Bibliotheek ’s-Hertogenbosch

Project 0 - 1 3

Jaarverslag 2013

Fotografie Els Danen e.a.; Vormgeving Caroline BoogaardBibliotheek ’s-Hertogenbosch 2014

Inhoud

Voorwoord 5

Resultaten 2013 7

Over project 0 – 13 8

Leesbevordering in 2013 10

Nieuwe projecten 16

Activiteiten JeugdBiEBs 19

“De bibliotheek is er in de eerste plaats om de (taal)ontwikkeling van kinderen te bevorderen. Dat gebeurt door op scholen een leescultuur te stimuleren die niet gekoppeld is aan tijdelijke projecten, maar die integraal onderdeel is van de dagelijkse lespraktijk. Leesbevordering als structurele routine.”

In: Brochure ‘Lezen meten’ van Kunst van Lezen

Voorwoord

Wat in 2010 begon als Project 0-13 groeit anno 2013 uit tot een volwaardig onderdeel in onze dienstverlening. Het project omvat allang niet meer alleen SchoolBiEBs in het primair onderwijs. In opdracht van de gemeente ’s-Hertogenbosch, afdeling Jeugd & Onderwijs, wordt ook de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in toenemende mate door ons bediend. Zelf ontwikkelen we een dienstverlening voor het secundair onderwijs. In 2013 hebben we daartoe een strategische alliantie gesloten met het Jeroen Bosch College.In 2013 intensiveerden we ook de samenwerking met partners in de stad in de strijd tegen laaggeletterdheid; inmiddels zijn elke zondagochtend meer dan 100 cursisten aanwezig in de BiEB om Nederlands te leren.

Het project, en de uitstraling die het heeft, ontwikkelt zich zo tot een belangrijke pijler binnen ons programma. We gaan het als geheel dan ook een andere naam geven: Afdeling Educatie - leren van 0 tot 99 waarbij de nadruk op leesplezier en taal zal blijven liggen.

Het voorliggende jaarverslag rapporteert over het vierde jaar van het project. Op wat losse eindjes na voltooiden we in dit jaar de vestiging van bibliotheken op scholen in het basisonderwijs. De resultaten overtreffen onze stoutste verwachtingen. Met trots vertellen wij hier hoe wij in 2013 verder werkten aan ons ideaal.

Hans Derks, directeur

5

6

Resultaten 2013

• Er is een SchoolBiEB in elke basisschool

• 15.300 kinderen zijn lid

• Gemiddeld leent elk kind 28 boeken per jaar

• Scholen hebben 65 leescoördinatoren benoemd

• Kinderen leenden 425.961 boeken

• 60% van de totale uitleningen doen kinderen

• 94.494 boeken staan op scholen

• Scholen lenen 1.600 themacollecties

• De BiEB heeft 9 leesconsulenten op de scholen

• Zo’n 300 vrijwilligers zijn actief betrokken bij de SchoolBiEBs

7

Over project 0-13

De start

De basis voor de schoolBiEBs is gelegd met de presentatie van de Verandervisie van de bibliotheek in 2008. Daarin wordt gesteld dat kinderen leeservaring nodig hebben om te kunnen opgroeien tot zelfstandig functionerende volwas-senen. Onderzoek leert namelijk dat kinderen die meer lezen beter preste-ren gedurende hun hele schoolcarrière, meer kansen krijgen op betere banen en beter in staat zijn om zich te hand-haven in de maatschappij. Echter, in de praktijk komen steeds minder kinderen en komen kinderen steeds minder vaak zelfstandig naar de bibliotheek. Ze zijn veelal afhankelijk van hun ouders, die niet altijd in de gelegenheid zijn.

In deze constateringen lag voor de bibliotheek de motivatie om het gewaagde besluit te nemen het jeugd-bibliotheekwerk te verplaatsen van de vestigingen naar de plaatsen waar kinderen al zijn, namelijk op de scho-len. Op woensdag 14 juli 2010 werd het Convenant schoolBiEB ondertekend door vier partijen, te weten Bibliotheek ’s-Hertogenbosch (als initiatiefnemer) en de drie overkoepelende besturen van de basisscholen; Schoolbestuur Signum ’s-Hertogenbosch, Stichting Algemeen Toegankelijk Onderwijs ’s-Hertogen-bosch, en Stichting De Leijestroom Vught. De realisatie van de schoolBiEBs kon nu van start gaan.

In de periode 2010-2013 heeft Bibliotheek ’s-Hertogenbosch in elke basisschool in de gemeente een school-BiEB geopend (54 basisscholen). Een flinke operatie die dankzij een efficiën-te aanpak en een goede samenwerking met de scholen ruim binnen die termijn gerealiseerd kon worden. Doordat het realiseren van schoolBiEBs voorliep op de initiële planning en dit deel van het project eerder kon worden afgerond, kon er in 2013 ook meer aandacht gegeven worden aan leesbevordering binnen de scholen.

Lezen en leesplezier

Waar scholen vooral aandacht besteden aan technisch en begrijpend lezen, is in de visie van de bibliotheek het plezier in lezen essentieel om van kinderen goede lezers te maken. De samenwerking met de scholen is dan ook gebaseerd op het vergroten van leesplezier bij kinderen. Juist in de combinatie van aandacht voor techniek en plezier ligt de basis voor het verbeteren van de resultaten bij de leerlingen.

Visie op lezen: belang van leesplezier

Als uitgangsput voor het vergroten van leesplezier gebruikt de bibliotheek de cirkel van Aiden Chambers. Centraal in de cirkel staat de helpende volwassene. Dat is dan ook de rol die de leesconsu-lent (bibliotheek) en leescoördinator (school) hebben en die zij overdragen op het schoolteam.

8

Naast het kiezen en vervolgens het lezen van boeken is praten over boeken de belangrijkste manier om kinderen te leren hun ervaringen met verhalen te verwerken. Om meer inzicht te krijgen in het wer-ken volgens de methode van Chambers hebben leesconsulenten een cursus leesbevordering gevolgd. Deze cursus is gegeven door Jos Walta. Een belangrijk onderdeel hierin is de Boekenkring, waarbij kinderen, aangestuurd door de leerkracht, elkaar enthousiast maken voor het lezen van boeken. De gebruikte werkvormen sluiten aan bij de belevingswereld van kinderen en passen bij de inhoud van het verhaal.

Jack van den Dungen, manager BBS Nieuw Zuid:

“Binnen onze Brede Bossche School (BBS) zijn taalontwikkeling en leesbe-vordering een heel belangrijk speer-punt. De schoolBiEB speelt hierin een cruciale rol. Zowel voor de peuters als de basisschool en alles wat daarna komt. De schoolBiEB neemt een mar-kante en mooie plek in binnen de BBS, waarbinnen een exploratieve en uitda-gende lees-en leeromgeving is aange-bracht. Zo is de schoolBiEB een plek waar kinderen worden geprikkeld om tot lezen en spelen te komen.Het uitlenen en de servicegerichtheid naar school en ouders is hierbij een voorwaarde om tot bovenstaande te komen. Daarnaast zie ik graag dat de schoolBiEB een plek is voor vrijwilligers om van een voorliefde voor lezen en het begeleiden van kinderen een vrijwil-ligerstaak te maken. Soms kom je zo ook tot een vorm van resocialisatie. Ook dit is een speerpunt van onze BBS, het zoveel mogelijk laten participeren van wijkbewoners.”

Leesbevordering in 2013

Cursus Open Boek

Scholen hebben leescoördinatoren benoemd, dat zijn leerkrachten die als specifieke taak lezen en leesbevordering hebben. Zij zijn de eerste contactpersonen voor de leesconsulenten van de bibliotheek. Om de leescoördinator beter uit te rusten voor de nieuwe taken biedt de bibliotheek de cursus Open Boek aan. In 2013 hebben hieraan 11 leescoördinatoren meegedaan en ook zeven leesconsulenten. Na vier inspirerende cursusavonden hebben zij in september de cursus met een certificaat afgesloten. Het totale aantal geschoolde leescoördinatoren kwam daarmee op 65. De eindopdracht van deze cursus is het maken van een leesplan voor de eigen school. In het leesplan wordt vastgelegd op welke wijze er in de verschillende groepen aan leesbevordering wordt gewerkt. Een schoolleesplan is een aanvulling op of een onderdeel van het taal- of beleidsplan van een basisschool.

Workshops door leesconsulenten

Leesconsulenten verzorgden in 2013 diverse workshops rondom leesbevorde-ring, afgestemd op de behoeften van een school.

Workshops voor kinderen:

• Workshop hulp bij boekkeuze (geschikt voor alle groepen)• Workshop ‘Een werkstuk of spreekbeurt maar dan anders’ (bovenbouw)• Workshop voorlezen bovenbouw aan onderbouw• Workshop ‘Voorlezen voor deelnemers van de Voorleeswedstrijd’(bovenbouw)• Workshop Portal en catalogusgebruik bibliotheek (bovenbouw)• Workshop Boekpromotie (bovenbouw)• Leerlingen komen helpen in de SchoolBiEB (bovenbouw)• Gedichten (Groep 3-8)

Voor leerkrachten/ Laat je lezen:

• Presentatie: informatieboeken, maar dan anders!• Workshop Hoe start ik een Boekenkring• Laat je lezen-moment voor het team betreffende leesbevordering in de klas en de inzet van themacollecties ‘Tips en trucs bij themacollecties’• Inspiratiemomenten eerste en tweede bezoek scholen• Spreekbeurten, maar dan anders• Werken met prentenboeken in de midden- en bovenbouw

Workshop voor ouders:

• Workshop voorlezen voor ouders

Voor vrijwilligers:

• Workshop instructie Boekadvies• Bovenbouwers helpen in de SchoolBiEB

10

De Boekenkring

Praten over boeken is de belangrijk-ste manier om kinderen te leren hun ervaringen met verhalen te verwerken. Daarom is een aantal scholen samen met de bibliotheek in 2013 gestart met de Boekenkring. De Boekenkring is gebaseerd op de leescirkel van Chambers en heeft als belangrijkste doel om kinderen uit te dagen (andere) boeken te lezen. Onder leiding van de leerkracht delen zij vervolgens hun leeservaringen op verschillende manieren met hun klasgenoten. Leerkrachten hebben hierin een belangrijke taak. Leesconsulenten introduceren de Boekenkring op school en leren aan de leerkrachten hoe zij een Boekenkring zelfstandig kunnen opzetten en uit-voeren. Voor hen is dit een heel nieuwe manier om met boeken en met name vanuit de inhoud van de boeken te werken.

Ervaring van een van de leesconsulenten:“Een hele verfrissende en nieuwe manier van de oude vorm van boekbe-sprekingen. Met als resultaat veel meer betrokkenheid van leerlingen en leer-kracht. De geleende biebboeken dienen een extra doel en gaan van kind tot kind. Door de afwisselende werkvormen en opdrachten kun je iedere week op een andere manier bezig zijn met het boek, de inhoud, de vorm of de schrijver.”

11

Kinderboekenweek

Landelijke activiteiten zoals de Kinder-boekenweek zijn belangrijke aankno-pingspunten om leesbevordering weer op de agenda van de school te zetten. Als gemeenschappelijke basis is dit jaar door de leesconsulenten de lesbrief gebruikt die door Jos Walta is samenge-steld. Samen met de bijhorende boeken en de lestips die scholen ontvangen gaan leesconsulenten en het team aan de slag. Daarnaast is er ruimte voor maatwerk per school. Leesconsulenten lezen bijvoorbeeld voor in de klas of organiseren een extra inspiratie-moment voor leerkrachten.

Kinderboekenmarkt

Om leerkrachten te inspireren voor de Kinderboekenweek organiseert de bibliotheek jaarlijks de Kinderboeken-markt. Leerkrachten van ruim 30 scholen bezochten in 2013 deze markt die bestond uit drie onderdelen:

• Presentatie van de bekroonde boeken• Presentatie door schrijver Jozua Douglas, zijn boek ‘De verschrikkelijke Badmeester’ maakte deel uit van het boekenpakket, tesamen met veel tips om in de klas aan de slag te gaan• Speeddates met de leesconsulenten: per twee groepen kennismaken met een aantal titels en lestips voor de scholen rondom het thema van de Kinderboekenweek

Nationale voorleesdagen

De Nationale Voorleesdagen gingen van start met het Voorleesontbijt, waarbij op locatie werd voorgelezen door onder meer burgemeester Rombouts en de wethouders Weyers, Hoskam, Schouten, Van Olden en Snijders, die hiermee het belang van voorlezen wilden onderstre-pen. Leesconsulten gaven workshops Voorlezen van boven- naar onderbouw, zodat leerlingen uit groepen 8 konden voorlezen aan kleuters.

12

Taal-lees-schrijfproject: Groeileesboek

‘Kik is op Mik’ is de titel van het prach-tige Groeileesboek dat speciaal is ontwikkeld binnen het Taalleesschrijf-project, waaraan alle basisscholen van Den Bosch hebben deelgenomen. Al in 2012 is dit project gestart en met de ervaringen van de pilot is het in 2013 verder ontwikkeld. De tekst is van Sietske Mol, naar een idee van Mieke Smits, en de illustraties zijn van Sarike van Wijgerden. Het boek combineert technisch oefenen met be-grip én beleving en vormt zo een uniek eerste leesboek voor groep 3.

De schilderijen van de Bossche schilder Jeroen Bosch vormden de inspiratiebron voor de figuren in ‘Kik is op Mik’. Zo wordt lezen een belevenis van formaat. In de conceptfase zijn de makers in gesprek en aan de slag gegaan met kinderen van groep 4 van Basisscholen Jeroen Bosch en De Madelief om ideeën en ervaringen op te halen.

In het boek worden pictogrammen gebruikt voor woorden die de kinderen nog niet kunnen lezen. Dankzij deze picto’s kunnen de leerlingen meteen oefenen met moeilijkere teksten. Het boek maakt ook gebruik van de verhoog-de kennis die leerkrachten in Den Bosch hebben dankzij de bijscholing in het Taalleesschrijfproject. Er zijn werkvor-men toegevoegd die de beleving extra stimuleren.

Inmiddels is ook een tweede deel in de maak, dat geheel digitaal wordt uitge-voerd en geschikt is als vervolgleesboek voor groep 3. Op verzoek van de gemeente is de bibliotheek in gesprek gegaan met het Jeroen Bosch Art Centre. Het streven is om ‘Kik is op Mik’ in 2016, het Jeroen Bosch Jaar, in gedrukte vorm aan te bieden aan alle basisscholen in ’s-Hertogenbosch.

Themacollecties

Alle leerkrachten hebben de beschikking over een groepspas van de bibliotheek. Hiermee kunnen zij themacollecties aanvragen of andere aanvullende kinderboeken. Er is met name sprake van een grote groei in aanvragen van peuter- en babyboeken en materialen voor het speciaal onderwijs. Door de kwaliteitsimpuls die dit jaar aan de collectie is gegeven kan de bibliotheek steeds grotere en vooral betere collecties samenstellen. Ook is de achtergrondcollectie gebruikt voor tijdelijke collecties op scholen om nog beter aan de vraag in de SchoolBiEBs te kunnen voldoen. In 2013 is ook gestart met het aanbie-den van ‘vaste themapakketten’. De thema’s en inhoud zijn gebaseerd op jaarlijks veelvoorkomende vragen vanuit het onderwijs. Deze pakketten zien er aantrekkelijk uit omdat het veelal om nieuwe materialen gaat en ze leveren tijdswinst op bij het samenstellen.

Rode Draad

Scholen konden ook dit jaar weer inte-kenen op projecten van de Rode Draad. Onder het motto ‘Lezen is leuk!’ biedt Bibliotheek ’s-Hertogenbosch hiermee, als extraatje binnen de SchoolBiEB,

een professioneel, gestructureerd en systematisch aanbod voor leesbe-vorderingsprojecten. Een belangrijk uitgangspunt van De Rode Draad is dat leerlingen elk jaar met een ander aspect van boeken en lezen in aanraking komen. Er wordt zo één doorlopende lijn aangebracht van groep 1 tot en met 8. Van voorlezen, leren lezen, vertellen en tekstsoorten naar het zelf kiezen van boeken, leren waarderen van boeken en het schrijven van verhalen. Plezier in lezen staat hierbij voorop. In 2013 zijn 373 projecten aangevraagd, hieraan hebben 7.359 leerlingen deelgenomen.

Ervaringen van een leesconsulent:“Voor leerkrachten is De Rode Draad een heel fijne, kant en klare manier van leesbevordering. De leesconsulent biedt ondersteuning in de vorm van het in-troduceren van het project, het volgen gedurende de weken erna en eventueel het afsluiten van het project. Voor veel leerkrachten is dit inmiddels een vast jaarlijks gegeven geworden en staat het op de jaarplanning.”

14

Netwerk Leesbevordering

De structurele samenwerking met het onderwijs heeft ook vorm gekregen in het Netwerk Leesbevordering dat in 2009 is opgericht op initiatief van de bibliotheek. Het netwerk fungeert als ontmoetingspunt voor leescoördinatoren en wordt aangestuurd door de beleids-medewerker van de bibliotheek, daarbij ondersteund door twee leesconsulenten. Het netwerk biedt ruimte voor inhoude-lijke verdieping. Er wordt gewerkt aan een structureel leesbevorderingsbeleid en delen van kennis. In 2013 is vier maal een bijeenkomst georganiseerd. Thema’s waren: Voor-lezen, met als resultaat een actuele voorleeslijst, Kinderboekenmarkt en Na de Kinderboekenweek en Weesboeken. Gemiddeld zijn er 20 deelnemers, bij de Kinderboekenmarkt waren 74 aanwezigen.

Schoolmonitor

De schoolmonitor is een landelijk ont-wikkeld wetenschappelijk instrument om de maatschappelijke meerwaarde van schoolBiEBs zichtbaar te maken en de effectiviteit van de samenwerking te bevorderen. Voor de monitor worden gegevens verzameld rond de leesattitude op de school en van de kinderen. Gekeken wordt naar leesmotivatie, leesgedrag, ouderbetrokkenheid, leengedrag en leesvoorkeuren. Scholen kunnen zichzelf vergelijken met andere scholen in Nederland. In 2012 deed al een kwart van de Bossche basisscholen hieraan mee, in 2013 hebben 45 scholen de monitor ingevuld. De resultaten worden in april 2014 geanalyseerd. Na analyse per school kan het schoolleesplan voor het volgende schooljaar inhoudelijk aangepast worden.

Resultaten meten

Concrete resultaten van de schoolBiEB zijn ook zichtbaar in het gemiddelde aantal uitlening per kind. Deze cijfers zijn in 2013 op drie momenten vastge-steld zodat het verloop van de uitle-ningen met de scholen gevolgd kon worden. Als streefcijfer is benoemd 20 uitleningen per schooljaar per kind.

In 2013 hebben leerlingen gemiddeld maar liefst 28 boeken geleend, dat is 40% hoger dan de verwachting. Ook de vraag van de leerkrachten naar themacollecties is enorm gestegen.

Evaluatie niveau samenwerking individuele school en bibliotheek

Om ook de niet-concreet meetbare resultaten zichtbaar te maken is een zg. dashboard ontwikkeld. Hiermee kan de samenwerking tussen school en biblio-theek in drie fases ingedeeld worden. In de eerste fase bevindt de samenwerking zich in de startfase, in de derde fase is de schoolBiEB integraal onderdeel van het onderwijs op de school.

In 2013 is gestart met de ontwikkeling van een digitaal format in de vorm van een website per school. Het format maakt het makkelijker om belangrijke zaken die met name gaan over de inhoudelijke samenwerking, te bespre-ken volgens een vast stramien en er actiepunten aan te verbinden. Door middel van een vragenformulier geven school en bibliotheek elk hun mening over de samenwerking. Tijdens het evaluatiegesprek dat daarop volgt kunnen de resultaten besproken worden en actiepunten voor het komende schooljaar benoemd worden.

15

Nieuwe projecten in 2013

BoekStart op VVE-locaties

In opdracht van de gemeente is Biblio-theek ’s-Hertogenbosch in 2013 gestart met uitbreiding van het SchoolBiEB-concept naar de doelgroep 0-4 jarigen. Dit project heeft de naam BoekStart gekregen, daarmee aansluitend bij de al bestaande dienstverlening aan deze doelgroep. BoekStart is een geïnte-greerd aanbod van activiteiten, col-lectie en scholing gericht op de kinde-ren van 0 tot 4 jaar, hun ouders en de professionals (pedagogisch medewer-kers) die met deze kinderen en ouders werken.Om budgettaire redenen richt de uit-breiding zich in eerste instantie op de VVE-locaties in Brede Bossche Scholen. Dit zijn de Kindcentra (KC) die volgens de gemeente en het VVE-beleid gelden als prioritaire gebieden. In 2013 is een pilot uitgevoerd op BBS Aan de Aa. Met de ervaringen die hier zijn opgedaan wordt in 2014 het project verder uitgerold op de andere negen VVE-locaties in de gemeente.De bibliotheek heeft met de directies van de verschillende instanties contact opgenomen om het project inhoudelijk toe te lichten en gezamenlijk af te stemmen. Opvallend was het grote enthousiasme waarmee deze dienst-verlening zowel door de directies als door de pedagogische medewerkers is ontvangen. Om dit hele traject goed te laten ver-lopen heeft de bibliotheek een project-leider aangesteld. Vanaf september was zij 20 uur per week werkzaam voor dit project. De eerste BoekStart-medewer-ker (vgl. Leesconsulent) is vanaf oktober 2013 werkzaam.

Al eerder voerde de bibliotheek op eigen initiatief een onderzoek uit naar de raakvlakken tussen het SchoolBiEB-concept en het VVE beleid van de gemeente. In 2011 is deze verkenning aangevuld met een pilot ‘BoekStart in de kinderopvang’. De uitvoering van deze pilot maakte eens te meer dui-delijk dat samenwerking, coaching en het vergroten van ouderbetrokkenheid belangrijke, zo niet bepalende, succes-factoren zijn.

Deze doelgroep vergt in dat opzicht een andere en meer intensieve aanpak dan de doelgroep 4-12 jarigen.

Duidelijk is ook dat de meerwaarde van de bibliotheek vooral ligt in een breed aanbod waar ook deskundigheids-bevordering van pedagogisch medewer-kers op VVE-locaties deel van uit maakt. Pedagogisch medewerkers kunnen zo worden gestimuleerd tot een meer effectieve inzet van voorleesactiviteiten en -materialen voor kinderen en ouders. Met VVE-locaties, gemeente en Compas 0-13 is de inhoud van de scholing afgestemd. Het aanbod omvat work-shops ‘Lezen met baby’s’, ‘Lezen met dreumesen’ en ‘Lezen met peuters’. De opleiding tot voorleescoördinator gaat in januari 2014 van start. In december 2013 heeft de bibliotheek aan het Sprookjesbos al een eerste workshop aangeboden.

16

Speciaal onderwijs

Vanaf 2012 is met het speciaal onder-wijs gesproken over de implementatie van een SchoolBiEB. De plannen kregen extra vaart door de nieuwbouw van een aantal scholen. Zowel de Mythielschool, als de Herman Broerenschool en Het Overpad hebben in de mooie nieuwe schoolgebouwen al rekening gehouden met de komst van een SchoolBiEB. Op 2 september 2013 kon de bibliotheek dan ook in deze drie nieuwe scholen op feestelijk wijze een schoolBiEB openen. De betrokkenheid van de directies met de schoolBiEB is enorm. Binnen het team wordt de schoolBiEB verwelkomd als een nieuwe partner waarmee goed samengewerkt kan worden. Nog tijdens de zomervakantie is instructie aan teams gegeven zodat na de vakantie direct gestart kon worden met het uitlenen van materialen. Kinderen ma-ken al goed gebruik van de schoolBiEB.

De andere vorm waarin het onderwijs op deze scholen plaatsvindt vraagt ook om een andere benadering van leesbevorde-ring. De eerste leesconsulent die binnen het speciaal onderwijs werkzaam is oriënteert zich daarom op deze aanpak.

Linza van Aerle, leescoordinator Herman Broereschool:

“Het vergroot de belevingswereld van onze leerlingen. Het sluit aan bij onze manier van werken, stukjes van de echte wereld worden in de school gehaald. Dit verrijkt de ontwikkeling van de leerlingen niet alleen op taalkundig gebied, maar ook de totale ontwikkeling. Het gaat om meer dan alleen het boek!”

Jan van Os, leerling uit L8a Herman Broereschool;

“Ik vind het gewoon leuk dat de bieb er is, dan kunnen we tenminste boekjes lezen! Ik lees graag uit de serie ‘Zo wer-ken machines’ en dan vooral de boeken over de vrachtwagens en de auto’s.”

Leesconsulent over Week van de poëzie: “Heel leuke lessen gegeven in het speciaal onderwijs, over de verschillende soorten gedichten. Veel gedichten voorgedragen waar de kinderen van genoten. Daarna zijn ze ook zelf aan de slag gegaan met gedichten schrijven.”

17

Aangepast lezen

Medio 2013 is gestart met het project Aangepast Lezen. Dit project is geïniti-eerd door SIOB en Kunst van Lezen om te onderzoeken wat de speciale behoef-ten zijn van moeilijk lezende kinderen. Uit ervaring weten we dat 15% van de kinderen speciale ondersteuning nodig heeft om van boeken te leren genieten. Om duidelijk te krijgen met welke ma-terialen de SchoolBiEB aangevuld moet worden om ook deze kinderen plezier in lezen te geven, is in september 2013 het project Makkelijk Lezen gestart. De bibliotheek heeft een projectme-dewerker aangesteld en twee scholen bereid gevonden om als pilotschool te fungeren, De Aquamarijn en de school voor speciaal onderwijs De Sprankel. Dit jaar is met name ingezet op de voor-bereiding van dit project. Met de twee scholen zijn afspraken gemaakt over de vorm en inhoud van de samenwerking. Speciale materialen zoals daisy-roms, daisy-spelers, inlogcodes voor superboek en Joleo zijn besteld. Voor de deelne-mende scholen, kinderen, leerkrachten en hun ouders zijn vragenlijsten opge-steld zodat een begin- en eindmeting uitgevoerd kan worden. Hiermee zijn alle randvoorwaarden aanwezig om vanaf 2014 te starten met de praktische uitvoering van dit project.

Biebsearch voor Jeroen Bosch

De intensieve samenwerking in het basisonderwijs kreeg dit jaar ook een vervolg in het voortgezet onderwijs. Het Jeroen Bosch College en Bibliotheek ’s-Hertogenbosch zijn in september 2013 een samenwerking gestart, in het bij-zonder met betrekking tot Biebsearch. Biebsearch is een eigentijds samen-werkingsverband tussen scholen voor Voortgezet Onderwijs en bibliotheken. Door Biebsearch komt een schat aan kwalitatieve informatie en materialen binnen direct handbereik van leerlingen, docenten en onderwijsondersteunend personeel. Het inrichten en afnemen van de Bieb-search dienst, door de bibliotheek ’s-Hertogenbosch verzorgd, paste goed in de ambitie van het Jeroen Bosch College om haar eigen mediatheek te saneren en te vervangen door de modernere, uitgebreidere mogelijkheden die de bibliotheek kan bieden.

Via de Elektronische Leeromgeving (ELO) van de school kunnen digitale bronnen direct worden geraadpleegd en fysieke materialen besteld. In septem-ber is de eerste fase van het project uitgerold:

• Ruim 1.100 leerlingen en docenten hebben een bibliotheekpas uitgereikt gekregen en een training gehad,• Op school is een afhaal-/inleverloket ingericht,• De vervoersdienst van en naar de school is georganiseerd,• De aquabrowser zoekmachine waarmee de leerlingen door de bibliotheekcollec- ties kunnen zoeken, is ingericht.

Sinds de lancering zijn er in 2013 ruim 1.200 titels besteld en uitgeleend.In 2014 gaat Bibliotheek ’s-Hertogen-bosch het Jeroen Bosch College verder ondersteunen bij speciale aanvragen zoals grote aantallen en aansluiten bij schoolthema’s. Daarvoor is een VO-con-sulent door de bibliotheek aangesteld. Ook worden er gezamenlijk met het Jeroen Bosch College activiteiten op het vlak van leesbevordering en informatie- en mediavaardigheden ontwikkeld.

18

Activiteiten JeugdBiEBs

Jaar van het Voorlezen en Rabobank Com-munity Award

In 2013 vielen enkele jubilea samen. Zo bestond Stichting Lezen 25 jaar, de Nationale Voorleeswedstrijd 20 jaar, de Nationale Voorleesdagen 10 jaar en BoekStart 5 jaar. Aanleiding genoeg om 2013 landelijk uit te roepen tot Jaar van het Voorlezen. Een jaar waarin zoveel mogelijk kinderen én volwassenen erva-ren hoe leuk voorlezen is.

Bibliotheken ’s-Hertogenbosch, De Meierij en Heusden hebben samen de jaarlijkse Rabo community Award ontvangen. De prijs werd in april uitge-reikt op de voorjaars-ledenbijeenkomst van de Rabobank Den Bosch e.o.in het Theater aan de Parade. De inzet van de bank is dat het bijbehorende be-drag wordt besteed aan projecten die samenhangen met het ‘Jaar van het Voorlezen’. Een bedrag van € 3000.- is bestemd voor beide stadsBiEBs. De bibliotheek heeft een werkgroep samengesteld om een goede besteding voor het geld te vinden. Met de bijdrage van de RABO is een aantal activiteiten gestart:

• Wekelijks Voorleeshalfuurtje voor peuters: Dit is een groot succes. Doelgroep omvat ook de ouders, groot ouders, begeleiders. Voor de aankleding zijn knuffels en muziekinstrumenten aangeschaft.

• Internationaal voorleesuurtje: Sinds kort wordt in de stadsBiEB centrum in het Spaans voorgelezen. Als vervolg hierop gaat de bibliotheek actief op zoek naar voorlezers in andere talen en biedt zich aan als plek waar dit plaats kan vinden. Via het netwerk van de voorlezer komen zo ook andere kinderen naar de bibliotheek.• Voorleesmarathon: Het voorlezen is met de marathon extra feestelijk onder de aandacht gebracht voor kinderen en hun ouders. Bekende voorlezers waren bibliotheekdirecteur Hans Derks en de directeur van de RABO bank, de Bossche voorleeskampioenen, samen met voorleeskampioenen van de basis scholen en de PABO, studenten, vrijwil- ligers SchoolBiEBs en anderen.• Bosch Voorleesrecord: georganiseerd door Centrum voor Jeugd en Gezin door tijdens de Kinderboekenweek tegelijkertijd op zoveel mogelijk plaatsen te laten voorlezen. De beide stadsBiEBs deden hieraan mee en ontvingen een groep 3 voor een voor leesuurtje. Doel: Profileren van de stadsBiEB als voorleesplatform juist ook voor kinderen die zelf leren/kunnen lezen en als partner in de stad.• Om de herkenbaarheid van de bibliotheek te vergroten en een vast ritueel rond het voorlezen te creëren heeft de BiEB handpoppen van lees- mascotte Siep laten maken.

19

Voorleeswedstrijd

Dit jaar hebben maar liefst 3.566 scholen hun schoolkampioen aange-meld. Deze leerlingen, afkomstig uit de groepen 7 en 8, mogen zich kampioen voorlezen van hun school noemen. Met 621 schoolkampioenen heeft ook Brabant in het Jaar van het Voorlezen een recordaantal deelnemers gehaald. In Den Bosch deden 23 scholen mee aan de Voorleeswedstrijd. De Bossche voorleeskampioen Elieke de Beer is ver-volgens ook winnaar van de provinciale finale geworden en mocht het opnemen tegen de elf andere provinciale voor-leeskampioenen tijdens de landelijke finale in Muziekcentrum Vredenburg,

Presentatie literatuuronderzoek kinderen

Nalini, Rutger en Stijn, drie leerlingen van BS de Overlaet, hebben op school een onderzoek gedaan naar lezen. Eigenlijk was de opdracht bedoeld om een paar uur mee bezig te zijn, maar de drie leerlingen waren zo enthousiast dat ze er bijna het hele schooljaar aan gewerkt hebben. Ze hebben onderzoek gedaan onder kleuters, midden- en bovenbouw en hun leerkrachten naar welke boeken ze graag lezen. Ze mochten hun onderzoek in stijl afsluiten met een presentatie in bibliotheek Rosmalen.

Nationale Voorleesdagen

De Nationale Voorleesdagen vonden dit jaar voor de tiende achtereenvol-gende keer plaats. De campagne startte met een feestelijk Voorleesontbijt op woensdagochtend 23 januari in beide stadsBiEBs.

Kinderboekenweek

Kinderen van groep 4 t/m 8 konden in één van de stadsBiEBs actief aan de slag gaan met boeken over sport en spel door opdrachten uit te voeren in vijf categorieën (kijken - weten- doen – denken – spelen) en zo de kleuren van de Olympische ringen bijeen te sparen voor hun persoonlijke medaille. Bossche handbiker en deelneemster aan de Para-lympics Laura de Vaan ging met kinde-ren in gesprek over sporten en lezen. En voor de kleinere kinderen was er een prachtige voorstelling ‘Kaft, blaadjes en letters’ van Projecto Anagrama.

Workshop Anne Frank / dagboekschrijven

Schrijfster Denise da Costa vertelde in de JeugdBiEBs over het levensverhaal van Anne Frank en gaf twee workshops dagboekschrijven speciaal voor kinderen en jongeren tussen 9 en 15 jaar. Beide workshops waren uitverkocht.

20

Tekenworkshop Koningen en Koninginnen

Ter ere van de Troonswisseling gaf de Fiep Westendorp Foundation een druk-bezochte tekenworkshop aan kinderen vanaf 8 jaar in jeugdBiEB Centrum.

Voorleesmarathon

2013 is uitgeroepen tot Jaar van het Voorlezen. De BiEB organiseerde daarom op zaterdag 2 november een Voorleesmarathon op de jeugdafdeling van stadsBiEB Centrum en stadsBiEB Rosmalen voor kinderen van 2-12 jaar.

Boeken op de Planken

In samenwerking met het Theater aan de Parade krijgen kinderen met hun Biebpas € 5,00 korting op een selectie van theatervoorstellingen die geba-seerd zijn op boekverhalen. Rondom de voorstellingen organiseert de BiEB extra activiteiten zoals een quiz, workshop, voorlezen en meer.

Voorlezen aan peuters (nieuw) en kleuters, voorlezen in het Spaans

Peuters kunnen vanaf 20 september iedere vrijdag ook genieten van een speciaal voorleeshalfuurtje in beide jeugdBiEBs (Centrum en Rosmalen). De beide ochtenden worden druk bezocht, zodat in jeugdbieb centrum wekelijks een tweede voorleeshalfuurtje op woensdag is toegevoegd. Op zaterdag-middag wordt er ook nog voorgelezen in het Spaans aan kinderen vanaf 3 jaar. Ook hier is ruime belangstelling voor.