Stan Verhees DBKV VT1A

Propylaeën en Nikè-tempel op de

Acropolis te Athene

Stan Verhees DBKV VT1A

Acropolis is een rots midden in Athene, die vroeger, en ook nu nog, het stadsbeeld van Athene

bepaalt. Deze rots kun je van overal af in de stad zien, en kun je daarom goed als navigatie gebruiken.

De Acropolis werd ook wel de 'heilige rots' genoemd. Acropolis betekent het hoogste punt van de

stad. In dit geval het hoogste punt van Athene, en door deze hoogte kon de bevolking van Athene in

oorlogstijd toevlucht zoeken op deze berg. Later, toen deze defensieve functie niet meer nodig was,

werd de berg een symbool van de politieke macht. Nu is de Acropolis een van de belangrijkste heilige

centra van de wereld.

Op de rots staan een aantal heilige tempels, allemaal gewijd aan een aantal verschillende goden,

waarvan de belangrijkste godin Athene was. Ik zal twee van deze tempels nader toelichten in dit

verslag.

Propylaeën

De Propylaeën is een overdekte entree tot het heilige gebied van de Acropolis, en gebouwd tussen

437 en 432 v. Chr. door de uit Athene afkomstige architect Mnesikles. In deze eeuw, werd hij

gebruikt als tentoon- stellingzaal, waar beelden en schilderijen ten toon werden gesteld. De mensen

uit Athene verzamelden zich hier, en praatten over politiek, filosofie en andere aspecten van hun

'geliefde' stad.

Tegen de cella van de Propylaeën liggen twee kamers. De noordelijke daarvan werd in die tijd

gebruikt als toonzaal voor schilderijen, terwijl de zuidelijke kamer, die nooit helemaal afgebouwd

was, meer ingericht was als een toonzaal voor beelden en als een entree naar het Nikè-tempeltje. De

tempel ligt aan de westkant van de rots, en is ontworpen door de architect Mnesicles, en is gebouwd

in de jaren 473 tot 432 v.chr, onder het bewind van de Griekse stadhouder Pericles.

De bouw van de werd stil gelegd door de Peloponessische Oorlog (de oorlog tussen de Grieken en de

Perzen), en om onduidelijke redenen is de tempel nooit helemaal afgemaakt.

De ruïnes zijn vandaag de dag nog steeds te bezichtigen. De Propylaeën zijn gebouwd over de resten

van een eerder gebouwde tempel heen, die gebouwd was onder de leiding van Pissitratus, de

Atheense stadhouder voor Pericles. De Propylaeën bestaan uit een centraal bouwwerk en twee later

gebouwde vleugels. Dit is te zien aan het feit dat de zuilengalerijen aan de west- en oostkant van het

gebouw een rij Dorische zuilen hebben, terwijl twee dunnere rijen Ionische zuilen de centrale hal in

drie delen splitst. De Dorische architectuur vormt een perfecte combinatie met de Ionische zuilen,

terwijl het wel twee verschillende stijlen zijn.

De Dorische zuilen lijken op die van het Parthenon, alhoewel ze veel zwaarder zijn. Zie hieronder een

plan van de Propylaeën.

Stan Verhees DBKV VT1A

Nikè-tempel

Dit gebouw is het kleinste tempeltje van de Acropolis, maar ondanks zijn grootte heeft het toch een

grootse uitstraling. Het is net als het Parthenon en de Propyleëen gewijd aan de godin Athene, maar

deze is specifiek gewijd aan de godin Athene in de vorm van de gevleugelde godin van de

overwinning, nl. Athene-Nikè. Het ligt aan de voorkant, en straalt zo een beetje nieuwe hoop uit, die

mensen in moeilijke tijden van de wanhopige strijd tegen de Spartanen en hun bondgenoten weer

nieuwe moed gaf, om te strijden tegen deze vijanden. Dit tempeltje staat bij de ingang van de

Acropolis, tegen de Propyleëen aan, en gebouwd op een Myceens vestingwerk. Het idee om deze

tempel te bouwen ontstond in 448 v. Chr. en het is in 420 v. Chr. ontworpen en gebouwd door de

Griekse architect Callicrates.

De Nikè-tempel is een prachtig voorbeeld van de Griekse bouwkunst. De gehele tempel is in de

Ionische stijl gebouwd, dit is de enige tempel op de Acropolis die geheel in deze stijl is gebouwd, de

rest van de tempels zijn niet geheel of geheel niet in deze stijl gebouwd. De Ionische bouworde houd

in dat alles meer decoratief en speelser en minder streng en consequent ingericht is als voorheen.

Alles is zo sierlijk afgewerkt dat de werkelijke functie bijna niet meer opvalt. Het gebouw bestaat uit

een eenvoudige cella, een voor- en achtergang met vier Ionische zuilen. Het heeft een doorlopend

fries in laag reliëf, waarop de strijd tussen de Grieken en de Perzen is afgebeeld. De oorlog werd

beslist door de slag bij Plataiai, die gewonnen werd door de Grieken. Laag reliëf betekend dat de

beelden niet los van de achtergrond kwamen. Er zit dus minder 3D in dan bij hoog reliëf, waar de

beelden wél loskomen van hun achtergrond. Zie hieronder een plan van de Nikè-tempel.

Bronvermelding:

Boek: De Acropolis van Athene: Geschiedenis,

mythologie, tempels en cultus van de Acropolis

te Athene.

Nevio Degrassi, Gerard Grasman

Alphen aan den Rijn : Atrium, 1989.

Internet: Google Scholar

Athene en de Peloponnesus (eBook)

Daniël Koster

Arbeiderspers, B.V. Uitgever De, 14 mrt. 2012