Redactioneel ten geleide

Het domein van de dermatologie is al regelmatig aan de orde geweest inBijblijven. Dat is niet verwonderlijk, het blijft een moeilijk onderdeel vanhet vak. Minder moeilijk als er sprake is van patroonherkenning ofspotdiagnose – huidaandoeningen hebben nu eenmaal een sterk visueelkarakter – wat in ongeveer een op de vijf casus voorkomt. Wel moeilijk alshet beeld wat minder uitgesproken is of er zich meerdere mogelijkhedenaanbieden. Dan is systematiek in de beoordeling aan de orde, bijvoorbeeldmet behulp van een (in leerboeken aangeboden) kapstok als PROVOKE(acroniem voor: plaats van de letsels, rangschikking over het lichaam,omvang of aantal en grootte, vorm, omtrek of begrenzing, kleur, enefflorescentie). Maar zo werken huisartsen in de regel niet.

Het is kijken en vergelijken. Met beelden uit je geheugen, of beelden innaslagwerken. Dermatovenereologie voor de eerste lijn1 en Praktische dermatologie2

zijn klassiekers. Kleiner van formaat, maar handig onderweg: Zakboekdermatologie, Zakkaart dermatologie, Miniatlas dermatologie.3

Websites als huidziekten.nl (van de hand van dermatoloog Jan Mekkes)of het Amerikaanse dermis.net staan ter beschikking om on-the-spot eenmogelijke diagnose te toetsen, vergelijkend beeldmateriaal door te nemen,en etiologie en beleid op te frissen. Ook voor Ipad of PDA komen applica-ties ter beschikking.

En ten slotte is het extern consulentschap via teledermatologie, al flinkingeburgerd in Nederland: snellere zorg voor de patient (geen fysiekconsult nodig bij de dermatoloog), minder doorverwijzing naar de tweedelijn, aangepast behandelplan (minder nutteloze behandelingen), kortomkwaliteitsverbetering van de zorg.

Voor de keuze van de thema’s in dit nummer van Bijblijven heeft de redactiezich laten leiden door aangeboden casuıstiek gedurende een maand in deeigen praktijk. Huidaandoeningen waarover de arts onzeker was, werdengeselecteerd als de moeite waard om alles nog eens op een rijtje te zetten.

Met een toenemend aantal inwoners van allochtone origine is dermatologievan de donkere huid een ware uitdaging. De presentatie verschilt van wat wegewend zijn bij het Kaukasisch ras, een erytheem doet zich anders voor,hypo- en hyperpigmentatie moeten anders worden geınterpreteerd. Aan dehand van enkele klassieke beelden als psoriasis en acne beschrijft prof. dr.Julien Lambert de ‘andere’ pathofysiologie. Hij bespreekt verder de pseu-dofolliculitis en de acne nuchae, als typische pathologie van kroeshaar bijeen patient met een donkere huid.

Met rode vlekken op het onderbeen is het wel eens lastig: is er een onderlig-gende vasculaire oorzaak (flebitis, vasculitis) of gaat het eerder om eeninfectieus probleem (erysipelas, cellulitis). Ook andere mogelijkhedendienen zich echter aan (dermatosclerose, fasciitis necroticans). Evert Ver-mander bespreekt op systematische wijze het onderscheid en de diagnos-tiek. Dit is van belang, omdat een adequate aanpak van levensbelang kanzijn. Een pleidooi alvast om uitgebreide anamnese en voldoende aanvul-lende diagnostiek (uitgebreide bloedafname, beeldvorming, biopsie) tedoen als het allemaal niet zo duidelijk is.

Zonneallergie is een vaak gehanteerde term voor allerlei huiderupties diegebonden zijn met UV-expositie, de zogeheten fotodermatosen. In de regelvolstaan preventieve maatregelen (zonneprotectie) en symptomatischetherapie. De kunst is het onderscheid te maken met een fototoxischedermatose, een fotoallergische dermatose of een UVA-overgevoeligheid.Dat heeft immers consequenties voor een beleid dat meer is dan sympto-matisch.

In deze bijdrage komt ook een wat zeldzamere aandoening aan de orde,de mastocytose. Het lijkt initieel alsof het over jeukende sproeten gaat, maarer is meer aan de hand. Bij deze aandoening gaan mastocyten ongeremdhun gang, wat kan leiden tot echt internistische ziektebeelden. Het stellenvan de diagnose is van belang, omdat allerlei prikkels (onder meer velemedicijnen) de boel op stelten zetten, en levensbedreigend kunnen zijn.

Letsels op de penis blijven een delicaat probleem, vanwege de lokalisatie,maar des te meer vanwege de diagnostiek. De presentatie is niet altijdhelder (patienten wachten vaak lang om advies in te winnen), het scala aanmogelijke aandoeningen is ook breed. Vaak gaat het over een irritatiefeno-meen, of over een klassieke infectie met candida, of over uitbreiding vanbijvoorbeeld psoriasis. Van belang is echter het onderscheid met andereoorzaken, en dan met name (pre)cancereuze letsels, waarvoor een biopsie,ook al niet evident in deze regio, noodzakelijk is. Aanvullende diagnostiekkost tijd. Als er twijfel is over een infectieuze oorzaak, kunt u het best zosnel mogelijk een kweek nemen vooraleer therapie in te stellen, een biopsiehoort eerder bij chronische letsels waarbij uw oorspronkelijke aanpakheeft gefaald.

Bij de behandeling van huidletsels volstaat meestal lokale therapie. Ookal stelt de industrie heel wat farmaceutische specialiteiten ter beschikking,een magistrale bereiding blijft zijn plaats hebben. Een dergelijke bereidinggeeft de mogelijkheid tot aanpassing aan de individuele situatie en depatientvoorkeuren, soms is het de enige therapeutische mogelijkheid.Johan De Wachter frist de principes van de dermatologische receptuur op,gelardeerd met voorbeelden uit de praktijk. Niet meteen dagelijkse kostvoor de meesten, wel een handig overzicht voor wie zich erin wil ver-diepen. Wie verder wil lezen kan dat doen in het boekje Dermatica op recept(KNMP) of op de Belgische website www.mfk-qmp.be/.

Dit nummer van Bijblijven geeft informatie over ‘alledaagse’ klachten inde dermatologie. Het is niet altijd even gemakkelijk om een accurate(etiologische) diagnose te stellen. De in dit nummer beschreven aandoe-ningen illustreren dat. We houden een pleidooi om het vizier breed tehouden, met een systematische aanpak in diagnostiek, en zo de valkuil vanlouter symptoomcontrole te vermijden. Met dit nummer beoogt de redac-tie de dermatologische vaardigheden weer wat aan te scherpen.

We wensen u veel lees- en leerplezier.

De Redactieraad

Redactioneel ten geleide6

Literatuur

1 Sillevis Smitt JH, Everdingen JJE van, Starink ThM. Dermatovenereologie voor de

eerste lijn. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2009.

2 Waal RIF van der, Neumann HAM. Praktisch dermatologie. Houten: Prelum Uit-

gevers, 2009.

3 Zakboek Dermatologie. Te downloaden bij www.huidziekten.nl

Zakkaart dermatologie. Te downloaden na registratie bij www.coschappen.nl

Miniatlas dermatologie. Bestellen bij www.medicom.nl

Redactioneel ten geleide 7