PV Praktijk bio-esthetiek 12/10-8 lt/w PV/TV Stage bio ...pro.g-o.be/blog/documents/2008-046.pdf ·...

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Vakken: PV Praktijk bio-esthetiek PV/TV Stage bio-esthetiek TV Bio-esthetiek Specifiek gedeelte

12/10-8 lt/w0/2-4 lt/w 3/3 lt/w

Studierichting: Schoonheidverzorging

Studiegebied: Lichaamsverzorging

Onderwijsvorm: TSO

Graad: derde graad

Leerjaar: eerste en tweede leerjaar

Leerplannummer: 2008/046 (vervangt 2004/150)

Nummer inspectie: 2004 / 150 // 1 / O / SG / 4H / III / / D/ (vervangt 2004 / 150 // 1 / O / SG / 3H / III / / V/09)

Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de

Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan 20

1000 Brussel

TSO – 3e graad – Specifiek gedeelte Schoonheidsverzorging 1 PV Praktijk bio-esthetiek (1e leerjaar: 12 lestijden/week, 2e leerjaar: 10-8 lestijden/week) PV/TV Stage bio-esthetiek (1e leerjaar: 0 lestijden/week, 2e leerjaar: 2-4 lestijden/week) TV Bio-esthetiek (1e leerjaar: 3 lestijden/week, 2e leerjaar: 3 lestijden/week)

INHOUD

Visie .......................................................................................................................................................... 2

Beginsituatie ............................................................................................................................................. 3

Algemene doelstellingen .......................................................................................................................... 4

Leerplandoelstellingen/leerinhouden ........................................................................................................ 5

Pedagogisch-didactische wenken en timing .......................................................................................... 41

Minimale materiële vereisten .................................................................................................................. 48

Evaluatie ................................................................................................................................................. 51

Bibliografie .............................................................................................................................................. 55


VISIE Het hoofddoel van deze opleiding, het vormen van vakkundige schoonheidsspecialisten, omvat de noodzakelijke theoretische en praktische kennis, vaardigheden en attitudes, gespreid over de tweede graad ‘Bio-esthetiek’ en de derde graad ‘Schoonheidsverzorging’.

In de derde graad ‘Schoonheidsverzorging’ wordt de verdere basis voor de praktijklessen gelegd via hand-, gelaats- en voetverzorging en make-up. Het gebruik van specifieke apparatuur wordt verder uitgediept en de nadruk komt meer op tempo te liggen. Het aspect lichaamsverzorging komt voor het eerst aan bod en krijgt de nodige aandacht.

De wetenschappelijke component komt aan bod in vakken zoals TV Toegepaste biologie, TV Toegepaste chemie en TV Bio-esthetiek. Naast de technisch-theoretische benadering via de praktijk, de theoretische invulling vanuit TV zal er een permanent overleg zijn met de leraren van de wetenschappelijke component en de vakleraren. Op deze manier worden de leerinhouden op elkaar afgestemd en waar nodig via theoretische en of praktische invulling, verduidelijkt, bijgestuurd, uitgediept. Op deze manier worden overlappingen vermeden en vullen TV- en PV- en wetenschapsvakken elkaar aan.

Vakken zoals Plastische opvoeding en talen werken ondersteunend in een opleiding waar men een brede maatschappelijke en persoonlijkheidsvorming nastreeft.

Het is de bedoeling dat het deel salonpraktijk en/of stages zoveel mogelijk de reële situatie van een instituut weerspiegeld.

Hierdoor verwerven de leerlingen niet alleen de nodige routine (tempo), maar worden zij eveneens geconfronteerd met de dagdagelijkse problematiek van een instituut.

Naast de theoretisch en praktisch te verwerven kennis en vaardigheden worden bij de leerlingen gedurende de opleiding tal van vakspecifieke attitudes verder ontwikkeld:

• zin voor orde, netheid en hygiëne; • het persoonlijkheidsprofiel van een schoonheidsspecialist nastreven; • organisatorisch, methodisch en zelfstandig leren werken; • positief kritisch en probleemoplossend ingesteld zijn; • sociale en communicatieve vaardigheden ontwikkelen; • het diensten zorgverlenende aspect van de opleiding onderschrijven; • taalvaardigheid en een goed taalgebruik nastreven; • nieuwe technologieën en ontwikkelingen volgen.


BEGINSITUATIE

De leerlingen hebben de doelstellingen van het eerste en tweede jaar van de tweede graad verworven, men kan dus veronderstellen dat zij de basisvaardigheden beheersen. De leerlingen hebben zich een beeld gevormd van alle facetten van het beroep en willen hun hoge verwachtingen liefst zo vlug mogelijk omzetten in de praktijk. Deze verwachtingen inlossen vereist van de leraar voldoende flexibiliteit en vakbekwaamheid maar ook het besef dat dit een opleiding is die permanent evolueert en constante bijscholing vraagt. Men dient dan ook de leerlingen bewust te maken van het feit dat levenslang leren een geïntegreerd deel van het latere beroepsleven zal inhouden.

Profiel van de leerlingen

Het merendeel van de leerlingen komt uit het tweede leerjaar van de tweede graad Bio-esthetiek. Dit betekent dat zij grotendeels vertrekken vanuit dezelfde beginsituatie. Hierbij kan men er eventueel vanuit gaan dat de leerlingen over de basiskennis van hand -en voetverzorging, gelaatsverzorgingen, make-up … beschikken.

De keuze voor het verder zetten van deze opleiding met de studierichting schoonheidsverzorging bevestigd hun positieve ingesteldheid ten opzichte van alles wat met lichaamsverzorging verband houdt.

Leerlingen die vanuit de tweede graad reeds kennis hebben gemaakt met het beroep van schoonheidsspecialist, beschikken over een bredere voorkennis. Anderen laten zich bij hun studiekeuze beïnvloeden door factoren zoals; persoonlijke interesse, voorbereiding op een hogere opleiding, de aantrekkelijkheid van de opleiding m.b.t. het esthetisch aspect, het uitoefenen van een zelfstandig beroep en kiezen pas in de derde graad voor de studierichting Schoonheidsverzorging.

Het gebrek aan inzicht van deze leerlingen wat betreft de handelingen zal een systematische aanpak van de leraren vragen, en dit zowel voor praktische als voor theoretische vakken.

Hoe dan ook, het verschil in beginsituatie zal door de leraar aangepakt moeten worden.

Door op een positieve, kritische en creatieve manier de situatie van elke leerling te benaderen en problemen te leren oplossen, geeft men impulsen die de persoonlijkheid en het zelfstandigheidsgevoel van de leerlingen versterken en aldus de motivatie zal verhogen.


ALGEMENE DOELSTELLINGEN

De leerinhouden van TV Bio- esthetiek, PV Praktijk bio- esthetiek en PV/TV Stage bio- esthetiek hebben als doel een volwaardige bijdrage te leveren tot de persoonlijkheidsontwikkeling van de leerlingen.

De drie componenten van de persoonlijkheidsvorming namelijk:

• de psychomotorische,

• de dynamisch–affectieve,

• de cognitieve

dienen evenwichtig te worden opgenomen en uitgewerkt.

Het handelen, aanvoelen en denken wordt georiënteerd op het zelfstandig en probleemoplossend uitvoeren van het beroep.

Hierbij streven we samen met de leerlingen volgende algemene doelen na:

• belangstelling tonen in de verschillende toepassingsgebieden die schoonheidsverzorging te bieden heeft;

• naast het verwerven van kennis en vaardigheden, probleemoplossend leren denken en inzicht hebben in het handelen;

• het belang van een werkmethode inzien en de aangeleerde werkvolgorde toelichten;

• begrippen en toepassingen in verband met grondstoffen, gereedschappen en producten in functie van de opdracht, kunnen verantwoorden en uitvoeren;

• klantgerichte omgangsvormen met betrekking tot dienstbaarheid en verkoop beheersen;

• zelfstandig en in teamverband kunnen werken binnen een verantwoorde en rendabele tijd;

• sociale en communicatieve vaardigheden verwerven in relatie tot de verschillende aspecten die in de opleiding aan bod komen;

• georganiseerd, veilig en ergonomisch verantwoord werken;

• milieubewust handelen;

• met zin voor creativiteit en blijk gevend van persoonlijkheid en eigen smaak verantwoorde keuzes maken;

• de invloed van de persoonlijkheid en stijl verweven zien tot een harmonieus geheel;

• orde, onderhoud van het materiaal toepassen en de werkplek organiseren en realiseren;

• beperkingen en tekortkomingen van zichzelf en anderen leren aanvaarden;

• verantwoordelijkheid opnemen;

• zich engageren om de permanente evolutie in het beroep op te volgen en zich verder te ontwikkelen;

• blijk geven van een positieve ingesteldheid ten opzichte van zichzelf en anderen.


LEERPLANDOELSTELLINGEN/LEERINHOUDEN

Decr.nr LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Volgende leerplandoelstellingen en leerinhouden vormen een geheel dat tijdens elk subvak van de opleiding aan bod komt. Deze worden niet elke keer herhaald in het leerplan doch wel steeds geïntegreerd en gerealiseerd.

1 volgende algemene en voorbereidende handelingen: werkplanning, modellen en klanten ontvangen, installeren, begeleiden en dit voor, tijdens, na de vooropgestelde uiteindelijke handelingen, realiseren.

1 Voorbereidende handelingen • onthaal van het model • in functie van de vooropgestelde handelingen de werkplaats voorbereiden • professioneel materiaal kiezen in functie van de uit te voeren handelingen • de uit te voeren handelingen plannen • materiaal reinigen, steriliseren, ontsmetten • in functie van de vooropgestelde behandelingen de klant installeren • administratieve gegevens verwerken • adviseren; informeren i.v.m kleur en stijl,

thuisverzorging • probleemoplossend denken en handelen

2 in functie van de vooropgestelde handelingen een (be)handelingsplan opstellen.

2 (Be)handelingsplan • keuze producten • materieel • materiaal • techniek • werkvolgorde • klantenfiche



LEERINHOUDEN

3 sociale - en communicatieve vaardigheden toepassen en zien het belang ervan in.

3 Sociale en communicatieve vaardigheden

• klantgerichte omgangsvormen • plichtsbewuste en dynamische houding ontwikkelen • dienstverlenende verkoopsvaardigheden ontwikkelen • zin voor verantwoordelijkheid • positief kritische ingesteldheid • comfort en welbevinden nastreven • professionele contacten en communicatievaardigheden ontwikkelen • taalgebruik verzorgen • discretie waarborgen • vraagstelling, dialoog en advies optimaliseren

4

het algemeen en specifiek materiaal, materieel en de specifieke apparatuur van een schoonheidssalon of instituut onderhouden.

4 Onderhoud van het schoonheidssalon(instituut) • dagelijks • wekelijks • ontsmetten en steriliseren • onderhoud van het lokaal • onderhoud van het persoonlijk materiaal



LEERINHOUDEN

5 op een veilige en verantwoorde manier omgaan met instrumenten en apparaten en respecteren de milieu- en veiligheidsvoorschriften.

5 5.1 Veiligheid in het schoonheidssalon • algemeen • specifiek, gebruiksaanwijzingen 5.2 Milieu • milieubewust omgaan met producten • sorteren • recycleren

6 een ergonomisch verantwoorde houding aannemen. 6 Ergonomie • algemeen • specifiek

7 het belang van het volgen van nascholing in het kader van levenslang leren inschatten en de noodzaak ervan inzien.

7 Permanente evolutie • opvolgen van nieuwe technieken en technologieën • permanente bijsturing

8 kritisch zijn tegenover zichzelf, anderen, het gepresteerde werk.

8 Zelfevaluatie

9 naargelang het tijdstip in de opleiding omgaan met tempo en tijdsmanagement en voeren opdrachten uit binnen een verantwoorde en haalbare tijd.

9 Tempo/tijdsbesteding • afhankelijk van de uit te voeren handelingen • productiviteit en rendabiliteit



LEERINHOUDEN

10 de vakterminologie in de juiste context plaatsen en gebruiken. 10 Vakterminologie • interpretatie • wetenschappelijke terminologie

11

omgaan met informatie- en communicatietechnologieën en deze gepast aanwenden.

11 ICT • informatie opzoeken en raadplegen • verantwoord en gericht kiezen • interpreteren

12

schoonheidverzorging plaatsen binnen de maatschappelijke context namelijk de toepasbaarheid voor zowel dames als heren en daar gepast mee omgaan.

12 Schoonheidsverzorging voor dames en heren



LEERINHOUDEN

HANDVERZORGING

1 een handonderzoek uitvoeren, toelichten en op basis hiervan een volledige hand en nagelverzorging correct uitvoeren.

een (be)handelingsplan voorstellen en in de juiste volgorde uitvoeren. een huidonderzoek uitvoeren, toelichten en op basis hiervan een volledige hand en nagelverzorging correct uitvoeren. een hand en armmassage correct uitvoeren. handmaskers en peelings toepassen. de voorvermelde handelingen uitvoeren binnen en aanvaardbare en rendabele tijd.

1 1 De nagelverzorging

1.1 handonderzoek 1.2 nagelverzorging 1.2 nagelaandoeningen

2 De huidverzorging 2.1 huidonderzoek 2.2 huidverzorging 2.2 huidaandoeningen

3 De massage van hand en arm

4 Handmasker/peeling

5 Timing/rendement 2 actuele nagellaktechnieken realiseren volgens de regels van de

kunst. 2

Nagellaktechnieken • Actueel: french manicure… • Specifiek: fantasielakken … • Mode en contextgebonden



LEERINHOUDEN

3 natuurlijke nagels herstellen en verlengen. 3

Verleng- en hersteltechnieken

4 inzicht verwerven in de toepassingsmogelijkheden van de kunstnagels en de voor- en nadelen verantwoorden.

Kunstnagels verantwoord plaatsen.

4

Kunstnageltechnieken

• toepassingstechniek (min.1) • gevolgen • gevaren • onderhoud • nabehandeling

4 een volledige hand en -nagelverzorging uitvoeren binnen een vooropgestelde tijd en volgens de wens van de klant.

4

Handverzorging- nagelverzorging Specifieke hand en nagelverzorging

5 adviseren de klant in verband met nagelaandoeningen, huidverzorging en het behandelen van huidaandoeningen.

5

Adviseren

6 de geschikte apparatuur kiezen en gebruiken. 6

Apparatuur in functie van de hand, huid en -nagelverzorging



LEERINHOUDEN

GELAATSVERZORGING

1 onder toezicht een huidanalyse correct, in de juiste volgorde en binnen een vooropgestelde tijd uitvoeren en opstellen.

1 • Huidanalyse

2

aan de hand van de huidanalyse en volgens de wens van de klant een gelaatsverzorging op een professionele manier voorstellen en uitvoeren. een reiniging en dieptereiniging uitvoeren. epileren volgens de morfologische principes. gelaatsmassages toepassen. maskers en pakkingen uitvoeren. geschikte apparatuur kiezen en aanwenden. zorgvuldig het kleuren van wimpers en wenkbrauwen uitvoeren.

2 Gelaatsverzorging (gelaat, hals, decolleté, schouders)

• Huidanalyse/(be)handelingsplan • reiniging/dieptereiniging • epileren • massage • maskers/pakkingen • apparatuur

3 op basis van de gestelde huidanalyse, specifieke verzorgingen voorstellen, verantwoorden en in de juiste volgorde uitvoeren.

3 Specifieke verzorgingen

• huidanalyse/(be)handelingsplan • productkeuze • ontharen • geconcentreerde werkstoffen • speciale maskers • behandelen van comedonen/gerstekorrels • ogen, hals, donkere huidtypes, mannenhuid • verzorgen van hals, decolleté, schouders • kuurverzorgingen



LEERINHOUDEN

4 ontharingstechnieken toepassen. 4 Verschillende ontharingstechnieken • wenkbrauwen • gelaat

5 de apparaten in de gelaatsverzorging op basis van de gestelde huidanalyse kiezen en op een veilige manier gebruiken.

5 Apparaten

• vapozone • hoogfrequentieapparaat • borstel massageapparaat • ontharingsapparaat • …

6 klanten advies verstrekken in verband met de aankoop en het gebruik van producten, thuisverzorging en thuisbehandelingen.

6 Adviseren

7 routine aanleren door de vaardigheden toe te passen op klanten

en modellen. 7

Routine verwerven • Tempo

8 de technische en specifieke vaardigheden in functie van verschillende huidtypes, huidafwijkingen en huidanomalieën, binnen een aanvaardbare en rendabele tijd uitvoeren.

8 Technische en specifieke vaardigheden

• Huidtypes • Huidafwijkingen • Huidanomalieën • …



LEERINHOUDEN

9 in het aanbod en de permanente evolutie van producten en technieken voor gelaatsverzorging selecties maken en deze verantwoorden.

9

Overzicht marktaanbod • actueel • verantwoording • modegericht • evolutie • …

MAKE-UP

1 de mogelijkheden en basisprincipes van make-up toelichten en het verschil naargelang het doel aantonen.

1 Make-up

• mode • camouflage • morfologie • leeftijd • gelegenheid • …

2 een reiniging en verzorging uitvoeren ter voorbereiding van de make-up en duiden waarom.

2 Reinigen/verzorging

3 materiaal aanwenden in functie van de uit te voeren handelingen en het belang van een goede hygiëne, ergonomie en veilig werken duiden.

3 Materiaalkennis (uitdieping leerstof 2e graad) • klein materiaal, instrumenten • meubilair • onderhoud • ergonomie • veiligheid



LEERINHOUDEN

4 verantwoord kiezen en de producten voor verschillende maquillages adviseren. specifieke producten voor huidaandoeningen adviseren.

4 Productenkennis en praktische toepassingen • basisopmaak • oogopmaak • mondopmaak • … Specifieke producten

5 de basisprincipes van de kleurentheorie verwoorden en toepassen op basis van de kleurkeuze in de make-up.

5 Kleurenleer

• kleurkeuze • harmonie

6 kiezen en brengen de producten voor verschillende soorten make-up op een correcte manier aan.

6 Praktische toepassingen van producten voor • basisopmaak • oogopmaak • mondopmaak

7 epileren en kleuren de wenkbrauwen op een correcte manier. 7 Epileren • morfologisch • correctief

Kleuren • accentueren • verven



LEERINHOUDEN

8 naargelang de morfologie van het gelaat en op basis van verschillende metingen, maquillages in functie hiervan uitvoeren.

8 Studie van het gelaat (uitdieping leerstof 2de graad) • morfologie • metingen • gelaatsvorm • make-up

9 de correcties op een natuurlijke manier realiseren. 9 Correcties door

• oplichten • schaduwen • verdoezelen van onvolmaaktheden • accentueren van volmaaktheden • versmallen • verbreden

10 camouflageproducten kiezen en gebruiken afhankelijk van de beoogde correctie.

10 Camouflageproducten

• soorten • toepassingen



LEERINHOUDEN

11 naargelang de opdracht en het model de verschillende maquillages binnen een realistische en rendabele tijd realiseren.

11 Verschillende maquillages

• actueel en modegericht • types: bijv. extravagant, aangepast aan de leeftijd, brildragers … • specifieke gelegenheden

12 valse wimpers correct aanbrengen. 12 Kunstwimpers • soorten

• toepassingen

13 de klant advies verstrekken in verband met de keuze van producten en het persoonlijk gebruik ervan.

13

Adviseren

Analyse a.d.h.v fotomateriaal, gebruiksaanwijzigingen…

14 de mogelijkheden van permanente make-up toelichten 14 Permanente make-up

15 (U)realiseren op een creatieve manier een thematische opdracht.

15

Thema uitwerken

• fantasie make-up

• face-painting

• kindergrime

•



LEERINHOUDEN

16 (U) het effect tussen make-up voor foto, film en televisie onderscheiden en kunnen het profiel de job van een make-upartiest/visagist verwoorden.

16 Doel van de make-up

• film en tv • voor foto • profiel make-up artiest/visagist

17 het nut van make-up en de invloed van de modewereld inschatten en toelichten.

17 Invloeden • doel

• toepassingsgebieden

• tendensen.

• …

18 schoonheidsverzorging en de invloeden ervan situeren in de tijd en de link leggen met modische trends.

18

Situering

• doel

• overzicht in functie van de schoonheidsverzorging

• observatie van de opmaak door de eeuwen heen

19 de relatie in de evolutie van de schoonheidsverzorging leggen tussen heden en verleden.

19 • Van 1900 tot op heden



LEERINHOUDEN

LICHAAMSVERZORGING

1 de voorbereidende handelingen zoals: plannen, ontvangen, installeren, begeleiden en adviseren het model voor, tijdens en na de vooropgestelde handelingen uitvoeren.

1 Voorbereidende handelingen

• onthaal van het model • in functie van de vooropgestelde handelingen de werkplaats voorbereiden • professioneel materiaal kiezen in functie van de uit te voeren handelingen • materiaal ontsmetten, reinigen en steriliseren • (be)handelingsplan • in functie van de vooropgestelde handeling de klant installeren

2

de organisatie van de werkruimte, hygiëne, ergonomie, veiligheid en werkplanning in functie van de lichaamsverzorging met inzicht uitvoeren.

2

Werkruimte

• inrichting (cabine) • indeling • uitrusting • meubilair • planning • hygiëne/onderhoud

3 de deontologische regels en hygiënische voorschriften naleven. de persoonlijke gevaren i.v.m. de lichaamsverzorging inschatten.

welzijnswetgeving nastreven.

3

3.1 deontologie (cf. technologie)

• hygiëne • welzijnswetgeving • persoonlijke gevaren i.v.m. de beroepspraktijk



LEERINHOUDEN

4 de invloeden van de verschillende massages en technieken verklaren.

4

Invloed van de massage

• directe

• indirecte

• indicaties

• contra -indicaties

5 een (be)handelingsplan opstellen en een verantwoorde producten en behandelingskeuze opstellen.

5

Behandelingen

• (be)handelingsplan

• reinigen

• voeden

• hydrateren

• massages

• peelings, scrubs

• pakkingen

• …

6 de praktijk hun inzicht in de anatomie van het lichaam verwoorden en toelichten.

6

Anatomie (cf. overleg TV Bio –esthetiek en TV Toegepaste biologie).

• beenderleer onderscheiden, kiezen en gebruiken • spierenleer • bloedsomloop • lymfestelsel • de huid



LEERINHOUDEN

7 aan de hand van observaties zowel manueel als apparatief een aangepaste lichaamsmassage in de juiste volgorde en binnen de vooropgestelde tijd uitvoeren.

7

Lichaamsmassage: manueel en apparatief

• doel • soorten • producten • volgorde • toepassingen

8 verschillende verzorgingen onderscheiden, toelichten en specifieke verzorgingen voor het lichaam toepassen.

het begrip figuuranalyse in relatie tot de lichaamsverzorging onderscheiden en toelichten.

8

Specifieke verzorgingen: manueel/apparatief

• buste • zwaarlijvigheid • cellulitis • striae • buste verzorgingen • pakkingen • peelings • …

Figuuranalyse

• biometrie

9 de verschillende apparatuur in functie van de verschillende

behandelingen kiezen en gebruiken. 9

Apparatuur

• G5

• hoogfrequentie

• …



LEERINHOUDEN

10 specifieke behandelingen zelfstandig, met inzichtelijk, hygiënisch en deontologisch verantwoord uitvoeren.

10

Specifieke behandelingen

• verzorgen van huidanomalieën

• behandelen van bindweefselaandoeningen

• bustebehandelingen

• beenproblemen verbeteren

• relaxatiebehandelingen

• ontharingstechnieken

• rugverzorging

• halsverzorging

• lichaamspakkingen

• …

11 alternatieve of specifieke massagetechnieken toelichten en het doel van het aanbod in wellness en kuurcentra verduidelijken i. f.v. het beroep van schoonheidsspecialist.

11

Alternatieve massagetechnieken

Welness en - kuurcentra



LEERINHOUDEN

12 zelfstandig een verantwoorde ontharingstechnieken binnen tijdslimiet uitvoeren.

12

Ontharingstechnieken

• reinigen

• ontsmetten

• soorten

• apparaten

• ontharingstechnieken voor het volledige lichaam

13 verschillende mogelijkheden van plastische chirurgie verwoorden en kunnen het belang van een goede verzorging na dergelijke ingrepen verduidelijken.

13

Plastische chirurgie

• Overzicht van de mogelijkheden

• Nazorg

14 advies verstrekken in functie van verkoop van producten en specifieke verzorgingen – thuisbehandeling adviseren.

14

Adviseren



LEERINHOUDEN

VOETVERZORGING

De pedicure verzorgt de huid en nagels van de voeten bij personen zonder ziektebeeld en werkt in de cosmetische wereld.

1 de voorbereidende handelingen zoals:

(be)handelingsplan opstellen, klant/model ontvangen, installeren, begeleiden en adviseren voor, tijdens en na de behandelingen.

1

Voorbereidende handelingen

• in functie van de vooropgestelde handelingen de werkplaats voorbereiden

• professioneel materiaal en producten kiezen in functie van de beoogde voetverzorging

• materiaal reinigen, ontsmetten en steriliseren

• (be)handelingsplan

• in functie van de vooropgestelde handelingen de klant installeren

2 een voetonderzoek uitvoeren, toelichten en op basis hiervan een volledige voet en nagelverzorging correct uitvoeren. een (be)handelingsplan voorstellen en in de juiste volgorde uitvoeren. een huidonderzoek uitvoeren, toelichten en op basis hiervan een volledige hand en nagelverzorging correct uitvoeren. een voet en onderbeenmassage correct uitvoeren. de voorvermelde handelingen uitvoeren binnen en aanvaardbare en rendabele tijd.

1 De nagelverzorging van de voet

1.1 voetonderzoek

1.2 nagelverzorging

1.2 nagelaandoeningen

2 De huidverzorging van de voet

2.1 huidonderzoek

2.2 huidverzorging

2.2 huidaandoeningen

3 De massage van voet en onderbeen

4 Timing/rendement



LEERINHOUDEN

3 de organisatie van de werkruimte realiseren in functie van de voetverzorging volgens de gestelde kwaliteitseisen.

3

Werkruimte

• inrichting

• indeling

• uitrusting, instrumenten

• meubilair

• werkplanning

• veiligheid, hygiëne, ergonomie

4 in functie van de praktijk (massage, bewegingen, oefeningen) de algemene anatomie en pathologie van de voetverzorging verduidelijken de werking van de belangrijkste spieren verklaren.

4

Anatomie van de onderste ledematen (cf. TV Technologie en Toegepaste Biologie).

Voet en onderbeen

• Spieren van de voetrug

• Spieren van de voetzool en voetzoolband

• Spieren van het onderbeen

• Bloedvatenleer

• Voet en -teenafwijkingen

• Nagel -en huidaandoeningen



LEERINHOUDEN

5 voeren de basisvoetverzorging zelfstandig en correct uit. 5

Voetverzorging (manueel en apparatief)

• nagelverzorging

• huidverzorging

6 een handelingsplan opstellen en aan de hand daarvan een specifieke voetverzorging binnen een aanvaardbare en rendabele tijd uitvoeren.

6

Specifieke voetverzorging (manueel en apparatief)

• opmaken van het handelingsplan/fiche

• gebruik freesapparaat

• voetafdruk nemen

• reinigen

• peeling

• massage

• maskers en pakkingen

• apparaten

• producten

• afwerking

• huid en -nagelaandoeningen verzorgen

• elementaire verbandtechnieken toepassen

• verzorgen van wonden



LEERINHOUDEN

7 ergonomisch verantwoorde houding aannemen en de noodzaak ervan verklaren.

7

Ergonomie

8 de kenmerken van een diabetesvoet herkennen en toelichten. 8

Diabetesvoet

9 de aandoeningen van de onderste lidmaten omschrijven in functie van herkennen, voorzorgen en advies geven.

9

Aandoeningen onderste lidmaten

• aderspat

• oedeem

• flebitis, embolie

• …

10 de geschikte apparatuur kiezen en gebruiken in functie van de uit te voeren (be)handelingen.

10

Apparaten in de voetverzorging

• sterilisatie -apparaat

• freesapparaat: droog en nattechniek

11 advies verstrekken in verband met voet en -teenafwijkingen. 11

Voetafwijkingen (TV Bio-esthetiek).

• voetafdruk

• klauwtenen

• hamertenen

• …



LEERINHOUDEN

Teenafwijkingen (TV Bio-esthetiek).

• voetafdruk

• hakvoet

• spreidvoet

• …

Adviseren en doorverwijzen



LEERINHOUDEN

TECHNOLOGIE 1 LT/W IN HET EERSTE EN HET TWEEDE LEERJAAR VAN DE DERDE GRAAD. De volgende leerplandoelstellingen en leerinhouden worden beschouwd als zuiver theoretische kennis die niet enkel via de PV/TV (2 lt./w) = wordt geïntegreerd maar die theoretisch beter onderbouwd of verder uitgediept dienen te worden.

1 de verschillende nagel en huidaandoeningen in functie van de handverzorging onderscheiden en verklaren.

1 De nagel en huidaandoeningen (uitdieping leerstof 2de graad) • oorzaken

• behandeling

• indicaties en contra-indicaties

• wetenschappelijke benamingen

2 de huid in functie van de gelaatsverzorging analyseren.

de relatie oorzaak –gevolg verklaren.

de aangepaste en of specifieke verzorgingen bespreken.

• 2

• Het huidonderzoek (cf. Toegepaste Biologie)

•

• huidtypes

• huidaandoeningen en huidafwijkingen

• allergische reacties

• handelingsplan

•

3 de bezenuwing van het gelaat i.f.v gelaatsverzorging beschrijven.

3 Bezenuwing



LEERINHOUDEN

4 het aanwenden van specifieke apparatuur voor gelaatsverzorging verantwoorden.

4 Apparaten (c.f toegepaste chemie) • indicaties

• contra-indicaties

• toepassingsmogelijkheden

5 de basisprincipes van de kleurenleer zien in relatie tot het advies verstrekken rond harmonie en persoonlijke stijl van de klant.

5 Kleurenleer • basis

• kleurkeuze

• harmonie

• totale uitstraling

6

klantentypes onderscheiden en leren reacties inschatten en benaderen.

6 Klantentypes • benadering

• advies

• voorstellen formuleren

• omgaan met weerstand

7

in functie van de praktijk een verkoop en -adviesgesprek voeren.

7 Verkoop en -adviesgesprek • aandacht

• interesse

• drang

• actie



LEERINHOUDEN

8

de risico’s op het vlak van veilig omgaan met apparatuur in het schoonheidssalon inschatten.

8 Veiligheid en preventie in verband met apparatuur

9 het werkschema indelen functie van de duur en verschillende bewerkingen.

9 Werkschema • planning

• kostprijsberekening

10 de administratie van het stockbeheer en de aankoop van producten in functie van het instituut bijhouden.

10 Producten en Stockbeheer • aankoop

• verkoop

• promoties/acties

• voor en -nadelen

11 de arbeidsreglementering en het welzijn op het werk gedeeltelijk implementeren.

11

Rechten en plichten van de werkgever en - nemer

12 de groeicyclus van het haar in relatie tot het ontharen bespreken.

12

Het haar

• groeicyclus

• overbeharing

Ontharen

• indicaties

• contra –indicaties



LEERINHOUDEN

• toepassingsmogelijkheden

• apparaten

13 de basissamenstellingen verklaren van de gelaats –verzorgings -lichaams en make-upproducten.

13 Basisproducten cf. toegepaste chemie+ uitdieping leerstof 2de graad • grondstoffen

• werkstoffen

• additieven

• conserveringsmiddelen

Verzorgingsproducten cf. toegepaste chemie • reinigingsproducten

• stimulerende producten

• verzorgende producten

• specifieke producten

14 inzicht in de wereld van de cosmetologie verwerven en de relatie tot de bouw van de huid duiden.

14 Cosmetologie cf. toegepaste chemie

15 irritatie en allergische reacties van cosmetica omschrijven. 15 Cosmetica cf. toegepaste chemie • irritatie

• allergische reacties



LEERINHOUDEN

16 de invloed van de zon en zonnebank op de verschillende huidtypes beschrijven en deskundig advies verstrekken.

16 De huid en de zon/zonnebank (cf. toegepaste chemie) • voor en nadelen

• huidtypes en hun gevoeligheid

• beschermingsfactoren

• doel van de aangepaste producten en verzorgingen

17

de deontologische regels, hygiënische voorschriften, veiligheidsvoorschriften, persoonlijke gevaren i.v.m. het beroep van schoonheidsspecialist inschatten en hebben notie van de welzijnswetgeving.

17

Deontologie

• Hygiëne

• Veiligheid

• Welzijnswetgeving

• Persoonlijke gevaren i.v.m de beroepspraktijk

18 de bouw en de functie van het beenderstelsel en de spieren i.f.v de lichaamsverzorging omschrijven.

18 Het beenderstelsel (toegepaste biologie) • Beenderen van het lichaam

• Beenderen ven de schoudergordel

• Beenderen van het bekken

• Gewrichten

• Spierstelsel

• Buikspieren

• Rug en schouderspieren



LEERINHOUDEN

• Heup(been)spieren

• Dijbeenspieren

19 de anatomie en ontwikkeling van de buste en mogelijke esthetische problemen herkennen en verwoorden.

19

Anatomie

Fysiologie

Esthetische problemen

20 specifieke aandoeningen i.f.v. de lichaamsverzorging toelichten en eventuele behandelingen/verzorgingen voorstellen.

20

• Aandoeningen van de bloedvatwanden

• Aandoeningen van het vetweefsel

• Cosmetisch storende aandoeningen

21 de apparaten in functie van de lichaamsverzorging vergelijken en verantwoorden.

21

Apparatuur (cf. chemie)

• electrotherapie

• heliotherapie

• hydrotherapie

• mechanotherapie

22 de mogelijkheden van plastische chirurgie in relatie tot de cosmetische verzorging bespreken.

22

Plastische chirurgie

• omschrijving/mogelijkheden

• verzorging voor en na



LEERINHOUDEN

23 de toepassingsmogelijkheden en de invloeden van de verschillende massagetechnieken en apparaten toelichten.

23

Invloed van de massage

• directe

• indirecte

• indicaties

• contra-indicaties

Soorten

• medisch

• cosmetisch

• relaxatie

24 de invloed van een gezonde voeding op de lichaamsverzorging verwoorden.

24

Invloed van een gezonde voeding(cf. toegepaste biologie)

• op de huid

• op de lichaamsvormen

• invloed van de media

25 het begrip dieet omschrijven en een kritische houding t.o.v. de mogelijke gevolgen aannemen.

25

Diëten en gevaren

• voor - en nadelen

• anorexia - boulemie

• doorverwijzen



LEERINHOUDEN

26 specifieke en esthetische behandelingen en technieken in de lichaamsverzorging verwoorden.

26 Specifieke en esthetische behandelingen en technieken • behandelingsschema

• speciale behandelingen

• esthetische kuurbehandelingen

• relaxatiebehandelingen

• nieuwe technieken

27 het beroep van voetverzorger en de aanverwante beroepen duiden.

27 Het beroep van voetverzorger

• Aanverwante beroepen

28 inzicht in de terminologie in de voetverzorging verwerven en zich de meest gangbare terminologie toe-eigenen.

28

Inleidende begrippen

• deontologie

• terminologie

• de schoen

• hygiëne

• welzijnswetgeving

29 inzicht in de artrologie in functie van de voetverzorging verwerven.

29 Artrologie/gewrichtenleer(cf. toegepaste biologie)

• gewrichtsvormen

• gewrichten van de onderste ledematen

• gewrichtsaandoeningen



LEERINHOUDEN

30 de werking van de belangrijkste spieren en beenderen van voet en onderbeen in functie van massage en verzorging bespreken.

30 Voet en onderbeen • Het spierstelsel

• Het beenderstelsel

31 de verschillende aandoeningen in functie van de voetverzorging onderscheiden en verklaren.

31 De nagel en huidaandoeningen van de voet(uitdieping leerstof 2de graad) • oorzaken

• behandeling

• indicaties en contra-indicaties

• wetenschappelijke benamingen

32 het doel en de toepassingsmogelijkheden bespreken van de apparaten in de voetverzorging.

32

Apparaten

• sterilisatie

• frees

• …

33 inzicht verwerven in de osteologie in functie van de voetverzorging.

33

Osteologie/beenderleer

• algemeen

• aandoeningen

34 inzicht verwerven in de farmaceutische producten in functie van de praktijk voetverzorging.

34

Farmacologie



LEERINHOUDEN

35 oorzaken en kenmerken verduidelijken van de voet - en teenmisvormingen

35

Voet en - teenmisvormingen

36 de kenmerken en de verzorging bespreken van de diabetesvoet

36

Diabetesvoet

• voetonderzoek

• kenmerken

• verzorging

37 het verloop van de bloedvaten van het onderste lidmaat aantonen en bespreken mogelijke aandoeningen.

37

Bloedvaten

• Aandoeningen



LEERINHOUDEN

STAGES

In het aantal lestijden Stage (2-4) dat de school in het tweede jaar van de derde graad besteed aan stage (met de voorkeur voor blokstage)zal men de in PV/TV aangeleerde vaardigheden toetsen aan de realiteit met de nadruk op het kennismaken en ervaren van de reële werksituaties waarin de leerlingen geconfronteerd worden met een aanbod van verschillende handelingen binnen één werksituatie. Volgende leerplandoelstellingen dienen in deze min. 2 en max. 4 lt/w bereikt te worden:

1 inzicht in het doelgericht en efficiënt organiseren van de dagdagelijkse planning. omgaan met kritiek. een zekere empathie ontwikkelen ten opzichte van collega’s en klanten. inzicht verwerven in de relatie tempo en rendabiliteit. Initiatief nemen tot bijsturing. klantgericht communiceren.

1 Organisatiebekwaamheid

• Werkzaamheden plannen/stappenplan

• Sociale en communicatieve vaardigheden

• Commerciële ingesteldheid

• Timing, werktempo

• Probleemoplossend denken

• Zelfredzaamheid

• Stressbestendigheid

• Discipline

• Discretie

• Teamwerk



LEERINHOUDEN

2 belangstelling tonen voor de permanente evolutie in het modebeeld en kunnen passend advies verstrekken.

2 advies betreffende: • morfologie

• persoonlijkheid

• kleur en stijl

• make-uplijnen en trends

3 inzicht verwerven en de verkoop van goederen en diensten in het schoonheidssalon kunnen onderscheiden.

3

Klantgerichtheid • verkoop van goederen

• verkoop van diensten

• klantenbestand

• Aankoop

• Stockbeheer

4 zin voor kwaliteit ontwikkelen 4 Integrale kwaliteitszorg

5 inzien dat de tijdsbesteding, het gebruik van materiaal en producten invloed heeft op de kostenstructuur en het rendement van de zaak.

5

Kostenbewustzijn

6 belangstelling tonen voor de nieuwe ontwikkelingen in de sector en zien in dat permanente vorming en bijscholing noodzakelijk is.

6 Opvolgen van de ontwikkelingen in de sector:

• vakbladen • producten • technieken • internet • ICT



LEERINHOUDEN

7 de technische handelingen klant en -resultaatgericht uitvoeren, eigen aan het profiel van het instituut. naargelang de opdracht handelen volgens een bepaald stappenplan en specifieke werkmethodes. kennis maken met andere werkmethodes, producten en apparaten naargelang het instituut

7 Technische handelingen Analyse/stappenplan/werkmethoden i.f.v.:

• Handverzorging • Gelaatsverzorging • Make-up • Lichaamsverzorging • Voetverzorging

8 inzicht verwerven in de permanente evolutie eigen aan het beroep.

8

Permanente evolutie

Via bedrijfsbezoeken, beurzen, firma’s, vakliteratuur, internet …

9 zich aanpassen aan de normen en regels van het instituut. 9

Deontologie

• Veiligheid

• Hygiëne

• Milieu

• Ergonomie

10 inzichten verwerven in de mogelijkheden en moeilijkheden die de dagdagelijkse werking van het instituut kunnen beïnvloeden.

10

De dagdagelijkse werking van het instituut.


PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING

1 Algemene pedagogisch-didactische wenken 1.1 Organisatorisch

Om pedagogisch-didactische redenen is dit graadsleerplan en de leerplandoelstellingen opgevat om waar mogelijk de theorie te integreren in de praktijk. Om dit op een pedagogisch verantwoorde manier te kunnen realiseren is het noodzakelijk:

• PV en TV door dezelfde leraar te laten onderrichten; • indien om organisatorische redenen meerdere leraren worden ingeschakeld dient er een

gemeenschappelijk jaar(vorderings)plan wordt opgemaakt; • waar mogelijk 4 aaneensluitende lesuren worden nagestreefd zodat TV en PV complementair

aan elkaar zijn: vb. 3 lt/w PV en 1 lt/w TV; • de omvang van de groepen toelaat pedagogisch verantwoord en veilig te kunnen werken.

Inrichten stages:

• voor wat betreft het inrichten van stages voor de 2 of 4lt/w in het tweede leerjaar van de derde graad, hoewel het hier gaat over vrije keuze, gaat de voorkeur naar een blokstage in minstens het tweede trimester.

1.2 Tijdsbesteding

Dit graadsleerplan bevat leerplandoelstellingen en leerinhouden voor 8 tot 12 lt/w PV Praktijk bio- esthetiek (+ 2 lt/w TV), 2 tot 4 lt./w PV/TV Stage en 1 lt./w TV Bio- esthetiek en dit met uitzondering van de stage gespreid over 2 schooljaren. Voor het complementair gedeelte van 4 lt/w kiest de school in functie van hun profiel en de meerwaarde voor de opleiding en afhankelijk van het al dan niet afleveren van het attest voor bedrijfsbeheer voor 1 of 2 lt/w Toegepaste economie.

1.3 Les- en cursusmateriaal

De nota’s van de tweede graad dienen als uitgangsbasis voor de derde graad en worden voor de verschillende praktijkonderdelen en vaktheorie verder uitgediept en aangevuld. Op deze manier kunnen de leerlingen terugvallen op de reeds verworven kennis, vaardigheden en attitudes en beschikken zij na de derde graad over een volledige bron van informatie. Het is niet de bedoeling alle praktische handelingen uitvoerig te belichten, wel de leerlingen aangepast aan hun niveau, actuele, beknopte en overzichtelijke informatie te verstrekken. Onderling overleg zowel op niveau van de school als tussen betrokken leraren van de studierichting is aangewezen.

1.4 Vakoverschrijdend overleg

De wetenschappelijke vakken zoals TV Toegepaste biologie, TV Toegepaste chemie hebben inhoudelijk duidelijke linken met de TV en PV vakken Bio- esthetiek, hiervoor is het noodzakelijk dat de leraren onderling overleg hebben en afspraken maken. Dit om overlappingen te vermijden maar evenzeer om de continuïteit te bewaren en te bewaken.

Vakken zoals plastische opvoeding, talen en geschiedenis bieden eveneens heel wat raakvlakken met de opleiding, hierbij kan onderling overleg tussen de leraren enkel een meerwaarde voor de leerlingen betekenen.


Om administratieve redenen is in de lessentabel onderscheid gemaakt tussen PV Praktijk bio- esthetiek, TV Bio- esthetiek en PV/TV StagebBio- esthetiek. Om pedagogisch-didactische redenen is dit graadsleerplan en de leerplandoelstellingen onder de noemer van PV Praktijk bio- esthetiek naargelang de keuze van de school voor wat betreft het aantal lt/w stage, opgemaakt voor: 1ste leerjaar van de derde graad: 12 lt./w PV Praktijk bio- esthetiek 2de leerjaar van de derde graad: min. 8lt./w en max.10 lt./w PV Praktijk bio- esthetiek Via PV Praktijk bio- esthetiek worden telkens 2 lt/w TV Bio- esthetiek van de in totaal 3 lt/w TV Bio- esthetiek geïntegreerd. In totaal lezen we dus: 1ste leerjaar van de derde graad: 12 lt/w + 2(TV) = 14 lt/w PV/TV Praktijk bio- esthetiek+ 1lt/w TV Bio -esthetiek 2de leerjaar van de derde graad: min. 8lt/w + 2(TV) = 10 lt/w en max.10lt/w + 2(TV) = 12 lt./w PV/TV Praktijk bio- esthetiek + 1 lt/w TV Bio- esthetiek Gelet op het geïntegreerd karakter van dit leerplan worden deze 14 lt/w in het eerste leerjaar en de 10 of 12 lt./w in het tweede leerjaar als één geheel beschouwd en waar mogelijk door één leraar gegeven. Indien dit niet haalbaar is zal er in elk geval permanent overleg via vakgroepwerking plaats hebben en zal er een gemeenschappelijk jaar(vorderings)plan worden opgemaakt De leerplandoelstellingen TV waarvoor het noodzakelijk is deze te benaderen en/of te verduidelijken vanuit de praktijk worden aangeduid door het volgend kenteken: . 1u TV Bio- esthetiek wordt apart behouden ter ondersteuning van de zuiver theoretische kennis en wordt met aparte leerplandoelstellingen en leerinhouden in het leerplan vermeld. Stage Naargelang de keuze (voorkeur gaat hier naar blokstage vanaf het tweede trimester)van de school zijn de leerplandoelstellingen voor de (blok- of alternerende) stage in dit leerplan opgemaakt voor: 1ste leerjaar van de derde graad: 0 lt/w 2de leerjaar van de derde graad: min. 2 lt./w en max. 4lt./w Deze leerplandoelstellingen dienen gelezen te worden als minimum te realiseren via stage tegen het einde van de derde graad. Om de continuïteit van dit leerplan te garanderen is er een gecoördineerd en permanent overleg tussen alle betrokken leraren in elk geval noodzakelijk.


1.5 VOET

1.5.1 Wat?

Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelstellingen, die -in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen - niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd.

De VOET worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend: leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie en muzisch-creatieve vorming.

De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOET volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting).

1.5.2 Waarom?

Het nastreven van VOET vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd.

VOET vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOET scholen om als een organisatie samen te werken.

De VOET verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen.

1.5.3 Hoe te realiseren?

Het nastreven van VOET is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOET te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen).

Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOET na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinititiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen.

1.6 Begeleid zelfgestuurd leren

1.6.1 Wat?

Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen leren nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling.

Dit houdt onder meer in dat:


− de opdrachten meer open worden; − er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn; − de leerlingen zelf keuzes leren maken en die verantwoorden; − de leerlingen zelf leren plannen; − er feedback is op proces en product; − er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct. De leraar is ook coach, begeleider.

De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter.

1.6.2 Waarom?

Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m.

− leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken;

− leerlingen voorbereiden op levenslang leren; − het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te

kunnen toepassen.

Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk.

Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook.

Binnen de vakoverschrijdende eindtermen, meer bepaald “Leren leren”, vinden we aanknopingspunten als:

− keuzebekwaamheid; − regulering van het leerproces; − attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren.

In onze (informatie)maatschappij wint het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang.

1.6.3 Hoe te realiseren?

Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen:

− de leraar als coach, begeleider; − de leerling gemotiveerd en aangesproken op zijn “leer”kracht; − de school als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties.

De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn “Leren leren”, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is “klein beginnen” aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat

− doelen voorop stellen − strategieën kiezen en ontwikkelen − oplossingen voorstellen en uitwerken − stappenplannen of tijdsplannen uitzetten − resultaten bespreken en beoordelen; − reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen − verantwoorde conclusies trekken − keuzes maken en die verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig.


1.7 ICT-INTEGRATIE 1.7.1 Wat?

Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het realiseren van leerplandoelstellingen.

1.7.2 Waarom?

Maatschappelijke ontwikkelingen wijzen op het belang van het verwerven van ICT-competenties. Jongeren moeten niet alleen in staat zijn om nieuwe media te gebruiken, zij moeten net zo goed kunnen inschatten wanneer deze efficiënt en effectief kunnen worden ingezet. Het gebruik van nieuwe media sluit zeer goed aan bij de leefwereld van de jongeren en speelt in op hun vertrouwdheid met de beeldcultuur.

Er wordt meer en meer belang gehecht aan probleemoplossend denken, kritisch selecteren, het zelfstandig of in groep werken, het kunnen verwerven en verwerken van enorme hoeveelheden informatie.

Deze ontwikkelingen zijn ook merkbaar in het onderwijs. In de meeste vakken of bij het nastreven van vakoverschrijdende eindtermen vervult ICT een ondersteunende rol. Door de integratie van ICT kunnen leerlingen:

• het leerproces zelf in eigen handen nemen;

• zelfstandig en actief leren omgaan met les- en informatiemateriaal;

• op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisatie).

1.7.3 Hoe ICT integreren ter ondersteuning van het realiseren van de leerplandoelstellingen?

Zelfstandig oefenen in een leeromgeving

Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijv. d.m.v. specifieke pakketten. De meerwaarde van deze vorm van ICT-integratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie.

Zelfstandig leren in een leeromgeving

Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijv. in een open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning.

Creatief vormgeven

Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beelden tekenprogramma’s bieden.

Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie

Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet.

Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren.

De leerlingen kunnen de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm.

Voorstellen van informatie aan anderen

Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICT-ondersteuning onder de vorm van tekst, beeld en/of geluid d.m.v. bijv. een presentatie, een website, een folder ...

Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren

Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan o.a. via e-mail, internetfora, een ELO, chatten, blogging.

Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen

De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem keuzes te maken uit een scala van programma’s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom is het belangrijk dat zij


ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren op de gebruikte middelen en de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en voor- en nadelen van de aangewende middelen (programma’s, applicaties …) en kunnen ze hun keuzes bijsturen.

2 Specifieke pedagogisch-didactische wenken

Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken TimingTV De leerinhouden TV Bio-esthetiek dienen in permanent overleg met de leraren

Toegepaste Biologie, Toegepaste Chemie en PV Praktijk besproken te worden. Naargelang de verplichte inhouden in het vak Toegepaste Biologie en Toegepaste Chemie voorkomen zal de leerstof van de huid, de spieren, de beenderen, kennis van de samenstelling en werking van de producten, in functie van de praktijk en in de TV Technologie verder uitgediept worden. Dit om te vermijden dat de leerlingen de leerstof al te vaak herhaald krijgen.

1lt./w

PV Uitgaan van welomschreven praktijkopdrachten en regelmatige inoefeningen om correcte vaardigheden te verwerven.

PV/TV 1ste lj:12 lt./w + 2 TV 2de lj:10-8 lt./w + 2TV

PV/ TV

Zorgen voor voldoende afwisseling in de opdrachten.

PV Uitgaan van een reglement van inwendige orde met betrekking tot: • het minimum aantal opdrachten en modellen • hygiëne • vakgerichte attitudes • orde, netheid, onderhoud • veiligheids- en milieuaspecten • …

PV/ TV

Sociale en communicatieve vaardigheden integreren in de lessen praktijk.

TV/ PV

De link met de wetenschapsvakken Toegepaste biologie, Toegepaste chemie bewaken en onderling overleg plegen.

PV/ TV

De leerlingen de individuele evaluatie van praktijkopdrachten laten bijhouden om hen toe te laten gegevens in verband met bemerkingen, bijsturingen te noteren en aan zelfevaluatie te doen.

PV Integratie van ergonomische aspecten. PV/ TV

Momenten van zelfevaluatie inlassen.

PV/ TV

ICT mogelijkheden integreren en benutten.

PV/ TV

Bij het aanleren van massagetechnieken de link leggen met TV Bio-esthetiek, TV Toegepaste biologie, TV Toegepaste chemie.

PV/ TV

De leerlingen via persoonlijke ervaringen de veelheid aan producten en apparaten laten toelichten. Hen via gerichte opdrachten een beperkte studie van producten en apparaten laten maken.


Nr. Specifieke pedagogisch-didactische wenken TimingOverleg plegen met de leraar Toegepaste chemie.

PV Stelselmatig en progressief het gebruik van diverse producten en verschillende apparatuur opdrijven.

PV/ TV

Het opstellen en invullen van het handelingsplan wordt uitgevoerd onder begeleiding van de leraar en zal stelselmatig en progressief uitgebreid worden om uiteindelijk door de leerling zelfstandig ingevuld te worden.

PV/TV Aspecten van advies en verkoop integreren.

PV De rendabiliteit van een schoonheidssalon in kaart brengen met het oog op het bewaken van het tempo en rendement.

PV/ TV

Het praktijklokaal oogt verzorgd, is hygiënisch en esthetisch verantwoord.

PV Via persoonlijke ervaringen het doel en effect van bepaalde technieken en handelingen laten toelichten.

PV De permanente evolutie van de sector in kaart brengen met de nadruk op het belang van levenslang leren.

PV/ TV

De link met Plastische opvoeding rond effecten van kleur en - kleurenstudie, vormen, stijl en harmonie bewaken, overleg met de leraar via vakgroepwerking over het afstemmen van leerinhouden en uitwerken van opdrachten.

PV/TV Indien de school opteert voor de mogelijkheid tot het behalen van het attest van bedrijfsbeheer zal er via de salonpraktijk overleg nodig zijn met de leraar Toegepaste Economie, teneinde bepaalde leerinhouden op elkaar af te stemmen.

PV/TV Frequente bezoeken aan firma’s inlassen om de leerlingen te laten kennismaken met technologieën, producten en apparaten die niet in de school aanwezig zijn, om hen een beeld te geven van de verscheidenheid en te leren keuzes maken.

PV/TV Gebruik maken van een computerprogramma om gegevens zoals klantenbestand, stockbeheer bij te houden.

De specifieke terminologie eigen aan de opleiding wordt niet onderwezen als loutere theorie, het is de bedoeling de leerlingen tijdens de uitvoering vertrouwd te maken met de gangbare terminologie met vermelding van Latijnse benamingen die frequent in het vakjargon voorkomen. Leerlingen leren deze niet uit het hoofd, het is de bedoeling deze zich via herhaling en associatie eigen te maken. Een verklarende lijst als leidraad tijdens de praktijk gebruiken, opzoekingen in vakliteratuur, via het internet, kunnen hierbij helpen.

Uitgaand van het huidig modebeeld en de daaraan gekoppelde technieken linken leggen en situeren in de tijd om tot de historische achtergrond en de invloed van de geschiedenis van de lichaamsverzorging en make-up te komen.

Via cd-rom, video de leerlingen inzicht laten verwerven in verhoudingen, het effect van kleur: kleurenleer, contrast, invloed op het totaalbeeld enz. Voor make-up studies en analyses doen op basis van vergelijkend en fotomateriaal.

De anatomie linken aan de praktijk. Voor de kunstnageltechnieken is het aan te raden één bepaalde techniek grondig in te

oefenen en de overige via firmabezoek e.a te verkennen. De leerlingen dienen een overzicht te krijgen van het aanbod om vervolgens keuzes te leren maken.

Stage ervaringen bespreken, analyseren en waar mogelijk bijsturen. Het belang en effect van de reclame en de mediabelangstelling aangrijpen om

nieuwigheden en trends toe te lichten.


MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN1 De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid.

GEMEENSCHAPPELIJKE UITRUSTING PER PRAKTIJKLOKAAL

Nutsvoorzieningen • Voorzien van koud en warm water • Voldoende verlichting • Voldoende stopcontacten • Mogelijkheid tot het nemen van een douche (minstens 1)

Infrastructuur • Voldoende ruime lokalen voorzien van voldoende bergruimte

Linnen • Voldoende in aantal: handdoeken, dekens, beschermhoezen, lakens …

Didactisch materiaal In de school aanwezig:

• TV en videoapparatuur • Retroprojector • Per vaklokaal: PC per vaklokaal en toegang tot het internet.

Klein materiaal • Voldoende klein gereedschap materiaal en producten

voor hand-, voet-, lichaams-, gelaatsverzorging en make-up.

Apparatuur • Sterilisatieapparatuur • Ontsmettingsapparatuur • Loupelamp

1 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing:

- Codex - ARAB - AREI - Vlarem

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden met betrekking tot de uitrusting en inrichting van de lokalen en de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat:

- duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


SPECIFIEKE UITRUSTING PER VAKONDERDEEL Infrastructuur Meubilair:

• Behandelzetels/-stoelen • Massagebedden • Werktafels • Tabouretten • Spiegels • Omvorming of indeling mogelijk maken tot cabines

Gelaatsverzorging-make-up

Meubilair • Behandelzetels • Werktafels • Tabouretten • Spiegels

Materiaal • Voldoende klein materiaal

• Oefenhoofden

Apparatuur voor lichaams -en gelaatsverzorging

• Apparatuur voor hydro en -mechano behandelingen • Loupelamp • Paraffineketels met thermostaat • Thermodeken • Harsapparatuur • Borstel-en slijpapparatuur • Freestoestel • Pedicureapparatuur • Massageapparatuur • Hoogfrequentieapparatuur

Voetverzorging Meubilair • Behandelzetels/stoelen voor voetverzorging • Werktafels • Tabouretten

Apparaten • Freesapparatuur met toebehoren

• sterilisatieapparaat

Linnen • Voldoende in aantal: handdoeken, dekens, beschermhoezen, lakens …


Didactisch materiaal In de school aanwezig:

• TV en videoapparatuur • Retroprojector • PC per vaklokaal en toegang tot internet in de school


EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct.

Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling.

Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt:

• welke de verschillende stappen zijn; • welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; • welke fouten kunnen gemaakt worden. Afhankelijk van het resultaat van feedbackmomenten (evaluaties na elke opdracht of deelopdracht) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer.

Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester ...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft.

Elke evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. De evaluatie steunt altijd op een vaardigheids- en werkanalyse die het verloop, de verantwoording en de criteria weergeeft van de opdracht.

Proces- en productgericht evalueren kan vier aspecten omvatten:

• de denkactiviteit (bijvoorbeeld instructies lezen, aantekeningen maken …); • de motorische handelingen (bijvoorbeeld verbindingen maken …); • de praktijkattitudes (bijvoorbeeld nauwkeurig werken, scherp waarnemen …); • de uitvoeringstijd, waarbij gestreefd wordt naar een haalbaarheid voor 90 % van de leerlingen. Bij de evaluatie zal er in ieder geval rekening gehouden worden met het feit dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken, moet in zekere mate aanvaardbaar zijn. Belangrijk is de evolutie. Daarom zal de lerares/leraar voortdurend de vorderingen van de leerlingen controleren. Indien nodig zal zij/hij meteen remediërend optreden.

Bij het begin van iedere praktijkopdracht zal de lerares/leraar (indien nodig aan alle leerlingen afzonderlijk) meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt.

In het evaluatieproces kunnen 3 stappen onderscheiden worden:

• registreren (door middel van een evaluatieschema), • interpreteren (door middel van een vierpuntenschaal), • rapporteren.


Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld.

Zo een schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen.

De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd.

Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen).

De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal:

• +: doelstelling bereikt • -: doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal:

• +: doelstelling bereikt • +: doelstelling niet helemaal bereikt • -: doelstelling niet bereikt Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden.

Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken.

Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden.

Enkele voorbeelden:

+

(doel bereikt)

+

(doel niet helemaal bereikt)

-

(doel niet bereikt)

niveau is voldoende voldoende maar leemten

voor verbetering vatbaar

niveau onvoldoende

onaanvaardbaar niveau

nagenoeg foutloos

nagenoeg correct

aanvaardbare tekorten

aanvaardbaar aantal lichte of detailfouten of leerproces fouten

schadelijke fouten

onvergeeflijke fouten

zware inbreuken

volledig kleine tekorten onvolledig

zware tekorten

behoorlijk, zinvol storingen, fragmentarisch onlogische uitvoering

kan het en doet het vrijwel altijd, spontaan en zonder aarzelen

kan het en doet het af en toe, zonder overtuiging, wisselvalling

kan het niet, doet het niet of nooit, afwijzend en met tegenzin

Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk.


Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal.

Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring.

De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden.

Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren.

Heel goed • meer dan 80% van de subvaardigheden, subdoelstellingen zijn bereikt • (nagenoeg) foutloos, uitstekend, • enkel + codes • volledig zelfstandig uitgevoerd • vlotte uitvoering, met overtuiging, belangstelling …

Goed • 60 à 80 % van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt • veel + en weinig + codes • aanvaardbare kwaliteitsverschillen • aanvaardbare proces-leerfouten • geen schadelijke fouten • zichtbare vorderingen

Zwak • 50 à 60 % van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt • alleen een deel van de subdoelen zijn bereikt • weinig + en veel + codes • veel onnodige leerfouten • soms zware schadelijke fouten • geen zichtbare vorderingen

Niet goed • minder dan 50% van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt • veel + codes of alleen maar + codes en - codes • veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogisch handelingen


Het rapportcijfer Naar het rapport toe moeten alle quotaties (vierpuntenschaal – resultaat van remediëring) omgezet worden naar een cijfer. Ook die omzetting moet overlegd worden binnen de vakwerkgroep.

Alle ernstige tekorten (cf. diverse evaluatieschema’s) worden steeds vermeld in de rubriek commentaar, waarbij er steeds een duidelijk geformuleerde remediëring moet voorzien worden (geen algemene opmerkingen).


BIBLIOGRAFIE In de bibliografie worden titels opgesomd die representatief zijn voor de actuele aanpak van het vak PV Praktijk bio-esthetiek. Deze werken en publicaties zullen de leerkracht van nut zijn voor de verruiming van kennis en voor permanente bijscholing. In dit verband is het vanzelfsprekend dat de school de nodige inspanningen doet om een degelijke vakbibliotheek aan te leggen en te onderhouden.

BAKENS, Handverzorging, Addendum Littera Brugge.

BAKENS, Theorie voor beroepen in de uiterlijke verzorging, Littera Brugge.

BAYGAN LEE., Make-Up, Uitg. Adam En Charles Black, London

BRT., Make-Up Een Spel, Uitgave, Lens

BOER H., Kosmetische Camouflage en Littekenbehandeling, The Container, Oosterbeek

CAMPSIE., het boek over de schoonheid, Könemann

CLARK, Gezichtsmassage., De Driehoek, Amsterdam

Creatieve schoonheidstips, Uitgeverij Lekturama

DE BACKER D.,Verzorgende cosmetica, Aurella Paramedica, Sint-Martens-Latem

FLEURIMON., Maquillage,The Container, Oosterbeek

FOKKE.,H.E. DEHUID, huidziekten en huidcorrecties, Bohn Stafleu Van

Loghum,Houtem/zaventem 1993

HERTELEER, M.,VANDAMME,A., VAN TONGERLOO, L., Menselijke relaties TSO, de Clerck, Gent

1992-1994

HULSKEMPER,P., Sociale, communicatieve en commerciële vaardigheden, Bakens, Bohn Stafleu Van

Loghum,Houtem/Zaventem 1998(Kluwer)

JACKSON C.,Kies je kleur,Media Club Roeselare.

JANS M.,Alles over make-up. Wat, hoe en waarom?The container,De Backer

KLAPHAAK., Kosmetika En Aanverwante Producten. The Container, Oosterbeek

ITTEN J., Kunst en kleur, Dessain en Tolra

J.MARY ELISABETH., Technisch handboek voor dag- en avondmake-up, The

Container,Oosterbeek

LEHAEN G. Aanvullende woordenlijst voor de schoonheidsspecialiste, VZW Besko-redactie Hebe

QUANT MARY.,GREEN FELICITY., ZOMER S. KEUNING., Kleur door Q.U.A.N.T. uitgever Hemond-Helmond, boeken BV Ede Antwerpen

ROTHMAN, H.A., Nagelregulatietechniek, Harmsen, 1998

SCHOEN, L., KRUITHOF, M.,PLUIM, A.,REIMINK, G., uiterlijk verzorgd, Thieme, Zutphen, 1996

VAN DER STRATEN.,Apparatuur, uitgeverij Kluwer.

VAN DER STRATEN, W., Cel en weefselleer/anatomie, Bakens, Bohn Stafleu Van

Loghum 1996(Kluwer)

VAN DER STRATEN, W., De huid, bouw en functies, Bakens, Bohn Stafleu Van

Loghum 1996(Kluwer)

VAN DER STRATEN, W., Cosmetische hand- nagel- en voetverzorging, Bakens, Bohn Stafleu Van

Loghum 1998(Kluwer)

VAN DER STRATEN, W., Hygiëne, arbeidsomstandigheden en milieu, Bakens, Bohn Stafleu Van


Loghum 1998(Kluwer)

VAN DER STRATEN, W.,VISSER, H.,Voetverzorging, Bakens, Bohn Stafleu Van

Loghum 1996(Kluwer)

VAN MEER K.,VAN NEIYENHOF, J., elementaire sociale vaardigheden, Bohn Stafleu Van

Loghum 1997(Kluwer)

WANROOY.,Leerboek voor schoonheidsspecialisten deel 1,2 en deel 3,Oosterbeek – Nederland

WANROOY.,Elektrische apparaten in de kosmetiek, Oosterbeek – Nederland

Algemene vakliteratuur Littera boekhandel,Ezelstraat,13 8000 Brugge.Tel. 050/33.70.04

Tijdschriften Votre Beauté

Esthéticiènne

Les nouvelles esthétiques

Visagie, vaktijdschrift

Het labo van de verleiding Colorscopie, advies in kleuren, l’Oréal.

Bibliografieën van de leerplannen Toegepaste Biologie en Toegepaste Chemie.

Documentatie van de Beroepsfederaties BV Besko Beroepsvereniging voor Bio-esthetiek en cosmetologie

NUBE Nationale Unie der Belgische Estheticiénnes

Computerprogramma Software pakket ”Aphrodite”

Firma Orca, Vlaamse Kunstlaan 53

2020 Antwerpen tel. 03/248 34 41

Cd-rom cursus VUB Brussel prof.dr. André Barel en prof dr.Peter Clarys: zonnebanken & veiligheid

Nuttige internetadressen Syllabus over stage/GIP:

www.gemeenschapsonderwijs/be/pbd/so/

www.ncv-cosmetica.nl/

www.dermis.net

online atlas of dermatology: www.atlas-dermato.org/

www.koc.nl

www.laeser-aesthetic.com

www.klascement.net/kt/beelden/daglevenstad4.html

www.amv.be/beroepsvereniging.htm

www.pits.org/nl.html

http://www.gemeenschapsonderwijs/be/pbd/so/

http://www.ncv-cosmetica.nl/

http://www.dermis.net/

http://www.atlas-dermato.org/

http://www.koc.nl/

http://www.laeser-aesthetic.com/

http://www.klascement.net/kt/beelden/daglevenstad4.html

http://www.amv.be/beroepsvereniging.htm

http://www.pits.org/nl.html


www.women.uia.ac.be

www.synergie123.com

www.ovam.be/edu/vermijdafval/

www.uwapotheker.be

www.visagiehairstyling.com

www.dermacosmetics.com/html/huidverzorging

www.herbalifenet.com

http://www.women.uia.ac.be/

http://www.synergie123.com/

http://www.ovam.be/edu/vermijdafval/

http://www.uwapotheker.be/

http://www.visagiehairstyling.com/

http://www.dermacosmetics.com/html/huidverzorging

http://www.hebalifenet.com/

PV Praktijk bio-esthetiek 12/10-8 lt/w PV/TV Stage bio ...pro.g-o.be/blog/documents/2008-046.pdf ·...

Documents

Transcript of PV Praktijk bio-esthetiek 12/10-8 lt/w PV/TV Stage bio ...pro.g-o.be/blog/documents/2008-046.pdf ·...