september – oktober 2016

Nieuwsflits

Lectoraat Transportveiligheid

Het lectoraat Transportveiligheid bevordert het veilig transporteren van goederen over water, weg, spoor en buisleidingen en van grote groepen mensen over water, weg en spoor. Wij zijn actief op alle onderdelen van de veiligheidsketen, zowel risicobeheersing als incidentbestrijding, en richten ons op die incidenten waarbij een bovengemiddeld beroep wordt gedaan op de hulpdiensten. Het lectoraat Transportveiligheid is onderdeel van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV).

Uitreiking Handreiking Incident-management bij verkeersongevallen met gevaarlijke stoffen

Foto: Stefan Koopmans

Met enige regelmaat komen ongevallen voor op (snel)wegen, waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Een recent voorbeeld is de zoutzuurlekkage van een tankwagen in de maandagochtendspits op 19 september 2016 op de A28 nabij de Uithof. De inhoud werd overgepompt naar een tweede tankwagen en omstreeks 14.00 uur werd de rijbaan weer opengesteld. Dit soort incidenten kan echter ook heel anders aflopen. Dat is in het verleden wel bewezen.

Handreiking Op 22 september 2016 is de Handreiking Incidentmanagement bij verkeersongevallen met gevaarlijke stoffen uitgereikt. Deze handreiking is ontwikkeld voor hulpverleners die veelal geen specialist zijn op het gebied van gevaarlijke stoffen, maar meestal wel als eerste ter plaatse zijn bij een ongeval op de (snel)weg, waarbij ook gevaarlijke stoffen betrokken zijn.

Overhandiging handreiking door Nils Rosmuller aan Leo Zaal, algemeen directeur IFV (Foto: Rob Jastrzebski)

2

Het doel van de handreiking is drieledig:1. De handreiking geeft informatie die bijdraagt aan veilige en adequate

beeldvorming door de eerst aankomende hulpverleners bij incidenten met gevaarlijke stoffen.

2. De handreiking verschaft gegevens over welke informatie in de acute fase van de incidentbestrijding (circa de eerste vijftien minuten van het incident) waar kan worden verkregen.

3. De handreiking toont met wie deze informatie kan worden uitgewisseld. De handreiking is ontwikkeld voor weginspecteurs, politie, ambulancemedewerkers, ADR-chauffeurs en brandweer (géén specialisten gevaarlijke stoffen) en andere eerst aankomende hulpverleners.

SamenwerkingDe handreiking is opgesteld onder leiding van het lectoraat Transportveiligheid van het IFV in samenwerking met Rijkswaterstaat, Brandweer Nederland, Nationale Politie, Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), GGD GHOR Nederland, Landelijk Informatiepunt Ongevallen Gevaarlijke Stoffen (LIOGS), chemische industrie en de transportsector.

Download de handreiking en de zakkaart:Handreiking Incidentmanagement bij verkeersongevallen met gevaarlijke stoffen Zakkaart Incidentmanagement Ongeval gevaarlijke stoffen  info: nils.rosmuller@ifv.nl

Bestuurlijke conferentie HSL-Zuid en BetuwerouteOp 28 november a.s. vindt er in het gemeentehuis van Zwijndrecht een bestuurlijke conferentie plaats voor de burgemeesters van de betrokken 36 gemeenten en de directies van de 8 betrokken veiligheidsregio’s. Aan de orde komen onderwerpen zoals de nieuwe inzichten rondom spoorveiligheid, veranderingen van de overlegstructuur, aanpassingen van de

veiligheidscontracten, actualiteiten rondom het spoor en behandeling van een casus van een spoorincident.

De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, Sharon Dijksma, heeft toegezegd een inhoudelijke bijdrage te leveren aan de conferentie. In haar bijdrage zal zij aandacht schenken aan het nieuw vorm te geven ‘Bestuurlijk Platform Veiligheid rond het spoor’. Het platform heeft tot doel om op landelijk en bestuurlijk niveau informatie uit te wisselen en af te stemmen over veiligheidsaspecten op en rond het spoor met het ministerie van Infrastructuur en Milieu, lokale bestuurders, veiligheidsregio’s, ProRail en andere ‘spoorpartijen’.

Op 3 november 2016 wordt een ambtelijk overleg georganiseerd. Tijdens dit overleg zullen de adviseurs van de burgemeesters worden geïnformeerd over de komende wijzigingen.

Info: reinier.boeree@ifv.nl

3

Blogs en Twitter Nils Rosmuller In zijn blogs op de websites van het IFV en het platform Gevaarlijke Lading, reageert Nils Rosmuller op de actualiteit en maakt hij de lezers attent op interessante studies of rapporten. Ook in de zomerperiode zijn er enkele blogs verschenen over transportveiligheidsvraagstukken:

> 08 juni 2016: Spoort het Basisnet spoor > 24 juni 2016: Over internationale zaken: Brexit en het Derde spoor > 29 juli 2016: Zwetende vaten op een hete zomerdag > 30 augustus 2016: Veiligheid op het spoor: tijd voor oplossingen > 20 september 2016: Siësta 1203 > 17 oktober 2016: Kunstwerk

De blogs van het lectoraat Transportveiligheid en de blogs op Gevaarlijke Lading vindt u op www.ifv.nl. Ook via Twitter wordt ingegaan op en melding gemaakt van transportveiligheidsactualiteiten (@NilsRosmuller).

info: nils.rosmuller@ifv.nl

PublicatiesEr zijn vanuit het lectoraat recentelijk enkele publicaties verschenen, die de kennis over en ontwikkelingen van de transportveiligheid voor het voetlicht brengen.

In het Basisboek Integrale Veiligheid (redactie W. Stol e.a., 2016), een verplicht studieboek voor studenten Integrale Veiligheidskunde in Nederland, is een hoofdstuk opgenomen over veiligheidsaspecten van massaal goederen- en personenvervoer (hoofdstuk 28, N. Rosmuller).

Voor de speciale uitgave Incidentbestrijding van het vakblad Gevaarlijke Lading, is een artikel geschreven over publiek-private samenwerking bij risicobeheersing en incidentbestrijding voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Aan de hand van twee casussen, geschaarde LPG-tankwagen nabij Botlektunnel (aug. 2012) en Butadieen Treinongeval Tilburg (maart 2015), is een beeld geschetst van de betrokken partijen en hun rol bij de genoemde incidenten. info: nils.rosmuller@ifv.nl

4

Themabijeenkomst LNGOp 8 september 2016 hield de Kennistafel LNG een Themabijeenkomst: ‘Veiligheid in de LNG-keten van risicobeheersing tot en met de incidentbestrijding’. Op meerdere locaties konden de deelnemers kennismaken met de verschillende facetten van LNG. In de ochtend lag de keuze tussen een bezoek aan de Gate Terminal of aan een Shell LNG-Tankstation in combinatie met het Scheepvaart en Transport College (STC).

Het programma werd centraal vervolgd bij Falck Fire Academy op de Maasvlakte. Van 11.00 – 12.00 uur kwamen verschillende sprekers aan het woord: 1. Opening door Hans Spobeck, voorzitter Kennistafel LNG (IFV)2. Introductie Falck door Marcel Woestenburg, Business Development

manager Falck 3. Presentatie Nationaal LNG-Platform door Ger van Tongeren, voorzitter

Nationaal LNG Platform 4. Presentatie LNG Veiligheidsprogramma door Ernest Groensmit, namens

LNG Platform 5. Presentatie producten Kennistafel LNG door Nils Rosmuller, lector

Transportveiligheid (IFV) 6. Afsluiting/ presentatie middagprogramma door Marco van den Berg,

secretaris Kennistafel LNG.

v.l.n.r. M. Woestenburg, M. van den Berg, N. Rosmuller, G. van Tongeren, E. Groensmit en H. Spobeck

De lunch werd gevolgd door een ‘LNG-Experience’, waarbij diverse praktijkdemonstraties plaatsvonden. Het programma eindigde met een demonstratie ‘ontsteken en blussen LNG’. Een verslag van de bijeenkomst vindt u op onze website.

info: hans.spobeck@ifv.nl

5

Handreiking TunnelincidentbestrijdingBegin september 2016 vond de laatste vergadering plaats van het projectteam dat verantwoordelijk is voor de inventarisatiefase van de Handreiking Tunnelincidentbestrijding. Op basis van de input van het projectteam is de laatste hand gelegd aan de eindrapportage en is het plan van aanpak aangescherpt voor de realisatiefase. De bestudering van evaluaties van tunnelincidentbestrijdingsrapporten en -oefeningen laat zien dat de uitdagingen met name liggen op het gebied van multidisciplinaire samenwerking, begripsvorming, terminologie en logica achter procedures.

Info: nils.rosmuller@ifv.nl en regis.flohr@ifv.nl

Elektrische bussen en brandveiligheid in tunnelsHet Buitenvelderttunnelsysteem wordt herzien. Ook hebben Amsterdam Airport Schiphol (AAS) en de Stadsregio Amsterdam (SRA) de wens om het openbaarvervoernet rondom de luchthaven (Schiphol Sternet) met milieuvriendelijke zero-emissiebussen te bedienen, in dit geval elektrisch aangedreven bussen. AAS en SRA hebben het lectoraat gevraagd de condities aangaande de brandveiligheid van deze bussen op te stellen. Deze kunnen in de aanbesteding meegenomen worden. Ook vroeg de opdrachtgever in ditzelfde kader een vergelijking te maken tussen elektrische bussen en dieselbussen.

Foto: Amsterdam Airport Schiphol

Resultaat Het resultaat van de studie luidt als volgt. Er is een hoofdconditie geformuleerd (voorkom een thermal runaway). Tevens zijn er veertien subcondities geformuleerd (zeven ter voorkoming van brand in de battery-pack, vier ter beperking van de gevolgen van brand in de battery-pack en drie ten behoeve van de bestrijding van de brand in de battery-pack). De vergelijking van elektrische bussen ten opzichte van dieselbussen valt voor het brandveiligheidsaspect positief uit voor de elektrische bussen.

Tunnelveiligheid gaat verder dan het vervoermiddel. Tunnelveiligheid wordt gevormd door de tunnel zelf, de vervoermiddelen, het gedrag van de weggebruikers en de incidentbestrijding. Tunnelveiligheid en elektrische bussen vormen een groter vraagstuk dan alleen de situatie rondom Schiphol. Samen met AAS en SRA zal het lectoraat het gesprek aangaan met Rijkswaterstaat en Steunpunt Tunnelveiligheid om te bezien of, en op welke wijze kennisleemtes omtrent dit soort alternatieve vervoerswijzen in relatie tot tunnelveiligheid, landelijk kunnen worden opgepakt.

Info: nils.rosmuller@ifv.nl en tamo.vogel@ifv.nl

6

Deze nieuwsflits verschijnt eens per twee maanden. Wilt u deze nieuwsflits niet

langer ontvangen? Meld u af via info@lectransportveiligheid.nl

Redactie

Nils Rosmuller, lector Transportveiligheid

Hans Spobeck, programmamanager

Meer informatie

Lectoraat Transportveiligheid op www.ifv.nl

Beheerste Toegang StationsNS hanteert een concept van beheerste toegang op treinstations. Dit houdt in dat er poortjes gepasseerd worden, waarvoor een geldig vervoerbewijs nodig is. Deze controle vindt plaats voordat van het vervoer gebruikgemaakt kan worden. Het concept van Beheerste Toegang Stations (BTS) is één van de maatregelen om de veiligheid voor reizigers en personeel te vergroten en te borgen. Een groot deel van de agressie in de treinen heeft namelijk een

directe relatie met het ontbreken van een geldig vervoerbewijs. Op 82 stations waar NS een vervoersconcessie heeft zal BTS worden toegepast. Door de keuze van de stations zal 90% van de reizigers op de reis een poort moeten passeren. Op 70 stations zijn de poorten inmiddels gerealiseerd en op 62 stations al in gebruik genomen. Eind 2016 zal dit bij 69 stations het geval zijn. De overige stations volgen in 2017 en 2018. Op een aantal stations kan BTS pas worden toegepast nadat een omvangrijke verbouwing heeft plaatsgevonden.

Rapport 2004In 2004 heeft het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV, toen nog Nibra geheten) in opdracht van ProRail/NS, onderzoek uitgevoerd naar de consequenties van het concept van beheerste toegang voor de veiligheid van het stationsgebied (primair gericht op vluchtveiligheid bij brand).

In de periode van 2004 tot op heden heeft zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan, waardoor NS een herziening van het Nibra-rapport van 2004 wenselijk acht:

> Het rapport baseert zich op de vorige versie van het Bouwbesluit (2003) en niet op de huidige versie (2012). In de laatste versie zijn inzichten en uitgangspunten voor doorstroomcapaciteit en eisen aan ontruimingsinstallaties veranderd.

> Het rapport is gemaakt op basis van de kennis van toen. Inmiddels zijn de inzichten op het gebied van vluchtveiligheid en menselijk gedrag bij calamiteiten veranderd.

> Het rapport gaat uit van het scenario ‘brand’, terwijl het scenario van een (dreigende) terroristische aanslag in deze tijd een zeker zo reëel scenario vormt. Het is de vraag of de aannames die gelden voor brand, ook gelden voor andere scenario’s zoals een (dreigende) terroristische aanslag.

> In een periode van een half jaar wordt aan de revisie gewerkt in nauwe samenwerking met een multidisciplinair samengesteld projectteam (politie, GHOR, AZN, brandweer vakgroep Infrastructuur en Veiligheid, NS).

NS zal de rapportage gebruiken om het bestaande veiligheidsconcept te actualiseren en zo nodig nieuwe maatregelen of voorzieningen realiseren.

Info: nils.rosmuller@ifv.nl en nancy.oberije@ifv.nl

Foto: NS