Rad van Avontuur

De euforie van winnen is alomvattend

lesbrief PO voor docenten

www.frontaal.com

Koen Confetti

rad van avontuur

Rad van Avontuur is een dansvoorstelling van de

Finse choreograaf Jaakko Toivonen voor vier dansers en een presentator (MCer).

Rad van Avontuur gaat over verleiding.

Over de romantiek van het spel, over het onverwachte,

over opbouwende spanning, over het meegezogen worden

over de kick,

over de hunkering naar spanning en avontuur

en over het losraken van de werkelijkheid.

Dat licht tintelende gevoel van: nog één keer, nog even, want dan.. ja dan... Yesss...

Je blik wordt smaller, je hoort bijna niet meer wat er om je heen gebeurt

en je kunt (bijna) niet meer stoppen.

De setting voor deze verleiding is vaudeville, kermisklanten en snelle jongens.

Jaakko Toivonen (choreograaf) geeft het publiek een actieve rol in de voorstelling; publiek speelt mee.

Het publiek is na de voorstelling eigenlijk net zo ‘uitgeput’ als de dansers

Koen Confetti is uw Mcer (presentator of master of ceremony).

Hij verleidt u mee te doen in de voorstelling.

Fast and slow – here we go… Ratatatatatatat!

“Iedereen kent het Rad van Avontuur,

Een simpele draai aan het rad van Koen Confetti kan u leuke prijzen opleveren.

Alleen deze keer wint u een heus avontuur in plaats van goedkope prullaria.

Natuurlijk moet de pijl wel op het goede vakje komen…

Maar, wie niet speelt kan ook niet winnen... “ aldus Koen Confetti

Zo wordt vriend en vijand, kind en grijsaard, langzaam meegezogen in het spel.

Een groot rad van avontuur, geïnspireerd op het rad van fortuin,

waar de uitverkorene aan mag draaien..

Wat zal het worden: een blind date, veel geld, de liefde, of die fantastische reis.. of

Wie iets kan winnen kan ook iets ...

Aanleiding voor de voorstelling

Jaakko Toivonen is de choreograaf van de voorstelling. Hij is geboren in Finland en woont en werkt in Neder-

land. Hij is opgeleid als danser en choreograaf. Misschien kennen leerlingen hem van So You Think You Can

Dance. Hij choreografeerde daarvoor verschillende stukken.

Een choreograaf is een dansmaker. Hij bedenkt het idee en het verhaal van de voorstelling. Daarna bedenkt

hij ook alle passen die de dansers maken. Details werkt hij uit samen met de dansers.

Koen Confetti en dansers voor het Rad. ( tweede van rechts Jaakko Toivonen, choreograaf en danser van de voorstelling)

Vaak is een voorval in het leven van een regisseur of choreograaf aanleiding voor de voorstelling. Bij Jaakko

was dat ook zo. Dit zei hij erover: “In Finland staat bij iedere supermarkt en ieder tankstation een fruitmachi-

ne. Als kind kreeg ik regelmatig een paar munten van mijn ouders om mee te spelen. Ook gingen we bijna ie-

der jaar op vakantie naar Zweden waar we op de veerboot Pajatso (traditionele Finse gokkast) speelden. Voor

mij één van de hoogtepunten van de vakantie. Mijn ouders speelden ondertussen Black Jack (21-en-twinti-

gen) aan een andere tafel.

De kans om te winnen of verliezen zorgt voor een diep gevoel van opwinding. Hoe meer er op het spel staat,

hoe spannender. Je kunt je afvragen of dat wel zo verstandig was van mijn ouders. Ik ben niet verslaafd ge-

raakt aan gokken en ook niet aan iets anders overigens. Het bleef bij 'onschuldig' gokken met mijn vrienden.”

Jaakko: “ik maak voorstellingen met rare personages en grappige bewegingen. Daarin kunnen kinderen zich-

zelf en anderen (ouders of anderen) herkennen.”

In het rad van avontuur is de dans verhalend. Dat betekent dat de kijker de betekenis van de bewegingen als

het ware kan meelezen. Het wordt overigens niet letterlijk uitgebeeld zoals in de mime. Toivonen maakt ook

gebruik van dansante middelen: herhaling, vertraging, versnelling en overdrijving, gecombineerd met een

sterke mimiek die rechtstreeks op het publiek gericht is.

Fragment uit de voorstelling

Al vrij snel wordt duidelijk dat het publiek een hoofdrol speelt in de voorstelling. Dat verhoogt de betrokken-

heid van het publiek. Toivonen creëert daarmee als het ware hetzelfde onvoorspelbare gevoel als bij het spe-

len van een spel; pikt Koen Confetti mij, of toch niet.

Als kunstenaar vond Jaakko de onvoorspelbaarheid van die interactieve voorstellingen een enorme kick.

Daarnaast speelt iets anders voor hem: door het publiek uit te nodigen in de voorstelling weet hij niet hoe de

voorstelling verder verloopt. Hij verliest als het ware de controle. Dat is tegelijkertijd zowel beangstigend als

bevrijdend en is opnieuw verwant aan 'spelregels'. Het resultaat is spannend en uitdagend voor zowel het pu-

bliek als voor de dansers. De speelse en vette 'showie' sfeer past naadloos bij het onderwerp.

Wat is vaudeville, variététheater of music hall?

Het is een lichte vorm van theater die zich vaak tussen het publiek afspeelt. Publiek wordt een beetje uitge-

daagd. Vaak een combinatie van middelen: muziek, zang, dans en een grappenmaker. Er is lichte ironie of

spot maar er is ook een ondertoon; Koen Confetti verleidt ons mee te doen..

Veaudeville begon ooit als kroegvermaak en groeide uit tot een samengestelde voorstelling van circusele-

menten en revue voor het hele gezin. Het was vooral een vorm van vermaak voor de 'gewone' menen die niet

zoveel geld hadden. De voorloper als het ware van de bioscoop en ook een beetje van de televisie.

Koen Confetti met een van de danseressen

Het educatieve traject voor het primair onderwijs is opgebouwd in drie fasen.

• Een toelichting van de leerkracht op de voorstelling op basis van bovenstaande lesbrief.

• Een kringgesprek waarin vragen worden geformuleerd en gesteld over verleiding.

Zie bijgevoegde toelichting.

• Een beeldende opdracht waarvan de resultaten tentoongesteld worden.

Het vraaggesprek is onder leiding van de docent. De inhoud gaat over het begrip verleiding, een spannend fe-

nomeen. Leerlingen horen op deze manier waar andere mee bezig zijn en zullen dat bij zichzelf ijken. De

beeldende opdracht is ten slotte een individuele opdracht.

Doel is het denken over het begrip verleiding op gang te brengen.

Het resultaat: de inhoud van het gesprek en de beleving met elkaar te versmelten in een beeld.

De beeldende opdracht

Onderwerp: de verleiding – de verleiding heeft veel gezichten en voor iedere leerling is iets anders spannend.

De opdracht wordt voor een deel thuis en voor een deel op school gemaakt. De reden om het werk ook voor

een deel in eigen tijd te maken streeft ernaar het gesprek ook thuis op gang te brengen over het onderwerp.

Uit het werk van de leerling moet zijn/haar beeld van de verleiding blijken. Het is fijn als leerlingen gestimu-

leerd worden een medium te kiezen waar ze affiniteit mee hebben: beeldend, schrijven, bewegen, stukje mu-

ziek........of..

Het resultaat wordt getoond in de vorm van een tentoonstelling in de klas. Ouders mogen komen kijken.

Fragment uit de voorstelling

Toelichting op de Verleiding

Toivonen is blij met de opvoedkundige keuzes van zijn ouders. Het biedt een schat aan inspiratie.

Podiumkunst biedt een kans om moeilijk bespreekbare onderwerpen zoals verleiding, mateloosheid en mo-

gelijke verslaving op een bijna achteloze wijze onder de aandacht te brengen en vooral bij kinderen en jonge-

ren. We kennen allemaal dat gevoel van ’craving’ en hebben allemaal onze eigen manier om er mee te gaan.

Wie heeft er nooit getwijfeld aan zijn eigen overmatige suiker, vet, alcohol- of tabaksverbruik. Of zich afge-

vraagd of het eigen gamegedrag gaandeweg bizarre vormen aanneemt. Volstrekte afhankelijkheid van de

smartphone en social media is er ook zo een. Laat staan het dagelijks krassen of hopen dat één keer in de

maand de lottoballetjes op jou nummer vallen. Verleiding en verslaving gaat over het fantastische menselijk

tekort.

verleiding en verslaving

In een anoniem interview op 9 mei 2013 op NOS televisie vertelde een tiener hoe ze steeds ‘creatiever’ moest

worden om haar ouders niet te laten merken dat ze vaak aan het gokken was. Door dit online te doen kon het

lang onopgemerkt blijven. In een ander interview vertelde een vader dat het gamegedrag van zijn zoon en

hun verwoede pogingen dit gedrag te controleren tot heftige scenes in huis leidt.

Iedere gemeente heeft een loket verslavingszorg. De een wat groter dan de ander en de focus is ook niet bij

iedereen hetzelfde. Onder andere de Jellinek kliniek in Amsterdam heeft een aparte afdeling jeugd. Zij wer-

ken nauw samen met verschillende universiteiten en houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Tel-

kens weer komen ze tot de conclusie dat ouders en opvoeders een buitengewoon belangrijke rol spelen bij

het controleren van de verleidingen waar hun kinderen aan blootgesteld worden. Bovendien komt er naar vo-

ren dat ouders en opvoeders hun verantwoordelijkheid moeten nemen.

Die bestaat uit: kennisoverdracht, signaleren, praten en vooral praten met kinderen en jongeren, maatrege-

len treffen en die vooral nakomen.

Lang niet iedereen raakt verslaafd

Waarom lukte het Toivonen wel om grenzen aan zichzelf te stellen. Het antwoord daarop houdt een leger aan

wetenschappers bezig. Voor een deel is het erfelijk zo tonen verschillende onderzoeken aan. Verstokte ver-

slaafden aan welk middel dan ook maken zich wel eens zorgen om hun kroost. “Ik kan er niets aan doen, want

het zit in mijn genen”. Zo zouden kinderen van een ouder met een alcoholprobleem drie keer zoveel kans

hebben om zelf alcoholist te worden. En ook bij andere vormen van verslaving is er duidelijk een verhoogd ri-

sico als afhankelijkheid 'in de familie' zit.

Maar dat wil in geen geval zeggen dat wie genetisch 'kwetsbaar' is, die verslaving ook per se ontwikkelt. Nie-

mand wordt verslaafd geboren. Sommigen hebben meer kans om verslaafd te raken dan anderen. Niet ieder-

een met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten ontwikkelt die ook echt.

Leeftijd is een zwaarwegende factor. Hoe jonger kinderen beginnen, hoe groter het risico op verslaving. Jon-

ge hersenen zijn nog in volle groei. Maar omgevingsfactoren zijn net zo goed bepalend. Het milieu waarin

een kind opgroeit, de mate van problemen in het gezin, de opvoedingsmethode, het karakter van het kind en

hoe hijzelf en zijn omgeving daar mee omgaat.

Genetische kwetsbaarheid gebruiken als excuus om een leven lang verslaafd te blijven is verdrietig en vaak

niet nodig. Steeds meer mensen tonen aan dat het mogelijk is gedrag te veranderen en de genen te 'manipu-

leren'.

Toivonen kan zichzelf goed identificeren met het motief dat sommige wetenschappers menen dat verslaving

een chronische gevoeligheid is die je kunt leren controleren maar niet genezen. Het idee van verlies van con-

trole over het gedrag vindt Toivonen verraderlijk aantrekkelijk. Jezelf verliezen in een game, een gokkast, of

zelfs mediteren zou een ultiem gevoel van vrijheid kunnen betekenen en het leven een simpel doel geven.

Namens Frontaal en Jaakko Toivonen

Liesbeth Osse – voor aanvullende vragen: – 06 10 44 04 18