Het Reewild MEDEOEUNGENBLADVAN DE VerenigingnH et Ree/vild"

3e jaargang nr. 2 juni 1986

H et R eewild MEDEDELINGENBLAD VAN DE Vereniging"H et Reewild"

Besch..,.mheer Z.K.H. Prins Bcrnhud d~r Nederland"n

Ot: Ve,eniging "I [e' R~ew~d . $,ej.ti<;h 'en d~l:

..... de inst:ondhoudinJ en .",!>tlenn!; v~n de k .... li'.,;' Van het ''' ....... Id In N...::Ierland. Zij .".,,, op he. 'Illndpun., d.t n~' oleeh .. ges"""fd dien. te worden ...... , hOI "~,hijg"n cn behouden van """ ver:antwoorde , ..... tand.doch bovendIen dot middel.n dienen r.,wo,denungewcnrlde.e'lllnrlzogezond mogdijk u: houdcn cn op "w.U ... ,jefhoog peil .. bren~"n. opd., ook VOOr he' ""geslacht een d ... s.:hoons'" ,·ctlegen ..... oordiger$ van de Nedetlan<be fauna behouden blijf,.

BESTUUR REGIONALE ORGANISATIES

voorzin"" Jhr. M. de $avo.n;n Lohman, Smid!;'."uer 2A. n 14 BV ·s·Gravcnhage. TeL: 070-604"961

070-689266.

secretaris : Jhr, Mr. Th. W. R. M. Seu'lIr;s, Groen\'. Prin:>tere,laan 28, }818JP Amersfoort. Tel: 033-6}1833 (priv").

penningnreestc. : h F. W. Crnandijk. Bjyd"nsreinbl~~kw"g 20. 7n~ HZ Enschede. Tel.;OB-~51667.

G. W. s.o.,je. Kamperweg 18. 8181 CM Heerde, Tc1.:0HS2-219l.

Ir..). Möner Bruijns. v. P~lersom Ramringweg jO, 8072 RA Nunspeet. Tel.: O~412·j748j.

0}412.j 1874 (kant).

A. A. M.J. Consten, lliulZenbrrgslra,u 16, 64IILBH"""j"n. Tel.:(l.4j -7 171jO.

E. H. Drenth. West"",e Drift 89. 97}21.D Ha,en (Gr), Tel.: O,O-}486S7.

0'0·129948.

J. F. Erdmann. Rembto.ndtl .... n Ij, 1231 AA l..oosdrecht, Te!.: 021)8·128).

Ir.]. M. Seroo. Mhel$edijk 6, 3}98 Bodoir (België). Tel.: 09- 1211472026.

Th.J. Lirjens. OOrpMl ...... t 40, 484) CG Wagenberg. Tel.: OI6<)j · 1420.

OI69j-1827.

].J. Mdssn"r. Dijk 4, 8131 VA Wijhe Tel.: 0S702-12".

AdministratÎ<' Af.schor:

A.). van V~n, Bolh:urslaan H. 7)22 CV Enschede. Tel.: O)}-}) 1'92.

Behe~r Materiaal:

A.J. Mörze, Bruijns, v. Pc tel'$Om Ramringweg 30, 8072 RA Nunspeet. Tel.: 0}412·j7483.

0)412·' 1874 (kanr).

Slijpplaaljes: G.). M. KOl"Uderink. I.hee96. 7991 PK Dwingeloo. Tel.: 0}119-7 356.

Reew~dbehee' Noo.d Ned"rland voorzit!e" E. H. Orenlh. secr"laris: H. Meijering,h. Zuidba'gem ...... . 93, 7812 AE Emm"n. Tel.: 05910·29364.

Slkhling Reewild Trofeeenshow Gelderse Ad,te.hoek (Exel)

voorzil1er' D. Voute, $I!C.etarl!5Se: Mevf. C. H. Mekers. Binnenweg j. 72 11 MA E .. rde. Tel.: 0S780·12480.

Rq:i<> limburg

voorzil1er: ).W. H. Hommen. secfetaresse: P. Adams. Ov ... )",elen 8. 6081 ZO Haelen TeI.04n9·}448.

Stich t ing Rcewildbehe"r Overi&1 Voonil1er: B. Brinkm:ann. secretaris: ).5choondefbeek, Meidoornslrur 16. 7497 MG Bemelo, Td.:OH72·228.

Foto voorpagina: J. Poutsma Gironummer penningmeester Vereniging "Hel Reewild": 81}) 77

Rwaetie<:ommissie Mededelingenblad "Het R~ild~

V~r~niging .,Hel Reewild~ West· ~n Midd~" Bto.bam

voorzine" Th J. Liriens. ""cr~iaat: G. W.A.M.Hamel. AssumbufgStraU 14, 4814 KP Bre<b.. Tel.: 076-6}600,.

R"ewildbeheer UIIecht

voon:itter:Jhr. Mr. Th. W. R. M. Serraris, s«retaris: S. F. P. Klep, Dold"r~<,& 60. HI2 BR Huls ter Heide, Tel.: O}O·784974.

Stichting Wildbeheer Vduw" voorz;ttcr:)hr. M. de Savornin I.ohm:an. secfetaris: ). C. H. Nach ... nius. lage Boess<:ho.enweg 18, 1886I>S Gard"."n. Tel.: 0'776-1429

Vercnilt;ng ReewUdk<ing OosI·B",bllm

voorzitter: H. A. v.d. Vleu(cn, secretaris: A.). G. v.K uijk. Oe Kranssen 21, }}SI AG Waalre, Tel.: 04904·4624.

Provinciale Reewildcommissie "",brul voorzitter: P . n n Dalsen SCCf"tar;,,: I),-s. W. P. B. Nij>:ink, Smokkdhoekweg IB 4421JH K.apelle·a;"zelinge Tel: OIl02-184<i

Ir H. Eikelboom.eind,edacteur. Nic. Beetsban 20. 374l H M Sum. Tel.: 02 ['4-17069- G. W. Bode. Kampe""'eg 18. 8181 0.1 Heerde, Tel : 0)782,2193 .• P. H . Schnrider, Jachtlun 8, 48} I :"-Jol .U1'·e-ohout, Tel.: 076·6 12293.

Druk en ltr.tflSChe vormgeving: Drukkerij LuJof B.V. - Postbus 100 - 7600 AC Almelo· TeL: OH90·1I01l.

Het Reewild

INHOUD

Onze beschermheer 75 jaar .. . ........ . . . . . . . . . . . . . . . . .. 2

Korte impressie jaarvergadering 1986 .... ..• . ...... . .... 2

Uitreiking Wisselprijs - Lauditium ...... . . . . . . . . . . . . . . . .. 3

Uit de redacriecomm.issie (2) . . ..... .. . . . • . . . . . . . . . . • . . .. 4

Reewildbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Wildspiegels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . .. 8

Engeland: Bokkenjacht 1985 ........ ....... . ... • ....... 9

Vroeg afgeworpen ........... .. ....... . .. . . . .... .. .... 9

Reacties "Herziene Richtlijnen" ........ ... . . ... . ....... 9

Mededelingen ....... . ...... .. . . ..... . .. .... .... . . ... . . 10

Me,kwaardigheden (4) ........ . . .• . . . . ... ... . . . ... . ... . . 13

Aanspreken van reebokken .. .. . . .... . ... . . . .. ... . ... . .. 14

Doen we het goed? .......... . . . .. .. .. ..... ...... .. . . 16

Recept . ................ . . . . ... . . . .. . . . . . .. .. . . •. . ..... 16

De datum om copy voor "Het Reewild" nr. 3 - 1986 in te leveren is : 15 augustus 1986.

MEDEDELI NGENBLAD VAN DE Vereniging "Het R eewtldJl

Proficiat, Koninklijke Hoogheid. Onze beschermheer Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bcrnhard der Nederlanden bereikt op 29 juni aanstaande de 75-jarige leeftijd. Van deze plaats moge ik Z.K.H. namens de leden van de Vereniging "Het Reewild" onze hartelijke gelukwensen aanbieden. Gaarne !Jpreek ik daarbij de hoop uit, dat de Prins zich nog lang zal kunnen blijven îr.zetten voor het behoud van de natuur en de bescherming daarvan, zoals hij dat gedurende vele jaren op onnavolgbare wijze wereldwijd heeft gedaan. Wij prijzen ons gelukkig dat Prins Bernhard het beschermheerschap van onze vereniging wil uitoefenen en zijn hem erkentelijk voor de blijvende belangstelling die hij daarbij voor de vereniging toont. Zijn inzet voor de natuur is voor ons een inspirerend voorbeeld.

M. de Savornin Lohman, voorzitter van de Vereniging "Het Reewild"

Een korte impressie van de ledenvergadering, tevens jaarverl?adering van de vereniging "Het Reewild ,gehouden op 10 mei j.l. in Hotel Bakker te Vorden. In zijn openingswoord heet de voorzitter naast alle aanwezigen enkele speciale personen welkom, waarna hij vervolgens het over­lijden van de heer A. H. Teerink, erelid van de vereniging memo­reert. Zijn heengaan wordt met een ogenblik stilte herdacht. In het bestuur is-een geringe mutatie. De heer Nijzink heeft gemeend als zodanig te moeten bedanken, terwijl als nieuw lid de heer J. J. Meissner bij acclamatie wordt verkozen.

Notulen van een tweetal vorige vergaderingen, jaarverslagen sekretaris en penningmeester worden, de laatste ook gehoord de kascommissie, goedgekeurd. De penningmeester licht de

2

begroting 1986 toe, waarna zijn voorstel de contributie op f 32,50 te handhaven, wordt aangenomen. Vervolgens komt het vaststellen huishoudelijk reglement aan de orde. De voorzitter deelt mee, dat er thans sprake is van twee regio's in de zin van de statuten van de vereniging, n.1. Limburg en Utrecht. Vanuit \Vest- en M.idden­brabant wordt opgemerkt, dat de vorming nog wel enige tijd en takt zal vragen. Vervolgens volgt een artikelsgewijze bespreking van het huishoudelijk reglement. De bijdrage voor 1987 conform art. 4.1 van het huishoudelijk reglement wordt conform het bestuursvoorstel op f 4,- per lid vastgesteld.

Toekenning erelid maatschap. Voor zijn uitzonderlijke verdiensten voor de vereniging "Het Reewild" wordt op voorstel van het bestuur de heer A. J. van Veen, die sedert 1978 de administratie van de afschot­gegevens, verstrekt door het Ministerie van Landbouw en Visserij heeft bijgehouden en verwerkt, door de vergadering tot erelid benoemd.

Uitreiking van de Wisselprijs van de Vereniging "Het Reewild". Bij z'n afscheid is door de toenmalig voorzitter, de heer H. J. van Beuningen de Wissel­prijs, een zeer fraai door Dolf Wong geschapen reebok in brons ingesteld als waarderingsprijs voor bijzondere verdiensten jegens het reewild. In de loop der jaren is deze trofee reeds door enkele personen of organisaties ver­worven. Dit jaar viel de eer te beurt aan hetjachttoezicht ijsselmeerpolders.

De huidige voorzitter, de heer ]hr. M. de Savornin Lohman overhandigde na het uitspreken van het navolgende lauditium deze "trofee" aan de heren v.d. Kaa, Korthuis en Sluiter, als vertegen­woordigers van het]achttoezicht in de drie ijsselmeerpolders. Gaarne voegen wij ook langs deze weg onze hartelijke gelukwensen roe bij deze welverdiende onderscheiding.

Na de rondvraag sluit de voorzitter de vergadering om na een korte pauze het woord te geven aan

Dr. H. Ellenburg, voor het houden van zijn inleiding over "Reewildbeheer" .

H.E.

LAUDITIUM

De]ury van de Wisselprijs Vereniging "Het Reewild" bestaande uit de voorzitter van de Vereniging "Het Reewild" , de voorzitter van de Koninklijke Nederlandse ]agersvereniging M. K. H. Vos en Dr.). L. van Haaf ten in aanmerking nemende dat het haar taak is om de Wisselprijs Vereniging "Het Reewild" in overeenstemming met het desbetreffende Reglement (art. 5), toe te kennen aan een Nederlander of een Nederlandse instelling, die zich uitzonderlijk verdienstelijk heeft gemaakt voor het reewild in Nederland, besluit op voordracht van het Bestuur van de Vereniging "Het Reewild" de Wisselprijs Vereniging "Het Reewild" in 1986 toe te kennen aan

het1achttoezicht ijsselmeerPolders

en wel op de volge'1de gronden: Het]achttoezicht ijsselmeer­polders heeft op voorbeeldige wijze gedurende een reeks van jaren bijgedragen aan het feite lijke beheer van omvangrijke reewild­populaties en zich met kracht ingezet voor de daadwerkelijke bescherming van deze populaties.

3

Het]achttoezicht heeft zich met grote vasthoudendheid en nauw­gezetheid ingezet om het afschot van het reewild als beheers­maatregel op basis van de hedendaagse wildbiologische inzichten zo volledig mogelijk te verwezenlijken. Het ]achttoezicht heeft onder meer door het periodiek organiseren van trofeeën tentoon­stellingen van in het gebied bemachtigde reewiidtrofeeën wezenlijk bijgedragen aan de voorlichting omtrent het feitelijke reewildbeheer. Het]achnoezicht heeft zich bij voortduring beijverd voor het in de Ijsselmeerpolders aanbrengen van voor.deningen waardoor de relatief grote a.1.ntallen valwild door verdrinking en verkeers­ongevallen konden worden terug­gedrongen. Het ]achttoezicht heeft in goede onderlinge harmonie en in nauwe samenwerking met de reguliere politie in het betrokken gebied zowel in preventieve als in repressieve zin een uiterst belangrijke rol gespeeld in de bestrijding van de stroperij in het algemeen en die van het reewild in het bijzonder. Het] achttoezicht heeft de eigen taak in een breder kader weten te plaatsen, zodat het wezenlijk heeft bijgedragen aan de bescherming van het milieu, de fl ora en de fauna in het betrokken gebied en de ontwikkeling daarvan. Alhoewel het ]achttoezicht bij het Rentambt Noord-Oostpolder Vrul

de Dienst de Domeinen met ingang van 1 april 1986 is

4

opgeheven, wordt met de toekenning van de Wisselprijs aan het ] achttoezicht Usselmeer­polders daaronder nadrukkelijk begrepen:

H et]achttoezicht in het Rentambt Noord-Oostpolder van de D ienst der Domeinen zoals dat tot 1 april 1986 functioneerde. Het]achttoezicht in het Rentambt Oostelijk Flevoland van de Dienst de Domeinen. H et] achttoezicht in Zuidelijk Flevoland van de Rijksdienst voor de Ijsselmeerpolders.

Uit de redactie­commissie (2) ]e bent geneigd de conclusie te trekken, dat de "Grote]ager­meester" voor ons de tijd "suprême" nog niet gekomen achtte. Duidelijk schrijfik "ons", want enkele weken na mij kreeg ook P. Schneider, die in het vorig nummer nog zo'n bemoedigend woord schreef, bij het schieten van een geit harrmoeilijkheden, die uiteindelijk ook tot een hart­operatie op "Goede Vrijdag" leidde. Gelukkig mag ik echter stellen dat het ons nadien goed gaat, al vraagt dit herstel zijn tijd en aandacht. Hartelijk dank in de allereerste plaats aan mevrouw v. H erp en de heren Erdmann en Litjens, die het werk overnamen en met de heer Boele zorgden, dat het 1 e Reewildnummer 1986 verscheen. H artelijk dank ook aan veel reewild- en andere jagers voor de

uitvoerige belangstelling en bemoediging tijdens deze ziekte. Wij hopen nog een lange tijd in het belang van de vereniging door te ga<m. H.E. en P.H.S.

Reewildbeheer Omstreeks 1906 schreven Raesfeld en Dombrowski al over de achteruitgang van het reewild wat betreft gewicht en gewei. Dit bracht deze auteurs ertoe, ieder afzonderlijk de ons bekende "Hege mit der Büchse" te propageren. Door deze gedachte werd eigenlijk voor het eerst getracht de jacht biologisch­wetenschappelijk te benaderen. Helaas heeft tot nu toe met name bij het reewild deze wijze van bejagen nog rtiet het resultaat gegeven, dat er van verwacht werd. Dit in tegenstelling tot wat er bereikt is bij het roodwild, waar deze methode ook is toegepast en waar het de Stoutste verwachtingen heeft overtroffen. Waarom dit bij het reewild niet het gewenste resultaat heeft gehad, wil ik proberen te benaderen aan de hand van een aantal artikeltjes in ons mededelingenblad. Het zijn uiteraard een aantal theorieën en naar ik hoop komt er veel reactie van de kant van de biologen en jagers onder U die een zelfde of totaal andere visie op de zaak hebben.

Van Beheer met de buks a lleen moet men geen wonderen verwachten, omdat ze nooit alleen bepalend is voor de kwaliteit van het reewild . Hier spelen een complex van :actoren mee en er zal dus ook een complex van maatregelen getroffen moeten worden om een kwaliteits­verbetering te kunnen verwachten. Wat is nu ons uit eindelijke doel? Overal in ons land kunnen kapitale bokken opgroeien d.w.z. medaille bokken. Maar we moeten ons wel goed realiseren dat een kapitale bok toch altijd een uitzonderings geval is. De kapitale bok steekt n.1. ver boven het gemiddelde van het bestand uit, maar kan dus niet het doel van ons beheer zijn. Door allerlei factoren zoals erfelijke factoren, weersinvloeden, goede gezondheidstoestand etc. komt zo'n bok in een bepaald jaar tot een top in z'n leven. Voor we ons gaan bezinnen wat ons te doen staat zullen we ons eerst moeten afvragen waar we naar toe willen. a. Een doel kan bijv. zijn dat we zonder te veel moeite veel reewild willen schieten. Dit houdt natuurlijk in een hoge wilddichtheid met alle nare gevolgen van dien zoals geringe gewichten, knopbokken, ziek wild, wildschade etc. Een aantal trofeeën uit één veld over een aantal jaren zegt een kenner wel het één en ander over zo'n veld bijv. biotoop, jachtbeheer etc. H et zou goed zijn om ook de gewichten van het bemach tigde wild gedurende een

5

aantal jaren nauwlettend te volgen en te interpreteren. H ieruit kunnen we afleiden dat bijv. de wilddichtheid te hoog is. Deze wilddichtheid is van biotoop tot biotoop verschillend; wel moet opgemerkt worden dat er tussen de biologische en landschap­technische waarden verschil bestaat . Hier hebben Ueckermrum (1952) en Motth (1954) ove, bericht. \Vagenknecht (1974) schreef: Het doel van het reewildbeheer moet zijn, een aan het biotoop aangepaste gezonde wildstand met hoge wildgewichten en sterke trofeeënproduktie bij een maximale benutting van de plaatselijke mogelijkheden met in achLOeming van de belangen van land- , ruin- en bosbouw. Een aantal verschillende doelstellingen wil ik hier noemen. a. Maximale wildbraadproduktie, op trofeeën wordt niet gelet. b. Hoge wildbraadgewichren en trofeeën, op sterke trofeeën wordt geen ui tzonderlijke aandacht gelegd, wel veel jachtmogelijk­heid voor meerdere jagers. c. Goede wildbraadgewichten en daarnaast op de tweede plaats een aantal goede trofeeën. d. Een zo groot mogelijk aantal rijpe en sterke bokken. e. Maximum aan medaillebokken.

In ons land vallen in ieder geval a en e af. Persoonlijk spreken mij c en d het meeste aan. Het Gijn wel is waar de probleemrijkste en moeilijkste doelstellingen, omdat we hier moeten letten op leeftijdsopbouw,

6

geslachtsverhouding en ze vragen dus veel inzicht en inspanning van de jager. Hoe staat het met de kwaliteit van ons ree wild. D oor de te hoge stand zullen we eerst daar iets aan moeten veranderen en wel in de vorm van verminderingsafschot. eh. Stubbe (1966) bericht over een voorbeeld van een te hoge stand in een gebied waar hij onderzoekingen verrichtte en zegt, dat aan de hand van dit onderzoek,

dat loopt van 1958 tot 1964 d.m.v.

verminderingsafschot en strenge selektie

het gewicht verbeterde.

H.R.

Doorsneegewich t (ontweid met kop)

man. man. vrouw. vrouw. 1 jr. 2 jr. e.o. 1 jr. 2 jr. e.o.

1958 9,8 kg 14,5 kg 7,6 kg 13,2 kg 1964 11,7 kg 16,9 kg 9,7 kg 14,9 kg

toename 1,9kg 2,4 kg 2,1 kg 1,7 kg in% 19% 16,6% 27,6% 12,9%

Een verbetering van de gewichten wordt het eerst gezien bij het jonge wild. Naast het lichaams­gewicht werd ook het gewei­gewicht bekeken. Het doorsnee geweigewicht met hele boven­schedel steeg van 1958 : 190 gr tot 1964, 267 ge. Dat is een verbetering van 76 gr of wel ±40%.

I.

De doorsnee lengte van de stangen 1958: 10,7 cm, voor 1964: 17,5 cm; dit is een toename 6,8 cm of wel 63,6 %. Ook Hein (1966) schreef: In een gebied met een reewilddichtheid van 21 stuks! 1 00 ha stegen, na verminderingsafschot tot het biologisch draagbare van 10 stuks/ 100 ha, de gewichten na een periode van 5 jaar bij de 3 rot 5 jarige bokken met ± 18 % en de geweigewichten met ± 26 %. Samenvattend zult U het met Inij eens moeten zijn dat er aan de kwaliteit van het reewild nog wel het één en ander te doen is, want hoe beter het niveau van ons reewild des te zwaardere gewichten en dus ook meer sterke trofeeën, ko rtom een gezon de populatie (dit is immers het streven). Hoe kUImen we de kwaliteit beïnvloeden? Als we het met elkaar eens kunnen zijn dat de kwaliteit wel iets, maar niet echt veel verbeterd is in de loop der jaren dan moeten we ons afVragen of we kunnen volstaan met alleen op de wijze van "der Hege mit der Büchse" verder te gaan. Bij roodwild is de sterkte van het gewei zoals reeds eerder vermeld na invoering van het afschotplan en bete r beheer verbazingwekkend vooruitgegaan. Dit komt omdat herten ouder worden en de sterke herten beter gevolgd en dus ouder kunnen worden. Bij reewüd kunnen we helaas door het alleen maar ouder laten worden geen ingrijpende kwalitatieve verbetering bereiken. Alhoewel we het ouder laten

worden van het reewild geenszins mogen onderschatten. Voor een kwaliteitsverbetering is een heel complex van factoren van belang. De grote fout die gemaakt wordt is dat men denkt alleen door middel van sparen van de zesenders en het schieten van slechte bokken een verbetering van de erfmassa kan verwachten. We moeten echter wel bedenken dat de jager het ree alleen naar z'n uiterlijke verschijningsvorm kan beoordelen en deze bepaalt in geen geval alleen de erfmassa. Behalve de uiterlijke verschijningsvorm zijn vele factoren van belang.

Wordt t't'11lO!gd.

G.W. Boele

FOIo: Mr Dr. G. Are/ulml Je Wol/I

7

Wildspiegels

In het blad Politie Dier en Milieu (61e jaargang, no. 4, april 1986) kwamen wij een artikeltje tegen, waarin de waarde van de wildspiegels voor onze reeën, uitgewerkt aan de hand van de ons bekende opperwachtmeester Gabriël uit Vorden, naar voren werd gebracht. Wij willen er op deze wijze graag wat uitgebreider belangste lling van geven. H.E.

U kent ze allemaal, of beter, u heeft ze allemaal wel eens gezien: de zelfreflecterende "spiegels" op de paaltjes langs de wegen. Misschien is de betekenis van deze paaltjes nooit helemaal tot u doorgedrongen. Het doel CT van is de bescherming van de in het wûd levende dieren. Door deze spiegels worden de dieren in het donker attent gemaRkt op het naderen van motorv:oerruigen. Zij zullen dan niet zo vlug de rijbaan oversteken. Dat de spiegels succes hebben toont opperwachtmees ter Martin Gabriël uit Vorden aan de hand van een overzicht omtrent ongevallen met reeën vanaf 1978, in welk jaar de spiegels in zijn omgeving geplaatst werden. In 1979 waren er 23 ongevallen met reeën. In 1978 waren het er 19. Vanaf dat moment liep het aantal sterk terug, tot 7 in 1985. De spiegels moeten wel van tijd tot tijd worden schoongemaakt en, indien noodzakelijk, worden vernjeuwd. Om dat te bereiken stuurt opper Gabriël twee keer per jaar heri.nneringsbriefjes rond aan de regionale kranten, Rijkswaterstaat,

8

de burgemeester van Vorden , landgoedei.genaten en jacht­opzichters. De medewerking is volgens Gabriël optimaal.

OIlf.CW/l/'1J mrt r«W wort/r il JdQ~ /I.·ilJrpirgrlJ ootlmv-krltj"k urIIggttlrongl'1l (folO P.CC. de Vries).

Engeland: Bokkenjacht 1985 (Wild und Hund, 8ge jaargang, no. 6, 13-4-1986)

Ofschoon de record resultaten van beide voorgaande jaren niet geheel werden bereikt, bevat de lijst van afschotresultaten, die R. Prior in "Shooting Times" publiceerde, toch nog 74 geweien, die van internationale klasse zjjn, namelijk 33 gouden, 36 zilveren en 5 bronzen medailles; 7 bokken beha..1.1den meer dan 150 punten en de sterkste - 165.38 punten­bereikte precies het gemiddelde van de besten van de laatste 10 jaren. Dit in Perthshire verworven gewei heeft 9 einden, een lengte van 28,2 cm en weegt 572 gram. Daarnaast kwam in Schotland een aantal hoog kapitale bokken op het tableau; opvallend is ook de doorgaande stijging van de kwaliteit van het reewild in

Vroeg afgeworpen

Wild und Hund van 8 december j.L bevat een mededeling van een jager, die op 13 september in het gebied van de Bodensee een éénstangenbok schoot, waarbij hij nadien echter vaststelde, dat de bok zijn linker stang al had afgeworpen. De rechter stang zat nog stevig op de roz~nstok. De leeftijd van de bok wordt op 5 à 6 jaar geschar. "Normaal", maar wat is normaal in de natuur, vindr het afwerpen bij oude bokken plaats in de periode

Northumberland. Getalsmatig bleven toch - wals to t dusver - de zuid-engelse bokken aan de top, waarbij Wiltshire met 7 gouden medailles, maar ook met het zwaarste (615 gram) en langste gewei (30,3) cm het voorheen leidende graafschap Hampshire overvleugelde. Prior betreurt he t te vroegtijdige afschot van werkelijke kapitale bokken, ook al zijn zelfs in Schotland de meeste bokken voor de opening van de jacht (daar 1 april) geveegd. Afgezien van de nog matte, grauwe kleur kort na het vegen zijn de geweien wegens de nog geringe dichtheid aanmerkelijke lichter dan in de zomer.

H.E.

eind oktober-november; bij jongere bokken kan dit tot midden december doorgaan.

H.E.

Herziene richtlijnen

Op het artike l "Herziene richtlijnen" voor de beoordeling van de reegeweien tijdens de Regionale Ten toonstellingen zijn enkele reacties bij de redactie­commissie binnengekomen, teI"\'1ijl

9

er ons nog een enkele is toegezegd. De ontvangen reacties, te weten van de heren P. H. Schneider en P. Pelters zijn in tussen ter beoordeling aan de betrokken commissie doorgezonden. \Vij' hopen er in ons volgend blad op terug te komen.

H .E.

Mededelingen

Radioactiviteit schi ldklie ren

H iermee richt ik mij tot U met het volgende. Er is onderzoek verricht naar de besmetting van reewHd door radioactieve stoffen als gevolg van de ramp in Tsjernobyl. De resultaten van dit onderzoek wijzen uit, dat het consumeren van de sch ildk[jercn van het reewild moet worden ontraden. De besmetting met jodium 131 ligt boven de voor consumptie aanvaarbare richtwaarden. De besmetting van andere organen en het vlees ligt beneden de normen, die voor het ontraden van consumptie worden aangehouden. De consumptie van schildklieren kan eenvoudig worden vermeden door bij het verwijderen van de kop minima..:'11 20 cm van de hals mee te nemen en de kop en dat .deel van hals niet voor consumptiedoeleinden gebruiken. Bij de volgende vergunning­verlenging zul t u worden geïnformeerd over de dan

10

bestaande situatie. Ik hoop u hiermee van dienst te zijn geweest.

Directie N.M.F. 12-6-1986

Van de pen ningm eester

Nu het concept Huishoudelijk Reglement door de leden­vergadering is goedgekeurd is het wellicht gewenst de financiële consequenties daarvan voor de regio's hier aan de o rde te stellen. Volgens art. 4 in het onderdeel Rechten en Verplichtingen regio's stelt de algemene leden­vergadering jaarlijks voor het volgend verenigingsjaar de geldelijke bijdrage per lid vast, te verstrekken uit de verenigingskas. Dit bedrag is vastgesteld o p f 4,~ per lid, wonend in de bewuste regio in het jaar 1987. Wenst een lid te worden ingedeeld b ij een andere regio, bijvoorbeeld waar hij zijn jachtveld heeft, dan moet hij dat kenbaar maken bij de secretaris van het landelijke bestuur. Deze regeling geldt alleen voor die regio's die zich omgevormd hebben zoals omschreven in de sta tuten (artikel 9 en 11). Op dit moment is dat het geval bij de regio's Limburg en Utrecht. Enkele andere zijn momenteel met de omvorming bezig, waarbij het van belang is op te merken, dat het zaak is dit wel voor het einde van het jaar gerealiseerd te hebben. Dit alleen al in verband met de bijdrage per lid. Naast deze bijdrage kent de vereniging een bijdrage voor de

organisatie van een trofeëen­tentoonstelling, inclusief de verzorging van de trofeëen­verzekering, en een bijdrage voor overige activiteiten, zoals een schietdag of een discussie­bijeenkomst. Tot verkrijging van deze bedragen is het overleggen van een begroting vooraf we een voorwaarde. Deze laatst genoemde bijdragen worden vastgesteld door het landelijk besruur afhankelijk van de financiële reikwijdte van de verenigingskas.

de penningmeester

Voor u gelezen

Over de drempel. Op jacht in de tijdloze natuur, door René Wittert, Uitgeverij Terra Zutphen.

In het begeleidend schrijven van het ter recensie aangeboden exemplaar van dit boek van \Vittert, schrijft de uitgever: "De mens is de uitverkoren beschermer der dieren. Hij heeft rechtvaardige jachtwetten opgesteld en een erecode ingevoerd, waaraan een goede jager zich te houden heeft. Dank zi j de jager is er nog steeds wild. De prachtige en spannende jachtverhalen van René \Vittert geven hiervan het bewijs: liefde voor de dieren, liefde voor de natuur. De schrijver neemt ons mee op zijn waargebeurde jachtavonturen, fantastische verhalen waarvan geen woord verzonnen is. Peter Karsten,

wonend en werkend in Canada, verzorgde de prachtige illustraties. De verkoopprijs van deze uitgave is! 39,50." Ik heb daar niet veel aan toe te voegen. De meeslepende verhaaltrant van Wittert neemt de lezer, die wellicht iers minder mogelijkheden heeft om zó over de landsgrenzen te jagen als de schrijver, mee naar prachtige natuurstreken met specifieke wildsoorten, die vervolgens op even specifieke wijze met assistentie van autochtonen worden bejaagd. Door het karakteristieke taalgebruik en de goede zinsbouw die de talentvolle Wittert eigen zijn, vreest men al lezende het einde van het boek te naderen. Ik kan u aanraden het boek te lezen en in die zin zou de aanhef van deze bespreking kunnen worden gelezen als: vóór u gelezen!

T.S.

Aktiviteiten 1986 West- en Midden Brabant

Noteer alvast in uw agenda!

- 18 september .... a.s. 20.00 uur. Informatieavond rond het thema: schot, schotteken en het werk na het schot. Inleider: J. Hommen ui t Roermond. Plaats: Hotel Bellevue te Chaam. Introducé's zijn van harte welkom. - 27 november a.s. H et reewild in de keuken. Gastronomische, culinaire avond, alleen voor leden met hun dame. Plaats en handeling: Technische School te Hoogstraten. Teneinde

11

ervoor te kunnen zorgen, dat eenieder voldoende zal kunnen woeven, wil het beshlllT enige

jonge bokken" tegen de geldende poeUersprijs van u kopen. Graag uw opgave voor verkoop van uw wild aan de penningmeester, de heer C. M. v.d. Kroon, telefoon 076-139782. Nadere informatie over deze avond wordt u nog toegezonden. - Wie heeft er belanljste1ling voor het organiseren van eén of meerdere kogelschietdagen op de nieuwe banen te Bath-Reimerswaal. Opgave hieJVoor bij de heer J. Wijland. - De volgende expositie van het reebokkenafschot zal in 1987 plaatsvinden op 11 en 12 april. Wij verzoeken u hiermede rekening te houden en de geweien van het arschot 1986 in ieder geval beschikba..u te houden.

G.W.A.M. Hamel

Beknopt verslag oprichtings­bijeenkomst regio Utrecht 23 april 1986

De bijeenkomst wordt geopend door de heer Serraris, die als gespreksleider van deze avond optreedt. De voorzitter van de Vereniging "Het Reewild",Jhr. M. de Savornin Lohman licht in zijn voordracht de nieuwe structuur van de vereniging toe. Zijn gloedvolle betoog wordt aandachtig beluisterd. Het voorstel tot oprichting van de regio wordt bij acclamatie aangenomen. Met royale meerderheid van stemmen wordt het voorstel omtrent wijze van samenstelling van het bestuur aangenomen,

12

inhoudende: de leden van de voormal ige Reewildcommissie van de Regio Utrecht van de K.N.V J., die nog zitting wensen te nemen in het te vormen bestuur, aangevuld met kandidaten, zoals die tijdens de vergadering gemeld zijn, zullen in onderling overleg een bestuur naar aantal en functie samenstellen.

Aldus is sprake van de volgende kandidaten: ]. F. Erdmann, Loosdrecht B. R. Abbenbroek, Loosdrecht Th. \V. R. M. Serraris, Amersfoort ]. Wijberg, Doorn L. P. M.J. Canjels, Hilversum ]. T. Lumeij, Houten C. A. B. van Barneveld, Zeist c.]. M. Slikkerveer, Bussum

In de rondvraag komt de vraag waarom het afgelopen jaar geen tentoonstelling is gehouden. Aangezien zulks een zaak is voor de niet meer bestaande reewildcommissie van de Regio Utrecht van de K.NJV., vindt beantwoording van deze vraag met plaats. De avond wordt besloten met een ui terst boeiende voordracht met diavertoning van de heer]. Poutsma. Om ca. 23.30 uur wordt de avond besloten.

I ,

1 I

Merkwaardigheden (4)

In o ns vorig nummer gaven de heren Peltzer en Berger een uitvoerige uiteenzetting over een paar door hen in augustus 1984 gevonden en gefotografeerde (en in 1985 in Vorden tentoongestelde) "verkämpfre" bokken. Op dit artikel ontvingen we tot nu toe een tweetal reacties. Allereerst van de hee r Rempt te Epe, die, als lid van de British Deer Society, het

Roe die with interlocked antlers Your readers may be interestcd 10 see my photo of two roebucks which died "Jocket! in combat". Thcy w eTe found by a tenant farme r on his land at Melbury Park Estate at the end ofJ une in a cornfield. Each buck has an abnormal point o n the left hand ander. Even now it is impossible to part them without sawing orf onc of thc .unIers.

Foto: Ti deJolIg

blad "Deer" ontvangt en daar in het nummer van maart 1986 bijgaande foto met tekst ontdekte.

Ant/ers of ttW roebllckJ which died "/ocked in wmbal'~ Photo: E.G. Sqllire!.

De tweede reactie met foto was van de heer T j de J ong te Oudega. Zijn b rief luidt: " Oo k ik heb iets dergelijks in mijn bezit. D it betreft twee 2-jarige bo kken, die t ijdens het gevecht in het water zij n terecht gekomen. En waarschijnlijk konden ze doordat ze in elkaar vastzaten er niet meer uit ko men. Dit is op 6 juni 1984 gevonden, in de Oude venen te Eernewoude."

Gaarne houden wij ons voor nog meer reacties aanbevolen.

H.E. 13

Het aanspreken van reebokken In " Wil d und H und" n r. 24 van 25 mei j.1.las ik een zeer interessant ar t ikel over het aa nspreken van reebo kke n, hetgeen grotendeels overeenko m t met m ijn ervaringen. Allereerst is het belangrijk een goede telescoop te bezitten (vergroting 30 x of meer) in combinatie met een lichtsterke kijker bijvoorbeeld een 7 x 50 of 8 x 56. Zelf geb ru ik ik een optolyth 30 x 75 en daarbij een zeiss 8 x 56. N iet alleen voor he t aansp reken van koop bokken op grotere afstanden maar ook de stand en hoogte va n de rozen en de gezichtsuitdrukking als oo k de gchele bouw van het ree kunnen met deze telescopen op timaal bekeken worden. Men heeft het gewe i a.h.w. reeds in de handen en men zal daardoor eerder geneigd zijn een bok te sparen omdat hij bij nader inzien toch m inder oud bli jkt te zijn als de bo k eers t deed vermoeden.

Voo r de leeftijdsschaning zijn de volgende punten belangrijk :

Rozen Goed zichtbare rozen d.w.z. hoge rozenstokken (jong). Bij oudere bokken zitten de rozen kort op de schedel, stand van de rozen oudere bo kken meestal dakvormige rozen. Bij jongere bokken horizontaal of zelfs naar b innen wijzend.

Lichaamsbouw O ude bokken met typisch sterke drager, massieve lichaamsbouw komen zelden voor tenminste in het veld waar ik mag jagen. Dit ligt aan her b iotoop. Daar staat tegenover dat de dunne hals en het hoge kontje bij de jaarlingen gemakkelijk te zien zijn; ook de kinderlijke gezichts­uitdrukking is meestal duidelijk waarneembaar. Bij de oudere bokken wordt dan geleidelijk de haJsaanzet b reder, ook de iets doorgezakte rug en de forser lijkende voorhand typeren de oudere bok. Verder zijn de spierbundels zeker de moeite van het bekijken waard. Een jonge bok heeft zijn spieren natuurlijk nog niet zo on twikkeld, dat deze onder de huid te zien zijn. Bij de oudere bok daarentegen kan men deze aan de nek , blad en achterhand met de telescoop goed waarnemen . Ervaren

14

ho ndenmensen en landbouwers weten uit de praktijk of een dier jong, middelo ud of oud is. De jonge hond heeft namelijk een gladde huid, in zijn beste jaren komt de musculatuur te voorschijn om dan op oudere leeftijd weer te verslappen.

Gedrag Een bo k die men vaak ziet is meestal jong. In het bijzonder de driejarige bok veegt en markeert zijn territorium bijna overal zolang niet een oudere hem verjaagt. De ech t o ude bok b lijft voor de jager meestal onzichtbaar en verlaat de dekk ing pas zeer laat. H ij is meestal alleen en de anderen blijven bij hem uit de buu rt. Menig oude bok kunt u verschalken doo r tussen elf en één uur 's middags in de dekking of een kaalkap te gaan zitten en wachten tot hi j zijn territiorium komt controleren. Terwijl de jo nge bok door veel vegen en krabben de aandacht op zich vestigt is de oudere voor.lichtiger en staat er opeens, terwijl hij lang aan de rand van het bos heeft staan te zekeren. Indien hi j dan zijn koers bepaald heeft, gaat hij ook doelgericht naar zijn laveîplaats, dus geheel anders dan de jongere bokken die onzeker zijn en veel meer schrikken. Alleen tijdens de reebronst

-

1 I T

kunnen de oude bokken alle voorzichtigheid laten varen, vooral als ze een geit zoeken kunnen ze sprongen maken als een jonge bok. Persoonlijk let ik hier altijd op de gezichtsuitdrukking. Een paar jaar geleden heb ik eens een 8 à 9 jarige bok geschoten die ik in het begin van de bokkenjacht als 3 hooguit 4 jarige bok had aangesproken. Alleen omdat hij in de bronstijd tijdens het drijven 3 à 4 keer naar mijn hoogzit keek met een uitdrukking van wat moet jij daar heb ik hem geschoten. Toen de bok merkte wat ik daar moest, was het al te laat voor hem.

Vegen en groei gewei Elk beginnend jager leert terecht dat oude bokken vroeger hun gewei afwerpen, daardoor eerder het nieuwe beginnen te vormen en dus ook het eerst de bast er vanaf vegen. Ook hier speelt de algemene gezondheids­toestand van de bok een belangrijke rol. Gezond reewild veegt eerder dan zieke exemplaren! Er zijn knopbokken die in juni en soms zelfs juli nog niet geveegd hebben , deze moeten natuurlijk het eerst worden weggenomen. Overigens is een niet geveegde ja.<1.rling in juni nog lang geen reden tot afschot! Het is volgens mij wel belangrijk de schetsboekjes, waar men de gegevens van de bokken in nOteert, veelvuldig te gebruiken en daar de data van vegen en verharing goed in te vermelden, zodat geen vergissingen kunnen plaatsvinden. Door nauwkeurige notering in bedoelde boekjes wist ik in een bepaalde hoek van het jachtveld 3 slechte jaarlingen met ongelijke hoogte te staan, terwijl de jachtopzichter telkens maar over één ongelijke jaarling sprak.

Verharen Alleen gezonde jonge bokken verharen vroeg. In de meeste gevallen

is laat verharen geen teken van ouderdom maar van keelhorzels of andere parasieten. De algehele gezondheidstoestand speelt ook hier weer de belangrijkste rol.

K leur kop De gezichtsuitdrukking en de daarmee verbonden kleuring van de kop kan ook een kleine vingerwijzing zijn voor de leeftijd. Oude jachthonden worden grijs, oude mensen en oude bokken ook.Jonge bokken hebben meestal een bonte kop, dit komt door de scherp begrensde zogenaamde Muffellleck, dit is een witte streep meteen boven de neus ongeveer 2 cm breed. Deze verloopt steeds meer naarmate het ree ouder wordt en gaat dan uiteindelijk over in de grijze kop. De zogenaamde bril (witgrijze ring rond de ogen) is niet vaak een teken van de oudere bok. Persoonlijk heb ik deze bril meer bij 3-jarige bokken gezien dan bij oudere. Tenslotte nog een opmerking waarom sommige bokken die men jaren kent en als 5 jaar of ouder worden aangesproken toch maar 4 jaar blijken te zijn. H et gewei van de reebok is een luxe-produkt en krijgt zijn grootste volumetoename van t naar 2 jaar, deze bokken tonen dan zeer vaak al een goede zesender en dit ziet de aandachtige reewildjager, maar de bok wordt dan wel 3 jaar geschat, want rus jaarling van het vorig jaar kent bijna niemand de bok nog terug. Het volgende jaar laat men hem lopen want hij is er pas vier. Dan in zijn vermoedelijk 5e jaar wordt de bok geschoten en tot ieders verbazing is hij er slechts vier. Deze ervaring heb ik zelf enige malen ondervonden. U ziet het maar weer bij het aanspreken van ons reewild is niets zeker, maar dit is juist het mooie ervan. A. A. M.J. Consten

Ij

r Doen we het goed? Ruim 2 jaar geleden zijn we met de uitgave van het mededelingen­blad "H et Reewild" gestart. De bedoeling van het "hoe en waarom" zijn duidelijk weer­gegeven in een artikel op blz. 8 en 9 van het eerste Reewildnu mmer (maart 1984). In 't kort gaat het er vooral om de band tussen leden en vereniging te verstevigen (ook en vooral via de regio's) en hier en daar een bijdrage te leveren tot een betere kennis en aldus beter reewildbeheer. Maar de bedoelingen kunnen nog zo goed zijn, het kan zijn dat een en ander niet aanslaat. Vandaar dat we het ons kritisch afvragen : zij n we op de goede weg of zijn er eventueel bij ti bepa.'llde wensen ?

Onze vraag aan ti allen is nu: wat vindt u er van, wat is uw eerlijke mening. Wilt u dat doorgeven, en hebt u bepaalde suggesties in bepaalde rich tingen .. . de redactiecommissie wacht af!

Recept Co tellettes de ch evreuil à la minute

Bestrooi de kotelletten (meestal twee ribbetjes per kotelet) met een weinig zeer fijn gehakte ui en sauteer ze vlug in heel weinig olie. Deglaceer de pan met een scheut cognac, voeg er ~ dl saus poivadre bij en maak de saus af met jO g ram boter en een paar druppels citroensap. Garneren met gesnipperde champignons in beker gesauteerd.

nationaal jachtschietcentrum

16

~ " berkenhorst"

clubtloÎs/baanbeheerder: ;. van mee stakenbergweg 60 . 8075 ra eispeet - tel. 05779·1332

Hel Nationaal Schielcenlrum "BerkenhorsI'· is het centrum waar de jager zich thuis voelt.

Wij kunnen u bieden:

Wij zijn geopend:

Kleiduiven - woensdag van 14 tot 17 uo' zaterdag van 11 tot 17 uur

Kogelbaan· na afspraak iedere dag (niet op zondagen)

- skeet - jachtparcours . 100 en 50 meter kogelbaan - lopend-varkens baan

Deskundige hulp bij het Inschieten van uw jachtbuks.

Graag tot ziens op Berkenhorst.

Jaap en Bea van Rhee

1 1

Directie Natuur, MzÎieu en Paunabeheer

PROVINCIE

Groningen

Friesla nd

D renthe

O verij s..c;el

Gelderland

Utrech t

Noord · H olland

Zuid-Holland

Zeeland

Noord ·Brabant

Limburg

MINISTERIE VAN LANDBOUW EN VISSERU

Bezuidenhoutseweg 73 - Postbus 20401·2500 EK Den Hug Telefoon 070-79}911

ADRESSENLlJST

BUlTENDlENST KANTOREN VAN DE DIRECTEUREN AMBTENAREN LANDELIJKE GEBIEDEN EN K W ALI1l!ITSZORG

C. L. M. v.d. Rakt Postbus 30027 9700 RM Groningen Engelsekamp 6 Tel.: 050-239111

F. Veenstra Postbus 2003 8901 JA Leeuwarden Tesselscharlestr.7 Tel.: 058-443313

M. A. ROCteTt Postbus 11 9400 AC Assen Steenbruggen Manrlemaat3 Tel.: 05920-27911

W.Nab Postbus 604 8000 AP Zwolle Tel.; 038-210533

H. Barcloei Postbus 9079 6800 ED Arnhem T. A. M. Dikker Gildcmcestcrplcin 1 Tel.: 085-629111

G. Kreton Museumlaan 2 3581 HK Utrecht TeL: 030 -520834

J. Eising Postbus 3005 200 1 DA Haarlem A. W. Kamminga Kl. Heiligland 84 Tel.: 023-319021

J. Eising Postbus 29819 2502 LV Den Haag J. Verhuist v. Speijkstr. 13 Tel.: 070-924-481

P. C. Remijnse Westsingel 58 4461 BO Goes Tel.: 01100·37911

G.A.j.M.Schram Postbus 1057 5004 BD Tilburg A.}. M. Wanders Prof. Cobbenhagen- Tel.: 013·678755

laan 225

w. van Loenen Postbus 103 6040 AC Roermond LindanuSSlr. 12 Tel.: 04750· 34251

Cl f98j l' ..... wO:\, _Hw R .. ~ .. ,V"

z.:.nd<" '".,." ,mm,ng van "" V~f~n'~'ng _lIe ' R~ .... IId" mali n'." uJO <Irt. u;'p,'c wo,den ",,,,C<'I'""ItI,~d cn/of o!,<,nbur ~r..ua, dO(>, m,ddel \'1n dmk. fOt<'<'Up''' m;crofllm uf .oo~ ..... ",. hrl •• ~n ook '"On 'oq>U>;n~ .. op de ,..h~k of ~....!ttl,.hikc bc ... .,.k; "Il