© Steven Claes - steunpunttoerisme.be · 1 Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de...

© Steven Claes

INNOVATIE EN DUURZAAMHEID: EEN VERKENNING VAN DE

CULTURELE IDENTITEIT VAN GASTENKAMERS IN VLAANDEREN

Projectcoördinatie: Marjan Moris

Vicky Steylaerts

Commissarissen

Louise Derre

Tina Huybrechts

Een STeR-onderzoek heeft een ondersteunend commissariaat. Het gaat om STeR

nauw met het STeR verbonden die dit onderzoek mee hebben gedragen.

Partners Hogeschool West-Vlaanderen

Katholieke Hogeschool Brugge - Oostende

Lessius Mechelen

Onderzoeksgroep Toerisme, Consortium Master in Toerisme

Plantijn Hogeschool Provincie Antwerpen

XIOS Hogeschool Limburg

Innovatie en duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van g

in Vlaanderen April 2011

ISSN 1379-2504-28 – Toerisme Research Paper nr. 28

Verantwoordelijke uitgever:

Marc Vanlangendonck

Steunpunt Buitenlands Beleid, Toerisme en Recreatie

Spoor Toerisme en Recreatie – K.U.Leuven

Celestijnenlaan 200 E, B – 3001 Heverlee (Leuven)

Tel +32 (0)16 32 24 49

Deze paper kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap: Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In d

tekst komt de mening van de auteurs naar voor en niet die van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse Gemeenschap kan niet aansprakelijk

gesteld worden voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de meegedeelde gegevens.

This paper has been realised with the support of the Flemish Community: P

of the authors and not the views of the Flemish Community. The Flemish Community cannot be held accountable for the potential use of the

communicated views and data.

onderzoek heeft een ondersteunend commissariaat. Het gaat om STeR-onderzoekers of personen

nauw met het STeR verbonden die dit onderzoek mee hebben gedragen.

Oostende

Onderzoeksgroep Toerisme, Consortium Master in Toerisme


Innovatie en duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van g

Toerisme Research Paper nr. 28

Steunpunt Buitenlands Beleid, Toerisme en Recreatie

3001 Heverlee (Leuven)

Deze paper kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap: Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In d

naar voor en niet die van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse Gemeenschap kan niet aansprakelijk

gesteld worden voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de meegedeelde gegevens.

This paper has been realised with the support of the Flemish Community: Program for Policy Research Centres. The text contains the views

and not the views of the Flemish Community. The Flemish Community cannot be held accountable for the potential use of the

onderzoekers of personen

Innovatie en duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van gastenkamers

Deze paper kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap: Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In deze

naar voor en niet die van de Vlaamse Gemeenschap. De Vlaamse Gemeenschap kan niet aansprakelijk

rogram for Policy Research Centres. The text contains the views

and not the views of the Flemish Community. The Flemish Community cannot be held accountable for the potential use of the

1 Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van gastenkamers in Vlaanderen

Ten Geleide

In dit Ten Geleide vermelden we graag de inzet van volgende instellingen en personen.

De studenten van het Schakelprogramma Master in het toerisme van de K.U.Leuven (coördinator), in

samenwerking met Erasmushogeschool, Howest, KHBrugge-Oostende, Lessius Mechelen, Plantijn

Hogeschool en UHasselt, UGent, VUB en Xios Hogeschool Limburg; de studenten van de opleiding

Toerisme- en Recreatiemanagement van Howest; de studenten van de opleiding Toerisme- en

Recreatiemanagement van KHBO; de studenten van de opleiding Toerisme- en

Recreatiemanagement van Lessius Mechelen; de studenten van de opleiding Hotelmanagement van

Plantijn Hogeschool Antwerpen en de studenten van de opleiding Toerisme- en

Recreatiemanagement van XIOS Hogeschool Limburg.

De opleidingshoofden van bovenstaande instellingen, met name de heer Marc Declercq (Lessius

Mechelen), mevrouw Agna Thys (Xios Hogeschool Limburg), Prof. Dr. Dominique Vanneste

(K.U.Leuven), mevrouw Vicky Van den Heede (Howest), de heer Filip van Roye (KHBO) en de heer Luc

Van Tricht (Plantijn Hogeschool).

De docenten uit bovenstaande instellingen, met name de heer Peter De Vleeschouwer (Howest), de

heer Robert Govers, de heer Renaat Hoop (KHBO), mevrouw Mia Knippenberg (Xios Hogeschool

Limburg), mevrouw Karin Lecluyze (Howest), de heer Bart Meuleman (K.U.Leuven), de heer Marc

Rubben (Lessius Mechelen), de heer Mon Schepers (Lessius Mechelen), mevrouw Maaike

Vandekerckhove (KHBO) en de heer Joris Vandeputte (KHBO).

Verder danken wij mevrouw Marijke De Bruyne, de heer Hans De Coninck, de heer Theo De Meyer,

mevrouw Sarah De Weerdt, de heer Geert Martin, mevrouw Lien Vanhaverbeke, de heer Paul Van de

Putte en de heer Wim Verschuren.

Ook dank aan alle uitbaters van een B&B die hebben deelgenomen aan het onderzoek met een

bijzonder woord van dank aan Hilde Renders van B&B Bed en Bokes, de uitbaters van B&B De Kogge

en de uitbaters van B&B De Groene Weg.


Inhoud

Ten Geleide .......................................................................................................................................... 1

Figuren ................................................................................................................................................. 4

Tabellen ............................................................................................................................................... 5

1. Onderzoekscontext ............................................................................................................... 6

1.1. Gastenkamers in Vlaanderen .................................................................................................. 6

1.2. Innovatie en duurzaamheid .................................................................................................... 8

1.2.1. Aangewende definitie van innovatie ............................................................................... 8

1.2.2. Aangewende definitie van duurzaamheid ...................................................................... 8

1.2.3. Het belang van innovatie en duurzaamheid binnen het Vlaamse toerismebeleid ......... 9

1.3. Onderzoeksopzet en methodologie ...................................................................................... 12

2. Onderzoeksresultaten ......................................................................................................... 15

2.1. Profiel van de uitbaters en hun gastenkamers ..................................................................... 16

2.1.1. Ligging ............................................................................................................................ 16

2.1.2. Prijs ................................................................................................................................ 17

2.1.3. Startdatum..................................................................................................................... 18

2.1.4. Grootte .......................................................................................................................... 18

2.1.5. Startmotivatie ................................................................................................................ 19

2.1.6. Tevredenheid ................................................................................................................. 20

2.1.7. Concurrentie .................................................................................................................. 21

2.1.8. Toekomstperspectief ..................................................................................................... 21

2.1.9. Positionering .................................................................................................................. 22

2.2. Perceptie en begrip van innovatie en duurzaamheid door de uitbaters .............................. 24

2.2.1. Innovatie ........................................................................................................................ 24

2.2.2. Duurzaamheid ............................................................................................................... 28

2.3. Tussen beheer en beleid: ondernomen, ongewenste en geplande maatregelen ................ 36

2.3.1. Welke maatregelen worden als belangrijk ervaren? .................................................... 38

2.3.2. Welke maatregelen worden als “onwenselijk” ervaren? .............................................. 39

2.3.3. Welke maatregelen worden reeds genomen? .............................................................. 39

2.3.4. Welke maatregelen worden in de nabije toekomst gepland? ...................................... 40

2.3.5. Welke maatregelen zouden worden mits onbeperkte mogelijkheden? ....................... 41


2.3.6. Voor welke maatregelen wordt ondersteuning door de overheid gewenst? ............... 42

2.4. Motivaties in relatie tot drempels en stimuli ........................................................................ 43

2.4.1. Waarom worden initiatieven verder gezet? ................................................................. 43

2.4.2. Waarom worden initiatieven stopgezet? ...................................................................... 44

2.4.3. Welke algemene drempels ondervinden de uitbaters? ................................................ 46

2.5. Houding tegenover labels...................................................................................................... 48

2.5.1. Welke labels hebben de uitbaters? ............................................................................... 49

2.5.2. Welke labels kennen de uitbaters? ............................................................................... 50

2.5.3. Welke labels willen de uitbaters?.................................................................................. 50

2.5.4. Welke labels wil men niet of vallen buiten bereik? ...................................................... 54

3. Conclusies in termen van eerste beleidsaanbevelingen ........................................................ 55

Bibiliografie ................................................................................................................................ 59

Bijlagen ...................................................................................................................................... 62


Figuren

Figuur 1. Duurzaamheidsdriehoek Infopunt Duurzaam Toerisme (Toerisme Vlaanderen, 2003) .......... 9

Figuur 2. Gastenkamers per provincie (n=390) ..................................................................................... 16

Figuur 3. Ligging van de bevraagde gastenkamers per provincie ......................................................... 17

Figuur 4. Gemiddelde kamerprijs .......................................................................................................... 18

Figuur 5. Startdatum van de gastenkamer ............................................................................................ 18

Figuur 6. Aantal kamers (n = 388, totaal kamers = 1113) ..................................................................... 19

Figuur 7. Aantal bedden (n = 388, totaal bedden = 2367) .................................................................... 19

Figuur 8. Taartdiagram Belangrijkste motivatie om een gastenkamer te beginnen (n = 388) ............. 20

Figuur 9. Taartdiagram toekomstperspectief........................................................................................ 22

Figuur 10. Innovatie in zes categorieën (percentages van 810 antwoorden) ....................................... 24

Figuur 11. Innovatie als belevingsverhoging (percentages van 185 antwoorden) ............................... 25

Figuur 12. Innovatie als Kennis (percentages van 103 antwoorden) .................................................... 26

Figuur 13. Innovatie als Profilering (percentages van 123 antwoorden) .............................................. 27

Figuur 14. Innovatie als Impactverlaging (percentages van 90 antwoorden) ....................................... 27

Figuur 15. Duurzaamheid in drie categorieën (percentages van 992 antwoorden) ............................. 29

Figuur 16. Duurzaamheid als ecologische impactverlaging (percentages van 516 antwoorden)......... 31

Figuur 17. Duurzaamheid als gastheerschap (percentages van 319 antwoorden) ............................... 33

Figuur 18. Duurzaamheid als contextuele inbedding (percentages van 157 antwoorden) .................. 35

Figuur 19. Gelabelde gastenkamers per label (388 uitbaters) .............................................................. 49

Figuur 20. Kennis van Labels (388 uitbaters) ........................................................................................ 50

Figuur 21. Gewenste labels (388 uitbaters) .......................................................................................... 51

Figuur 22. Houding tegenover het label "Fietsvriendelijk verblijf" (388 uitbaters) .............................. 52

Figuur 23. Overzicht houding tegenover de het label “Groene sleutel” (388 uitbaters) ...................... 53

Figuur 24. Houding tegenover het label "Toegankelijke logies" (388 uitbaters) .................................. 53

Figuur 25. Houding tegenover labels (388 uitbaters)............................................................................ 54


Tabellen

Tabel 1. Positionering van de steekproef .............................................................................................. 13

Tabel 2. Frequenties inzake tevredenheid over het succes van de gastenkamer (n = 388) ................. 21

Tabel 3. Frequenties inzake het ondervinden van concurrentie (n = 388) ........................................... 21

Tabel 4. Positionering gastenkamers volgens Ries & Trout (1981) ....................................................... 22

Tabel 5. Belangrijkst geachte maatregelen (% van 382 en 1060 antwoorden) .................................... 38

Tabel 6. Onwenselijk geachte maatregelen (% van 907 antwoorden) ................................................. 39

Tabel 7. Overzicht van genomen maatregelen door 388 uitbaters ...................................................... 40

Tabel 8. Top zes geplande maatregelen van 388 uitbaters ................................................................... 41

Tabel 9. Gedroomde maatregelen (% van 647 antwoorden) ................................................................ 42

Tabel 10. Maatregelen waarvoor overheidssteun is gewenst ( % van 507 antwoorden) ..................... 42

Tabel 11 .Motivaties om een initiatief verder te zetten (605 antwoorden) ......................................... 43

Tabel 12. Motivaties om een initiatief stop te zetten of dit te overwegen (44 + 27 antwoorden) ...... 45

Tabel 13. Aantal labels per gastenkamer .............................................................................................. 50


1. ONDERZOEKSCONTEXT

Volgende onderzoekscontext bespreekt in het algemeen de materie van gastenkamers in

Vlaanderen, wat in de tweede paragraaf wordt gekoppeld aan de inhoud van de concepten van

innovatie en duurzaamheid. De derde paragraaf belicht de onderzoeksopzet en de aangewende

methodologie.

1.1. Gastenkamers in Vlaanderen

Wie in Vlaanderen overnacht, kan terecht in verschillende logiesvormen. De gastenkamer is één van

de mogelijkheden.

In het verleden is een inventaris door het Steunpunt Toerisme en Recreatie (STeR) van de

gastenkamers opgemaakt, maar heden verloopt de registratie ervan binnen Toerisme Vlaanderen. De

huidige databank van Toerisme Vlaanderen stelt vandaag gegevens ter beschikking over:

- niet-aangemelde gastenkamers die in het verleden door STeR zijn geregistreerd,

- gastenkamers die zich hebben aangemeld bij Toerisme Vlaanderen, en

- gastenkamers die een vergunning hebben verkregen van Toerisme Vlaanderen.

Het logiesdecreet definieert de logiesvorm van de gastenkamer als volgt (Toerisme Vlaanderen,

2010).

• Een gastenkamerexploitatie telt één tot maximum 15 afgescheiden en uitgeruste kamers

waar maximum 32 toeristen kunnen overnachten.

• De gastenkamers maken deel uit van de eengezinswoning van de exploitant of ze liggen in de

aanpalende bijgebouwen van die woning.

• De exploitant heeft zijn hoofdverblijfplaats in het toeristisch logies. Er is één

gastenkamerexploitatie mogelijk per eengezinswoning en aanpalende gebouwen.

• De ruimte waar de logerende toeristen terechtkunnen voor hun ontbijt en eventueel andere

maaltijden, is niet toegankelijk voor derden. Deze ruimte kan dus geen enkele vorm van café

of restaurant aannemen.

De logiesvorm van de gastenkamer is het laatste decennium duidelijk in opmars. Door de

verschillende registratiemethoden doorheen de jaren en gezien de huidige overgangsfase, is het

heden echter moeilijk om een exact overzicht te bekomen van het aantal uitbatingen in Vlaanderen

dat zich momenteel profileert als (een vorm van) gastenkamer.

Tijdens de eerste maanden van 2011 bevat de toerismedatabank van Toerisme Vlaanderen 1.297

gastenkamers, waarvan er 169 zijn vergund (Toerismedatabank online, op 8-2-2011). De reden voor

het lage aantal vergunde gastenkamers ligt in de regelgeving. Tot voor kort was een


gastenkamerexploitatie (op grond van het door het Logiesdecreet van 2010 opgeheven Hoteldecreet

van 1984) immers pas vergunningsplichtig vanaf 4 gastenkamers en werd het dan beschouwd als een

hotel. Exploitaties met minder dan 4 kamers konden vrijwillig een vergunning aanvragen. Deze

vergunde gastenkamers (op grond van het opgeheven Hoteldecreet) worden tegen eind 2011

ambtshalve vergund door Toerisme Vlaanderen in één van de nieuwe categorieën van het

Logiesdecreet.

Het Vlaamse logiesdecreet formuleert een aantal basiskenmerken en stelt minimumeisen op het

gebied van brandveiligheid, comfort, hygiëne en onderhoud, waar het gebruik van de beschermde

benamingen “gastenkamer, bed & breakfast, B & B, gastenverblijf, gastenwoning en gastenhuis” aan

zijn gekoppeld. Voor sommige uitbaters van een gastenkamer eist het nieuwe decreet een aantal

logistieke en andere aanpassingen om in aanmerking te komen voor promotie door Toerisme

Vlaanderen.

Door het nieuwe logiesdecreet worden gastenkamers tot twee slaapkamers en met een capaciteit

van maximum acht personen verplicht zich aan te melden. Gastenkamers met meer dan twee

slaapkamers of een capaciteit van meer dan acht personen worden verplicht zich te laten vergunnen

door Toerisme Vlaanderen. De kleine gastenkamerexploitaties dienden zich reeds aan te melden

tegen eind 2010. Grotere vergunningsplichtige exploitaties hebben tot eind 2012 om een vergunning

te bekomen. Exploitaties die na het overschrijden van deze termijn niet vergund zijn, zullen niet

langer worden opgenomen in de promotie van Toerisme Vlaanderen.

Voor het Vlaamse toeristische beleid zijn gastenkamers, samen met kleine hotels en

vakantiewoningen (het zogenaamde kleinschalig logies) belangrijk; zoals duidelijk uitgesproken door

Minister Bourgeois in zijn beleidsnota Toerisme 2009 – 2014:

Het kleinschalig logies op het platteland getuigt van ondernemerschap en een positieve dynamiek in

de regio’s, ik wens dit product dan ook promotioneel te ondersteunen op de binnenlandse markt en

de markten van de buurlanden.


1.2. Innovatie en duurzaamheid

Innovatie en duurzaamheid zijn geen eenvoudige begrippen en worden op een verscheiden wijze

aangewend. Voor een goed begrip van zaken worden deze concepten in de volgende twee

paragrafen kort besproken. In de derde paragraaf worden de huidige inspanningen omtrent

innovatie en duurzaamheid in het Vlaamse toerismebeleid beknopt toegelicht.

1.2.1. Aangewende definitie van innovatie

In dit rapport gebruiken we de definitie van innovatie zoals deze is ontwikkeld in opdracht van het

Amerikaanse Ministerie voor Handel, waardoor duidelijk wordt dat het gaat om meer dan “het louter

invoeren van iets nieuws”.

Innovatie is het ontwerp, de uitvinding, ontwikkeling en/of implementatie van nieuwe of gewijzigde

producten, diensten, (bedrijfs)processen, (distributie)systemen, organisatiestructuren of

businessmodellen met als doel het creëren van een meerwaarde voor de consument en winst voor het

bedrijf (The Advisory Committee on Measuring Innovation in the 21st Century Economy, 2008).

Verder wordt in dit onderzoek rekening gehouden met het volgende. Innovatie komt in de

beleidsnota Toerisme 2009-2014 naar voor als een middel om zich te onderscheiden en om

concurrentiële voordelen te verwerven. Innovatie staat dan ook op één lijn met het ontwikkelen van

nieuw talent, durf en originaliteit. De Vlaamse regering engageert zich om innovatief

ondernemerschap, durf en originaliteit actief te stimuleren, rekening houdend met de specifieke

kenmerken en behoeften van de vele, verschillende deelsectoren in het toerisme.

1.2.2. Aangewende definitie van duurzaamheid

De begrippen duurzaamheid en duurzame ontwikkeling werden onder meer bekend door het

opzienbarende Brundtlandrapport van de World Commission on Environment and Development in

1987. Duurzame ontwikkeling wordt in dit rapport omschreven als de ontwikkeling die tegemoet

komt aan de noden van de huidige generatie, zonder daarbij het vermogen van volgende generaties,

om aan hun noden te voldoen, te compromitteren. Tevens wordt vermeld dat acties tegen armoede

absolute prioriteit moeten hebben. Verder wordt benadrukt dat er grenzen aan de ecologische

draagkracht zijn (Creaco & Querini, 2003).

Omtrent duurzaamheid is er in de literatuur consensus over de drie dimensies van het begrip,

namelijk: een sociale (menselijke), een ecologische (natuur) en een economische dimensie. Dit

basisidee, zoals voorgesteld in figuur 1, gaat uit van de zogenaamde Triple Bottom Line: People-

Planet-Profit. Daarbij is de juiste balans tussen deze drie dimensies cruciaal. Duurzame ontwikkeling

is dan ook een proces, en vereist een lange termijnvisie waarbij latere generaties niet het slachtoffer

mogen zijn van de beslissingen van huidige generaties.


Figuur 1. Duurzaamheidsdriehoek Infopunt Duurzaam Toerisme (Toerisme Vlaanderen, 2003)

Vanuit deze gegevens wordt in dit onderzoek vooral de dynamiek van duurzaamheid beklemtoond.

Wat we duurzaam noemen (ondernemerschap, materiaal, houding) is afhankelijk van de context,

omdat het de uitkomst is van een proces. We komen dan ook uit op volgende te hanteren definitie

van duurzaamheid zoals neergelegd in Artikel 1 van het Vlaams decreet van 18 juli 2008 (in werking

getreden op 6 september 2008) ter bevordering van duurzame ontwikkelingen.

Duurzame ontwikkeling voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden

tot behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen, waarbij aandacht gegeven

wordt aan de integratie van en de synergie tussen de sociale, de ecologische en de economische

dimensie, en waarvan de realisatie een veranderingsproces vergt waarin het gebruik van

hulpbronnen, de bestemming van investeringen, de gerichtheid van technologische ontwikkeling en

institutionele veranderingen worden afgestemd op zowel toekomstige als huidige behoeften.

1.2.3. Het belang van innovatie en duurzaamheid binnen het Vlaamse toerismebeleid

In de beleidsnota Toerisme 2009-2014 wordt het concept duurzaamheid als een evenwicht tussen

economische, ecologische en sociaal-culturele aspecten gedefinieerd. Duurzame ontwikkeling wordt

opgevat als een participatieproces (…) dat leidt tot kwaliteitsverbetering waar alle betrokken partijen

nu en in de toekomst baat bij hebben. Duurzaam toerisme toont respect voor de draagkracht van

toeristische bestemmingen en de lokale bevolking, en garandeert een betekenisvolle ervaring voor

een tevreden toerist (Bourgeois, 2009).

Innovatie en duurzaamheid nemen een cruciale plaats in binnen het Vlaamse toerismebeleid. De

beleidsnota van Minister Bourgeois bevat de intentie om:

- innovatief ondernemerschap te stimuleren,


- een omvattende strategie uit te werken voor ecologische duurzaamheid, en

- de aandacht voor een betaalbaar en toegankelijk aanbod te behouden.

Toegepast op dit onderzoek is het belangrijk te onderstrepen dat duurzame ontwikkeling en

innovatie genoemd worden als voorwaarden voor de steun die het Vlaamse toerismebeleid wil

bieden aan de Vlaamse logiessector. Innovatie en duurzaamheid gelden niet enkel als streefdoelen,

maar eveneens als criteria voor plannen van ondernemers die op overheidssteun en begeleiding

rekenen.

De Vlaamse overheid beschikt met de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) over instrumenten

(waarborgregeling, mezzaninefinanciering …) om bedrijven investeringszuurstof te bieden. De

logiessector vindt onvoldoende de weg naar de bestaande PMV-instrumenten zoals de

waarborgregeling. Het verdient onderzoek of er instrumenten beter afgestemd dan wel nieuw

gecreëerd kunnen worden rekening houdend met de noden van de sector, dit naar analogie met

initiatieven in andere Europese landen (zoals Frankrijk). In sommige gevallen kan een intensieve

begeleiding een meerwaarde zijn. Duurzame ontwikkeling, innovatie, durf en originaliteit stel ik als

centrale voorwaarden (Bourgeois, 2009, onderlijning aangebracht).

De geformuleerde intenties om een duurzame bedrijfsvoering bij toeristische ondernemingen te

stimuleren, het gebruik van duurzame transportmiddelen te bevorderen en de consument meer

bewust te maken van het belang van duurzaamheid, zijn uiteraard relevant voor de uitbater van een

gastenkamer in Vlaanderen.

Vanuit Toerisme Vlaanderen worden onder andere via de website en via diverse publicaties

inspanningen geleverd om het begrip duurzaamheid te verduidelijken en toepasbaar te maken voor

actoren uit de toeristische sector. Een duurzaam logies wordt als volgt gedefinieerd.

Een verblijf dat acties onderneemt waarbij de klemtoon ligt op de positieve gevolgen voor de locale

[sic] economie, natuur, milieu en cultuur. De acties zijn meestal gericht op de ecologische kwaliteit

van de gebouwen, efficiënt beheer van energiebronnen en afval, het onderhoud van het logement, de

mobiliteit naar, op en rond het domein, de relatie met de omgeving en de cateringfaciliteiten. Deze

acties zijn toepasbaar in alle logiesvormen zowel in stedelijk als in plattelandsgebied. (Website

Toerisme Vlaanderen, 31 maart 2011)

Voor de gastenkamers in Vlaanderen wordt inzake ecologische duurzaamheid het initiatief van De

Groene Sleutel gepromoot. Dit internationale keurmerk voor milieuvriendelijke, toeristische

accommodaties kan sinds 2007 worden aangevraagd door uitbaters van een gastenkamer.

Daarnaast wordt in Vlaanderen - vanuit verschillende departementen - duurzaam bouwen, duurzaam

verbouwen en duurzame energie gepromoot en ondersteund, waardoor uitbaters van een

gastenkamer kunnen rekenen op diverse financiële steun en een uitgebreid informatieaanbod om

hun logies infrastructureel duurzamer te maken.

Omtrent sociale duurzaamheid ondersteunt het Steunpunt Vakantieparticipatie van Toerisme

Vlaanderen een toeristisch aanbod voor personen met een laag inkomen. Uitbaters van een

gastenkamer kunnen hun faciliteiten tegen korting aan de beoogde doelgroep aanbieden. In ruil

worden de aanbieders kosteloos in de jaarlijkse brochure en op de website van dit steunpunt


opgenomen. Verder kunnen ze rekenen op ondersteuning met betrekking tot de sociale en culturele

omgang met deze doelgroep.


1.3. Onderzoeksopzet en methodologie

Dit onderzoek is gevoerd binnen de onderzoekslijn van Werkpakket 4: Duurzaam Toerisme, zoals

neergelegd in het STeR-meerjarenplan 2007-2011, meer bepaald omtrent de research naar

kleinschalige logies.

Zeer snel tijdens het onderzoek is vastgesteld dat er omtrent kleinschalige logies, in het bijzonder

over gastenkamers, weinig is geweten (Steylaerts & O’Dubhghaill, 2011). Zeker, de grote groei van

gastenkamers tijdens het laatste decennium in Vlaanderen is in het toeristisch werkveld bekend.

Maar op vragen zoals “wie gaat achter de gastenkamers schuil?” of “wat is de motivatie om als

uitbater met gastenkamers te starten?” blijven de antwoorden zeer vaag.

Met voorliggend onderzoek wil SteR dan ook op de eerste plaats een aantal inzichten bieden in de

culturele identiteit van gastenkamers. Voor een goed begrip, culturele identiteit wordt hier opgevat

vanuit de toegepaste antropologie en staat voor het bewuste en onbewuste weefsel van politieke

(macht - gezag), economische, sociale, kosmologische en “kunst - en cultuur” patronen die de

eigenheid van een te bestuderen entiteit - in termen van een toebehoren - via grenzen markeren.

Om zoveel mogelijk uitbaters van gastenkamers - de dragers van de culturele identiteit van

gastenkamers - te bereiken, is geopteerd om een grootschalige enquête door te voeren die de

grootste hiaten heeft willen dichten.

Daarbij is een samenwerking afgesloten met:

- de onderzoeksgroep Toerisme verbonden aan het Consortium Master in Toerisme (met als

coördinator K.U. Leuven), en

- met de Vlaamse onderwijsinstanties die een toerisme- of hotelopleiding aanbieden in het hoger

onderwijs, in casu met:

Hogeschool West-Vlaanderen

Katholieke Hogeschool Brugge - Oostende

Lessius Mechelen


XIOS Hogeschool Limburg

Dit samenwerkingsverband heeft de eerder theoretisch geïnspireerde universitaire

onderzoekstraditie en de eerder sectorgeoriënteerde praktijkkennis van de hogescholen met elkaar

verbonden.

STeR en de onderzoeksgroep Toerisme hebben zich als promotoren van voorliggend onderzoek

geëngageerd en hebben vanuit die functie het regelmatig georganiseerd overleg gecoördineerd,

alsook de onderzoekstaken van de partners.

De partners van de betrokken hogescholen hebben zeer duidelijk mee de richting van het onderzoek

bepaald, zoals de invulling en de organisatie van de enquête. Zowel studenten als docenten en

opleidingshoofden zijn betrokken geweest. In de nabije toekomst zal voorliggend onderzoek tevens

als voedingsbodem worden aangewend om een aantal pedagogische projecten binnen


toerismeopleidingen te lanceren. STeR wil met deze vorm van samenwerking bijdragen aan de

verdere professionalisering van de Vlaamse toerismesector, zoals beschreven in haar takenpakket.

Met voorliggend onderzoek zijn dan ook de eerste stappen gezet om de huidige discrepanties tussen

beleid, onderwijs, onderzoek en praktijk in het toerisme in Vlaanderen te verkleinen. Vanuit dit

perspectief hebben alle partners - met SteR als katalysator - in dit onderzoek gewerkt om een solide

onderzoekstraditie inzake het toerisme in Vlaanderen op te bouwen, waarbij de enorme achterstand

tegenover vele andere Europese en mondiale natiestaten langzaam maar zeker kan worden

weggewerkt.

De enquête is afgenomen door 241 studenten, nadat telefonisch of in persoon contact is genomen

met de uitbater door de student. De afstand tussen de ligging van de gastenkamer en de woonplaats

of verblijfadres van de student is zo klein mogelijk gehouden. Meer dan een vierde van de uitbaters

weigerde medewerking aan het onderzoek, met als belangrijkste redenen een geplande sluiting of

lopende verbouwingen.

Voor het afnemen van de enquête is een willekeurige selectie van gastenkamers genomen uit de

toerismedatabank van Toerisme Vlaanderen. Bij non-respons is naar een alternatief adres gezocht in

het niet-verdeelde adressenbestand van de databank of stelde de student zelf een uitbating voor. Op

het moment van de bevraging waren 16 adressen daarvan (nog) niet geregistreerd in de

toerismedatabank.

In totaal werden 390 logiesuitbaters bevraagd, verdeeld over de vijf provincies, goed voor bijna een

derde (30,12%) van het totale bekende aanbod. De verdeling over de provincies volgt de verdeling

binnen het totaal aantal geregistreerde gastenkamers in Vlaanderen, met een

oververtegenwoordiging van het aantal bevraagde gastenkamers in de provincies Antwerpen en

Vlaams-Brabant, zoals op te merken valt in onderstaande tabel. Per provincie is afgerond een vierde

of meer van de aanwezige geregistreerde gastenkamers bevraagd.

Provincie steekproef toerismedatabank % bevraagd van totale bekende aanbod

Antwerpen 106 212 50,00% Limburg 43 163 26,38% Oost-Vlaanderen 65 265 24,53% Vlaams-Brabant 42 113 37,17% West-Vlaanderen 134 542 24,72% Totaal 390 1295 30,12%

Tabel 1. Positionering van de steekproef

De enquête is door de interviewers-studenten zelf ingevuld op papier, op basis van het interview dat

circa een uur tot anderhalf uur in beslag nam. De enquête bestaat uit een combinatie van gesloten

en open vragen, waardoor enige interviewtechnieken van de bevrager vereist waren. Voorafgaand

zijn de studenten dan ook voorbereid op het interview, zowel in methodologische vakken binnen hun

curriculum, als door middel van een briefing door onderzoekers van STeR.

De ingevulde enquêtes zijn vervolgens door de studenten ingegeven in een online applicatie,

ontwikkeld door STeR. Daarbij werd ruimte voorzien voor extra opmerkingen van de uitbaters en


studenten. Studenten zijn aangemoedigd de data “zo rijk mogelijk” door te geven, met inclusie van

eigen observaties en interpretaties die uit het gesprek met de uitbater naar voren kwamen.

De ingevoerde data uit de enquête zijn daarna geanalyseerd met gebruik van zowel statistische als

kwalitatieve verwerkingsmethoden, afgestemd op de aard van de data. De kwalitatieve analyse

gebeurde met gebruik van NVIVO8 voor het coderen van opmerkingen uit de categorie “andere”,

“opmerkingen” en “opmerkingen en bedenkingen”. Daarnaast is gebruik gemaakt van

discoursanalyse en manueel turven.


2. ONDERZOEKSRESULTATEN

In dit hoofdstuk worden de resultaten van de enquête in vijf thema’s geanalyseerd.

- Thema 1

Het profiel van de uitbaters en hun gastenkamers.

- Thema 2

De algemene perceptie en het begrip van de uitbaters over innovatie en duurzaamheid.

- Thema 3

De visie van de uitbaters in functie van het huidige beleid: tussen droom en daad, met aandacht voor

innovatie en duurzaamheid.

- Thema 4

De motivatie van de uitbaters om genomen initiatieven al dan niet verder te zetten, met aandacht

voor innovatie en duurzaamheid.

- Thema 5

De houding van de uitbaters tegenover labels.

De onderzoeksresultaten mogen uiteraard niet veralgemeend worden voor alle gastenkamers in

Vlaanderen. (zie infra, 3. Conclusies)

Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning

2.1. Profiel van de uitbaters en hun gastenkamers

Achtereenvolgens komen volgende items van het profiel aan bod.

- Ligging

- Prijs

- Startdatum

- Grootte

- Startmotivatie

- Tevredenheid

- Concurrentie

- Toekomstperspectief

- Positionering

2.1.1. Ligging

De toerismedatabank bevat voor de provincie West

van de vijf provincies. Op de tweede plaats komen Oost

Limburg en Vlaams-Brabant hebben de minste gastenkamers op hun grondgebied.

volgt de bevraagde steekproef deze verdeling niet helemaal. Onderstaand diagram geeft de verdeling

van de bevraagde gastenkamers weer per provincie uit onze ste

Figuur 2. Gastenkamers per provincie (n=390)

Van de bevraagde logies ligt 47% op het platteland, 53% ligt in de stad. Een vergelijking met de data

uit de toerismedatabank waar de verhouding plattelandslogies (53%) en stedelijk gelegen

106

27%

65

17%

42

11%

134

34%

Ligging: provincie

Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van gastenkamers in Vlaanderen

Profiel van de uitbaters en hun gastenkamers

Achtereenvolgens komen volgende items van het profiel aan bod.

De toerismedatabank bevat voor de provincie West-Vlaanderen het grootste aantal gastenkamers

van de vijf provincies. Op de tweede plaats komen Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Provincie

Brabant hebben de minste gastenkamers op hun grondgebied.


van de bevraagde gastenkamers weer per provincie uit onze steekproef.

. Gastenkamers per provincie (n=390)


oerismedatabank waar de verhouding plattelandslogies (53%) en stedelijk gelegen

106

27%

43

11%

Ligging: provincie

Antwerpen

Limburg

Oost-Vlaanderen

Vlaams-Brabant

West-Vlaanderen

16 van de culturele identiteit van gastenkamers in Vlaanderen

Vlaanderen het grootste aantal gastenkamers

Vlaanderen en Antwerpen. Provincies

Brabant hebben de minste gastenkamers op hun grondgebied. Zoals aangehaald,



oerismedatabank waar de verhouding plattelandslogies (53%) en stedelijk gelegen


gastenkamers (47%) omgekeerd is, wijst op een lichte ondervertegenwoordiging van

plattelandslogies in het onderzoek.

Van de bevraagde logies ligt per provincie ongeveer de helft in stedelijk gebied en de helft op het

platteland. Meer West-Vlaamse gastenkamers in deze bevraging liggen echter in stedelijk gebied

(88) dan op het platteland (46). In Limburg en Oost-Vlaanderen liggen iets meer dan de helft van de

bevraagde gastenkamers op het platteland.

Figuur 3. Ligging van de bevraagde gastenkamers per provincie

2.1.2. Prijs

De gemiddelde kamerprijs die werd opgegeven in de bevraging bedraagt 71 euro. Dit bedrag stemt

overeen met resultaten uit een Nederlands overzicht van 1530 Bed&Breakfasts, waar een

gemiddelde prijs van 70 euro wordt genoemd. (Hoedemaker-Arens e.a., 2009) Ter vergelijking: de

gemiddelde maximumprijs voor een tweepersoonskamer met ontbijt in de toerismedatabank

bedraagt 90 euro.

AntwerpenWest-

Vlaanderen

Vlaams-

Brabant

Oost-

VlaanderenLimburg

stad buiten stadscentrum 17 30 6 14 10

stad binnen stadscentrum 35 58 11 20 7

platteland binnen dorpskern 37 32 12 17 12

platteland buiten dorpskern 17 14 13 14 14

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Aa

nta

l Be

vra

ag

de

Ga

ste

nk

am

ers

Ligging per provincie


Figuur 4. Gemiddelde kamerprijs

2.1.3. Startdatum

De gegevens over de startdatum van de gastenkamer tonen dat het aantal gastenkamers in

Vlaanderen vanaf het jaar 2000 een vlucht nam. Slechts 10% van de bevraagde gastenkamers bestaat

langer dan 10 jaar. Twee op drie bevraagde gastenkamers ontstond gedurende de laatste vijf jaar.

Figuur 5. Startdatum van de gastenkamer

2.1.4. Grootte

De bevraagde gastenkamers stellen gemiddeld 3 kamers ter beschikking met elk twee bedden. Het

kan hierbij zowel om eenpersoons- als tweepersoonsbedden gaan, of bij te zetten logeer- of

kinderbedden. Deze gegevens stemmen overeen met de gegevens uit de toerismedatabank, waarvan

het gemiddelde aantal slaapplaatsen per uitbating eveneens zes bedraagt. Het gemiddelde aantal

2228

40

6670

55

3732

8 7 93 5 4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Gemiddelde kamerprijs in euro

1 1 2 1 1 2 31

75 5

7 7

21

10

20

1518

37

43

50

42

55

32

0

10

20

30

40

50

60

1980 1988 1990 1992 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Startdatum Gastenkamer


kamers per uitbating uit de gegevens van de toerismedatabank ligt iets lager (2,4 tegenover 2,87)

dan onze gegevens.

Figuur 6. Aantal kamers (n = 388, totaal kamers = 1113)

Figuur 7. Aantal bedden (n = 388, totaal bedden = 2367)

2.1.5. Startmotivatie

Uit de enquête blijkt dat er een groot aantal uiteenlopende redenen is om met een gastenkamer te

beginnen. Het aanwezig zijn van “de juiste omstandigheden” blijkt zeer belangrijk. Een ruime wo

waarin men plaats over heeft, en dit in combinatie met vrijgekomen tijd vormt een belangrijke

aanzet. Dit is bijvoorbeeld het resultaat van volwassen kinderen die het ouderlijk huis verlaten of van

de weggevallen zorg voor een inwonend familielid. Ook

van een voltijdse baan wordt aangegeven als belangrijke drijfveer. Een derde van de uitbaters geeft

137

35%

19

5%22

6%

Aantal bedden per logies

110

28%

41

11%

20

5%25

6%

Aantal kamers per logies



Aantal kamers (n = 388, totaal kamers = 1113)

. Aantal bedden (n = 388, totaal bedden = 2367)


beginnen. Het aanwezig zijn van “de juiste omstandigheden” blijkt zeer belangrijk. Een ruime wo



de weggevallen zorg voor een inwonend familielid. Ook het – al dan niet noodgedwongen


210

54%

Aantal bedden per logies

1 t/m 5 bedden

6 t/m 10 bedden

11 t/m 15 bedden

meer dan 15

54

14%

138

36%

Aantal kamers per logies

1 kamer

2 kamers

3 kamers

4 kamers

5 kamers

meer dan 5




beginnen. Het aanwezig zijn van “de juiste omstandigheden” blijkt zeer belangrijk. Een ruime woning



al dan niet noodgedwongen – opgeven



aan dat deze omstandigheden de belangrijkste redenen vormen om van start te gaan met de

gastenkamer.

Daarnaast geeft een derde van de uitbaters aan dat het graag ontvangen van gasten de belangrijkste

motivatie is om een gastenkamer te openen. Binnen het aangegeven gastheerschap zijn vanuit de

interviews verschillende accenten te vinden. Grote lijnen binnen deze dive

het ontvangen en verzorgen van gasten, een focus op het delen van persoonlijke talenten (bvb.

schilderkunst, koken, mediteren …) en persoonlijke inzichten (duurzaam leven, spirituele oriëntaties

…) of persoonlijke levensstijlen (landbouw, manege …), en een focus op het exposeren van een uniek

(gelegen) gebouw of de eigen regio. Wanneer gastheerschap wordt samengenomen met de

categorie “idealisme”, die volgens de interviews mee als vorm van gastheerschap opgevat kan

worden, wordt deze reden (36%) de belangrijkste motivatie die door de uitbaters wordt genoemd

om een gastenkamer te openen.

Figuur 8. Taartdiagram Belangrijkste motivatie om een gastenkamer te beginnen (n = 388)

2.1.6. Tevredenheid

Wanneer de uitbaters gevraagd wordt of ze in het algemeen tevreden zijn over het succes van hun

gastenkamer, antwoordt het overgrote merendeel positief. Slechts zes uitbaters geven aan dat ze

eerder niet tevreden zijn en geen enkele van de bevraagde uitbaters was ontevred

van de bevraging.

53

14%

115

30%

25

6%

48

12%

31

8%

Belangrijkste Startmotivatie



eeft een derde van de uitbaters aan dat het graag ontvangen van gasten de belangrijkste


interviews verschillende accenten te vinden. Grote lijnen binnen deze diversiteit zijn een passie voor



(landbouw, manege …), en een focus op het exposeren van een uniek



deze reden (36%) de belangrijkste motivatie die door de uitbaters wordt genoemd

om een gastenkamer te openen.

. Taartdiagram Belangrijkste motivatie om een gastenkamer te beginnen (n = 388)

ters gevraagd wordt of ze in het algemeen tevreden zijn over het succes van hun


eerder niet tevreden zijn en geen enkele van de bevraagde uitbaters was ontevred

116

30%

Belangrijkste StartmotivatieInvestering/bijverdiensten

Gastheerschap

Ruimte/Tijd over

Idealisme

Experiment/inspiratie

door anderen

Andere



eeft een derde van de uitbaters aan dat het graag ontvangen van gasten de belangrijkste


rsiteit zijn een passie voor



(landbouw, manege …), en een focus op het exposeren van een uniek



deze reden (36%) de belangrijkste motivatie die door de uitbaters wordt genoemd

ters gevraagd wordt of ze in het algemeen tevreden zijn over het succes van hun


eerder niet tevreden zijn en geen enkele van de bevraagde uitbaters was ontevreden op het moment


Tabel 2. Frequenties inzake tevredenheid over het succes van de gastenkamer (n = 388)

Omdat de uitbaters vrijwillig deelnamen aan een interview voor dit onderzoek, nadat ze telefonisch

of persoonlijk werden gecontacteerd, gaan we voor dit resultaat uit van een vertekening. Rapportage

over de non-respons wijst op de uitval van uitbaters in wiens zaak het minder goed ging op het

moment dat ze werden gecontacteerd. Het is dus aannemelijk dat in dit onderzoek 382 tevreden

uitbaters werden bevraagd.

2.1.7. Concurrentie

Drie vierde van de bevraagde uitbaters geeft aan geen of weinig concurrentie te ondervinden van

andere gastenkamers. De overige 25% geeft aan wel (of eerder wel) concurrentie te ondervinden.

Daarvan zijn 37 zaken gelegen in West-Vlaanderen, 17 in Antwerpen, 12 in Oost-Vlaanderen, en in

Vlaams-Brabant en Limburg telkens tien.

Van de 98 personen die hebben geantwoord dat ze wel (of eerder wel) concurrentie ondervinden,

geven echter slechts 2 personen aan dat ze eerder niet tevreden zijn over het succes van hun

gastenkamer. Het ondervinden van concurrentie blijkt in onze steekproef niet bepalend voor de

tevredenheid omtrent het succes van de gastenkamer.

Concurrentie van andere gastenkamers? Aantal Percentage

ja 48 12.37%

eerder wel 40 10.31%

eerder niet 92 23.71%

neen 208 53.61%

totaal 388 100%

Tabel 3. Frequenties inzake het ondervinden van concurrentie (n = 388)

2.1.8. Toekomstperspectief

Wanneer we de resultaten bekijken over het toekomstperspectief van de uitbaters, zien we dat iets

meer dan de helft van de uitbaters de uitbating van zijn gastenkamer als een plan van middellange

tot lange termijn heeft opgevat. Acht procent van de bevraagde uitbaters is van plan binnen de vijf

jaar te stoppen met de uitbating. De overige 39 procent van de uitbaters geeft aan niet te weten hoe

lang ze de gastenkamer nog plannen open te houden. Dit relatief grote aandeel wijst mogelijk op

onzekerheid in de sector wat betreft de toekomst.

Tevreden over het succes van de gastenkamer? Aantal percentage

ja 313 80.67%

eerder wel 69 17.78%

eerder niet 6 1.55%

neen 0 0.00%

Totaal 388 100%


Figuur 9. Taartdiagram toekomstperspectief

2.1.9. Positionering

Om te achterhalen hoe de uitbaters hun zaak positioneren op de markt, werd hen gevraagd welke

sterke punten van hun gastenkamer ze zouden promoten in een brochure. Een lijst van 16

profileringwijzen werd voorgelegd, waaruit maximaal drie thema’s gekozen konden worden.

De voorgelegde thema’s zijn gebaseerd op de bekende en tot vandaag solide marketingtheorie van

Ries en Trout (1981) omtrent marktpositionering. Deze schuift drie mogelijke positioneringsbases

naar voren.

- De experientiële posities: eigenschappen van het product die

meerwaarde bieden.

- De functionele posities: eigenschappen van het product die voordelen bieden aan klanten en

problemen oplossen.

- Symbolische posities: eigenschappen van het product waarmee klanten hun identiteit kunnen

profileren, waarmee men zich tot een groter sociaal geheel kan rekenen, die affectieve

voldoening geven.

Tabel 4. Positionering gastenkamers volgens Ries & Trout (1981)

32

8%149

39%

Toekomstperspectief

Experiëntieel Functioneel

Rustig 187 Nabijheid van

Romantisch 28 Kindvriendelijk

Mooie omgeving 90 Centraal gelegen

Wellness 21 Basic/ no nonsense

Gastronomisch 18 Fietsvriendelijk

Andere 30 A

Totaal 374


. Taartdiagram toekomstperspectief

uitbaters hun zaak positioneren op de markt, werd hen gevraagd welke



gde thema’s zijn gebaseerd op de bekende en tot vandaag solide marketingtheorie van


De experientiële posities: eigenschappen van het product die een sensorische of cognitieve

De functionele posities: eigenschappen van het product die voordelen bieden aan klanten en

Symbolische posities: eigenschappen van het product waarmee klanten hun identiteit kunnen

eren, waarmee men zich tot een groter sociaal geheel kan rekenen, die affectieve

Positionering gastenkamers volgens Ries & Trout (1981)

55

14%

152

39%

Toekomstperspectief

Minder dan vijf jaar

Vijf tot tien jaar

Meer dan tien jaar

Weet het niet

Functioneel Symbolisch

Nabijheid van… 60 Groen

Kindvriendelijk 33 Exclusief, hip, trendy

Centraal gelegen 128 Familiaal

Basic/ no nonsense 30 Luxueus

Fietsvriendelijk 106 Karaktervol gebouw

Andere 25 Andere

382


uitbaters hun zaak positioneren op de markt, werd hen gevraagd welke



gde thema’s zijn gebaseerd op de bekende en tot vandaag solide marketingtheorie van


een sensorische of cognitieve

De functionele posities: eigenschappen van het product die voordelen bieden aan klanten en

Symbolische posities: eigenschappen van het product waarmee klanten hun identiteit kunnen

eren, waarmee men zich tot een groter sociaal geheel kan rekenen, die affectieve

56

Exclusief, hip, trendy 32

88

38

araktervol gebouw 104

24

342


Bovenstaande frequentietabel met scores van vijftien/achttien thema’s (5 per onderverdeling + 3

“andere”) laat zien hoe deze categorieën werden ingedeeld volgens de positioneringen toegepast op

de gastenkamersector. De tabel toont aan dat binnen deze steekproef van gastenkameruitbaters

geen voorkeur bestaat voor één van deze drie positioneringen.


2.2. Perceptie en begrip van innovatie en duurzaamheid door de uitbaters

In volgend onderdeel worden twee elementen besproken.

1. Wat begrijpen uitbaters van gastenkamers onder innovatie, en,

2. wat begrijpen uitbaters van gastenkamers onder duurzaamheid?

2.2.1. Innovatie

De uitbaters werd gevraagd het begrip “innovatie” te omschrijven

Een vaststelling betreft het feit dat 134 uitbaters (34,5 %) deze vraag niet hebben beantwoord of niet

hebben vervolledigd.

Uit de antwoorden zijn zes verschillende categorieën te distilleren. De zes categorieën worden

weergegeven in onderstaand taartdiagram en hieronder afzonderlijk (met de wijzers van de klok)

besproken.

Figuur 10. Innovatie in zes categorieën (percentages van 810 antwoorden)

1. Faciliteiten en decoratie (20%)

De antwoorden in deze categorie heb

gekoppeld aan (meer of minder) innovatieve beschikbare faciliteiten.

Zo wordt het aanbieden van een sauna, jacuzzi, fitnessruimte of zwembad aangehaald als

innovatief, en ook de aanleg van een (groenten)

Eigen sanitair en “goede bedden” worden eveneens met innovatie geassocieerd.

20%

18%

13%

15%

11%

INNOVATIE


Perceptie en begrip van innovatie en duurzaamheid door de uitbaters

In volgend onderdeel worden twee elementen besproken.

Wat begrijpen uitbaters van gastenkamers onder innovatie, en,

wat begrijpen uitbaters van gastenkamers onder duurzaamheid?

De uitbaters werd gevraagd het begrip “innovatie” te omschrijven in drie woorden.



erstaand taartdiagram en hieronder afzonderlijk (met de wijzers van de klok)

. Innovatie in zes categorieën (percentages van 810 antwoorden)

Faciliteiten en decoratie (20%)

De antwoorden in deze categorie hebben betrekking op de inrichting van de gastenkamer,

gekoppeld aan (meer of minder) innovatieve beschikbare faciliteiten.


innovatief, en ook de aanleg van een (groenten)tuin en een terras worden genoemd.


20%

23%

INNOVATIE

Faciliteiten en decoratie

Beleving

Gemaksverhogend aanbod

Kennis

Profilering

Impactverlagende ingreep


Perceptie en begrip van innovatie en duurzaamheid door de uitbaters

in drie woorden.



erstaand taartdiagram en hieronder afzonderlijk (met de wijzers van de klok)

ben betrekking op de inrichting van de gastenkamer,


tuin en een terras worden genoemd.



Daarnaast wordt de inrichting (stijl van interieur, decoratie …), dat zowel modern als antiek kan

zijn, luxueus of basic, genoemd als innovati

van een eigen “look” als innovatie beschouwen.

Een aantal antwoorden noemt ergonomische of comfortverhogende ingrepen, zoals het

installeren van vloerverwarming, luchtventilatiesystemen, een antiallergis

2. Beleving (23%)

De respons in deze categorie betreft de productontwikkeling en de inspanningen van de uitbater

om een meerwaarde te creëren voor de gast tijdens het verblijf.

Twee elementen staan hierin centraal: het activiteitenaanbod e

belevingskwaliteit van het verblijf met het oog op klantenbinding door het bieden van een

relationele meerwaarde.

Voorbeelden zijn het aanbieden van arrangementen, themaweekends, de verhuur van fietsen of

zelfs schapen drijven, een goed onthaal voorzien of een gastvrije houding aannemen.

29 antwoorden hebben betrekking op de catering in de gastenkamer, gaande van het

van gratis drank doorheen de dag, tot een biologisch of op streekproducten gebaseerd ontbijt.

Hier valt op dat de rol van de gastheer “

uitbaters, wat verder in dit onderzoek eveneens wordt o

Figuur 11. Innovatie als belevingsverhoging (percentages van 185 antwoorden)

3. Gemaksverhogend aanbod (18%)

Deze categorie is gericht op het verhogen van het gemak van de gast tijdens zijn verb

43%

16%

Antwoorden over innovatie inzake



zijn, luxueus of basic, genoemd als innovatief, wat erop wijst dat de uitbaters het ontwikkelen

van een eigen “look” als innovatie beschouwen.


installeren van vloerverwarming, luchtventilatiesystemen, een antiallergische inrichting …


om een meerwaarde te creëren voor de gast tijdens het verblijf.

Twee elementen staan hierin centraal: het activiteitenaanbod en de verhoging van de

van het verblijf met het oog op klantenbinding door het bieden van een



29 antwoorden hebben betrekking op de catering in de gastenkamer, gaande van het


Hier valt op dat de rol van de gastheer “op zich” als innovatief wordt ervaren door een aantal

uitbaters, wat verder in dit onderzoek eveneens wordt opgemerkt bij het thema duurzaamheid.

. Innovatie als belevingsverhoging (percentages van 185 antwoorden)

Gemaksverhogend aanbod (18%)

Deze categorie is gericht op het verhogen van het gemak van de gast tijdens zijn verb

41%


beleving

Activiteitenaanbod

Klantenbinding

Catering



ef, wat erop wijst dat de uitbaters het ontwikkelen


che inrichting …


n de verhoging van de

van het verblijf met het oog op klantenbinding door het bieden van een



29 antwoorden hebben betrekking op de catering in de gastenkamer, gaande van het aanbieden


” als innovatief wordt ervaren door een aantal

pgemerkt bij het thema duurzaamheid.

Deze categorie is gericht op het verhogen van het gemak van de gast tijdens zijn verblijf.

Activiteitenaanbod


Enerzijds gaat het om elementen die te maken hebben met de dienstverlening van de uitbater

die gericht is op het gemak van de klant, gaande van het aanbieden van vervoer of kinderopvang

tot het beschikbaar stellen van informatie over de regio.

Anderzijds gaat het om elementen in de inrichting van de gastenkamer die gemaksverhogend

werken, zoals het aanwezig zijn van domotica of het beschikbaar stellen van draadloos internet

en andere technologie.

4. Kennis (13%)

Deze categorie heeft betrekking op het

Het gaat om het kennen van de behoeften van het eigen cliënteel en aan te boren markten; door

middel van bevragingen, het contact met de klant of marktonderzoek.

Ook het opvolgen van trends in algemene zin, v

blijven”, en de gerichtheid van de uitbater op mogelijk interessante initiatieven van lokale

verenigingen en overheden, regulerende instanties en collega’s vallen hieronder.

Figuur 12. Innovatie als kennis (percentages van 103 antwoorden)

5. Profilering (15%)

De antwoorden in deze categorie geven innovatieve opvattingen weer over de profilering van de

gastenkamer naar de buitenwereld.

34 uitbaters halen daarbij expliciet he

of het opvolgen van ratings op het internet, weergegeven in onderstaande figuur als “Profilering

door communicatie”.

Heel weinig uitbaters vernoemen “het verkrijgen van labels”. De overige antwoor

opgenomen in de categorie “Profilering algemeen”, gaan over de toespitsing van de eigenaar op

31%





tot het beschikbaar stellen van informatie over de regio.

rzijds gaat het om elementen in de inrichting van de gastenkamer die gemaksverhogend


Deze categorie heeft betrekking op het verwerven van kennis omtrent de gastenkamer.


middel van bevragingen, het contact met de klant of marktonderzoek.

Ook het opvolgen van trends in algemene zin, veelal verwoord als “bijblijven” of “op de hoogte



. Innovatie als kennis (percentages van 103 antwoorden)


gastenkamer naar de buitenwereld.

34 uitbaters halen daarbij expliciet het publiceren van de gastenkamer online of in drukwerk aan,


Heel weinig uitbaters vernoemen “het verkrijgen van labels”. De overige antwoor


12%

57%


kennis

Kennis klant

Kennis trends

Kennis sector




rzijds gaat het om elementen in de inrichting van de gastenkamer die gemaksverhogend


verwerven van kennis omtrent de gastenkamer.


eelal verwoord als “bijblijven” of “op de hoogte




van de gastenkamer online of in drukwerk aan,


Heel weinig uitbaters vernoemen “het verkrijgen van labels”. De overige antwoorden,


Kennis klant

Kennis trends

Kennis sector


een welbepaalde doelgroep zoals bijvoorbeeld “zakenmensen aantrekken”, “toegankelijkheid” of

het behoud van het eigen (kleinschalige, originele, verrassende

tegenover andere logiesvormen.

Figuur 13. Innovatie als profilering (percentages van 123 antwoorden)

6. Impactverlagende ingreep (11%)

Deze 90 antwoorden met betrekking tot innovatie zijn te situeren op het kruispunt van innovatie

en duurzaamheid.

Deze categorie bevat antwoorden gaande van infrastructurele ingrepen (bvb. het plaatsen van

zonnepanelen, aanbrengen van isolatie), over een d

groene energie tot ecologische onderhoudsproducten), tot een duurzame instelling van de

uitbater (bvb. sorteren, duurzaam ondernemen, energie besparen). De categorie wijst erop dat

uitbaters hun duurzaam ondernemer

Figuur 14. Innovatie als impactverlaging (percentages van 90 antwoorden)

26%

2%


18%

37%

Antwoorden over duurzaamheid

inzake impactverlaging



het behoud van het eigen (kleinschalige, originele, verrassende …) karakter van de gastenkamer

tegenover andere logiesvormen.

Innovatie als profilering (percentages van 123 antwoorden)

Impactverlagende ingreep (11%)



zonnepanelen, aanbrengen van isolatie), over een duurzaam aankoopbeleid (van spaarlampen en



uitbaters hun duurzaam ondernemerschap intrinsiek als innovatief ervaren.

. Innovatie als impactverlaging (percentages van 90 antwoorden)

72%


profilering

Profilering algemeen

Profilering door

communicatie

Profilering door middel

van labels

45%


inzake impactverlaging

Infrastructurele ingrepen

Duurzaam aankoopbeleid

Duurzame instelling



…) karakter van de gastenkamer



uurzaam aankoopbeleid (van spaarlampen en



Profilering algemeen

Profilering door middel

Infrastructurele ingrepen

Duurzaam aankoopbeleid


Bij de analyse van de antwoorden valt op dat de uitbaters de betekenis van innovatie koppelen aan

het domein waarop het volgens hen in de gastenkamer van toepassing is.

In alle categorieën is er verder de tendens om eerder algemene domeinen van de gastenkamer op te

noemen waarbinnen innovatieve initiatieven kunnen plaatsvinden, dan meer abstracte begrippen die

op een gegrond begrip van innovatie als concept wijzen.

Het concept innovatie wordt in grote mate gekoppeld aan de rol van de gastheer in zijn relatie met

de gast. 41 procent van de antwoorden heeft rechtstreeks te maken met de meerwaarde die de

uitbater in zijn gastenkamer kan bieden tegenover andere, minder persoonlijke

overnachtingformules.

2.2.2. Duurzaamheid

Aan de uitbaters is gevraagd in drie, vrij te kiezen woorden (items) te omschrijven wat duurzaamheid

voor hen betekent.

De drie woorden alluderen op de Tripple Bottom Line – people, planet, profit – die door het beleid

wordt uitgedragen (zie infra 1.2.2).

De antwoorden zijn bij de analyse opgesplitst in drie thematische hoofdcategorieën. Opvallend is dat

deze niet samenvallen met de drie thema’s uit het overheidsdiscours.

1. Antwoorden met betrekking tot het verlagen van de impact van de B&B op het milieu.

Hieronder valt de keuze voor duurzame materialen in de B&B, de ecologische eigenschappen van het

gebouw, en energievriendelijke en ecologische inspanningen van de uitbater.

Dit wordt in de volgende analyse omschreven als ecologische impactverlaging.

2. Antwoorden met betrekking tot de relatie van de gastheer met zijn klant.

Hieronder vallen inspanningen van de gastheer om zijn klant aan te trekken, tevreden te stellen en te

behouden.

Dit wordt in de volgende analyse omschreven als gastheerschap.

3. Antwoorden met betrekking tot de plaats van de gastenkamer in een bredere maatschappelijke

context.

Het gaat hierbij om visies en inspanningen van de gastheer om de gastenkamer op een evenwichtige

manier in relevante domeinen van de samenleving in te bedden. Met relevante domeinen worden

bijvoorbeeld “de toeristische sector”, “mobiliteit”, of “lokale economie” bedoeld.

Dit wordt in de volgende analyse omschreven als contextuele inbedding.


Figuur 15. Duurzaamheid in drie categorieën (percentages van 992 antwoorden)

Het overzicht van de antwoorden in b

duurzaamheid in grote mate wordt begrepen in termen van ecologische impactverlagende ingrepen

(52%).

Dit sluit aan bij ander onderzoek waarbij “duurzaamheid” door Vlamingen inderdaad vooral met “het

milieu” wordt geassocieerd (Dierckx, Smits & Steylaerts, 2010).

De antwoorden die werden opgenomen in de verschillende categorieën, variëren van algemene

associaties naar meer specifieke op de gastenkamer toegepaste acties.

Het hieronder gebrachte overzicht va

geeft een goed beeld over het uiteenlopende begrip van het concept “duurzaamheid”.

Behalve de hier gepresenteerde antwoorden, zijn nog 143 lege of onbruikbare antwoorden

opgetekend, goed voor 13 procent van de antwoorden.

De bijhorende opmerkingen tonen dat een groot deel van de uitbaters niet weet hoe duurzaamheid

te omschrijven, wat ook in de opmerkingen werd aangehaald. 89 verschillende uitbaters

vervolledigden deze vraag niet, waarbij 22 keer e

te antwoorden.

Sommige uitbaters vonden de vraag “naast de kwestie”, of gaven aan dat ze hier niet mee bezig zijn.

Ook uit de verslaggeving van de interviewers omtrent deze vraag wordt duidelijk dat het

weinig is gekend, onbelangrijk wordt geacht, of in sommige gevallen zelfs verzet uitlokt tegen de

overheid en de bestaande regelgeving.

516; 52%

Duurzaamheid in 3 categorieën


. Duurzaamheid in drie categorieën (percentages van 992 antwoorden)

Het overzicht van de antwoorden in bovenstaand diagram laat zien dat de betekenis van



” wordt geassocieerd (Dierckx, Smits & Steylaerts, 2010).


associaties naar meer specifieke op de gastenkamer toegepaste acties.

Het hieronder gebrachte overzicht van de types van antwoorden in de verschillende categorieën



ocent van de antwoorden.



vervolledigden deze vraag niet, waarbij 22 keer expliciet werd vermeld dat de uitbater niet wist wat


Ook uit de verslaggeving van de interviewers omtrent deze vraag wordt duidelijk dat het


overheid en de bestaande regelgeving.

157; 16%

319; 32%

Duurzaamheid in 3 categorieën

Contextuele inbedding

Gastheerschap

Ecologische impactverlaging


ovenstaand diagram laat zien dat de betekenis van




n de types van antwoorden in de verschillende categorieën





xpliciet werd vermeld dat de uitbater niet wist wat


Ook uit de verslaggeving van de interviewers omtrent deze vraag wordt duidelijk dat het begrip


Contextuele inbedding

Ecologische impactverlaging


2.2.2.a Duurzaamheid als ecologische impactverlaging

Wanneer we de 516 antwoorden in deze categorie in verband met de ecologische impactverlaging

verder onder de loep nemen, worden vier thematische subcategorieën gevonden:

1. Materiaalkeuze

Het merendeel van de antwoorden binnen deze categorie bestaat uit “kiezen voor/investeren in

duurzame materialen”.

Een deel van de uitbaters specificeert nog naar linnen, bedden of interieur, waarbij regelmatig

omschrijvingen als “goed”, “kwaliteitsvol” en “degelijk” voorkomen.

Slechts negen uitbaters specificeren in hun antwoord dat het daarbij moet gaan om ethische,

milieuvriendelijke, ecologische of hergebruikte materialen.

22 uitbaters geven aan dat duurzame materialen voornamelijk het comfort van de klant dienen

te verhogen (bvb. goede bedden, comfortabele inrichting …).

Op de vraag wat duurzaamheid betekent, antwoordden 27 uitbaters “kwaliteit”. Deze

antwoorden werden niet opgenomen in deze categorie, hoewel ze ook betrekking kunnen

hebben op de materiaalkeuze. Er werd echter uitgegaan van de mogelijkheid dat de uitbater die

“duurzaamheid” met “kwaliteit” associeert, het daarbij over het totaalconcept van zijn

gastenkamer heeft. Deze antwoorden werden opgenomen in de categorie “evenwicht/respect”.

2. Ecologie en afvalbeperking

Het gaat in de eerste plaats om algemene antwoorden als “milieuvriendelijk”, “ecologisch”,

“milieubewust” en “natuurvriendelijk”.

Daarnaast worden acties genoemd als “het beperken van afval”, “sorteren” en “recycleren”, en

de keuze voor milieuvriendelijke producten (en hun verpakkingen) voor schoonmaak,

onderhoud, linnenbeheer en persoonlijke hygiëne.

3. Impactverlagende infrastructuur

Men verwijst naar investeringen in de infrastructuur van de gastenkamer met het oog op

energie- en waterbesparing, en het duurzaam opwekken van energie.

Het gaat daarbij om het installeren van zonnepanelen, het aanbrengen van warmte-isolatie, het

inbouwen van energiezuinige verwarmingsinstallaties en waterbesparinginstallaties.

4. Impactverlagende producten/houding

Hier wordt duurzaamheid gelinkt aan de aankoop van energiebesparende en impactverlagende

producten en aan energiebewuste maatregelen en aandachtspunten.


De antwoorden bevatten veelal algemene omschrijvingen die enerzijds slaan op een zuinig

verbruik, bvb. “energiebesparing” en “zuinig omgaan met water” en anderzijds op de aankoop

van duurzaam opgewekte energie.

De “besparende houding” wordt ook weergegeven in meer concrete initiatieven, zoals het

gebruiken van spaarlampen, keuzespoelknoppen, timers op de lichten en spaardouchekoppen.

Ook het opvangen van regenwater, minder wassen, het ni

worden onder meer in deze categorie opgenomen.

Zoals te bemerken is in onderstaand diagram, is de helft van de antwoorden gericht op het besparen

van energie, en de helft van de antwoorden gericht op het beperken van afval.

De keuze voor duurzaam materiaal in de gastenkamer wordt in deze opdeling eveneens opgevat als

een afvalbeperkende actie, doordat er minder vaak moet worden overgegaan tot hernieuwing van de

inboedel.

Zowel wat energiebesparing als afvalbeperking betreft,

de houding en initiatieven die de uitbater in het dagelijks reilen en zeilen van zijn gastenkamer kan

ondernemen, dan naar (vaak duurdere) investeringen in de infrastructuur en inboedel.

Figuur 16. Duurzaamheid als ecologische impactverlaging (percentages van 516 antwoorden)

Uit de opmerkingen blijkt dat een aantal uitbaters acties

gastenkamer te vergroten, associëren met een vermindering van com

kiezen bewust niet voor ecologische oplossingen om de gasten alle comfort te kunnen geven.

2.2.2.b Duurzaamheid als gastheerschap

De rol van de gastheer wordt in 319 antwoorden (32%) centraal gesteld bij wat de uitbaters onder

duurzaamheid begrijpen.

83; 16%

93; 18%

165; 32%


ecologische impactverlaging




van duurzaam opgewekte energie.

“besparende houding” wordt ook weergegeven in meer concrete initiatieven, zoals het


Ook het opvangen van regenwater, minder wassen, het niet gebruiken van een droogkast

in deze categorie opgenomen.


van energie, en de helft van de antwoorden gericht op het beperken van afval.



Zowel wat energiebesparing als afvalbeperking betreft, stellen we vast dat meer aandacht gaat naar



Duurzaamheid als ecologische impactverlaging (percentages van 516 antwoorden)

blijkt dat een aantal uitbaters acties om de ecologische duurzaamheid van hun

gastenkamer te vergroten, associëren met een vermindering van comfort. Sommigen uitbaters


2.2.2.b Duurzaamheid als gastheerschap


83; 16%

175; 34%

Antwoorden over duurzaamheid inzake

ecologische impactverlaging

Materiaalkeuze

Ecologie, afvalbeperking

Energiebesparende

infrastructuur

Energiebesparende

houding




“besparende houding” wordt ook weergegeven in meer concrete initiatieven, zoals het


et gebruiken van een droogkast




stellen we vast dat meer aandacht gaat naar



om de ecologische duurzaamheid van hun

fort. Sommigen uitbaters




Wanneer deze categorie van antwoorden verder wordt bekeken, komen we tot onderstaande

verdeling.

1. Relatie opbouwen

Vooral algemene omschrijvingen die de aard van het gastheerschap omschrijven, zijn genoteerd.

Het gaat voornamelijk om “gastvrijheid”, “(klant)vriendelijkheid” en “persoonlijk

contact/onthaal”.

Het gastheerschap wordt door een aantal uitbaters ook in concrete omschrijvingen aangehaald,

zoals “een luisterend oor bieden”, of “interesse tonen”.

Een aantal uitbaters haalt aan dat een goede relatie met de klant, tot vaste klanten en mond-tot-

mondreclame leidt.

Slechts 16 uitbaters specificeren hun antwoord met betrekking tot het bijdragen aan de

toeristische beleving van hun gast, door het verstrekken van informatie over de streek, het

verhuren van fietsen, het aanbieden van een arrangement of het hebben van talenkennis.

Zeven uitbaters hebben het over het sensibiliseren of onderwijzen van hun gasten inzake

duurzaamheid.

2. Dienstverlening

Hierin wordt vooral “een goede service” benadrukt als duurzaam.

29 antwoorden hebben betrekking tot de netheid van de gastenkamer, die binnen deze indeling

wordt opgevat als een vorm van service.

3. Sfeer creëren

Duurzaam gastheerschap wordt ook begrepen door de uitbaters als het aanbieden van een

bepaalde sfeer tijdens het verblijf: het bieden van gezelligheid, rust en stilte, huiselijkheid en het

bewerkstelligen van het familiale karakter van de gastenkamer.

4. Catering

De types antwoorden in deze categorie variëren van opvattingen over het aanbieden van voedsel

als duurzaam op zich tot de keuze voor biologische, fair trade of streek- en seizoenseigen

producten.

29 antwoorden in deze categorie gaan over het aanbieden van het ontbijt, dat “goed”, “lekker”,

“luxueus” of “uitgebreid” moet zijn.

60 uitbaters koppelen het serveren van ontbijt aan een bewuste keuze van de aangeboden

voedselproducten.

Naast vier algemene beschrijvingen halen 30 uitbaters de keuze aan voor streekproducten, zelf

geteelde producten en Belgische producten.


Zes uitbaters vermelden de keuze voor fair trade producten, zes vermelden eigen gemaakte

producten (brood, confituur …) en 14 uitbaters specificeren hun productkeuze als “biologisch”.

Figuur 17. Duurzaamheid als gastheerschap (percentages van 319 antwoorden)

Bovenstaand taartdiagram maakt duidelijk dat de uitbaters duurzaamheid voornamelijk begrijpen in

termen van de kwaliteit van de sociale relaties tussen de gastheer en zijn gast (40%).

Het aanbieden van eten en drinken speelt daarin een cruciale rol. Daarnaast speelt de gastheer een

rol in het creëren van een sfeer (bvb. familiaal, rustig …) binnen zijn gastenkamer, die bij de wens van

de klant aansluit.

Uit de algemene opmerkingen bij de bevraging, blijkt dat

deze richting vanuit een eigen(wijze) invulling van duurzaamheid, die een tegengewicht biedt voor

het discours dat men van de overheid en koepelorganisaties kent.

Vanuit dit discours worden innovatie en duurzaamhe

professionalisme, veiligheid en kwaliteit. De opmerking dat hierin te weinig ruimte wordt gelaten

voor een “authentiek gastheerschap”, gekoppeld aan een familiale sfeer en huiselijkheid, komt sterk

naar voren uit de opmerkingen. Deze eigenaars willen het sociale aspect van duurzaamheid meer

gewicht zien krijgen in het overheidsdiscours, zoals zij dit discours ervaren.

2.2.2.c Duurzaamheid als contextuele inbedding

De antwoorden over duurzaamheid

uitbaters duurzaamheid opvatten als de evenwichtige verankering van de gastenkamer in een

context (tijd, plaats, de logiessector, de samenleving).

De 157 antwoorden kunnen worden opgesplitst in volgende thema’s.

1. Continuïteit

De toekomstgerichtheid van de uitbater staat centraal waarbij volgende zaken worden

onderstreept: “lange termijnvisie”, “blijven investeren” of het meer specifiek “goed

onderhouden van de gastenkamer”.

127; 40%

89; 28%


gastheerschap




gastheerschap (percentages van 319 antwoorden)



en drinken speelt daarin een cruciale rol. Daarnaast speelt de gastheer een


Uit de algemene opmerkingen bij de bevraging, blijkt dat een aantal uitbaters antwoorden geeft in


het discours dat men van de overheid en koepelorganisaties kent.

Vanuit dit discours worden innovatie en duurzaamheid vooral gekoppeld aan regelgeving,



erkingen. Deze eigenaars willen het sociale aspect van duurzaamheid meer

gewicht zien krijgen in het overheidsdiscours, zoals zij dit discours ervaren.

2.2.2.c Duurzaamheid als contextuele inbedding

duurzaamheid inzake contextgerichtheid geven weer dat de bevraagde


context (tijd, plaats, de logiessector, de samenleving).

De 157 antwoorden kunnen worden opgesplitst in volgende thema’s.



onderhouden van de gastenkamer”.

65; 21%

36; 11%


gastheerschap

Dienstverlening

Sfeer creëren

Relatie bouwen

Catering






en drinken speelt daarin een cruciale rol. Daarnaast speelt de gastheer een


een aantal uitbaters antwoorden geeft in


id vooral gekoppeld aan regelgeving,



erkingen. Deze eigenaars willen het sociale aspect van duurzaamheid meer

id geven weer dat de bevraagde





2. Betrokkenheid

De relatie van de gastenkamer tot de eigen streek, collega’s, of de overheid, zoals

“omgevingsgezind” en “respect voor de bevolking” wordt benadrukt.

Zeven uitbaters geven een antwoord met betrekking op het stimuleren van lokaal toerisme,

en de samenwerking met collega’s daarin.

Antwoorden van tien uitbaters die de omgeving of ligging van hun gastenkamer op zich

vernoemen als betekenis van duurzaamheid, zonder verdere specificatie, zijn niet in deze

categorie opgenomen.

3. Aard van de logiesvorm

Hier wordt de eigenheid van de logiesvorm benadrukt als een duurzaam evenwicht in termen

van “kleinschalig blijven” of “het gebruik van de eigen woning”, waarin ook beschrijvingen

van het karakter van de logiesvorm zijn opgenomen zoals “het authentieke karakter”, “de

exclusiviteit”, “charme” en “de prijs-kwaliteit”.

4. Toegankelijkheid

In deze categorie worden antwoorden opgenomen met betrekking tot de sociale, fysieke,

ruimtelijke en virtuele toegankelijkheid van de gastenkamer.

Slechts 19 uitbaters gaven een antwoord met betrekking tot deze domeinen, waarbij twee

keer “betaalbaarheid” werd aangehaald en twee keer “toegankelijkheid” werd geantwoord.

Tien antwoorden hebben betrekking op de bereikbaarheid van de gastenkamer met

openbaar vervoer en fiets en vier antwoorden gaan over de uitbouw van een website.

Deze categorie is het minst belangrijk voor de uitbaters tegenover de andere categorieën.


Figuur 18. Duurzaamheid als contextuele inbedding (percentages van 157 antwoorden)

27; 17%

41; 26%

19; 12%


contextuele inbedding


Duurzaamheid als contextuele inbedding (percentages van 157 antwoorden)

27; 17%

70; 45%


contextuele inbedding

Continuïteit

Aard van de logiesvorm

Betrokkenheid

Toegankelijkheid



2.3. Tussen beheer en beleid: ondernomen, ongewenste en geplande

maatregelen

Om de perceptie van de uitbaters te verkennen inzake duurzaamheid en innovatie, werd niet enkel

naar hun begrip van deze concepten gevraagd. Het is immers mogelijk dat een uitbater

duurzaamheid perfect kan weergeven in drie woorden, maar dat hij het nemen van duurzame

maatregelen in zijn gastenkamer onbelangrijk of zelfs onwenselijk acht.

Om de houding van de uitbaters tegenover duurzaamheid en innovatie verder in te schatten, werd

een lijst voorgelegd van 20 innovatieve/duurzame maatregelen.

Aan de uitbaters werd gevraagd maximaal drie maatregelen te kiezen die ze het belangrijkst achtten

voor hun gastenkamer en drie maatregelen die ze onwenselijk achtten.

Tevens werd gevraagd om aan te geven welke maatregelen ze al nemen en welke maatregelen zij op

korte tot middellange termijn (tussen vandaag en de vijf komende jaren) plannen om te

ondernemen.

De lijst betreft volgende items, met tussen haakjes de aangewende afkorting zoals in de tabellen

weergegeven.

a. Duurzame materialen in de constructie en/of inrichting van de woning gebruiken. (Duurzame materialen)

b. Het actief beperken van het eigen energieverbruik door investeringen in de infrastructuur van uw

gastenkamer. (Beperken energieverbruik infrastructuur)

c. Het actief beperken van het eigen energieverbruik door het intern beleid van uw gastenkamer.

(Beperken energieverbruik intern beleid)

d. Het actief beperken van het eigen waterverbruik. (Beperken waterverbruik)

e. Het actief beperken van de eigen afvalproductie. (Beperken afvalproductie)

f. Het gebruiken van niet-giftige stoffen voor het onderhoud van de gastenkamer. (Niet-giftige stoffen voor onderhoud)

g. Het karakter van de omgeving respecteren door woning en routes aan de omgeving aan te

passen. (Woning en routes omgevingsgezind)

h. Een groenplan uitvoeren dat de relatie van de gastenkamer met de omliggende natuur

respecteert (zorgen voor nest- en broedgelegenheid, lokale fauna en flora ondersteunen ...).

(Groenplan uitvoeren)

i. Het minimaliseren van geluids- en lichtoverlast. (Geluids- en lichtoverlast inperken)

j. Het betrekken van de onmiddellijke omgeving in het ontwikkelen van arrangementen of

producten (natuureducatie, geleide wandelingen, aanleg van wandelpaden, boerderijbezoeken,

...). (Arrangement/product omgevingsgezind)


k. Het promoten en bewerkstelligen van de bereikbaarheid van de accommodatie door middel van

openbaar vervoer. (Promotie openbaar vervoer)

l. Stimuleren van milieuvriendelijke verplaatsingsmogelijkheden om de omgeving te verkennen.

(Promo milieuvriendelijke verplaatsing)

m. Fair trade en lokale producten aankopen en aanbieden. (Fairtrade en lokale producten)

n. Klanttevredenheid meten en deze meting gebruiken voor verbetering. (Klanttevredenheid

meten)

o. Informeren van de klant op informele of formele wijze over de omgeving, lokale gebruiken,

bezienswaardigheden en eventueel aangepast gedrag. (Omgevingsgezinde klanteninfo)

p. Ontwikkelen van arrangementen en formules die herhaalbezoeken en bezoeken in het

laagseizoen stimuleren. (Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen)

q. Contacten (leveranciers, klanten, buren) stimuleren om duurzaam te

ondernemen/bouwen/leven. (Contacten sensibiliseren)

r. Een deel van de opbrengst van de gastenkamer bijdragen aan een goed doel. (Bijdragen aan een goed doel)

s. Regelmatig bijscholen over milieuaspecten, gezondheidsaspecten, veiligheidsaspecten, ...

(Bijscholen)

t. Het bijhouden van kennis en ervaring over uw gastenkamer en de omgeving voor eventuele

overnemers. (Kennis bijhouden voor opvolging)

De lijst werd samengesteld op basis van de input uit het vooronderzoek, het voorbereidende werk

van de deelnemende studenten uit Vlaamse toerismeopleidingen en het visievormende document

omtrent duurzaamheid van Toerisme Vlaanderen (Infopunt Duurzaam Toerisme, 2003).

De hiernavolgende analyse biedt inzichten in zes vragen.

- Welke maatregelen worden door de uitbaters als belangrijk ervaren?

- Welke maatregelen worden door de uitbaters als “onwenselijk” ervaren?

- Welke maatregelen worden door de uitbaters reeds genomen?

- Welke maatregelen worden door de uitbaters in de nabije toekomst gepland?

- Welke maatregelen zouden door de uitbaters genomen worden indien men onbeperkte

mogelijkheden heeft?

- Voor welke maatregelen wordt ondersteuning door de overheid gewenst?

De grafieken geven daarbij de verdeling van de antwoorden op basis van antwoordpercentages.

Het volledig overzicht van de percentages is in de bijlage achteraan gepubliceerd.


2.3.1. Welke maatregelen worden als belangrijk ervaren?

Het grootste belang wordt zeer duidelijk gehecht aan de informatiedoorstroming van en naar de

klant om het eigen product een meerwaarde te geven.

Het meten van de klanttevredenheid om de gastenkamer nog beter te maken samen met de score

van “Informeren van de klant op informele of formele wijze over de omgeving, lokale gebruiken,

bezienswaardigheden en eventueel aangepast gedrag”, is goed voor de helft van de antwoorden.

Terugblikkend op de resultaten inzake de invulling van duurzaamheid die de uitbaters geven, merken

we op dat de uitbaters ook hier veel belang hechten aan hun rol als gastheer en het contact met de

klant.

Maatregel Belangrijkste Belangrijkste 3 schalen

Klanttevredenheid meten 42,93% 25,11%

Duurzame materialen 8,90% 9,10%

Omgevingsgezinde klanteninfo 7,59% 10,29%

Arrangement/product omgevingsgezind 5,76% 5,99%

Beperken afvalproductie 5,50% 5,22%

Woning en routes omgevingsgezind 5,50% 4,44%

Geluids- en lichtoverlast inperken 3,66% 5,26%

Fairtrade en lokale producten 3,40% 5,31%

Niet-giftige stoffen voor onderhoud 2,62% 2,52%

Promotie openbaar vervoer 2,62% 4,21%

Beperken energieverbruik infrastructuur 2,36% 4,62%

Promo milieuvriendelijke verplaatsing 1,83% 3,39%

Groenplan uitvoeren 1,57% 1,92%

Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 1,57% 3,39%

Bijdragen aan een goed doel 1,31% 1,10%

Beperken energieverbruik intern beleid 0,79% 2,38%

Bijscholen 0,79% 1,60%

Kennis bijhouden voor opvolging 0,79% 0,96%

Beperken waterverbruik 0,52% 1,92%

Contacten sensibiliseren 0,00% 1,28%

Tabel 5. Belangrijkst geachte maatregelen (% van 382 en 1060 antwoorden)

Waar uit het voorgaande blijkt dat duurzaamheid voornamelijk in termen van ecologische en

energiebesparende investeringen en attitudes wordt begrepen, maken de zes maatregelen die

betrekking hebben op dit domein1, samen minder dan een kwart van de belangrijkste geachte

maatregelen uit (21%, kolom 1, cursief).

1 Met name “Beperken waterverbruik”, “Beperken energieverbruik intern beleid”, “Beperken energieverbruik infrastructuur”,

“Niet-giftige stoffen voor onderhoud” en “Beperken afvalproductie”, “Duurzame materialen”


Wanneer de uitbaters 3 maatregelen moeten kiezen, merken we op dat het belang van deze

ecologische en energiebesparende maatregelen toeneemt met vijf procentpunten tot 26 procent

(kolom 2, cursief).

Hoewel de uitbaters deze maatregelen als “de kern” van duurzaamheid ervaren, hechten ze er in hun

gastenkamer niet het meeste belang aan.

Het minste belang wordt gehecht aan het sensibiliseren van contacten, het beperken van

waterverbruik, bijscholing en het bijhouden van kennis en ervaring voor eventuele overnemers.

2.3.2. Welke maatregelen worden als “onwenselijk” ervaren?

Wanneer we de uitbaters vragen de maatregelen aan te geven die voor hen onwenselijk zijn, worden

door de 388 uitbaters maar 907 antwoorden gegeven.

De uitbaters gaven tussen nul en 11 antwoorden.

Het gemiddelde aantal onwenselijk geachte maatregelen per uitbater bedraagt twee. De meeste

uitbaters gaven tussen nul en vier antwoorden.

De vijf hoogste scores worden hieronder weergegeven, het gaat om de maatregelen die de uitbaters

het minst geneigd zijn te nemen.

Maatregel Onwenselijk Bijdragen aan een goed doel 15,77% Kennis bijhouden voor opvolging 14,66%

Contacten sensibiliseren 11,14%

Bijscholen 8,93%

Groenplan uitvoeren 7,17%

Tabel 6. Onwenselijk geachte maatregelen (% van 907 antwoorden)

2.3.3. Welke maatregelen worden reeds genomen?

Wanneer we de stand van zaken bekijken wat betreft de implementatie door de uitbaters van de

voorgelegde maatregelen, krijgen we een erg positief beeld te zien.

De 388 uitbaters, die bij deze vraag een onbeperkt aantal maatregelen mochten aankruisen, gaven in

totaal maar liefst 3232 maatregelen op die ze al treffen in hun gastenkamer; een gemiddelde van

acht maatregelen per uitbater.

De antwoorden nemen per maatregel niet meer dan acht procent van het antwoordtotaal voor hun

rekening.

Geen enkele maatregel wordt door minder dan 55 uitbaters aangeduid.


Genomen maatregelen %uitbaters Omgevingsgezinde klanteninfo 67,27% Beperken afvalproductie 62,89% Klanttevredenheid meten 59,02% Duurzame materialen 56,19% Geluids- en lichtoverlast inperken 55,93% Niet-giftige stoffen voor onderhoud 53,35% Beperken waterverbruik 50,52% Promo milieuvriendelijke verplaatsing 49,74% Beperken energieverbruik infrastructuur 48,45% Fairtrade en lokale producten 46,91% Beperken energieverbruik intern beleid 45,88% Promotie openbaar vervoer 42,27% Arrangement/product omgevingsgezind 35,05% Woning en routes omgevingsgezind 33,25% Groenplan uitvoeren 29,12% Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 26,80% Bijscholen 22,68% Kennis bijhouden voor opvolging 18,81% Contacten sensibiliseren 14,69% Bijdragen aan een goed doel 14,18%

Tabel 7. Overzicht van genomen maatregelen door 388 uitbaters

Een statistische analyse (Pearson correlatiecoëfficiënt) van de genomen maatregelen, toont aan dat

het aantal genomen initiatieven toeneemt, naarmate de gastenkamer in kamer - (,104; p-waarde

,041) of in beddenaantal (,131; p-waarde ,009) groter is.

Er werd tevens een kleine negatieve correlatie opgetekend tussen de leeftijd van de gastenkamer en

het aantal genomen initiatieven (-,102; p-waarde ,046), wat betekent dat uitbatingen die reeds

langer bestaan minder genomen initiatieven laten optekenen.

De meest genomen maatregelen uit tabel 5 vertonen sterke gelijkenissen met de maatregelen die de

uitbaters als de belangrijkste maatregelen aangeven.

Deze overeenkomst is logisch en wijst erop dat de uitbaters de vragen op een consequente manier

hebben beantwoord. Maatregelen die men belangrijk vindt, worden dus vaker genomen.

2.3.4. Welke maatregelen worden in de nabije toekomst gepland?

Omtrent de geplande maatregelen binnen vijf jaar, is er een grote verdeeldheid.

De zes geplande maatregelen die door minstens tien procent van de uitbaters worden gepland,

worden weergegeven in onderstaande tabel.


De overige maatregelen krijgen allemaal tussen de vier tot negen procent achter zich en helemaal

onderaan vinden we de maatregel “Informeren van de klant op informele of formele wijze over de

omgeving, lokale gebruiken, bezienswaardigheden en eventueel aangepast gedrag”.

Deze maatregel wordt door bijna zeven op tien van de bevraagde uitbaters al genomen, en staat in

de top drie van belangrijkst geachte maatregelen.

Geplande maatregelen %uitbaters Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 17,27% Beperken energieverbruik infrastructuur 13,66% Beperken energieverbruik intern beleid 12,37% Beperken waterverbruik 12,37% Duurzame materialen 10,57% Beperken afvalproductie 10,05%

Tabel 8. Top zes geplande maatregelen van 388 uitbaters

2.3.5. Welke maatregelen zouden worden genomen indien men onbeperkte

mogelijkheden heeft?

De uitbaters werd gevraagd in de lijst de maatregelen aan te duiden die ze ook nog zouden willen

uitvoeren indien ze daartoe onbeperkte mogelijkheden hadden.

Met deze vraag wordt gepeild naar wat de uitbaters “dromen”, naast wat ze al in concrete plannen

hebben omgezet of al uitvoeren.

De vraag geeft een indicatie van welke maatregelen door de uitbaters op dit moment niet genomen

of gepland worden omdat ze zich beperkt zien in middelen, tijd, ruimte of omdat de nodige

omstandigheden ertoe niet aanwezig zijn.

De uitbaters kruisten voor deze vraag samen 647 maatregelen aan.

Elke maatregel werd minstens door tien uitbaters aangeduid.

De twee maatregelen die het vaakst gekozen werden, kregen beiden 56 uitbaters achter zich.

Onderstaand overzicht geeft de vijf maatregelen weer waar tien procent of meer van de uitbaters

van dromen.

Onderaan de lijst vinden we, in overeenstemming met de lijst van de reeds geplande maatregelen,

de maatregel “Informeren van de klant op informele of formele wijze over de omgeving, lokale

gebruiken, bezienswaardigheden en eventueel aangepast gedrag”.


Gedroomde maatregelen %uitbaters Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 14,43% Bijdragen aan een goed doel 14,43% Duurzame materialen 13,66% Beperken energieverbruik infrastructuur 13,14% Bijscholen 11,86%

Tabel 9. Gedroomde maatregelen (% van 647 antwoorden)

2.3.6. Voor welke maatregelen wordt ondersteuning door de overheid gewenst?

De uitbaters werd gevraagd maximaal drie maatregelen aan te kruisen waarvoor ze overheidssteun

zouden willen krijgen. Waar bij een gelijkaardige vraagstelling over “onwenselijk geachte

maatregelen” 907 antwoorden werden gegeven, worden bij deze vraag maar liefst 400 minder

maatregelen aangekruist. Voor zes maatregelen bestaat een ondersteuningsvraag bij meer dan een

tiende van de bevraagde uitbaters. De helft van de maatregelen wordt door niet meer dan vijf

procent van de uitbaters genoemd.

Steun gewenst % antwoorden % uitbaters Promotie openbaar vervoer 10,65% 13,92% Beperken energieverbruik infrastructuur 10,06% 13,14% Groenplan uitvoeren 8,88% 11,60% Duurzame materialen 8,48% 11,08% Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 8,09% 10,57% Bijscholen 7,69% 10,05%

Tabel 10. Maatregelen waarvoor overheidssteun is gewenst ( % van 507 antwoorden)


2.4. Motivaties in relatie tot drempels en stimuli

Uit het voorgaande blijkt dat vele uitbaters zelf initiatieven nemen die inspelen op “innovatie” en/of

“duurzaamheid” (in de eigen perceptie van beide begrippen).

Deze vaststelling werd reeds gedragen door de inzichten van het vooronderzoek. Daarom werd in de

enquête een vragenpakket terzake ingevoerd.

In de enquête is concreet bevraagd welke redenen de uitbaters aanhalen om twee zelfgekozen

duurzame en/of innovatieve initiatieven al dan niet verder te zetten.

Door de grootte van de steekproef volstond de vraag naar twee, voor elke uitbater meest duidelijke,

voorbeelden.

Er is gefocust op de motivaties in relatie tot drempels en stimuli van deze data waarbij een

onderscheid is gemaakt tussen:

- de motivatie van uitbaters om het genomen initiatief terzake verder te zetten,

- de motivatie van uitbaters om het genomen initiatief terzake stop te zetten of om te

overwegen om het initiatief stop te zetten, en

- de algemene drempels die uitbaters aangeven om dergelijke initiatieven te ondernemen.

2.4.1. Waarom worden initiatieven verder gezet?

Uit de antwoorden blijkt dat de meeste genoemde initiatieven die de uitbaters zijn begonnen,

worden voortgezet.

De belangrijkste stimuli daarvoor zijn de positieve feedback die klanten geven omtrent het genomen

initiatief, en het persoonlijk belang dat de uitbater hecht aan het initiatief.

Ook wanneer een initiatief kostenbesparend werkt of nieuwe klanten aantrekt, werkt dit als drijfveer

om het verder te zetten.

Tabel 11 .Motivaties om een initiatief verder te zetten (605 antwoorden)

Initiatieven die worden voorgezet omdat ze een positieve feedback van de klanten krijgen, zijn

vooral:

- het beschikbaar stellen van fietsen,

- het voorzien van arrangementen,

- het aanbieden van speciale verzorgingsproducten in de badkamer,

- het aanleggen van een tuin, terras of vijver,

Motivaties om een initiatief verder te zetten Aantal Positieve feedback klanten 174 Belangrijk voor mezelf/milieu/omgeving 172 Kostenbesparend 155 Trekt nieuw cliënteel aan 104


- het ter beschikking stellen van draadloos internet,

- het gebruiken van streekproducten of slow food, en

- het voorzien van streekgebonden informatie.

Initiatieven die worden voortgezet omdat ze belangrijk zijn voor de uitbater zelf, het milieu of de

omgeving zijn vooral:

- het gebruik van streek- en bioproducten,

- het plaatsen van tweedehands meubelen,

- het ter beschikking stellen van speel- en gezinsruimte,

- het nastreven van comfort in de inrichting, en

- het aanbieden van vegetarische maaltijden.

Initiatieven die worden voortgezet omdat ze kostenbesparend werken zijn vooral:

- het plaatsen van een hoge rendementsketel, een regenwaterput, zonnepanelen, extra

isolatie en dubbel glas,

- het gebruik van spaarlampen spaardoucheknoppen en domotica,

- een linnenbeheer dat gericht is op minder was, en

- zelf brood bakken.

Initiatieven die worden voortgezet omdat ze nieuw cliënteel aantrekken zijn vooral:

- het ter beschikking stellen van de gastenkamer voor seminaries en lessen,

- de uitbouw van een website,

- het voorzien van arrangementen,

- het laag houden van de prijs, en

- het garanderen van rolstoeltoegankelijkheid.

2.4.2. Waarom worden initiatieven stopgezet?

44 van de opgegeven initiatieven waren op het moment van de bevraging stopgezet, of zouden in de

nabije toekomst worden stopgezet.

Over 27 initiatieven bestond nog onzekerheid over de voortzetting.

De voornaamste redenen hiervoor worden weergegeven in onderstaande tabel.


Motivaties om een initiatief stop te zetten of dit te overwegen Aantal

Niet rendabel 36

Negatieve feedback klanten 9

Afgewerkt/tijdelijk 9

Wetgeving (bosdecreet; geen vergunning verkregen, …) 9

Niet meer belangrijk/leuk 8

Tabel 12. Motivaties om een initiatief stop te zetten of dit te overwegen (44 + 27 antwoorden)

Initiatieven die niet rendabel bleken en daarom werden stopgezet, zijn:

- het publiceren van de gastenkamer op promotionele websites,

- het zelf drukken van onderleggers voor lokale horeca om de gastenkamer te promoten,

- het verhuren van fietsen,

- het uitstippelen van eigen fietstochten, en

- het aanbieden van een kookworkshop met streekproducten.

Onder “niet rendabel” wordt niet enkel begrepen dat een initiatief geen rechtstreekse winst

oplevert, maar ook dat het een disproportionele tijdsinvestering vergt.

Een aantal uitbaters geeft ook aan geen duurzame en/of innovatieve initiatieven te ondernemen,

vanuit de veronderstelling dat dit geld zal kosten.

Initiatieven die worden stopgezet door negatieve feedback van de gasten zijn:

- het gebruik van spaarlampen en spaardouchekoppen, en

- het openstellen van het huis voor stadsgidsen.

Initiatieven die de uitbaters stopzetten omdat ze niet langer belangrijk zijn voor de uitbater (of de

streek of het milieu) zijn:

- het aanbieden van winterarrangementen,

- het doorvoeren van de perfecte verbouwing,

- het aanbieden van gratis parking in de stad,

- het laten ontwerpen van eigen postkaarten, en

- het bakken van eigen brood.

Eén uitbater gaf aan dat hij de samenwerking met een sauna heeft stopgezet omdat het arrangement

teveel klanten aantrok.


Initiatieven die niet worden voortgezet omdat ze van tijdelijke aard waren, zijn:

- verbouwingen,

- de deelname aan een televisieprogramma, en

- het instappen in een tijdelijke promotionele actie van een tijdschrift.

Initiatieven die men niet verder zet of overweegt niet verder te zetten omdat ze in strijd zijn met bestaande regelgeving of omdat men onzeker/ontevreden is over de financiële inspanningen die de nieuwe regelgeving vereist, zijn:

- de bouw van een ooievaarsnest in groengebied,

- het aankopen en verhuren van Vespa’s,

- het verkrijgen van het label De Groene Sleutel,

- het installeren van zonnepanelen waarvoor bomen gekapt moeten worden (2x),

- het opwekken van eigen groene energie door de combinatie van een windmolen en

zonnepanelen,

- het aanbieden van een unieke loft in een groene omgeving,

- voortdurende investeringen inzake ecologische impactverlaging zoals de aankoop van

zonnepanelen, wasmachines, keukenapparatuur ..., en

- het laag houden van de prijs van de gastenkamer.

Wanneer men twijfelt om een initiatief voort te zetten, duiken vaak conflicterende motivaties op.

Het initiatief is dan bijvoorbeeld wel rendabel, maar de gasten geven er negatieve feedback over.

Voorbeelden daarvan zijn het gebruik van spaarlampen of een spaardouchekop.

Het initiatief kan daarentegen ook niet renderen, maar wel belangrijk zijn voor de uitbater of voor de

gasten, zoals bij het gebruik van (duurdere) streekproducten, biologische of fairtrade producten.

2.4.3. Welke algemene drempels ondervinden de uitbaters?

In een open vraag werd gepeild naar de algemene drempels in het uitbaten van gastenkamers.

Een aantal uitbaters heeft ten eerste het gevoel dat kleinschaligheid een troef is binnen het streven

naar duurzamere logies. Deze kleinschaligheid zien ze echter soms bedreigd door de regelgeving

vanuit het beleid, of door een tekort aan ondersteuning voor de sector. Door de regelgeving krijgen

ze het gevoel gelijkgesteld te worden aan hotels, waarbij wordt benadrukt dat een B&B als

kleinschalig product toch iets helemaal anders is.

Het nieuwe logiesdecreet wordt daarnaast als te streng door een groot aantal uitbaters ervaren. Met

name uitbaters die voor grote investeringen staan indien ze hun uitbating in de toekomst willen

voortzetten conform de nieuwe regelgeving, uiten hun bezorgdheid.


Daarbij worden de brandveiligheidsnormen vaak vermeld. Het plaatsen van branddeuren wordt

aangehaald als duur en als conflicterend met de esthetische of de historische waarde van het pand.

De vraag naar subsidies inzake brandveiligheidaanpassingen komt dan ook meermaals terug. Ook

eenduidigheid inzake de normen rond brandveiligheid worden aangehaald als een drempel. De

uitbaters geven aan dat de normen per gemeente te veel verschillen, en dat ze in te grote mate

afhankelijk worden gesteld van de plaatselijke brandweercommandant.

Belangrijk is dat - ongeacht de ontevredenheid over het logiesdecreet - men zeker niet unaniem

afkerig staat tegenover de inspanning van de overheid om de sector te professionaliseren. Wel wordt

gevreesd voor het ontstaan van een zwart circuit wanneer men de drempel te hoog maakt om

conform de regelgeving een gastenkamer uit te baten.

De samenwerking met toeristische overheden wordt eveneens meermaals aangehaald. Bepaalde

uitbaters onderstrepen het belang ervan; anderen drukken hun ontevredenheid erover uit. Zo kan de

samenwerking met Toerisme Vlaanderen soms beter en ondervinden ze moeilijkheden met het

verkrijgen van bewegwijzering naar de gastenkamer.

Daarnaast is er behoefte aan informatie vanuit de sector en de overheid over het opstarten en

runnen van een B&B, over het nieuwe logiesdecreet, en over labels. Uit de gesprekken blijkt dat

uitbaters niet altijd weten waar ze deze informatie kunnen vinden.

Tot slot benadrukken een aantal uitbaters dat een B&B in het algemeen hard werken betekent, in het

bijzonder de administratieve taken die men moet vervullen zijn niet te onderschatten. Deze

administratieve overlast wordt als drempel genoemd voor het innoveren in de gastenkamer.


2.5. Houding tegenover labels

In de enquête is tevens gepeild naar de houding en de kennis van de uitbaters van B&B’s tegenover

labels. Labels zijn - in algemene termen - een instrument in handen van de overheid en intermediaire

belangenorganisaties om de professionalisering en kwaliteit van de sector te verbeteren.

Het bevragen van de houding en kennis van de uitbaters ten opzichte van labels, laat toe een beeld

te scheppen van de relatie die de bevraagde uitbaters hebben met het beleid.

Het verkrijgen van een label kan op zich als een duurzaam initiatief beschouwd worden, omdat de

uitbater zich daarmee inschrijft in het grotere geheel van de logiessector en wat kan bijdragen aan

een meer transparante en een meer gegarandeerde kwalitatieve gastenkamersector.

De acht labels die werden opgenomen in de enquête zijn meer of minder specifiek gericht op het

verhogen en promoten van het duurzame karakter van de gastenkamers. Hieronder worden deze

labels kort besproken.

- Het label “Groene sleutel” is gericht op de ecologische duurzaamheid van de gastenkamer.

De Groene sleutel is een internationaal keurmerk voor milieuvriendelijke toeristische

accommodaties, dat in Vlaanderen wordt uitgereikt door Bond Beter Leefmilieu en Toerisme

Vlaanderen. (De Groene sleutel, online, 2011)

- Het label “Toegankelijke logies” wordt opgevat als een instrument voor sociale

duurzaamheid. Het wordt sinds 2008 in Vlaanderen uitgereikt door Toerisme Vlaanderen aan

hotels, vakantiecentra, jeugdverblijven, vakantiewoningen, campings en gastenkamers na

een controle op basis van de Toegankelijk Vlaanderen methode. Accommodaties kunnen het

label A+ (op comfortabele en zelfstandige wijze toegankelijk) en het label A

(basistoegankelijk) verkrijgen. (Infopunt Toegankelijk Reizen, online, 2011)

- Het label “Fietsvriendelijk logies” wordt uitgereikt door Toerisme Vlaanderen aan de door

hen erkende logiesuitbatingen die zijn afgestemd op de noden van de fietstoerist. Wie niet is

vergund door Toerisme Vlaanderen, kan voor het gelijkaardige label “Fietsvriendelijk verblijf”

van de vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen kiezen. Het verblijf moet op maximum 5

kilometer gelegen zijn van een recreatieve fietsroute, voldoende ruimte voorzien om fietsen

te stallen en een fietsreparatieset, EHBO-kit en uitgebreide fietsinformatie ter beschikking

stellen. (Toerisme Vlaanderen, online, 2011)

- Het label “Kindvriendelijk verblijf” gaat uit van vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen en is

bestemd voor niet-stedelijke gastenkamers die extra’s voorzien voor kinderen op vlak van

faciliteiten, activiteiten en materiaal zoals kindermeubels, een flessenwarmer, speelruimte

en speelgoed. (Plattelandstoerisme in Vlaanderen, online, 2011)

- Het label “Ruitervriendelijk verblijf” wordt door vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen

uitgereikt aan gastenkamers die ruiters met paard kunnen ontvangen. De uitbatingen zijn

voorzien van een wei en/of een box of stal, bieden op het erf bindplaatsen aan en zorgen


voor een droogplaats, dekens, hooi en water. Ook liggen de uitbatingen op maximum 5 km

afstand van ruiterpaden. (Plattelandstoerisme in Vlaanderen, online, 2011)

- Het label “Verblijf met karakter” van vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen is bestemd voor

uitbatingen met minimum 3 klavers. Het wordt uitgereikt door de organisatie aan die

uitbatingen die extra karakter bieden qua sfeer en inrichting op vlak van het gebouw, de

kamers, de ontbijtruimte, de tuin, etc. (Plattelandstoerisme in Vlaanderen, online, 2011)

- De twee labels “Unieke ligging op het platteland” en “Unieke ligging in het dorp” worden

eveneens door vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen uitgereikt aan uitbatingen die

respectievelijk in een groene en rustige plattelandssetting liggen of op een locatie in een

plattelandsdorp van waaruit het pittoreske straatbeeld, het dorpsleven, de couleur locale en

het streekeigen groen (bloemen e.a.) worden ervaren. (Plattelandstoerisme in Vlaanderen,

online, 2011)

Volgende elementen zijn in de enquête bevraagd.

- Welke labels heeft u?

- Welke labels kent u?

- Welke labels wil u verwerven?

- Welke labels zijn volgens u niet van toepassing op uw gastenkamer?

2.5.1. Welke labels hebben de uitbaters?

Opvallend weinig van de bevraagde uitbaters van gastenkamers hebben een label.

Figuur 19. Gelabelde gastenkamers per label (388 uitbaters)

13 3281

39 11 40 23 20

375 356307

349 377 348 365 368

Gelabelde gastenkamers per label

Heb ik Heb ik niet


De meeste gastenkamers beschikken over geen enkel label, het hoogst aantal labels waarover een

gastenkamer beschikt is 6, zoals te zien in tabel 14.

Aantal labels per gastenkamer Frequentie

0 labels 265 gastenkamers







Tabel 13. Aantal labels per gastenkamer

2.5.2. Welke labels kennen de uitbaters?

Uit de resultaten blijkt dat het merendeel van de uitbaters de bevraagde labels kent, maar dat er

grote verschillen zijn tussen de labels.

Het label “Fietsvriendelijk verblijf” is het best gekend bij de uitbaters, mogelijk omdat er zowel een

versie van Toerisme Vlaanderen voor bestaat, gericht op vergunde gastenkamers, als een versie van

de vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen, die ook onvergunde gastenkamers labelt.

Figuur 20. Kennis van Labels (388 uitbaters)

2.5.3. Welke labels willen de uitbaters?

Wanneer we bekijken welke labels de uitbaters willen, valt het groeipotentieel van de labels op.

Vooral het “Fietsvriendelijk label” scoort hier goed, net als – in mindere mate – het label “Verblijf

met karakter” en “Groene sleutel”.

163116

68 103148 117 136 151

225272

320 285240 271 252 237

Kennis van labels

Ken ik niet Ken ik wel


De opmerkingen van de uitbaters over eventuele nieuwe labels bevatten de vraag naar:

- een seniorenvriendelijk label,

- lokale labels die aan lokale promotie worden gekoppeld, en

- meer labels voor stedelijke gastenkamers.

Figuur 21. Gewenste labels (388 uitbaters)

Dit groeipotentieel komt nog meer tot uiting wanneer de resultaten per label naast elkaar worden

gelegd.

Hieronder bespreken we kort deze verdelingen voor de labels met een directe link naar

duurzaamheid: “Fietsvriendelijk verblijf”, “Groene sleutel” en “Toegankelijke logies”.

2.5.3.a. Fietsvriendelijk verblijf

Het label “Fietsvriendelijk verblijf” scoort van alle labels het hoogst op bekendheid en wordt door het

grootste aantal uitbaters beoogt.

18 procent van de uitbaters kent het label nog niet, wat minder dan het aantal uitbaters dat het label

al heeft.

Het succes van dit label is, zoals eerder aangehaald, mogelijk te verklaren doordat het wordt

geassocieerd met meer dan één instantie. Zowel Toerisme Vlaanderen als PIV reiken op dit moment

een fietsvriendelijk label uit, waardoor zowel vergunde als onvergunde logies op het platteland het

label kunnen aanvragen.

Het succes van het fietstoerisme de laatste jaren en de positieve berichtgeving er rond in de media,

tonen allicht hun effect in de naamsbekendheid van het label.

7965

133

67

26

88

4433

Gewenste labels


Figuur 22. Houding tegenover het label "Fietsvriendelijk verblijf" (388 uitbaters)

2.5.3. b. Groene sleutel

Het label “Groene sleutel” is door 58% van de bevraagde uitbaters gekend.

Een kleine helft van de uitbaters (42%) kent het label niet, waarmee dit label de laagste score behaalt

van de acht voorgelegde labels.

Slechts 13 (3%) van de 388 uitbaters zeggen het label te hebben.

Dit cijfer stemt tot nadenken vermits de Groene sleutel op het ogenblik van de bevraging in

Vlaanderen slechts aan negen gastenkamers werd uitgereikt. Mogelijk gaat het om uitbaters die een

kandidatuur hebben ingediend om een Groene sleutel te verkrijgen, of hebben ze dit label, dat

jaarlijks verlengd moet worden, niet langer. Het label vergt heel wat inspanningen van de uitbater

om te verkrijgen, maar toch geeft een vijfde van de uitbaters aan dat ze het label

Het groene en rode vlak samen, geven een indicatie van het groeipotentieel van dit label. Het gaat

om mensen die nog moeten kennismaken met het label, of het willen.

68

18%

106

27%

Fietsvriendelijk verblijf

Heb ik Wil ik


Figuur 22. Houding tegenover het label "Fietsvriendelijk verblijf" (388 uitbaters)

Het label “Groene sleutel” is door 58% van de bevraagde uitbaters gekend.


de 388 uitbaters zeggen het label te hebben.



ngediend om een Groene sleutel te verkrijgen, of hebben ze dit label, dat


om te verkrijgen, maar toch geeft een vijfde van de uitbaters aan dat ze het label


om mensen die nog moeten kennismaken met het label, of het willen.

81

21%

133

34%

Fietsvriendelijk verblijf

Wil ik Ken ik niet Wil ik niet/nvt





ngediend om een Groene sleutel te verkrijgen, of hebben ze dit label, dat


om te verkrijgen, maar toch geeft een vijfde van de uitbaters aan dat ze het label willen.



Figuur 23. Overzicht houding tegenover de het label “Groene sleutel” (388 uitb

2.5.3. c. Toegankelijke logies

Het label “Toegankelijke logies” is uitgereikt aan 32 (8%) van de bevraagde uitbaters.

65 (17%) uitbaters geven te kennen dat ze het willen, en vormen samen met zij die het label nog niet

kennen een groeipotentieel van 181 uitbaters.

175 uitbaters geven aan dat ze het label niet willen of dat het niet van toepassing is. Het label is voor

oudere gebouwen, veelal in de steden, vaak onbereikbaar, omdat er bijvoorbeeld trappen aanwezig

zijn in het huis om de gastenkamer

Figuur 24. Houding tegenover het label "Toegankelijke logies" (388 uitbaters)

133

34%

Groene sleutel

Heb ik Wil ik

175

45%

Toegankelijke logies

Heb ik Wil ik


Figuur 23. Overzicht houding tegenover de het label “Groene sleutel” (388 uitbaters)



an 181 uitbaters.



zijn in het huis om de gastenkamer te bereiken.

Houding tegenover het label "Toegankelijke logies" (388 uitbaters)

13

3%79

21%

163

42%

Groene sleutel


32

8%65

17%

116

30%

Toegankelijke logies








2.5.4. Welke labels wil men niet of vallen buiten bereik?

Wanneer we het overzicht van alle labels samen bekijken, merken we dat niet enkel bovenstaande

labels hoge scores halen in de antwoordcategorie “Dit label wil ik niet/het is niet van toepassing”.

Een aantal labels scoort hier van nature hoog op omdat ze bepaalde eigenschappen van de

gastenkamer en diens ligging vereisen, waardoor het label simpelweg niet van toepassing is.

Een label voor een unieke plattelandsligging kan logischerwijze niet worden verkregen door een

stedelijke gastenkamer bijvoorbeeld, en het ruitervriendelijke label is maar op een klein deel van de

gastenkamers van toepassing.

Een deel van de antwoorden in deze categorie is daarnaast te wijten aan de voorwaarden die het

label stelt, zoals het hebben van een vergunning voor de labels van Toerisme Vlaanderen, wat voor

gemengde antwoorden kan zorgen.

Een label voor een vergunningsplichtige gastenkamer kan bijvoorbeeld niet van toepassing zijn voor

een niet-vergunde gastenkamer, maar de uitbater kan besluiten dat hij het label niet wil net omdat

hij daarvoor een vergunning zou moeten aanvragen.

Figuur 25. Houding tegenover labels met focus op niet-gewenste/niet van toepassing zijnde labels (388 uitbaters)

De uitbaters kregen de kans om andere labels te vernoemen die in hun bezit waren. In deze

antwoordcategorie werden naast klavers (3) en sterren (9) ook vermeldingen op websites vermeld,

het Q-label (3), lokale labels van steden, gemeenten en lokale verenigingen, labels omtrent innovatie,

erfgoed, design en matrashygiëne.

133

175

106

179203

143

185 184

0

50

100

150

200

250

Labels overzicht met focus op "Wil ik niet/ n.v.t."

Heb ik

Wil ik

Wil ik niet/nvt


3. CONCLUSIES IN TERMEN VAN EERSTE BELEIDSAANBEVELINGEN

Door dit onderzoek is voor de eerste keer en op een grootschalige wijze de culturele identiteit van de

gastenkameruitbaters in Vlaanderen in kaart gebracht. Vijf grote onderzoeksthema’s, verbonden aan

innovatie en duurzaamheid, stonden daarbij centraal. Voorliggend onderzoek werkt dan ook een

aantal grote hiaten omtrent deze kleinschalige logiesvorm weg. Daardoor geeft dit onderzoek een

aanzet tot een meer correcte perceptie van deze, tijdens het afgelopen decennium zeer snel

gegroeide sector.

Kunnen we uit de onderzoeksresultaten een aantal basisconclusies trekken in termen van eerste

beleidsaanbevelingen? Wij denken van wel, maar dit moet met een voorzichtige hand gebeuren. De

data van de onderzoeksresultaten hebben uiteraard hun waarde en bieden soms verrassende

inzichten. Maar dit onderzoek eist zonder meer een kwalitatieve opvolging waarbij “de narratio” één

en ander van de data moet verduidelijken in termen van een verklarend begrijpen. STeR wil dan ook

in de toekomst een kwalitatieve uitdieping realiseren waarbij dit onderzoek de uit te werken

hypothesen aanlevert.

Duidelijk is dat het wezen van de hedendaagse gastenkameruitbaters in Vlaanderen gediversifieerd is

met als constante dat de leden van deze sector een cruciaal belang hechten aan hun eigenheid; “hun

persoonlijke visie op hun zaak” waarbij kleinschaligheid als een troef wordt ervaren naar een op te

bouwen cliënteel. De persoonlijke voldoening uit het verstrekken van een gastvrije omgeving is bij

velen groot. De tevredenheid van de klant, die als het ware een vriend wordt, wordt in vele data

onderstreept. En de wil om hun aanleg of talent ter zake verder te ontwikkelen, is eveneens bij vele

gastenkameruitbaters aanwezig.

Maar deze bindmiddelen zorgen er niet voor dat de gastenkameruitbaters op dezelfde lijn zitten

inzake een veelheid van hun economische en sociale activiteiten. De variatie in vele antwoorden

wijst op het naast elkaar bestaan van verschillende, soms zelfs tegengestelde posities. Een eerste

voorbeeld. Een grote groep van de gastenkameruitbaters baat zijn logies uit vanuit een idealisme,

“een roeping” waarbij commerciële motieven niet aan de orde zijn. Sommigen wijzen “het

commerciële” zelfs ronduit af. Maar, het is door dit onderzoek vastgelegd, het winstmotief wordt

niet door iedereen verbannen ... Een tweede voorbeeld. Sommige gastenkameruitbaters vragen

specifieke overheidssteun voor maatregelen omtrent bijscholing en het uitvoeren van een groenplan;

anderen wijzen dit duidelijk af ... Een derde voorbeeld. Een aantal gastenkameruitbaters is negatief

over de aangeboden labels en heel wat onder hen ervaren deze als een keurslijf. Anderen wensen

dan weer deze labels en zijn bereid om hiervoor de nodige inspanningen te leveren. In vele figuren

en tabellen van de onderzoeksresultaten duikt deze heterogeniteit - van twee, drie, vier ... - grote

tegenstellingen steeds op.

Allicht ligt de boom tijdens de afgelopen jaren van de B&B’s mee aan de oorsprong van dit

heterogene karakter. Het onderzoek brengt dan ook een nog prille culturele identiteit aan het licht.

De B&B’s zijn nog niet georganiseerd in één sterke federatie waar zij interne debatten kunnen

organiseren of hun belangen kunnen bundelen. De stem van de uitbaters wordt op heden

vertegenwoordigd door een aantal gilden van stedelijke gastenkamers, en in de overkoepelende

werking van vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen voor kleinschalige logiesuitbatingen met een


plattelandskarakter in Vlaanderen. De B&B’s zijn inderdaad nog zoekend naar vele sociale en

economische ankerpunten van hun culturele identiteit.

Het is dan ook niet gemakkelijk voor het toerismebeleid in Vlaanderen al deze stemmen te bundelen

om een concrete monitoring van deze sector verder te ontwikkelen. Sommige gastenkameruitbaters

kiezen vandaag bewust om met hun onderneming onder de radar van het beleid te opereren.

Anderen vinden dan weer weinig aansluiting bij het huidige beleid vanwege de door hen ervaren

kloof tussen het eigen discours (vaak gericht op gastheerschap en eigenheid) en het discours van de

overheid (professionalisering, kwaliteitsgarantie, innovatie, duurzaamheid).

Een uitermate belangrijke rol voor een uit te bouwen Vlaams beleid lijkt ons weggelegd voor

gastenkameruitbaters die heden een voortrekkersrol opnemen in de verdere professionalisering van

de sector. Onze belangrijkste beleidsaanbeveling ligt in het verlengde van deze conclusie. Het

Vlaamse beleid heeft er alle belang bij deze pioniers op alle mogelijke manieren te ondersteunen.

Het is immers de sector zelf die op zoek moet gaan naar een brede en democratische consensus

binnen de kringen van gastenkameruitbaters, van wat deze cruciaal vinden voor hun verdere

ontwikkeling.

Na grondige analyse van voorliggende onderzoeksresultaten is het onze overtuiging dat de Vlaamse

overheid zeker niet te bevoogdend mag optreden, wil men de sector ten gronde ondersteunen en

vooruit helpen. Een campagne op touw zetten met bijvoorbeeld het lanceren van criteria omtrent

“de ideale B&B” zal alleen maar het gevoel om zich tussen aambeeld (eigen discours) en hamer

(overheidsdiscours) te bevinden, bij vele gastenkameruitbaters aanwakkeren.

Hoe kan de Vlaamse overheid deze sector dan daadwerkelijk steunen? De eerste noodzakelijke stap

betreft de agendabepaling en allicht kan het Agentschap Toerisme Vlaanderen, met als

voedingsbodem voorliggend onderzoek, een aantal luisterprocessen terzake bij de

gastenkameruitbaters organiseren. In een tweede ronde kunnen hierbij lokale en regionale

overheden inzake toerisme en recreatie worden bij betrokken. STeR wil hier - in functie van haar

mandaat inzake onderzoek - graag aan meewerken.

Uit voorliggend onderzoek blijkt alleszins volgende diagnose waarbij wij enkele voorstellen tot

oplossingen aanreiken.

1. De begrippen innovatie en duurzaamheid zijn bij de gastenkameruitbaters te weinig gekend

en/of er worden verschillende invullingen aan gegeven.

Beleidsadvies STeR: een campagne specifiek gericht naar de B&B’s kan hier verduidelijkend

werken. Om een optimaal effect te bekomen, is het belangrijk de gastenkameruitbaters zo

persoonlijk mogelijk in deze campagne aan te spreken. Indien bvb. wordt gewerkt met een

folder, vermeldt het adres niet alleen de naam van de zaak maar de namen van de uitbaters.

2. Het kleinschalige, goed gastheerschap is op zoek naar een algemene, toe te passen definitie.


Beleidsadvies STeR: de rol van de gastheer en de gastvrouw wordt door de sector best zelf

belicht vanuit een aantal succesvolle ondernemingen; niet om een zogenaamd perfect type

van gastheer/gastvrouw in the long run te bereiken maar wel om een aantal

gedifferentieerde succesvolle houdingen in kaart te brengen. Een witboek, gedragen door de

sector, liefst gekoppeld aan een aantal lokaal/regionaal georganiseerde

lezingen/vormingsavonden terzake, kan hier succesvol zijn.

Beleidsadvies STeR: idealiter denkt de sector zelf na over de criteria omtrent een label inzake

goed gastheerschap waarbij ook duurzaamheid als een na te streven proces aan de orde

komt.

Beleidsadvies STeR: het goed gastheerschap steunt ook op andere waardevolle labels maar

er moet meer klaarheid komen op welke wijze gastenkameruitbaters deze labels kunnen

verkrijgen en op welke wijze zij de labels in hun onderneming duidelijk als een troef kunnen

aanwenden. Campagnes (bvb. folder) en aankondigingen op websites zullen een grote groep

gastenkameruitbaters niet bereiken omdat deze juist niet “in een hokje willen worden

gestopt” en er overtuigd van zijn dat zij door deze houding juist een meerwaarde in de

logiessector hebben aan te bieden. Idealiter wordt voor deze materie een werkgroep van

gastenkameruitbaters (de hierboven vermelde pioniers) opgericht met ondersteuning door

het Agentschap Toerisme Vlaanderen.

3. Het nieuwe logiesdecreet is onvoldoende gekend door heel wat gastenkameruitbaters.

Beleidsadvies STeR: de campagne van diagnose-item 1 (zie supra) kan tevens het nieuwe

logiesdecreet in een klare taal verduidelijken waarbij geen of zo weinig mogelijk rechtsjargon

wordt aangewend.

Beleidsadvies STeR: extra lokale of regionale infosessies, ingericht door lokale of regionale

overheden, kunnen het nieuwe logiesdecreet voor de gastenkameruitbaters verduidelijken,

waarbij alleszins de motiveringen van de eisen van het decreet worden besproken; zoals

bijvoorbeeld het nut van de nieuwe administratieve verplichtingen. Het thema van de

brandveiligheid komt hierbij best aan bod, waarbij ook de lokale brandweercommandant zijn

rol toelicht. Deze infosessies kunnen tevens worden aangewend voor personen die met een

B&B willen starten, met als voordeel dat deze starters ervaren gastenkameruitbaters kunnen

ontmoeten. Innovatie en duurzaamheid worden tevens belicht. Gastenkameruitbaters die

aanpassingen in het licht van het nieuwe decreet aan hun logies moeten doen, worden dan

best gestimuleerd om innovatief/duurzaam te werk te gaan vanuit een ondersteunende en

empathische houding.

Samengevat, elke overheidsactie naar gastenkameruitbaters toe, wordt idealiter gekenmerkt door

een menselijke en warme aanpak waarbij de gastenkameruitbaters ervaren dat zij werkelijk ernstig

worden genomen. De gouden regel in elke overheidscommunicatie naar de B&B’s is eenvoudig:

“behandel de gastenkameruitbaters zoals zij zelf hun cliënteel behandelen”. Maar deze regel

toepassen, zal heel wat inspanningen vereisen. Het forceren van innovaties werkt zeker in deze

sector contraproductief wat betreft beoogde beleidsintenties.


De creatie van een wij-gevoel binnen de sector moet verder met alle mogelijke middelen worden

aangespoord, waarbij “deze aansporingen” het meest succesvol zullen zijn indien zij in overleg met

de sector van de gastenkameruitbaters kunnen groeien. Een belangrijk element in een dergelijke

beleidskeuze is de drempels verlagen inzake de toetreding van B&B’s in lokale en regionale

toeristische netwerken, zoals bijvoorbeeld vandaag gebeurt in de organisatie van de Pure Kempen

(on line te consulteren Nieuwsbrief Pure Kempen, april 2011).

Het Vlaamse beleid omtrent B&B’s eist met andere woorden een aanpak toegespitst op B&B’s.

Indien een dergelijke aanpak wordt genegeerd, voorspellen wij op korte termijn een grote toename

van de zogenaamde “informele B&B’s” (zwarte circuit), wat op termijn nefast zal werken voor de

hele sector.


BIBILIOGRAFIE

Davies, A.R. & Mullin, S.J. (2010). Greening the economy: Interrogating sustainability innovations

beyond the mainstream. Journal of Economic geography (2010), pp.1-24.

Hajer, M.A. (1995). The politics of environmental discourse: ecological modernization and the policy

process. New York: Oxford University Press.

Hoedemaker-Arens J.P.M. & Waale-Klerks C.G.B. (2009). Bed & Breakfast in Nederland. Bladel: Bed &

Breakfast Nederland

NRIT en Bed&Breakfast Nederland (2009). Wegwijs in de Bed & Breakfast-sector. NRIT Media.

Pigram, J.J. (1991). Tourism and sustainability-policy considerations’. Journal of Tourism Studies 1, 2,

pp. 2-9.

Pigram, J.J. (1993). Planning for tourism in rural areas: bridging the policy implementation gap. In

Peace, G.D. & Butler, R.W. Tourism Research. Critiques and Challenges. Londen: Routledge. pp. 156-

174.

Repenning, N.P. (1999). A Simulation-based approach to understanding the dynamics of innovation

Implementation. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology.

Ries, A. & Trout. J. (1981) Positioning:The Battle for Your Mind. New York: McGraw-Hill.

Rogers, P., Jalal, K.F. & Boyd.A. (2008). An introduction to sustainable development. London:

Earthscan.

Steylaerts, V. & O’ Dubhghaill, S. (2011). Couchsurfing and authenticity. Notes towards an

understanding of an emerging phenomenon. Journal of Hospitality and Society. (In review.)

Van Bueren, E. (2001). Sustainable Building Policies. Exploring the Implementation Gap. In: Maiellaro,

N. (ed.) Towards Sustainable Building. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Pp.29-42.

V.N. (1987). Our Common Future. Rapport van de VN Commissie voor Milieu en Ontwikkeling.

Oxford: Oxford University Press.

Congressen en interne rapporten:

Creaco, S. & Querini, G. (2003). The role of tourism in sustainable economic development. ERSA

conference papers, European Regional Science Association.

Dierckx, G., Smits, A. & Steylaerts, V. (2010) De perceptie en het keuzegedrag van de Vlaamse toerist

omtrent duurzaam toerisme. Paper voorgesteld op de Nederlands-Vlaamse Vrijetijdsstudiedag

waaraan STeR deelnam, 1 april 2010, Leuven.

Westtoer (2005), Onderzoek bij plattelandstoeristen in Vlaanderen – 2004.


Online geraadpleegde publicaties:

Infopunt Duurzaam Toerisme (2003). Het begrip ‘Duurzaam Toerisme’: Visievorming. Brussel:

Toerisme Vlaanderen. Via http://www.toerismevlaanderen.be/doc/UPL_2008071610083823496.pdf,

geraadpleegd op 30-01-2011.

Bourgeois, G. (2009). Beleidsnota Toerisme 2009-2014. Via

http://www.toerismevlaanderen.be/doc/UPL_200910270941346502.pdf, geraadpleegd op 30-01-

2011.

Van Sponsen&Partners Horeca-advies (2010). De Bed & Breakfast in beeld. Jaargang 2010. Gratis

Brochure. Via: http://www.spronsen.com/downloads/de_bed_&_breakfast_in_beeld.pdf,


Toerisme Vlaanderen (2010). Het Vlaamse logiesdecreet (Brochure). Online brochure via

http://www.toerismevlaanderen.be/doc/UPL_2011012711425111712.pdf, geraadpleegd op 30-01-

2011.

The Advisory Committee on Measuring Innovation in the 21st Century Economy (2008). Innovation

Measurement Tracking the State of Innovation in the American Economy. Washington: U.S.

Department of Commerce. Via

http://www.innovationmetrics.gov/Innovation%20Measurement%2001-08%20rev%20040908.pdf,


UNWTO (2004). Sustainable Development of Tourism: Conceptual Definition. Via http://www.world-

tourism.org/frameset/frame_sustainable.html, geraadpleegd op 5 oktober 2011

Geraadpleegde websites:

http://www.green-key.org, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.bedandbreakfast.nl/, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.vakantieparticipatie.be/logies.php, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.energiesparen.be/over_vea, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.energiesparen.be/bouwenverbouwen, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.energiesparen.be/subsidies/belastingvermindering, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.pmv-kmo.be/nl/, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.ode.be/zonnestroom/praktische-gids/steunmaatregelen, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.bedandbreakfastnieuws.nl/nieuws/3000ste-bb-aangesloten/, geraadpleegd op 15-04-

2011

http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=676, geraadpleegd op 31-03-2011


http://www.groenesleutel.be/gastenkamers/, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.groenesleutel.be/index.php/1, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.toerismedatabank.be, geraadpleegd op 08-02-2011

http://www.toegankelijkreizen.be/Label.713.0.html, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.toerismevlaanderen.be/showpage.asp?iPageID=108, geraadpleegd op 15-04-2011

http://www.hoevetoerisme.be/piv/plattelandstoerismeinvlaanderen.nsf/vpag/Frame__2_structure?

opendocument&lan=NL, geraadpleegd op 15-04-2011


BIJLAGEN

1. Overzicht nabespreking met de onderwijsinstanties

2. Belangrijkste, genomen en geplande maatregelen

3. Gedroomde, onwenselijke en ondersteuningsvragende maatregelen

Bijlage Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de culturele identiteit van gastenkamers in Vlaanderen

Nabespreking met de onderwijsinstanties

XIOS Hogeschool

Hasselt 12-01-2011 Marjan Moris en

Tina Huybrechts

24 studenten

HOWEST Kortrijk 17-03-2011 Marjan Moris en

Vicky Steylaerts

31 studenten

Plantijn Hogeschool Antwerpen 18-03-2011 Marjan Moris en

Vicky Steylaerts

19 studenten

Master in Toerisme Leuven 31-03-2011 Marjan Moris en

Vicky Steylaerts

27 studenten

KHBO Brugge 07-04-2011

Marjan Moris en

Vicky Steylaerts

66 studenten

Lessius Mechelen Mechelen 18-05-2011 Marjan Moris en

Vicky Steylaerts

74 studenten


Maatregel

Belangrijkste Aantal %antw %uitb

Genomen Aantal %antw %uitb

Gepland Aantal %antw %uitb

a. Duurzame materialen 34 8,90% 8,76% 218 6,75% 56,19% 41 5,92% 10,57% b. Beperken energieverbruik infrastructuur 9 2,36% 2,32% 188 5,82% 48,45% 53 7,65% 13,66% c. Beperken energieverbruik intern beleid 3 0,79% 0,77% 178 5,51% 45,88% 48 6,93% 12,37% d. Beperken waterverbruik 2 0,52% 0,52% 196 6,06% 50,52% 48 6,93% 12,37% e. Beperken afvalproductie 21 5,50% 5,41% 244 7,55% 62,89% 39 5,63% 10,05% f. Niet-giftige stoffen voor onderhoud 10 2,62% 2,58% 207 6,40% 53,35% 33 4,76% 8,51% g. Woning en routes omgevingsgezind 21 5,50% 5,41% 129 3,99% 33,25% 18 2,60% 4,64% h. Groenplan uitvoeren 6 1,57% 1,55% 113 3,50% 29,12% 24 3,46% 6,19% i. Geluids- en lichtoverlast inperken 14 3,66% 3,61% 217 6,71% 55,93% 29 4,18% 7,47% j. Arrangement/product omgevingsgezind 22 5,76% 5,67% 136 4,21% 35,05% 38 5,48% 9,79% k. Promotie openbaar vervoer 10 2,62% 2,58% 164 5,07% 42,27% 34 4,91% 8,76% l. Promo milieuvriendelijke verplaatsing 7 1,83% 1,80% 193 5,97% 49,74% 35 5,05% 9,02% m. Fairtrade en lokale producten 13 3,40% 3,35% 182 5,63% 46,91% 29 4,18% 7,47% n. Klanttevredenheid meten 164 42,93% 42,27% 229 7,09% 59,02% 28 4,04% 7,22% o. Omgevingsgezinde klanteninfo 29 7,59% 7,47% 261 8,08% 67,27% 17 2,45% 4,38% p. Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 6 1,57% 1,55% 104 3,22% 26,80% 67 9,67% 17,27% q. Contacten sensibiliseren 0 0,00% 0,00% 57 1,76% 14,69% 29 4,18% 7,47% r. Bijdragen aan een goed doel 5 1,31% 1,29% 55 1,70% 14,18% 18 2,60% 4,64% s. Bijscholen 3 0,79% 0,77% 88 2,72% 22,68% 32 4,62% 8,25% t. Kennis bijhouden voor opvolging 3 0,79% 0,77% 73 2,26% 18,81% 33 4,76% 8,51% Totaal 382 n=388 3232 n=388 693 n=388

Tabel 13. Bijlage: Overzicht van de antwoorden inzake belangrijkste, genomen en geplande maatregelen (388 uitbaters)


Maatregel

Gedroomd Aantal %antw %uitb

Onwenselijk Aantal %antw %uitb

Steun gewenst Aantal %antw %uitb

a. Duurzame materialen 53 8,19% 13,66% 13 1,43% 3,35% 43 8,48% 11,08%

b. Beperken energieverbruik infrastructuur 51 7,88% 13,14% 12 1,32% 3,09% 51 10,06% 13,14%

c. Beperken energieverbruik intern beleid 37 5,72% 9,54% 17 1,87% 4,38% 29 5,72% 7,47%

d. Beperken waterverbruik 32 4,95% 8,25% 22 2,43% 5,67% 16 3,16% 4,12%

e. Beperken afvalproductie 17 2,63% 4,38% 18 1,98% 4,64% 13 2,56% 3,35%

f. Niet-giftige stoffen voor onderhoud 27 4,17% 6,96% 19 2,09% 4,90% 7 1,38% 1,80%

g. Woning en routes omgevingsgezind 18 2,78% 4,64% 47 5,18% 12,11% 28 5,52% 7,22%

h. Groenplan uitvoeren 32 4,95% 8,25% 65 7,17% 16,75% 45 8,88% 11,60%

i. Geluids- en lichtoverlast inperken 26 4,02% 6,70% 14 1,54% 3,61% 20 3,94% 5,15%

j. Arrangement/product omgevingsgezind 37 5,72% 9,54% 47 5,18% 12,11% 29 5,72% 7,47%

k. Promotie openbaar vervoer 28 4,33% 7,22% 31 3,42% 7,99% 54 10,65% 13,92%

l. Promo milieuvriendelijke verplaatsing 26 4,02% 6,70% 16 1,76% 4,12% 22 4,34% 5,67%

m. Fairtrade en lokale producten 36 5,56% 9,28% 46 5,07% 11,86% 15 2,96% 3,87%

n. Klanttevredenheid meten 12 1,85% 3,09% 19 2,09% 4,90% 8 1,58% 2,06%

o. Omgevingsgezinde klanteninfo 10 1,55% 2,58% 6 0,66% 1,55% 9 1,78% 2,32%

p. Stimuleren herhaalbezoeken/laagseizoen 56 8,66% 14,43% 57 6,28% 14,69% 41 8,09% 10,57%

q. Contacten sensibiliseren 30 4,64% 7,73% 101 11,14% 26,03% 18 3,55% 4,64%

r. Bijdragen aan een goed doel 56 8,66% 14,43% 143 15,77% 36,86% 14 2,76% 3,61%

s. Bijscholen 46 7,11% 11,86% 81 8,93% 20,88% 39 7,69% 10,05%

t. Kennis bijhouden voor opvolging 17 2,63% 4,38% 133 14,66% 34,28% 6 1,18% 1,55%

Totaal 647 n=388 907 n=388 507 n=388 Tabel 14. Bijlage: Overzicht van de antwoorden inzake gedroomde, onwenselijke en ondersteuningsvragende maatregelen (388 uitbaters)

© Steven Claes - steunpunttoerisme.be · 1 Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de...

Documents

Transcript of © Steven Claes - steunpunttoerisme.be · 1 Innovatie en Duurzaamheid: een verkenning van de...