Protocoldyslexie

1

Intro

IndezebrochureleestuhoehetHMLomgaatmetleerlingendie

dyslexiehebbenofdyscalculie,stoornissendiehetleerprocesdirectbeïnvloeden.Informa@eoverdyscalculievindtuaanhet

eindvandezetekst.Wijzulleneerstingaanopdyslexie.

Dyslexieiseenserieuzehandicapdienietovergaat.Leerlingen

metdyslexiemoetenveelharderwerkendanandereleerlingen

omhetzelfderesultaattebehalen.Dezeleerlingenhebben

dikwijlsmoeitemetdeorganisa@evanhunwerkenlezenmeestalheellangzaam.Indeafgelopen@enjaarzijnalleschoolvakkenveel‘taliger’geworden.Ookopdrachtenbij(niet-talige)vakkenzoals

wiskundeenscheikundebevaLentegenwoordigveeltekst.Dat

maakthetlerenvoorleerlingenmetdyslexiezwaarder.

InhetalgemeenkunnenwijstellendathetHMLvoorleerlingen

metdyslexiemoeilijkerisdaneenklassikaleschool.Ons

onderwijsisimmersgerichtopzelfstandigwerkenenzelfstandig

kennisverwerven.Leerlingenplannenhunwerkmeteengrote

matevanzelfstandigheidenmoetenzelfveellezen.OpklassikalescholenkunnenleerlingenveelkennispuLenuitdeklassikalemondelingeuitlegvandedocent.

2

Inhetmontessorionderwijsverwachtenwijookdatdeleerlingenmondigzijnenindiennodigvoorhunleerproceszelfafstappenopeendocent.Dezemaniervanomgaanmetelkaarkannatuurlijknietafgedwongenworden.Vanhuisuitmoetenkinderendaarinopgevoedzijn.

HetpedagogischeensocialeklimaatvanhetHMLisechterwel

guns@gvoorleerlingenmeteenleerstoorniszoalsdyslexie.De

docentenhebbenallebegripvoordezeleerlingenendoenhun

uiterstebestomhentehelpen.OphetHMLvoelendyslec@sche

leerlingenzichzekergeenbuitenbeentje.

Rechtenenplichten

HetHMLbiedtbepaaldefaciliteitenendeleerlingmetdyslexie

leverteenextrainspanning.Hetiseengevenennemen.De

leerlingheeObepaalderechten,maardaarstaanplichten

tegenover.Bijvoorbeelddeverplich@ngomvoldoende@jd

tenemenvoorlezen.Doorgebruiktemakenvanbepaalde

hulpmiddelenenmaatregelenkandeleerlingmetdyslexieiets

vandeextra@jdeninspanningdiehij/zijlevert,terugwinnen.

3

Aanmelding

Hetkomtsteedsvakervoordatleerlingenalopdebasisschool

onderzochtzijnopdyslexie.Ukuntdanbijdeaanmeldingeenkopiebijvoegenvandedyslexieverklaringenhetbijbehorende

onderzoeksrapport.Zonderhetonderzoeksrapportkunnenwij

slechtsdeminimalecompensa@e(extra@jdenvergroteopgaven)toekennen.Detaalcoördinatorleestvervolgensbijaanmeldinghetonderzoeksrapportendehandelingsadviezendoorenvult

opgronddaarvanaanhetbeginvanhetschooljaareenwerkafsprakenkaartinvooruwkind.Ukuntophetaanmeldingsformulieraangevendatuindividueleremedialteachingwiltvooruwkind.Dekostenhiervanzijnvoor

uwrekening.

Eersteklas

Leerlingenmeteendyslexieverklaringkrijgeneen

werkafsprakenkaart.Opbasisvanhetonderzoeksrapportis

dezeingevuld.Samenmetdecoachkandezeaangevuldworden.Dewerkafsprakenkaartwordtoppapieruitgereiktaandeleerlingenwordtookinhetleerlingvolgsysteemopgenomen.OpdezemanierisvoorhetkindendedocentenduidelijkwelkerechtenenplichtenhetheeO.Deteamleider,coachendocentenwordenookgeïnformeerdoverdedyslexiebijuwkind.

4

OnderzoeknaardyslexieAlleeersteklasserszonderdyslexieverklaringonderzoekenwij

opdyslexieviaeensignaleringsdicteedatinweek3of4afgenomenwordtindelesNederlands.DedocentNederlandsendetaalcoördinatoranalyserendeaardvandegemaaktefouteninhetdicteeenstellendeoudersvoorhunkindnadertelatenonderzoekenopdyslexiealshetaantalendeaardvandefoutendaartoeaanleidinggeven.Alsdeouderstoestemminggeven,volgtnaderonderzoek.Dit

onderzoekwordtopschooluitgevoerddooreenexternbureau.

Ervindteersteengroepsonderzoekplaatsvananderhalfuur,

waarindeleerlingenlezenendicteesmaken.Naanalysevan

deresultatenhiervankrijgtueenonderzoeksrapportenkan

geadviseerdwordenomnogeenindividueelonderzoektelaten

doen,dateenhalfuurinbeslagneemt.Dekostenbedragen100

eurovoorhetgroepsonderzoeken150eurovoorhetindividueleonderzoekvaneenhalfuur.Uitdezeonderzoekenkannaarvorenkomendatuwkind

nietdyslec@schis,maareenachterstandheeOinbijvoorbeeld

spellenoflezen.Eentweedeop@eismogelijkdyslexie.Erwordt

aangeradeneersteenhalfjaarRTtevolgenendaarnanogmaals

hettweedeonderzoektelatendoen.

5

Pasnadittweedeonderzoekkandediagnosewelofgeendyslexiewordenvastgesteld.Uitdeeersteoftweedeserieonderzoekenkanookdiagnosedyslexievolgen,waarnauwkindeendyslexieverklaringontvangt.UwkindheeOdanrechtopgebruikvanbepaaldehulpmiddelenenweLelijkemaatregeleninverbandmetdyslexie.Inhetrapportkanookremedialteachinggeadviseerdwordenombepaaldeachterstandenaantepakkenenhetleerprocesvlottetrekken.Alsdeoudersdatadviesopvolgen,kunnenzijcontactopnemenmetderemedialteachersophetHMLofzelfeenremedialteacherzoeken.

6

Algemenemaatregelen

Deleerlingenzijnermedeverantwoordelijkvoordatdedocentenwetenwelkehulpmiddelenzijmogengebruiken.Dewerkafsprakenkaartenvandeafzonderlijkeleerlingenzijninmagistertevinden.Leerlingenmogenindelessenwerkenmeteenapp/programmadatschoolboekenvoorleest.Wanneerditeenprogrammaopdetelefoonis,moetengoedeafsprakenmetdedocentengemaaktwordenoververantwoordtelefoongebruik.

Leerlingenkrijgenmeer@jdbijeentoets(20%).Deniet-examenproevenzijninprincipe50minuten(dusvoordedyslecten60minuten).Deproevenkunnendusbinnenhetregulierelesuurafgenomenwordenmetverlenging.

AlletoetsenzijninArial12gemaakt.DitisookhetleLertypedatgebruiktwordtvoordecentraleexamens.Demeesteproevenhebbeneenregelafstand1,5.

Sommigeleerlingenhebbenhetrechtomhunproevenmetspraakondersteuningtemaken.Deouderszorgenvooreenprogrammawaaropditmogelijkis.Dedocentenleverendetoetsendigitaalaan.

AfsprakenDyslexieonderbouw(klas1en2)

Leerlingenmogenbijdetalengebruikmakenvanregelkaarten(zowelindelesalsbijproeven).Deleerlingenmoetendezekaartenaanhundocentvragenennietzelfaanschaffen.Ineenbegeleidingsuurkunnendeleerlingendetoetsvoor-besprekenmetdedocent.Hetisnietdebedoelingomzoalleantwoordenalteweten,maarwelhettypevragendatverwachtkanworden,tebegrijpen. 7

Inoverlegmetdedocentkanbeslotenwordenomminderopdrachtentemaken.Eenleerlingkanhulpvragen(bijvoorbeeldaaneenklasgenoot)bijhetnakijkenvanhetwerk.

Aangepastebeoordeling/normeringvanspellingbijdetalen.

Toetsenbijtalen:bijtalenishettoegestaanomhetwoordendeelvaneenproefineenbegeleidingsuurlosvanderestvandeproeftemaken.

Afsprakendyslexieklas3enbovenbouw

Vanafklas3werkenwetoenaardeexamenregels.

Bijexamensisextra@jdtoegestaan,eenspellingcontrole(eventueel)engesprokentekst(eventueel).

>Regelkaartenzijnvanafklas3misschienindelesweltoegestaan(inoverlegmetdedocent),maarnietmeerbijeentoets.

>Hetmakenvanminderopdrachtengeldtalleenalsdedocentditbevorderlijkvoorhetleerprocesvindt.Inprincipegeldthiergeendispensa@emeervoor.

>Aangepastebeoordeling/normeringvanspelling:binneniedervakzijnhierafzonderlijkafsprakenovermetdevolgendeleidendegedachte:eindexamenregels.Indebovenbouwmoetlangzaamtoegewerktwordennaarderegelsdiegeldenbijheteindexamenenwelkefoutendaarbijwelennietaangerekendworden.

8

Vrijstellingen

Leerlingenmetdyslexieuitdetweedeklasdieopmavo-niveau

werken,kunnenhetvakFranslatenvallen.Leerlingendiebevorderdzijnnaar4vwo,kunneneenverzoektotvrijstelling

vanhetvakDuitsofFransdoenaanderectorvanhetHML,als

hunkansophetbehalenvanhetvwo-diplomaerns@gbemoeilijktwordt.Dezeaanvraagwordtgetoetstopdriepunten:•Deleerlingbeschiktovereendyslexieverklaring;

•Deleerlingisbovenma@ggetalenteerdinanderevakken.In

deprak@jkgaathetdikwijlsomzeerbegaafdebèta-leerlingen.

•Aantoonbaarisdatdeleerlingookbijextremeinspanning

nooiteencijferhogerdan4.0kanbehalen.

AlsdeleerlingvrijstellingkrijgtvanFransofDuits,moetde

leerlingdezetaalvervangendooreenandervakmeteenzelfde

studielast.

9

Examens

Leerlingenmeteendyslexieverklaringkrijgenextrafaciliteiten

voorexamens.DeschoolmoetdetoekenningvandezeextrafaciliteitenvoordeleerlingaanmeldenbijdeInspec@e.

Bijschoolonderzoekenhebbendeleerlingenrechtopverlenging

met20%vandeduurvandetoetsmeteenmaximumvaneen

halfuur.Voorkorteretoetsenisdeverlengingnaarrato.

Daarnaastkunnenzijgebruikmakenvandevolgendefaciliteiten:

•eenlaptop

•gesprokenopgavendoorgebruikvantekstnaarspraaksoOware

•eenwoordenboekNederlands

Deleerlingmoetdezeextrafaciliteitenaanvragenbijde

examenleiding.DezebeoordeeltofdeleerlingerrechtopheeO.

Belangrijkhierbijisofdezefaciliteitenindedyslexieverklaring

genoemdzijnenofdeleerlingdezeextrafaciliteiten@jdenshaar/zijnschoolloopbaangebruiktheeO.Deslaag-/zakregelingisverzwaard.Leerlingenmogenniet

meerdanéénonvoldoende(cijfer5)behalenvoordevakken

Nederlands,Engelsenwiskunde.Bijhetcentraalexamen

Nederlandskrijgenleerlingenmetdyslexiedezelfdenormering

alsandereleerlingen.Zijkrijgendusgeensoepelerbeoordelinginverbandmethundyslexie.AlleexamensinleLertypeArial12aangebodenenvergro@ngen

mogennietmeerwordenaangeboden.

10

Watkuntudoenalsouder(s)?

Wijadviserenuomuwkindblindtelerentypenzodathetgoed

opeenlaptopkanwerken.Ookishetaanteradenoméénkeerindeweekmetuwkinddeplanningvanhetschoolwerkende

vorderingendoortenemen.Dejaarplannerishierbijeengoed

hulpmiddel.Veeldyslec@scheleerlingenhebbenmoeiteomhun

werkgoedteorganiseren.Hetisdusbelangrijkdatuhendaarbijterzijdestaat.Daarnaastzijnerhulpmiddelendieoudersaankunnenschaffen.Erzijngesprokentekstenvanschoolboekenbeschikbaar,dieaftespelenzijnviabijvoorbeelddeLexx-app.Wijadviserendezeappaansommigeleerlingenvoorvakkenalsaardrijkskundeengeschiedenis,waarbijleerlingenvaaklangeenmoeilijketekstenmoetenlezen(bestellenviawww.dediconeduca@ef.nl).

EenanderhulpmiddelisKurzweil,eenprogramma

dattekstomzetingesprokenwoordenverderhulpfunc@esheeOzoalseenwoordenboek.Omhiermeetewerkeniseendigitaalof(zelf)gescandschoolboeknoodzakelijk.DeschoolheeOenkelelicen@esvoorditprogrammawaarmeeeenleerlingkanoefenen.Sommigezorgverzekeraarsvergoedeneendeelvandekostenvandezehulpmiddelen.

11

12

WelkebegeleidingkanhetHMLbieden?OphetHMLverzorgentaaldocentenindeonderbouweentaalmaster,dievoorsommigeleerlingenmetdyslexiegeschiktis.Deleerlingenoefenenhierhetbegrijpendlezen,niethettechnischlezen.Daarnaastiserregelma@gaandachtvoorwerkwoordspelling.NietiedereenheeOdusbaatbijdezetaalmaster.MaarinbegeleidingsurenNederlandskanuwkindook(extra)werkenaanleesonderdelenofhulpvragenbijhettaligewerkvooranderevakken.Weverwachtenweldatuwkindzelfomhulpvraagtalshetzelfstandigwerkennietlukt.TensloLeisinbeperktemateindividueleremedialteachingmogelijkvoorleerlingendiedatnodighebben.Dekostenhiervanzijn30europerhalfuur.Hetdoelvandezebegeleidingisomuwkindzelfvertrouwentegevenentebegeleidennaarzelfstandigheidinhetomgaanmetdedyslexieendehulpmiddelendieerzijn.Daarnaastzijnerinhoudelijkedoelen,anankelijkvandebehoeOevandeindividueleleerling,zoalshetvergrotenvandevaardigheidinbegrijpendlezenofspellen.Zodrahetleerprocesvlotgetrokkenisendeontwikkelgesprekkenvandeleerlinginordezijn,kanderemedialteacherinoverlegmetdegroepsleidervoorstellenderemedialteachingteverminderenofstoptezeLen.DeremedialteachersophetHMLzijnAnkScholteenRenskeIJsselstein,dieparpmeaandeschoolverbondenzijn.

NuNgesitesoverdyslexiewww.balansdigitaal.nlwww.dedicon.nl(voorluisterboeken,cd’senDaisyspeler)www.kurzweil3000.nl(eenprogrammadattekstingesprokenwoordomzet)www.lexima.nl(voorhulpmiddelenzoalsKurzweil)www.steunpuntdyslexie.nl