q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

erovnuli saswavlo olimpiada

q a r T u l i e n a d a

l i t e r a t u r a

2 0 1 0

2

rogor Catarda 2010 wlis olimpiada

qarTul enasa da literaturaSi

olimpiada qarTul enasa da literaturaSi miznad isaxavda SemoqmedebiTi

niWiT dajildoebuli moswavleebis gamovlenas. igi sam etapad Catarda.

davalebebi sirTulis mixedviT or jgufad daiyo da, Sesabamisad, qarTu-

li enisa da literaturis olimpiadac calke Catarda IX-X klasebis moswav-

leTaTvis da calke _ XI-XII klaselTaTvis. olimpiadis arc erT etapze qveda

da zeda asakobrivi jgufebis warmomadgenlebi erTmaneTis konkurentebi ar

iyvnen.

I etapze IX-X klasebis moswavleebs moeTxovebodaT gamoevlinaT orTogra-

fiis, morfologiis, sintaqsisa da punqtuaciis sakiTxebis codna da am cod-

nis gamoyenebis unari. monawileebs miecaT mcire zomis teqsti, romelSic maT

unda gaesworebinaT Secdomebi da ise gadaeweraT igi. garda amisa, arCeviTi

(Semosaxazi) kiTxvebis meSveobiT Semowmda qarTuli enis leqsikis codna.

amave etapze moswavleebs unda gamoevlinaT argumentirebuli msjelobis

unari. SeTavazebul iqna mcire zomis mxatvruli nawarmoebi da monawileebs

moeTxovebodaT emsjelaT am nawarmoebisa da misi saTauris urTierTmimarTe-

bis Sesaxeb.

I etapze XI-XII klasebis moswavleebs unda gamoevlinaT stilistikis sakiT-

xebis codna. maT moeTxovebodaT sxvadasxva funqciuri stilis teqstebis da-

xasiaTeba. garda amisa, Semowmda teqstis stilisturad gamarTvis unari. mona-

wileebs unda gaesworebinaT stilisturi xarvezebi da ise gadaeweraT teqsti.

amave etapze moswavleebs unda gamoevlinaT argumentirebuli msjelobis

unari. SeTavazebul iqna mcire zomis mxatvruli teqsti da monawileebs moeT-

xovebodaT emsjelaT imis Sesaxeb, Tu ra SeiZleba yofiliyo gaugebari an

miuRebeli am teqstSi Tanamedrove mkiTxvelisaTvis.

II etapze orive asakobrivi jgufis moswavleebs moeTxovebodaT gamoevli-

naT kritikuli azrovnebis unari da weris kultura.

kritikuli azrovnebis unari Semowmda erTmaneTisagan gansxvavebuli ori

tipis davalebiT.

I davaleba: moswavleebs miecaT ori ucnobi teqsti:

a) prozauli da b) poeturi.

monawileebs am teqstebidan unda aerCiaT erT-erTi da daeweraT komentari _

maT unda gamoemJRavnebinaT individualuri xedva da pirovnuli damokidebule-

ba teqstSi wamoWrili problemis mimarT.

II davaleba: SeTavazebuli iyo eses saTauri da ori urTierTsawinaaRmdego

debuleba, romelTagan monawileebs erT-erTi unda aerCiaT da daesabuTebi-

naT, ratom emxrobian swored am Sexedulebas.

III etapze orive asakobrivi jgufis moswavleebs kvlav ori davaleba unda

SeesrulebinaT.

I davaleba: monawileebs daurigdaT cnobili holandieli mxatvris piter

breigelis namuSevris reproduqcia. maT evalebodaT suraTis naxviT miRebuli

STabeWdilebis Sesabamisad SeerCiaT am naxatisa da sakuTari Txzulebis sa-

Tauri da daeweraT novela, Canaxati, STabeWdileba an miniatura...

II davaleba: SeTavazebul iqna 2 saTauri. moswavleebs unda aerCiaT erT-er-

Ti maTgani da daeweraT Txzuleba _ narkvevi an ese.

3

samive etapze davalebebis Sesasruleblad gamoyofili iyo 3 saaTi.

moswavles yvela etapze hqonda imis saSualeba, rom jer Savad daewera,

Semdeg ki gadaeTeTrebina Tavisi naSromi.

I da II etapebze Sesrulebuli davalebebi standartuli Sefasebis sqemebis

meSveobiT gasworda amisaTvis sagangebod momzadebuli pedagogebis mier.

III etapze Sesrulebuli namuSevrebi ki Seafasa specialurma Jiurim, ro-

melmac miiRo saboloo gadawyvetileba _ gamoavlina saukeTeso Txzulebebi,

ganixila sadavo nawerebi da a. S.

IX-X klasebis araqarTulenovani skolebis moswavleebs olimpiadis I etap-

ze moeTxovebodaT kiTxvisa da weris unaris gamovlena. I davalebaSi wakiTxu-

lis gagebisa da gaazrebis unaris Sesafaseblad SeTavazebuli iyo mcire zo-

mis informaciuli teqsti, romelsac mohyveboda 10 arCeviTi (Semosaxazi pasu-

xis mqone) kiTxva. II davalebaSic miecaT imave tipis teqsti, romelsac mohyve-

boda 5 Ria (dasaweri pasuxis mqone) kiTxva da weriTi davaleba sami miTiTe-

biT.

XI-XII klasebis araqarTulenovani skolebis moswavleebsac miecaT analo-

giuri tipis davalebebi, romlebic zemoT aRwerilisagan mxolod sirTulis

TvalsazrisiT iyo gansxvavebuli.

olimpiadis II etapze araqarTulenovani skolebis moswavleebs moeTxovebo-

daT naxevargverdiani teqstis mSobliuri enidan qarTulad Targmna da argu-

mentirebuli eses dawera.

zemoT ukve aRiniSna, rom III etapis davalebebi yvela monawilisaTvis (ro-

gorc qarTulenovani, aseve araqarTulenovani skolebis moswavleTaTvis) sa-

erTo iyo, gamarjvebulebi ki TiToeul jgufSi (qarTulenovani: IX-X da XI-

XII; araqarTulenovani: IX-X da XI-XII) cal-calke gamovlindnen.

4

olimpiadis I turis monawileebs miewodaT Semdegi informacia da rekomen-

daciebi:

• testis maqsimaluri qulaa _ 30;

• davalebebis Sesasruleblad geZlevaT 3 saaTi;

• yuradRebiT waikiTxeT yoveli davalebis instruqcia da mxolod amis Sem-

deg daiwyeT davalebebis Sesruleba;

• yoveli davalebis pasuxi gadaitaneT rveulSi;

• IX-X klaselTa sayuradRebod! Semosaxazi kiTxvebis pasuxebi rveulSi ga-

daitaneT ase: dawereT davalebis nomeri da gverdiT miuwereT swori pasu-

xi, me-7 davaleba SeasruleT furcelze mocemuli instruqciis mixedviT;

• XI-XII klaselTa sayuradRebod! I davalebis Sesrulebisas rveulSi dawe-

reT kiTxvis nomeri da gverdiT miuwereT pasuxi, II davaleba SeasruleT

furcelze mocemuli instruqciis mixedviT;

• araqarTulenovani skolebis moswavleTa sayuradRebod! Semosaxazi kiTxve-

bis pasuxebi rveulSi gadaitaneT ase: dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT

miuwereT swori pasuxis Sesabamisi ricxvi, meore davalebis Sesrulebisas

dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT miuwereT pasuxi;

• weriTi davalebis Sesrulebisas naSroms zemoT daawereT `weriTi davale-

ba~;

• rveulSi gamoyofilia gverdebi Savi samuSaosaTvis;

• SegiZliaT gamoiyenoT es furclebi nebismieri davalebis Savi variantis

dasawerad;

• Savi samuSao ar swordeba da Sefasebis dros gaTvaliswinebuli ar iqneba;

• Secdoma SegiZliaT gadaxazoT da gverdiT (an zemoT) daweroT sxva sityva

an fraza.

5

gTavazobT konkursis I etapze gamoyenebul davalebebs:

qarTuli ena da literatura (IX-X klasebi)

gaiTvaliswineT, TiToeuli davalebis pasuxi gadaitaneT rveulSi. dawereT dava-

lebis nomeri da gverdiT miuwereT swori pasuxi. me-7 davaleba SeasruleT inst-

ruqciis mixedviT. rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, SegiZliaT

gamoiyenoT an ar gamoiyenoT isini. gaswordeba mxolod gadaTeTrebuli weriTi dava-

leba.

1. CamoTvlilTagan romel wyvilSi gaerTianebul sinonimebs ganasxvavebs erTmaneTi-

sagan mTqmelis subieqturi damokidebuleba?

a) guladi _ mamaci; b) pedagogi _ maswavlebeli; g) saxe _ sifaTi.

2. CamoTvlilTagan romeli miekuTvneba absolutur sinonimebs?

a) zizRi _ siZulvili; b) marTlwera _ orTografia; g) farTo _ ganieri.

3. CamoTvlilTagan romeli wyvili aerTianebs sityvebs, romelTagan erTi gvarobiT

cnebas aRniSnavs, xolo meore _ saxeobiTs?

a) daqiraveba _ gaqiraveba; b) feri _ mwvane; g) ymawvili _ CogburTeli.

4. CamoTvlilTagan romeli gamoTqmaa arasworad warmodgenili:

a) aRigava miwisagan pirisa; b) mama abramis batkania; g) xelebic damibania.

5. CamoTvlilTagan romeli gamoTqmaa araswori:

a) pasuxismgebloba daekisra; b) pasuxismgebloba mieniWa; g) ufleba mieniWa.

6. ras niSnavs sityva xelmrudi?

a) matyuaras; b) qurds; g) cacias.

7. teqstSi daSvebulia morfologiur-orTografiuli, sintaqsuri da punqtuaciuri

Secdomebi. gaasworeT es Secdomebi da ise gadawereT teqsti, rom arc erTi wina-

dadebis Sinaarsi ar SecvaloT.

msoflios muzeumebSi araerTi egvipturi papirusebi inaxeba. maTgan orSi Semona-

xulia sayuradRebo cnobebi uZveles egviptelebis mier gamoyenebuli aRricxvis sis-

temis Sesaxeb. egviptelebi ricxvebs ieroglifebiT RniSnavdnen. savaraudoT, asis Se-

satyvisi ieroglifi sazom Toks gamosaxavda aTasisa lotosis yvavils. aseTi niSani

sul iyo rva, xolo danarCeni ricxvebi maTi kombinaciiT miiReboda. ricxvebs egvip-

telebi marjvnidan marcxniv swerdnen.

weriTi davaleba

yuradRebiT waikiTxeT niko lorTqifaniZis `tragedia ugmiroT~:

Seugneblad daerida bavSebis sivils _ gamovida qoxidan...

gadiara ezo... ugzo-ukvloT midioda. sadRac yanaSi Camojda qvaze. erTi fiqric

ar Cndeboda TavSi... cal-calke sityvebi gaielvebdnen naperwkaliviT: „Wadi“, „bavSe-

bi“, „xari“... isev adga, jer Sara-gzas gayva, mere orRobeSi Seuxvia, dauZaxa viRacam,

mobrunda.

_ guSinwin rom mTxove fqvili, RmerTia mowame, ar mqonda; ai dRes qe maq cota,

da naxevar jams giziareb... oRond ar damRupo _ im paraskevs unda damibruno.

_ momeci! _ mokleT mouWra da Robes miadga.

6

_ am topsikas nu gamomigzavni, me TviTon wamoviReb.

adgilidan ar iZroda da xmasac ar iRebda.

_ ra dagemarTa, kaco?

_ araferi!

_ nu geSinia, RmerTi mowyalea, Cvenkenac moixedavs...

nela Semobrunda, uxmoT moSorda moxuc dedakacs _ Tavis naTlias, romelic

gulSi fiqrobda: Seni mteria, es naxevari jami fqvili ki davkarge... mara Cemi rZali

mainc ar gaigebdes... ras uSvelis, sawyals, naxevari jami?.. ex, RmerTo, RmerTo!

_ mama, fqvili moitane? _ axrialdnen bavSebi.

_ gvaWmev?

_ ki, Svilo, ki, biWo! _ eubneboda xan erTsa da xan meores.

bavSebs uTqmelaT mohqondaT fiCxi, anTebden cecxls, awyobden da asworebden

kecebs.

mamam wuTSi mozila comi da gavarvarebul kecebs daakra; bavSebis mouTmenlo-

bam moagona, rom kargi iqneboda Wadebis gamocxobamdi maTi Tavidan moSoreba.

_ aba, biWebo, wadiT da bicola efrosines oxraxuSi gamoarTviT _ bevri aqvs,

mogcemsT...

bavSebi gaiqcen.

Wadis sunma mamac aitaca. kecidan Wadi aiRo, gatexa, gasagrileblad dabera da

„gasasinjaT“ lukma pirSi Caidva. mTel sxeuls ganuzomeli mada aReZra...

meore lukma...

swvavda enas da mainc sWamda.

bavSebi Semovarden.

_ momeci, mama!..

_ mec!..

_ gadiT, Tqve gasawyvetlebo!

_ mama, mama!!..

_ mama, erTi lukma!

bavSebi cali xeliT milaxa da lafaroSi gayara; iqedanac Tvalze cremlSemxma-

ri bavSebi ZaRlebiviT knaoden da iZaxden:

_ mama, gvaWame!

yuradRebas ar aqcevda. mere erTianaT CaimuWa pirSi bavSebis mier motanili ox-

raxuSi da wavida... gadavida tevrSi... miwva... karga xans isvenebda garetianebuli,

Tvalgaxiluli, mTvlemari.

wamoiwia, dajda.

bavSebis sivili moagonda...

me SevWame....

bavSebs araferi vaWame...

RmerTo, ra momivida?..

sircxvili!.. xalxs raRa uTxra?!. vai Tu daixocen...

adga, mivida bavSebTan...

Setruculi bJolis ZirSi migdebuliyven... eZinaT... mama miuwva. cremli SeCerebo-

da wamwamze. Tavs ikavebda: ar gavaRviZo mainc! ra vqeni! deda xom ar izamda!!.

umcross gamoeRviZa. gaukvirda. CaaCerda mamas.

_ mama!.. - wynaraT daiwyo bavSma.

_ ra, Svilo? - nazaT upasuxa.

_ mTlad SeWame?

_ !!

_ mama, cota iqneba dagrCa _ momeci... muceli mtkiva _ ar gagamxel... mamas zlu-

quni waskda.

patara bavSsac gaeRviZa „mSia _ mSias“ ZaxiliT...

mama wamoiWra, ezo gadirbina. venaxSi moxvda. gabmuli cxvari sZovda. axsna. gavi-

da xeze. dajda. bawari tots magraT miaba, maryuJi gamoskvna meore boloSi, gaSinja

_ kiserze Tu momiWerso, da...

keTili, beberi naTlia ifofreboda: _ RmerTo! RmerTo! ra dros momaswari!.. ra

sacodaoba datrialda... vin mouvlis damSeul oblebs?!

7

_ raRa Cems venaxSi, Cemi karis ukan, Cemi bawriT CamoixCo Tavi am ojaxqorma! _

brazobda da iwyevleboda mezobeli, romelsac am SemTxvevis gamo, vin icis, ra moe-

loda...

axseniT, ratom SeurCia avtorma am nawarmoebs aseTi saTauri:

• ganmarteT, ras niSnavs, Tqveni azriT, tragedia ugmirod;

• imsjeleT, gexmarebaT Tu ara es saTauri nawarmoebis ZiriTadi ideis gaazreba-

Si;

• imsjeleT, rogor daasaTaurebdiT am nawarmoebs an, Tu avtoris saTaurs dato-

vebdiT, axseniT _ ratom.

Tqveni Tvalsazrisi daasabuTeT!

Sefasebis sqema (IX-X klasebi)

1. g) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q. 2. b) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q. 3. b) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q. 4. a) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q. 5. b) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q.

6. b) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1q.

7. teqstSi daSvebulia 7 Secdoma, Tu gadaweril teqstSi ar iqneba daSvebuli arc

erTi Secdoma, emateba 2 qula.

msoflios muzeumebSi araerTi egvipturi papirusi inaxeba. maTgan orSi Semonaxu-

lia sayuradRebo cnobebi uZvelesi egviptelebis mier gamoyenebuli aRricxvis sis-

temis Sesaxeb. egviptelebi ricxvebs ieroglifebiT aRniSnavdnen. savaraudod, asis Se-

satyvisi ieroglifi sazom Toks gamosaxavda, aTasisa _ lotosis yvavils. aseTi ni-

Sani sul iyo rva, xolo danarCeni ricxvebi maTi kombinaciiT miiReboda. ricxvebs eg-

viptelebi marjvnidan marcxniv werdnen.

qarTuli ena da literatura (XI-XII klasebi)

gaiTvaliswineT, TiToeuli davalebis pasuxi gadaitaneT rveulSi. I davalebis

Sesrulebisas dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT miuwereT pasuxi. II davaleba Seas-

ruleT instruqciis mixedviT. rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis,

SegiZliaT gamoiyenoT an ar gamoiyenoT isini. gaswordeba mxolod gadaTeTrebuli

weriTi davaleba.

I. qvemoT mocemulia sxvadasxva funqciuri stilis ori teqsti. yuradRebiT waikiT-

xeT TiToeuli maTgani da ise upasuxeT kiTxvebs.

1.

futkrebi (Apoidea), mwerebis zeojaxi sifrifanasebrTa rigisa, Seicavs ramdenime

ojaxs. futkris sxeulis sigrZe 1,5 mm _ 5 sm aRwevs. aqvs mlokav-mRrRneli piris apa-

rati; umravlesobis qveda yba da qveda tuCi wagrZelebulia xorTumad. sxeuli mofe-

nilia bususebiT. mravali futkris ukana kidurebis wina nawevari gardaqmnilia `ka-

laTad~, romelSic futkari grZeli bususebis meSveobiT agrovebs yvavilis mtvers.

muclis boloze ganviTarebulia nestari anu sawerteli. futkari gvxvdeba yvelgan,

sadac ki yvavilovani mcenareebia. futkrebi ikvebebian yvavilis mtvriTa da neqtriT.

futkars axasiaTebs STamomavlobaze zrunva.

8

futkris yvela saxeoba sasargebloa rogorc mcenareTa dammtveravi. Taflis mom-

cemi futkari, e. w. meTaflia, adamianma uZvelesi droidan moiSinaura Taflis, cvi-

lis, dindgelis, futkris rZis miRebis mizniT. futkris Sxams iyeneben medicinaSi.

zogi futkris kbena saSiSia adamianisa da cxovelebisaTvis. aRsaniSnavia qarTuli

futkari, romelmac mTel msoflioSi moipova popularoba TvinierebiT, produqtiu-

lobiTa da xorTumis sigrZiT, rac mas saSualebas aZlevs amowovos neqtari sxva sa-

xeobis futkrebisaTvis miuwvdomeli yvavilidan.

2.

dilidan saRamomde dafrens futkari, dabzuis, gadadis balaxidan balaxebze, foT-

lidan foTlebze, yvavilidan yvavilebze; daeZebs RvTiur cremlebs da romeli yvavi-

lis gulSiac miagnebs, amoswuwnis, rom Tafli da sanTeli akeTos: Tafli xorcis

Casagemrieleblad da sanTeli sulis gasabrwyinveblad.

zogs ar uyvars futkari _ mousvenaria, usiamovnod bzuis da ikbinebao. usamarT-

lo ciliswamebaa! mousvenaria imitom, rom cisa da qveynis samsaxurSia da ar unda

dro dakargos. misi mouTmenlobac Sesawynarebelia: wminda muSas siwmindiT uWiravs

Tavi da ar unda, rom uwmindurad xeli visme Seaxebinos! piriqiT aravis erCis da pi-

raqiT Tu vinmem moundoma xelis Sexeba, imas ki aRar zogavs da mwared kbens, rom

moigerios. es TiTqmis ucabedad mosdis da mere, roca gamoerkveva xolme, mixvdeba,

rom sxvisi mawyinari RvTis muSad aRar gamovdgebi, Cemi naxelavi aRarc Tafli ivar-

gebs da aRarc sanTelio! vardeba javrSi da Tan gadahyveba xolme Tavis Sxam-isars.

1. romeli stilis nimuSia pirveli da romlisa meore teqsti: mxatvrulis; oficia-

lur-saqmianis; publicisturisa Tu samecnierosi?

2. miuTiTeT, ra enobrivi maxasiaTeblebis mixedviT miakuTvneT pirveli teqsti am

stils.

3. miuTiTeT, ra enobrivi maxasiaTeblebis mixedviT miakuTvneT meore teqsti am

stils.

4. ra aqvs saerTo da ra ganasxvavebs am teqstebs?

II. qvemoT mocemulia teqsti, romelSic gvxvdeba stilisturi xarvezebi. gaasworeT

es xarvezebi da ise gadawereT teqsti, rom arc erTi winadadebis Sinaarsi ar Secva-

loT.

guSin saRamoze adgili hqonda eleqtrogadamcemi anZis dazianebas. anZa imyofeba

mTebSi, Seuval adgilas, ris gamoc ver uzrunvelvyaviT misi drouli aRdgena. Cvenma

energetikosebma moaxdines dazianebis xarisxis Seswavla da gamoitanes daskvna, rom

anZis eqspluataciaSi Sesasvlelad saWiroa xangrZlivi aRorZinebiTi samuSaoebi,

ris gamoc gvinda bodiSi gadavuxadoT saqarTvelos mosaxleobas.

aqve gacnobebT, rom saministro awarmoebs axal proeqtebze muSaobas msgavsi

problemebis Tavidan asacileblad.

weriTi davaleba

tarieli avTandils uambobs, rom mefe farsadanma indoeTSi xvarazmeli uflis-

wuli moiwvia. amas nestan-darejanisa da tarielis TaTbiri, Semdeg ki sasiZos mkvle-

loba mohyva:

mibrZana, Tu: `gonieri xams arodes ar aCqardes,

raca sjobdes, moagvaros, sawuTrosa dauwynardes;

Tu sasiZo ar mouSva, va Tu mefe gagimwardes,

Sen da isi waikidneT, indoeTi gardaqardes!

kvla Tu siZe SemouSva, me SemirTos, iyos asden,

erTmanerTsa gaveyarneT, Zoweulni gagviflasden,

maT morWmulTa moivlinon, Cven patiJni gagviasden,

ese ambad ar egebis, rome sparsni gagvixasden~.

9

me vhkadre: `RmerTman aSoros mis ymisa Seni qmaroba!

ra Semovides indoeTs, Sevigna maTi gvaroba,

vuCveno Cemi Zal-guli da Cemi meomaroba:

asre davxadne, SeeZlos aRaras, ar, saxmaroba!~

mibrZana, Tu: `xams diaci diacurad, saqme-dedlad,

didsa sisxlsa ver Segaqmnev, ver viqmnebi Sua kedlad!

ra movides, siZe mokal misTa spaTa auwyvedlad.

qmna marTlisa samarTlisa xesa Seiqms xmelsa nedlad.

asre qmen, Cemo lomo da mjobo yovelTa gmirTao,

moparviT mokal sasiZo, laSqarTa nu moirTao,

misTa spaTaca nu dahxoc zroxaTa viTa, virTao,

diadi sisxli ubralo kacmanmca viT itvirTao!

igi ra mohkla, euben patronsa, Cemsa mamasa,

hkadre, Tu: `sparsTa vera viqm indoeTisa Wamasa!

Cemia mkvidri mamuli, ar mivscem arca dramasa,

ar damexsnebi, gagixdi qalaqsa viTa tramasa!~

. . .

ese metad momewona TaTbiri da gamorCeva,

CemTa mterTa davacade dasaxoclad xrmlisa qneva;

merme avdeg wamosavlad, man damiwyo qveve wveva.

mwadda, magra ver SevhmarTe SeWideba, Semoxveva.

. . .

assa vubrZane monasa: `saomrad daemzadeniT!~

SevsxediT, gavvleT qalaqi, aravis gavecxadeniT.

karavsa Seve, igi yma viTa wva, zar-mac Tqmad eniT!

usisxlod movkal igi, glax, Tuca xmda sisxlTa dadeniT.

karvis kalTa CaxlarTuli CavWer, Cavaqarabake,

ymasa ferxTa movekide, Tavi svetsa Sevutake.

wina mwolTa daizaxnes, glova mihxvda saarake;

cxensa Sevje, wamo-ca-ve; jaWvi mecva sakurtake.

xma damivarda, Seiqmna zaxili mosawevari,

wamove, wevna damiwyes, davxoce Cemi mdevari.

qalaqi mqonda magari, mterTagan mourevari,

mun Sigan Seve mSvidobiT, amod igive me vari!

imsjeleT, personaJTa qcevaSi ra SeiZleba iyos miuRebeli Tqveni Tanamedroveebi-

saTvis da ratom.

Tqveni msjeloba daasabuTeT!


I

1. pirveli miekuTvneba samecnieros, meore _ mxatvruls ----------------------------------------------2q.

mxolod erTi pasuxia swori ---------------------------------------------------------------------------------------1q. 2. a) miTiTeba srulyofilad aris Sesrulebuli ----------------------------------------------------------2q.

b) miTiTeba nawilobriv aris Sesrulebuli --------------------------------------------------------------1q.

g) miTiTeba Sesrulebuli ar aris -----------------------------------------------------------------------------0q. 3. a) miTiTeba srulyofilad aris Sesrulebuli ----------------------------------------------------------2q.


g) miTiTeba Sesrulebuli ar aris -----------------------------------------------------------------------------0q.

4. a) miTiTeba srulyofilad aris Sesrulebuli ----------------------------------------------------------2q.


g) miTiTeba Sesrulebuli ar aris -----------------------------------------------------------------------------0q.

10

II teqstSi daSvebulia 8 stilisturi xarvezi. davalebis maqsimaluri qulaa _ 7. mos-

wavles TiToeul Secdomaze akldeba TiTo qula. 0 qula miecema im SemTxvevaSic,

Tu mxolod erT xarvezs gaasworebs.

guSin saRamos dazianda eleqtrogadamcemi anZa. anZa mdebareobs mTebSi, miuval

adgilas, ris gamoc ver uzrunvelvyaviT misi drouli aRdgena. Cvenma energetikoseb-

ma Seiswavles dazianebis xarisxi da gamoitanes daskvna, rom anZis eqspluataciaSi

Sesasvlelad saWiroa xangrZlivi aRdgeniTi samuSaoebi, ris gamoc gvinda bodiSi mo-

vuxadoT saqarTvelos mosaxleobas.

aqve gacnobebT, rom saministro muSaobs axal proeqtebze msgavsi problemebis Ta-

vidan asacileblad.

gTavazobT konkursis II etapze gamoyenebul davalebebs:

qarTuli ena da literatura (IX-X klasebi)

savaldebuloa orive weriTi davalebis Sesruleba.

davalebaTa Sesasruleblad geZlevaT 3 saaTi.

TiToeuli naSromis maqsimaluri qulaa 15.

weriTi davaleba #1

instruqcia:

mocemuli ori teqstidan airCieT mxolod erTi. kargad gaiazreT igi, imsjeleT,

ris Tqma surs avtors da gamoxateT Tqveni pirovnuli damokidebuleba.

naSromi Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad dasabuTebuli iqneba esa Tu is Se-

xeduleba Sesabamisi argumentebiT. sasurvelia naSromi daaxloebiT erTi gverdi ma-

inc iyos, raTa srulad SeZloT Tqveni Tvalsazrisis Camoyalibeba. msjelobisas Se-

giZliaT gamoiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi,

sakuTari gamocdileba da a. S.

rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, romlebic ar swordeba. sur-

vilis mixedviT SegiZliaT gamoiyenoT an ar gamoiyenoT isini.

gisurvebT warmatebas!

1. _ gamarjoba, _ Tqva patara ufliswulma.

_ gagimarjos, _ uTxra meduqnem.

sul bolo xans gamogonil abebs yidda, romlebic wyurvils uklaven kacs.

Caylapav erT amnair abs da mTeli kvira wyurvili aRar Segawuxebs.

_ ratom yidi? _ hkiTxa patara ufliswulma.

_ imitom, rom adamianebs dro davazogvino, _ miugo meduqnem, _ specialistebis

gamoangariSebiT, kviraSi SeiZleba ormocdacameti wuTi dazogo.

_ mereda, ra unda akeTo am ormocdacameti wuTis ganmavlobaSi?

_ rac gnebavs.

`ormocdacameti Tavisufali wuTi rom momca, _ gaifiqra patara ufliswulma, _

ankara wyarosaken gavwevdi...~

antuan de sent-egziuperi

`patara ufliswuli~

11

2. àr gamaCnia araferi!~ _ es Tqva mejRanem.

`var yaribi da upovari!~ _ Tqva Calvadarma.

àw mec TqvensaviT! _

Tqva vaWarma, _ raiRa damrCa?

mekobreT mcarcves,

waval, qamriT moviSTo Tavi~...

àmomaval mzes rom vuyurebT, cotaa gana?!~

Tqva maTxovarma, gaiswora beWebze flasi,

amoiCara iRliaSi murdali jvalo

da gaswia mzis sayureblad...

murman lebaniZe `fundukSi, diliT, wvens xvrepdnen samni~

dawereT erT-erTi teqstis analizi.


weriTi davaleba #2

instruqcia:

yuradRebiT gaecaniT davalebis pirobas, gaiazreT igi da wera mxolod amis Sem-

deg daiwyeT. naSromi Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad safuZvlianad da origi-

nalurad iqneba dasabuTebuli esa Tu is Sexeduleba da ara imis mixedviT, daemTxve-

va Tu ara Tqveni mosazreba sayovelTaod aRiarebul Tvalsazriss.

sasurvelia naSromi daaxloebiT erTi gverdi mainc iyos, raTa masSi srulad ai-

saxos Tqveni damokidebuleba dasmuli sakiTxis mimarT. msjelobisas SegiZliaT ga-

moiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sakuTari ga-

mocdileba da a. S.




dawereT Txzuleba `geniosi da morali~

1. genialuroba ar gulisxmobs zneobriobas. geniosi SeiZleba borotic iyos da ke-

Tilic.

2. genialuroba da boroteba SeuTavsebelia.

imsjeleT, romel Sexedulebas emxrobiT da _ ratom.


12

qarTuli ena da literatura (XI-XI klasebi)

savaldebuloa orive weriTi davalebis Sesruleba.


TiToeuli naSromis maqsimaluri qulaa 15.

weriTi davaleba #1

instruqcia:

mocemuli ori teqstidan airCieT mxolod erTi. kargad gaiazreT igi, imsjeleT,

ris Tqma surs avtors da gamoxateT Tqveni pirovnuli damokidebuleba.

naSromi Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad dasabuTebuli iqneba esa Tu is Se-

xeduleba Sesabamisi argumentebiT. sasurvelia naSromi daaxloebiT erTi gverdi ma-

inc iyos, raTa srulad SeZloT Tqveni Tvalsazrisis Camoyalibeba. msjelobisas Se-

giZliaT gamoiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi,

sakuTari gamocdileba da a. S.




ar getyvi arasmasa, araWamasa, anu SimSiliTa moymobasa, aramed getyvi lxinsa ara-

bralovansa, Wamasa unayrovnosa da smasa dauTrobelsa da molodinsa sulisa sazr-

delisasa, romeli ara dailevis, xolo aw raodengzis Wamo, kvalad gSiisca.

nu hgonebT, Tu getyode araCacmasa, arca daxurvasa, ara keTilTa Semosvasa, gina

SiSvloebiTa vlasa upatiurad, aramed getyvi Cacmasa ucodvelad, daxurvasa ara va-

liTa, mokazmasa ara natacebiTa, Semosvasa ara qvrivTa da obolTa naZarcviTa, samka-

ulTa Sesxmasa ara angarebiTa, aramed yovliTa simarTliTa da madlobiTa RmrTisai-

Ta; da raigi moeces RmerTsa, kma-iyofdeT, da guli giTqmidesT samoslisaTvis zeci-

erTa, romeli ubrwyinvales ars mnaTobTasa, viTarca ityvis maTe saxarebasa Sina:

`maSin mravalni gamobrwyindnen, viTarca mzeni~.

G sulxan-saba orbeliani

`swavlani~

* * *

vai Cvens moswrebas! Tqmuliyo Senze

SeiZleboda _ ramdeni kargi!

vTqvaT, magaliTebr: `mimino cerze!~

vTqvaT, magaliTebr: `vefxviviT Smagi!~

erTferovani codvebis mwkriviT

da mantiisTvis gaRebul xarkiT,

damSrala leqsSi zegardmo sxivi,

damcxrala SenSi poetis Cangi!

davxure wigni da vdumdi didxans _

SenSi poetis mkvleli vigrZeni...

ra SeiZleba dRes Senze iTqvas?

sawux ars ese: `gveliviT brZeni!~

murman lebaniZe

dawereT erT-erTi teqstis analizi.


13

weriTi davaleba #2

instruqcia:

yuradRebiT gaecaniT davalebis pirobas, gaiazreT igi da wera mxolod amis Sem-

deg daiwyeT. naSromi Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad safuZvlianad da origi-

nalurad iqneba dasabuTebuli esa Tu is Sexeduleba da ara imis mixedviT, daemT-

xveva Tu ara Tqveni mosazreba sayovelTaod aRiarebul Tvalsazriss.

sasurvelia naSromi daaxloebiT erTi gverdi mainc iyos, raTa masSi srulad ai-

saxos Tqveni damokidebuleba dasmuli sakiTxis mimarT. msjelobisas SegiZliaT ga-

moiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sakuTari ga-

mocdileba da a. S.




dawereT Txzuleba `mtroba da Rirseba~

1. `cudas rad unda mteroba? kargia mudam mtriani~.

vaJa-fSavela

2. `mrisxanesa kacsa mteri radmca unda? TviT ars mteri Tavisa Tvisisa~.

sulxan-saba orbeliani

imsjeleT, aris Tu ara winaaRmdegoba am or Tvalsazriss Soris.


gTavazobT konkursis III etapze gamoyenebul davalebebs

(saerToa orive asakobrivi jgufisaTvis):

qarTuli enisa da literaturis olimpiadis mesame etapze mogeTxovebaT

ori davalebis Sesruleba.


weriTi davaleba #1

daasaTaureT naxati da dawereT moTxroba, Canaxati an miniatura.

14

weriTi davaleba #2

instruqcia:

mocemuli ori saTauridan airCieT mxolod erTi da dawereT ese.

sasurvelia naSromi daaxloebiT erTi gverdi mainc gamovides, raTa masSi sru-

lad aisaxos Tqveni damokidebuleba dasmuli sakiTxis mimarT. msjelobisas SegiZ-

liaT gamoiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sa-

kuTari gamocdileba da a. S.

rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, romelic ar swordeba

(survilis mixedviT, SegiZliaT gamoiyenoT an ar gamoiyenoT isini).


a) adamiani mudam bednierebas eswrafvis, magram verasodes aRwevs mas.

b) `rac ara gwaddes, igi qmen, nu sdev wadilTa nebasa!~

dawereT ese erT-erTi saTauris mixedviT.

15

weriT davalebaTa Sefasebis kriteriumebi (saerToa samive etapze gamoyenebuli weriTi davalebebisaTvis

da orive asakobrivi jgufisaTvis)

kriteriumi #1

# problemis gaazreba

qulebi

1. problema Rrmad da safuZvlianadaa gaazrebuli.

3

2. problema kargadaa gaazrebuli.

2

3.

problema arasruladaa gaazrebuli.

1

4.

problema ar aris gaazrebuli.

0-naSro-

mi aRar

swordeba

kriteriumi #2

# msjelobis dasabuTeba

qulebi

1.

msjeloba damajerebladaa dasabuTebuli da gamyarebulia Sesaferisi

magaliTebiT.

4

2.

msjeloba damajerebladaa dasabuTebuli, Tumca calkeul SemTxvevebSi

ar aris gamyarebuli Sesaferisi magaliTebiT.

3

3.

msjeloba calkeul SemTxvevebSi ar aris damajereblad dasabuTebuli

da ar aris gamyarebuli Sesaferisi magaliTebiT.

2

4.

msjeloba zedapirulia da ar aris gamyarebuli Sesaferisi magaliTe-

biT.

1

5.

mosazrebebi ar aris dasabuTebuli.

0

kriteriumi #3

# originaluri azrovneba da zogadi ganaTleba

qulebi

1.

naSromSi gamovlinda originaluri azrovneba da zogadi ganaTleba.

3

2.

naSromSi nawilobriv gamovlinda originaluri azrovneba da gamov-

linda zogadi ganaTleba; anda gamovlinda originaluri azrovneba,

Tumca nawilobriv gamovlinda zogadi ganaTleba.

2

3.

naSromSi ar gamovlinda originaluri azrovneba da nawilobriv gamov-

linda zogadi ganaTleba; anda nawilobriv gamovlinda originaluri

azrovneba, Tumca ar gamovlinda zogadi ganaTleba.

1

3.

naSromSi ar gamovlinda originaluri azrovneba da zogadi ganaTleba. 0

16

kriteriumi #4

# naSromis organizeba, logikurad ageba da faqtobrivi sizuste

qulebi

1.

naSromi organizebulia da monakveTTa Soris daculia logikuri kav-

Sirebi, ar aris daSvebuli arc erTi faqtobrivi Secdoma.

2

2.

naSromi ar aris saTanadod organizebuli an monakveTTa Soris dar-

Rveulia logikuri kavSirebi, ar aris daSvebuli arc erTi faqtobrivi

Secdoma; anda naSromi organizebulia da monakveTTa Soris daculia

logikuri kavSirebi, magram daSvebulia erTi faqtobrivi Secdoma.

1

3.

naSromi ar aris saTanadod organizebuli da monakveTTa Soris dar-

Rveulia logikuri kavSirebi; anda naSromi organizebulia da mona-

kveTTa Soris daculia logikuri kavSirebi, Tumca daSvebulia erTze

meti faqtobrivi Secdoma.

0

kriteriumi #5

# naSromis enobrivi mxare

qulebi

1.

naSromSi azri enobrivad (leqsikurad) zustad da mkafiodaa gamoxatu-

li, SerCeulia dasmuli amocanis Sesaferisi stili, gvxvdeba oriode

stilisturi xarvezi da/an erTi-ori orTografiul-morfologiuri da

punqtuaciuri Secdoma da/an erTi sintaqsuri Secdoma.

3

2.

naSromSi azri enobrivad (leqsikurad) zustad da mkafiodaa gamoxatu-

li, SerCeulia dasmuli amocanis Sesaferisi stili, gvxvdeba sami sti-

listuri xarvezi da/an sami orTografiul-morfologiuri da punqtua-

ciuri da/an ori sintaqsuri Secdoma.

2

3.

SerCeulia dasmuli amocanis Sesaferisi stili, Tumca leqsika mwiria

da/an gvxvdeba oTxi stilisturi xarvezi da/an oTxi orTografiul-

morfologiuri da punqtuaciuri da/an sami sintaqsuri Secdoma.

1

4.

SerCeulia dasmuli amocanisaTvis Seuferebeli stili da/an gvxvdeba

xuTi stilisturi xarvezi da/an xuTze meti orTografiul-morfolo-

giuri da punqtuaciuri da/an samze meti sintaqsuri Secdoma.

0

17

gTavazobT olimpiadis monawileTa mier Sesrulebul saukeTeso namuSev-

rebs (stili daculia):

weriTi davaleba #1

dausrulebeli suraTi (dialogi zebunebriv ZalTa kabinetSi)

_ gamousworebeli romantikosi xar, moxuco! _ RimiliT Tqva lamazma mwva-

neTvaleba qalma oTaxSi SesvlisTanave, _ romantikosi da optimisti! Sen, mgo-

ni, erTaderTs SegrCenia imedi maTi gadarCenisa...

oTaxis boloSi vercxlisfer mosasxamSi gamowyobili moxuci idga. Tma-

wveri mTlianad gaWaRaraveboda da fanjridan Semosul Suqze, swored rom,

zebunebrivad uelavda. man axalmosuls mrisxane cisferi Tvalebi mianaTa da

magidasTan adgilze miuTiTa, romlis garSemoc ukve ijda ramdenime mistiku-

ri figura. qali nela miuaxlovda magidas da wynarad Camojda skamze.

_ saSineleba mwvane TvalebiT, _ siciliT SeniSna magidasTan msxdomTagan

erT-erTma da cbieri Tvalebi axalmosuls SeanaTa.

qals TiTqos ewyina, magram saxeze Rimili gadaifina da siciliTve upasu-

xa:

_ Seqspiric romantikosi iyo! man, ubralod, ver SeZlo Cemi kargad SeTva-

liereba da mis TvalTagan dafaruli nawili Tavisi romantikuli fantaziiT

Seavso, _ Semdeg saxeze Rimili moiSora da gamyinavi xmiT, Tumca wynarad

dasZina: _ saSineleba araa is sityva, romelsac Cemi arsis bolomde gadmoce-

ma SeuZlia.

umal siCume Camovarda.

moxuci fanjarasTan idga da kabinetis sxva wevrTa mosvlas elodeboda.

rodesac yvela Seikriba, erT-erTi, rogorc Cans yvelaze guladi damswreTa-

gan, wamodga da rixiani xmiT ikiTxa:

_ moxuco... gangvimarteT Sekrebis mizezi.... me...

_ moxuci ar kargavs adamianTa gadarCenis imeds, _ Seawyvetina mwvaneTva-

leba qalma, _ mas surs kidev erTxel scados kacobriobas sakuTari Secdome-

bi Seagnebinos da gamosworebis gzaze daayenos... rac, Cemi azriT, drois fuWi

kargvaa...

_ siCume! _ pirvelad amoiRo xma moxucma, _ TiToeulma uwyodes adgili

Tvisi da nu gadava zRvarsa dawesebulsa!

samariseburi siCume Camovarda. oTaxSi im droisaTvis aTamde zRapruli

figura iqneboda Sekrebili.

_ italiis sofel kardinoSi cxovrobs erTi biWi, inaimada aris misi saxe-

li.

_ rogor? ra hqvia mas? _ wamoiZaxa kacma, romelsac Tavze jambazis qudi

exura.

moxucma warbi Seikra da gaimeora:

_ inaimada...

uceb kari gaiRo da oTaxSi, romelSic susxiani, gabzaruli kedlebi Zvir-

fasi xaliCebiT Seicvala, ymawvili Semovida. is damfrTxali acecebda Tva-

lebs aqeT-iqiT, Tumc grZnobda, rom ar eSinoda, arc eWvi da arc simxdale

ar epareboda mis suls; grZnobda, rom unda momxdariyo is, rac mas surda

gulis siRrmeSi.

magida, romlis garSemoc stumrebi Sekrebiliyvnen, Cabnelda, SuqSi mxo-

lod moxuci darCa.

18

_ Svilo Cemo... _ mimarTa man biWs, _ axlos modi.

inaimadam gabedulad gadadga nabiji da moxucs miuaxlovda. igi grZnobda,

rom axla misTvis raRac unda eCvenebinaT, grZnobda, rom ukve aRara...

_ ukve aRaraferi aRar iqneba ise, rogorc iyo adre, _ wynarad, magram ise-

Ti xmiT warmoTqva moxucma, rom kacs misi sityvebi foladisgan gamoWedili

egoneboda.

_ vin icis, ukve meramdenejer icvleba yvelaferi, _ gaisma eWviani CurCu-

li, _ Tumca bolos aRmoCndeba xolme, rom arc araferi Secvlila.

magididan, romelic wyvdiadSi iyo CanTqmuli, es xma moisma da kvlav miwy-

da.

moxucma xeli gaiqnia da kedelze uzarmazari suraTi gamoisaxa. moqmedeba

sofelSi xdeboda. xalxi erT rigad Camwkrivebuliyo, xolo rigis bolos vi-

Rac kaci talaxSi egdo. mas zemodan kidev erTi ecemoda, mis win mdgomis jo-

xis dartymisgan muxlebmokveTili. ukana planze moCanda xeebi, eklesia, ucna-

uri piramida...

magididan erT-erTi wamodga da naxats miuaxlovda. es kaci damswreTagan

yvelaze msuqani iyo. qoni fena-fenad ewyo mis Sesiebul sxeuls. qamarze qisa

ekida, romlidanac siarulis dros monetebi cvioda...

es, _ Tqva man da joxiT suraTze gamosaxuli rigis boloSi mdgar, TeTr

mosasxamSi gamowyobil da TvalebdaxuWul kacze miuTiTa, _ sinior arnolfi-

nia. guSinwin man gadawyvita, sakuTari kapitali mrgval ciframde mieyvana da

erTaderTi Svili monad gayida... Tumca, amboben, rom es sisulelea da Svili

ubralod daikarga...

_ xolo es, _ kidev erTi figura wamodga magididan da senior arnolfinis

Semdeg mdgom mRvdelze miuTiTa, _ padre andreaa.... _ dadioda xmebi, TiTqos

igi xSirad SeuniSnavT bordelidan gamosuli... arc mZime marxvaSi xorcis Wa-

mas moridebia... is ki ara, xSirad quCur orTabrZolebSic miuRia monawileo-

ba... is gaxlavT am soflis sulieri mama.

_ siniora kavaldi... _ Tqva mwvaneTvaleba qalma da biWs miuaxlovda, _ xSi-

rad yofila iseTi SemTxveva, rom mas mTeli kviris ganmavlobaSi lukma ar

Casvlia pirSi... imasac amboben... Tumca ra saWiroa es sentimentebi, yvelam ic-

is, rom mis ezoSi mis mierve gaZarculi da mokluli araerTi bavSvia damar-

xuli... da garwmunebT... _ am sityvebze qalma gadaixarxara, _ es mxolod da-

sawyisia...

biWi am yvelafers gaognebuli uyurebda, Tumca xandaxan eCveneboda, rom es

saxeebi misTvis saocrad nacnobi iyo. iseTi grZnoba hqonda, TiTqos maT yo-

veldRe xvdeboda ezoSi, eklesiaSi, sakuTar TavSi... masSi! inaimadaSi...

magididan kidev erTi figura wamoimarTa da naxats miuaxlovda. is Sav,

Zvirfas mosasxamSi iyo gaxveuli da Tavi maRla hqonda aweuli. man mraval-

mniSvnelovnad gadaxeda damswreebs da rigis TavSi mdgom kacze miuTiTa:

_ batoni viqtor gartolini, ufro sworad, batoni viqtor de gartolini,

rogorc mas surs, rom uwodebdnen, mezobeli soflidan gadmosaxlebuli

glexia, Tumca Tavi aznaurad moaqvs. surs, rom yvela mowiwebiT epyrobodes

da mudam gzas uTmobdes. xSirad uSimSilia, raTa Zvirfasi mosasxami eyida...

xolo is, visac igi joxs urtyams, misi yofili msaxuria, igi talaxSia mo-

srolili, radgan, rogorc viqtor de gartolini amtkicebs, sicruis senma Se-

ipyro, rameTu amtkicebda, rom... batoni de gartolini erTi ubralo glexia...

_ xolo talaxSi gadagdebuli pirveli personaJi batoni frederiko bar-

Tolomea... _ sinanuliT Tqva moxucma, _ is iyo yvelaze patiosani kaci am so-

felSi da, rogorc Cans, am patiosnebam Seiwira, rameTu es sofeli is adgi-

lia, sadac patiosneba erT-erTi momakvdinebeli codvaa...

19

droebiT siCumem daisadgura. biWis TavSi fiqrebi usistemod ireoda erTma-

neTSi...

_ ki magram, sad iyureba es xalxi? _ ikiTxa man.

_ TavianTi mbrZaneblisaken, _ upasuxa moxucma, _ vnebebisaken. yvelas sxva-

dasxva mbrZanebeli hyavs, magram maT yvelas saerTo saxeli hqvia _ codva.

_ magram... _ gaubedavad daiwyo biWma, _ es suraTi ar aris dasrulebuli?

moxucs gaeRima... gaeRima netari RimiliT da gamococxlebuli Tvalebi Se-

anaTa magidasTan mdgomT, romlebic biWs gakvirvebiT misCerebodnen.

_ marTali xar, Svilo Cemo... _ Tqva moxucma, _ aq aklia erTi kaci, kaci,

romelic unda gamoCndes. es xalxi vnebebsaa damonebuli, isini sakuTari biwi-

eri midrekilebebis brZanebebs asruleben... _ magram gesmis? iq... Sors... eklesi-

is zari reks... mteri Zlieria, Svilo Cemo... inaimadas bevri mteri eyoleba, ra-

meTu eseni yvelgan arian, TiToeul TqvenganSi da maT esaWiroebaT mxsneli,

esaWiroebaT kaci, romelic suraTs aklia, romelic ara mieaxla samyofelsa

borotisa da ara daidga gulSi borotebis taxti. gaswi, Svilo, daasrule

suraTi...

biWi usityvod gabrunda da karisaken gaemarTa.

_ inaimada! _ dauZaxa moxucma, _ adamiani iyavi...

ramdenime weliwadSi inaimada saxels gadairqmevs da leonardo da vinCi

gaxdeba.

sandro doliZe

Tbilisi, 34-e sajaro skola, qveda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #2

adamiani mudam eswrafvis bednierebas, magram

verasodes aRwevs mas

adamianis Tviseba eswrafodes bednierebas didi xnis win SemCneuli movle-

naa. filosofiur samyaroSi mimdinareobda kamaTi imis Sesaxeb, Tu saidan aqvs

adamians es Tviseba. aris Tu ara es ubralod instinqti, romelic sakuTari

keTildReobis miRwevisaken mogviwodebs, Tu saqme ufro rTuladaa.

frangi maTematikosi da filosofosi rene dekarti (1596-1650) werda, rom

adamianis swrafva bednierebisaken, iseve, rogorc misi swrafva srulyofile-

bisaken, is ideebia, romlebic yvela adamians Tandayolili aqvs. dekarti miiC-

nevda, rom yvela adamiani ideaTa Tanabari maragiT ibadeba, xolo ukve Semd-

gom xdeba maTi realizacia, gamomdinare garemodan da pirovnebidan. dekarti

meqanicizmis mimdevari iyo da miiCnevda, rom bednierebisaken swrafva, ubra-

lod, TviTregulaciis meqanizmia, romlis saSualebiTac organizmi Tavs sta-

tikur mdgomareobaSi `gayinvisagan~ izRvevs.

dekarts ar eTanxmeboda jon loki, britanuli empirizmis fuZemdebeli. mi-

si warmodgeniT, adamiani yovelgvari codnis gareSe ibadeba da ukve Semdeg,

gamocdilebis saSualebiT SeiZens codnas. lokis Tanaxmad, yvela codna Tu

idea SeZenilia, maT Soris _ bednierebisken swrafvis ideac. loki ganmartavs,

rom es idea adamians wminda merkantiluri mosazrebebidan gamomdinare uCnde-

ba. adamians surs, daikmayofilos Tavisi moTxovnilebebi da, aqedan gamomdi-

nare, mudam iswrafvis bednierebisaken, magram verasodes aRwevs mas, radgan

rac ufro uaxlovdeba is Tavis mizans, miT ufro meti moTxovnilebebi uCnde-

ba. bedniereba, iseve, rogorc yoveli cneba, subieqturia da damokidebulia

subieqtze, magaliTad, onore de balzakis romanTa ciklSi `adamianuri kome-

20

dia~ mama goriosaTvis bedniereba misi qaliSvilebis bednierebiT ganisazRv-

reba, xolo misi qaliSvilebisaTvis _ fuliTa da qonebiT.

rodesac subieqti bednierebis garkveul dones aRwevs, bednierebis miseuli

aRqma izrdeba Tavisi mniSvnelobiT. rac ufro axlosaa adamiani bednierebis

sakuTar idealTan, miT ufro izrdeba ideali da, Sesabamisad, Sordeba mas.

es paradoqsi mogvagonebsEE=mc²-dan gamomdinare paradoqss imis Sesaxeb, rom rac ufro uaxlovdeba sxeulis siCqare sinaTlis siCqares, miT ufro izrdeba

misi masa.

bednierebisaken swrafvaze, anu siamovnebis principze, aqvs agebuli zigmund

froids Tavisi fsiqologiuri moZRvreba, romelsac Cven `fsiqoanalizis~ sa-

xelwodebiT vicnobT. mis naSromSi `siamovnebis principis meore mxare~ Cven

vkiTxulobT bednierebisaken adamianis swrafvis, rogorc fsiqikis mamoZrave-

beli faqtoris Sesaxeb. adamianis bunebaSia daikmayofilos moTxovnilebebi

da eswrafodes siamovnebas. froidis mixedviT, es principia mamoZravebeli

principi Cvens yofierebaSi, Tumca, mis (bednierebis) bolomde miRwevas Cven

verasodes SevZlebT.

msgavsi problema gvxvdeba rusul poeziaSi, kerZod m. lermontovis leqsSi

`Мой демон~: „Покажет образ совершенства

И вдруг отнимет навсегда И, дав предчувствия блаженства Не даст мне счастья никогда“.

lermontovi bednierebisaken miswrafebas demons miawers da gveubneba, rom

es demoni bednierebis winaTgrZnobis miniWebisTanave arTmevs mas am grZnobas

da aRarasodes aRirsebs bednierebas.

es Tema asaxulia viqtor hiugos romanSic `kaci, romelic icinis~. guinple-

ni Tavs bednierad grZnobda Tavis mamobil ursusTan da mgel homosTan. Tum-

ca, mas mere, rac igi lordi klenCarli aRmoCnda da ganuzomeli simdidre

SeiZina, guinpleni ubeduri gaxda. Cven SegviZlia gamovitanoT daskvna, rom

arsebobs mxolod sulieri bedniereba, magram ara _ materialuri. guinpleni

_ Raribi masxara _ bednieria Tavis ojaxTan erTad. mama gorio, Rataki da

yvelasagan motovebuli, bednieria Tavisi qaliSvilebis bednierebiT. magram

roca guinpleni fuls iZens sulierebis nacvlad, is ubeduri xdeba. roca go-

rios qaliSvilebi fuls etrfian da ara sakuTar mamas, isini ubedurebi xde-

bian.

bedniereba im mizans hgavs, romelsac verasodes aRweven, Tumca mudam etr-

fian. W. amirejibis `daTa TuTaSxiaSi~ gvxvdeba msgavsi momenti, rodesac se-

Turi, soflis `mama da marCenali~, umiznod aTxrevinebs xalxs gvirabs. xalxi

verasodes miaRwevs mizans, Tumca is mainc Txris da Txris. es mizani rom

ara, xalxi moeSveboda, dabeCavdeboda da pirutyvs daemsgavseboda, rogorc

ganmartavs Tavad seTuri.

bednierebac mizania, marTalia, miuRweveli, magram _ moZraobis generatori.

yvela qmedebas esaWiroeba stimuli. xolo bedniereba is stimulia, rome-

lic cxovelqmedebas uzrunvelyofs.

1992 wels gamosul filmSi `qalis surneli~ al paCinos personaJi frenk

sleidi ambobs frazas: `Cven bednierebi varT maSin, roca vcdilobT viyoT

bednierebi~. is brma polkovnikia, romelic cdilobs bednierebas ewios da

swored amitom vixileT brma kacis mier Sesrulebuli tango.

`moZraoba da moZraoba~ _ ambobs ilia. am moZraobis gamomwvevi bednierebis

dapirebaa. SesaZlebelia paralelis gavleba samoTxesTan. adamiani sicocxle-

Si verasodes eziareba mas, Tumca dReniadag unda iswrafodes misken, raTa

21

bolos ewios mas. bedniereba Sokolads hgavs, romelsac bavSvs kargad moqce-

vis SemTxvevaSi aZleven. sanam ar damTavrdeba dro, romlis ganmavlobaSic is

kargad unda moiqces, bavSvi Sokolads ver miiRebs, magram is unda eswrafo-

des Sokolads, raTa sabolood miiRos igi. ase rom ar iyos, maSin arseboba

azrs dakargavda, radgan bedniereba adamianis ucvleli moTxovnilebaa.

sandro doliZe


weriTi davaleba #1

wyeulni

wyeulni, mitovebulni, brmani... mSier-mwyurvalni davexetebiT sofel-so-

fel, ezo-ezo, kari-kar. sarebiT varT erTmaneTze gadabmulni, raTa rogorme

gza gavikvlioT.

gvtkiva da gvciva, xalxi ki qvebsa da lafs gvesvris. vafrTxilebT,

cremlebiT vuxsniT, sul bolos ra moeliT, magram ar iReben yurad, brbos

RrialSi ikargeba Cveni RaRadi.

fexebi dawydomaze gvaqvs, sisxli gvdis, magram ver vCerdebiT, ver viTq-

vamT suls, radgan erTmaneTisa ar gvesmis da ver vxedavT erTmaneTs. Tu ro-

melime dajdeba, ukan momavalni gadauvlian, gasresen.

Tavad vacviT Cveni Tavi jvars. mudam ase rodi viyaviT?!

fuli gvqonda da sxvas varTmevdiT; saxli gvqonda da sxvas vungrevdiT;

rwmena ar gvqonda da sxvebs veZaxdiT urwmunoebs; ar gviyvarda da sxvebs vqo-

lavdiT siyvarulis gamo; uari vTqviT Tavisuflebaze da sxvebs vsjidiT mis-

ken ltolvisaTvis; ar gvesmoda sakuTari saqcieli da sxvebisagan ki viTxov-

diT mis axsnas; Tavad ar virjebodiT da sxvaTagan viTxovdiT ofls; Tavad

ar vtirodiT da sxvaTagan viTxovdiT cremls.

vaiTu usasrulod Caebmebian Cvens rigs Cveni Zmebi?

ra vqnaT? pasuxi ar gvaqvs.

raRa darCa: samaradiso wyvdiadi mxolod...

irakli yolbaia

Tbilisis wm. giorgis saxelobis saero skola, qveda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #2

adamiani mudam bednierebas eswrafvis, magram


Zalian pesimisturi naTqvamia! alber kamiu gamaxsenda Tavisi sizifes mi-

TiT da `mebrZoli~ absurdizmiT. sizife aRmarTze miagorebs did lods, ro-

melic Zirs ugordeba da ase samudamod. alber kamiu, romelic absurdis fi-

losofiis erT-erTi fuZemdebelia, swored am miTs Tvlis absurdis naTel ga-

movlinebad.

saqme isaa, rom bedniereba Zalian abstraqtuli ramea; gaaCnia, vin rogor

aRiqvams mas. magaliTad, franc kafka Tavis dRiurebSi ambobs: `is, rac strin-

dbergisaTvis bednierebaa, me guls mirevs~. igive kafka werda: `bednieri maSin

var, roca cudad var~. vaJac xom ambobs raRac amgvars `vedrebaSi~, oRond va-

Ja xazs usvams Ziebis aucileblobas, misTvis miuRebelia TviTkmayofileba da

22

Semguebloba, xolo igive fraza kafkasTan mxolod da mxolod mis sulier

mdgomareobas gamoxatavs.

amrigad, bedniereba SeiZleba arc iyos mizani, Tumca, darwmunebuli var,

rom cxovreba unda iyos Zieba. sxva SemTxvevaSi is yovelgvar azrs kargavs da

iq ukve bednierebaze veRarc iqneba saubari.

Tumca sabolood mainc ise gamodis, rom xSir SemTxvevaSi is, rasac ve-

ZebT, riskenac viltviT, bednierebasTanaa dakavSirebuli.

me mainc vfiqrob, rom bedniereba araa mizani; unda icxovro, unda eZio

imisda miuxedavad, iqnebi Tu ara bednieri.

da saerTodac ar vfiqrob, rom bedniereba erTi xangrZlivi idiliuri

mdgomareobaa; Cemi azriT, arsebobs bednierebis momentebi, an, ubralod, kargi

momentebi, romelTaTvisac Rirs cxovreba.

irakli yolbaia

Tbilisis wm. giorgis saxelobis saero skola, qveda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #1

mzis unaxavni

brmebi... yruebi... mzis unaxavni... RamiT Tvrebodnen, dRisiT eZinaT. zizRi da

siZulvili roca gawvimda, maSin dasveldnen. SeeSindaT Rvinis, col-Svilis,

erTmaneTis... nabij-nabij dauyvnen jojoxeTis kibes... aravin arafers ambobda.

erTad, ritmulad midiodnen.

Tavdaxrilni... xelebCamoyrilni... uazrod... uxmod...

Seuracxadni...

bevri iares... dacxa.

dabnelda, Rame gailia, mze amovida.

gaTeTrda Savi. brmebi xedavdnen, yruebs esmodaT.

gvianRa iyo... jojoxeTis alSi iwvodnen.

mariam xunZayiSvili


weriTi davaleba #2



Cven, yvela bednierebas veZebT dabadebidan, sicocxlis ukanasknel wuTam-

de. naTqvamia, rom vinc eZebs, is poulobs, magram... bavSvobaSi mjeroda, rom

bednierebas mivagnebdi, Tu cisartyelas qveS gavivlidi. verasdros vambob,

zustad ratom var an ar var kargad. CemTvis es horizontiviTaa. midixar, mi-

dixar, bolos mirbixar kidec, magram... Tu bednierebas vipovni, risTvis unda

vicxovro? raze unda vifiqro? risTvis vibrZolo? Tu horizontze fexs dad-

gam, ese igi, dedamiwa mrgvali ar yofila. mjera, rom adamiani ver iarsebebs,

Tu mas yvela ocneba auxdeba, Tu axals, ufro mets ar moindomebs da kvlav

bednierebas ar aedevneba.

maCveneT erTi bednieri adamiani da me vaRiareb, rom ubralod pesimisti

var. gamacaniT is, vinc yvela survili aisrula da gipasuxebT, rom is Zalian

ubeduri yofila. es iseTi grZnobaa, romelsac ver gazomav da ver daTvli.

23

miaRwev mizans da mixvdebi, rom win kidev didi gza gelis. CemTvis cxovreba

isaa, rom vcdilobT xeli CavWidoT wams, roca Tavi kargad vigrZeniT, mag-

ram... dros ver daewevi, iseve, rogorc bednierebas.

miyvars sicocxle. mixaria TiToeuli dRis gaTeneba da CemTan mudam mze

anaTebs, magram ver getyviT, rom bednieri var. es sulac ar aris cudi, ubra-

lod kiTxvaze `rogor xar? ras Svrebi?~ me gipasuxebT: `kargad, cisartyelas

veZeb!~ da isev horizontisaken waval.

mariam xunZayiSvili


weriTi davaleba #1

didi daZineba

_ midixar?

_ male waval.

_ geSinia?

_ risi?

_ sxvebis.

_ ara, me sakuTari Tavis meSinia.

_ daxmareba ginda?

_ azri aRara aqvs.

_ dRes ramdenni xarT?

_ eqvsni.

_ mZimea?

_ ra?

_ joxi.

_ arc ise.

_ arc ise?

_ xo... sxvisi xeli ufro mZimea.

_ xeli?

_ codviani xeli...

_ ras akeTeb?

_ gemSvidobebi.

_ ar SeiZleba, gauSvi!

_ mecodeba.

_ danarCenebi ar gecodeba?

_ isini ratom?

_ eCqarebaT...

(siCume)

_ tiri?

_ ara!

_ ra gayvirebs?

_ ar SemiZlia...

_ nu ayovneb!

_ ra gamikeTebia?

_ araferi.

24

_ axla mainc gaakeTe.

_ ra?

_ sikeTe.

_ rogor?

_ gauSvi Sens megobars xeli.

_ gana es sikeTea?

_ magisTvis sikeTe iqneboda...

_ ar memeteba!

_ nu yviri!

_ raRa damrCenia?

_ araferi.

_ maS, arc viyviro simwrisagan?

_ sxvebs awuxeb. eZinebaT...

_ ver xedav? butbuteben.

_ Tavs avedreben.

_ ras?

_ zecas.

_ zecaSi ra darCeniaT...

_ kidev ar uSveb?

_ gavuSvi...

_ Sen mzad xar?

_ gana amisTvisac mzad unda viyo?

_ agvianeb... bolos ukve CamoeZina.

(siCume)

_ wavedi.

_ ukan ar moixedav?

_ ar minda...

_ iqneb vinmes Senc enanebi.

_ aqeT aravin iyureba..

_ ori nabiji dagvrCa.

_ Cemi sofeli...

_ mogenatreba?

_ Rirsi ara var monatrebis... mSvidobiT!

_ vis emSvidobebi? aq tkbil sizmrebs arvin gisurvebs.

_ erTi nabijic...

Tamar duglaZe


weriTi davaleba #2



samyaros dasabamidan adamiani cdilobs moipovos bedniereba. is mudam mi-

uwvdomels eswrafvis, raTa daikmayofilos sakuTari moTxovnilebebi. bednie-

rebas TiToeulisaTvis gansxvavebuli mniSvneloba aqvs, magram, ZiriTadad,

adamianTa umravlesoba Tavs bednierad materialuri uzrunvelyofisas Tvlis.

25

es arcaa gasakviri, radgan mTeli dedamiwa CaZirulia fulis morevSi da mxo-

lod calkeul pirovnebebs ZaluZT uari Tqvan yovelgvar amqveyniurze.

TanamedroveobaSi adamiani mTlianadaa damokidebuli teqnikaze, riTac da-

karga yvelaze mTavari... cxovrebis tempi imdenad aCqarebulia, rom sazogadoe-

bas, gansakuTrebiT ki axalgazrda Taobas, ar rCeba dro ifiqros suliereba-

ze. swored sulierebaa gasaRebi sruli WeSmaritebisa da, Sesabamisad, bednie-

rebisa...

yvela Taviseburadaa bednieri Tu ubeduri. ratomRac, yovel adamians saku-

Tari ubedureba miaCnia yvelaze saSinlad da gausaZlisad, magram ver vityviT

imaves bednierebazec.

zogjer, Tavi bednierad rom igrZno, erTi Tbili sityvaa saWiro, zogjer _

erTi adamiani, xandaxan ki, arc is erTi adamiania sakmarisi.

gamocdilebidan, SemiZlia vTqva, rom bednierebis mudmivad SenarCuneba Se-

uZlebelia. adamians TiTqmis yvelgan da yovelTvis Tan sdevs Cadenili cod-

vebis sinanuli, zogjer SiSi da sakuTari Tavis rwmenis ararseboba, rac

xels uSlis mis bednierebas.

albaT yvela ar dameTanxmeba, magram adamiani imiTac bednieri unda iyos,

rom cocxalia, sunTqavs, uyurebs samyaros, aRiqvams bunebis silamazes da Ta-

visufalia. es savsebiT sakmarisia imisaTvis, rom dilaobiT momRimarem gaiR-

viZo, Sinaganad gaiTaviso, SeigrZno axali dRis imedi...

mokled rom vTqva, bedniereba namdvilad arsebobs da adamians sxvadasxva-

gvarad SeuZlia miaRwios mas. ubralod, unda viswavloT TiToeuli wamis da-

faseba, gamoyeneba da madlierni viyoT uflisa...

Tamar duglaZe


weriTi davaleba #1

rva

`me yovelTvis visjebodi imis pir-

dapir da mkvaxed TqmisTvis, ra-

sac vfiqrob...~

prologiviT

uxsovar droSi, rodesac adamiani jer mxolod ibadeboda, romeliRac bes-

tialurma Zalam Sva xuTi Zma: sisastike, farisevloba, boRma, Zaladoba da

ugunureba. dadges Tu ara fexi miwaze, Zmebi samaradiso gzas gaudgnen da sa-

dac ki mividodnen, mtredebs afrTxobdnen, oqros aSavebdnen da sakmevlis

surnelebas sakuTari simyraliT ryvnidnen.

da Tu sadme muri eyara, ise edeboda cecxli, TiTqos denTiao... haeri sim-

xurvaliT acaxcaxdeboda, miwa gaskdeboda da iqidan TiTqos Soreuli xarxa-

ri moismoda ZmaTa wyeuli mamisa...

iRupebodnen saukuneebi...

* * *

Zma pirveli

_ ar SeiZleba erTi SexedviT imsjelo adamianze, _ saubrobda damrigebe-

li. Tumca bavSvebi, simarTle rom vTqvaT, misi mosmeniT didad Tavs ar iwu-

xebdnen: zogi erT kuTxeSi saqmes arCevda, zogi Tvalebs aJuJunebda, zogi

26

`aucilebel saqmeze~ laparakobda mobiluriT, zogsac ubralod fexebi Semo-

ewyo merxze da eZina, _ SeiZleba garegnulad ulamazesma adamianma Segvzaros,

daxvewilma gularZnilobiT gangvacvifros, Semzaravma ki mogvxiblos. ifiq-

reT amaze.

am gakveTilis Semdeg javax beqauri, Tvrametiode wlis biWi, Cafiqrebuli

da am fiqriT tvinaduRebuli, neli nabijiT gamoemarTa saxlisaken. TbilisSi

arabunebrivad cxeloda: asfalts oxSivari asdioda, caze gamokidebuli Rrub-

lis naglejebi mzis simxurvalisagan TiTqmis dnebodnen.

quCaSi moZraoba gadatvirTuli iyo: daqoqili manqanebi isedac binZur ha-

ers Wvartlavdnen. didad Semelotebuli, SeRipianebuli mZRolebi Sublidan

ofls iwmendnen da ratomRac uwmawurad iginebodnen, Tan aRrenilni ayvireb-

dnen sakuTar manqanebs. drogamoSvebiT batebiviT ayayandebodnen, kiTxulobd-

nen: `ra Wirs am deda...~ TiTqos Tavadve ar icodnen pasuxi.

iqiT viRac cxoveliviT Wamda xaWapurs. muStisxela lukma gadaylapuli ar

hqonda, rom mosvrili tuCebiT axals etakeboda, Tan netarebisagan Tvalebs

nabavda da drogamoSvebiT Zlivsgasagonad krutunebda.

qalaqis erT-erT moedanze rom gavida, javaxma uCveulo suraTi dainaxa:

dakonkili, wvergaburZgnuli, ayrolebuli, saxeangreuli erTi giJi mTeli ar-

sebiT, amokvnesiT Seigineboda, Tanac umisamarTod, yovel wams ifurTxeboda,

yviroda: _ o Tqven, o Tqveni! tirilze uaresi xarxariT gadaixarxarebdasa-

viT, muStebs Sekravda, erTs Rrmad amoisunTqavda, swrafad mowydeboda adgi-

lidan da romeliRac Senobis nacrisfer, qviTa da betoniT nageb kedels eja-

xeboda. Semdeg isev yvelafers imeorebda.

ukve gvarianad daJeJiliyo, saxe sisxliani hqonda, wina kbilebi nawilob-

riv Camsxvreoda, magram gaCerebas mainc ar apirebda.

_ giJi Tavisufalia, ver xedav? ha-ha, me amisi... _ muxlze xeli dairtya erT-

ma sicilisagan gawiTlebulma qarTvelma.

_ ufalo, Segviwyale! _ waiCurCula mandilianma qalma (mxolod imitom,

rom Cvevad hqonda am sityvebis Tqma), romelsac gaaxsenda, rom SeiZleboda ek-

lesiaSi misvla dahgvianeboda. es rom gaacnobiera, ise mokurcxla im adgili-

dan, rom giJisaken saerTod aRar miuxedavs.

Semdeg javaxis Tanatolebi gamoCndnen, karg ganwyobaze iyvnen, yvelaferze

ecinebodaT.

_ ra kacia! _ SesZaxa erTma biWma, _ modi, e, davexmaroT!

_ davexmaroT, Sens Zmobas vficav! _ upasuxa e. w. Zmakacma, _ ras ityvi, nin?

_ kargi ra, daanebe Tavi! _ siciliT Tqva `gerlfrendma~.

_ ara, magari iqneba, ai, `cvetSi!~ he-he! wamo, gio, Sens Zmobas vficav!

javaxs gulma reCxi uyo, kinaRam guli aeria da swrafad moSorda im ad-

gils.

* * *

Zma meore

_ javax, Sen maTi gankiTxvis neba vin mogca! _ umtkicebda imaves erTi kla-

seli.

_ aravis ganvikiTxav. eg Cemi saqme araa. me maT vamxel!

_ arc magis ufleba gaqvs!

_ rogor ar maqvs! rogor SeiZleba ar vamxilo! normaluria, rogorc iqce-

va es xalxi? amaT fsiqologi sWirdebaT, mRvdeli da moZRvari ki ara! romis

papis indulgenciebs pirvelebi eseni iyididnen Sua saukuneebSi. eseni Tavs im-

Svideben imiT, rom radgan wesebiT cxovroben, codvebi mietevebaT! codvebis

gamosyidva surT, gesmiT, sadamde mivida xalxi?! raime cvlileba rom iyos, ki-

27

dev ho, mesmis, magram eseni aiReben furcels, Camoawikwikeben codvebs, mivlen,

gamoisyidian, da mere isev, mere isev, meti Tu ara, imdenive codva! amitomaa,

rom es Seni eklesiuri xalxi, romelic ase lamazad etakeba xorcs marxvis

dasrulebis Semdeg, TiTqosda savaldebulo borkilebi axsneso, mgladaa ga-

daqceuli. ara, gaixede, ra saxiT dadian, ras ar akeTeben, Sexede da mere miT-

xari, rom ar unda vamxilo. Tqven ar iRelvoT, Cemo eklesiuro xalxo, fur-

celi, kalami da magaTi jani! me Tqven getyviT-da, gagiWirdebaT isev imdenive

codvis Camorakrakeba! midiT, daiwyeT!

_ Sen ar gaqvs amis Tqmis ufleba! Sen marTali ar xar da amas xvdebi.

_ me? ra ginda Cemgan? es sad var! _ da rodesac megobari moSorda, javaxma

sakuTar Tavs hkiTxa: _ ra mWirs? ratom vanTxev boRmas? ratom ar mwams ada-

mianis? RmerTo, mi...

da aRar daamTavra, SeeSinda im qaliviT ar gamosvloda, guSin rom giJTan

naxa. Semdeg imaze dafiqrda, ramdenad sworad moiqca da am fiqrebma cremle-

bi mohgvara.

* * *

Zma mesame

_ javaxi metroSi ijda da Cafiqrebuliyo, rodesac vagonSi erTi qali Se-

movida ori qvasaviT mZime CanTiT. qals vambob, Torem albaT yvelaferi eTq-

moda, qalis garda: gvarianad gasuqebuli, CanaoWebuli, wirpliani, ulvaSebia-

ni arseba, romelic bazarSi midioda, raTa kartofili gaeyida... kartofili

gaeyida... kartofili...

javaxs gulmuceli aewva, ise Seebrala es qali. tirili mounda isev, mag-

ram Tavi Seimagra, Cafiqrda da ucnauri ram `moaxdina~...

_ axla ki, qalbatonebo da batonebo, kartofilis gamyidveli qali gety-

viT Tavis saTqmels, simReriT, ra Tqma unda, _ gamoacxada raRac xmam. vagon-

Si dabnelda da lurji ganaTebis fonze qali nela wamodga.

_ me Cems baRSi kartofili momyavs... ar momeridos, simarTle rom vTqva...

Cemi cxovreba Tavad kartofilia... nu iciniT, diax... is kartofilia... me is

momyavs da yvelas vurigeb... mxolod es guli verafriT ver gaigebs, masSi ra

rCebaa...

javaxi wamoiwia, moewona simRera, daakvirda da ganagrZo:

_ me Cems baRSi kartofili momyavs... o, rogor minda vupovo rame am saq-

mes..., riTac damainteresebs, riTac... Tavs damakargvinebs... viRac wignebs wers...

viRac TamaSobs... viRac acxobs leqss... viRac kamaTobs... me ki Cems baRSi kar-

tofili momyavs... vici, didi araferia, magram raRac xom aris...

Cafiqrda.

_ raRac xom aris... ariiis...

Cafiqrda. javaxma qals Sexeda, is kankalebda, mere mwared gaicina, orive

CanTa moisrola da:

_ me Cems baRSi kartofili momyavs! es suleluri kartofilebi rom moviy-

vano, Tav-beds viwyevli: TveobiT vbarav, vToxni, vwvalob, ofls vRvri, weleb-

ze fexs vidgam! da me araraoba gavxdi, aRaraferi SemiZlia, aRarc Cems Svi-

lebs SeuZliaT! mxolod kartofilebi! viRac yavas wrupavs modur quCaze da

sigarets eweva... viRac olimpiadis nawerebs asworebs! viRac Tavis mosaklava-

daa mzad! viRac sikeTis keTebaSi kvdeba... me ki, amis magivrad, Cems baRSi kar-

tofili momyavs! wyeulimc iyos yvela sxva, ar gaixaros aravin, Cems boRmaSi

amoixrCoba mTeli samyaro!... Cemi boRma sakmarisia, raTa mTeli samyaro amo-

axrCos!...

_ didube, _ gamoacxada viRacam da qali koWlobiT gavida vagonidan...

28

* * *

Zma meoTxe

_ kobaltis qloridi saintereso naerTia imiT, rom gamoiyeneba saidumlo

werilis dasawerad. magaliTad, Cven kobaltis qloridiT vwerT furcelze,

is Sreba, aRar Cans. Semdeg SevaTbobT cecxlis alze da naweri gamoCndeba.

_ kargi ra, ar mogbezrda! _ daiRriala erTma moswavlem, e. w. `rau-raum~.

_ wesierad elaparake dedistola qals! _ gaRizianebiT upasuxa javaxma.

_ ra, biWo? Cemi deda... Tu eg SegarCino, Seni...

oriode wuTSi `rau-raum~ da imisma eqvsma Zmakacma javaxi mofarebul adgi-

las miaTria. pirveli sami muSti aicdina, magram meoTxe moxvda da daagdo.

javaxma wamebSi Secvala samyaro, ufro sworad, dainaxa iseTi, rogoric aris;

amaSi mas saidanRac mosuli cecxli daexmara.

_ asea, Zamia! _ yviriliT mReroda `rau-rau~, _ nebismieri sajaro skola!

asea, Zamia! Tbilisis sajaro skola! modiT, Zmebo, cali xeliT dana Cavar-

tyaT, caliT pirjvari gadaviweroT... xom iciT, Cemi xeliT ukve araerTi daW-

rila!

dana ara, magram Svidi kaci fexebiT Sesdga javaxs. man ki sisxli amoiRo.

`rau-raum~ TmebSi xeli mohkida da saxe sisxlSi gaasvrevina, Tan xiTxiTebda

da mReroda:

_ me miyvars nebismieri sajaro skola! asea, Zamia! Tbilisis nebismie-

riiiiii... _ fexi moamzada bolo dartymisaTvis _ sajaro skola!!!

javaxma goneba dakarga.

* * *

Zma mexuTe

_ me SenTvis vwvalob! _ yviroda javaxis deda mas Semdeg, rac Zlivs mo-

laslase Svili Caabares. _ me SenTvis vwvalob! Sen kidev!... ra moxdeboda, Cu-

mad rom damjdariyavi, rac ginda uTxras im sulelma maswavlebels!.. ar min-

da aseTi Svili myavdes!..

_ ras meubnebi, ver vxvdebi! risken mibiZgeb! araferi meqna? xom ar gagiJ-

di?..

_ gvelo!... _ SesZaxa qalma _ gvelo!.. Sen gansxeulebuli boroteba xar, Se-

ni azrebi ggonia ar vici? vici, vici, rac xar, ra giJic xar! ufleba ar gaqvs

sxva aZago, Tavad xar saZageli! mrcxvenia, rom aseTi Svili myavs, marcxven na-

TesaobaSi, mezoblobaSi, yvelgan! movida nacemi, barem mere gamoTveri da qu-

CaSi daegde! Seni bolo eg aris! _ TvalebSi didi beladis siyvarulmac daik-

vesa.

rao?.. ho. eg ki marTali Tqvi, javaxi namdvilad quCaSi daasrulebs cxov-

rebas! ha-ha!

_ aRmosavleTidan mteri giaxlovdeba! _ iyvira javaxma im mdgomareobaSi,

romelSic arc RviZilia, arc Zili, romelSic am oris sazRvarze maradiuli

mZrwolavi nislia, _ xuTi Zma ukve didi xania, rac movida! isini aq arian,

Cven Soris, CvenSi!... vai mas, vinc ver xedavs maT! daiWeren da xuTiveni daWamen

mis xorcs, damSeulni da brmani! me ki gadavrCebi da erTaderT gzas gamovna-

xav, ar mivcem nebas SemWamon! me vici mxolod... ai, swori gza...

_ Svilo, ras apireb...

javaxi swrafad gavida saxlidan...

epilogi

mTeli arsebiT, amokvnesiT Seigina, Tanac umisamarTod, zizRiT gadmoafur-

29

Txa, muStebi Sekra, erTi Rrmad amoisunTqa, gaiRima, waiCurCula: `movdivar!~

da swrafad moswyda adgilidan.

..............................................................................................................................................

Tqven saqarTveloSi xarT...

qveyanaSi, romelSic erTmaneTs warmoudgenlad avadmyofuri faseulobebi

ejaWveba, Wamen, ylapaven da ineleben...

Tqvenc naxevrad gZinavT, Tavs ityuebT, rom es normaluri da droebiTia...

rom dadgeba dro da yvelaferi gaivlis... lanZRavT maT, vinc ar geTanxmebaT...

xandaxan odnav fxizldebiT... odnav...

Tqven fxizldebiT...

gindaT gaiRviZoT...

raTa bolos da bolos Tavi daaRwioT saqarTvelos uklebliv yvela avad-

myofur borkils... romlebmac gigantur rvianad gadagiqcies qveyana...

magram es...

SeuZlebelia...

beqa aroSiZe

Tbilisi, I sajaro skola, zeda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #2



Cven yvelgan da yovelTvis vcdilobT, rom Tavi kargad vigrZnoT. humanu-

robasTan arc ise axlos mdgomi adamianebi (iqneb mec!), romlebic sakuTar

Tavsac da sxvebsac ganixilaven rogorc codvaTa amouwurav rezervs, xSirad

amboben, rom adamiani Tavisi nebismieri moqmedebiT cdilobs Tavi kargad igr-

Znos. Sesabamisad, yvela egoistia.

Tu davakvirdebiT, es azri araa TiTidan gamowovili: damnaSaveebi amitom

Cadian danaSauls; adamianebi xSirad fulis gamo midian raRac samuSaoze;

eqimic ki, yvelaze humanuri profesiis adamiani, imitomaa eqimi, rom sxvaTa ga-

darCeniT Tavi kargad igrZnos. an iqneb, mSoblebs ar uTxras uari da Tavi aa-

ridos maTTan usiamovnebas.

ase TiTqos marTlac mtkicdeba, rom `kargad viyo~-s instinqti uklebliv

yvela adamianSia. es iseTive martivi da aSkaraa, rogoric darvinizmi da ise-

Tive mkacri da gulqva, rogoric maTematikuri gamoTvlebi. maS, saerTod aR-

ar arsebula guliT gakeTebuli sikeTe da arc adamianuri madli.

ase Tu ise, aSkaraa: adamiani mudam eswrafvis kargad yofnas. `kargad yof-

na~ calsaxad una gavmijnoT bednierebisagan. bedniereba, CemTvis, aris survi-

lebis aRsruleba. is mxolod gardacvalebis Semdeg modis an ar modis adami-

anTan. aqedan gamomdinare, adamiani mudam ar eswrafvis bednierebas. Cven is

gvaviwydeba, rom yovel meore wams codvas CavdivarT, Semdeg Sewyalebasac ar

vTxovT ufals da Tu vTxovT, xSirad imitom, rom ena miCveulia Tqvas es ori

sityva.

es sofeli isea mowyobili, rom pirovneba Tavs `sruliad~ kargad veras-

dros igrZnobs, radgan es araa WeSmariti faseuloba, warmavalia, miwieri,

meryevi da fardobiTi. rogorc goderZi Coxeli ityoda, Tavad adamianad yof-

naa tkbili sevda, radgan araa iseTi dro, rodesac ityvi: `me aRaraferi mawu-

xebs!~. gulSi sul gaiklakneba iseTi ramis anarekli, rasac siamovnebiT Secv-

lidi.

30

amitom netaria is, vinc mixvda, ra aris WeSmariti faseuloba, mudmivi, ze-

ciuri, mdgradi da absoluturi. netaria is, vinc xeli aiRo `kargad yofnaze~

da daiwyo svla namdvili bednierebisaken. netar arian mgloviareni, didsu-

lovanni da momTmenni.

goeTes genialur `faustSi~ mefistofeli fausts yovelgvar survils aus-

rulebs, magram verc sayvareli qali, verc fuli, verc sxva xorcieli dideba

ver aTqmevinebs fausts sityvebs: `SeCerdi, wamo!~. mxolod maSin, rodesac

uars ityvis `kargad yofnaze~, daiwyebs sikeTis keTebas da svlas namdvili

bednierebisaken, fausti ambobs: `SeCerdi, wamo!~. pirobis Tanaxmad, mefisto-

fels am sityvebis Semdeg unda waeyvana faustis suli, magram am ukanasknels

RmerTi ixsnis da samoTxeSi moaxvedrebs.

vfiqrob, amiT ukve yvelaferi naTqvamia...

beqa aroSiZe

Tbilisi, I sajaro skola, zeda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #1

ver vxedavT mzes anu ugunurni

`ra Seuria RmerTma talaxSi ase-

Ti, rom dRemde ver Camoirecxa ka-

cobriobam~.

o. WilaZe

_ ei, Sen, bebero, cota frTxilad ver iqnebi? ginda sicocxles gamomasal-

mo, Se bruciano, Sena?!

_ bruciano... ar gamacino, sakuTar Tavs Sexede.

_ bruciani rom var, magitom ver Sevxedav, bebero.

_ laparakis droa? win iareT, aravis ainteresebs Tqveni layboba!

_ axla ilaparakon. roca xma ar unda amoeRoT, maSin gamoides Tavi, CagviT-

ries Cvenc da im mgelma amitomac dagvTxara Tvalebi.

_ dagTxara, Torem Rirsi ar iyavi, vaWaro.

_ Rirsi viyav Tu ara, es Sen ar gekiTxeba, mRvdelo.

_ kargi, axla gviania yvelaferi. ase mouxdeba yvela Cvennairs. maTTvis kar-

gi gvindoda. gadasaxadebSi rom ixrCobodnen, maSin ki lanZRavdnen im mgels,

ojaxebs rom uwiokebda, imuqrebodnen, mis sisxls davlevTo. gvpirdebodnen,

oRond Tqven CaudeqiT saTaveSi amboxebas da gverdSi amogidgebiTo. bolos

ki... Cven dagvabrales yvelaferi mxdalebma. aseTia brbos wesi.

_ arc magaT eliT ukeTesi bedi, male magaTac daubneldebaT mze.

_ Tqven, win! riT veRar morCiT laybobas? grZeli gza gvaqvs gasavleli da

Cvenc axla mze ar migviZRodes win. mova is mgeli da uaress dagvmarTebs,

Tvalebis daTxras ar ikmarebs da Tavebsac dagvaWris.

_ Sen raRa ginda, marSalo, verafers vxedav da axla xmis amoRebac damiSa-

le.

_ kargiT, ram gagaborotaT, ugunurno... o, RmerTo... Cxubis nacvlad girCev-

niaT erTmaneTs mieSveloT. mzis Casvlamde unda mivaswroT.

_ mze... albaT ra lamazia irgvliv yovelive... rogor eTamaSeba mzis sxivi

mwvane foTlebs... ra Seedreba mTis ferdobze areklili Suqis cials...

_ magden laparaks girCevnia fexze adge, bruciano! gamomivida axla es bu-

nebis didi moyvaruli. roca xedavdi, maSin arasdros dautyvevebixar mis mSve-

nierebas da axla raRas natrob?

31

_ eh... netav SemeZlos drois ukan dabruneba... davkarge da axla SevigrZeni

misi netareba... Sen ras gaigeb, marSalo...

_ kargi, kargi, tvini nu waiRe!

_ ratom mbrZaneblob, bruciano? radgan marSali gqvia, Cvenze ramiT meti

ggonia Tavi? ra mogitana saxelma, im mgelma arc Sen dagindo, dgaxar mdabio-

ebTan da milaslaseb beberi saxedariviT.

_ gaCerdiT, damRala Tqvenma Cxubma!

_ mxatvaro, Sen raRa galaparakebs?

_ nuRar miwodeb mxatvars... wavida dro, mSvenieri... roca SuqCrdilebs er-

TurTs vacnobdi, funjiT rom tilos vealersebodi... gaqra dro, tkbili, roca

vumzerdi cisferi melniT moxatul zecas da mis wiaRSi momRimar cis Tvals...

_ kargi, nu dascini sakuTar Tavs. mxatvari arc manam gerqva, sanam xatva

SegeZlo. vis sWirdeboda Seni tiloebi, sasacilod rom arvis hyofnida?

_ SeiZleba es uniWoa, magram Sen isev is regveni iqnebi, rac iyavi, vaWaro.

albaT gixaria kidec, rom dabrmavdi. motyuebuli xalxi aRar gamogekideba

mosaklavad, arc mevaleebi Segawuxeben, radgan yvelas ebralebi. mogisxams

albaT isev is Savi mantia, romliTac Sebindebisas dadiodi quCebSi, aravin

micnoso.

_ bruciano, mona iyavi da monad darCebi, Cemi mantiis mtvradac rom ar

Rirxar. miwa xar da miwad iqcevi, midi, SeeCvie mand gdebas!

_ rad var cocxali, ufalo, netav? minda movSorde ugunur kacTa... aRar

gavigo xma codvilisa, TvaliT ver vxedav, esec mixaris....

_ Sen raRa galaparakebs, mRvdelo? marTla ra azri aqvs Sens sicocxles,

romelic xalxis yvlefaSi atare. aRsarebas rom or oqrod ibarebdi da im

sulelebs pirobas aZlevdi, RmerTi SegindobTo, ar geSinia RvTis risxvis an

ra piriT sTxov mas rames?

_ marSalo, Tu codva maqvs, ufali damsjis, sxva yvelam Tavis Tavs mixe-

dos... ufalo, gTxov, rom Seundo codvilT, maT ar ician, Tu ras iqmian....

.............................................................................................................................................

roca wyvdiadSi Caflul sofels mamlis yivili afxizlebda, roca mze Ta-

vis Svilebs dedamiwas ugzavnida da aTasfrad aliclicebda cas, daiZvreboda

adamis eqvsi bedSavi Svili. marSali, vaWari, mRvdeli, mxatvari, beberi da mo-

na midiodnen wyarosken mimaval gzaze. ase iyo yovel cismare dRes, sanam ma-

Ti Zvlebi miwam ar STanTqa...

naTia farexelaSvili

Tbilisi, 160-e sajaro skola, zeda asakobrivi jgufi.

weriTi davaleba #2



yvela adamians aqvs mizani, romlis misaRwevadac ibrZvis. adamianTa umete-

sobisaTvis es mizani bednierebis mopovebaa. bedniereba yvela adamianisaTvis

erTsa da imaves rodi niSnavs. zogisaTvis bedniereba simdidrea, zogisaTvis

ki _ siyvaruli, adamianebTan urTierToba, magram ismis kiTxva: aRwevs ki ada-

miani yovelTvis bednierebas?

`vefxistyaosani~ imis naTeli magaliTia, rom adamianisaTvis SeuZlebeli

araferia. Tu ibrZolebs, aucileblad moipovebs bednierebas. avTandilis da

tarielis cxovrebis gza ar yofila ia-vardebiT mofenili, magram maT mainc

32

miaRwies sawadels; siyvarulis, megobrobis saxeliT daZlies yvela cxovrebi-

seuli dabrkoleba da moipoves bedniereba. ase rom, bednierebis mopoveba araa

SeuZlebeli.

gavixsenoT n. lorTqifaniZis moTxrobebi: `Tavsafriani dedakaci~ da `Se-

locva radioTi~. Tavsafrian dedakacs, qals, romelmac Svilebs Sealia mTe-

li cxovreba, araferi moaklo oblebs, gzaze daayena isini, wesiT, uzrunveli,

bednieri sibere unda hqonoda, Tumca, rogorc g. tabiZe ambobs:

`magram kontrasti aris am bedis

gulcivi, mkacri da gamyidveli~.

Tavsafrianma dedakacma ver moipova bedniereba. gulqva Svilebis gamo si-

cocxle vakis CixSi daasrula. moTxroba `Selocva radioTic~ xom eli gor-

delianis tragikuli ambavia. eli im mizniT gahyva heqsleis ucxoeTSi, rom

bednieri yofiliyo. mas ar aklda arc fufuneba, arc Tayvanismcemlebi, magram

muzeumSi Sesuli elis gancdebi, rodesac is umzers ferwerul tiloebs, nam-

dvilad ar gvafiqrebinebs, rom eli bednieri iyo. sabralo ise wavida im qvey-

nad, rom mSobliur miwaze fexis dadgma ar eRirsa.

baraTaSvilis SemoqmedebaSic mkveTrad igrZnoba tragizmi adamianisa, ro-

elsac bedma ar gauRima. fuWi aRmoCnda dapirebebi `idumal xmisa~, romelic

mas bednierebas uqadda. `meranSi~ ki is mainc ar wyvets brZolas, sjera, rom:

`cudad xom mainc ar Caivlis es ganwirulis sulis kveTeba.

da gza uvali, Sengan Telili, merano Cemo, mainc darCeba~.

Cem mier moyvanili magaliTebidan SeiZleba ifiqroT, rom ar maqvs Camoya-

libebuli konkretuli Sexeduleba am sakiTxTan dakavSirebiT, magram imis

Tqma msurs, rom adamianis cxovrebaSi arc bednierebaa mudmivi da arc ubedu-

reba. aravin icis, ras mogvivlens bedi, mTavari ki isaa, rom pirnaTlad ganv-

vloT cxovrebis gza da ar dagvaviwydes:

`bedi cdaa, gamarjveba RmerTsa undes, mo-ca-gvxvdebis~.

naTia farexelaSvili


weriTi davaleba #1

brmebi

_ waiqca! Cavardi? oh, amosvlac giswavlia ukve... xo, ai laviwis Zvals da-

eyrdeni da amoZveri... an ki sad modixar, risi imedi gaqvs? ai mamaSenis saxli,

Tqveni taZari, wadi... hmm, iqneb grcxvenia? Sen xom ver upatrone imas, rac Ca-

gabares, ver miiyvane ai im Senobamde, viTomda raketis formisas rom aSenebT

xolme. maxsovs, erTi ambobda, _ imitom aqvs aseTi forma, rom Cven aseTiT Ca-

movediT dedamiwaze da isev isaa ukan dasabrunebelio... is, marTlac, Zlieri

sulis adamiani iyo, verafriT gavtexe, ver moverie... eseni ki... eh, amaTSi

RvTis xateba da msgavseba isedac ar iyo, maT damarcxebas, aba, ra didi Zala

sWirdeboda? maT sakuTari azri ar gaaCndaT, sul sxvaze iyvnen damokidebu-

lebi, monebi iyvnen... monobas kidev ara uSavs, maTSic gamoCndeba xolme adami-

ani... xo, xo, adamiani! amaT ki adamianis ra scxiaT? monobaSi sicocxle urCev-

niaT sikvdils... daviwyebuli aqvT yvelaferi: siyvaruli, megobroba, TanagrZ-

noba, patiosneba... Sen naxe amaTi sindisi? eh, me ver movaxerxe. sxvisi sulis

SecdeniTa da wawymediT viyaviT dakavebuli... mere wavikiTxe, Tmagawewili,

daRlili, sasowarkveTili mdgara mTis wverze da RmerTs SesTxovda, Turme,

wamiyvaneo... uf, imdeni vicine! ise, mere ki vifiqre, waeyvana neta-meTqi... rogor

33

gagviadvilebda saqmes! aRarc SenTan momiwevda, albaT, amdeni uazro laybo-

ba... me vlaybob, Torem, aba, Sen xmasac ar iReb...

erTi, ori, sami, oTxi, xuTi... ai, kidev eqvsi kaci... mdidrebi, Raribebi, mo-

xucebi, axalgazrdebi... naxe rogor momyvebian... cxvrebiviTo, unda meTqva,

magram eWvi maqvs, metad safuZvliani, gewyinebaT... kargi, TxebiviT momyvebian...

sulierad dabrmavebulebi... sikeTe, madli akliaT, Torem isev is Tqveni SoTa

ar ambobs, `borotica rad Seeqmna keTilisa Semoqmedsao?~

gaxsovs, erTma rom Tqva: samoTxeSi kargi klimatia, jojoxeTSi _ kargi

sazogadoebao? axla uceb gamaxsenda... amaT, mgoni, sulic ki ara aqvT da ama-

Ti Secdena, aba, ra siamovnebas moggvris amxela gamocdilebis eSmaks... eh, Cemi

brZeni aTeistebis koleqcia...

Sen, mgoni, kidev gaqvs amaTTvis Tvalis axelis imedi. marTali var? gamaci-

ne... ise, arc mikvirs... eh, daviRale... amdeni adamianis cduneba xumroba xom

araa?!

daiRala es Cvens marcxena mxarze mokalaTebuli eSmakic. daiRleboda, aba

ra?! imden codvas CavdivarT... eZineba. eZineba?! aba eSmaks arasdros sZinavso?!

Tvalebi daxuWuli aqvs... fiqrobs, albaT... fiqrobs, rom Cvenve vatexT Cvens

angelozebs frTebs... bednieria... gaimarjva... magram isic icis, rom mxolod

droebiT...

dea gigauri


weriTi davaleba #2



kargi megobrebi, kargi wignebi da mZinare sindisi _ swored esaa idealuri

cxovreba, bednierebao, _ werda mark tveni, xumrobiT, ra Tqma unda. realur

cxovrebaSi ki gacilebiT meti gvWirdeba bednierebisaTvis. mZinare sindiss ma-

inc ar vaRviZebT da adamianis bunebis arasrulyofilebis naTeli magaliTis,

egoistobis gamo yovelgvari wesebis gareSe vibrZviT bednierebisaTvis, Cven

xom gvjera, rom yvela adamians aqvs bednierebis ufleba?! magram iqneb gva-

viwydeba, rom sazogadoeba Sedgeba Cvennairi egoistebisagan, romlebic yvela-

ferze maRla TavianT interesebs, keTildReobas, bednierebas ayeneben? bednie-

reba Tavisuflebaao, _ amboben. adamianis Tavisufleba ki, albaT iq mTavrde-

ba, sadac is sxvisi Tavisuflebis Seviwroebas iwyebs. albaT, amitom ar arse-

bobs mudmivi bedniereba da ubedureba, yvelaferi SedarebiTia. ubedureba rom

ara, Cven xom sixarulis, bednierebis fass ver gavigebdiT, iseve, rogorc ver

davafasebdiT sicocxles, sikvdili rom ar yofiliyo. dausrulebeli bednie-

reba, albaT, mosawyenic ki iqneboda adamianisaTvis...

paolo koelios alqimikosi Tvlis, rom Tu adamiani ocnebis asrulebisa-

ken, bednierebisaken iswrafvis, maSin mTeli samyaro daexmareba mas amaSi, mag-

ram xSirad adamianebi TavianT gulebs ar usmenen, TavianT ocnebebze uars am-

boben damarcxebis SiSiT. Cven xom saswaulebis, saganZurebisa da, iqneb, TviT

bednierebisac ki ar gvjera. ise didxans vdgavarT bednierebis Caketil kar-

Tan, rom imasac ver vamCnevT, Tu rogor iReba sxva kari. amitomac Cvens guls

mudam RrRnis eWvi, rom SegveZlo bednierebi vyofiliyaviT an, iqneb, viyaviT

kidec da ver mivxvdiT.

34

sadRac wavikiTxe: xSirad adamianebs hgoniaT, rom bednierebi arian, Semdeg

ki xvdebian, rom es ase ar aris. magram gana TviTon es ar aris bedniereba,

roca ggonia, rom bednieri xar?

Julien sorelic xom didi xnis Semdeg xvdeba, Tu rogori bednieri iyo ma-

dam renalTan. xvdeba maSin, roca Zalian daRlilia, pativmoyvareobis zegr-

Znobisagan ganZarcvulia, sapyrobileSia da sikvdils elis. gana es naTeli

magaliTi araa imisa, rom araferia bednierebaze cvalebadi, aramdgradi? mud-

mivi bedniereba ar arsebobs, amitomac unda davtkbeT imiT, rac gagvaCnia, rac

Cvens yoveldRiur cxovrebaSi anaTebs varskvlavis warmoqmnis msgavsi brwyin-

valebiT...

Tu mudam imis fiqrSi xar, risgan Sedgeba bedniereba, bednieri verasodes

iqnebio, _ wers erTi Tanamedrove mwerali. CemTvis ki bedniereba upirvelesad

sami ramaa: akeTebde raRacas, giyvardes raRaca da raRacis imedi gqondes. ar

SeiZleba bednieri ar iyo, roca sayvarel saqmes akeTeb. miaRwev kidec raimes

am saqmeSi, radgan, rogorc amboben, warmateba ki araa bednierebis gasaRebi,

aramed bednierebaa warmatebis gasaRebi. ar mgonia, vinme Cemze bednieri arse-

bobdes, roca vxatav, saxelosnoSi musikis xma ismis da es hangebi da fur-

celze fanqris xma harmoniulad erwymis erTmaneTs... ver warmomidgenia srul

Wkuaze myofi adamiani, romelic bednieri araa, roca uyvars da uyvarT... an ki

arsebobs adamiani, romelsac bednieri momavlis imedi ara aqvs? bednieri mo-

mavlis imedi yvela drois erT-erTi saukeTeso filmis, `SiSvelis~, yvelaze

uimedo, indiferentul gmirsac ki aqvs, miuxedavad imisa, rom is ubeduria,

ubeduria Tavisi azrovnebis gamo. is ar cxovrobs, is arsebobs da amas Tvi-

Ton xvdeba Semdeg, amitomac arigebs mTavar gmirs: _ uqmad nu `daxarjav~ si-

cocxleso...

Cvenma patriarqma Tqva: _ erTxel gamarjveba yvelas SeuZlia, gamarjvebisa-

ken mudmivi swrafva ki _ mxolod gamorCeulebso. mjera, rom bednierebac ga-

marjvebasaviTaa, mudmivad unda iswrafode misken ara rogorc `aRuvsebeli

sawyauli~, aramed, rogorc, albaT, maqsimalisti.

dea gigauri


35

gTavazobT konkursis I etapze gamoyenebul davalebebs, romle-

bic araqarTulenovani skolebis moswavleTaTvis Seiqmna:

qarTuli ena araqarTulenovani skolebisaTvis (IX-X klasebi)

gaiTvaliswineT, TiToeuli davalebis pasuxi gadaitaneT rveulSi. Semosaxazi kiT-

xvebi SeasruleT ase: dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT miuwereT swori pasuxis Se-

sabamisi ricxvi. meore davalebis Sesrulebisas dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT

miuwereT pasuxi. rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, SegiZliaT ga-

moiyenoT an ar gamoiyenoT isini. gaswordeba mxolod gadaTeTrebuli weriTi dava-

leba.

wakiTxulis gaazreba #1

yuradRebiT waikiTxeT teqsti:

Sumerebma, romlebic SuamdinareTSi cxovrobdnen, Seqmnes kacobriobis uZve-

lesi civilizacia Cvens welTaRricxvamde IV aTaswleulSi.

cnobilia, rom es mxare Raribi iyo samSeneblo masalebiT. aq arc qva iyo

da arc xe-tye. yvelafer amas Soreuli qveynebidan ezidebodnen. taZrebsa da

sasaxleebs ZiriTadad Tixisagan aSenebdnen, amitomac isini xSirad ingreoda

da aRdgenas saWiroebda. aRmoCenili samSeneblo warwerebi ufro xSirad ara

axlis Senebaze, aramed Zveli taZar-sasaxleebis aRdgenaze mogviTxroben.

bunebrivia, rom TixiT ase mdidar samyaroSi sawer masalad Tixa iqca. wer-

dnen Tixis nedl firfitebze, romlebsac Semdeg axmobdnen. mogvianebiT dai-

wyes firfitebis gamowva, radgan gamomwvari Tixis firfitebi Zalze gamZlea.

Tu ara meqanikuri zemoqmedeba, sxva ram maT did zians ver ayenebs. swored

amitomaa, rom Cvenamde moRweuli firfitebis didi nawili iseve kargad ikiT-

xeba, rogorc ikiTxeboda maSin, 4 aTasi wlis winaT, roca maTze warwerebi

gakeTda.

es warwerebi mravalferovania. bevria taZrebisa da samefo meurneobebis an-

gariSi, miwisa da sxva qonebis yidva-gayidvis, gaqiravebisa da sxva xasiaTis

dokumenti. uamravia oficialuri da kerZo werili, saistorio mniSvnelobis

warwera, romlebic iqaur mmarTvelTa mier warmoebuli omebisa da mSeneblo-

bebis Sesaxeb mogviTxroben.

droTa ganmavlobaSi bevri nageboba daingra da nangrevebs Soris moiyola

mravali warweriani firfita, zogjer _ mTeli arqivebic ki.

upasuxeT Semdeg kiTxvebs: I. ratom SehqondaT samSeneblo masalebi SuamdinareTSi sxva qveynebidan?

1. adgilobrivi samSeneblo masalebi Zviri Rirda;

2. ucxouri samSeneblo masalebi ufro gamZle iyo;

3. SuamdinareTSi samSeneblo masalebi TiTqmis ar moipoveboda.

II. ratom ingreoda SuamdinareTSi nagebobebi advilad?

1. nagebobebi Tixisagan Sendeboda;

2. nagebobebi uxarisxod Sendeboda;

3. nagebobebi Seuferebel adgilebze Sendeboda.

III. ram Semoinaxa informacia imis Taobaze, rom SuamdinareTSi xSirad Zvel Seno-

bebs aRadgendnen?

1. aRmoCenilma samSeneblo warwerebma;

2. zepirsityvierebis nimuSebma;

3. restavratorTa Canawerebma.

36

IV. ras iyenebdnen Sumerebi sawer masalad?

1. Tixas; 2. qvas; 3. xes.

V. ra mizniT daiwyes Sumerebma firfitebis gamowva?

1. firfitebze Zveli warwerebi rom waeSalaT;

2. firfitebi sxva daniSnulebiT rom gamoeyenebinaT;

3. firfitebi ufro gamZle rom yofiliyo.

VI. ris Sesaxeb mogviTxroben Tixis firfitebi?

1. Tixis damuSavebis Zveli teqnologiebis Sesaxeb;

2. maSindeli mmarTvelebis ganaTlebis Sesaxeb;

3. Sumeruli sazogadoebis yofis Sesaxeb.

VII. `nedlia~ firfita, romelic:

1. gamomSrali ar aris; 2. didi zomis ar aris; 3. sqeli ar aris.

VIII. CamoTvlilTagan romeli sityviT CaanacvlebdiT sityva `xasiaTs~ winadadebaSi:

`bevria sxva xasiaTis dokumenti~.

1. bunebis; 2. Tvisebis; 3. saxis.

IX. ras niSnavs `kerZo~ werili?

1. oficialur werils; 2. pirad werils; 3. saqmian werils.

X. ra wvlili Seitanes Sumerebma kacobriobis ganviTarebis istoriaSi?

1. Tixis gamowvis teqnologia gamoigones;

2. kacobriobis uZvelesi civilizacia Seqmnes;

3. samSeneblo masalebis damuSaveba daiwyes.



adamians uCndeba uamravi SekiTxva, romlebic pasuxebs moiTxovs. pasuxebis

misaRebad codnaa saWiro. codna ki, upirveles yovlisa, wignidan gveZleva.

cxadia, SekiTxvebze pasuxs zogjer wakiTxvis gareSec viRebT, mosmeniT:

xan ufrosebisagan, xan _ Tanatolebisagan; xSirad pasuxebi kompiuterisa da

televiziis saSualebiT an kinoekranebidan SegviZlia miviRoT. magram wigns

gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs, radgan kiTxvisas ara marto vxedavT, kidec

gvesmis, magram ara sxvisi, aramed _ sakuTari xma.

wigni aviTarebs Cvens warmosaxvas, gvexmareba amovicnoT Cveni Sinagani sam-

yaro. rodesac adamiani sakuTari gulis xmis mosmenas swavlobs, is faqizi da

gulisxmieri xdeba.

adamianebs sxvadasxvagvari wigni moswonT: zogs is, romelic mza pasuxebs

iZleva, zogs ki is, romelic SekiTxvebs aRZravs da maTze pasuxis misaRebad

sxva wignebisaken ubiZgebs.

Cveni winaprebi ase afasebdnen wignis mniSvnelobas: wigns waikiTxav _ yve-

lafers gaigeb. wigni lxinSic dagamSvidebs da WirSic.

wigni dRemde codnis miRebis umTavres wyarod rCeba. codna ki mdinaresa

hgavs _ gzas yvelgan gaikvlevs.

upasuxeT Semdeg kiTxvebs:

1. informaciis miRebis ra saSualebebia CamoTvlili teqstSi?

2. ra zegavlenas axdens wigni adamianis sulier samyaroze?

3. winaparTa azriT, ra Zala aqvs wigns?

4. gadmoeciT Tqveni sityvebiT am winadadebis azri: `codna mdinaresa hgavs _ gzas

yvelgan gaikvlevs~.

5. ra aris teqstis mTavari saTqmeli?

37

weriTi davaleba

dawereT, ra adgili uWiravs Tqvens cxovrebaSi kiTxvas.

• imsjeleT, rogori wignebi ufro mogwonT da ratom;

• isaubreT Tqveni sayvareli literaturuli nawarmoebis Sesaxeb;

• imsjeleT, ra gavlena moaxdina kiTxvam Tqveni pirovnebis Camoyalibebaze.


wakiTxulis gaazreba #1 (10 q.)

I. 3) ------------1q. VI. 3) -------------1q.

II. 1) -----------1q.

VII. 1) ------------1q.

III. 1) ----------1q.

VIII. 3) -----------1q.

IV. 1) -----------1q.

IX. 2) -----------1q.

V. 3) ------------1q. X. 2) ------------1q.


1. teqstSi CamoTvlilia informaciis miRebis saSualebebi: wignis kiTxva, mosmena,

kompiuteri, tele da kinoekranebi... ----------------------------------------------------------------------------2q.

2. wigni adamianis sulier samyaros amdidrebs, afaqizebs da gulisxmiers xdis mas,

exmareba Seimecnos Sinagani samyaro... ------------------------------------------------------------------------2q.

3. winaparTa azriT, wigns didi Zala aqvs, yvelaferze iZleva pasuxs, amSvidebs ada-

mians... -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2q.

4. mcodne adamiani Tavs yvelgan gaitans, warmatebebs miaRwevs... ---------------------------------2q.

5. codna simdidrea, misi miRebis umTavresi wyaro ki wignia... -------------------------------------2q.

arasruli pasuxebi unda Sefasdes 1 quliT.

weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi

(saerToa orive asakobrivi jgufisaTvis)

kriteriumi #1

# davalebis gaazreba

qulebi

1.

davaleba adekvaturadaa gaazrebuli, pasuxi gacemulia 3 miTiTeba-

ze.

3

2.

davaleba adekvaturadaa gaazrebuli, pasuxi gacemulia 2 miTiTeba-

ze.

2

3.

davaleba ZiriTadad adekvaturadaa gaazrebuli, pasuxi gacemulia 1

miTiTebaze.

1

4.

davaleba araadekvaturad aris gaazrebuli.

0-naSro-

mi aRar

swordeba

kriteriumi #2


qulebi

1. msjeloba damajerebelia da gamyarebulia Sesaferisi magaliTebiT.

3

2.

msjeloba damajerebelia, Tumca calkeul SemTxvevebSi ar aris gam-

yarebuli Sesaferisi magaliTebiT.

2

3.

msjeloba zedapirulia da ar aris gamyarebuli Sesaferisi magali-

TebiT.

1

4.


0

38

kriteriumi #3

# leqsika da stili

qulebi

1.

teqstSi azri enobrivad (leqsikurad) Sesabamisad da zustadaa gad-

mocemuli, daculia teqstis stilisturi erTgvarovneba, gvxvdeba

oriode stilisturi xarvezi.

2

2.

teqstSi azri gasagebia, magram leqsika mwiria, gvxvdeba ramdenime

stilisturi xarvezi.

1

3. Txzuleba enobrivad da stilisturad gaumarTavia.

0

kriteriumi #4

# morfologia, orTografia, sintaqsi da punqtuacia

qulebi

1. ar aris eqvsze meti am tipis Secdoma.

2

2. ar aris cxraze meti am tipis Secdoma.

1

3. daSvebulia cxraze meti am tipis Secdoma.

0

qarTuli ena araqarTulenovani skolebisaTvis (XI-XII klasebi)

gaiTvaliswineT, TiToeuli davalebis pasuxi gadaitaneT rveulSi. Semosaxazi kiT-

xvebi SeasruleT ase: dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT miuwereT swori pasuxis Se-

sabamisi ricxvi. meore davalebis Sesrulebisas dawereT kiTxvis nomeri da gverdiT

miuwereT pasuxi. rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, SegiZliaT ga-

moiyenoT an ar gamoiyenoT isini. gaswordeba mxolod gadaTeTrebuli weriTi dava-

leba.



ganaTlebas Zvel SuamdinareTSi sasaxlesa da taZrebTan arsebul skolebSi iReb-

dnen. Sumeruli skolis Sesaxeb cnobebi Zveli welTaRricxvis II aTaswleulis dasa-

wyisidanaa Semonaxuli.

skolis saTaveSi idga maswavlebeli, romelsac uwodebdnen `skolis mamas~, mis

TanaSemweebs _ `ufros Zmebs~, xolo moswavleebs _ `skolis Svilebs~. maswavleblebi

gasamrjelos moswavleebis mier Setanili swavlis gadasaxadidan iRebdnen. skoleb-

Si mxolod vaJebi swavlobdnen. maTi umetesoba sazogadoebis maRal wres miekuTvne-

boda.

skolaSi amzadebdnen sameurneo da administraciuli saqmianobisaTvis saWiro spe-

cialistebs. garda amisa, igi iyo Taviseburi literaturuli centric. aq ara marto

swavlobdnen, aramed qmnidnen kidec axal nawarmoebebs. ase rom, skolis kedlebSi

mimdinareobda didi saganmanaTleblo da SemoqmedebiTi muSaoba. skolebis arqivebma

Zveli SuamdinareTis literaturis araerTi Zegli Semounaxes kacobriobas.

Cvenamde moaRwia moswavleTa aTasobiT namuSevarma, romlebic warmodgenas gviqm-

nian imdroindeli skolis saswavlo programebis Sesaxeb. irkveva, rom am programe-

biT iswavleboda Semdegi sagnebi: maTematika, botanika, geografia, gramatika, Sumeru-

li ena. skoladamTavrebuli kargad iyo dauflebuli ara marto am mecnierebaTa sa-

fuZvlebs, aramed _ Sumeruli lursmuli damwerlobis rTul sistemasac. am skole-

39

bis aRzrdilTa xeliT Seiqmna is aTeul aTasobiT Tixis firfita, romlebmac Cve-

namde moitanes araerTi cnoba SuamdinareTis sazogadoebrivi da kulturuli cxov-

rebis Sesaxeb.


I. sad euflebodnen sameurneo saqmianobisaTvis saWiro specialobebs SuamdinareTSi?

1. sasaxlesa da taZrebTan arsebul skolebSi;

2. sasaxlesTan arsebul literaturul skolebSi;

3. taZrebTan arsebul kulturul centrebSi.

II. ra iyo Sumerul skolaSi maswavlebelTa dafinansebis wyaro?

1. saxelmwifo Semosavlebi;

2. swavlis gadasaxadi;

3. qvelmoqmedTa Semowiruleba.

III. riT iyo gamorCeuli Suamdinaruli skolebi?

1. skolebSi, ZiriTadad, literaturul saqmianobas eweodnen;

2. skolebSi swavlasTan erTad SemoqmedebiT saqmianobasac eweodnen;

3. skolebSi mxolod Sumerul damwerlobas aswavlidnen.

IV. riT aris yvelaze mniSvnelovani SuamdinareTis skolebis arqivebi?

1. arqivebma Semogvinaxa informacia moswavleTa socialuri mdgomareobis Sesaxeb;

2. arqivebma Semogvinaxa Zveli Suamdinaruli literaturis araerTi Zegli;

3. arqivebma Semogvinaxa cnobebi SuamdinareTSi swavlis gadasaxadis Sesaxeb.

V. ras niSnavs: `mimdinareobda SemoqmedebiTi muSaoba~?

1. moswavleebi agrovebdnen saarqivo masalas;

2. moswavleebi swavlobdnen Sumerul enas;

3. moswavleebi qmnidnen axal nawarmoebebs.

VI. vis hqonda ganaTlebis miRebis ufleba Zvel SuamdinareTSi?

1. didgvarovan vaJebs; 2. nebismier msurvels; 3. niWierebiT gamorCeuls.

VII. CamoTvlilTagan romelia sityva `gadasaxadis~ sinonimi?

1. Tanxa; 2. qira; 3. Rirebuleba.

VIII. ras niSnavs `literaturis Zegli~?

1. literaturul mimdinareobas;

2. literaturul nawarmoebs;

3. literaturul centrs.

IX. CamoTvlilTagan romeli sityviT CaanacvlebdiT sityva `aRzrdils~ Semdeg wina-

dadebaSi: am skolebis aRzrdilTa xeliT Seiqmna araerTi firfita?

1. kursdamTavrebulTa; 2. maswavlebelTa; 3. msmenelTa.

X. ras niSnavs `kargad iyo dauflebuli~?

1. zedapirulad flobda; 2. safuZvlianad icoda; 3. warmodgena hqonda.



gasul wels arasamTavrobo organizaciam Caatara kvleva, romlis mizani iyo Se-

eswavla, ra mniSvneloba eniWeba Tanamedrove skolaSi urTierTobebs, erTi mxriv,

moswavleebsa da, meore mxriv, moswavleebsa da maswavleblebs Soris.

gamokiTxvam aCvena, rom is moswavleebi, romlebic swavloben megobrul da erTsu-

lovan klasSi, xalisiT dadian skolaSi da, piriqiT, rodesac moswavleebi swavlo-

ben daqsaqsul da aramegobrul klasSi, skolaSi maTi siarulis motivacia dabalia,

rac, bunebrivia, aisaxeba maTs akademiur miRwevebze.

40

aRmoCnda, rom skolaSi sxvadasxva tipis RonisZiebebis Catareba moswavleebs aZ-

levs saSualebas ufro dauaxlovdnen erTmaneTs da xels uwyobs megobruli urTi-

erTobebis Camoyalibebas maT Soris. yovelive es ganapirobebs klasis organizebu-

lobas, axdens jgufuri muSaobis stimulirebas.

moswavleTa azriT, Zalze mniSvnelovania maswavleblis damokidebuleba maT mi-

marT. gulisxmieri da samarTliani maswavlebeli qmnis keTilganwyobilebis atmosfe-

ros, xolo is pedagogi, romelic xSirad ise adanaSaulebs moswavles, rom arc ki

arkvevs yvela garemoebas, amcirebs mas, ibarebs mSoblebs, direqtorTan Civis da a. S.,

moswavleebis mier aRiqmeba, rogorc mkacri da usamarTlo, rac xels uSlis klasSi

ndobasa da urTierTpativiscemaze damyarebuli urTierTobebis Camoyalibebas.


1. CamoTvaleT ra saxis urTierTobebs ikvlevda arasamTavrobo organizacia.

2. ra uwyobs xels moswavleTa akademiur miRwevebs?

3. ganmarteT Tqveni sityvebiT, ras niSnavs: `erTsulovani klasi~?

4. ra mniSvneloba aqvs saskolo RonisZiebebis Catarebas?

5. ra SemTxvevaSi kargavs maswavlebeli moswavleTa ndobas?

weriTi davaleba

CamoayalibeT Tqveni Sexedulebebi Tanamedrove skolis Sesaxeb:

• imsjeleT, rogoria urTierToba moswavleebs Soris Tqvens skolaSi (moiyvaneT

magaliTebi).

• imsjeleT, rogoria urTierToba moswavleebsa da maswavleblebs Soris Tqvens

skolaSi (moiyvaneT magaliTebi).

• Tqveni azriT, rogori unda iyos es urTierTobebi da ra aris amisaTvis saWiro.

Sefasebis sqema (XI-XII klasebi)


I. 1) ------------1q.

VI. 1) -------------1q.

II. 2) -----------1q.

VII. 2) ------------1q.

III. 2) ----------1q.

VIII. 2) -----------1q.

IV. 2) ----------1q.

IX. 1) -----------1q.

V. 3) -----------1q. X. 2) ------------1q.


1. arasamTavrobo organizacia ikvlevda urTierTobebs moswavleebsa da moswavleebsa

da maswavleblebs Soris. --------------------------------------------------------------------------------------------2q.

2. moswavleTa akademiur miRwevebs xels uwyobs megobruli da erTsulovani klasi,

xalisiT siaruli skolaSi... ---------------------------------------------------------------------------------------2q.

3. `erTsulovania klasi~, romlis moswavleebs erTnairi miswrafebebi da interesebi

aqvT. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2q.

4. saskoloORonisZiebebis Catareba moswavleebs saSualebas aZlevs ufro dauaxlov-

dnen erTmaneTs, damegobrdnen. es ki, Tavis mxriv, ganapirobebs klasis organizebu-

lobas, xels uwyobs jgufur muSaobas. ---------------------------------------------------------------------2q.

5. maswavlebeli moswavleTaA ndobas kargavs maSin, rodesac igi adanaSaulebs bavS-

vebs ise, rom ar arkvevs garemoebebs, amcirebs moswavles, umizezod ibarebs mis

mSobels, Civis direqtorTan da a. S. -------------------------------------------------------------------------2q.

arasruli pasuxebi unda Sefasdes 1 quliT.

41

gTavazobT konkursis II etapze gamoyenebul davalebebs, romle-



olimpiadis Semdgom etapze gadasasvlelad saWiroa orive davalebis Ses-

ruleba.

TiToeuli davalebis maqsimaluri qulaa 15.

davaleba #1

TargmneT mSobliuridan qarTul enaze.

Шахматы

Шахматы - интеллектуальная игра, соединяющая в себе элементы искусства, науки и спорта. Шахматы способствуют развитию логического мышления. В шахматы играют два партнёра с помощью расположенных на специальной доске белых и чёрных фигур. Шахматы изобрели в VI веке, в Индии. Затем эта игра распространилась в Персии. В XI веке с ней ознакомилась Европа, где постепенно менялись правила игры, всё более приближаясь к современным шахматам. В Грузии шахматы былы известны ещё до нашествия арабов.Предположительно, шахматы были завезены в Грузию либо индийскими купцами, либо персами. Шахматы заняли столь важное место в жизни грузин, что их давали в приданое девушкам наряду с „Вепхисткаосани“ и другими ценными вещами. Первым грузинским шахматистом, выступившим на международной арене, был Андриа Дадиани. Известно, что этой игрой увлекались Илья Чавчавадзе, Акакий Церетели и другие выдающиеся грузинские деятели. Первый турнир тбилисских шахматистов состоялся в 1922 году. Вскоре был основан шахматный клуб. В начале 50-ых годов в Тбилиси была открыта шахматная школа, воспитавшая многих известных спортсменов. В течение нескольких десятилетий грузинские спортсмены успешно выступают на международных турнирах и и занимают призовые места. Особо нужно отметить успехи Нонны Гаприндашвили, Майи Чибурданидзе, Наны Александрия, Нино Гуриели и других грузинских шахматисток, которые неоднократно становились миррвыми, европейскими и олимпийскими чемпионами.

Շախմատ Շախմատը ինտելեկտուալ խաղ է, որտեղ միավորված են արվեստի, գիտության և սպորտի տարրեր: Այն նպաստում է տրամաբանական մտածողության զարգացմանը: Շախմատ խաղում են երկու պարտնյոր հատուկ տախտակի վրա դասավորված սպիտակ և սև ֆիգուրներով: Շախմատը հնարել են Հնդկաստանում VI դարում: Այնուհետև այն տարածվեց նաև Պարսկաստանում: XI դարում այս խաղին ծանոթացավ Եվրոպան, որտեղ հետզհետե փոխվում էին կանոնները և այն ավելի ու ավելի նմանվում էր ժամանակակից շախմատին: Վրաստանում շախմատը հայտնի էր մինչև արաբների մուտքը: Ենթադրվում է, որ այն մեզ մոտ բերել են կամ հնդիկ վաճառականները, կամ պարսիկները: Վրացի մարդու կյանքում այն այնքան նշանակալից տեղ գրավեց, որ կնոջը ամուսնացնելիս, այլ իրերի հետ միասին, հետը տալիս էին «Վագրենավորը» և շախմատ:

42

Առաջին վրացի շախմատիստը, որը դուրս եկավ միջազգային ասպարեզ, Անդրիա Դադիանին էր: Հայտնի է, որ այս խաղով հափշտակված էին Իլիա Ճավճավաձեն, Ակակի Ծերեթելին և այլ հայտնի մարդիկ: Թբիլիսեցի շախմատիստների առաջին մրցաշարը կայացավ 1922 թվականին: Շուտով հիմնադրվեց նաև շախմատիստների ակումբ: 50-ական թվականների սկզբին Թբիլիսիում բացվեց մանկական շախմատային դպրոց, որտեղ մեծացել են շատ հայտնի մարզիկներ: Վրաց շախմատիստները արդեն մի քանի տասնյակ տարի հաջողությամբ մասնակցում են միջազգային մրցույթներին և գրավում են մրցանակային տեղեր: Առանձնապես հատկանշական են Նոնա Գափրինդաշվիլու, Մայա Չիբուրդանիձեի, Նանա Ալեքսանդրիայի, Նինո Գուրիելու և այլ վրացի շախմատիստ կանանց հաջողությունները: Նրանք բազմիցս դարձել են աշխարհի, Եվրոպայի և օլիմպիական չեմպիոններ:

Шащмат

Шащмат, инъясянят, елм вя идман елементляринин бирляшдийи интеллектуал ойундур. О, мянтиги тяфяккцрцн инкишафына имкан йарадыр. Шащматы хцсуси лювщя цзяриндя дцзцлмцш аь вя гара фигурларла ики партнйор ойнайыр.

Шащматы ВЫ ясрдя Щиндистанда йаратмышлар. Сонра о Иранда да йайылмышдыр. ХЫ ясрдя Авропа бу ойунла таныш олмушдур, бурада ойунун гайдалары тядриъля дяйишир вя даща чох мцасир шащмата охшайырды.

Эцръцстанда шащмат яряблярин щцъумундан яввял мялум иди. Ещтимала эюря ону бизя йа щиндли таъирляр, йа да иранлылар эятирмишляр. Эцръцлярин щяйатында шащмат о гядяр мцщцм йер тутмушду ки, гызы яря веряндя башга яшйаларла бирликдя «Пялянэ дяриси эеймиш пящляван» вя шащмат да верирдиляр.

Бейнялхалг мейдана чыхан илк эцръц шащматчысы Андриа Дадиани иди. Илйа Чавчавадзе, Акаки Серетели вя диэяр эюркямли адамларын бу ойуна валещ олдуглары мялумдур.

1922-ъи илдя тбилисили шащматчыларын илк турнири кечирилди. Тезликля шащмат клубу да тясис едилди. 50-ъи иллярин яввялляриндя Тбилисидя ушаг шащмат мяктяби ачылды. Бурада бир чох мяшщур идманчы йетишди.

Эцръц шащматчылары артыг бир нечя он илдир ки, бейнялхалг турнирлярдя уьурла иштирак едир вя мцкафатлы йерляри тутурлар. Нона Гаприндашвили, Майа Чибурданидзе, Нана Александрийа, Нино Гуриели вя диэяр эцръц гадын шащматчыларын уьурларыны хцсусиля гейд етмяк лазымдыр. Онлар дяфялярля дцнйа, Авропа вя Олимпийа чемпионлары олмушлар.

davaleba #2

Txzuleba

dawereT Txzuleba mocemuli saTauris mixedviT. Tqveni Sexedulebebi daasabuTeT

Sesabamisi argumentebiT. msjelobisas SegiZliaT gamoiyenoT wakiTxuli wigni, nana-

xi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sakuTari gamocdileba da a. S.

rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, romlebic ar swordeba. (sur-

vilis mixedviT, SegiZliaT gamoiyenoT an ar gamoiyenoT isini).

naSromi, romelic 150 sityvaze naklebs Seicavs, ar gaswordeba!


ra aris saWiro imisaTvis, rom adamianma warmatebas miaRwios?

43


davaleba #1 _ mSobliuridan qarTul enaze Targmna.

Wadraki

Wadraki inteleqtualuri TamaSia, romelSic gaerTianebulia xelovnebis, mecnie-

rebisa da sportis elementebi. igi xels uwyobs logikuri azrovnebis ganviTarebas.

Wadraks TamaSobs ori partniori specialur dafaze ganlagebuli TeTri da Savi fi-

gurebiT.

Wadraki gamoigones indoeTSi VI saukuneSi. Semdeg is sparseTSic gavrcelda. XI

saukuneSi am TamaSs evropa gaecno, sadac TandaTan icvleboda wesebi da igi sul

ufro da ufro emsgavseboda Tanamedrove Wadraks.

saqarTveloSi Wadraki arabebis Semosvlamde iyo cnobili. savaraudoa, rom igi

CvenSi indoeli an sparseli vaWrebis Semotanilia. qarTveli kacis cxovrebaSi man

imdenad didi adgili daimkvidra, rom qals gaTxovebisas, sxva nivTebTan erTad,

`vefxistyaosansa~ da Wadraks atandnen.

pirveli qarTveli moWadrake, romelic saerTaSoriso asparezze gavida, andria

dadiani iyo. cnobilia, rom am TamaSiT gatacebulni iyvnen ilia WavWavaZe, akaki we-

reTeli da sxva cnobili adamianebi.

Tbilisel moWadrakeTa pirveli turniri 1922 wels gaimarTa. maleve daarsda sa-

Wadrako klubi. 50-iani wlebis dasawyisSi TbilisSi gaixsna bavSvTa saWadrako sko-

la, sadac bevri cnobili sportsmeni aRizarda.

qarTveli moWadrakeebi ukve ramdenime aTeuli welia warmatebiT monawileoben sa-

erTaSoriso turnirebSi da saprizo adgilebs ikaveben. gansakuTrebiT aRsaniSnavia

nona gafrindaSvilis, maia CiburdaniZis, nana aleqsandrias, nino gurielisa da sxva

qarTveli moWadrake qalebis warmatebebi. isini araerTxel gaxdnen msoflios, evro-

pisa da olimpiuri Cempionebi.

Targmanis Sefasebis kriteriumebi (saerToa orive asakobrivi jgufisaTvis)

I. kriteriumi

# Targmanis adekvaturoba

qulebi

1. teqsti zedmiwevniT zustadaa Targmnili.

4

2. teqsti mTlianobaSi adekvaturadaa Targmnili. 3

3.

teqstis ZiriTadi Sinaarsi gadmotanilia, Tumca gvxvdeba gaumarTa-

vi an gamotovebuli adgilebi.

2

4. teqstSi sul ramdenime winadadebaa Targmnili.

1

5.

davaleba Sesrulebuli ar aris.

0

naweri

aRar

swordeba

44

II. kriteriumi

# teqstis organizeba

qulebi

1.

teqsti kargadaa organizebuli, daculia sainformacio teqstis

Sesabamisi stili.

2

2.

teqsti nawilobrivaa organizebuli, ZiriTadad daculia sainforma-

cio teqstis Sesabamisi stili.

1

3. teqsti organizebuli ar aris, daculi ar aris sainformacio

teqstis Sesabamisi stili.

0

III. kriteriumi

# leqsika da stili

qulebi

1.




3

2.

teqstSi azri gasagebia, magram gvxvdeba ramdenime stilisturi xar-

vezi.

2

3. teqstSi azri gasagebia, magram leqsika mwiria, gvxvdeba ramdenime

stilisturi xarvezi.

1


0

IV. kriteriumi

# sintaqsuri konstruqciebi qulebi

1. teqstSi daSvebulia erTi sintaqsuri Secdoma.

3

2. teqstSi daSvebulia ori sintaqsuri Secdoma.

2

3. teqstSi daSvebulia sami sintaqsuri Secdoma.

1

4. teqstSi daSvebulia samze meti sintaqsuri Secdoma.

0

V. kriteriumi

# morfologia, orTografia da punqtuacia

qulebi

1. ar aris orze meti am tipis Secdoma.

3

2. ar aris oTxze meti am tipis Secdoma.

2


1


0

45

weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi

(saerToa orive asakobrivi jgufisaTvis)

kriteriumi #1

# problemis gaazreba

qulebi

1. problema Rrmad da safuZvlianadaa gaazrebuli.

3

2. problema kargadaa gaazrebuli.

2

3.

problema arasruladaa gaazrebuli.

1

4.

problema ar aris gaazrebuli.

0-naSro-

mi aRar

swordeba

kriteriumi #2


qulebi

1.

msjeloba damajerebladaa dasabuTebuli da gamyarebulia Sesafe-

risi magaliTebiT.

4

2.

msjeloba damajerebladaa dasabuTebuli, Tumca calkeul SemTxve-

vebSi ar aris gamyarebuli Sesaferisi magaliTebiT.

3

3.

msjeloba calkeul SemTxvevebSi ar aris damajereblad dasabuTe-

buli da ar aris gamyarebuli Sesaferisi magaliTebiT.

2

4.

msjeloba zedapirulia da ar aris gamyarebuli Sesaferisi magali-

TebiT.

1

5.


0

kriteriumi #3

# originaluri azrovneba da zogadi ganaTleba

qulebi

1.

naSromSi gamovlinda originaluri azrovneba da zogadi ganaTleba.

3

2.

naSromSi nawilobriv gamovlinda originaluri azrovneba da gamov-

linda zogadi ganaTleba; anda gamovlinda originaluri azrovneba,

Tumca nawilobriv gamovlinda zogadi ganaTleba.

2

3.

naSromSi ar gamovlinda originaluri azrovneba da nawilobriv ga-

movlinda zogadi ganaTleba; anda nawilobriv gamovlinda origina-

luri azrovneba, Tumca ar gamovlinda zogadi ganaTleba.

1

4.

naSromSi ar gamovlinda originaluri azrovneba da zogadi ganaT-

leba.

0

46

kriteriumi #4

# leqsika da stili

qulebi

1.




3

2.

teqstSi azri gasagebia, magram gvxvdeba ramdenime stilisturi xar-

vezi.

2

3. teqstSi azri gasagebia, magram leqsika mwiria, gvxvdeba ramdenime

stilisturi xarvezi.

1


0

kriteriumi #5

# sintaqsi, morfologia, orTografia da punqtuacia

qulebi

1. ar aris oTxze meti am tipis Secdoma.

2


1


0


olimpiadis Semdgom etapze gadasasvlelad saWiroa orive davalebis Ses-

ruleba.

TiToeuli davalebis maqsimaluri qulaa 15.

davaleba #1

TargmneT mSobliuridan qarTul enaze.

Газета

Газета является периодическим изданием, публикующим оперативный материал по поводу текущих общественно-политических, социальных, экономических и других событий. Газета стремится не только ознакомить читателя с новостями, но и проанализировать их.

Газеты различаются по формату, объёму, периодичности изданий (ежедневная, еженедельная...), разнообразию публикующихся материалов.

Для того, чтобы донести до общества новости, в древнем Египте, Китае и Риме использовались специальные доски, на которых писали правительственные указы и другую информацию.

В Венеции XVI века специальное бюро выпускало рукописные информационные листки стоимостью в венецианскую серебряную монету – „гадзетта“. Слово „газета“ произошло от названия этой монеты.

Выпуск печатных газет начался в XVII веке в нескольких европейсктх странах - Франции, Англии, Италии.

Первая грузинская газета была напечатана в Тбилиси, в 1819 году. Это было еженедельное периодическое издание под названием „Газета Грузии“ („Сакартвелос газети“). Оно не

47

отличалось разнообразием содержания и поэтому не смогла заинтересовать читающую публику. Известно, что в 1821 году газета была закрыта из-за малого количества подписчиков.

В Грузии издание газет приняло систематический характер в 60-70-ых годах XIX века. В то время выходила газета „Дроеба“, играющая важную роль в жизни тогдашнего обшества.

Несмотря на то, что на сегодняшний день существует большое количество разнообразных средств информации, газета не утратила своего значения.

Լրագիր

Լրագիրը պարբերական հրատարակություն է, որտեղ տպագրվում է օպերատիվ նյութ ընթացիկ հասարակական-քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական և այլ երևույթների մասին: Լրագրի նպատակն է ընթերցողին ոչ միայն ծանոթացնել նոր լուրերի հետ, այլ նաև վերլուծել դրանք: Լրագրերը միմյանցից տարբերվում են ֆորմատով, ծավալով, հրատարակության պարբերականությամբ (ամենօրյա, ամենշաբաթյա...), տպած նյութի բազմաբղետությամբ: Հասարակությանը նորություններ հաղորդելու համար հին Եգիպտոսում, Չինաստանում և Հռոմում գոյություն ունեին հատուկ գրատախտակներ, որոնց վրա գրում էին իշխանության որոշումները և այլ տեսակի ինֆորմացիա: XVI դարի Վենետիկում հատուկ բյուրոն թողարկում էր ձեռագիր լրատվական թերթեր, որոնց արժեքն էր «գազետա» արծաթե դրամը: «Գազետա» բառը առաջացել է այս փողի անվանումից: Տպագիր լրագրերի հրատարակությունը սկսվել է XVII դարում Եվրոպայի մի քանի երկրներում՝ Ֆրանսիայում, Անգլիայում, Իտալիայում: Առաջին վրացական լրագիրը տպագրվել է Թբիլիսիում, 1819 թվականին: Դա եղել է ամենշաբաթյա պարբերական հրատարակություն «Սաքարթվելոս գազեթի» անվանումով: Այն աչքի չէր ընկնում բովանդակության բազմաբղետությամբ, հիմնականում պաշտոնական բնույթի էր, այդ պատճառով էլ չհետաքրքրեց ընթերցող հասարակությանը: Հայտնի է, որ բաժանորդների սակավության պատճառով 1821 թվականին լրագիրը փակվեց: Վրաստանում լրագրի հրատարակությունը սիստեմատիկ բնույթ ստացավ XIX դարի 60-70—ական թվականներին: Այս ժամանակաշրջանում լույս էր տեսնում «Դրոեբա» լրագիրը, որը նշանակալից դեր էր խաղում այն ժամանակվա հասարակական կյանքում: Չնայած այն բանին, որ այսօր լրատվություն ստանալու միջոցների մեծ ընտրություն է, այնուամենայնիվ լրագիրը չի կորցրել իր նշանակությունը:

Гязет

Гязет ъари иътимаи-сийаси, сосиал, игтисади, вя диэяр щадисяляр барядя оператив материал дяръ едилян дюври няшрдир. Гязетин мягсяди, охуъуну йени щадисялярля таныш етмякля йанашы, щям дя онлары тящлил етмякдир.

Гязетляр юз форматына, щяъминя, няшринин дюврилийиня (эцндялик, щяфтялик...), дяръ олунан материалын рянэарянэлийиня эюря бир-бириндян фярглянирляр.

Гядим мисирдя, Чиндя вя Ромада йениликляри иътимаиййятя чатдырмаг цчцн хцсуси лювщяляр вар иди, щюкумятин гярарларыны вя диэяр башга нювлц информасийаны онларын цзяриня йазырдылар.

ХВЫ яср Венесийасында хцсуси бцро ялйазма информасийа вярягяляри бурахырды, онларын дяйяри эцмцш пул – «гадзета» иди. «Гязет» сюзц бу пулун адындан эютцрцлмцшдцр.

Мятбу гязетлярин няшриня ХВЫЫ ясрдя бир нечя Авропа юлкясиндя: Франсада, Инэилтярядя, Италийада башланмышдыр.

48

Илк эцръц гязети 1819-ъу илдя Тбилисидя няшр олунмушдур. Бу, «Сакартвелос газети» адлы щяфтялик дюври няшр иди. О, мязмунунун рянэарянэлийи иля фярглянмирди, ясасян рясми характерли иди, бунат эюря дя охуъу иътимаиййятини марагландыра билмяди. Мялум олдуьу кими, абунячилярин азлыьына эюря гязет 1821-ъи илдя баьланмышдыр.

ХЫХ ясрин 60-70-ъи илляриндя Эцръцстанда гязет няшри систематик характер алды. Бу дюврдя «Дроеба» гязети чыхыр вя о дюврцн иътимаи щяйатында мцщцм рол ойнайырды.

Щазырда информасийа алмаг имканында бюйцк сечим олмасына бахмайараг, гязет юз ящямиййятини итирмямишдир.

davaleba #2

Txzuleba

dawereT Txzuleba qvemoT mocemuli pirobis mixedviT. Tqveni Sexedulebebi daa-

sabuTeT Sesabamisi argumentebiT. msjelobisas SegiZliaT gamoiyenoT wakiTxuli

wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sakuTari gamocdileba da a. S.

rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, romelic ar swordeba (sur-


naSromi, romelic 150 sityvaze naklebs Seicavs, ar gaswordeba!


argumentirebuli msjelobiT daasabuTeT an uaryaviT debuleba: samecniero-teqnikur progress yovelTvis dadebiTi Sedegi moaqvs.

Sefasebis sqema (XI-XII klasebi)

davaleba #1 _ mSobliuridan qarTul enaze Targmna.

gazeTi

gazeTi perioduli gamocemaa, romelSic ibeWdeba operatiuli masala mimdinare sa-

zogadoebriv-politikuri, socialuri, ekonomikuri da sxva movlenebis Sesaxeb. gaze-

Tis mizania, mkiTxvels ara marto gaacnos axali ambebi, aramed gaaanalizos kidec

isini.

gazeTebi erTmaneTisagan gansxvavdeba formatiT, moculobiT, gamocemis periodu-

lobiT (yoveldRiuri, yovelkvireuli...), dabeWdili masalis mravalferovnebiT.

sazogadoebisaTvis siaxleebis misawodeblad Zvel egvipteSi, CineTsa da romSi ar-

sebobda specialuri dafebi, romlebzedac iwereboda xelisuflebis gadawyvetilebe-

bi da sxva saxis informacia.

XVI saukunis veneciaSi specialuri biuro uSvebda xelnawer furclebs, romelTa

Rirebuleba iyo vercxlis fuli _ `gaZeta~. sityva `gazeTi~ am fulis saxelwodebi-

dan momdinareobs.

beWdviTi gazeTis gamocema daiwyo XVII saukuneSi evropis ramdenime qveyanaSi: saf-

rangeTSi, inglisSi, italiaSi.

pirveli qarTuli gazeTi daibeWda TbilisSi 1819 wels. es iyo yovelkvireuli pe-

rioduli gamocema `saqarTvelos gazeTis~ saxelwodebiT. igi ar gamoirCeoda Sina-

arsis mravalferovnebiT, ZiriTadad oficialuri xasiaTisa iyo, amitomac ver daain-

teresa mkiTxveli sazogadoeba. cnobilia, rom xelmomwerTa simciris gamo gazeTi

1821 wels daixura.

saqarTveloSi gazeTis gamocemam sistematuri xasiaTi miiRo XIX saukunis 60-70

wlebSi. am periodSi gamodioda gazeTi `droeba~, romelic mniSvnelovan rols Tama-

Sobda imdroindel sazogadoebriv cxovrebaSi.

miuxedavad imisa, rom dRes informaciis miRebis saSualebaTa didi arCevania, ga-

zeTs ar daukargavs Tavisi mniSvneloba.

49

gTavazobT konkursis III etapze gamoyenebul davalebebs, romle-



qarTuli enis olimpiadis mesame etapze mogeTxovebaT ori davalebis Ses-

ruleba.


weriTi davaleba #1

daasaTaureT naxati da dawereT moTxroba, Canaxati an miniatura (suraTi

ix. gv. 14).

weriTi davaleba #2

instruqcia:

mocemuli ori saTauridan airCieT mxolod erTi da dawereT ese.

sasurvelia, naSromi daaxloebiT erTi gverdi mainc gamovides, raTa masSi sru-

lad aisaxos Tqveni damokidebuleba dasmuli sakiTxis mimarT. msjelobisas SegiZ-

liaT gamoiyenoT wakiTxuli wigni, nanaxi filmi Tu speqtakli, sxvaTa naambobi, sa-

kuTari gamocdileba da a. S.

rveulSi datovebulia furclebi Savi samuSaosaTvis, romelic ar swordeba (sur-



a) adamiani, romelsac minda vgavde.

b) `moyvares pirSi uZraxe, mters _ pirs ukanao~.

dawereT ese erT-erTi saTauris mixedviT.

weriT davalebaTa Sefasebis kriteriumebi ix. gv. 15

q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a

Documents

Transcript of q a r T u l i e n a d a l i t e r a t u r a