...in de toekomst van Prosperpolder

Nu de onderzoeken zijn afgerond en de vergunningen aan de Vlaamse kant zijn toege-kend, kunnen de Prosperplannen werkelijkheid worden.

In de komende jaren zal de zone veranderen in een natuurgetijdengebied. Waarom dat gebeurt, hoe dat allemaal in zijn werk gaat en welke gevolgen dat met zich meebrengt voor de omgeving en de natuur, verneemt u in deze nieuwsbrief.

6 Hoog tijd voor water

7 Paradijsvogels

De S van Schelde8

1

De stappen naar ons doel2

Welkom...

De toekomst van de polder4

Meer info op www.hedwigeprosper.be

Nieuwsbriefdecember 2008

2

Het project Hedwige-Prosperpolder telt ca. 465 hectare en past in de Vlaams-Nederlandse toekomstvi-sie op een toegankelijke, veilige en natuurlijke Schelde. In dit grensoverschrijdende project veranderen de Hertogin Hedwigepolder en het noordelijk gedeelte van de Hertog Prosperpolder in een natuurgetij-dengebied. Dat betekent dat water daar tweemaal daags, bij vloed, zal binnenstromen. Bij eb vloeit het gebied weer leeg.

Het Scheldeverdrag bepaalt het akkoord over het project tussen Vlaanderen en Nederland. Aangezien de stappen om tot de bouw te komen in Nederland nog niet volledig zijn voltrokken, gaat voorlopig enkel de aanleg in de 170 hectare Vlaamse polder van start.

Eb en vloed in Hedwige-Prosperpolder

De getijdengevoelige Scheldemonding is uniek in Europa. Dankzij de vermenging van zoet water met zeewater ontstaat hier zeldzaam brakwaterschor met unieke kansen voor de natuur.

Momenteel is echter geen sprake van een gezond ecosysteem: de Schelde staat onder druk van de mens. Om het tij te keren is meer ruimte voor natuur noodzakelijk. Zo kan de Schelde uitgroeien tot een waar-devol natuurgebied, zoals de Europese afspraken voorschrijven.

Grondig onderzoek selecteerde de Hertogin Hedwige- en Prosperpolder als het meest geschikte gebied voor de ontwikkeling van getijdennatuur. Dankzij dit nieuwe natuurgetijdengebied sluiten de schorren van de Wase linkerscheldeoever (het schor Ouden Doel en het Paardenschor) aan bij het Verdronken Land van Saeftinge. Samen vormen ze een natuurgebied van internationaal belang dat zich uitstrekt over wel 4000 hectare. Hier vinden schaars geworden soorten een nieuwe thuis.

Een dijk van een werk

De bouw van een infokeet geldt als startpunt voor ons project en onze communicatie met u. Indien u vragen heeft, kan u daar tijdens de werkuren of op afspraak terecht voor meer informatie.

Om goed te kunnen doorwerken, leggen we een voorraad grond aan voor de bouw van een nieuwe ringdijk van ongeveer drie kilometer lang. Die moet het achterland straks veilig afbakenen van het bin-nenstromende water.

De plaats van de nieuwe dijk is zorgvuldig uitgeko-zen, zodat het in Prosperdorp en Ouden Doel aange-naam wonen blijft.

De stappen naar ons doel

3

Wanneer het gebied klaar is, stroomt het water binnen binnen via bressen in de oude Scheldedijk. De ringdijk wordt dan de nieuwe Scheldedijk. Na het afgra-ven van de Hedwigedijk op verschillende plaatsen, kan het water grenzenloos stro-men.

Om overtollig oppervlaktewater van het achterland af te voeren, bouwen we een gloednieuw pomp-station aan de grens van het projectgebied en de Hertog Prosperstraat. Zodra de waterstand in de aangrenzende beken teveel stijgt, pompt de constructie het te veel aan water naar het natuurgetij-dengebied. Dankzij de visvriendelijke opbouw hebben de Scheldebewoners hier geen last van.

Pomp-it-op

De stappen naar ons doel

Uiteraard krijgt de nieuwe ringdijk een stevig jasje aangemeten, zodat hij bestand is tegen het instromende water. Een flinke laag klei tegen de zijwand zorgt ervoor dat de kersverse dijk ‘waterproof’ blijft.

Open steenasfalt dient op enkele plaat-sen als extra bescherming. De stevige maar doorlaatbare textuur van dit mate-riaal voorkomt slijtage van de dijk en laat een mooie volle grasmat toe. Tien centi-meter grond op het asfalt volstaat om de graswortels te laten nestelen. Dankzij de open structuur van deze asfaltsoort halen zij makkelijk vocht uit de grond.

Op die manier krijgt de nieuwe dijk een robuuste bescherming en kunnen de wandelaars genieten van een mooi grastapijt.

Waterproof gras

Aangezien we de wegen zo weinig moge-lijk willen belasten, brengen we zo veel mogelijk grond per schip naar de juiste plaats.

Bovendien volgt het werfverkeer op de weg de ‘minste hinder route’ om de woon-kernen van Prosperdorp, Rapenburg en Ouden Doel maximaal te sparen.

Minder hinder

4

5

6

Prosperpolder dankt zijn naam aan hertog Prosper Lode-wijk van Arenberg, die het gebied liet indijken in 1847. Hij verdeelde de 1400 hectare over vier boerderijen: de An-toniushoeve, de Petrushoeve, de Engelbertushoeve en de Prosperhoeve. In 1907 werd de hertogin Hedwigepolder ingewonnen op de Schelde. Ook elders verdwenen steeds meer stukken getijdennatuur voor landbouw.

Deze evolutie stamt niet uit de 20ste eeuw: al in de 10de eeuw streed de mens tegen het water. Men dwong de ri-vier stelselmatig in een keurslijf van dijken. Mede daar-door stegen de waterstanden, versterkte de stroming, drongen de getijden steeds verder landinwaarts en nam

de kans op overstromingen toe.

Ondanks de vele dijkbreuken bleven de middeleeuwse boeren inpolderen. De catastrofale stormvloe-den van de 14de en de 15de eeuw brachten naast kommer en kwel ook één voordeel met zich mee: zij schuurden de Westerschelde uit. De Antwerpse haven werd daardoor bereikbaar voor de grootste schepen van die tijd. De haven kende een grote bloei en ook de techniek ging er sterk op vooruit.

Dankzij de welvaart steeg het bevolkingsaantal met rasse schreden. Van de 16de tot de 20e eeuw week steeds meer stroomgebied voor landbouwgrond. De laatste decennia stelt men zich steeds meer de vraag of de natuur dergelijke belasting op lange termijn wel aankan.

Hoog tijd voor water

De evolutie van de Schelde

Dankzij het nieuwe natuurgetijdengebied heeft de Schelde niet alleen meer plaats, zij krijgt ook haar eigen weerbaarheid terug. Een heel bijzondere natuurvorm zorgt voor deze heilzame werking: slikken en schorren.

Schorren liggen boven het normale hoogwaterpeil en overstromen dus enkel bij springtij. Na een tijd vormen ze een dichte jungle van kreken, riet en verschillende zeldza-me planten. Slikken zijn lager gelegen, waardoor zij vaker overstromen en dus minder begroeid zijn.

Slikken en schorren zijn de yin en yang van de lage landen: zij bewaren het evenwicht van de Schelde. Op duurzame en bovendien kostenloze wijze houdt dit natuurlijke wa-terzuiveringssysteem de kwaliteit van het Scheldewater op peil.

Nuttige natuur

7

?

In deze getijdennatuur wemelt het van de kleine waterdiertjes. Het lage water vormt een ideale thuisha-ven voor vissen en garnalen en is bijgevolg een echt sterrenrestaurant voor vogels! Bovendien vormen de herstelde zijarmen van de Schelde een ‘vluchtroute’ voor vogels en waterdieren: zij kunnen zich terugtrekken op de slikken en schorren wanneer zich in de rivier een bedreigende situatie voordoet.

De werkzaamheden in de schorren plannen we buiten het broedseizoen. Zo krijgen de gevleugelde bewoners van het nieuwe natuurgebied de kans om in alle rust te broeden. De infotentoonstelling, die binnenkort van start gaat in onze infokeet, stelt alle verwachte soorten aan u voor.

Paradijsvogels

Laat de spanning wegstromen

Te voet of op trappers, een natuurgebied is - natuurlijk - de ideale plek om tot rust te komen. Fietsers en wande-laars kijken straks hun ogen uit!

Wij vinden het belangrijk dat u zich welkom voelt in het gebied, dus blijven de Ecofietsrou-te en de Prosperwandeling tijdens de werkzaamheden toegankelijk via een omlegging.

Dankzij informatieborden op de route komt u straks meer te weten over het project. Daarnaast ontvangen we u graag in onze infokeet, waar u terecht kan met al uw vragen.

De Schelde kan niet slikken zonder schorren

Schorren verbeteren de kwaliteit van het Scheldewater op twee manieren. Eerst en vooral geven ze de Schelde een ‘poetsbeurt’: door veelvuldig contact met de lucht verlaat het Scheldewater het gebied veel zuiverder en gezonder dan het binnenkwam. Het zuurstofgehalte stijgt en de hoeveelheid schadelijke stoffen daalt.

Ten tweede leveren slikken en schorren het ‘voedselpakket’ van de Schelde. Dankzij schorren is er voldoende silicium in het water en dat is van levensbelang voor het plankton in de Schelde. Zo hebben de vissen en garnalen steeds voldoende te eten, want plankton is hun voornaamste voedsel. Bovendien voorkomt silicium de bloei van giftige algen, wat het visbestand nogmaals ten goede komt. Vissen zullen het nieuwe gebied kunnen gebruiken als paaiplaats, kinderkamer of foerageergebied.

Door de huidige Scheldedijk te ‘verleggen’ ontstaat er plaats voor nieuwe schorren, waardoor de gratis poetsdienst zijn werk weer kan doen en het hele Scheldebekken gezonder wordt.

Hoog tijd voor water

8

De ‘S’ van Schelde

Hedwige-Prosperpolder is één van de zeven projectclusters uit het geactualiseerde Sigmaplan - het nieuwe beveiligingsplan van de Schelde. Het oorspronkelijke Sigmaplan werd in 1977 opgesteld om de lage gebieden in de valleien van de Zeeschelde te beschermen tegen overstromingen.

Sinds de start van het Sigmaplan leerden we heel wat bij over het milieu. Deze kennis heeft bijgedragen tot het duurzame beleid van het geactualiseerde Sigmaplan. Bijkomende dijkver-hogingen, dijkverleggingen en overstromingsgebieden ten behoeve van uw veiligheid krijgen een invulling in het teken van natuurbehoud. Natuur en veiligheid gaan nu hand in hand, zodat u optimaal kan genieten van de Schelde.

Verantwoordelijke uitgever:Waterwegen en Zeekanaal NVAfdeling Zeescheldeir. Wim Dauwe, Lange Kievitstraat 111-113, bus 442018 Antwerpen

Coverfoto: Vildaphoto.netGedrukt op gerecycleerd papier.

Colofon

8