R u i m t e l i j k Bewogen

Fascinatie

EEen ruimte is als een partner die ons uitdaagt tot actie, ons stimuleert tot dromen, ons in-en ruimte is als een partner die ons uitdaagt tot actie, ons stimuleert tot dromen, ons in-

spireert tot gedachten, gevoelens bij ons oproept, herinneringen naar boven haalt en onze spireert tot gedachten, gevoelens bij ons oproept, herinneringen naar boven haalt en onze

perceptie van tijd verandert.perceptie van tijd verandert.

Zodra wij een ruimte betreden, vinden deze beweegredenen weerklank in ons lichaam. Zodra wij een ruimte betreden, vinden deze beweegredenen weerklank in ons lichaam.

Bij het verlaten van de ruimte dragen we dit met ons mee, terwijl onze aanwezigheid al deel Bij het verlaten van de ruimte dragen we dit met ons mee, terwijl onze aanwezigheid al deel

van zijn geschiedenis is geworden.van zijn geschiedenis is geworden.

Onze fascinatie voor de fenomenologie van de ruimte ligt in zijn unieke persoonlijkheid, Onze fascinatie voor de fenomenologie van de ruimte ligt in zijn unieke persoonlijkheid,

gevormd door verschijning en geschiedenis, en de dynamische dialoog die ontstaat zodra gevormd door verschijning en geschiedenis, en de dynamische dialoog die ontstaat zodra

we de ruimte betreden.we de ruimte betreden.

R u i m t e l i j k Bewogen

14 / 15

WorkshopWorkshop

Doelstelling en methodesDoelstelling en methodes

Een fysieke ruimte wordt in gebruik niet alleen visueel, maar vooral ook kinesthetisch Een fysieke ruimte wordt in gebruik niet alleen visueel, maar vooral ook kinesthetisch

- met het hele lichaam - waargenomen. Dit bepaalt de essentie van de beleving en de - met het hele lichaam - waargenomen. Dit bepaalt de essentie van de beleving en de

gebruikswaarde van de omgeving. gebruikswaarde van de omgeving.

Het trainen van de kinesthetische bewustwording vergroot de keuzemogelijkheden in het Het trainen van de kinesthetische bewustwording vergroot de keuzemogelijkheden in het

ontwerpproces en is daarmee een aanvulling op het ontwerpersvocabulaire.ontwerpproces en is daarmee een aanvulling op het ontwerpersvocabulaire.

Omdat het lichaam het instrument is waarOmdat het lichaam het instrument is waarmemee we een ruimte ee we een ruimte ervaren (de rrvaren (de ruimteuimte waarnemen, waarnemen,

in de ruimte zijn, door de ruimte bewegen), is hein de ruimte zijn, door de ruimte bewegen), is het met zijn verschillende zintuigen ons t met zijn verschillende zintuigen ons

primaire referentiepunt voor het ontwerpen. primaire referentiepunt voor het ontwerpen.

De aangeboden oefeningen in de workshop zijn erop gericht hoe we ruimtelijke informatie De aangeboden oefeningen in de workshop zijn erop gericht hoe we ruimtelijke informatie

lezen, ruimte innemen en hoe onze fysieke beweging en de ruimte elkaar beïnvloeden.lezen, ruimte innemen en hoe onze fysieke beweging en de ruimte elkaar beïnvloeden.

De workshop behandelt de relatie ‘Lichaam - Beweging - Ruimte’ in 2 blokken. De focus ligt De workshop behandelt de relatie ‘Lichaam - Beweging - Ruimte’ in 2 blokken. De focus ligt

in Blok 1 op het lichaam en in Blok 2 op de ruimte. in Blok 1 op het lichaam en in Blok 2 op de ruimte.

R u i m t e l i j k Bewogen

Onderwerp: Onderzoek van de relatie tussen lichaam, beweging en ruimte en Onderwerp: Onderzoek van de relatie tussen lichaam, beweging en ruimte en

haar invloe haar invloed opd op het het ontwerpproces.ontwerpproces.

Doelgroep: Architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen, studentenDoelgroep: Architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen, studenten

van diverse ontwerpopleidingen van diverse ontwerpopleidingen

Doel: Uitgaande van fysieke opdrachten verbreden deelnemers a) hun Doel: Uitgaande van fysieke opdrachten verbreden deelnemers a) hun

individueel bewustzijn voor de relatie tussen mens en ruimte en individueel bewustzijn voor de relatie tussen mens en ruimte en

daarmee b) hun ontwerpersvocabulaire. Dit draagt bij aan het beter daarmee b) hun ontwerpersvocabulaire. Dit draagt bij aan het beter

afstemmen van een ontwerp op zijn functionaliteit en de toekomstige afstemmen van een ontwerp op zijn functionaliteit en de toekomstige

gebruikers. gebruikers.

Methodes: Door het werken vanuit thema’s wordt onderzocht wat de ‘beweegreden’ Methodes: Door het werken vanuit thema’s wordt onderzocht wat de ‘beweegreden’

van de persoon in de ruimte beïnvloedt. Per workshop wordt een selectie van de persoon in de ruimte beïnvloedt. Per workshop wordt een selectie

van thema’s gemaakt. Door middel van exploratie en improvisatie werken van thema’s gemaakt. Door middel van exploratie en improvisatie werken

de deelnemers individueel, met een partner en in groepen aan gerichte de deelnemers individueel, met een partner en in groepen aan gerichte

bewegingsopdrachten. De bevindingen worden naar vormstudies bewegingsopdrachten. De bevindingen worden naar vormstudies

vertaald. vertaald.

A Audiovisueel udiovisueel onderzoek en registratie behoren tot de mogelijkheden. onderzoek en registratie behoren tot de mogelijkheden.

In overleg met de opdrachtgever wordt het programma in zijn opzet In overleg met de opdrachtgever wordt het programma in zijn opzet

aangepast. aangepast.

16 / 17

Blok 1: Ruimte in het lichaamBlok 1: Ruimte in het lichaam

het lichaam en zintuiglijke waarneming als vertrekpunt voor het ervaren van de ruimtehet lichaam en zintuiglijke waarneming als vertrekpunt voor het ervaren van de ruimte

thema’s : lichaamsbewustzijn thema’s : lichaamsbewustzijn

beweeglijkheid van het lichaam beweeglijkheid van het lichaam

zintuiglijke waarneming zintuiglijke waarneming

personal space: kinesfeer personal space: kinesfeer

lichaam - ruimlichaam - ruimte confrontatite confrontatiee

Blok 2: Lichaam in de ruimteBlok 2: Lichaam in de ruimte

de ruimte als beweegredende ruimte als beweegreden

thema’s: grenzenthema’s: grenzen

richtingen, assen en vlakken richtingen, assen en vlakken

general space en social space general space en social space

dynamische tussenruimte dynamische tussenruimte

schaal schaal

textuur textuur

licht en donker licht en donker

compositie compositie

R u i m t e l i j k Bewogen

DocentenDocenten

Bettina NeuhausBettina Neuhaus (D/NL) studeerde muziek en beweging aan de Folkwang (D/NL) studeerde muziek en beweging aan de Folkwang

Hochschule Essen en dans aan de Theaterschool in Amsterdam. Daarnaast studeerde zij Hochschule Essen en dans aan de Theaterschool in Amsterdam. Daarnaast studeerde zij

Skinner Releasing Technique™ o.l.v. Joan Skinner aan de University of Washington en is Skinner Releasing Technique™ o.l.v. Joan Skinner aan de University of Washington en is

sinds 2004 certified Skinner Releasing Teacher.sinds 2004 certified Skinner Releasing Teacher.

Haar artistiek en pedagogisch werk richt zich op improvisatie als zelfstandigHaar artistiek en pedagogisch werk richt zich op improvisatie als zelfstandige podium-e podium-

kunst. Bettina geeft haar eigen voorstellingen en werkt regelmatig als improvisator metkunst. Bettina geeft haar eigen voorstellingen en werkt regelmatig als improvisator met

internationale artiesten uit andere disciplines samen. internationale artiesten uit andere disciplines samen.

Ze geeft Ze geeft projecten, workshops en lessen in improvisatie en Skinner Releasing Technique™ projecten, workshops en lessen in improvisatie en Skinner Releasing Technique™

aan professionele dansers,aan professionele dansers, amateurs, amateurs, muzikanten, architecten en ontwerpers aan diverse muzikanten, architecten en ontwerpers aan diverse

instituten in Europa en de USA.instituten in Europa en de USA.

ddiscipline dansiscipline dans

Daniëlle FreriksDaniëlle Freriks (NL) studeerde architectuur aan de Technische Universiteit Delft. (NL) studeerde architectuur aan de Technische Universiteit Delft.

Momenteel is zij werkzaam als ontwerper interieur en architectuur.Momenteel is zij werkzaam als ontwerper interieur en architectuur.

Ze volgt diverse lessen en workshops in ballet, moderne dans en bewegingsimprovisatie.Ze volgt diverse lessen en workshops in ballet, moderne dans en bewegingsimprovisatie.

Mede vanuit haar voorliefde voor en kennis van dans heeft Daniëlle een fasMede vanuit haar voorliefde voor en kennis van dans heeft Daniëlle een fascinatie cinatie

ontwikkeld voor de beleving van en beweging door binnen- en buitenruimten. Tijdens haar ontwikkeld voor de beleving van en beweging door binnen- en buitenruimten. Tijdens haar

studie is zij begonnen de relatie tussen ruimte, lichaam en beweging te onderzoeken. studie is zij begonnen de relatie tussen ruimte, lichaam en beweging te onderzoeken.

GeGeïntrigeerd door de werking van deïntrigeerd door de werking van de psyche van de mens en de overtuiging dat psyche van de mens en de overtuiging dat de de

omgeving van invloed kan zijn op ons gedrag, probeert zij met haar ontwerpen niet alleen omgeving van invloed kan zijn op ons gedrag, probeert zij met haar ontwerpen niet alleen

te voorzien in de behoeften van de gebruikers, maar hen ook ruimte te geven voor te voorzien in de behoeften van de gebruikers, maar hen ook ruimte te geven voor

‘‘beweging’. beweging’.

ddiscipline architectuuriscipline architectuur

54 / 55

Ellen van der KooijEllen van der Kooij (NL)(NL) studeerde Bewegingswetenschappen aan de Vrije studeerde Bewegingswetenschappen aan de Vrije

Universiteit te Amsterdam en maakt bewegingsprogramma’s voor specifieke doelgroepen Universiteit te Amsterdam en maakt bewegingsprogramma’s voor specifieke doelgroepen

in de geestelijke gezondheidszorg. in de geestelijke gezondheidszorg. Ze heeft meerdere cursussen en workshops op het Ze heeft meerdere cursussen en workshops op het

gebied van fotografie gevolgd en fotoprojecten gedaan met dansers.gebied van fotografie gevolgd en fotoprojecten gedaan met dansers.

Haar interesse ligt in het gebruik van audiovisuele media en fotografie bij groepsHaar interesse ligt in het gebruik van audiovisuele media en fotografie bij groeps--

processen of als uitdrukkingsvorm bij bijvoorbeeld traumabehandelingen. processen of als uitdrukkingsvorm bij bijvoorbeeld traumabehandelingen.

Cultureel hergebruik van oude industriële ruimten, locatietheater en de ‘metamorfose van Cultureel hergebruik van oude industriële ruimten, locatietheater en de ‘metamorfose van

de ruimte’ hebben haar fascinatie.de ruimte’ hebben haar fascinatie.

IIn haar fotowen haar fotowerk staat centraal hoe de intensiteit van een beeld versterkt kan worden door rk staat centraal hoe de intensiteit van een beeld versterkt kan worden door

bijvoorbeeld kleur, licht en beweging.bijvoorbeeld kleur, licht en beweging.

ddiscipline audiovisuele mediaiscipline audiovisuele media

R u i m t e l i j k Bewogen

R u i m t e l i j k Bewogen

is een samenwerkingsproject tussen Bettina Neuhaus (dans),

Daniëlle Freriks (architectuur) en Ellen van der Kooij (fotografie).

De kruisbestuiving van de drie disciplines heeft geresulteerd in

een bewegingsworkshop voor ontwerpers, geïnspireerd op de

dynamische relatie tussen het beweeglijke lichaam en de

architectonische ruimte. De workshop onderzoekt het onderwerp

Lichaam – Beweging – Ruimte.