ProtocolProtocol

standaard standaard

echoecho cardiogramcardiogram

Voorbereiding:Voorbereiding:

     Afhandelen vanAfhandelen van administratieve handelingenadministratieve handelingen   Patiëntgegevens ingeven in echoapparaat Patiëntgegevens ingeven in echoapparaat     Patiënt op de rug op het bed plaats laten nemenPatiënt op de rug op het bed plaats laten nemen     Patiënt uitleg geven over het onderzoekPatiënt uitleg geven over het onderzoek    Patiënt aansluiten aan ECG monitor Patiënt aansluiten aan ECG monitor

Onderzoek:Onderzoek:

Volgorde scanvlakken:Volgorde scanvlakken:

Sub-costaal Sub-costaal

Para-sternaalPara-sternaal

apicaalapicaal

Via sub-costaal vlak wordt gekeken naar :Via sub-costaal vlak wordt gekeken naar :

• collaps van vena cavacollaps van vena cava• verwijding van levervenenverwijding van levervenen en vena Cava inf. en vena Cava inf.• syst. syst. retrograde flow in levervenen door T.retrograde flow in levervenen door T.R.R.• pericardvocht om rechter atrium en ventrikelpericardvocht om rechter atrium en ventrikel• met colour doppler naar ASD of VSD kijkenmet colour doppler naar ASD of VSD kijken• bij AR retrograde flow met PW in aorta abd. meten. bij AR retrograde flow met PW in aorta abd. meten. • Art. Pulmonalis flow meten.Art. Pulmonalis flow meten.

parasternaalparasternaal wordt gekeken naar: wordt gekeken naar:

PLAX PLAX -- beweging van wanden (posterior en septumbeweging van wanden (posterior en septum)) -- mitraal en aortaklep beweging (prolaps ,stenose ,mitraal en aortaklep beweging (prolaps ,stenose , SAM)SAM) - loodrechte metingen van aorta en linker atrium - loodrechte metingen van aorta en linker atrium - loodrechte metingen van linker ventrikel diameters en wanden (diast + - loodrechte metingen van linker ventrikel diameters en wanden (diast +

syst.)syst.) (al(alleenleen M-mode M-mode meten als meten als loodrechtloodrechtee meting meting mogelijk is, anders 2Dmogelijk is, anders 2D))

- met colour doppler mitraal en aortaklep bekijken op excentrische - met colour doppler mitraal en aortaklep bekijken op excentrische regurgitatieregurgitatie

- meten van aorta ascendens bij dilatatie . - meten van aorta ascendens bij dilatatie . - meten van LVOT diameter bij aortaklep vitae en HOCM- meten van LVOT diameter bij aortaklep vitae en HOCM - wandbewegingen op M-Mode bekijken.- wandbewegingen op M-Mode bekijken.

PSAX PSAX

aortanivo aortanivo

- - flow meting van de art. pulmonalis.flow meting van de art. pulmonalis.

- graderen van de pulmonalis - graderen van de pulmonalis rregurgitatie egurgitatie - plaatsbepalen - plaatsbepalen aaorta orta rregurgitatie egurgitatie

- bekijken klepslippen aortaklep- bekijken klepslippen aortaklep- met colour- met colour doppler naar ASD of VSDdoppler naar ASD of VSD zoekenzoeken- bekijken - bekijken ttricuspidaal ricuspidaal rregurgitatieegurgitatie- stand van atriumseptum- stand van atriumseptum

- ASD of PFO- ASD of PFO

mitraalnivo mitraalnivo

- plaatsbepalen - plaatsbepalen mmitraal itraal rregurgitatieegurgitatie - tracing MV oppervlakte - tracing MV oppervlakte - zoeken naar VSD- zoeken naar VSD

ventrikelnivo ventrikelnivo - circulair wandbewegingen beoordelen- circulair wandbewegingen beoordelen - diastolische afvlakking- diastolische afvlakking - pericardvocht- pericardvocht

via apicale as wordt gekeken naar:via apicale as wordt gekeken naar:

AP.SAX AP.SAX

- - wandbewegingen per gebied van het LVwandbewegingen per gebied van het LV( laterale wand, septum ,apex)( laterale wand, septum ,apex)

- bepalen van LVEF- bepalen van LVEF - - RVEF bepalen op indicatie (RV infarct of RVEF bepalen op indicatie (RV infarct of RV-RV-

dilatatie)dilatatie) - flowpatroon - flowpatroon door door mitraalklep met P.W. doppler mitraalklep met P.W. doppler

meten op 1 cm boven klepmeten op 1 cm boven klep (E/A Ratio bepalen ) (E/A Ratio bepalen )

- - Mitraal Regurgitatie met C.W. meten (holosystolisch Mitraal Regurgitatie met C.W. meten (holosystolisch ? )? )

- - Aorta flow meten met C.W. (op 0 graden door de klep)Aorta flow meten met C.W. (op 0 graden door de klep) - - LVOT flow meten met P.W.LVOT flow meten met P.W. - - op indicatie meten van vena pulmonalis flow met P.W.op indicatie meten van vena pulmonalis flow met P.W. - - bekijken ASDbekijken ASD -- graderen tricuspidaal regurgitatie graderen tricuspidaal regurgitatie -- meten van maximale snelheid van de meten van maximale snelheid van de

tricuspidaalregurgitatietricuspidaalregurgitatie

- - kijken naar trombi in hartholtenkijken naar trombi in hartholten - - kijken naar sclerose van kleppen of kijken naar sclerose van kleppen of

klepringenklepringen - - pericard effusiepericard effusie - klepbewegingen (MVP ,SAM )- klepbewegingen (MVP ,SAM ) - met colour doppler letten op- met colour doppler letten op

klepregurgitatie of stenoses klepregurgitatie of stenoses - klep vegetaties- klep vegetaties

AP.LAXAP.LAX

beoordelen wandbewegingen (anterior en beoordelen wandbewegingen (anterior en inferior en posterior)inferior en posterior)

met colourflow mitraal met colourflow mitraal rregurgitatie graderenegurgitatie graderen

bekijken pericard of pleuravochtbekijken pericard of pleuravocht

-- trombus in apex trombus in apex

Berekeningen standaardBerekeningen standaard echocardiogramechocardiogram

* AVA berekenen ( bij aortaklepvitae )* AVA berekenen ( bij aortaklepvitae )

* RVSP berekenen (bij V* RVSP berekenen (bij Vmaxmax van TR van TR >> 2,8 m/s ) 2,8 m/s )

  * E/A Ratio* E/A Ratio bepalen bepalen * AR * AR pressure-halftimepressure-halftime bereke berekenennen * Maximale * Maximale aaortaklep gradient berekenortaklep gradient berekenenen * mean gradient over mitraalklep ( bij MS )* mean gradient over mitraalklep ( bij MS ) * MVA berekening met PHT ( bij MS )* MVA berekening met PHT ( bij MS ) * Maximale pulmonalisklep gradient berekenen * Maximale pulmonalisklep gradient berekenen (bij pulm.flow >1,5 ms)(bij pulm.flow >1,5 ms) * Ejectiefractie berekenen in procenten* Ejectiefractie berekenen in procenten

Specifieke Specifieke aandachtspuntenaandachtspunten

  

- - meten van meten van maximale gradientmaximale gradient over de aortaklep over de aortaklep --met CW doppler op met CW doppler op 0 graden0 graden door de door de

aortaklepaortaklep enen max. max. snelheidsnelheid metmeten.en.

berekenen berekenen AVAAVA--Met CW doppler op 0 graden door de Met CW doppler op 0 graden door de aortaklep en deze flow tracen (Vaortaklep en deze flow tracen (V2)2)--Met PW doppler met sample volume in Met PW doppler met sample volume in de LVOT en deze flow tracen (V1)de LVOT en deze flow tracen (V1)--LVOT diameter meten in de PLAX  LVOT diameter meten in de PLAX  

Verhoogde de flow door de aortaklep:

Is erIs er dilatatie dilatatie aorta ring of ascendens ?aorta ring of ascendens ?--meet in PLAX de aortaring en meet meet in PLAX de aortaring en meet

loodrechtloodrecht de aorta ascendens de aorta ascendens

is er is er sclerosesclerose van de aortakleppen of ring ? van de aortakleppen of ring ?--zijn de aorta klepslippen echogeen en zijn de aorta klepslippen echogeen en

verminderverminderdd beweeglijk? beweeglijk?

Is er een Is er een congenitale afwijkingcongenitale afwijking van aortaklep? van aortaklep?--Bekijk het aantal klepslippen in de PSAXBekijk het aantal klepslippen in de PSAX..--Zit de sluitingslijn in de midden ?Zit de sluitingslijn in de midden ?

Is er een Is er een LVHLVH ? ?--Wanddikte meten in PLAXWanddikte meten in PLAX

Is de Is de stenose op klepnivostenose op klepnivo ? ? (en niet sub of supra valvulair)(en niet sub of supra valvulair)

--Is er turbulente flow in de LVOTIs er turbulente flow in de LVOT--Is de LVOT smal door b.v ASHIs de LVOT smal door b.v ASH-- Is er een membraan in de outflowtract te zien? Is er een membraan in de outflowtract te zien?

Is Is erer onderschatting onderschatting van de ASvan de AS--Is er een afgenomen LVEFIs er een afgenomen LVEF--Zijn er stuwingverschijnselen?Zijn er stuwingverschijnselen?

Is de Is de hoge flow relatiefhoge flow relatief (door forse AR) (door forse AR)

--LV diameter vergroot?LV diameter vergroot?

-Wijde aorta ascendens -Wijde aorta ascendens

-Hyperkinetisch LV-Hyperkinetisch LV

-Retrograde flow in aorta -Retrograde flow in aorta descendensdescendens

--PHT <300 ms van APHT <300 ms van ARR

Lekkage van de aortaklep:Lekkage van de aortaklep:

PLAX wandbewegingen bekijken met M-ModePLAX wandbewegingen bekijken met M-Mode

- - Berekenen van de Berekenen van de halfwaardetijdhalfwaardetijd van AR flow van AR flow..--Met CW doppler de AR flow in beeld Met CW doppler de AR flow in beeld

brengen en de hellingshoek bepalen.brengen en de hellingshoek bepalen.--PHT <300 ms betekent een ernstige APHT <300 ms betekent een ernstige ARR PHT >300PHT >300 ms betekent niet per definitie ms betekent niet per definitie

dat AR niet ernstig is.dat AR niet ernstig is. ((PHT is PHT is m.n. m.n. afhankelijk van diaafhankelijk van diaststoollische RRische RR))

- - Is aorta ascendens Is aorta ascendens gedilateerdgedilateerd ? ?--In PLAX zo hoog mogelijk de aorta In PLAX zo hoog mogelijk de aorta meten.meten.

- - Hoe snel is Hoe snel is backflow backflow in aorta descin aorta desc.. of aorta abd of aorta abd.. --In het supraIn het supra--sternale vlak met PW sternale vlak met PW

doppler in de overgadoppler in de overgang ng van de boog van de boog naar denaar de ascendens terugflow meten .ascendens terugflow meten .--Als snelheid < 0,12 m/s is dan milde ARAls snelheid < 0,12 m/s is dan milde AR

--Als snelheid > 0,16 ms dAls snelheid > 0,16 ms dan an haemodynamische haemodynamische belangrijke ARbelangrijke AR

--Is er een Is er een hoge LVEDPhoge LVEDP ? ? --Is de E/A Ratio 2 of meerIs de E/A Ratio 2 of meer      --Is in de vena pulm. flow de diastolisch Is in de vena pulm. flow de diastolisch top top

hogerhoger de systolische de systolische--Keert de E/A Ratio om na het valsalva Keert de E/A Ratio om na het valsalva

manoever.manoever.

- - Is er een Is er een lage diastolische RRlage diastolische RR--Is er een hoge polsdruk Is er een hoge polsdruk

--Bij een forse AR kan er geen hoge Bij een forse AR kan er geen hoge diastolische tensie opgebouwddiastolische tensie opgebouwd worden. worden. 

Hoge flow door de mitraalklep:Hoge flow door de mitraalklep:

  - - Wat is deWat is de Mean gradient Mean gradient over de mitraalklep over de mitraalklep            --Met CW doppler door de mitraalklep Met CW doppler door de mitraalklep

meten .Deze flow tracen.meten .Deze flow tracen.  - - MVA berekenenMVA berekenen d.m.v. PHT d.m.v. PHT                --Met CW doppler mitraalflow in beeld Met CW doppler mitraalflow in beeld

brengenbrengen. H. Hellingshoek van de E-top meten.ellingshoek van de E-top meten.    - - Indien mogelijk Indien mogelijk tracing van MVAtracing van MVA                 --In PSAX op mitraal nivo de klep opening In PSAX op mitraal nivo de klep opening

tracen.tracen.                

--Bekijken Bekijken klepbewegingen klepbewegingen                 --Is er ‘dooming’van de klep ?Is er ‘dooming’van de klep ?             --Op M-Mode klepexcusies bekijkenOp M-Mode klepexcusies bekijken

--Zijn er Zijn er calcificatie’scalcificatie’s op mitraal annulus of klep ?  op mitraal annulus of klep ?               --Goede Goede plaatsing pappilairspierenplaatsing pappilairspieren ? ?

-Wat is de -Wat is de Grootte Grootte van van het het LALA              --Is er dilatatie van LA (meet lengte en Is er dilatatie van LA (meet lengte en breedte)breedte) --Is er een Is er een hoge druk in LAhoge druk in LA ? ? - - Prolabeert het IAS naar RA ? Prolabeert het IAS naar RA ? - - Is de E/A Ratio 2 of meerIs de E/A Ratio 2 of meer

--Hoe snel is de Hoe snel is de backflow in de vena pulmonalisbackflow in de vena pulmonalis?        ?        --Is de A-top sneller als 0.4 m/sIs de A-top sneller als 0.4 m/s

Is de Is de PASP verhoogdPASP verhoogd ? ?--Meet met CW doppler de tricuspidalis Meet met CW doppler de tricuspidalis regurgitatie. Bereken regurgitatie. Bereken

aan de hand van de aan de hand van de maximale snelheid hiervan de RVSP. (4 xmaximale snelheid hiervan de RVSP. (4 x max Vmax V in kwadraat + LA druk)in kwadraat + LA druk)

- - Zijn er Zijn er stuwingsverschijnselen stuwingsverschijnselen ??                --Zijn er wijde levervenen of v. cava ?Zijn er wijde levervenen of v. cava ?                --Collabeert de VCI meer dan 40 %.Collabeert de VCI meer dan 40 %.          

--Is er een Is er een verminderd slagvolumeverminderd slagvolume ? ?

--Aan de hand van de Aorta VTI Aan de hand van de Aorta VTI bekijken of slagvolume verminderbekijken of slagvolume verminderdd is. is. (normaalwaarde AO VTI > 20 cm).(normaalwaarde AO VTI > 20 cm).

  - - Is de Is de diastole diastole verlengdverlengd

    

Lekkage van de mitraalklep:Lekkage van de mitraalklep:

--Is er toenemende dilatatie van LA ?Is er toenemende dilatatie van LA ?    --Is het LV gedilateerd ?Is het LV gedilateerd ?                --Komt dit door een volume overbelasting         Komt dit door een volume overbelasting         --Is de mitraal Is de mitraal

annulus gedilateerd ?annulus gedilateerd ?    --Is er een verminderIs er een verminderdd slagvolume ? slagvolume ?ddecompensatietekenen ?ecompensatietekenen ?    --Graderen van MR a.h.v. verhouding oppervlakte MR-jet /LA oppervlakGraderen van MR a.h.v. verhouding oppervlakte MR-jet /LA oppervlak      

      --Is er een afname van systolische top in venIs er een afname van systolische top in vena a pulmonalisflow ?pulmonalisflow ?

                --Met PW doppler in 4 kamerscan de Met PW doppler in 4 kamerscan de rechter bovenste longvene in rechter bovenste longvene in

beeld beeld brengen en het sample volume brengen en het sample volume ongeveer ongeveer 1 cm in de longvene plaatsen.1 cm in de longvene plaatsen.

        - - Is er verhoogde PASP ?Is er verhoogde PASP ?  

Lekkage van tricuspidaalklep: Lekkage van tricuspidaalklep: 

    --Is er een verhoogde RVSP ?Is er een verhoogde RVSP ?              --Wat is de maximale snelheid van de TR Wat is de maximale snelheid van de TR     --Is er dilatatie RA ?Is er dilatatie RA ?      --Is er een dilatatie van het RVIs er een dilatatie van het RV                --Volume overbelastingVolume overbelasting                --Is er een paradIs er een paradox ox ventrikelseptumbeweging ?ventrikelseptumbeweging ?

--Is er een dilatatie VC inf. en levervenen ?Is er een dilatatie VC inf. en levervenen ?

--Is er Is er holosystolischholosystolisch een backflow in de een backflow in de levervenen ?levervenen ?   --Is er een slechte collaps van de VCI ?Is er een slechte collaps van de VCI ?   --Is er een systolische linksbeweging van het atrium Is er een systolische linksbeweging van het atrium

septumseptum