Queyras en Widmann in Muziekcentrum De Bijloke Gent

BESPREEKBUREAU MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENTJ. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent

Di - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00, za 13:00 - 17:00

t. 09 269 92 92

e. [email protected]

w. www.debijloke.be

DE BIJLOKE BISTROMa - vr 12:00 - 18:00

Op concertdagen ook 2 uur voor en 2 uur na het concert

t. 09 277 07 04


w. www.debijlokebistro.be

OP ZOEK NAAR EEN GESCHENK?Doe een concert cadeau in de vorm van een geschenkbon of een ticket naar uw

keuze. Te verkrijgen aan onze balie.

OP ZOEK NAAR KWALITEITSVOLLE OPNAMES?In de foyer vindt u een selectie opnames u aangeboden door ‘t KLAverVIER,

Kasteeldreef 6, 2970 Schilde

t. 03-384 29 70


CULTUUR EN ECOLOGIE HAND IN HAND! WWW.ECORENTAL.BEDe Bijloke rijdt op aardgas dankzij Ecorental.

AANDACHT!Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

COLOFONTekst programmaboekje | Frederik Styns

Coverafbeelding | Spiraalvormige partituur van George Crumb

Coördinatie programmaboekje | Sophie Cocquyt

Verantwoordelijke uitgever | Yves Rosseel

© Muziekcentrum De Bijloke Gent

09 269 92 92 - [email protected]

3VIOOL X CELLO

BENJAMIN, CRUMB, RAVEL, BOULEZ, WIDMANN

CAROLIn wIDMAnn | VIOOLJEAn-GuIhEn quEYRAS | CELLO

DI | 10.11.09 | 20:00

WWW.DEBIJLOKE.BE

4

George Benjamin (1960)Three Miniatures for solo violin1. A Lullaby for Lalit2. A Canon for Sally3. Lauer Lied

George Crumb (1929)Sonata for solo cello1. Fantasia2. Variations3. Toccata

Maurice Ravel (1875-1937)Sonate pour violon et violoncelle1. Allegro2. Très vif3. Lent4. Vif, avec entrain

Pauze

Pierre Boulez (1925)Anthèmes 1

Jörg Widmann (1973)13 duos für Violine und Violoncello1. Tempo giusto 2. Alla breve, ma pesante3. Lento un poco andante4. Sehr markiert 5. Frage6. Scherzando (un poco sos-tenuto)7. Andante cantabile8. Tempo giusto9. Calmo10. Dunkler Tanz 11. Gigue12. Kanon-Fragment13. Vier Strophen vom heim-weh

Carolin Widmann | vioolJean-Guihen Queyras | cello

PROGRAMMA

VIOOL X CELLO

UITVOERDERS


5

Een innig gesprek tussen viool en cello, dat is de inzet van het concert van deze avond. Zowel samen als in solo vertellen de instrumenten een hedendaags verhaal van Benjamin, Crumb, Ravel, Boulez en widmann. De combinatie viool-cello lijkt op het eerste gezicht een niet voor de hand liggende combina-tie. Toch heeft ze in een ver, maar ook in een recent verleden menig componist geïnspireerd. Denken we maar aan Vivaldi’s dubbelconcerti voor viool, cello en strijkers. In deze compo-sities wedijveren viool en cello hartstochtelijk, en treedt het strijkorkest op als een rechtvaardige scheidsrechter. Beethoven componeerde duo’s voor viool en cello, en de hongaren Bartók en Kodály schreven zonder twijfel de meest intense bladzijden voor dit opmerkelijke echtpaar.

De spits wordt afgebeten door violiste Carolin widmann met werk van George Benjamin. Deze Engelse componist werd ge-boren in Londen in 1960. hij wordt beschouwd als een van de opmerkelijkste leerlingen van Olivier Messiaen, bij wie hij stu-deerde aan het conservatorium van Parijs in de jaren ’70. Sinds 2001 is hij leraar aan het King’s College in Londen. Daarnaast treedt hij vaak op als dirigent van London Sinfonietta. Benjamin schrijft regelmatig werken voor orkest. Enkele noemenswaar-dige voorbeelden zijn o. a. ‘Sudden Time’ (voor orkest), ‘Three Inventions’ (voor kamerorkest), en ‘Antara’ (voor orkest en elek-tronica, gerealiseerd aan het IRCAM in Parijs). Zijn eerste opera ‘Into The Little hill’ werd gecreëerd in The Royal Opera house in Londen in februari 2009. Benjamins ‘Three Miniatures’ voor viool solo werden voor de eerste keer uitgevoerd door Irvine Arditti in Badenweiler (Duitsland). De drie miniaturen dragen de titels ‘A Canon For Sally’, ‘A Lullaby For Lalit’ en ‘Lauer Lied’. Benjamin schreef ze voor drie goede vrienden en omschreef ze ooit tijdens inleiding op een concert als “extreem moeilijke

HEDENDAAGSE DIALOOG TUSSEN VIOOL EN CELLO

TOELICHTING

FREDERIK STYnS

WWW.DEBIJLOKE.BE

6 TOELICHTING

stukken”. De complexiteit van deze stukken is het gevolg van Benjamins verlangen om de sololijn van de viool te voorzien van harmonie. Dit komt het best tot uiting in ‘Lauer Lied’ waarin een melodieus lied begeleid wordt door een vinnig pizzicato-spel van de linkerhand. ‘A Lullaby For Lalit’ beschrijft Benjamin als “een trage en eenvoudige melodie, begeleid door open snaren, die transformeert in harmonische akkoorden”.

na dit intense vioolmoment is het de beurt aan de cello met een compositie van Crumb. het werk van George Crumb – Amerikaans componist van moderne en avant-gardemuziek – wordt getypeerd door ongebruikelijke klankkleuren en speeltechnieken. Vaak wordt aan de muzikanten gevraagd om hun instrumenten te bespelen op ongebruikelijke manieren of om tijdens het stuk het podium te verlaten en dan weer op te komen. Ook de partituren van Crumb zijn vaak bijzonder on-conventioneel. In een aantal van zijn stukken staan de noten bij-voorbeeld genoteerd in een cirkel of spiraalvorm (zie coveraf-beelding). Een van Crumbs bekendste werken is ‘Black Angels’ uit 1970, een werk vol heftige kleurschakeringen gecomponeerd naar aanleiding van de Vietnamoorlog. Vandaag speelt Jean-Guihen queyras Crumbs ‘Sonate voor cello solo’ uit 1955. Deze sonate bestaat uit drie delen en werd gecreëerd in 1975 door Camilla Doppmann in Ann Arbor (Michigan). het eerste deel draagt de titel Fantasia en is opgebouwd uit materiaal dat ge-presenteerd wordt in de eerste twee muzikale zinnen. De relatie tussen de akkoorden uit deze zinnen vormt de harmonische referentie doorheen het hele deel. het tweede deel van de so-nate bestaat uit een thema met drie variaties en een coda. het thema is een delicate siciliana die in de coda opnieuw weer-klinkt, maar dan vanuit de verte. het derde deel is vrij geweld-dadig met in het midden een contrasterend lyrisch deel.

Vervolgens slaan de viool en de cello de handen in elkaar met muziek van Ravel. Maurice Ravel bewonderde Debussy open-lijk. na de dood van Debussy in 1918 werd Ravel erkend als Frankrijks leidende componist en werd hem zelfs in 1920 de ‘Légion d’honneur’ toegekend. Ravel ervoer populariteit echter als een belediging en weigerde deze decoratie te aanvaarden.


7TOELICHTING

Tussen 1920 en 1924 schreef hij verschillende composities die hij opdroeg aan zijn grote voorbeelden. Zo vatte hij zijn ‘Sonate voor viool en cello’ op als een hommage aan Debussy. Ravel zelf beschouwde de compositie als een keerpunt in zijn car-rière. hij zei dat in het stuk “de muziek ontdaan is van alle bal-last”. hij verwierp het harmonische kader en legde opnieuw de nadruk op de melodie. De schaarse bezetting was gebaseerd op Debussy’s notie van “depouillement’ (economie aan midde-len) die eveneens sturend was voor het werk van o.a. Stravinski, Satie en de naoorlogse generatie componisten. In deze sonate hanteert Ravel een cyclische structuur. het werk concentreert zich rond twee thema’s die beide geïntroduceerd worden in de eerste 50 maten van het allegro. Deze thema’s zijn aanwezig in de hele sonate. De wijze waarop ze behandeld worden, getuigt van Ravels schatplichtigheid aan Debussy.

‘Anthèmes’ is de naam van twee composities van de Franse componist Pierre Boulez. Oorspronkelijk verwees ‘Anthèmes’ naar een kort stuk voor viool solo dat Boulez schreef naar aanleiding van de 90ste verjaardag van Alfred Schlee, direc-teur van universal Edition’s. Later breidde Boulez het werk uit. Deze uitbreiding kreeg de naam ‘Anthèmes II’, een langer werk voor viool en live electronics. In dit concert horen we echter de originele versie uit 1991 – ‘Anthèmes I’ – voor viool solo. In dit werk zitten o.a. hymnes (anthems) uit het 16de- en 17de-eeuwse Engeland verwerkt. Pierre Boulez werd geboren in 1925 in Monbrison en is een overtuigd voorvechter van expe-rimentele muziek. hij is dan ook een van de boegbeelden van de avant-garde in de muziek. Boulez studeerde eerst wiskunde in Lyon en ging in 1942 naar Parijs om er te studeren aan het Conservatoire national supérieur de musique. hij studeerde er o.a. bij Olivier Messiaen. In 1970 nam president Georges Pom-pidou het initiatief tot de oprichting van het IRCAM (Institut de Recherche et de Coordination Acoustique/Musique) in Parijs, een onderzoeksinstituut voor moderne muziek. Boulez werd de eerste directeur en bleef dat tot 1992. In 1976 richtte hij het Ensemble Intercontemporain op, een ensemble gespecialiseerd in hedendaagse muziek.

WWW.DEBIJLOKE.BE

8 TOELICHTING

widmann en queyras besluiten het concert samen met werk van widmann. Componist en klarinettist Jörg Widmann – broer van Carolin – werd geboren in 1973 in München. Als klarinettist won hij verschillende prijzen en trad hij op met grote internatio-nale orkesten. Op elfjarige leeftijd begon widmann compositie te studeren bij Kay westermann. Daarna ging hij in de leer bij hans werner henze, wilfried hiller en wolfgang Rihm. Jörg widmann ontving de afgelopen jaren tal van prijzen voor zijn composities, waaronder de prestigieuze prijs van de Ernst von Siemens Stichting en de Ehrenpreis der Münchner Opern-Fest-spiele. Afgelopen zomer werkte widmann samen met Anselm Kiefer aan een project voor de Opéra national de Paris ter ge-legenheid van het twintigjarige bestaan van de Opéra Bastille.

widmann schreef in totaal 24 duo’s voor viool en cello. hij schreef ze voor de Franse virtuozen – en tevens broers – Renaud en Gautier Capucon. De eerste 13 duo’s werden gecre-eerd door het duo dat ook deze avond op de planken staat. widmann en queyras speelden ze voor de eerste keer in Bad Reichenhall (Duitsland) in 2008. De cyclus bestaat zowel uit mini-stukjes van slechts 6 maten als uit grootschalige toccata’s. De technische virtuositeit en betoverende klankrijkdom die Jörg widmanns klarinetspel kenmerken, vinden we ook terug in zijn composities. widmanns muziek is emotioneel geladen, vol abrupte stemmingswisselingen en zeer communicatief. Zijn partituren zoeken graag extremen op. Van bijna geruisloze klanken die uit het niets ontstaan over subtiele kleurschakerin-gen en slaande percussie-effecten tot quasi-elektronisch geruis.


9

Carolin WidmannVioliste Carolin widmann werd geboren in München en stu-deerde bij Igor Ozim in Keulen, bij Michèl Auclair in Boston en bij David Takeno in Londen. Ze won verschillende prijzen op belangrijke wedstrijden en kreeg eveneens de Belmont Prize uitgereikt door de Froberg-Schneider Foundation voor haar toeweiding aan actuele muziek. widmann is vaak te gast op belangrijke festivals zoals die van Luzern, Schleswig-holstein, Aspen, Salzburg... Als soliste trad ze op met de grote radio-orkesten van Duitsland alsook met o.a. London Sinfonietta, het Radio Filharmonisch Orkest nederland, het Symfonisch Orkest van Bangkok, the Pittsburgh Symphony Chamber Ensemble... In haar solorecitals probeert ze steeds bruggen te bouwen tussen klassiek en romantisch repertoire, en nieuwe muziek. Ze is dan ook een veel gevraagde soliste voor hedendaagse muziek. haar eerste cd ‘Reflections’ werd uitbundig onthaald. Ze maakte ook een opname bij het label ECM met sonates van Schumann. widmann doceert sinds 2006 viool aan de Felix Mendelssohn-Bartholdy Musikhochschule in Leipzig.

Jean-Guihen QueyrasJean-Guihen queyras studeerde af aan het muziekconserva-torium van Lyon en kreeg een beurs om zijn studies verder te zetten in Freiburg, alsook aan de Juilliard School en het Man-nes College of Music in new York. Op 18-jarige leeftijd won hij de prijs van meest beloftevolle jong talent op de Rostropovitsj wedstrijd in Parijs en was hij prijswinnaar van de Internationale wedstrijd München. Zijn repertoire omvat zowel klassiek als he-dendaags werk. hij speelde de wereldcreatie van het ‘Cellocon-certo’ van Ivan Fedele met het Orchestre national de France onder leiding van Leonard Slatkin en het concerto van Gilbert Amy met het Symfonisch orkest van Tokyo in de Suntoryhal in Tokio. Met het Concerto Köln en het Freiburger Barockorches-ter speelde hij repertoire van haydn tot Schumann. Als solist werd queyras geëngageerd door orkesten als het nationaal Orkest van België, BBC national Orchestra of wales, Trond-heim Symfonisch Orkest, I Pomeriggi Musicali, Orchestra Verdi, Orchestre Philharmonique de Radio-France, Matav Symfonie-orkest van Boedapest, Orchestre Symphonique du québec, de

BIOGRAFIE

WWW.DEBIJLOKE.BE

10

niederrheinische Sinfoniker ...

In kamermuziekverband werkt queyras geregeld samen met Tabea Zimmermann, Emmanuel Pahud, Jean-Yves Thibaudet, Andreas Staier, Pierre-Laurent Aimard, Lars Vogt en Isabelle Faust. Jean-Guihen queyras was solocellist van het Ensemble Intercontemporain, waarmee hij het ‘Celloconcerto’ van Ligeti opnam onder leiding van Pierre Boulez. Zijn eerste solo-cd met de suites van Britten verscheen bij harmonia Mundi. De tweede, met werken van Kodály, Kurtág en Veress, kreeg een Diapason d’Or. Andere opnamen zijn het ‘Celloconcerto’ van Dutilleux en Boulez’ ‘Messagesquisse’, dat in 2001 met de Gramophone Contemporary Music Award werd onderscheiden.

Momenteel is queyras als docent verbonden aan de Musik-hochschule van Trossingen in Duitsland. In november 2003 ontving hij uit handen van Pierre Boulez de ‘Glenn Gould Inter-national Protégé’ muziekprijs van de stad Toronto.

BIOGRAFIE


11HUISMEDEDELINGEN

NOVEMBER MUSIC IN DE BIJLOKEVan donderdag 12 november tot zaterdag 14 november slaat Muziekcentrum De Bijloke Gent de handen in elkaar met no-vember Music, het festival voor actuele muziek dat de nadruk legt op jonge makers. het programma bestaat uit drie concer-ten waarin telkens twee ensembles aan bod komen: het ene ensemble geselecteerd door november Music, het andere door Muziekcentrum De Bijloke. Een absolute aanrader is alvast het concert met Guido De neve, Frank Agsteribbe en Amsterdam Sinfonietta! Amsterdam Sinfonietta brengt de wereldpremière van een werk van Sofia Goebaidoelina in aanwezigheid van deze wereldbefaamde componiste! Verder op het programma staat het Spiegel String quartet en het pianoduo Post & Mulder (performance om 18u), alsook het heath String quartet en het debuut van de gloednieuwe formatie ‘Solisten van het Vlaams Radio Koor’. Een gedetailleerd overzicht van het programma vindt u op www.debijloke.be

LEES HET GASTENBOEK na elk concert worden de artiesten uitgenodigd om iets in het gastenboek van het Muziekcentrum te schrijven. u kan nu doorheen dit gastenboek bladeren op onze website. Lees de hartverwarmende woorden van o. a. Claire Lefilliâtre, Paul De Clerck, Stefon harris, Christoph Prégardien, Jean-Guihen quey-ras, Christine Busch... (www.debijloke.be)

SYMFONIEORKEST VAN DE CONSERVATORIA VAN GENT, TILBURG EN MAASTRICHTAl enkele jaren komen de gevorderde studenten van de conser-vatoria van Tilburg, Gent en Maastricht één keer per seizoen sa-men om een groot symfonieorkest te vormen. Gedurende een week trekken zij zich terug op het Belgische platteland om zich voor te bereiden op een symfonisch concert dat aan het eind van die week in Tilburg, Gent en Maastricht uitgevoerd wordt. Dit jaar staat het orkest op 23 november in Muziekcentrum De Bijloke Gent met o.a. de ‘Symphonie Fantastique’ van hector Berlioz. Voor de vertolking van de solopartij in de ‘Rhapsodie’ van Claude Debussy werd klarinettist Sven Van De Voorde van hogeschool Gent Conservatorium geselecteerd.

WWW.DEBIJLOKE.BE

12 BiNNENKORT

DO | 12.11.2009 | 20:00 | Miry / +

Spiegel String Quartet, Sander Geerts (altviool), Mackim Fernandez Samodaiev (cello), Roeland Hendrikx (klarinet)webern, Brahms, Schönberg

VR | 13.11.2009 | 20:00 |

Symfonisch 3+

Guido De Neve (viool), Frank Agsteribbe (klavecimbel), Amster-dam SinfoniettaBach, Celis, Vivaldi, Kennis,

Agsteribbe, Schnittke, Goubaidoelina

ZA | 14.11.2009 | 20:00 | Voix Gras

Heath String Quartet, Solisten Vlaams Radio Koor olv Bo HoltenPadding, Dutilleux, Beethoven, De La

Rue, Buus, Gombert, de wert, weel-

kes, wilbye, Gibbons

ZO | 15.11.2009 | 16:00 | Kidconcert

deFilharmonie olv Michal Dworzyns-ki, Christine Van Pellicom (acteur), Jeroen Vander Ven (acteur)Romeo en Julia

wO | 18.11.2009 | 20:00 | Jazz / Jazz+

Roy Hargrove Quintet

DO | 19.11.2009 | 20:00 | East of Eden

Hossein Omoumi (ney en zang), Madjid Khaladj (tombak, daf, zang-e saringôshti (percussie)Mystieke stemmen binnen de Iraanse

stilte

VR | 20.11.2009 | 20:00 | Musica

Antiqua 1

Collegium Vocale Gent olv Philippe HerrewegheOne perfect harmony

ZO | 22.11.2009 | 17:00 | Docenten in

Concert

Docenten van de afdeling jazz, lichte muziek conservatorium

ZA | 28.11.2009 | 20:00 | Symfonisch

2 / 2+

Symfonieorkest Vlaanderen olv Seikyo Kom, Pieter Wispelwey (cello) Dvorák, Britten, Elgar

DO | 03.12.2009 | 20:00 | Miry / +

Lipkind QuartetIn search of new worlds

ZA | 05.12.2009 | 20:00 | Symfonisch

1 / 1+

deFilharmonie olv Jaap van ZwedenBrahms, Franck

DO | 10.12.2009 | 20:00 | Jazz

Kurt Van Herck, Bobo Stenson

VR | 11.12.2009 | 20:00 |

East of Eden + (De Centrale)

Ross Daly QuartetGrieks-Mediterraans

VR | 11.12.2009 | 20:00 |

Musica Antiqua 2

Harmonie UniverselleKerst in Europa

Queyras en Widmann in Muziekcentrum De Bijloke Gent

Documents

Transcript of Queyras en Widmann in Muziekcentrum De Bijloke Gent