Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover. Rijsbergen 6 juni 2013.

Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover.

Rijsbergen

6 juni 2013

Opzet

• Opstarten• Toelichting op STEM• Introductie in ‘leefstijlen bij sterven’ + casuïstiek-

bespreking• Verschillen in omgaan met verdriet• Afsluiting

Wat vindt U belangrijk?• Als u nú nadenkt over de laatste dagen – weken van uw leven?• Hoe gaat het met de kinderen – kan iedereen het aan • Netjes afgesloten – alles uitgesproken • Regelen van de dienst (liederen) • Rust – stiltes – met mijn eigen naasten – niet veel bezoek

– Om te mediteren

• Pijnloos • Eigen regie (keuzen pijnbestrijding)• Manier waarop je sterft – opzien tegen afscheid nemen

Wat vindt men belangrijk

familie / vrienden 61 %geen pijn hebben 57 %mijn waardigheid behouden 41 %mogelijkheid om zelf te beslissen wanneer mijn leven eindigt 38 %goede verzorging 34 %afscheid nemen 32 %volledig bij bewustzijn zijn 30 %medische zorg 27 %in mijn eigen woning blijven wonen 26 %genieten 26 %

Opvallende aspecten

• Praten en denken over de dood– Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc.

• Sociaal sterven– Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal,

empathie, etc.

• Regie in de laatste levensfase– Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc

• Taboe – Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven,

onzekerheid etc.

04/12/23

gedrag

gedachten gevoelens

Zichtbaar buitenwereld

Zichtbaar voor jezelf

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)

+

-

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

vertrouwenden

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)leven na de dood

• Mensen in deze groep zijn:– minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. – sterk gericht op het gezin– de dood al een deel van het leven.

• Als patiënt: – gevoelig voor autoriteit, – niet veeleisend en tevreden met het standaardaanbod, – volgzaam , R-R-R

• Wat helpt: – informatie in hapklare brokken, – niet teveel alternatieven, – aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn want men is niet zo

initiatiefrijk.

Case – VertrouwendeHoe kom/blijf je in contact?• Gaan zitten • Tijd nemen en luisteren:

– Oogcontact maken – Ziet u daar niet tegen op?

• Heeft u er met uw familie over gesproken? • Haar duidelijk te maken dat ze mag kiezen

– De arts is niet heilig

Case – Vertrouwende

Wat valt u op in de communicatie?• Valt de dokter niet af, hij/zij het ook belangrijk wat u wilt • Non verbaal:

• Laag • Rustig • Stiltes

• Maakt ruimte: het kan ook later – zachte taal – geen dwang • Ze gaat zitten

Sterfstijl: rationelen (15%)

Levenswijze


rationelen

vertrouwenden

+

-


+

-

Sterfstijl: rationelen (15%)control over de dood

• Mensen in deze groep:– zoeken een balans tussen werken en genieten. – Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. – Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid.

• Als patiënt: – gevoelig voor autoriteit, – leunen op professionele kennis– ze zijn op zoek naar zekerheden.

• Ondersteunend: – heldere feitelijke informatie – Niet te veel over gevoelens, – praktisch en ondersteunend– duidelijkheid over de rolverdeling

Sterfstijl: socialen (33%)

Levenswijze


rationelen

socialenvertrouwenden

+

-


+

-

Sterfstijl: socialen (33%)bang voor de dood

• Mensen in deze groep: – Gekenmerkt als volks en eigentijds, zorgeloos, – Niet al te opvallend, doe maar gewoon ……– Zij vinden het vooral belangrijk om te sterven tussen familie en vrienden. Daarbij

verwachten zij dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden.

• Als patiënt: – vasthoudend aan het leven, – behoefte aan troost, verlichting, – uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), doen niet zoveel uit zichzelf, – mogelijk eenzaam (omdat het zo ‘gek’ is voor anderen om er over in contact te zijn.)

• Ondersteunend: – Informatie in kleine delen, regelmatig herhalen– benoem emoties, – geef ruimte voor ondersteuning

Case 1 – Sociale Hoe kom/blijf je in contact?• Zelf contact maken – zelg beginnen • Iets over jezelf zeggen – hoe zou het zijn voor u• Benoemen wat je ziet: ik zie dat pijn hebt • Doorvragen:

– Over de klachten

• Meegaan in het verhaal -

Case 1 – Sociale

Wat valt u op in de communicatie?• Ze heeft het over haar eigen moeder – maar ze bedoelt haar • Ze versterkt het verhaal van de mevrouw • Ze erkent de mevrouw • Ze is luchtig van toon, ze maakt grapjes, ze glimlacht• Ik heb tijd • Neemt de regie een beetje over, maar laat de keuze blijft bij de vrouw

• We zitten hier in een ziekenhuis • Toch gek om gek om niet te doen

• Pillen

Sterfstijl: pro-actieven (18%)

Levenswijze


rationelen

socialen

vertrouwenden

+

-


+

-

pro-actieven

Sterfstijl: pro-actieven (18%)leven met de dood

• Mensen uit deze groep: – kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in

hun laatste levensfase. – Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en

gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden.

• Als patiënt: – wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, – Veeleisend en zelfredzaam en afkerig van zinloos handelen

• Ondersteunend: – inzicht geven in de alle opties, – geef regie, – geef kaders – verwijs naar andere informatie

Case 2 – Proactieve

Hoe kom/blijf je in contact?• U hebt over nagedacht, welke opties

had u? • Direct vraag • Heeft u daar al met de arts / dochter

over gesproken • Wij kunnen niets voor u betekenen• U overvalt • Gôh daar schrik ik van • Gaan we regelen – humor• Moet het precies om een uur. • Hoe bent u tot deze beslissing gekomen

Hoe kom/blijf je in contact?• Herhalen

Case 2 – Proactieve

Wat valt u op in de communicatie?• Echt contact – gaan zitten – begrip tonen (herhaalt) • Andere mogelijkheden aanbieden (keuze) – als u dat wilt vertel ik er iets meer over • Deskundigheid tonen • Gelijkwaardige

Prikkel Antwoord

Prikkel Antwoord

kiezen

Prikkel

Prikkel Antwoord

kiezen

Prikkel

Wat is goed voor mijWat is goed voor bewoner

Wat hebben we afgesprokenWat vinden mijn collega’s hiervan

Sterfstijl: onbevangenen (22%)

Levenswijze


rationelen onbevangenen

pro-actievensocialen

vertrouwenden

+

-


+

-

Sterfstijl: onbevangenen (22%)leven zonder de dood

• Mensen uit deze groep: – Voor hen is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van

genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier.

• Als patiënt: – dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, – veel vrienden willen zien, – ongevoelig voor autoriteit, – afstand van zorgverleners

• Ondersteunend: – korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, – check naar emoties (ipv er al in te duiken), recht voor zijn raap

Oefenen met ander gedrag

– Haalbaar doel : 15 minuten– Delen dat je aan het oefenen bent met elkaar – Beloning (bloemetje – biertje) – Symbooltje

Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, verstandelijk als emotioneel op aanpassing vereisende omstandigheden reageert.

Sociaal reageren steun zoeken en emoties uiten; De zorgen met iemand delen andere mensen de gevoelens tonen.

Niets doen afwachten, de situatie aanvaarden en het probleem vermijden; de zaak op zijn beloop laten, zich erbij neerleggen.

Afleiding zoeken nieuwe activiteiten zoeken om niet aan het probleem te hoeven denken en afleiding zoeken om de spanning te doorbreken.

Positief denken de zaak van de zonnige kant bekijken en zich gerust stellen doordat het wel mee zal vallen.

Wensdromen en cognitief gericht reageren hopen dat het in de toekomst beter gaat en dat alles goed komt.

Destructief reageren en het uiten van kwaadheid zin om alles stuk te slaan en dat niet doen, agressief worden.

Gericht reageren het probleem stap voor stap aanpakken, informatie zoeken bij anderen.

Voor vragen - opmerkingen

Bert Buizert

Telefoon 06-51924150

Mail [email protected]

Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info

mailto:[email protected]



http://www.doodgewoonbespreekbaar.nl/

http://www.stichtingstem.info/

Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover. Rijsbergen 6 juni 2013.

Documents

Transcript of Leven is ook doodgaan. Denk erover, praat erover. Rijsbergen 6 juni 2013.