RAPPORT 3: GEBRUIK VAN GEZONDHEIDS- EN … documenten/OH-NC_NL_2013.pdf · Gezondheidsenquête...

GEZONDHEIDSENQUETE 2013

RAPPORT 3: GEBRUIK VAN GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSDIENSTEN

Sabine Drieskens, Lydia Gisle (ed.)

Wetenschappelijk Instituut VolksgezondheidOperationele Directie Volksgezondheid en surveillanceJ. Wytsmanstraat 14B-1050 Brussel+32 2 642 50 25E-mail: [email protected]

Depotnummer: D/2015/2505/01Intern referentienummer PHS Report 2015-002

8. Contacten met beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen

AUTEURSabine DRIESKENS

Gelieve bij het verwijzen naar resultaten van dit hoofdstuk de volgende referentie te gebruiken: Drieskens S. Contacten met beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen. In: Drieskens S, Gisle L (ed.). Gezondheidsenquête 2013. Rapport 3: Gebruik van gezondheids- en welzijnsdiensten. WIV-ISP, Brussel, 2015

385N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| IN

HO

UD

STA

fEL

INHOUDSTAFEL

Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387

1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389

2. Vragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391

3. Indicatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

4. Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

4.1. Raadplegen van beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen en de belangrijkste typen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

5. Bespreking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

6. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407

7. Tabellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409

387N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| SA

mEN

VATT

ING

SAMENVATTING

Dit hoofdstuk geeft een schatting van het raadplegen van een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze, en meer specifiek van de vier typen bepaald in de “wet Colla”: homeopathie, acupunctuur, chiropraxie en osteopathie. In 2014 werden bepaalde aspecten van deze wet bekrachtigd. Alleen artsen, tandartsen en vroedvrouwen kunnen de complementaire titel van homeopaat dragen. De beoefening van andere niet-conventionele geneeswijzen door een niet-arts komt neer op de onwettige uitoefening van de geneeskunde.

In 2013 heeft 8% van de bevolking in België in de 12 maanden voorafgaand aan het interview een beoe-fenaar van een niet-conventionele geneeswijze geraadpleegd. Het gaat hierbij, in volgorde van belang, om een osteopaat (6%), een homeopaat (2%), een chiropractor of kraker (1%) en een acupuncturist (1%). Een deel van de bevolking heeft dus verschillende beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen geraadpleegd.

Vrouwen doen vaker (9%) beroep op een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze dan man-nen (7%). Een dergelijk verschil kan worden teruggevonden voor de vier typen van niet-conventionele geneeswijzen besproken in dit rapport. Niet-conventionele geneeswijzen zijn populairder op middel-bare leeftijd (13% van de mensen tussen 35 en 54 jaar hebben hierop in de afgelopen 12 maanden beroep gedaan); ze worden daarentegen weinig gebruikt in de jongste en de oudste leeftijdsgroep (4% van de kinderen van 0-14 jaar en 3% van de 75-plussers). Daarnaast zijn niet-conventionele geneeswij-zen veel populairder bij de hoogst opgeleiden (12% doet er beroep op tegenover 1% à 6% van de lager opgeleiden).

Het percentage personen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraad-pleegd, is stabiel gebleven tussen 2001 (10%) en 2008 (11%), om vervolgens te dalen in 2013 (8%). Voor homeopathie (van 6% in 2001 tot 2% in 2013), acupunctuur en chiropraxie stellen we een daling (beide van 2% in 2001 tot 1% in 2013) over de tijd vast; voor osteopathie een stijging (van 4% in 2001 tot 6% in 2013) over de tijd.

Wat het raadplegen van een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze (algemeen) betreft, zijn er geen verschillen tussen de gewesten, maar wel per type geneeswijze: het percentage mensen dat in de afgelopen 12 maanden een homeopaat of acupuncturist heeft geraadpleegd is hoger in het Brussels Gewest (respectievelijk 3% en 2%), voor een chiropractor is dit percentage hoger in het Vlaams Gewest (2%) en tot slot voor een osteopaat hoger in het Waals Gewest (7% t.o.v. 5% in het Vlaams Gewest).

389N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 1.

INLE

IDIN

G

1. INLEIDING

Een niet-conventionele geneeswijze, vaak ook alternatieve geneeswijze1 genoemd, is een behandel- of onderzoeksmethode waarvoor, in tegenstelling tot de conventionele geneeskunde, geen algemeen aan-vaard wetenschappelijk bewijs van geneeskundige effectiviteit geleverd is. Niet conventionele genees-wijzen worden bestempeld als ‘complementair’ wanneer ze samen met conventionele behandelingen worden gebruikt, dus als aanvulling of ondersteuning, en als ‘alternatief’ wanneer ze in de plaats van een conventionele behandeling worden gebruikt (1).

In antwoord op een Europese vraag en om de patiënten te beschermen werd in 1999 de “wet Colla” uitgevaardigd, met als doel het erkennen van vier niet-conventionele geneeswijzen: homeopathie, acupunctuur, chiropraxie en osteopathie. Deze wet beoogt dat elke patiënt steeds kan rekenen op kwaliteitsvolle zorgen. Dit moet voornamelijk worden gegarandeerd door een wettelijk kader voor niet-conventionele geneeswijzen teneinde deze praktijken te definiëren, hun beoefenaars te registreren en zowel hun praktijk als de geregistreerde beoefenaars te machtigen. In 2014 werden bepaalde aspecten van de “wet Colla” bekrachtigd. Alleen artsen, tandartsen en vroedvrouwen kunnen de complementaire titel van homeopaat dragen. De beoefening van andere niet-conventionele geneeswijzen door een niet-arts komt tot op de dag van vandaag nog steeds neer op de onwettige uitoefening van de geneeskunde (1). Dit hoofdstuk spits zich toe op deze vier niet-conventionele geneeswijzen die als volgt worden gedefinieerd2:

• homeopathie, het doel van deze behandeling is het verkrijgen van een therapeutisch effect op de symptomen én een verhoging van het algemene gezondheidsniveau, door de toediening van een gelijkend, gedynamiseerd en eventueel verdund geneesmiddel om zodoende neven-werkingen zo klein mogelijk te houden;

• acupunctuur is oorspronkelijk een onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunde. Hierbij worden roestvrije staalnaalden op zogenaamde acupunctuurpunten in het lichaam gestoken. Bij moderne toepassing kunnen eventueel andere stimuli op punten van keuze worden toege-past, zoals bestraling met laser, een laagfrequente wisselstroom op de geplaatste naalden of zelfs toediening van kleine injecties in acupunctuurpunten;

• chiropraxie is gericht op stoornissen aan de wervelkolom en het zenuwstelsel. De nadruk ligt op de manuele technieken (met de hand) inclusief mobilisatie en manipulatie van gewrichten, met bijzondere aandacht voor verplaatsingen (subluxaties). De bedoeling is om hiermee ook het functioneren van het zenuwstelsel en de algemene gezondheid te verbeteren;

• osteopathie is een therapeutische en diagnostische manuele benadering van de pathologieën die zich uitsluitend richt op het niet normaal bewegen van het bewegingssysteem (locomoto-risch stelsel) en het perifere zenuwstelsel.

Niet-conventionele geneeswijzen worden vooral gewaardeerd door mensen die op zoek zijn naar een aanpak waarbij de patiënt als een geheel wordt beschouwd (dus zowel op lichamelijk, psychologisch als sociaal vlak), waar aandacht is voor persoonlijke kenmerken, de ziekte van de patiënt en zijn voor-geschiedenis worden geëvalueerd en er betrokkenheid is in de keuze van behandeling (holistische beschouwing van een persoon). Voor anderen is het dan weer een cultureel fenomeen, waarbij op een nieuwe manier gekeken wordt naar ziekte en genezing (2).

De verplichte ziekteverzekering voorziet geen terugbetaling voor deze niet-conventionele geneeswij-zen3. Een aantal van die geneeswijzen wordt in het kader van de aanvullende verzekering wel gedeelte-lijk terugbetaald door de ziekenfondsen. Wat, hoeveel en onder welke voorwaarden wordt terugbetaald, verschilt van ziekenfonds tot ziekenfonds.

1 http://nl.wikipedia.org/wiki/Alternatieve_geneeswijze

2 http://www.gezondheid.belgie.be/eportal/Aboutus/crossborder_healthcare/foreignvisitors/providers/Individual-healthcare-provider/List-healthcare-professions/Non-conventional-practices/19089603_NL?ie2Term=Zulassung&ie2section=83&fodnlang=nl

3 http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=8377

390

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

1. IN

LEID

ING

In 2001 publiceerde de WGO een rapport (3) over het gebruik van niet-conventionele geneeswijzen. Uit de cijfers voor België blijkt dat 40% van de Belgische bevolking ooit een beoefenaar van niet-conventi-onele geneeswijzen raadpleegde. De resultaten van een enquête uitgevoerd door het Kenniscentrum (KCE) in 2009 liggen in dezelfde lijn: een derde van de respondenten heeft minstens één keer in zijn/haar leven een alternatieve therapeut geraadpleegd (4). De niet-conventionele geneeswijzen spelen dus een niet onbelangrijke rol in de Belgische gezondheidssector. De Gezondheidsenquête biedt de mogelijkheid informatie te verzamelen op niveau van de gehele bevolking en om verschillen in verband met socio-demografische factoren en factoren gerelateerd aan de gezondheidstoestand te bestuderen. De enquête laat echter niet toe te bepalen of de aangegeven beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze gerechtigd is of niet.

391N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 2.

VRA

GEN

2. VRAGEN

De vraag die in de Gezondheidsenquête 2013 rond het gebruik van niet-conventionele geneeswijzen werd opgenomen, is de volgende:

OH02 Hebt u de afgelopen 12 maanden, dus sinds ____/____/______ de volgende gezondheids-werkers geraadpleegd? (meerdere antwoorden mogelijk)

01. Homeopaat

02. Acupuncturist

03. fytotherapeut of kruidengenezer

04. Chiropractor of kraker

05. Osteopaat

06. Andere beoefenaar van een alternatieve geneeswijze, omschrijf:

07. Geen beoefenaar van alternatieve geneeswijzen

In de inleiding van deze module in de vragenlijst wordt vermeld dat de vragen gaan “over contacten voor uzelf” met deze gezondheidswerkers.

Bij deze vraag ontvangt de respondent een kaart waarop de verschillende beoefenaars van alternatieve geneeswijzen staan vermeld. Het betreft hier een vraag waar meerdere antwoorden mogelijk zijn, dus meerdere beoefenaars van alternatieve geneeswijzen kunnen worden aangegeven.

393N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 3.

IND

ICAT

ORE

N

3. INDICATOREN

Deze module omvat de volgende indicatoren:

OH02_1 Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden

De lijst van typen van beoefenaars van niet-conventionele geneeswijze is in de loop van de verschil-lende gezondheidsenquêtes steeds veranderd. Om een zekere consistentie te garanderen, is de indi-cator OH02_1 in dit rapport4 beperkt tot een combinatie van de vier belangrijkste typen die sinds de enquête van 2001 steeds in de lijst zijn opgenomen: homeopaat, acupuncturist, chiropractor of kraker en osteopaat.

Daarnaast zal ook elk van deze vier typen van beoefenaars van een niet-conventionele geneeswijze ver-der worden besproken. Opgelet: de som van de percentages van deze vier typen is niet gelijk aan het percentage van de algemene indicator OH02_1, omdat het mogelijk is dat een respondent meerdere beoefenaars van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden.

OH0201_1 Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden

OH0202_1 Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden

OH0204_1 Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden

OH0205_1 Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden

4 In de vorige rapporten is deze indicator (OH02_1) vaak een combinatie van de volledige lijst van typen van beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen opgesomd in de desbetreffende enquête. Hierdoor zal in dit rapport de prevalentie van OH02_1 berekend voor voorgaande jaren verschillend zijn van de prevalentie in vorige rapporten.

395N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 4.

RES

ULT

ATEN

4. RESULTATEN

4.1. RAADPLEGEN VAN BEOEfENAARS VAN NIET-CONVENTIONELE GENEESWIJZEN EN DE BELANGRIJKSTE TYPEN

4.1.1. BELGIË

In de 12 maanden voorafgaand aan het interview had 8,3% van de bevolking in België een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze geraadpleegd. Het gaat hierbij, in volgorde van belang, om een osteopaat (5,7%), een homeopaat (1,8%), een chiropractor of kraker (1,0%) en een acupuncturist (0,7%). Een deel van de bevolking heeft dus verschillende typen van beoefenaars van niet-conventionele geneeswijzen geraadpleegd.

Analyse volgens leeftijd en geslachtHet percentage vrouwen (9,4%) dat een beroep doet op een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze is hoger dan het percentage mannen (7,1%), een significant verschil na correctie voor leeftijd. Vanaf de leeftijdsgroep van 25-34 jaar neemt het percentage mensen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze raadpleegt toe, om te pieken in de leeftijdsgroepen van 35-44 jaar (12,9%) en 45-54 jaar (13,1%), om daarna vanaf de leeftijd van 55 jaar terug af te nemen. Vooral in de leef-tijdsgroep van 55-64 jaar doen er meer vrouwen (12,3%) dan mannen (6,5%) een beroep op een beoefe-naar van een niet-conventionele geneeswijze (figuur 1).

figuur 1 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013.

396

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

4. R

ESU

LTAT

EN

Elk type van beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze wordt steeds meer geraadpleegd door vrouwen dan mannen. Wat de verdeling volgens leeftijd betreft, wordt een homeopaat het vaakst geraadpleegd in de leeftijdsgroep van 35-44 jaar (3,2% - figuur 2), een acupuncturist in de leeftijdsgroep van 25-34 jaar (1,2% - figuur 3), een chiropractor of kraker in de leeftijdsgroep van 45-54 jaar (2,4% - figuur 4) en een osteopaat in de leeftijdsgroep van 45-54 jaar (9,2% - figuur 5).

figuur 2 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013.

figuur 3 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013.

397N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 4.

RES

ULT

ATEN

figuur 4 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013.

figuur 5 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013.

Analyse volgens socio-economische achtergrondkenmerkenHet raadplegen van een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze hangt samen met het opleidingsniveau. Het percentage personen dat er gebruik van maakte in de 12 maanden voorafgaand aan het interview stijgt van 1,2% bij personen met hoogstens een diploma lager onderwijs tot 5,3% à 6,3% bij personen met een diploma lager of hoger secundair, om 12,0% te bereiken bij personen met een diploma hoger onderwijs. Het percentage van de laagst opgeleiden is significant lager dan dat van de hogere opleidingsniveaus na correctie voor leeftijd en geslacht.

398

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

4. R

ESU

LTAT

EN

Na correctie voor leeftijd en geslacht worden er geen verschillen in het raadplegen van een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze tussen de verschillende urbanisatieniveaus vastgesteld.

Evolutie over de tijdHet percentage mensen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraad-pleegd, is na correctie voor leeftijd en geslacht, tussen 2001 (10,4%) en 2008 (10,8%) zo goed als stabiel gebleven, maar is in 2013 (8,3%) significant gedaald.

figuur 6 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens gewest en jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013.

399N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 4.

RES

ULT

ATEN

Het percentage mensen dat een homeopaat heeft geraadpleegd, evolueert als volgt (figuur 7): stabiel tussen 2001 (5,9%) en 2004 (5,8%), om daarna significant af te nemen tot 4,0% in 2008 en tot slechts 1,8% in 2013. De verschillen tussen 2013 en de voorgaande jaren zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht.

figuur 7 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens gewest en jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013.

Het percentage mensen dat beroep deed op een acupuncturist is stabiel gebleven tussen 2001 (1,5%) en 2008 (1,6%), om daarna sterk af te nemen tot 0,7% in 2013 (figuur 8). De verschillen tussen 2013 en de voorgaande jaren zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht.

figuur 8 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens gewest en jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013.

400

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

4. R

ESU

LTAT

EN

Het percentage mensen dat beroep deed op een chiropractor of kraker is constant gebleven tussen 2001 (1,6%) en 2008 (1,8%), maar is in 2013 gedaald (1,0%), een significant verschil na correctie voor leeftijd en geslacht (figuur 9).

figuur 9 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens gewest en jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013.

Het percentage mensen dat beroep deed op een osteopaat is, na correctie voor leeftijd en geslacht, sta-biel gebleven tussen 2001 (3,9%) en 2004 (4,3%), gestegen tot 6,4% in 2008, om daarna terug te stabili-seren (5,7%).

figuur 10 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens gewest en jaar, Gezondheidsenquête, België, 2013.

401N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 4.

RES

ULT

ATEN

4.1.2. GEWESTEN

In het Vlaams Gewest heeft 7,7% van de bevolking een beoefenaar van een niet-conventionele genees-wijze geraadpleegd, in het Brussels Gewest gaat het om 9,5% en in het Waals Gewest om 8,8%. De ver-schillen tussen de gewesten zijn niet significant na correctie voor leeftijd en geslacht.

Het percentage mensen dat een homeopaat raadpleegt, is hoger in het Brussels Gewest (3,0%) dan in het Vlaams (1,5%) en het Waals Gewest (1,7%). Dit is ook zo voor wat het raadplegen van een acupunctu-rist betreft: 1,7% in het Brussels Gewest tegenover 0,4% in het Vlaams en 0,8% in het Waals Gewest. Het percentage mensen dat een chiropractor raadpleegt, is dan weer hoger in het Vlaams Gewest( 1,5%) dan in het Brussels (0,2%) en het Waals Gewest (0,4%). Tot slot is het percentage mensen dat een osteopaat raadpleegt hoger in het Waals Gewest (6,6%) dan in het Vlaams Gewest (5,0%). Al deze verschillen zijn significant na correctie voor leeftijd en geslacht.

Vlaams GewestIn het Vlaams Gewest heeft 7,7% van de bevolking in de 12 maanden voorafgaand aan het interview een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze geraadpleegd. De verdeling volgens geslacht en leeftijd komt overeen met die voor het ganse land: het percentage is significant hoger bij vrouwen (8,7%) dan bij mannen (6,8%) en neemt toe met de leeftijd om 14,5% te bereiken in de leeftijdsgroep van 45-54 jaar, om daarna terug af te nemen (figuur 11).

figuur 11 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013 – Vlaams Gewest

Zoals voor het ganse land zijn er verschillen volgens opleiding: personen met een diploma hoger onder-wijs (10,4%) raadplegen vaker een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze dan de lager opgeleiden; significante verschillen na correctie voor leeftijd en geslacht. Zoals voor het ganse land zijn er geen verschillen op niveau van de urbanisatiegraad.

De evolutie over de tijd van het percentage mensen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze raadpleegt, is in het Vlaams Gewest anders dan die voor het ganse land (na correctie voor leeftijd en geslacht): geen significante verandering van de prevalentie over de jaren (figuur 6).

402

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

4. R

ESU

LTAT

EN

Brussels GewestIn het Brussels Gewest heeft 9,5% van de bevolking in de 12 maanden voorafgaand aan het interview een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze geraadpleegd. Zowel de verdeling volgens geslacht als leeftijd is anders dan die voor het ganse land: geen significante verschillen tussen mannen en vrou-wen en het percentage neemt ook wel toe met de leeftijd (behalve een daling in de leeftijdsgroep van 45-54 jaar), maar piekt op latere leeftijd, nl. in de leeftijdsgroep van 55-74 jaar (14%) (figuur 12).

figuur 12 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013 – Brussels Gewest

Zoals voor het ganse land zijn er verschillen volgens opleiding: personen met een diploma hoger onder-wijs (15,6%) raadplegen vaker een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze dan de lager opgeleiden; significante verschillen na correctie voor leeftijd en geslacht.

De evolutie over de tijd van het percentage mensen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze raadpleegt, is in het Brussels Gewest anders dan die voor het ganse land (na correctie voor leeftijd en geslacht): geen significante verandering van de prevalentie over de tijd (figuur 6).

Waals GewestIn het Waals Gewest heeft 8,8% van de bevolking in de 12 maanden voorafgaand aan het interview een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze geraadpleegd. De verdeling volgens geslacht en leeftijd komt overeen met die voor het ganse land: percentage is significant hoger bij vrouwen (10,3%) dan bij mannen (7,1%) en neemt toe met de leeftijd om reeds 14,1% te bereiken in de leeftijdsgroep van 35-44 jaar, om daarna terug af te nemen (figuur 13).

403N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 4.

RES

ULT

ATEN

figuur 13 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, volgens leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, 2013 – Waals Gewest

Zoals voor het ganse land zijn er verschillen volgens opleiding: personen met een diploma hoger onder-wijs (13,9%) raadplegen vaker een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze dan de lager opgeleiden; significante verschillen na correctie voor leeftijd en geslacht. Zoals voor het ganse land zijn er geen verschillen op niveau van de urbanisatiegraad.

De evolutie over de tijd van het percentage mensen dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze raadpleegt, is in het Waals Gewest anders dan die voor het ganse land (na correctie voor leeftijd en geslacht): geen significante verandering van de prevalentie over de jaren (figuur 6).

405N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 5.

BES

PREK

ING

5. BESPREKING

In 2013 deed 8% van de bevolking in België een beroep op een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze in de 12 maanden voorafgaand aan het interview. Dit percentage is gedaald ten opzichte van 2001 (10%), toen dit onderwerp voor de eerste keer in de enquête werd opgenomen. Osteopathie (6%) is de populairste niet-conventionele geneeswijze in vergelijking met homeopathie (2%), chiropraxie (1%) en accupunctuur (1%). In 2009 heeft ook het Kenniscentrum (KCE) een enquête uitgevoerd bij een representatieve steekproef van Belgische volwassenen. Zij stelden vast dat in de 12 maanden vooraf-gaand aan het interview 7% een osteopaat had bezocht, 6% een homeopaat, 2% een chiropractor en 3% een acupuncturist (4). Deze percentages liggen iets hoger (vooral wat homeopathie betreft) dan die van de Gezondheidsenquête 2013, maar zijn wel in lijn met die van de Gezondheidsenquête 2008.

Het is waarschijnlijk dat de mensen niet altijd het onderscheid kennen tussen de verschillende thera-pieën, waar de behandeling erg gelijkaardig is, zoals bij osteopathie en chiropraxie, of tussen behan-delingen die dezelfde remedies gebruiken die, hoewel ze zeer verschillend zijn qua concentratie van actieve bestanddelen, vaak als gemeenschappelijk kenmerk hebben dat ze gebaseerd zijn op planten. Het is ook waarschijnlijk dat het feit dat meer beroep gedaan wordt op een osteopaat dan op een chirop-ractor beïnvloed wordt door het aanbod. Op basis van de ledenlijsten van de verschillende door de fOD Volksgezondheid erkende verenigingen van osteopaten en chiropractors, kan worden vastgesteld dat het aantal osteopaten in België aanzienlijk hoger is dan het aantal chiropractors. Hierbij worden uiter-aard de praktiserende osteopaten en chiropractors die in België actief zijn zonder te zijn aangesloten bij een beroepsvereniging niet mee in rekening genomen (5).

De groepen die relatief meer beroep doen op een beoefenaar van een non-conventionele geneeswijze zijn vrouwen (9%), mensen van middelbare leeftijd (13% van de personen van 35 tot 54 jaar) en hoger opgeleiden (14%). Dit werd ook in een andere studie aangetoond5 (6). De socio-economische verschillen kunnen deels verklaard worden door het feit dat, hoewel voor sommige consultaties voorzien wordt in een (gedeeltelijke) terugbetaling door sommige ziekenfondsen, de terugbetaling minder goed is dan bij een consultatie bij een conventionele arts (5). Een andere verklaring zou kunnen zijn dat hoger opgelei-den beter geïnformeerd zijn over ziekten en gezondheidsaspecten6,7. Daarnaast gaat het beroep doen op niet-conventionele geneeswijzen vaak samen met een gezonde leefstijl7, welke vaker voorkomt bij hoger opgeleiden.

Volgens het KCE wijzen patiënten die al een alternatieve therapeut hebben geraadpleegd de conven-tionele geneeskunde niet af, maar spreken deze eerder over een aanvulling, vaak voor dezelfde medi-sche reden. Toch lijken ze op de hoogte te zijn van de kloof tussen conventionele artsen en alternatieve therapeuten. Regelmatige gebruikers aarzelen vaak om hun conventionele arts te informeren over het feit dat ze ook beroep doen op niet-conventionele geneeswijzen. Bijgevolg zijn de artsen en de thera-peuten vaak niet op de hoogte van de behandelingen die hun patiënten elders krijgen. Het gebrek aan dit algemeen overzicht van de behandelingen die de patiënten krijgen, komt de kwaliteit van gezond-heidszorg niet ten goede. Bovendien weten de patiënten momenteel niet of de gecontacteerde beoefe-naar van een niet-conventionele geneeswijze wettelijk bevoegd is, waardoor de patiënten geen enkele garantie van de kwaliteit hebben tot ze met de behandeling beginnen. Door gebrek aan erkenning van de therapeut en bescherming van de titel van osteopaat of chiropractor, heeft de patiënt geen enkele objectieve gids die hem/haar kan ondersteunen bij zijn/haar keuze van een bepaalde therapie of thera-peut. Zodoende kunnen ze alleen rekenen op hun subjectieve ervaring en op het advies van kennissen. Daarnaast zijn de praktijken van therapeuten uitsluitend privé, waardoor het niet mogelijk is te vertrou-wen op een instelling (medisch centrum, ziekenhuis,…) waar de praktijk gevestigd zou kunnen zijn (1).

Ook toont onderzoek van het KCE duidelijk de vele problemen waarvoor homeopaten worden geraad-pleegd en hun verwante therapeutische effecten aan, maar er is geen wetenschappelijk bewijs van de

5 http://nccam.nih.gov/news/camstats/2007/camsurvey_fs1.htm?lang=en

6 http://www.dutchdailynews.com/more-higher-educated-people-in-the-netherlands-seek-alternative-medicine-therapies/

7 http://brainblogger.com/2014/06/09/who-uses-complementary-and-alternative-medicine/

406

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

5. B

ESPR

EKIN

G

gunstige effecten van een homeopathische behandeling. Het gegeven dat homeopathie complementair wordt gebruikt met een conventionele behandeling, of als alternatief ervan, versterkt de noodzaak de medische kennis over diagnose en conventionele behandelingen te hebben. Bovendien weten patiën-ten vaak niet of de homeopaat die ze raadplegen een medische arts is of niet. In geval homeopaten geen diploma van medisch arts hebben, dan is de vereiste competentie absoluut niet gegarandeerd, noch door hun opleiding als homeopaat noch door hun algemene opleiding. Dit brengt risico’s voor de patiënt met zich mee. Daarnaast zijn deze opleidingen momenteel niet onderschreven door een officiële externe inspectie. Bij homeopaten die een medische arts zijn, stelt zich nog een ander probleem. Het blijkt namelijk dat een groot aantal van hen extra opleidingen over homeopathie blijft volgen, maar niet over de conventionele geneeskunde, waardoor hun kennis niet langer actueel blijft (4).

Bijna drie kwart (73%) van de Belgische artsen is van mening dat homeopathie geen plaats heeft in de officiële gezondheidszorg. Ook tegenover andere alternatieve geneeswijzen staan de artsen eerder afke-rig. Dat blijkt uit een onderzoek dat werd uitgevoerd door de Artsenkrant en Le Journal du médecin.

De toekomst voor de niet-conventionele geneeswijzen in België ziet er niet rooskleurig uit. In de vorige regeerperiode ondervond de toenmalige minister van Volksgezondheid, mevr. Onkelinx, veel tegenstand toen ze werkte aan de erkenning van homeopathie, acupunctuur, chiropraxie en osteopathie. Door de huidige minister van Volksgezondheid, mevr. De Block, zal die houding zeker niet versoepeld worden. Zij wil namelijk van de wetenschappelijkheid het keurmerk van haar gezondheidsbeleid maken, wat erop neerkomt dat elke beleidsmaatregel op ‘evidence’ – op wetenschap en op bewijzen – moet stoelen8.

Gezien het feit dat een aanzienlijk deel van de bevolking beroep doet op niet-conventionele geneeswij-zen is de studie en de regelmatige opvolging ervan essentieel. Het is bovendien belangrijk deze praktij-ken goed te omkaderen om te kunnen garanderen dat deze niet schadelijk zijn, maar uitgevoerd worden door professionelen die een erkende vorming achter de rug hebben.

8 http://www.standaard.be/cnt/dmf20141102_01354274

http://www.standaard.be/cnt/dmf20141102_01354274

407N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 6.

BIB

LIO

GRA

fIE

6. BIBLIOGRAFIE

(1) De Gendt T, Desomer A, Goossens m, Hanquet G, Leonard C, melard f, et al. Stand van zaken voor de ostheopatie en de chiropraxie in België. Brussel; 2010. Report No.: KCE rapporten 148A.

(2) Tognetti Bordogna m. Regional Health Systems and non-conventional medicine: the situation in Italy. EPmA Journal 2011;2:411-23.

(3) Legal Status of Traditional medicine and Complementary/Alternative medicine: A Worldwide Review: A Worlwide Review. Geneva, Switzerland; 2001.

(4) De Gendt T, Desomer A, Goossens m, Hanquet G, Leonard C, mertens R, et al. Stand van zaken van de homeopathie in België. Brussel; 2011. Report No.: KCE reports 154A.

(5) Drieskens S, Van der Heyden J, Hesse E, Gisle L, Demarest S, Tafforeau J. Gezondheidsenquête België 2008, Rapport III - medische consumptie. Brussel: Operationele Directie Volksgezondheid en Surveillance, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid; 2010. Report No.: ISSN 2032-9172 - Depotnummer D/2010/2505/22 - IPH/EPI REPORTS N° 2010/019.

(6) Aldridge D. Unconventional medicine in Europe. The Journal of mind/Body Health 1994;10(2):1-12.

409N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

7. TABELLEN

Tabel 1 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

Tabel 2 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412

Tabel 3 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413

Tabel 4 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

Tabel 5 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415

Tabel 6 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

Tabel 7 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

Tabel 8 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

Tabel 9 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

Tabel 10 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420

Tabel 11 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421

Tabel 12 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

Tabel 13 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423

Tabel 14 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

Tabel 15 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

Tabel 16 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426

Tabel 17 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427

410

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 18 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428

Tabel 19 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429

Tabel 20 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430

411N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 1 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België

OH02_1 % (Ruw) 95% BI ruw % (Corr*) 95% BI stand

N

GESLACHT mannen 7,1 (6,0-8,1) 6,3 (5,4-7,3) 5231

Vrouwen 9,4 (8,3-10,6) 8,6 (7,6-9,8) 5598

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 4,0 (2,5-5,4) 3,9 (2,7-5,6) 1716

15 - 24 5,7 (3,9-7,5) 5,7 (4,1-7,8) 1151

25 - 34 8,4 (6,2-10,5) 8,3 (6,4-10,6) 1406

35 - 44 12,9 (10,5-15,3) 12,8 (10,7-15,4) 1522

45 - 54 13,1 (10,3-15,9) 13,0 (10,4-16,0) 1558

55 - 64 9,4 (7,3-11,5) 9,3 (7,5-11,6) 1450

65 - 74 8,2 (5,9-10,5) 8,1 (6,1-10,7) 1032

75 + 3,3 (2,0-4,6) 3,1 (2,1-4,6) 994

OPLEIDINGSNIVEAU Lager/geen diploma 1,2 (0,5-1,9) 1,1 (0,6-2,1) 1130

Lager secundair 5,3 (3,4-7,2) 4,7 (3,3-6,8) 1490

Hoger secundair 6,3 (5,0-7,5) 5,6 (4,5-6,8) 3403

Hoger onderwijs 12,0 (10,5-13,6) 11,0 (9,6-12,7) 4681

URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 7,3 (6,3-8,4) 6,6 (5,6-7,8) 5573

Halfstedelijk gebied 9,5 (7,4-11,5) 8,4 (6,7-10,5) 2299

Landelijk gebied 8,5 (7,0-10,0) 7,6 (6,3-9,0) 2957

VERBLIJfPLAATS Vlaams Gewest 7,7 (6,4-9,0) 6,9 (5,8-8,2) 3512

Brussels Gewest 9,5 (8,0-11,1) 8,6 (7,2-10,2) 3103

Waals Gewest 8,8 (7,5-10,0) 7,9 (6,7-9,2) 4214

JAAR 2001 10,3 (9,4-11,2) 9,4 (8,6-10,3) 12111

2004 10,5 (9,5-11,5) 9,6 (8,7-10,6) 12945

2008 10,8 (9,9-11,8) 10,0 (9,1-10,9) 11254

2013 8,3 (7,4-9,1) 7,7 (6,9-8,5) 10829

Bron: Gezondheidsenquête, België, 2013*Correctie voor leeftijd en/of geslacht op basis van logistisch regressiemodel (Belgische bevolking van 2013 als referentie)

412

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 2 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België


N

GESLACHT mannen 1,3 (0,8-1,7) 1,2 (0,8-1,7) 5230

Vrouwen 2,2 (1,6-2,8) 2,1 (1,6-2,8) 5597

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 1,4 (0,5-2,4) 1,4 (0,7-2,8) 1716

15 - 24 1,8 (0,7-2,8) 1,7 (0,9-3,2) 1151

25 - 34 1,2 (0,4-1,9) 1,1 (0,6-2,1) 1406

35 - 44 3,2 (1,9-4,4) 3,1 (2,0-4,6) 1522

45 - 54 2,1 (0,7-3,5) 2,0 (1,1-3,9) 1558

55 - 64 1,4 (0,6-2,2) 1,3 (0,7-2,4) 1450

65 - 74 1,6 (0,6-2,6) 1,5 (0,8-2,9) 1031

75 + 1,1 (0,3-1,9) 1,0 (0,5-2,0) 993


Lager secundair 0,4 (0,0-0,9) 0,4 (0,2-1,1) 1490

Hoger secundair 1,2 (0,7-1,6) 1,1 (0,7-1,6) 3402

Hoger onderwijs 2,8 (1,8-3,7) 2,6 (1,8-3,7) 4681





Brussels Gewest 3,0 (1,9-4,2) 2,8 (1,9-4,1) 3102

Waals Gewest 1,7 (1,1-2,3) 1,5 (1,1-2,2) 4213

JAAR 2001 5,9 (5,2-6,6) 5,5 (4,8-6,2) 12026

2004 5,8 (5,0-6,7) 5,4 (4,7-6,3) 12839

2008 4,0 (3,3-4,7) 3,7 (3,2-4,4) 11180

2013 1,8 (1,3-2,2) 1,6 (1,3-2,1) 10827


413N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 3 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België


N

GESLACHT mannen 0,5 (0,3-0,7) 0,5 (0,3-0,8) 5230

Vrouwen 0,9 (0,6-1,2) 0,8 (0,5-1,2) 5597

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,1) 0,2 (0,0-0,9) 1716

15 - 24 0,3 (0,0-0,6) 0,4 (0,1-0,9) 1151

25 - 34 1,2 (0,5-1,9) 1,2 (0,6-2,1) 1406

35 - 44 1,1 (0,5-1,7) 1,1 (0,6-1,9) 1522

45 - 54 0,9 (0,4-1,5) 0,9 (0,5-1,6) 1558

55 - 64 0,9 (0,4-1,5) 0,9 (0,5-1,6) 1450

65 - 74 0,5 (0,0-1,0) 0,5 (0,2-1,3) 1031

75 + 0,7 (0,1-1,3) 1,0 (0,4-2,5) 993


Lager secundair 0,3 (0,0-0,6) 0,3 (0,1-0,6) 1490

Hoger secundair 0,5 (0,3-0,8) 0,4 (0,3-0,7) 3402

Hoger onderwijs 1,1 (0,7-1,4) 1,0 (0,7-1,6) 4681





Brussels Gewest 1,7 (1,1-2,3) 1,0 (0,6-1,6) 3102

Waals Gewest 0,8 (0,5-1,1) 0,5 (0,3-0,8) 4213

JAAR 2001 1,5 (1,1-1,8) 1,3 (1,0-1,6) 12015

2004 1,6 (1,3-1,9) 1,4 (1,1-1,7) 12827

2008 1,6 (1,3-2,0) 1,4 (1,2-1,8) 11174

2013 0,7 (0,5-0,9) 0,7 (0,5-0,9) 10827


414

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 4 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België


N

GESLACHT mannen 1,2 (0,7-1,6) 0,9 (0,6-1,4) 5230

Vrouwen 0,9 (0,4-1,3) 0,7 (0,4-1,2) 5597

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,2 (0,1-1,0) 1716

15 - 24 0,6 (0,0-1,1) 0,6 (0,2-1,5) 1151

25 - 34 0,4 (0,0-0,9) 0,4 (0,2-1,2) 1406

35 - 44 1,6 (0,6-2,6) 1,7 (0,9-3,0) 1522

45 - 54 2,4 (0,9-3,9) 2,4 (1,3-4,5) 1558

55 - 64 1,9 (0,7-3,1) 1,9 (1,0-3,6) 1450

65 - 74 0,6 (0,0-1,3) 0,6 (0,2-1,9) 1031

75 + 0,2 (0,0-0,6) 0,6 (0,2-2,4) 993


Lager secundair 1,8 (0,5-3,0) 1,3 (0,6-2,7) 1490

Hoger secundair 0,8 (0,4-1,3) 0,6 (0,3-1,0) 3402

Hoger onderwijs 1,1 (0,5-1,7) 0,9 (0,5-1,7) 4681





Brussels Gewest 0,2 (0,1-0,4) 0,0 (0,0-0,0) 3102

Waals Gewest 0,4 (0,1-0,7) 0,0 (0,0-0,1) 4213

JAAR 2001 1,6 (1,2-1,9) 1,2 (1,0-1,5) 12009

2004 1,5 (1,2-1,9) 1,2 (0,9-1,5) 12808

2008 1,8 (1,4-2,2) 1,4 (1,1-1,8) 11172

2013 1,0 (0,7-1,4) 0,9 (0,6-1,2) 10827


415N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 5 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, België


N

GESLACHT mannen 4,7 (3,8-5,6) 4,0 (3,3-4,9) 5230

Vrouwen 6,7 (5,7-7,6) 5,9 (5,1-6,9) 5597

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 2,9 (1,7-4,1) 2,9 (1,9-4,4) 1716

15 - 24 3,2 (1,8-4,6) 3,2 (2,0-4,9) 1151

25 - 34 6,5 (4,6-8,4) 6,4 (4,7-8,5) 1406

35 - 44 8,7 (6,8-10,6) 8,6 (6,9-10,7) 1522

45 - 54 9,2 (6,8-11,6) 9,1 (7,0-11,7) 1558

55 - 64 6,3 (4,8-7,9) 6,3 (4,9-8,0) 1450

65 - 74 6,3 (4,2-8,3) 6,1 (4,4-8,5) 1031

75 + 1,5 (0,7-2,3) 1,4 (0,8-2,4) 993


Lager secundair 2,8 (1,5-4,2) 2,5 (1,6-4,0) 1490

Hoger secundair 4,4 (3,3-5,4) 3,8 (3,0-4,8) 3402

Hoger onderwijs 8,6 (7,2-9,9) 7,6 (6,4-9,0) 4681





Brussels Gewest 6,5 (5,3-7,7) 5,6 (4,5-6,9) 3102

Waals Gewest 6,6 (5,5-7,7) 5,7 (4,8-6,8) 4213

JAAR 2001 3,9 (3,4-4,4) 3,4 (2,9-3,9) 12009

2004 4,3 (3,7-4,8) 3,7 (3,2-4,2) 12825

2008 6,4 (5,7-7,2) 5,7 (5,0-6,4) 11165

2013 5,7 (5,0-6,4) 5,1 (4,4-5,8) 10827


416

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 6 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest


N

GESLACHT mannen 6,8 (5,2-8,3) 5,4 (4,2-7,1) 1686

Vrouwen 8,7 (7,0-10,4) 7,3 (5,8-9,1) 1826

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 3,2 (1,3-5,2) 3,2 (1,7-5,8) 521

15 - 24 5,8 (2,9-8,6) 5,7 (3,4-9,5) 332

25 - 34 7,6 (4,3-10,8) 7,5 (4,8-11,4) 396

35 - 44 12,4 (9,0-15,9) 12,4 (9,3-16,2) 519

45 - 54 14,5 (10,2-18,9) 14,4 (10,6-19,3) 505

55 - 64 8,2 (5,2-11,2) 8,2 (5,6-11,7) 494

65 - 74 6,8 (3,7-9,9) 6,7 (4,2-10,5) 368

75 + 1,2 (0,0-2,3) 1,1 (0,4-3,0) 377


Lager secundair 6,0 (2,7-9,3) 5,3 (3,1-9,0) 423

Hoger secundair 6,4 (4,6-8,2) 5,1 (3,6-7,0) 1233

Hoger onderwijs 10,4 (8,1-12,7) 8,6 (6,6-10,9) 1533




JAAR 2001 10,5 (9,2-11,9) 9,4 (8,2-10,7) 4100

2004 9,9 (8,5-11,4) 8,9 (7,6-10,4) 4513

2008 10,2 (8,8-11,5) 9,2 (8,0-10,6) 3897

2013 7,7 (6,4-9,0) 7,1 (6,0-8,4) 3512


417N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 7 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest


N

GESLACHT mannen 1,1 (0,5-1,7) 0,9 (0,5-1,6) 1686

Vrouwen 1,9 (1,0-2,9) 1,6 (0,9-2,6) 1826

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 1,1 (0,0-2,3) 1,0 (0,3-3,3) 521

15 - 24 1,8 (0,0-3,5) 1,7 (0,6-4,6) 332

25 - 34 0,4 (0,0-0,8) 0,3 (0,1-1,1) 396

35 - 44 3,6 (1,5-5,7) 3,5 (1,9-6,2) 519

45 - 54 2,3 (0,0-4,6) 2,2 (0,8-5,7) 505

55 - 64 1,0 (0,0-2,3) 1,0 (0,3-3,4) 494

65 - 74 1,0 (0,0-2,4) 1,0 (0,3-3,7) 368

75 + 0,6 (0,0-1,6) 0,6 (0,1-2,7) 377


Lager secundair 0,2 (0,0-0,6) 0,2 (0,0-1,1) 423

Hoger secundair 1,2 (0,5-1,9) 0,9 (0,5-1,7) 1233

Hoger onderwijs 2,4 (1,0-3,9) 1,9 (1,1-3,5) 1533




JAAR 2001 6,0 (4,9-7,0) 5,4 (4,5-6,5) 4077

2004 5,6 (4,3-6,9) 5,1 (4,0-6,4) 4479

2008 3,3 (2,4-4,3) 3,1 (2,3-4,0) 3878

2013 1,5 (0,8-2,3) 1,4 (0,9-2,2) 3512


418

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 8 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest


N

GESLACHT mannen 0,3 (0,1-0,5) 0,3 (0,2-0,8) 1686

Vrouwen 0,6 (0,2-1,0) 0,6 (0,3-1,2) 1826

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,3 (0,0-1,9) 521

15 - 24 0,2 (0,0-0,5) 0,2 (0,0-1,2) 332

25 - 34 0,8 (0,0-1,8) 0,7 (0,2-2,7) 396

35 - 44 1,0 (0,2-1,9) 1,0 (0,4-2,3) 519

45 - 54 0,7 (0,0-1,4) 0,7 (0,2-1,9) 505

55 - 64 0,5 (0,0-1,1) 0,5 (0,1-1,6) 494

65 - 74 0,3 (0,0-0,9) 0,3 (0,0-2,0) 368

75 + 0,0 (0,0-0,0) 0,6 (0,1-4,6) 377


Lager secundair 0,0 (0,0-0,0) 0,0 (0,0-0,0) 423

Hoger secundair 0,3 (0,0-0,6) 0,2 (0,1-0,7) 1233

Hoger onderwijs 0,7 (0,3-1,2) 0,9 (0,4-1,7) 1533




JAAR 2001 1,5 (1,0-2,0) 1,3 (0,9-1,9) 4073

2004 1,4 (1,0-1,9) 1,3 (0,9-1,8) 4477

2008 1,4 (1,0-1,9) 1,3 (0,9-1,8) 3877

2013 0,4 (0,2-0,7) 0,5 (0,3-0,8) 3512


419N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 9 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest


N

GESLACHT mannen 1,7 (1,1-2,4) 1,3 (0,8-2,1) 1686

Vrouwen 1,3 (0,5-2,1) 1,0 (0,5-1,9) 1826

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,3 (0,0-2,0) 521

15 - 24 0,9 (0,0-1,9) 0,9 (0,3-2,7) 332

25 - 34 0,7 (0,0-1,5) 0,7 (0,2-2,2) 396

35 - 44 2,4 (0,9-3,8) 2,3 (1,2-4,3) 519

45 - 54 3,6 (1,1-6,1) 3,6 (1,8-7,2) 505

55 - 64 2,9 (0,8-5,0) 2,9 (1,3-5,9) 494

65 - 74 0,9 (0,0-2,1) 0,9 (0,3-3,1) 368

75 + 0,0 (0,0-0,0) 0,6 (0,1-4,4) 377


Lager secundair 2,8 (0,6-5,1) 1,9 (0,8-4,6) 423

Hoger secundair 1,1 (0,5-1,8) 0,7 (0,4-1,4) 1233

Hoger onderwijs 1,7 (0,6-2,7) 1,4 (0,7-2,7) 1533




JAAR 2001 2,2 (1,7-2,8) 1,6 (1,2-2,2) 4075

2004 2,3 (1,7-2,8) 1,7 (1,2-2,2) 4473

2008 2,5 (1,8-3,1) 1,9 (1,4-2,5) 3878

2013 1,5 (0,9-2,1) 1,2 (0,8-1,8) 3512


420

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 10 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Vlaams Gewest


N

GESLACHT mannen 4,2 (2,9-5,5) 3,3 (2,4-4,7) 1686

Vrouwen 5,9 (4,5-7,2) 4,9 (3,7-6,3) 1826

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 2,8 (0,9-4,7) 2,8 (1,4-5,4) 521

15 - 24 3,0 (0,8-5,2) 3,0 (1,4-6,2) 332

25 - 34 6,0 (3,0-9,0) 5,9 (3,5-9,7) 396

35 - 44 7,2 (4,6-9,7) 7,1 (4,9-10,1) 519

45 - 54 9,8 (6,2-13,5) 9,7 (6,6-13,9) 505

55 - 64 4,5 (2,5-6,5) 4,4 (2,8-6,9) 494

65 - 74 4,8 (2,2-7,4) 4,7 (2,7-8,1) 368

75 + 0,5 (0,0-1,2) 0,5 (0,2-1,7) 377


Lager secundair 3,0 (0,6-5,5) 2,7 (1,2-5,8) 423

Hoger secundair 4,3 (2,8-5,9) 3,4 (2,3-5,1) 1233

Hoger onderwijs 6,9 (4,9-8,8) 5,5 (4,0-7,5) 1533




JAAR 2001 3,5 (2,8-4,2) 3,0 (2,4-3,7) 4073

2004 3,4 (2,7-4,1) 2,9 (2,3-3,5) 4471

2008 5,8 (4,8-6,9) 5,1 (4,2-6,2) 3877

2013 5,0 (4,0-6,1) 4,4 (3,5-5,5) 3512


421N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 11 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest


N

GESLACHT mannen 8,4 (6,4-10,4) 8,0 (6,2-10,4) 1483

Vrouwen 10,7 (8,6-12,7) 10,1 (8,3-12,3) 1620

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 4,1 (2,1-6,0) 4,0 (2,5-6,5) 571

15 - 24 7,2 (2,5-11,9) 7,2 (3,7-13,5) 344

25 - 34 11,2 (7,2-15,3) 11,1 (7,8-15,8) 510

35 - 44 11,9 (7,9-15,9) 12,0 (8,5-16,5) 465

45 - 54 9,9 (6,4-13,4) 9,9 (6,9-14,0) 431

55 - 64 13,9 (9,6-18,2) 13,8 (10,1-18,6) 355

65 - 74 14,0 (7,3-20,7) 13,8 (8,4-21,9) 207

75 + 8,6 (3,4-13,8) 8,3 (4,4-15,0) 220


Lager secundair 2,8 (1,2-4,4) 2,8 (1,5-5,0) 441

Hoger secundair 5,7 (3,5-7,8) 5,6 (3,8-8,2) 857

Hoger onderwijs 15,6 (12,6-18,5) 15,2 (12,2-18,7) 1391

JAAR 2001 12,4 (10,9-13,9) 11,6 (10,2-13,1) 3006

2004 11,3 (9,7-12,9) 10,6 (9,1-12,2) 3440

2008 11,2 (9,8-12,6) 10,4 (9,2-11,9) 3351

2013 9,5 (8,0-11,1) 8,9 (7,5-10,6) 3103


422

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 12 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest


N

GESLACHT mannen 2,3 (1,0-3,6) 2,1 (1,1-3,7) 1483

Vrouwen 3,7 (2,2-5,3) 3,4 (2,2-5,2) 1619

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 1,6 (0,5-2,7) 1,5 (0,7-3,1) 571

15 - 24 4,9 (0,4-9,3) 4,7 (1,8-12,1) 344

25 - 34 3,3 (0,0-6,6) 3,2 (1,2-8,1) 510

35 - 44 3,8 (1,3-6,3) 3,7 (1,9-7,2) 465

45 - 54 1,6 (0,0-3,7) 1,6 (0,4-5,8) 431

55 - 64 4,8 (2,0-7,5) 4,6 (2,6-8,1) 355

65 - 74 3,0 (0,0-6,2) 2,9 (1,0-8,2) 206

75 + 1,8 (0,0-3,6) 1,7 (0,6-4,4) 220


Lager secundair 0,7 (0,0-1,4) 0,6 (0,2-1,7) 441

Hoger secundair 2,1 (0,4-3,8) 1,8 (0,7-4,1) 856

Hoger onderwijs 4,7 (2,5-6,9) 4,3 (2,6-7,1) 1391

JAAR 2001 7,3 (6,0-8,5) 6,8 (5,7-8,1) 2977

2004 6,2 (4,9-7,5) 5,8 (4,6-7,1) 3419

2008 5,0 (4,1-6,0) 4,7 (3,8-5,7) 3310

2013 3,0 (1,9-4,2) 2,8 (1,9-4,1) 3102


423N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 13 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest


N

GESLACHT mannen 1,5 (0,7-2,4) 1,1 (0,6-2,1) 1483

Vrouwen 1,8 (1,0-2,7) 1,3 (0,8-2,2) 1619

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,2 (0,0-1,5) 571

15 - 24 0,0 (0,0-0,0) 0,3 (0,0-2,2) 344

25 - 34 2,6 (0,9-4,4) 2,6 (1,3-5,1) 510

35 - 44 3,2 (0,5-5,9) 3,2 (1,4-7,2) 465

45 - 54 2,7 (0,9-4,6) 2,7 (1,4-5,3) 431

55 - 64 1,9 (0,4-3,4) 1,9 (0,8-4,0) 355

65 - 74 1,9 (0,0-5,1) 1,9 (0,3-9,8) 206

75 + 1,4 (0,0-3,3) 1,3 (0,3-5,3) 220


Lager secundair 0,3 (0,0-0,8) 0,5 (0,1-2,2) 441

Hoger secundair 1,3 (0,0-2,6) 1,1 (0,4-2,7) 856

Hoger onderwijs 2,7 (1,5-3,8) 1,8 (1,1-3,1) 1391

JAAR 2001 1,9 (1,3-2,4) 1,4 (1,0-2,0) 2975

2004 1,7 (1,2-2,2) 1,3 (0,9-1,9) 3416

2008 2,0 (1,4-2,5) 1,5 (1,1-2,1) 3308

2013 1,7 (1,1-2,3) 1,4 (0,9-2,0) 3102


424

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 14 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest


N

GESLACHT mannen 0,1 (0,0-0,3) 0,3 (0,1-0,8) 1483

Vrouwen 0,4 (0,1-0,7) 0,4 (0,2-0,9) 1619

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,2 (0,0-1,6) 571

15 - 24 0,0 (0,0-0,0) 0,3 (0,0-2,1) 344

25 - 34 0,3 (0,0-0,8) 0,3 (0,1-1,4) 510

35 - 44 0,0 (0,0-0,0) 0,4 (0,0-2,8) 465

45 - 54 0,0 (0,0-0,0) 0,1 (0,0-1,0) 431

55 - 64 1,5 (0,0-3,1) 1,5 (0,5-4,0) 355

65 - 74 0,0 (0,0-0,0) 0,4 (0,1-3,0) 206

75 + 0,6 (0,0-1,7) 0,5 (0,1-3,5) 220


Lager secundair 0,0 (0,0-0,0) 0,3 (0,0-2,2) 441

Hoger secundair 0,0 (0,0-0,0) 0,4 (0,1-1,4) 856

Hoger onderwijs 0,5 (0,1-0,9) 0,4 (0,2-0,8) 1391

JAAR 2001 1,0 (0,6-1,4) 0,9 (0,6-1,4) 2969

2004 0,6 (0,3-0,9) 0,6 (0,4-1,0) 3409

2008 0,8 (0,4-1,1) 0,7 (0,4-1,1) 3303

2013 0,2 (0,1-0,4) 0,4 (0,2-0,7) 3102


425N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 15 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Brussels Gewest


N

GESLACHT mannen 5,6 (4,1-7,1) 5,1 (3,8-6,9) 1483

Vrouwen 7,4 (5,6-9,2) 6,8 (5,4-8,5) 1619

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 3,1 (1,4-4,8) 3,1 (1,7-5,4) 571

15 - 24 2,3 (0,8-3,9) 2,3 (1,2-4,4) 344

25 - 34 8,0 (4,2-11,7) 7,9 (4,9-12,4) 510

35 - 44 7,8 (4,7-10,9) 7,8 (5,2-11,5) 465

45 - 54 7,9 (4,6-11,2) 7,8 (5,1-11,8) 431

55 - 64 10,5 (6,6-14,4) 10,4 (7,2-14,8) 355

65 - 74 10,6 (4,5-16,6) 10,3 (5,7-18,0) 206

75 + 4,9 (0,3-9,5) 4,7 (1,8-11,7) 220


Lager secundair 2,4 (0,9-3,9) 2,3 (1,2-4,5) 441

Hoger secundair 3,2 (2,0-4,5) 3,1 (2,1-4,7) 856

Hoger onderwijs 10,9 (8,5-13,3) 10,2 (8,0-12,9) 1391

JAAR 2001 5,5 (4,6-6,5) 4,8 (4,0-5,7) 2972

2004 5,6 (4,6-6,7) 4,9 (4,0-5,9) 3416

2008 6,8 (5,7-8,0) 6,0 (5,0-7,2) 3299

2013 6,5 (5,3-7,7) 5,7 (4,6-6,9) 3102


426

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 16 | Percentage van de bevolking dat een beoefenaar van een niet-conventionele geneeswijze heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest


N

GESLACHT mannen 7,1 (5,6-8,6) 6,7 (5,3-8,3) 2062

Vrouwen 10,3 (8,6-12,1) 9,8 (8,2-11,7) 2152

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 5,2 (2,5-7,9) 5,1 (3,0-8,6) 624

15 - 24 5,2 (2,8-7,5) 5,1 (3,2-8,0) 475

25 - 34 8,2 (4,9-11,6) 8,2 (5,4-12,2) 500

35 - 44 14,1 (10,1-18,2) 14,0 (10,4-18,6) 538

45 - 54 11,4 (8,0-14,8) 11,2 (8,3-15,0) 622

55 - 64 10,4 (7,2-13,6) 10,2 (7,5-13,8) 601

65 - 74 9,6 (5,7-13,5) 9,3 (6,1-14,0) 457

75 + 6,2 (3,1-9,3) 5,8 (3,5-9,4) 397


Lager secundair 5,2 (2,6-7,8) 4,7 (2,8-7,8) 626

Hoger secundair 6,2 (4,5-7,9) 5,8 (4,4-7,6) 1313

Hoger onderwijs 13,9 (11,5-16,4) 13,4 (11,0-16,2) 1757




JAAR 2001 9,2 (8,0-10,5) 8,6 (7,5-9,9) 5005

2004 11,2 (9,7-12,6) 10,4 (9,1-12,0) 4992

2008 11,9 (10,2-13,5) 11,2 (9,7-12,9) 4006

2013 8,8 (7,5-10,0) 8,3 (7,1-9,6) 4214


427N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 17 | Percentage van de bevolking dat een homeopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest


N

GESLACHT mannen 1,3 (0,5-2,0) 1,2 (0,7-2,1) 2061

Vrouwen 2,1 (1,3-2,9) 2,0 (1,4-2,9) 2152

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 2,0 (0,0-4,2) 2,0 (0,7-5,7) 624

15 - 24 0,7 (0,0-1,4) 0,7 (0,2-2,0) 475

25 - 34 1,5 (0,1-2,9) 1,4 (0,5-3,8) 500

35 - 44 2,1 (0,7-3,5) 2,1 (1,1-3,9) 538

45 - 54 1,9 (0,8-3,1) 1,9 (1,1-3,3) 622

55 - 64 1,1 (0,3-1,9) 1,1 (0,5-2,2) 601

65 - 74 2,3 (0,7-4,0) 2,2 (1,1-4,5) 457

75 + 1,9 (0,4-3,5) 1,7 (0,8-3,8) 396


Lager secundair 0,7 (0,0-1,6) 0,6 (0,2-2,5) 626

Hoger secundair 0,9 (0,3-1,5) 0,8 (0,4-1,6) 1313

Hoger onderwijs 2,7 (1,4-4,0) 2,6 (1,6-4,0) 1757




JAAR 2001 5,3 (4,2-6,4) 5,0 (4,0-6,1) 4972

2004 6,1 (4,9-7,3) 5,7 (4,6-6,9) 4941

2008 4,8 (3,7-5,9) 4,5 (3,6-5,7) 3992

2013 1,7 (1,1-2,3) 1,6 (1,1-2,3) 4213


428

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 18 | Percentage van de bevolking dat een acupuncturist heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest


N

GESLACHT mannen 0,5 (0,2-0,9) 0,4 (0,2-0,8) 2061

Vrouwen 1,1 (0,6-1,6) 0,8 (0,4-1,4) 2152

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,1 (0,0-0,2) 0,1 (0,0-0,5) 624

15 - 24 0,7 (0,0-1,4) 0,6 (0,2-1,9) 475

25 - 34 1,2 (0,0-2,4) 1,2 (0,4-3,2) 500

35 - 44 0,5 (0,0-1,1) 0,5 (0,2-1,5) 538

45 - 54 0,9 (0,2-1,6) 0,8 (0,4-1,8) 622

55 - 64 1,4 (0,2-2,7) 1,4 (0,6-3,1) 601

65 - 74 0,6 (0,0-1,2) 0,5 (0,2-1,7) 457

75 + 1,9 (0,1-3,7) 1,7 (0,7-4,1) 396


Lager secundair 0,8 (0,0-1,5) 0,5 (0,2-1,2) 626

Hoger secundair 0,7 (0,2-1,3) 0,5 (0,2-1,0) 1313

Hoger onderwijs 1,1 (0,5-1,7) 0,8 (0,4-1,5) 1757




JAAR 2001 1,3 (0,9-1,7) 1,0 (0,7-1,4) 4967

2004 1,8 (1,3-2,4) 1,4 (1,1-1,9) 4934

2008 1,9 (1,4-2,4) 1,5 (1,1-2,0) 3989

2013 0,8 (0,5-1,1) 0,6 (0,4-1,0) 4213


429N

IET-

CON

VEN

TIO

NEL

E G

ENEE

SWIJ

ZEN

| 7.

TA

BELL

EN

Tabel 19 | Percentage van de bevolking dat een chiropractor of kraker heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest


N

GESLACHT mannen 0,5 (0,0-1,0) 0,4 (0,2-0,9) 2061

Vrouwen 0,3 (0,0-0,7) 0,2 (0,1-0,7) 2152

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 0,0 (0,0-0,0) 0,1 (0,0-0,8) 624

15 - 24 0,3 (0,0-0,8) 0,3 (0,0-1,7) 475

25 - 34 0,0 (0,0-0,0) 0,1 (0,0-0,8) 500

35 - 44 1,0 (0,0-2,8) 1,0 (0,2-5,1) 538

45 - 54 0,9 (0,0-2,0) 0,9 (0,2-3,4) 622

55 - 64 0,2 (0,0-0,6) 0,2 (0,1-1,0) 601

65 - 74 0,1 (0,0-0,3) 0,1 (0,0-0,7) 457

75 + 0,6 (0,0-1,9) 0,7 (0,1-4,4) 396


Lager secundair 1,0 (0,0-2,7) 0,2 (0,1-0,8) 626

Hoger secundair 0,4 (0,0-1,0) 0,1 (0,0-0,3) 1313

Hoger onderwijs 0,2 (0,0-0,5) 0,1 (0,0-0,2) 1757




JAAR 2001 0,6 (0,3-0,9) 0,5 (0,3-0,8) 4965

2004 0,5 (0,3-0,8) 0,4 (0,3-0,7) 4926

2008 1,0 (0,6-1,4) 0,8 (0,5-1,3) 3991

2013 0,4 (0,1-0,7) 0,3 (0,2-0,7) 4213


430

NIE

T-CO

NVE

NTI

ON

ELE

GEN

EESW

IJZE

N |

7. T

ABE

LLEN

Tabel 20 | Percentage van de bevolking dat een osteopaat heeft geraadpleegd in de afgelopen 12 maanden, Waals Gewest


N

GESLACHT mannen 5,3 (4,1-6,5) 4,7 (3,6-5,9) 2061

Vrouwen 7,9 (6,3-9,4) 7,1 (5,7-8,7) 2152

LEEfTIJDSGROEP 0 - 14 3,1 (1,4-4,9) 3,1 (1,8-5,4) 624

15 - 24 3,8 (1,7-5,9) 3,7 (2,1-6,4) 475

25 - 34 6,5 (3,8-9,3) 6,4 (4,2-9,8) 500

35 - 44 11,8 (8,2-15,5) 11,7 (8,5-15,9) 538

45 - 54 8,5 (5,4-11,6) 8,3 (5,7-11,9) 622

55 - 64 8,5 (5,5-11,5) 8,4 (5,9-11,8) 601

65 - 74 8,0 (4,3-11,8) 7,8 (4,8-12,4) 457

75 + 2,5 (0,5-4,5) 2,3 (1,0-5,1) 396


Lager secundair 2,8 (1,2-4,4) 2,4 (1,3-4,3) 626

Hoger secundair 4,8 (3,3-6,2) 4,3 (3,1-5,8) 1313

Hoger onderwijs 11,0 (8,8-13,2) 9,9 (7,9-12,3) 1757




JAAR 2001 4,1 (3,3-4,9) 3,6 (2,9-4,4) 4964

2004 5,4 (4,4-6,5) 4,7 (3,8-5,8) 4938

2008 7,3 (6,1-8,6) 6,5 (5,4-7,8) 3989

2013 6,6 (5,5-7,7) 5,9 (4,9-7,0) 4213


Verantwoordelijke uitgever: Dr. Johan PeetersDepotnummer: D/2015/2505/01

© Wetenschappelijk Instituut VolksgezondheidOPERATIONELE DIRECTIE VOLKSGEZONDHEID EN SURVEILLANCEJuliette Wytsmanstraat 141050 Brussel | België www.wiv-isp.be

RAPPORT 3: GEBRUIK VAN GEZONDHEIDS- EN … documenten/OH-NC_NL_2013.pdf · Gezondheidsenquête...

Documents

Transcript of RAPPORT 3: GEBRUIK VAN GEZONDHEIDS- EN … documenten/OH-NC_NL_2013.pdf · Gezondheidsenquête...