RAPPORT LAAK

2

3

I N H O U D S O P G A V E INHOUDSOPGAVE PAGINA 3 INLEIDING PAGINA 4 CONCREET PAGINA 5 LAAK IN CIJFERS PAGINA 8 WERK, ECONOMIE EN ARMOEDEBESTRIJDING PAGINA 12 WELZIJN EN GEZONDHEID PAGINA 20 JEUGD EN ONDERWIJS PAGINA 26 WONEN PAGINA 29 LEEFBAARHEID EN VEILIGHEID PAGINA 33 VERANTWOORDING PAGINA 38

4

I N L E I D I N G Laakmaaktrazendsnelleveranderingendoor.Inhetstadsdeelwasoorspronkelijksprakevanveelindustriëlebedrijvigheid.Inraptempoheeftdeoudeindustrieplaatsgemaaktvoorcreatieve,kleinschaligemaakindustrie.WoondenenwerktendebewonersvroegerinLaakzelf,nuwerkenzeoverwegendbuitendewijk.Arbeidsmigrantenvaakzelfsbuitendestad.Hetisde‘oudebewoners’langnietaltijdgeluktommeetekomenindesnelle

veranderingen.Haperendeveranderingen.Hetis-ookalswekijkennaardefysiekeontwikkelingdiedewijkdoormaakt-hetverhaalvanLaak.Hetspanterom. Erzijngroteobstakels.VeelvandegemeenschappeninLaaklevenlangselkaarheen.Detoestandvanveelontwikkelingenindeparticulierewoningsectoriszeer

zorgwekkend.Erissprakevanarmoede.Erzijnveelgezinnenmetproblemen.Problemendieelkaarversterken,zoalsschulden,armoede,verslaving,opvoedingsproblemenen/ofcriminaliteit.Steedsmeerbewonersvoelenzichonvoldoendebetrokkenvoelenbijdebuurt.Veelmensenwonenermaarwerkenergensandersenlevenweinigindebuurt.Tegelijkertijdisallesaanwezigindewijkomtotbloeitekomen:trotsebewoners,eenmooistratenplanmetdegelijkewoningen,winkels,bedrijven,enthousiastebuurtinitiatievenengroteonderwijsinstellingen. Laakstaatopeentweesprong.Degemeenteheeft,lessengeleerdvananderewijkenindestaddiesnelafgleden,beslotenomteinvesterenindewijk.Maarhetismondjesmaat.Vanuitdewijkaanpakwordtonderanderegeïnvesteerdindeleefbaarheidenindeveiligheid.Erisextrageldvoorwerkeneconomie.Datishardnodig,wanthoewelLaakpotentieheeft,isereenlangewegtegaan.Vooralookomhetstadsdeelbijelkaartehouden.BinckhorstenLaakhavenszittenindelift,maargaandemenseninhetstadsdeelhierookvanmeeprofiteren?Datzouwelmoeten.

5

CONCREET

OmLaakstructureelteverbeterenmetdeambitievaneenbloeiendLaakbinnentienjaarzietdePvdAdevolgendeaanbevelingen.Dezeaanbevelingenenconcreteteondernemenactieszijnverderinhetrapportnaderuitgewerkt.

1. F A T S O E N L I J K W O N E N Woningcorporatiesverplichtendevocht-enschimmelproblematiekinhuizenaante pakken,tebeginneninLaak.Voordezomereenplan.

2. H E R I N T R O D U C T I E B O U W - E N W O N I N G T O E Z I C H T Onafhankelijkmetgrotedoorzettingsmacht.Aantalfte’sverdubbelen. Woningeigenarenverplichtregisterenbijverhuurwoning.Particuliere woningeigenarenwordenveelharderaangepaktbijmisstanden:gebrekaan onderhoud,overbewoningenverwaarlozing

3. H E R S T R U C T U R E R E N O U D - S P O O R W I J K M E T T E R U G K E E R G A R A N T I E

OudSpoorwijkgaatgeheelopdeschopalshetaanonsligt.Dewoningkwaliteitiser bijtijdenwijlenabominabelslecht.Bewonersmoetenterugkunnenkerenbij gelijkblijvendenettowoonlasten(kanbetekenen:hogerehuur,maarlagere energierekening).Datbetekentminimaalhetaantalbetaalbarewoningen terugbouwenalsnuhetgeval.

4. O N D E R Z O E K N A A R E F F E C T I E F B E S T R I J D E N W O O N O V E R L A S T WemoetendemogelijkhedenverkennenominDenHaagwoonoverlastbeterte bestrijden.Tervoorbereidingdaaropvragenwehetcollegecijfermatiginzichtte biedenindehoeveelheidincidentenendedoorprofessionalservaren (on)mogelijkhedenomwoonoverlastaantepakken.Vervolgenswillenwe onderzoeknaarmogelijkhedenomdeaanpakteverbeteren.

5. P O R T I E K V E R L I C H T I N G W O R D T V E R P L I C H T G E S T E L D Inteveelportiekenbrandtgeenlicht.DePvdAwildathetcollegeonderzoekthoe woningeigenarenkunnenwordenverplichttotwerkendeportiekverlichting.Zo vergrotenwehetveiligheidsgevoel.

6. W I J K - T A A L A A N P A K L A A K Eentaaloffensiefwaarmeedelaaggeletterdheidentaalachterstandwordtaangepakt enwaarmeemoeilijkbereikbaredoelgroependaadwerkelijkwordenbereikt.Scholen,

6

welzijnsorganisaties,taalaanbieders,zelforganisatiesmakensameneenplanom laaggeletterdheidinLaakbinnen5jaarmet20%teverlagen.Hettaalaanbodwordt sluitend,oudersdoenmee.

7. B R U G G E N P L A N : V E R H O G E N P A R T I C I P A T I E E N V E R K L E I N E N E E N Z A A M H E I D Wemoetendeeilandencultuurdoorbreken.Hetcreërenvaneenbruggenplanmet alsdoeldeverschillendegemeenschappenaanelkaarteverbindenenparticipatiein hetstadsdeeltebevorderen.Welzijns-enopbouworganisatiesindewijkmoeten hierbijsamenwerkeneninformatiedelen.Alsditintensiveringwelzijnswerkvraagt, moetdat.

8. U I T B R E I D E N & O N D E R S T E U N E N S E R V I C E P U N T E A R B E I D L A A K WeopenennaastvestigingCromvlietplein,eenvestiginginSpoorwijk.Outreachend werkenommeermoeilijkbereikbarejongerenindewijktebereikeneninkaart tebrengenenwerkgeversopeenlaagdrempeligeeneffectievemanieraan jongerenkoppelen.

9. W I J K V O E D S E L P R O G R A M M A D E S M A A K V A N L A A K Inendoordewijkgeproduceerdvoedsel-i.s.m.CoöperatiefEigenwijzer,Haagse Hogeschool,hetEslooCollegeenROCMondriaan-inbetaalbareeneducatieve pakkettenbeschikbaarstellenaanbewonersdiehethethardstnodighebben.

7

Gezondeten- programma’sopscholen,gezond-eten-workshopsvoorbewoners. Ontwikkelenvaneenaanpakenvoorlichtingscampagneomovergewichtbijkinderen effectieftegentegaanopbasisvanbewezenmethoden.Inzetmiddelenverzekeraars engemeenteuitpreventiemiddelen.

10. S T E R K W I J K M E D I U M V O O R S T A D S D E E L L A A K . ErkomteensterkwijkmediumvoorhetstadsdeelLaakdatminimaaleenspermaand verschijnt:wetenwaterspeelt,wetenwaterleeft.Degemeentemoetzorgdragen vooreengoedinformatiekanaalvoorhetstadsdeel.Eenwebsiteofeenhuis-aan- huisblad.Ditluktdebewonersnietalleen,maariswelvangrotewaarde,dusis gemeentelijkeondersteuninggewenst.Bewonersorganisatieskunnenhierook gebruikvanmaken.

11. V E R G A A N D E X P E R I M E N T G E G E V E N S U I T W I S S E L I N G J E U G D HetcontacttussendeCJG,politieenprofessionalsmoetveelbeterworden.Erwordt nogteweiniginformatieuitgewisseldoverjongerendieinproblemenzijn.Hetdelen vaninformatieisopditmomentnogtekrampachtig.

12. E E N E R O P A F - T E A M ErmoeteenEropaf-teamkomen(samenwerkingsociaalwijkzorgteam,corporaties enParnassia)omproblemenachterdevoordeuroptesporen(vereenzaming, huiselijkgeweld,psychischeproblematiek,verwaarlozing,etc.)enmensenambulante hulptekunnenbieden.Deinformatieoverdrachttussenverschillendeinstellingenis tebeperktwaardoorhulpensignaleringvaaknieteffectiefis.

13. V E R B E T E R I N G S P L A N L A A K H A V E N KwaliteitscheckLamelenStieltjesstraat,voorkomenoverconcentratiemensenmet psychischeen/ofverslavingsproblematiek+intensiverenbegeleiding.

14. I N V E S T E R I N G I N P L E I N , I N V E S T E R E N I N O N T M O E T I N G AlshetaanonsligtwordtdeHofvanHedenmeeropen,komenermogelijkheden vooreenplekomsamentekomeninMolenwijseninvesterenweindewinkelas vanLaak:Goeverneurplein,Jonckbloetplein,Lorentzplein.Doortevergroenen,de pleinentoegankelijkerenveiligertemakenvoorfietsersenvoetgangers. VerplaatsingvanhetLaakTheaternaareencentralereplekwordtonderzocht,evenals eennieuwefunctievoordeleegstaandedelenvanhetoudeRembrandtTheater.

8

L A A K I N C I J F E R S

Laakismetbijna40.000inwonershetopeennakleinstestadsdeelvanDenHaag.HetstadsdeelLaakbestaatuitdewijkenLaakCentraal,Molenwijk,Spoorwijk,Laakhaven,SchipperskwartierendeBinckhorst.Laakiseenstadsdeelmetvelegezichten.Dewijkbiedtkansenenheeftpotentiedoordeligging,(maatschappelijk)ondernemerschapendeaanwezigheidvangroteonderwijsinstellingen.Erzijnveelbewoners,verenigingenen

scholendieietswillenbetekenenvoordewijk.Metbedrijvendieinnoverenenbanencreëren.Maarerzijnookzorgenoverdeleefbaarheid,socialesamenhang,armoede,werkloosheidenveiligheid. Meerdan70%vandebewonersinLaakheefteenmigratieachtergrond.Erzijnveeljongereninhetstadsdeel. Hetgemiddeldbesteedbaarinkomen

inLaakis€17.866,tegeneengemiddeldeinDenHaagvan€23.300.OnderdebewonersvanLaakis6%werkzoekende,tegeneengemiddeldevan4,6%onderdebewonersvanheelDenHaag.Hetaantalhuishoudensmeteenminimuminkomenvan110%isinLaakhogerdangemiddeldinDenHaag:22,8%tegen17,2%. Opvallendishetaantalkinderentussen6en19jaarmetovergewicht:22,7%tegenover18%gemiddeldinDenHaag.Slechts48,3%vandebewonersuitLaakdoetaansport,terwijldatgemiddeldinDenHaag57,3%is.Teweinigmensenhebbenvoldoendesocialecontacten,83,8%tegen88,1%voorDenHaag. AlhoewelerveelovereenkomstenzijntussendeverschillendewijkeninLaak,zijnerperwijkookspecifiekekenmerkentenoemen.

[1]GemeenteDenHaag:‘Wijkprogramma2016–2019StadsdeelLaak’,7oktober2016;enGemeenteDenHaag:’Agendavoordewijk2016–2019’,7oktober2016

9

L A A K C E N T R A A L LaakCentraal,degrootstewijkvanstadsdeelLaak,iseendichtbevolkte,multiculturelewijkmeteenkernvanNederlandsebewonersdiesomsalgeneratieslangindewijkwonen.36,3%heeftdeNederlandseafkomsten63,7%eenandereafkomst.HetaantalmensenmeteenandereafkomstisgroterdangemiddeldinDenHaag,maarlagerdanindeanderewijkenvanLaak.Vandeniet-NederlandersinLaakCentraalhebbendemeesteneenOost-Europeseachtergrond(15%).HetgemiddeldeinkomeninLaakCentraalishogerdaninderestvanLaak. Relatiefveelmigrantenwonenpassinds2010inLaakCentraal:18,3%;inheelDenHaagisdatgemiddeld5%.LaakCentraalheeftdaarnaastookeensterkegemeenschapvanHagenaarsdiealvelejarenindewijkwonenenvaakookactiefzijnindewijk.Binnendezegemeenschapisdesocialecohesievrijsterk:iedereenkentelkaareninsommigestratenwonenmeerderegeneratiesvandezelfdefamilie.Voornieuwkomersishetsomslastigomhierhunplektevinden. BewonerszijnmeertevredenoverdevoorzieningeninhunwijkdangemiddeldinNederland.ZezijnmindertevredenoverdekwaliteitvandewoningenenoverdesamenstellingvandebevolkingdangemiddeldinNederland.Derelatieflagewoningprijzentrekkenhuisjesmelkersenonderverhuurdersaan.Ookophetgebiedvanveiligheidisdewaarderinglaagendieneemtverderaf.Dewaarderingvoordeopenbareordeisnogonderhetlandelijkgemiddelde,maarneemtweltoe. M O L E N W I J K InLaakheeftmeerdan70%vandebewonerseenniet-Nederlandseachtergrond,inMolenwijkisditruim82%.ErismindersocialesamenhangenveiligheidindewijkdangemiddeldinNederland,enminderdaneenaantaljaarteruginMolenwijk.HetgemiddeldeinkomeninMolenwijkbehoorttotdelaagstevanDenHaag.HetaantalwerkendenisinMolenwijkaandelagekant:54,5%vandebewonersheefteenbaanvanmeerdan12uurperweek.Ongeveer7,5%vandebewonersisallangerdaneenjaarwerkloos.ErzijngezinneninMolenwijkmetveelproblemen,zoalsschulden,armoede,verslavingencriminaliteit. InMolenwijkheeft22,7%vandekinderentussende6en19jaarovergewicht.Zedoenminderaansport,vergelekenmetkinderenuitanderewijken. Ongeveerdehelft(51,7%)vandewoningeninMolenwijkisgebouwdindeperiodetussen1916en1944;32,6%tussen1980en1991.Molenwijkersgeveneenlaagrapportcijfervoorhuneigenwoning:inveelwoningenissprakevanvochtenschimmel.Bewonerszijnookniettevredenoverdebuitenruimte.Zehebbenveellastvanhondenpoepenzwerfvuil. BijnadehelftvandeMolenwijkers(45,6%)voeltzichnietveiligindeeigenbuurt.Bewonerszijnbangvoorinbrakenenvoorcriminaliteitdoorjongeren.

10

S P O O R W I J K SpoorwijkisnaMoerwijkdetweedewijkinDenHaagwaaropgroteschaalsocialewoningenwerdengebouwd.DeherstructureringinSpoorwijkleiddetotgroteverschillentussendebewonersvanNieuw-SpoorwijkendievanOud-Spoorwijk,metweinigsocialecohesietussen

henin.InNieuw-Spoorwijkwonenhoogopgeleidemensenmeteenkoopwoning,inOud-Spoorwijklageropgeleidebewonersmeteensocialehuurwoning. VandebewonersvanSpoorwijkbeschikt32,9%nietovereenstartkwalificatievoordearbeidsmarkt.Hetaantalhuishoudensmeteenminimuminkomenligtmet31,4%een

stukhogerdanhetgemiddeldeindestad(17,2%).Erzijnveelsocialeproblemen.Veelgezinnenlevenindebijstandenarmoedegaatvandeeneopdeanderegeneratieover.InSpoorwijkzijnveelkinderenenjongeren:ongeveereenderdevandebewonersisjongerdan25jaar.Slechts6,5%isouderdan65jaar. L A A K H A V E N HetgebiedtennoordenvanhetLaakkanaalverandertvaneenbedrijventerreinineengemengdstedelijkgebiedwaarnietalleenbedrijven,maarookwoningenzijn.DeanderekantvanLaakhavenbestaatvoornamelijkuitsocialewoningbouwingrotehoogbouwcomplexen,zoalsHagemeyer,deLamelendecomplexenaandeStieltjesstraat.Hierissprakevaneenconcentratievanarmoede,werkloosheidenanderesociaaleconomischeproblemen.ErwonenmeerouderendaninderestvanLaak:meerdan10%vandebewonersisouderdan65jaar.Erzijnerveelgezinnenmetkinderenindewijk,waarondereengrootaantalarmegezinnen.Vandebewonersheeft18,5%eenNederlandseafkomst,81,5%heefteenandereafkomst.DitisveelhogerdanhetHaagsgemiddeldevan50,1%.LaakhavenheefthethoogstepercentageminimahuishoudensvanLaak:35,9%.Vandezehuishoudensmaaktslechts14,8%gebruikvandebijzonderebijstand.DitisopvallendminderdaninSpoorwijkenLaak-Noord. Laakhavenzijnbewonersredelijktevredenoverdekwaliteitvandeopenbareruimte.

11

S C H I P P E R S K W A R T I E R HetSchipperskwartierbestaatuittweebuurten:hetoudegedeeltetenoostenenhetnieuwegedeeltetenwestenvandeRijswijkseweg.ErzijnrelatiefveelbewonersvanAntilliaanseafkomst.InSchipperskwartieris35%vandebewonersjongerdan25jaar.DatpercentageishogerdanindeanderewijkeninLaak.Hetaantalhuishoudensmeteenminimuminkomenligtmet26,5%hogerdanhetgemiddeldeinDenHaag(17,2%).VeelgezinneninSchipperskwartierkampenmetproblemenzoalsschulden,armoede,verslavingencriminaliteit. InhetSchipperskwartierheeftbijnaeenkwartvandekinderentussende6en19jaarovergewicht:zedoennietveelaansport.OpvallendisdathetSchipperskwartierhethoogsteverloopvanbewonerskentvanallewijkeninLaak:ruim37%vandebewonersisdeafgelopendriejaarverhuisd.Hetiseenaankomst-endoorgangswijkmetweinigcohesie.Dewoningenbestaanvoor72,6%uitsocialehuurwoningen.Bewonerszijnnietergtevredenoverdeveiligheidenkwaliteitvandewoningen. B I N C K H O R S T IndeBinckhorstiseengroteontwikkelingaandegang:vaneenbedrijventerreinveranderthetineengemengdstedelijkgebiedwaarnietalleenbedrijvenenkantoren,maarookwoningenzijn. MetdeaanlegvandeRotterdamsebaankrijgthetgebiedeenmetamorfose.Degemeenteheeftdeambitieomhier5000nieuwewoningentebouwen.DePvdAheeftzichermetsuccesvooringezetdat30%vandetotalenieuwtebouwenwoningenuitsocialewoningbouwzalbestaan.OmdewijkgoedinLaakoptenemeniseengoedeverbindingmetMolenwijknodig.

12

W E R K , E C O N O M I E E N A R M O E D E B E S T R I J D I N G

Elkeinwonervanonzestadisgebaatbijgoedwerk.Goedwerkiseenvoorwaardevooreengelukkigleven.Wemakenwerkvanbanenvoormensenwaarmeezeweeraandeslagkunnenenvanuithiernaareenregulierebaankunnendoorgroeien.Ookmensenzonderbaanenmetmindertebesteden,verdienenallekansenalsiederander.Daaromhelpenwedaarbij.Datissolidariteit.Investeringeninonzestadzorgenvoormeerbanen.Investeringenomtekunnengroeien,omvervolgenstebouweneninvestereninsocialeprojecten. InLaakissprakevanveelarmoede.AlleendewijkLaakCentraalsteekthierpositiefbovenuit,maarhetisdevraag-geziendehoeveelheidoverbewoningenmisstanden-ofdestatistiekenkloppen.VergelekenmethetgemiddeldeinDenHaaghebbenbewonerseenlaagbesteedbaarinkomen,meerbewonerszijnwerkzoekendeenhetaantalhuishoudensmeteenminimuminkomenisinLaakhoger.Inhetstadsdeelzijnveelgezinnenmet

meerdereproblemendieelkaarversterken,zoalsschulden,armoede,verslavingen/ofcriminaliteit.VooralindewijkMolenwijkisdithetgeval.InSpoorwijk,metnamehetoudedeel,zijnveelsocialeproblemen:veelgezinnenlevenindebijstandenuitonderzoekblijktdatarmoedevangeneratieopgeneratiewordt

doorgegeven.Ookindezewijkissprakevanmultiproblematiekingezinnen:voortdurendearmoedeenopvoedingsproblemenzijnhierdesignalenbijorganisaties.InLaakhavenduidendecijfersduidelijkproblemenaanvanarmoede,werkloosheidenanderesociaaleconomischeproblemen.DewijkheefthethoogsteaantalminimahuishoudensvanLaak.Tegelijkertijdblijktdatvandezehuishoudensslechtsbeperktgebruikwordtgemaaktvandebijzonderebijstand.

13

OphetgebiedvanwerkgelegenheideneconomiemoethetstadsdeelLaakhetinhetbijzonderhebbenvandeBinckhorst.VanoorsprongisdeBinckhorstbedoeldalsgebiedvoorindustriëlebedrijvigheid,maardatisstilkomentevallen.Veelbedrijvenzijnweggetrokken.NuishetgebiedinontwikkelingendatbiedtookvoordelenvoorLaakalsstadsdeel.Erzittenveleondernemersdiehelemooiedingendoenenproduceren,zoalsdeeerstegarnalenpellerijinNederlandsindsvelejaren.Datstimuleertdelokaleeconomie.Debedrijvigheidbiedtmogelijkhedenvoorjongeren,voornamelijkuitLaak,omstagetelopenentewerken.BijvoorbeeldbijdeMcdonald'swaar80mensenwerkzaamzijn.Ditkanechternogveelbeterversterktworden.MaakvandeBinckhorstechteendeelvanLaak.Ermoetnogmeerwordeningezetophetcreërenvanwerk-enstageplekkenzodatbewonersuitLaakdemogelijkhedenkrijgenomleer-enwerkervaringoptedoen.InitiatievenzoalsdeCoalitieLaak,eensamenwerkingsverbandtussenonderwijsinstellingen(ROCMondriaan,HaagseHogeschool,EslooCollege)enpartnersuitdewijk(gemeente,Staedion,QuartierLaak,I’mBinck,CoöperatiefEigenwijzer,MOOI,ondernemersnetwerkenBLF)zettenhieringoedestappen.Daarnaastzaleroogmoetenzijnenmogelijkhedengecreëerdmoetenwordenomdewijkeconomietestimuleren.DitgeldtvoorLaakinhetgeheel,maarjuistde

Binckhorstdatzoinontwikkelingisbiedtveelkansenopditgebied. EenvandeeersteondernemersinBink36wasOmarMunie.AlskindkwamhijalsvluchtelingvanuitSomaliëinNederland.HijwonalsbesteMBO-studenteenplaatsinBink36omeenondernemingtestarten.OmarMunieClothingisinmiddelseensuccesvolleonderneming.MetdeDreamFactorybegeleidtOmarmensenmeteen

uitkeringnaarwerk.Hierdoorwordenmensenmeteenafstandtotdearbeidsmarktkansengeboden.Mensenwordennietalleengeholpenaaneenleerwerkervaringmaarwordenooksociaalgeholpenenhunzelfvertrouwenversterkt.MuniewilditooktoepasseninanderewijkeninDenHaagenvraagtdaarvoorondersteuningvandegemeente. Erzijnmeermooieinitiatievenindewijk.ZoalsdepapierfabriekJero,waarAlessandroBrutivolbevlogenheidverteltoverzijnmachines,defabricage,hetetendathijgraagserveertendemuziekdiehijgraagbinnenhaaltindefabriekshal.OokMOOOFbrengtlevenindewijk,waarintalvanondernemersgehuisvestzijnophetterreinvanmuziek,dans,sportenbeweging.DeSkateparkSweatshopiseenverborgenhalwaarjongenoudkunnenskaten.Moeilijkebusiness,maarhetluktalgeruimetijdomhethoofdbovenwatertehoudeneneenvolprogrammatedraaien.OokmetdankaandeEuropesesubsidie.Dezeisper1januariafgelopen,wanteenenormeuitdagingmetzichmeebrengt.

14

# M O O I : T H E D R E A M F A C T O R Y TheDreamFactorybegeleidtmensenmeteenuitkeringnaarwerk.Metondersteuningvandegemeentewordenmenseneenhalfjaaropgeleid.AanvankelijkwarenerknelpuntenmethetWerkgeversServicePunt,maardiezijninmiddelsopgelostenmomenteelzijnergemiddeldzesmedewerkersinopleiding.Hetvergtinvesteringomzeopteleiden,maaralszeechtgemotiveerdzijn,komenzevastindienstbijOmar.Mensenwordenregionaalbenaderd:nietalleenvanuitdegemeenteDenHaag,maarookRijswijkenLeidschendam-Voorburgzijnbetrokken.Debedoelingisomhetlandelijkuittebreiden.Heteerstehalfjaarbehoudtdewerknemerdeuitkeringtijdenshunopleiding.Vervolgenskomendewerknemersvastindienstofbeginnenzehuneigenonderneming.Hetisiniedergevaleensucces:dezewerknemerskomenuitdekaartenbakvandegemeenteenkrijgeneenkans. BijdeDreamFactorysprekenzemetopzetnietvannietvanwerklozen,maarvan‘dreamers’:dezemensengrijpenhunkansen.Dedreamersdraaienvoorvolmeebinnenhetteam.Erwordenwelverschillenervarentussendewerkwijzevandegemeenten.ZobiedtdegemeenteVoorburgmeeraandachtaandebegeleidingvandewerknemers.CasemanagersvandegemeenteRijswijkkomeneenkeerindedriewekenlangs.DegemeenteDenHaagkanhiernaarhunmeningnogveelvanleren:ermoetmeeraandachtkomenvoordedienstverlening.DegemeenteDenHaagkomtslechtseenkeerperhalfjaarlangs:zolangzenietshorengaanzeervanuitdathetgoedloopt.DegemeenteDenHaagzoumensenmeteenuitkering,nietalleenhiermaarinhetalgemeen,beterbegeleiden.DegemeentemagOmarMunieookbenuttenindewijkenvanDenHaag,waarhetlastigerisommensenmeteenafstandtotdearbeidsmarkttekoppelenaanwerkgevers,enandersom.HijzougraagwillendatdegemeenteDenHaaghemfaciliteertdaarin.Benuthemalsambassadeur:hijbegrijptgezienzijnachtergrondhoedemensendaarwerken,laathemandereninspirerendoorzebijhemlangstelatenkomen.

#BELANGRIJK: SERVICEPUNT ARBEID LAAK Degemeenteisinjuni2016inhetkadervandeaanpakjeugdwerkloosheidmethetWijkbanenplanLaakgestart.Opditmomentontvangenbijna300jongerenuitLaakeenuitkering,10procentvanalleuitkeringsgerechtigdejongereninDenHaag.ServicepuntArbeid(S.P.A.)Laakrichtzichopdeze300,maarookopdenaarschattingkleine1000jongerenindewijkdienietinbeeldzijnvandegemeente.S.P.A.Laakgaatmetminimaal500jongereningesprekomhenteondersteunenbijhunzoektochtnaarschoolofwerk.Doelisomtenminste250jongerensuccesvolnaarschool,werkofleerwerktrajecttebegeleiden.HetServicepuntArbeidisinjunivorigjaaropdeGoeverneurlaangeopend,inmiddelsishetverplaatstnaareenmeercentralelocatieopHetCromvlietplein,i.

15

MethetnieuweServicepuntzijnerveelkorterelijnenindewijkenishetcontactmeerlaagdrempelig.Jongerenkunnenzoineenveiligeenvertrouwdesfeersprekenoverhunproblemenenkanhunvertrouweneenvoudigergewonnenworden.Hetbetreftvaakde‘verborgenjongeren’dienietinbeeldzijnbijdegemeente.Dezewordennubeterbereikt,metnamedooroutreachendtewerken.MedewerkersvanhetS.P.A.lopenactiefdoordestraten,ofgaanbijvoorbeeldingesprekbijhetvoetbalophetLaakveldenbijhangplekken.Intakesvindendanooknietalleenplaatsopkantoor,maarookjuistwaardezejongerensamenkomen.Debegeleidingkostveeltijdenmaatwerk,maarhetloontwel:zowordenjuistdemoeilijkedoelgroepenbereikt.HetS.P.A.probeertjongerenzoveelmogelijktekoppelenaanlokalewerkgevers,bijvoorkeurindewijk.. HetS.P.A.wilnadrukkelijkgeenuitzendbureauzijn.Hetdoelisomjongerenduurzaamintekunnenzetten,dusvanafhetbeginbesprekenzemetdejongerenwathunverderestappenzullenzijn.Hetgrootsteprobleembetreftjongerenmetschulden,endatzijnerveel.Dezejongerenhebbenvaakopkortetermijngeldnodig.Hetgrotestruikelblokopditmomentisdatjongeren8tot12wekenmoetenwachteninverbandmetdeaanvraag.DaarnaastvormthetkunnenoverleggenvaneenVOGeengrootprobleem.Dezedrempelshelpenveeljongerenvandewalindesloot,zekerwanneerdetijdshorizonkortis.

16

# G O E D : C O Ö P E R A T I E F E I G E N W I J Z E R CoöperatiefEigenwijzerligtmiddenindewijkenheeftalsmottovanuitkeringnaarwerk.Allewinstdiewordtbehaaldgaatweerteruginhetbedrijf. CoöperatiefEigenwijzerisbegonnenmetdestadslandbouw.Doordeaanlegvan50moestuinenlangsdeTrekvlietzonestellenzijbewonersinstaatomhuneigenproductentekwekenentelerenovergezondevoeding.Tegelijkertijdlerenjongerenhieroverafvalverwerkingenkomenzeinaanrakingmetdenatuur.Vangrootbelangindewijk,temeeraangezieneenGGD-rapportheeftaangetoonddatmensenhier16jaarkorterlevendanpakweg500meterverderopindestad.OphetGAVI-perceelhebbenze1,5hectaregrondingebruikvoordestadslandbouw.Voorheenmochtenzeditkosteloosgebruiken,maarnuzullenzedaarvoormoetenbetalen.Ietswatzenietzullenkunnenfinancieren.Degemeentezouhiersociaalondernemenjuistmoetenfaciliteren.TemeeromdatCoöperatiefEigenwijzerzegtinstaattezijndebinnenkortdaarwonendemensenmeteenverblijfsvergunning,ondermeerophetGAVI-perceelenindeJupiterstraat,uitstekendindiensttekunnennemen. EigenwijzerneemtdeoverproductievandestadslandbouwvandeUrbanFamersaandeFruitwegover.Totvoorheenhebbenzeditdoorgegevenindewijkzonderdatdelokalekleineondernemerhierlastvanondervond.DitisnustopgezetenwordtgebruiktvoordeSoepfabriek. Alsuitzendorganisatieishundoelommensenindiensttenemenenbinnen1jaarnaareenregulierwerkgeverteleiden.Inruilvragenzijvandenieuwewerkgeverdriemaandensalaris,hetequivalentvanhetverdienmodelvooreeneenjarigeopleiding.Indeeerstedriemaandenbegeleidenzedewerknemersinhunnieuwebaanzodateropwordttoegeziendatmensendaadwerkelijkduurzaamineenvastwerkverbandterechtkomen.Hetmoeilijkstebijdezewerknemers,voornamelijkjongeren,isvolgensEigenwijzerhetmotiveren.BijhenwerkendejongerendaaromvolgenshetDeensemodelopflexibelewerktijden.OphetgebiedvanduurzaamheidenvergroeningheeftCoöperatiefEigenwijzerhetstrevenisomperjaar50jongerenopteleiden,allenvanuiteenuitkeringssituatieofvanuitdeschuldsanering.Dezejongerenwordenmetbehoudvanuitkeringopgeleidenhetstrevenisdatzijvervolgenskunnendoorstromennaareenregulierebaan.InmiddelsisdedirecteurvanCoöperatiefEigenwijzervertrokken.Deuitdagingisnuomeennieuwedirecteuraantestellendiedeingezetteambitieuzelijndoortetrekken.

17

# B E L A N G R I J K : D E V O E D S E L B A N K DeVoedselbankwordtgemiddelddoorhonderdgezinnenuitSpoorwijkbezocht,eenaantaljaargeledenwarenditnog130tot150gezinnen.MensenwordennaardeVoedselbankdoorverwezendoorinstantiesalsStichtingMOOIofdehulpverlening.Depakkettenvandevoedselbankzijneenaanvulling,zezijnnietvoldoendeomeenweekvanteleven.Hetbeleidisdatjenadriejaarmoetstoppenaangeziendevraagnaarhetgebruikgroterisdanhetaanbod.Vaakziejeechtermensennaeenjaarweerterugkomenominaanmerkingtekomen.Zekomennietuitdeproblemen.

# B I J Z O N D E R : D E W E G G E E F W I N K E L IndeWeggeefwinkelaanhetJonckbloetpleinwerken36vrijwilligersommensentekunnenvoorzienindebasalevoorzieningenzoalsbedden,keukengereienkleren.Iederemaandagkomenmensendieindezorgofpsychiatriezitten,ofdieterugkomenindemaatschappij,onderbegeleidinglangsomdebasisbehoeftenoptehalen.Allesisgratis.Devrijwilligerszijndeheleweekhardaandeslagomspullenintezamelenentecontroleren.VervolgenskunnendezemenseniedereweekopwoensdagofdonderdageenkeerindewijklangskomenmeteenOoievaarspasomspullenoptehalenvoordeinrichtingvanhunhuis.Tegenwoordigkomenooksteedsvakervluchtelingenmeteenverblijfstatuslangs.EeninstellingalsdeWeggeefwinkelishardnodig:iedereweekkomen300mensenlangsomgebruiktemakenvandezevoorziening.

# M O O I : K O B U S EenandermooiinitiatiefisKobus,eenhorecazaakaandeHaagseVlietinMolenwijk.Denieuweeigenaar,dieeerstdeLunchBoxhadopdeBinckhorst,houdtstevigvastaanhetbeproefdeconcept:mensenmeteenafstandtotdearbeidsmarktkrijgendekansomtewerkenenzodoendeervaringoptedoen.EenzaakvandewijkzelfEenprachtigsucces,datnogverderzalwordenuitgebouwd.

18

# B E L A N G R I J K : Q U A R T I E R L A A K QuartierLaakheefteenruimnetwerkvanondernemendeLaak-bewonersinbeeld,waarmeeintensiefwordtsamengewerkt.Eenmooivoorbeeldvansamenwerkingindewijk.Ondermeerwordtveelenergiegestokenindeverduurzamingvanhetstadsdeel,meteenaantalmooiesuccessen,zoalshetverstrekkenvanwelkomstpakkettenaannieuwebewoners.InLaakwonenveelmensendiedetaalnietmachtigzijn.Viataalleswordtgeprobeerdbewonersbetertebereiken.HetServicepuntLaakisbezigmethetopzettenvan‘taalopniveau’metscholenenanderetaalaanbieders(TaalindeBuurtenROCMondriaan).Deervaringeerderwasdatmensenblevenstekenopeenniveau,nuisermeeraandachtommensenopeenhogertaalniveautebrengenwanneerzedatkunnen.Nuwordentaallessenopverschillendeniveausopnieuwindebuurtgeorganiseerd.Ditiseengoedezaak,totnutoemoetenmensennaarhetcentrumvoortaalles.Voorsommigemensenisditeentegrotestap,ofishetpraktischniethaalbaaromdatkinderenoptijdvanschoolgehaaldmoetenworden.

19

C O N C R E T E A C T I E S

1. Eentaaloffensiefwaarmeedelaaggeletterdheidentaalachterstandwordtaangepaktenwaarmeemoeilijkbereikbaredoelgroependaadwerkelijkwordenbereikt.Scholen,welzijnsorganisaties,taalaanbieders,zelforganisatiesmakensameneenplanomlaaggeletterdheidinLaakbinnen5jaarmet20%teverlagen.Hettaalaanbodwordtsluitend,oudersdoenmee.

2. Creëereenbedrijfsinvesteringszoneinensteleenwinkelstraatmanageraanvoorde

Goeverneurlaan:doeliseenbeterebranchering,komstnieuwewinkels(nietalleendealaanwezigekappers,belwinkelsenmassagesalons)enhetstimulerenvaneenkwaliteitsimpuls,meergroeneneenwandelgebied.Hiermoetlangdurigaangetrokkenworden.InvesteringeninhetoudeRembrandtTheaterenverplaatsingvanhetLaaktheaternaareencentralereplekmoetenwordenoverwogen.Erkandaneencentrumindewijkontstaan,gecombineerdmetdeaanstaandeherinrichtingvanhetJonckbloetplein.

3. VerbindenvanLaakmetdeontwikkelingenindeBinckhorst,doorwaarmogelijk

bedrijvenindeBinckhorstenondernemersinLaakmetelkaarmeertelatensamenwerkenrondomspecifiekeeconomischeclusters.DeHaagseHogeschoolkaneenrolvervullenomondernemersteondersteunenenwerkgelegenheidvoorjongerenuitLaaktecreëren.

4. Hetopzettenvaneenvoorlichtingscampagneindewijkenbeterecommunicatiemet

bewonersoverdemogelijkhedenvandeminimavoorzieningen,zodatzijdiedaarrechtophebbenerookdaadwerkelijkgebruikvanmaken.De‘toeleidingscoaches’,diedegemeenteinhetkadervandeWijkaanpakNieuweStijlopverschillendeplekkeninzetten,moetenookenmeerinLaakingezetworden.Zijleidenmensendierechthebbenopminimavoorzieningenpassendtoenaarminimavoorzieningen.

5. VerderuitbreidenenondersteunenvandesuccesvolleaanpakvanhetServicepunt

ArbeidLaak:NaastdevestigingophetCromvlietpleinmoetookeenvestiginginSpoorwijkgeopendworden.Outreachendwerkenommeermoeilijkbereikbarejongerenindewijktebereikeneninkaarttebrengenenwerkgeversopeenlaagdrempeligeeneffectievemanieraanjongerenkoppelen.

6. Stimulerenvansociaalondernemerschapmetnamegerichtopdewijkeconomie.Dit

looptnognietgoed.Werkgelegenheid(sprojecten)enwerkzoekendenindewijkbetermetelkaarverbindendoormiddelvanwijkconvenanten.

20

W E L Z I J N E N G E Z O N D H E I D Iedereenmoetdekansenkrijgenmeetekunnendoenindezestad.DenHaagkannietzonderallewijkorganisaties,welzijnsinstellingen,zorgverleners,vrijwilligersenmantelzorgers.Goedezorgenhulpdichtbijhuis,datiswatnodigis.Mensenwillengraagzolangmogelijkindeeigenomgevingblijven.Actiefblijveninjeeigenwijk,jestraatenonderdemensendiejekent.Zorgenhulpgaatovermensenennietoverpapierenstopwatch.Persoonlijkcontactenvertrouweninjezorgverleners,isvangrootbelang. W E L Z I J N InLaakisereengrotegroepbewoners,verenigingenenscholendiezichinzettenvoordewijk.Tegelijkertijdzijnergrotezorgenomdesocialesamenhangtussenbewoners.LaakiseendichtbevolktemulticulturelewijkmeteenopvallendekernvanbewonersvanNederlandseafkomstdiedaaralgeneratieswonen.Sommigemensen,bijvoorbeeldin

NieuwSpoorwijk,staan‘sochtendsop,gaannaarhunwerkenkomenweerthuis.Zijzijnverdernietbetrokkenbijdewijk.DatisandersinbijvoorbeeldOudSpoorwijk,waarmensenalhunhelelevenwonenenhunlevenzichindewijkafspeelt.Bovendienverandertdebevolkingssamenstellingsnel,watsomsleidttotspanningen.Hierdoorlevenmensen

veellangselkaarheenenisdesocialeparticipatielaag.DitbeeldwordtechternietaltijdbevestigdincijfersenrapportenomdatstudentenvandeHaagseHogeschoolenwoningeigenaarsdewijkoppapieromhoogtrekken. Omdesocialesamenhangteverbeterenkandeterugkeervanontmoetingscentragestimuleerdworden.BuurthuizenzoalsLaakhage,VliethageenDeStielzijnopeneninzelfbeheer,hetzougoedzijnalsditverderwordtuitgebreid.Ditgeldtookvoordeterugkeervanopbouwwerkers. Inhetverledenwarenzijactiefindewijk,opstraatenonderdebewoners.Tegenwoordigfungerenzijalsadviseursvanbewonersgroepen.Dooropbouwwerkersmeerderuimtetegevenopdewijkintegaan,mensenaantesprekenentemobiliseren,kaneengrotestapvooruitwordengezet.

21

Degemeentekandaarnaastbewonersinitiatievenbeterfaciliterendoorfinanciëledrempelsbijhetopstartenwegtenemen.EengoedvoorbeeldhiervanishetVadercentrum,waarbijdegemeenteviaMOOIinfeitedehuurfinanciert.

# G O E D : H E T V A D E R C E N T R U M HetVadercentruminLaakiseenvoorbeeldvaneenwijkgerichteorganisatie.Hetzetzichinvoordeemancipatievanmannenindewijk.InhetVadercentrumwordenmannenuitdewijkgestimuleerdomvaardighedenoptedoeneneensociaalnetwerkoptebouwen.Hierdoorzijnzeinstaatommeeteblijvendoen,ookalsdeomstandighedenslechtzijn.Mannen(ensomsookvrouwen)wordendoorhetVadercentrumuithunisolementgehaaldenlangzaamaanbetrokkenbijdewijk.HetcentrumdoetdatdoorgesprekkenmetLakenaarsaantegaanalszelangskomenindeeigenWeggeefwinkel,doormensendeeltelatennemenaancursussenendooraanhentevragenwatzíjzoudenwillendoen.Dezeaanpakleidttotongeveer700wijkbewonersdiehetcentrumperweekbezoeken,134vrijwilligers,40á50stagiairesperjaareneengroteverscheidenheidaanprojectenencursussen.HetVadercentrumdraaitgoed.Degemeentedraagtbijaanhetcentrum.DePvdAenanderepolitiekepartijensteunenzijninitiatief. Mooievoorbeelden:SamedTaky,oorspronkelijkuitIrak,dieeendicht-cursusdeedindewijkennuuiteigenwerkkonvoorlezen;endekleermakerdieeennaaicursusinhetVadercentrumvolgdeennualskleermakerindestadwerktbijeentoonaangevendmode-bedrijf.HetVadercentrumalsopstapvooremancipatie. InLaak,specifiekinSpoorwijk,spelenerveelproblemenachterdevoordeur.Zoalseenbewonerzei:“Laakiseenwijkwaarmenechtweetwatarmoedeis.”Daarnaastisersprakevanschuldeneneenzaamheid:ditzorgtvoorveelspanningenstress. Ongeveer40%vandebewonersuitdewijkheeftdagelijksminderdanvijfminutensociaalcontact,hetabsoluteminimum.Ouderenennieuwebuurtbewonerswordenwelverwelkomdenbenaderd,maarmensenmoetenhiervoorwelzelfhetinitiatiefnemenomdedeuruittekomen.Voorveelmensenisditeengrotestapomzelftezetten.ProjectenalsdemaandelijkseWereldkeuken,degezamenlijke4meiherdenkingende‘minderpesten’-campagnezijnmooieinitiatievenvoormensendiedezestapgezethebben,maarsommigemensenhebbeneenuitgestokenhandnodigomdezeeerstestapbuitendedeurtezetten.DeinzetvanhetProjectAchterdeVoordeurisombeterincontacttekomenmetmensenindebuurt.Hetlevertveelop,enzouverdermoetenwordengeïntensiveerd.Eenkleinegroepvrijwilligerswerkthierkeihardaan,maarzijhebbenmeerondersteuningnodig:vrijwilligerswerkvereistaltijdprofessioneleondersteuning. Ditgeldtookvoorhetorganiserenvanogenenorenindewijkomdeproblemenachterdevoordeurteherkennen.Indesocialewijkzorgteamsishiersteedsmeeraandachtvoor,maar

22

erismeercapaciteitvoornodigomhiervoorditgoedaantepakken.Cruciaalhiervoorishetopbouwenvaneennetwerktussenwelzijnsorganisaties,zorgverleners,vrijwilligersenandereverenigingenomproblemenoptijdtesignaleren.

# B E L A N G R I J K : D E O A S E DeOaseiseenbuurthuisenvormthetkloppendhartvanSpoorwijk.Inhetgebouwwerkendrieorganisatiessamen:Oase,StichtingMOOIenStek.NaastdeOasebevindtzichhetgebouwdeWisselwaarhetServicepuntXLensindskorthetServicepuntArbeidLaakzijngevestigd.Dediversebuurtorganisatiesproberenzogoedalshetkansamentewerken,maarfinanciëletekortenbelemmereneengoedesamenwerkingonderééndak.Daarnaastisheteenprobleemdatnietalleorganisatiespuuronderwelzijnvallen.Inmiddelslijktdekogeldoordekerk:hetgebouwwaardeOase,DeWisselendeJeroenschooleenaandeelhebben,wordteindelijkverbeterdaanelkaarverbonden.Datiseenheelgoedeontwikkeling.

DeleefomgevingenbuitenruimteinSpoorwijknodigtweiniguitommeetedoenindewijk.Ditlijkteendetail,maarkaneenwereldvanverschilbetekenen.Tekenendisbijvoorbeelddatergeenbankjeszijnbijspeeltuinen,integenstellingtotinderestvandestad.InSpoorwijkspelenkinderenalleen,zondertoezichtenzonderdatoudersmetelkaarincontactkomen.Zijspelenvaaktotlaatopstraatterwijloudersbinnenblijven. Verschillendebewonersgavenaandatermeerplekkenindewijkzoudenmoetenzijnwaarmensenelkaarkunnenontmoeten,zoalsbijouderzalenofbuurtsupermarkten.HetisjammerdathetgebouwvanDeKeetisgeslotendoorbezuinigingenennajarennogsteedsleegstaat.Ditpandzouteruggegevenmoetenwordenaandebewonersvandewijk.

InLaakhavenisdenoodhoog:dewijkheefthethoogsteaantalminimahuishoudensvanLaakenzijnerveelproblemenmetarmoede,werkloosheidenpsychischeenverslavingsproblematiek.

23

G E Z O N D H E I D InLaakwordtrelatiefweiniggesport,zijnerveelgezondheidsproblemen,heefteenkwartvandekinderenovergewicht.Bovendiengaanveelgezinnengebuktondermeerdereproblemen,waarbijheteneprobleemhetandereversterkt. Gezondheidspreventieisversnipperddoordatdeverschillendeinstellingen,zorgverzekeraarsendegemeenteweinigmetelkaarsamenwerken.Designaleringsfunctie-hetvroegtijdigherkennenvangezondheidsproblemen-moetprioriteitkrijgenindewijk.Deinzetenkennisvanhuisartsenengegevensuitwisselingkanhierbijnogveelbeterwordengebruikt.Hetmedicijngebruikindewijkiserghoog,deleefstijlvaakongezond.Hierismomenteelgeeneenduidigeaanpakvoor.Omovergewichtonderkindereneffectieftegentegaanmoetereenaanpakenvoorlichtingscampagnekopen.DaarnaastisinLaaksprakevanzwarejeugdzorgproblematiek,dushetisgoeddatdejeugdteamshieropfocussen. HetiseengoedestapdathetServicepuntArbeidLaaknugoedsamenwerktmetdeServicepuntenXLinLaak,zowelinSpoorwijkalsinMolenwijk.Ditbevordertdeinloopenzorgtvooreenbeteresamenwerkingtussensocialezaken(arbeid)enzorgenwelzijn(Wmo).

# B E L A N G R I J K : S E R V I C E P U N T L A A K HetServicepuntLaakisgevestigdinhetwijkcentrumCromvlietpleinenzitnutweejaaropdezelocatie.HetisheteersteServicepuntvanDenHaag(daarvoorheetteheti-shop),vroegerheetteditdeKoffiepot.Bewonerswetensteedsbeterdewegtevindennaarhetservicepunt,maarhetkannogbeter.Ermoetookbeterevoorlichtingwordengegeven,zodatmensendaadwerkelijkdedrempeloverdurven.ZehebbeneengoedesamenwerkingmetLaakhage.Zehebbeneentrainingvoorwijkcontactpersonen(MeedoeninLaak)omogenenorenindewijkteorganiseren. NaasthetregulierewerkvanhetServicepuntorganiserenzeookactiviteitenzoalseenmaaltijdvoorouderentweekeerperweek,handwerkenenNederlandseles.SindskortishierookeenloketvanhetServicepuntArbeidgeopend,zodaterbeterkanwordensamengewerkt. Erisgoedcontactmetdegemeente,hetICP(intermediaircontactpuntvoorvragen)encasemanagersenhetsociaalwijkteam.Hetsociaalwijkteamzitbijheninhetoverlegenzevindenelkaarsteedsbeter.

InLaakzijnveeldoelgroepenmoeilijktebereiken,zoalso.a.TurkseenMarokkaanseouderendiedetaalnietsprekenenmoedersuitSomaliëenEritrea.Degroepvanjonge(niet-westerse)ouders,rondde30envaaktweedegeneratie,zijnniettebereiken.Zelerendetaalnietofontwikkelennietdoor.Deoorzaakisdemotivatie,maarookproblemen,voornamelijkschulden.Hetinitiatiefvandegemeenteomschuldenoptekopenbijjongeren

24

iseengoedeeerstestap,maarmoeteigenlijkbreder.Bovendienishetbelangrijkommensenteblijvenhelpenennietdirectlostelatenwanneereenschuldisterugbetaald. Veelmensenwetennietwaarzehulpofzorgkunnenaanvragen.Ookhierinvormtdetaalvaakeenobstakel.Mensenindewijkzijneraangewendgeraaktdaterinhetvroegeremoedercentrumaltijdiemandaanwezigisdiedetaalsprak.NuvraagthetServicepuntvanmensenomzelfeentolkmeetenemen.Erzijnnualeenpaarkeermensenteruggestuurdomdatzegeentolkmeehadden,vervolgenskomendieinderdaadterugmeteenbuurvrouwoffamilielid.Alleeninspecifiekenoodsituatieslatenzecollega’smetcliënteneenanderetaaldanNederlandsspreken.Viahet‘Taalopniveau’-project,insamenwerkingmetscholenenanderetaalaanbieders,wordtgeprobeerdmensenbetertebereiken. Indezorgverleningkanbeterwordensamengewerkt.Ookzijnerveelmensenindewijkdieambulantepsychischehulpverleningkrijgen.Opsommigeplekkenindewijkzijnveelmensendieintensievebegeleidingnodighebbenmaardieopditmomentnietkrijgen.DitisonderanderehetgevalinhetgebiedronddeSteiltjesstraat:hiermoetmeergripopkomen.MOOIlooptachtermetvernieuwing,ondanksdereedsgezettestappenblijftheteeninhaalslag.Sommigemedewerkerswerkenaltientallenjareninhetzelfdegebied,watnietgoedis.

C O N C R E T E A C T I E S 1. Investereninbeteresamenwerkingtussendeverschillendeinstellingen,methetoogop

eenbeteresignaleringsfunctieengezondheidspreventie.Deinformatieoverdrachttussenverschillendeinstellingenistebeperktwaardoorhulpensignaleringvaaknieteffectiefis.

2. Ondersteunenenonderzoekenvaneenbredeopzetvandehulpverlening:problemen

hebbenvaakmeerdereoorzakenenversterkenelkaar.Veelkwetsbaregezinnenzijnonvoldoendeinbeeld.Scholen,huisartsenenhulpverlenerssignalerenveel,maarondervindenproblemenmetdeinformatieuitwisselingomdatprivacyregelshetaansprekenofaanschrijvenvandezemensenindewegstaat.Eenontkokeringvandehulpverleningisnodig.

3. Inzettenoptaalonderwijs-enondersteuningomdetoegangtotWmo-voorzieningente

vereenvoudigenenbegrijpelijktemakenvoorbewoners.4. Investereninbewegenengezondgedrag,metnamevoorjongeren.Werkhierinsamen

metbijvoorbeeldbuurtsportverenigingen.TeveelkindereninLaakhebbenlastvanovergewicht.

5. Hetcreërenvaneenbruggenplanmetalsdoeldeverschillendegemeenschappenaan

elkaarteverbindenenparticipatieinhetstadsdeeltebevorderen.Welzijns-enopbouworganisatiesindewijkmoetenhierbijsamenwerkeneninformatiedelen.Samenformulerenzijconcretedoelstellingentot2020omdeparticipatietevergroten,

25

eenzaamheidtebestrijdenendeafstandtussenverschillendegemeenschappentedichten

6. Aandachtvoorpsychischeproblematiekenprobleemgevallen.Onderzoekdoennaar

hoeveeleenbuurtkandragen-zoalsbijvoorbeeldinLaakHaven-alserzoveelkwetsbarebewonersbijelkaarzijn.Datbetekentdatergoednaarbewonersendesignalenvanoverlastensocialeproblemenwordtgeluisterd,maarookdatermeerbegeleidingwordtingezetdaarwaardatzowelvoordemensenzelfalsvoordeomwonendenhardnodigis.

7. Samenwerkingtussenhetsociaalwijkzorgteam,decorporatiesenParnassiaom

problemenachterdevoordeuroptesporen(vereenzaming,huiselijkgeweld,psychischeproblematiek,verwaarlozing,etc.)enmensenambulantehulptekunnenbieden.Deinformatieoverdrachttussenverschillendeinstellingenistebeperktwaardoorhulpensignaleringvaaknieteffectiefis.

26

J E U G D E N O N D E R W I J S

Wewerkenmetjongerenaanhuntoekomstenhelpenhenaaneenbaanofterugnaarschool.Wewillenjongereneenkansgeven.SamenmethetMKB(midden-enkleinbedrijf)willenwezorgenvoorgoedestageplekken.Weverwachtenookwatvanjongerenzelf:schooluitvalwordtaangepaktenvoorkomen.Wantzondergoedonderwijsopjeeigenniveauwordthetwelheelmoeilijk. InLaakwonenrelatiefgezienveeljongeren.MetnameinSpoorwijkenhetSchipperskwartier,waarmeerdaneenderdevandebewonersonderde24jaaris.Problemenmetkinderenkomenvaakvoortuitdemultiproblematiekbijveelgezinneninhetstadsdeel.Doorarmoede,schulden,verslavingencriminaliteitbetalendekinderenoverhetalgemeenvaakdeprijs. InMolenwijkbijvoorbeeldbevindenzichdriebasisscholenenhetEslooCollege,eenschoolvoorpraktijkonderwijs.Erzijnechterveelvroegtijdigeschoolverlatersenrelatiefveelbasisschoolleerlingenmeteenlaagschooladvies.Opdedriebasisscholenzijndeoudersoverhetalgemeenonvoldoendebetrokken.HetEslooCollegewilditverbeterenenzoektalspraktijkschoolmiddeninLaak,steedsdeverbindingmetdewijk.ZoisereenspecialeplekwaardebewonersvanLaakhunfietsenkunnenlatenopknappen,eneenkapsalon.Descholierendoenzopraktijkervaringopendebewonersvandewijkprofiterenhierweervan.Deschoolslaagterindoorintensievebegeleidingvoorallekinderenstagesteregelen.Daarnaastisdeschoolgrotendeelsafhankelijkvanzij-instroom.Vande160leerlingeniseengrootgedeeltenietgestartopEsloo,ditjaar16slechtsnieuweeerstejaars.Denieuwedirecteurvanhetcollegegaatnuaandeslagmethetdefiniërenenvaststellenvoorwelkedoelgroepdeschoolzichmoetinzettenenhoedeschoolbeterkanaansluitenbijdebehoefteenjongerenindewijk.Opbasisdaarvanzaldeschooleentoegespitstecampagnevoerenbijoudersenlagerescholenindewijk. OudersinLaakzijnoverhetalgemeenonvoldoendebetrokkenbijdeschoolvanhunkind(eren).InitiatievenzoalsdievanKosmos,waarnadrukkelijkaandachtwordtgelegdopouderparticipatieenouderbetrokkenheid,zijnzeerbelangrijk.

# G O E D : K O S M O S SindsdezezomerwerkenbijKosmosdepeuterspeelzaal,kinderopvangenbasisschoolintensiefsamen.Hetdoelisoudersbetertebetrekkenbijdeleerlijn,dezeleerlijnbeteropelkaaraantelatensluitenenoudersmeerbetrokkentelatenzijnbijdeopvoedingvanhunkind.Hierbijwordthetonderscheidgemaakttussenouderparticipatie(meehelpenopschool)enouderbetrokkenheid(betrokkenbijleerprocesopschool).Oudergesprekkennemennumeertijdinbeslag,metmeerruimteenaandachtvoordethuissituatie.Hetkostveeltijdenonderlingeafstemming.

27

Laakkenteenvoortdurendein-enuitstroomvanbewoners,veelgezinnenverhuizen.Tegelijkertijdhebbenveelkinderenenhunouderseentaalachterstand.ErmoetdringendeentaaloffensiefgestartwordeninhetkadervandewijkaanpakinLaakomtaalachterstandenlaaggeletterdheidtebestrijden.

# G O E D : D E R E G E N B O O G OpbasisschooldeRegenboogsprakenweoverdevelekinderendiemeteentaalachterstandeenkanskrijgen.Vooraldevelewisselingenvanleerlingenvormeneeninbreukopdecontinuïteit.Mooiomteziendatermetzoveelresultaatinwordtgeslaagdomtaalachterstandenwegtewerkenenerallesaangedaanwordtomoudersgoedtebetrekken.

WezieninLaakdetaalbeheersingvanmensenmeteenOost-Europeseachtergrondtoenemen,datisgoednieuwsenookgoedvoordeparticipatieindewijk.Bijveelkinderen

meteenOost-EuropeseachtergrondinLaakisechtersprakevangedragsproblemen,dieuitenzichvaakopstraatofopschool.Hunouderszijnvaaknietbekendmetmogelijkehulpverlening. InMolenwijkenhetaangrenzendeSchipperskwartieriserveeloverlastvanjongeAntilliaansejongeren,dekernvan

dezegroepwordtgevolgd.Degemeenteschenktsamenmetwelzijn,descholenenhetjeugdwerkaandachtaandekinderen.Datzitgoedinelkaarengaatuitvandekrachtvanmensen.InSpoorwijkwaserindeafgelopenjarensprakevancriminelejeugdgroepen.Doorintensievesamenwerkingtussentweebasisscholen,hetCJG,StichtingMOOI,politieengemeenteisdeoverlastnuafgenomen.

28

C O N C R E T E A C T I E S 1. HetcontacttussendeCJG,politieenprofessionalsmoetveelbeterwordengemaakt.Er

wordtnogteweiniginformatieuitgewisseldoverjongerendieinproblemenzijnenprobleemgezinnenzijnonvoldoendeinbeeld.Hetdelenvaninformatieisopditmomentnogtekrampachtig.Degemeentemoetsnelmeteenvisiekomen.

2. HetvoorbeeldvandeaanpakvancriminelejeugdgroepenzoalsinSpoorwijkuitzettenin

deanderewijkenvanLaak.Doorsamenwerkingtussendebasisscholen,hetCJG,WelzijnMooi,politieengemeenteisdeoverlastinSpoorwijkafgenomen,ditprojectmoetnuverderwordenuitgerold.Deaanpakterbestrijdingvandeondermijnendegebleken.Wijzoudenhetverstandigvindenomdegeplandepilotsvandezeaanpak,naastSchilderswijk-Noord,Regentes-Valkenbos,ScheveningenHaven,uittebreidenenooktoetepasseninLaak.

3. Inendoordewijkgeproduceerdvoedsel-i.s.m.CoöperatiefEigenwijzer,HaagseHogeschool,hetEslooCollegeenROCMondriaan-inbetaalbareeneducatievepakkettenbeschikbaarstellenaanbewonersdiehethethardstnodighebben.Gezondeten-programma’sopscholen,gezond-eten-workshopsvoorbewoners.Ontwikkelenvaneenaanpakenvoorlichtingscampagneomovergewichtbijkindereneffectieftegentegaanopbasisvanbewezenmethoden.Inzetmiddelenverzekeraarsengemeenteuitpreventiemiddelen.

29

W O N E N

Hetisnietmeerdannormaaldatjehuisopordeis.Mensenvoelenzichprettigineengoedhuis.Goedeisolatie,eenwerkendecv-ketelengoedonderhoudenportiekenmoeteneenvanzelfsprekendheidzijn.Injehuismagjegeenlasthebbenvanschimmel-envochtproblemen.Woningcorporatiesmoetenverplichtwordendevocht-enschimmelproblematiekaantepakken.Iedereenmoetbetaalbaarkunnenwonenindestadendemogelijkheidhebbenominelkewijkdoortekunnengroeien.Bijherstructureringmoetbewonersdemogelijkheidgebodenwordenterugtekunnenkereninhunwijk. InLaakzijnerveelklachtenovergebrekkigonderhoudvandewoningendoordewoningcorporatiesenklachtenovervocht-enschimmelproblematiek.Eerderditjaarzijnerdiverseinitiatievenondernomendoorbewonersorganisaties,degemeenteendecorporatiesindeSchilderswijkenMoerwijkomdezeproblemeninkaarttebrengenentotactieovertegaan.DePvdAheefteenmotieindegemeenteraadingediendomdezeaanpakstadsbreedintezetten.

# N O D I G : D E P A N D B R I G A D E DePandbrigadewerktaanhetverbeterenvandeleefbaarheidenveiligheidindewijkenvanDenHaag.Zerichtenzichophetverminderenvanoverlastengevaarlijkesituatiesinpandenvanparticulieren.Vanuitverschillendegegevensbestandenwordtonderzoekgedaannaarwoningen,zeschouwenindewijkenkrijgenmeldingendoorviabijvoorbeelddewijkagent.Helaaskomenerteweinigmeldingenbinnenvanbewoners.Ophetgebiedvanoverbewoningenillegaalkamerverhuurindewijkwordtonderzoekverrichtenmaatregelengenomen.Woningenwordengecontroleerdopernstigeonderhoudsgebreken,maarookhierismeerinitiatiefvereistvandebewonerszelf. Onlangsisereeninternereorganisatiegeweestwaardoorzevanprojectorganisatienaareenonderdeelinlijnzijngegaan.Ditistenkostegegaanvanhunoorspronkelijkewijkgerichteaanpak,ietswatnujuistinLaakvereistis.OndankshetwerkvandePandbrigadekomenzeonvoldoendetoeaanmetnamedemisstandeninparticulierewoningen.Teveelwoningenverdwijnennogaltijdinhandenvanhuisjesmelkersdiehetnietzonauwnemenmetdekwaliteitvandewoningen.Hiermoetnogechtveelmeergebeuren.

Woonoverlastblijktzeermoeilijktebestrijden,metnameinhetparticulieresegment.Depolitiegeeftaandatzeintragischesituatiesonmachtigzijn.EenmogelijkheidisdatdegemeentemeerzakenindeAPVonderbrengt,waardoordebevoegdhedenvandepolitiewordenuitgebreidendemogelijkhedenomintegrijpengroterworden.Hetuitschrijvenvan

30

bonnenwerktnietaltijdgoed:inernstigegevallenvervallenmenseninnogmeerellendeenschulden,watdekansopmeeroverlastalleenmaarstimuleert. InLaakCentraalzijnvooraloudere,particulierewoningen;erisnauwelijksnieuwbouw.Bijna60%vandewoningeniskoopwoning.Derestisvooralparticulierehuurwoning.Slechts5%isinbezitvaneenwoningbouwcorporatie. DeafgelopentweejaarisdeopenbareruimteinLaakCentraalenormverbeterd.Maarhetonderhoudvandewoningenismatigengaatsnelachteruit,zowelbijeigenaar-bewonersalsbijparticuliereverhuurders.DewoningeninLaakCentraalzijnminderwaarddangemiddeldinDenHaag.ZoisdewaardevaneengezinswoningenzowelinLaakkwartier-OostalsinLaakkwartier-West€151.000,inDenHaaggemiddeld€186.833.DeeengezinswoningeninLaakCentraalzijndusbetaalbaar,ookvoorstartersopdewoningmarktenvoorarbeidsmigranten.Derelatieflagewoningprijzentrekkenechterookhuisjesmelkersenonderverhuurdersaan.OndanksdeinzetvandePandbrigadeendeaanpakvanmisstandendoorhethuurteamlukthetnietditnietgrootschaligaantepakken.Somszithetookindekleinedingen:depandbrigadecommuniceertnogopeenouderwetsemanierviaeenbriefwaaropmensenkunnenmailen.Ditkaneenvoudigwordenverbeterd.Maarhetontbreektookechtaancapaciteitensomsaanbevoegdheden.Alsdeproblemenzogrootzijn,magditnietgebeuren.Ditmoetnodigverbeterdworden.DoorcapaciteitsuitbreidingvandePandbrigade,zowelinfte’salsinbevoegdheden,moetditaangepaktworden.

Bijeensteekproefisgeblekendatveelhuurdersteveelhuurbetalenvoorwoningenmetachterstandinonderhoud.Dehypotheekvanveeleigenaar-bewonersinLaakstaatonderwater,waardoorzenietgeneigdzijnomonderhoudteplegen.Erzijnmeerproblemen:dewoonoverlastneemttoeener

zijnveelkleineVvE’sdienietgoedfunctioneren.Zezijnvaaknietvoldoendedekkendenteklein.Erwonensteedsmeermensenonrechtmatigineenhuis.Debelastingdiensttreedtalopdooreenscantemakenentreedtopalservermoedenszijnvanoverbewoning.Datisnodigwantditallesbrengtdeveiligheidindebuurtingevaar.Vaakkanmendehelehuisraadopstraatzienenverhuisbewegingenzijnheelgroot:eenindicatievoormisstanden.

31

DemeestewoningeninLaakCentraalhebbenslechtsenergielabelF.Desamenwerkingtussengemeentelijkedienstenmoetverbeteren.Wezienweinigverbeteringinhetverduurzamenvanwoningen:geendubbelglas,veelsprakevanvochtenenergievreters. InMolenwijklatendeportiekenentoegangentewensenover.Bewonersbeoordelenhuneigenwoningenalsonvoldoende,metnamedoordeveelvuldigevocht-enschimmelproblematiek.Deleefbaarheidisnietgoedendetuinenmoetenverbeterdworden.Ermoetmeerwordeningezetopsociaalbeheer.Staedionishieraanbegonnen. Erzijnookpositieveontwikkelingen.EendeelvandeStuwstraatbijvoorbeeldisvorigjaarinsamenwerkingmetdewoningcorporatieflinkopgeknapt.Opknappenkostgeld,maarderelatiefkleineinvesteringdoetstratenenwijkenerveelgoed.Hetwordttijddatwehiermeerenergieinstekenalsgemeente.

Oud-SchipperskwartierbestaatvoornamelijkuitsocialehuurwoningenenkentdezelfdeproblemenalsMolenwijk.Decijferszijnenigszinsvertekenddoordenieuwbouwinhetnieuwedeelvandewijk.Bewonerszijnniettevredenoverdekwaliteitvanhunwoningen.Deopenbareruimteenvoorzieningeninhetoudegedeeltezijnsterkonderdemaat. InSpoorwijkis57,5%van

dewoningeneensocialehuurwoning.Opditmomentisereenherstructureringindelenvandewijkmetalsdoeleenverbeteringvandewoningen.InhetouderegedeeltevanSpoorwijkstaanveelouderewoningen,daarmoetdringendietsaangebeuren.Veelbewonersmakenzichzorgendatzenadeherstructureringnietmeerterugkunneninhunhuis.Bewonerszijnbang.Eriseentegrootverschiltussendecorporaties,watdeonzekerheidalleenmaaraanwakkert.Vestiageefteengarantievoorterugkeer,HaagWonenechterniet.DePvdAheeftnaaraanleidingvandesituatieinSpoorwijkschriftelijkevragengesteld.Opditmomentcommunicerendecorporatiesmetbewonersperbrief.BewonerssuggererendatditweleenheelNederlandsemanierisommensentebereiken.EenideezoukunnenzijndatHaagWoneneenconsulentinschakeltommensenbetertebereiken.Bijvoorbeelddoorindewijkeenbewonersavondteorganiseren. InLaakhavenkomen1000nieuwewoningen,vooralvoorstartersopdewoningmarktenanderekleinehuishoudens(1of2personen).Hiermoetgoedgeanticipeerdwordenopdebehoeftenvanbewonersennagedachtwordenovervoorzieningenengroen.InLaakhavenisvergelekenmetdeanderewijkeninLaakmeervariatieinsoortenwoningen.Voordehoogbouwcomplexenmoetdringendwordeningegrepenomtevoorkomendatdevervuiling,inbrakenenvernielingennogmeerdeoverhandkrijgen.

32

DeBinckhorstisflinkinontwikkeling.Degemeenteheeftdeambitieomhier5000nieuwewoningentebouwen.DePvdAheeftdewethoudergevraagdtegaranderendatvandetotalenieuwtebouwenwoningeninditgebiedminimaal30%zalbestaanuitsocialewoningbouw.Dezegarantiestaatnuvast.

C O N C R E T E A C T I E S 1. Verbeterenenuitbreidenvanhetbouw-enwoningtoezichtindewijkenuitbreiding

capaciteitvandePandbrigadevanwegeonderverhuurenmisstanden.Achterstalligonderhoudvanwoningenaanpakken,zonderdatheteenstijgingvandehuurprijsmetzichmeebrengt.Alleeneenprijsstijgingalsdeenergielastennavenantdalen,enditoverleggenmetdehuurders-enbewonersverenigingen.Particulierewoningeigenarenwordenveelharderaangepaktbijmisstanden:gebrekaanonderhoud,overbewoningenverwaarlozing.

2. Woningcorporatiesverplichtendevocht-enschimmelproblematiekinhuizen

stadsbreedaantepakken,ookinLaak. 3. Verbeterenvandesamenwerkingtussendegemeentelijkedienstenophetgebiedvan

deverduurzamingvanwoningen,enfaciliterenvanparticulierenomhierzelfstappeninteondernemen.Tegelijkertijdeenstimuleringsfondsduurzaamheidopzettenvoorzowelhuurdersalsparticulierewoningbezitters.Inzettenopdubbelglas,beterecv,etc.

4. Bijherstructureringmoetereenterugkeergarantiewordenvastgesteldvoorbewoners.

Indienditnietmogelijkisindeplannen,danmoetenbewonersinstaatgesteldwordenominhunbuurtofwijktekunnenblijvenwonen.

5. Onderzoeknaarmogelijkheidomwerkendeportiekverlichtingteverplichten,opstraffe

vaneenboetevoordeeigenaar. 6. WemoetendemogelijkhedenverkennenominDenHaagwoonoverlastbeterte

bestrijden.Tervoorbereidingdaaropvragenwehetcollegecijfermatiginzichttebiedenindehoeveelheidincidentenendedoorprofessionalservaren(on)mogelijkhedenomwoonoverlastaantepakken.Vervolgenswillenweonderzoeknaarmogelijkhedenomdeaanpakteverbeteren.

33

L E E F B A A R H E I D E N V E I L I G H E I D

Inrotzooiwilniemandwonen.DaarommoetenallestratenvanDenHaagopordezijn:schoon,heelenveilig.Iedereenmoetmetvertrouwendedeuruitkunnen. DestadsdeeldirectievanLaakheeftdeambitieomhetniveauvanhetstadsdeelbinnentienjaaropdatvanhetZeeheldenkwartiertekrijgen.Datvergtveelinzet,maarisvolgenshenterealiseren.Opditmomentzijnernogveelzorgenvanbewonersoverdeleefbaarheid.Hethuisvuilopstraatiseenprobleem.Tochkomendaarmaarweinigmeldingenoverbinnen.Inhetstadsdeelbeklagenveelbewonerszichoverdehondenoverlast.Ditblijftondankseerdereinzeteenprobleem.

Ondanksdatveelbewonersenorganisatieszichinzettenvoordewijkisnognietsprakevaneenheidinhetstadsdeel.Eenwijkkrant,dietotdusverontbreekt,zoubijkunnendragenaanditwijkgevoel. VolgensdecijfersisdekansopeenovervalinLaakdriekeerzogrootalsinbijvoorbeeldSegbroek.Dieverschillenzijntegroot.Erismetnamesprakevanoverlastdoorcriminelejeugdbendes.Dooreenintensievesamenwerkingtussenwelzijn,descholenenhetjeugdwerkwordtalveelbereikt.InMolenwijkzijnertweeBuurtinterventieteamsactiefenisereenstructuurvanstraatvertegenwoordigers.BijnadehelftvandebewonersinSpoorwijkvoeltzichnietveiligindeeigenbuurt.Bewonerszijnvooralbangvoorinbrakenencriminaliteitonderjongeren.DewijkheefteenactiefBuurtinterventieteamdat

nauwsamenwerktmetdebewonersorganisatie,politieengemeente. VanuithetVadercentrumADAMlopendebuurtvadersdoordewijkensignalerenhetalseriets‘mis’is.Datkangaanovereenkapotlichtineenlantaarnpaaltotvandalismeindewijk.Waarmogelijkgrijpenzeookin–waarbijzezelfvertellendatdatnietaltijdevenmakkelijk

34

is.TijdensOudenNieuwhebbendebuurtvaderseenbelangrijkerolinhetbewakenvanderustronddegrotepleinen.Tochzietzijbrederindewijkwelveelproblemendiehunzorgenbaren:depolarisatieindesamenleving.Mensenpratenteweinigmetelkaar,enzijnhardoveranderegroepen.Ookzienzeinanderewijkenweiniginitiatievenalshetmannencentrum.Wathembetreftzoudemethodeveelbrederenvakeringezetkunnenworden.Datmoetnietvandegemeentekomen,maarvanuitmensenzelf. InLaakCentraalisdeparkeerdrukhoogenervarenbewonershetalseenprobleemdaterbetaaldparkerenisrondomdesportvelden(indebuurtvanHVVLaakkwartier)enbij(vrijwilligers-)organisaties.OokdeondernemersaandeGoeverneurlaanervarenparkeerproblemenbijhetladenenlossenvanleveranciers.GelukkigisereenmooieoplossinggevondenvoordeparkeerproblemenbijHVVLaakkwartier,nuishetzaakdeandereaantepakken.Sommigestratenindewijkzijntesmalmetdehuidigeparkeerdruk,waardoorervoorgroenenfietsbijnageenruimtemeeris. LaakCentraalkenteenaantalzeeractievebewonersinitiatievenenvrijwilligersorganisaties.ZoisereenactiefWijkberaadLaakCentraal.VoetbalverenigingHVVLaakkwartiergeldtalseengeslaagdvoorbeeldvaneenBuurthuisvandeToekomst:hetgebouwendevoorzieningenwordenvoorverschillendefunctiesgebruikt.HetCentrumJonckbloetpleinbereiktmetzijnactiviteiteneendoelgroeptotverbuitenLaak.DaarnaastbestaaterinLaakCentraaleenstevigestructuurvanstraatvertegenwoordigersdiezichinzettenalsogenenorenvandebuurt.DesituatieindeHildebrandstraatzousterkverbeterdwordenalseendeelondertunneldzoukunnenworden. InMolenwijkzijnbewonersoverhetalgemeentevredenoverdehoeveelheidspeelplekkenenvoorzieningenvanjongeren.Zezijneenstukmindertevredenoverhetonderhoudvandepubliekeruimte.Hetbetreftvoornamelijkhetonderhoudvangroenenstratenenpleinen.Tegelijkertijdvoelenlangnietallebewonersenwinkelierszichnietergverantwoordelijkvoorhunwoonomgeving.OmdeBinckhorstbetertebetrekkenbijMolenwijktebetrekken,zoueenbrugoverdeTrekvlieteengoedinitiatiefzijn.

35

# B I J Z O N D E R : C O O P E R A T I E F E I G E N W I J Z E R OphetgebiedvanduurzaamheidenvergroeningisheteerdergenoemdeCoöperatiefEigenwijzernuhardaandeslagmeteennieuwproject.Doorhetplaatsenvanfijnstofplantenopcrucialepuntenindestadinspeciaaldaarvoorontwikkeldebakkenwordtverminderingvanfijnstofeneenverbeteringvandeluchtkwaliteitindestadbewerkstelligd.Dezeproblemenwordenveroorzaaktdoorroetdampvanhetautoverkeer,maarookdoordeslijtagevanhetrubbervanautobandenophetasfalt.Erwordtnuonderzoekgedaannaarhetplaatsenvan200bakkenmetfijnstofplantendoordehelestad.NaastdeverminderingvanfijnstofenverbeteringvanluchtkwaliteitkunnendezebakkenvolgensEigenwijzerookeffectiefbenutwordenvooreenvergroeningvandestad.HetplanisombijvoorbeelddezebakkenmetappelbomenteplaatsenopdeBinckhorstlaan.Debomenvolbloesemomdewijkteverfraaien,vervolgenskunnendebomenopeenbraakliggendterreinwordengeplaatstwaarbewonersvrijzullenkunnenplukken.Alshetslaagt,kanditwordenuitgezetinderestvandestad.CoöperatiefEigenwijzervraagtsteunentoestemmingvandegemeenteomditfijnstofprogrammadoortekunnenzettenengrootuittezetten.

SommigedelenvanMolenwijkstemmennietvrolijk.Sommigestratenliggeneropzijnzachtsgezegdtroosteloosbij.Allebomenzijnverdwenen(wantgekapt),hetisercompleetversteendenbehalveonkruidopelkehoekvandestraatisergeengroentevinden.Erligtoveralrommelopstraatvanlaksebewonersenmensendie’savondsopstraathangen.Wesprekenmeteenmandieophetpuntstaatteverhuizenvanwegedeslechtestaatvandestraat.Elkeavondstaanervelemensenhangendrondomzijnslaapkamerraamopdebeganegrond.Hijkanernietvanslapenenaanschouwt’sochtendsmoedeloosderommelrondomzijnhuis. BewonersvanSpoorwijkmakenzichzorgenoverhetonderhoudvandeopenbareruimteenzeervarenmeerverloederingensocialeoverlastdangemiddeldinDenHaag. InLaakhavenervarenmenseninhetgebiedvandeNeherkadetotaandeLaakwegweinigsocialecohesieenweinigbetrokkenheidbijdebuurt.Erisinditgebiedsprakevanveelouderendiezichvaakeenzaamengeïsoleerdvoelen.Degebiedenronddehavens,bedrijventerreinen,hetstationendehoogbouwzorgenvooranonimiteitenbewonersvoelenzichdaaronveilig.Indehoogbouwcomplexenissprakevanvervuiling,inbrakenenvernielingen.Bewonersgooienafvalvandeflatsnaarbenedenenhoudendeomgevingvandeflatsnietbij. ErzijnookgoedeveranderingenophetgebiedvanleefbaarheidgaandeinLaak.HetgebouwvoorhetkasteelopdeBinckhorstzalwordengeslooptendeomgevingzalwordenvergroend.Eeninitiatiefdatwetoejuichen.DeoeversvandeLaakzijneenaantaljarengeledenaangepaktenvormennueenmooigebiedinhetstadsdeel.VanuitdewijkaanpakwordthetJonckbloetpleinheringerichtmetdrieterrassenenmeergroen.ErwordenextramiddelenvrijgemaaktomhetCromvlietpleinomtebouwentotstadspark,enerwordteenstadsstrandvoorkinderengecreëerdbijPaviljoenKobus.

36

#NUTTIG: LEVE LAAK LeveLaakiseenbewonersgroepronddeVanMusschenbroekstraatdiezichsamenorganiserenvooreengroenereenveiligereleefomgeving.ZijzijnbijvoorbeeldergbezorgdoverdeontwikkelingenrondhetPuntpark,maarzijnookvolideeënomdeleefomgevingteverbeterenendekindvriendelijkheidvandebuurttevergroten.LeveLaakzietgraagdaterwordtopgetredentegenbijplaatsingenbijondergrondsevuilcontainers,dezezijntevaakoverbelast.Ookzijnervolgenshunteveelgrofvuilplaatsingenopstraatzonderdathiervooreenafspraakisgemaakt. InLaakhavenmoetdeleefomgevingwordenheringericht.Erzijnopditmomentteweinigwijkvoorzieningen,zoalsspeeltuinen,sportterreinen,looproutes,verlichtingengroen.Erbestaanteveelgevaarlijkeenonveiligesituatiesvoordefietsinhetverkeer.EenmogelijkheidisomvandelocatievandeRAC-halleneencentraleontmoetingsplektemakenenvandeLaakkade,uniekvoorDenHaag,eentoeristischetrekpleistertemaken.OmdatbeterinterichtenmoetdegemeenteeenhernieuwdevisieopdegebiedsontwikkelingLaakhavenontwikkelenmetspeciaalhetoogopsocialeveiligheidenleefbaarheid.

C O N C R E T E A C T I E S

1. OpenenvaneenkoffietentophetPuntplein,projecti.s.m.bewonersLeveLaak,terbevorderingvanhetsociaalveiligheidsgevoelencohesieindebuurt.

2. Hetstimulerenvanmeldingenenhetinformerenvandemogelijkhedenvanmelden

bij14070.BewonersstimulereneninformerenmeetedoenmetWhatsapp-groepenenhetBuurtpreventieteam.Goede,tijdigeterugkoppelingvanmeldingennaarBuurtpreventieteam.Meldenhelpt!

3. Hetverdervergroenenvanhetstadsdeelvoorbewonersteondersteunenbijhet

aanvragenenonderhoudenvangeveltuintjesenboomkragen.Erisnogergveelasfalt.Datkanbeter.

4. Degemeentemoetzorgdragenvooreengoedinformatiekanaalvoorhetstadsdeel.

Eenwebsiteofeenhuis-aan-huisblad.Ditluktdebewonersnietalleen,maariswelvangrotewaarde,dusisgemeentelijkeondersteuninggewenst.

5. Tegengaanvanparkeeroverlastdoorbeterecontroleenhetplaatsenvanmeer

paaltjes,zodatkinderenweerveiligkunnenspelen.

6. HetparkHofvanHedenmoetverbeterdworden.Hetiseenmooipark,maarheefteengeslotenuitstraling.Datkanopenenbeter.

37

7. InMolenwijkmoetbekekenwordenofeengrootstadsparktotdemogelijkheden

behoort.

8. Betereaanpakeninformatievoorzieningmetbetrekkingtothang-ensluitwerkindelenvanLaakwaarvaakwordtingebroken.Preventievoorlichtingenbewonersavondenoverinbrakenorganiseren.

9. Periodiekoverlegtussendepolitieendewijkbewonersopzettenoverdeprioriteiten

indebuurtophetgebiedvanveiligheidenoverlast.

10. Gesprekaangaanmetpandbeheerdersenwijkbewonersombijleegstandvanpandentekijkenofenhoehetleegstaandepandeenmaatschappelijkefunctiekankrijgenindewijk.

11. Ondersteunenvanwijkactiviteitendieeenbreedpubliekaantrekkenendesociale

interactietussengroepenbewonersbevorderen.Dezeontmoetingenzobreedmogelijkenopverschillendeplaatsenindewijkopzetten.

38

V E R A N T W O O R D I N G VoordesamenstellingvanonsrapportisdePvdAeenhalfjaarlangregelmatiginLaakgeweest.Wehebbentientallengesprekkengevoerdmetbewonersenondermeerdevolgendeactiesgehoudenen/oforganisatiesbezocht:

• BASISSCHOOL DE REGENBOOG • BEWONERSORGANISATIE SCHIPPERSKWARTIER • BEWONERSORGANISATIE LAAKKWARTIER-NOORD • BEWONERSORGANISATIE SPOORWIJK • BINK36 • BUURTINTERVENTIETEAM SPOORWIJK • BUURTVADERS LAAK CENTRAAL • CENTRUM JONCKBLOETPLEIN • COÖPERATIEF EIGENWIJZER • DE OASE • DE PANDBRIGADE LAAK • DE WEGGEEFWINKEL • HET ESLOO COLLEGE • HET HINDOECENTRUM • HVV LAAKWARTIER & BUURTHUIS VAN DE

TOEKOMST • JERO PAPIERWARENFABRIEK • KINDCENTRUM KOSMOS • LEVELAAK • MOOOF

• PAVILJOEN KOBUS • PVDA WIJKTEAM LAAK • QUARTIER LAAK • RESTO VAN HARTE LAAK • SERVICEPUNT ARBEID LAAK • SERVICEPUNT LAAK • SKATEPARK SWEATSHOP • STADSDEELKANTOOR LAAK & • STADSDEELDIRECTEUR HASSAL EL HOUARI • STEK • STICHTING KERK IN LAAK

• STICHTING MOOI LAAK

• STICHTING WIJKBERAAD LAAKHAVEN

• TAAL IN DE BUURT

• THE DREAMFACTORY/OMAR MUNIE CLOTHING

• WIJKAGENT SPOORWIJK

• WIJKBERAAD LAAK CENTRAAL

• WIJKCENTRUM CROMVLIETPLEIN

• GERT VAN WIJKSCHOOL

• THE DUTCH TULIP

• VADERCENTRUM ADAM

• VOEDSELBANK LAAK

39

LAAK HET ARME BROERTJE VAN DE HAAGSE BEEK

WERD NIET OP WELGELEGEN ZAND GEBOREN ZIJN EERSTE STAPJES DEED HIJ PLOMPVERLOREN OP GODVERLATEN VEENGROND, LAAG EN WEEK EEN BREEKBAAR LICHAAM, ONDERVOED EN BLEEK HEM WAS EEN ONFORTUINLIJK LOT BESCHOREN EEN TRAGE STROOM, BEROEMD NOCH UITVERKOREN HIJ ZAG HOE MEN MISPRIJZEND NAAR HEM KEEK MAAR TOCH, HIJ DOET NIET ONDER VOOR ZIJN BROER ZIJN BEDDING ZAL HET DAGLICHT NOOIT VERLATEN HIJ KRONKELT NIET, IS IJVERIG EN FIER EEN ONBAATZUCHTIG LEVEN, STIL EN STOER BEWEEGT HIJ LANGS DE ONBEWOGEN STRATEN BEHOREND TOT EEN ROEMRIJK HAAGS KWARTIER DAAN DE LIGT

40