met de betrokken partijen naar een oplossing. Daarnaast is een klachtenprocedure onderdeel van het kwaliteitssysteem van Royal A-ware. In de gedragscode voor medewerkers is vastgelegd dat medewerkers zich met klachten kunnen wenden tot een vertrouwenspersoon. Royal A-ware maakt dus gebruik van: Rechtstreekse discussie met de stakeholder(s) Verstrekken van schriftelijke informatie om verkeerde interpretaties te voorkomen Formele procedures voor klachtenbehandeling Bemiddelings- en arbitrageprocedures

Bronnen: • Kwaliteitssysteem inclusief klachtenprocedure (op te vragen bij QA manager van betreffende business unit) • Gedragscode voor medewerkers (een samenvatting staat op http://www.royal-aware.com/nl/wie-we-zijn/gedragscode)

51

Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties 34 Op welke manier monitort uw organisatie haar activiteiten die effect hebben op relevante thema’s

en onderwerpen? Zie vraag 29.

In dit proces houdt Royal A-ware rekening met: Feedback van stakeholders Uitvoeren van benchmarks Meten met behulp van indicatoren

Voor deze monitoring geldt: De omvang van de monitoring is in lijn met de omvang en het belang van de activiteiten. De monitoring geeft resultaten die betrouwbaar, tijdig beschikbaar en gemakkelijk te begrijpen zijn. De monitoring is afgestemd op de behoefte van de stakeholders.

35 Hoe heeft uw organisatie haar prestaties op relevante thema’s beoordeeld? Onder leiding van de stuurgroep MVO zijn de MVO ambities (zie kader boven vraag 11) conform de systematiek van de MVO PrestatieLadder geconcretiseerd in KPI en doelstellingen. Periodiek (minimaal twee keer per jaar) bespreekt de stuurgroep de voortgang van de realisatie van de doelstellingen en worden, indien nodig, aanvullende acties bepaald.

De stuurgroep MVO houdt in haar beoordeling rekening met: Zijn de beoogde doelen behaald? Waren het, achteraf gezien, de juiste doelen? Hadden we de juiste strategieën en processen voor de te behalen doelen? Wat werkte goed, en waarom? Wat werkte niet goed, en waarom niet? Wat hadden we beter anders kunnen doen? Zijn alle relevante personen bij het proces betrokken?

36 Heeft u stakeholders betrokken, zo ja welke?

Een aantal interne stakeholders worden nauw betrokken bij de monitoring van de voorgang van de realisatie van de MVO-doelen zoals geformuleerd in het managementsysteem MVO PrestatieLadder: • Zoals ook te lezen bij vraag 35 bespreekt de stuurgroep twee keer per jaar de voortgang van de

realisatie van de doelstellingen en worden, indien nodig, aanvullende acties bepaald. • Jaarlijks worden de Management Teams (MT’s) bijgepraat over de voortgang van de realisatie van de

doelstellingen.

Daarnaast is Royal A-ware voornemens om een MVO-bericht op te stellen. In dit bericht geeft zij een toelichting op het MVO-beleid van Royal A-ware, MVO-dilemma’s en worden enkele praktijkvoorbeelden uitgelicht. In dit bericht worden stakeholders uitgenodigd hun feedback met de MVO Officer te delen.

52

37 A Welke verbeteringen of successen heeft uw organisatie bereikt? In deze referentiematrix zijn tal van voorbeelden van verbeteringen en successen opgenomen. In de onderstaande tabel kunt u lezen waar u voorbeelden kunt teruglezen: Pijler Onderwerp Case bij vraag

• Handhavingsconvenant met Inspectie Leefomgeving en Transport 5 • Coöperatie NoorderlandMelk belangrijke melkleverancier kaasfabriek 9 • Samenwerking met de grootste zuivelcoöperatie van de wereld:

Fonterra 9

• Samenwerking Royal A-ware en De Graafstroom / Deltamilk 9 • Royal A-ware gaat room in eigen beheer verwerken 11 • Gedragscode voor leveranciers 17 • GEA leverancier van het jaar 2013 19 • A-ware Food Group ontvangt predicaat Koninklijk 20 • Andere bedrijven inspireren: Nederlands op de werkvloer 21 • Kwaliteitssysteem Royal A-ware 22 • MVO PrestatieLadder niveau 3 26 • Sluiting kaaswinkel in Dalfsen 33 • Duurzame Zuivelketen 38

• Beter aan het Werk 8 • Royal A-ware ondertekent taalakkoord 7 • Gedragscode voor medewerkers 17 • Knowledge & Education 17 • Aan de slag met Nederlands op de werkvloer 17 • Royal A-ware initiatiefnemer van Suvelskoalle Oentsjerk 20 • Samenwerking met Inclusief Groep: detacheert mensen met afstand

tot de arbeidsmarkt 20

• Leveranciersdag met als thema ‘Binden, boeien en laten groeien’ 21 • Autoloader 22 • GOR- Gemeenschappelijke OndernemingsRaad 23 • MVO in introductieprogramma productiemedewerkers 28

• Aan de slag met voedselverspilling 17 • Verduurzamen logistiek: gaat verder dan verlagen brandstofverbruik 17 • Gebouwen in Almere getoetst aan GPR 22 • Verkenning kaasfabriek en geothermie 22 • Afval scheiden 25 • Schonen van kaas 25

• Televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde 2 • Stichting A-wareness 17 • Bijdragen aan economische ontwikkeling in provincie Fryslân 23 • The A-wareness Day 27

• Keten met Kaas 40

• A-ware Duurzaam 17 • Klankbordgroep melkveehouders 10 • Stakeholders betrokken bij ontwikkeling A-ware Duurzaam 10 • Gerard Teuling van MVO Nederland over de aanpak van Royal A-ware 20 • De Boer op: op de boerderij in gesprek over duurzame zuivel 21

B Welke doelen zijn nog niet bereikt? De voortgang van de realisatie van doelstellingen op de voor Royal A-ware meest relevante indicatoren wordt ook verwerkt in het MVO-bericht dat medio 2015 verschijnt. Bronnen: • MVO-bericht (medio 2015) • Managementsysteem MVO PrestatieLadder (op te vragen bij MVO Officer of medewerker QA)

53

Selecteren van MVO-initiatieven en instrumenten 38 Aan welke MVO initiatieven en eventuele bijbehorende instrumenten neemt uw organisatie deel?

Een selectie uit de MVO-initiatieven waaraan Royal A-ware deelneemt: • Lidmaatschap van MVO Nederland • Deelname met elf andere bedrijven aan de MVO expeditie in Food & Agri gericht op ISO 26000 • ISO 26000 • MVO PrestatieLadder • Ondertekening van Convenant Weidegang • Ondertekening Taalakkoord • Kartonnen dozen voldoen aan het FSC keurmerk • Biologische kaas: SKAL (verwerken van biologische kaas) en leveren van EKO kaas • Foodcluster Amsterdam Economic Board • Duurzame Zuivelketen

Duurzame Zuivelketen De Duurzame Zuivelketen is een gezamenlijk initiatief van de Nederlandse zuivelondernemingen verenigd in de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en melkveehouders verenigd in de Land en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO).

De Duurzame Zuivelketen is een initiatief dat proactief inspeelt op de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid lokaal en internationaal. Het doel is het verder verduurzamen van de Nederlandse zuivelsector. En daarmee het draagvlak voor de sector verder te vergroten. Binnen de duurzame zuivelketen wordt gewerkt aan vier pijlers: • Diergezondheid en dierenwelzijn • Klimaat en energie • Biodiversiteit • Weidegang Voor iedere pijlers zijn doelen geformuleerd waaraan de deelnemende zuivelondernemingen zich hebben gecommitteerd. Meer informatie op www.duurzamezuivelketen.nl.

39 Welke van de onderstaande punten heeft u overwogen bij de keuze voor dit initiatief? Royal A-ware heeft gekozen voor ISO 26000 omdat het een kapstok biedt om het MVO-beleid vorm te geven. Daarnaast is het een internationaal erkende standaard. In de besluitvorming heeft Royal A-ware gekeken naar: Ondersteunt de principes van NEN-ISO 26000. Geeft praktische richtlijnen om met MVO aan de slag te gaan. Is ontworpen voor uw type organisatie of haar interessegebieden. Is ontwikkeld om door verschillende organisaties te worden toegepast. Helpt de organisatie om specifieke stakeholdergroepen te bereiken. Wordt beheerd door een niet-commerciële organisatie. Heeft een goede reputatie als het gaat om geloofwaardigheid en integriteit Is tot stand gekomen op een open en transparante wijze. Is ontwikkeld met verschillende stakeholders, afkomstig uit ontwikkelde en ontwikkelingslanden. Is goed toegankelijk.

54

40 Welke concrete acties worden uitgevoerd in verband met het MVO-initiatief ISO 26000? Royal A-ware heeft de volgende acties ondernomen nadat zij de keuze heeft gemaakt om met ISO 26000 aan de slag te gaan: • De stuurgroep MVO heeft de prioriteitenmatrix en referentiematrix opgesteld. • Royal A-ware heeft deelgenomen aan de MVO-expeditie Food&Agri (zie onderstaand kader). • Royal A-ware wisselt ervaringen over ISO 26000 uit met bedrijven die ook conform deze richtlijn

werken of hierin zijn geïnteresseerd. • De MVO-ambities die met hulp van ISO 26000 zijn geformuleerd zijn vervolgens geconcretiseerd aan

de hand van de MVO PrestatieLadder.

55

Keten metKaas

Wat is ‘Keten met Kaas? Stichting A-wareness heeft een spel ontwikkeld waarmee kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met de kaasketen. Boer Bart, Kaasmaker Peter, Rijper Arie, Verpakker Marit, Kaasdame Miriam en Chauffeur Vincent en Kind Koen vertellen over de route die een kaas door de keten aflegt. Met filmpjes, quizvragen en spelletjes leren de kinderen spelenderwijs alles over de boerderij en het rijpen, versnijden, verpakken, transporteren en natuurlijk eten van kaas. Dit leuke en leerzame spel is gericht op kinderen uit groep 4,5 en 6 (en natuurlijk alle andere kinderen). Zij kunnen dit spel spelen op de computer of tablet. Het spel is bovendien zo ontwikkeld dat het ook geschikt is voor het digitale schoolbord en aansluit op de leerdoelen van het basisonderwijs. De juf of meester kan dit spel dus ook gebruiken voor haar lessen. Ook is het spel geschikt voor gebruik op de BSO (BuitenSchoolseOpvang). Daarnaast zit bij het spel een handleiding waarmee A-ware medewerkers als gastdocent een les kunt verzorgen op de school van bijvoorbeeld hun zoon, dochter of kleinkind. Waarom ‘Keten met Kaas’? Stichting A-wareness heeft de ambitie om kinderen meer te vertellen over de herkomst van het eten dat dagelijks op hun bord ligt. Met ‘Keten met Kaas’ kunnen kinderen leren over de weg die de kaas in de keten aflegt. Er is bewust gekozen voor een spel dat op internet toegankelijk is. Een computerspel is een laagdrempelige en voor kinderen leuke manier om spelenderwijs te leren. Bovendien kunnen we via internet een grote groep kinderen bereiken. Medewerkers Royal A-ware als ambassadeurs Bij het personeelsblad I-ware hebben alle medewerkers in december 2014 een sleutelhanger met een personage uit ‘Keten met Kaas’ ontvangen. Stichting A-wareness hoopt dat alle medewerkers dit spel onder de aandacht van kinderen en docenten brengen. Zo zorgen we samen dat veel kinderen spelenderwijs in aanraking met de kaasketen worden gebracht.

56

Disclaimer Dit document is opgesteld door Koninklijke A-ware Food Group B.V. De inhoud van dit document geeft enkel de visie van Royal A-ware B.V. weer per de aangegeven datum en is te allen tijde onderhevig aan wijziging, zonder voorafgaande kennisgeving. Royal A-ware streeft naar een zorgvuldige controle van de inhoud van dit document, zodat de informatie actueel is. Ondanks deze voortdurende aandacht voor de kwaliteit van haar berichtgeving kan A-ware niet garanderen dat de inhoud van dit document correct of volledig is. Royal A-ware aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele schade ontstaan door vertrouwen op of gebruik van informatie verschaft door Royal A-ware. Het gebruik van deze informatie is geheel op eigen risico. Dit document bevat informatie, gegevens, foto's, grafische voorstellingen en andere materialen die door het auteursrecht, merkenrecht of ander eigendomsrecht zijn beschermd. Gebruik van dergelijke informatie zonder de uitdrukkelijke toestemming van Royal A-ware is niet toegestaan. Alle rechten zijn uitdrukkelijk voorbehouden.

Koninklijke A-ware Food Group B.V. Postbus 43 3410 CA Lopik www.royal-aware.com 088 – 738 1000 info@royal-aware.com