DE GROENE LOPER ROttERDam 24 sEPtEmbER 2011

1e editie, 5,00

hOtsPOts PROGRamma waNDELiNGEN activitEitEN

Welkom bij de Groene Loper

Zaterdag 24 september 2011 rolt Rotterdam de Groene Loper uit. Van Zevenkamp tot de tuin aan de Maas kun je ruim zestig groene hotspots ontdekken. Parken en natuurgebieden, proeftuinen en groene daken, stadslandbouw en weelderige binnentuinen. Kunstenaars, ingenieurs, tuinmannen en kinderen vinden elkaar in het groen. Overal in 010 zijn mensen met elkaar aan de slag in stadslandbouwprojecten, natuurgebieden, volkstuinen en parken, op groene daken en met groene schoolpleinen. dat laat de Groene Loper zien. Groen is waar creativiteit en duurzaamheid elkaar vinden.

de buitenruimte is lang de verantwoordelijkheid van de overheid geweest, maar nu willen mensen daar ook iets mee. Want daar kom je elkaar tegen: of je nou ingeburgerd bent of niet, een designbril draagt of een hoofddoek. Noem het idealistisch, maar wij vinden het juist in onze stad belangrijk om te laten zien dat dat aan de gang is. We willen laten zien hoe eindeloos divers mensen bezig zijn en jou inspireren zelf ook je neus vaker buiten de voordeur te steken. er wordt weleens gezegd dat Rotterdam de stad zonder hart is, maar n ding is zeker: we hebben wel een groene ziel!

Designbril en hoofddoek

Stenige stad

Rotterdam is een groene stad, maar dat ervaren bewoners vaak niet zo. Gezinnen met kinderen vertrekken naar randgemeenten, studenten vestigen zich niet blijvend en bedrijven hebben moeite om hoogopgeleid personeel aan de stad te binden. Veel mensen hebben het gevoel in een stenige, zakelijke stad te leven. Helaas. Want dat beeld is maar ten dele juist. Voor ons is het een uitdaging om meer mensen de stad opnieuw te laten ontdekken zodat ze zich laten inspireren. We weten heus wel dat de stad niet groen genoeg is. Een flink deel van de grond is afgedekt met steen, beton en asfalt wat problemen met zich meebrengt: het heated city syndroom, fijnstof en problemen met waterberging. Er is steeds meer flora en fauna rondom de stad in ontwikkeling maar het ontbreekt aan ecologische routes dichtbij en in de stad. Met meer groen wordt de stad gezonder, in elk opzicht rijker en beter bestand tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Al tien jaar praten we over duurzaamheid. Nu willen we eens zien wat er allemaal echt gebeurt. de Groene Loper dit jaar is nog maar het begin, volgend jaar gaan we op ontdekkingstocht in andere wijken en groengebieden.

iedereen die meedoet, betaalt een bedrag van vijf euro. die bijdrage wordt gebruikt om nieuw groen te realiseren dat er anders niet zo snel zouden komen: een groen schoolplein, klimbomen of een gemeenschappelijke tuin. Het gaat om hartverwarmende, creatieve en spannende initiatieven waar Rotterdammers warm voor lopen. drie goede doelen zijn al door bewoners voorgedragen in overleg met de gemeente, daaruit wordt er een door de Rotterdammers zelf gekozen.

Ontdekkingstocht met een goed doel

Namens het Groene Loper team wens ik je een fijne ontdekkingstocht!Gudrun Feldkamp, Stichting Lekker Groen

Loop warm voor je eigen stad! Hoe groen is Rotterdam? Met de Groene Loper ontdek je de groene ziel van Rotterdam. Maar er zijn veel plekken waar het echt nog groener mag worden! We zijn eraan gewend om naar de overheid te kijken als het om de openbare ruimte gaat. Maar buiten is van ons allemaal! en als de overheid niet meer voor nieuw groen kan zorgen, dan moeten we dat zelf doen. daarom is de Groene Loper ook een sponsor-event. Schrijf je in en maak minimaal 5 euro over. Je bijdrage komt gegarandeerd ten goede aan meer groen in de stad. en alleen maar aan meer groen in de stad! er wordt geen enkele euro uitgegeven aan organisatiekosten van de Groene Loper.

Het groene doel

kies nu waar je voor warm loopt

Waar mag het best wat groener worden? Samen met bewoners, deelgemeenten en woningbouwcorporaties hebben we drie plekken genomineerd. Het winnende groene doel wordt op 16 september bekend gemaakt.

De 3 groene doelen van 2011

Wollefoppengroen & Co is een bewonersinitiatief voor stadslandbouw waar ook de deelgemeente en woningbouwcorporatie Vestia bij betrokken zijn. We hebben al veel bereikt,zegt medeinitiatiefnemer Frenk Walkenbach. Wat we nu willen is een groen marktplein. Hij schets een plek waar buurtgenoten bij elkaar komen om te tuinieren, te eten en van het groen te genieten. Met de bijdrage van de Groene Loper hopen we zon plein te realiseren. denk aan een plein met een ring van fruitbomen en lage fruitstruiken eromheen waar je met elkaar leuke dingen doet.

De bewonerstuin de Nieuwe Buren

de Nieuwe Buren is een rustige oase in het stedelijke Spangen. te rustig en zeker te formeel,vinden de bewoners. Ze willen een tuin met ruimte om te spelen, te picknicken, te lezen. een plek voor iedereen! de nieuwe buren is in 2006/2007 gerenoveerd en kort daarna opnieuw bewoond door nieuwe bewoners. de binnentuin heeft bij de renovatie weinig aandacht gekregen. Bestaande bomen zijn gekapt, er is veel verharding gemaakt, de indeling en begroeiing is niet divers en er zijn geen speel,- en verblijfplekken gemaakt waardoor de tuin weinig wordt gebruikt. Het karakter van de tuin dat we voor ogen hebben is een wilde, ecologische, boerentuin die de gewenste diversiteit reflecteert. Het ontwerp en getekende plan is niet zozeer een blauwdruk, maar een gezamenlijk streefbeeld van wat flexibel en aanpasbaar is. Meedoen aan dit project is voor de bewoners van het blok een enorme kans de binnentuin de nieuwe buren voor elkaar te krijgen!

Het Overschiese Groentje Kleinpolderkade

Van kale kade naar groene oase: Overschiese Groentjes, dat zijn plekken in Overschie die echt groener kunnen worden. Bewoners en deelgemeente werken er samen aan, - en met veel succes. Zo is het Overschiese Groentje, de tuin aan de Patijnkade al een bijzondere groene plek geworden. Nu is de Kleinpolderkade aan de beurt. dat is een lange kade langs de Schie met her en der een woonblok. Juist die woonblokken staan er nu verloren bij. dat kan anders worden: de kale grasvlakten kunnen worden omgetoverd in een plek waar bewoners elkaar tegen willen komen en van het groen en de rivier kunnen genieten.

GROENE LOPER iN ZEvENkamP & OmmOORD PROGRamma 24 sEPtEmbER 2011

EvENtPLEiN PROEftuiN wOLLEfOPPENGROEN & cO haal hier de slenterroute op om de groene hotspots in Prins alexander te ontdekken.

tussen metrostation Ambachtsland en taka tuka-land, Arthur van Schendeldreef/Cole Porterstraat. Kom met de metro of op de fiets, er is geen parkeergelegenheid.

PROGRamma wOLLEfOPPENGROEN

09.30 uur: 09.45 - 15.00 uur: 10.00 - 10.30 uur: 12.00 uur: 13.30 uur: 15.00 uur:

Feestelijke officile opening van de Groene Loper doorlopende presentaties en workshops op het eventplein Optreden van Arie Vuyk, rasartiest en cabaretier uit Ommoord Live muziek Live muziek einde

aRiE vuyk, RasaRtiEst EN cabaREtiER uit OmmOORD arievuyk.nl

Hij houdt zijn publiek een spiegel voor en toont het alledaagse leven zonder opsmuk of geforceerd komisch te willen zijn. er zijn cabaretiers die leuk doen, deze cabaretier is gewoon leuk! Rotterdam is zijn voedingsbodem, je herkent typische figuren uit het stadsleven.

mENsEN makEN hEt PaRk wollefoppengroen.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: vanaf 10.30 uur doorlopend

Wollefoppengroen & co geeft presentaties over de Permacultuurmethode. er is uitleg over de Proeftuin en een presentatie van de plannen die Wollefoppengroen & co voor het manifestatieveld heeft. Hier willen zij zo snel mogelijk de grootste, permanente Permacultuurtuin van Nederland aanleggen. en natuurlijk samen met de bewoners van Zevenkamp.

OP EEN bEDjE vaN GEROOstERDE bRaNDNEtEL. stadswandelaars.wordpress.com

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: vanaf 10.30 uur doorlopend

Stadswandelaars en survivalspecialisten Marco en Richard slaan hun tent op en vertellen over het (over)leven in de natuur. Zij laten zien welke planten die je vaak in de vrije natuur tegenkomt, kunt eten. Zij nemen hiervoor groepjes mee op pad door de natuur van Zevenkamp. Ook hebben zij een vuurtje waarop zij de meest verrassende planten tot een maaltje maken.

staP vOOR staP fittER EN hEt is NOG GEZELLiG OOk

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: 10.30 uur doorlopend met elk uur een workshop

40days.nl

Beweeg mee met de Workshops Sportief Wandelen. evert Nekerman, bedenker van de 5 km trimbaan in Zevenkamp en gediplomeerd sportleraar, neemt groepjes bezoekers mee en laat hen zien dat Sportief Wandelen leuk en gezond is. Sportief Wandelen is bijzonder geschikt als sport voor beginners, voor ongetrainde personen, mensen met overgewicht en met chronische aandoeningen.

DE mOOistE PLEkjEs vaN DE REGiO gzh.nl

deelname:voor iedereen vrij toegankelijk tijd: vanaf 10.30 uur doorlopend

Groenservice Zuid-Holland organiseert bijna het hele jaar door groene wandelingen. Ze leiden je langs de mooiste groene plekjes van de regio. Je komt er van alles over te weten van Hans Hartmann.

vOGELs kijkEN EN NatuuR bELEvEN

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: vanaf 10.30 uur doorlopend

Beleef de natuur op de noordelijke oever van de Zevenhuizerplas. Je kunt er zelf heen rijden op de Around Town step (geschikt voor volwassenen)! Het wijknatuurteam Prins Alexander gaat jullie hierbij begeleiden.

stiLtEwaNDELiNG mEt fOcus OP DE ZiNtuiGEN onestepcoaching.nl

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: 11.00 & 13.00 uur

Nicole van dijk is lifecoach en loopbaancoach. Ze geeft een Mindfulness wandeling. dat is een stiltewandeling, met focus op de zintuigen, door de natuur in de directe omgeving. de wandeling duurt 1,5 uur en start op twee tijden. Let op: vooraf aanmelden via info@onestepcoaching.nl of op de dag zelf!

taka tuka-LaND

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: vanaf 9.30 uur doorlopend

Speeltuin taka tuka-land is de hele dag gratis toegankelijk voor jong en oud. de speeltuin wordt binnenkort meer natuurlijk aangelegd. Het wordt spannend, want misschien zijn de nieuwe klimbomen dan net geplaatst.

sPaNNENDE ONtDEkkiNGstOcht www.vormenruimte.nl

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: vanaf 10.30 uur doorlopend

Roel Crul van Vorm en Ruimte neemt kinderen mee op een spannende ontdekkingstocht. Hij gaat iets leuks en verrassends met de kinderen doen.

stOkkEN, kLEi, tOuw

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: vanaf 11.00 uur doorlopend

Wat voor leuks maak je met stokken, klei, touw en andere beperkte middelen. Lian neemt de kinderen mee op avontuur en laat hen zelf creatief werken met deze natuurlijke basismaterialen. Je hebt geen kind meer aan ze.

haPjEs EN DRaNkjEs

er is catering op het plein aanwezig. Lekker eten hoort er natuurlijk ook bij!

Aan de

de Groene

meeste tijdens Loper

saPjEs EN LEkkERs vaN ORiON tijd: 10:00 -15:00 uur

activiteiten

kun je deelnemen op vertoon van je programmaboekje. Het programmaboekje ontvang je in ruil voor je donatie aan nieuw groen in Rotterdam.

de mensen van Orion laat zien welke producten zij zelf maken. Je kunt jam, verse sapjes en zelfgemaakte thee kopen.

thEEschENkERij iN DE kas (02, 04) orioncamphill.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: doorlopend

Bezoek aan het Cultureel Centrum van Orion en de kas die de mensen van Orion met Wollefoppengroen (kinderen tot 16 jaar mogen gratis mee) (Programmawijzigingen voorbehouden)DE LEukstE wOONGROEP vaN NEDERLaND... (03) cwzevenkamp.nl deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: doorlopend

& co beheren. er wordt eigengemaakte thee geschonken en bezoekers kunnen zelf vers sap persen!

Centraal Wonen opent haar deuren voor de bezoekers van de Groene loper. Neem een kijkje in de moestuin, de boomgaard of bezoek Cafe de Buuf (August Vermeijlenpad 75) en vraag de bewoners de oren van het hoofd. tussen August Vermeijlenpad en Ve Van Vrieslandstraat.

LEkkER RustiG: DO-iN wORkshOP do-inrotterdam.nl

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: 11.00 15.00 uur elk heel uur

Kom tot rust komen in de stilteruimte van Centraal Wonen. Laat je inspireren, rek je spieren en meridianen. Vanaf 11.00 uur is er elk uur een workshop do-in, gegeven door danielle Walkenbach. Zij is gediplomeerd do-in lerares en Shiatsu therapeut en woont zelf ook in Centraal Wonen.

bLOEmEN EN kRuiDEN PLukkEN (14)

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 11:00 15:00 uur

in de lente en zomer kunt u gebruik maken van de kruiden en bloementuin van Natuur- en milieueducatie Geelkruid. U kunt dan verse kruiden en bloemen plukken. Gebruik de kruiden voor in de keuken of zet de bloemen in huis! Op 24 september is er versgemaakte soep uit eigen tuin en het bakken van stokbroodjes. Geelkruid 6.

bOERDERij aaN DE ROttE: DuuRZaam RENOvEREN (10) boerderijaanderotte.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

tijd: 11.00, 13.00 en 15.00 uur rondleidingen door de boerderij en over het terrein

Het lijkt een mengeling van een vakantie- en een zigeunerdorp. Onder de bomen staan kleurige Pipowagens, een halfopen schuur is omgetoverd tot eetkamer in de buitenlucht, het is er groen en gezellig. Pas in gesprek met de bewoners ervaar je dat deze culturele ondernemers allesbehalve vakantie vieren. Ze hebben een vooruitstrevend plan opgesteld om de boerderij te verbouwen tot een centrum van duurzaamheid. Bergse Linker Rottekade 451. Hier wordt uitgelegd wat de plannen zijn.

NatuuRwaNDELiNG iN DE wijktuiN EN hEt OmmOORDsE vELD (12, 13) deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

groenemaand.nl, ivn.nl, ommoordseveld.blogspot.com

tijd: 10:00 - 12:30 uur

Ontdek de twee natuurgebieden, die dankzij de bewoners van Ommoord zijn blijven bestaan. in de 19e eeuw bestond dit gebied nog uit 2 veenplassen, het Pennegat en de Veenderij. Het Ommoordse Veld bestaat nu grotendeels uit veenweide en kent beschermde bloemen- en vogelsoorten. Op kinderboerderij De Blijde Wei houden we even pauze voor een kop koffie. De wandeling wordt georganiseerd door het iVN Rotterdam. Let op: vertrekpunt Metrostation Romeynshof!

bijEN iN hEt NEssEbOs (09) www.bijenhouders.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 09.30 - 16.00 uur

Kom naar Bijenvereniging Ambrosiusgilde en leer wat voor belangrijke rol de bij speelt in de natuur. Adres: Nesseweg.

EN vERDER.. Loop de slenterroute en ontdek het groen in Ommoord en Zevenkamp.

GROENE LOPER iN DELfshavEN

EvENtPLEiN tuiN a/d maas (38) haal hier de slenterroute op om de groene hotspots in Delfshaven te ontdekken.

Adres: de landtong in het Lloydkwartier naast de euromast. Kom naar het grasveld bij de St. Jobskade en het Mllerhoofd. Bereikbaar met metro halte Coolhaven en tram 8, halte Pieter de Hoochweg. Kom met de fiets of openbaar vervoer, er is geen parkeergelegenheid.PROGRamma

13.00 18.00 uur 15.45 uur: 16.00 uur: 16.45 uur 17.00 uur: 18.00 uur

doorlopende presentaties en workshops Arie Vuyk, cabaret Mings Pretty Heroes, muziek Arie Vuyk, cabaret Mings Pretty Heroes, muziek einde

miNGs PREtty hEROEs mingsprettyheroes.com

Het gaat ontzettend goed met ons eigen Mings Pretty Heroes. Na de release van het debuutalbum Ok Mr. Mix toerde de band wekenlang door het buitenland met het toonaangevende Midi Festival in Beijing als voorlopig hoogtepunt. tegelijkertijd bleef het talent ook in eigen stad niet onopgemerkt. Na Sabrina Starke en Ntjam Rosie ging de formatie aan de haal met de prestigieuze Music Matters Award, waarna de roodharige zangeres Ming Ai Oei werd uitgeroepen tot Muziek Ambassadeur van Rotterdam.Mis haar niet op de tuin aan de Maas!

aRiE vuyk, RasaRtiEst EN cabaREtiER arievuyk.nl

de Rotterdamse cabaretier Arie Vuyk houdt confrences en speelt liedjes, de ene avond in Antwerpen in een volle comedyclub, de andere avond in de bibliotheek van Joure. Laat je verrassen door een special voor de Groene Loper!

LittLE GREEN DREss littlegreendress.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 13.00 - 17.00 uur

Ruim je kast op en kom ruilen in de tuin aan de Maas. Hang je kledingstukken op aan de ruil-waslijn en haal er andere stukken vanaf. Zo willen we met heel veel mensen kleding gaan ruilen! Mannen, vrouwen- en kinderkleding; het mag allemaal worden ingeleverd. Ook mooie tassen, kettingen of schoenen mogen aan de ruil-waslijn worden gehangen.

LEuk vOOR kiNDEREN: bOuw jE EiGEN bLOEmENPERs buurtlab.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 13.00 - 17.00 uur

tijdens de Groene Loper bouw je bij Buurtlab je eigen bloemenpers! Bloemen en gevallen bladeren kun je drogen en bewaren met behulp van een bloemenpers. Schuren, boren, schroeven, schilderen, karton knippen, bloemetjes en bladeren ertussen en drogen maar. Je krijgt een uitleg (hoe maak ik mijn eigen herbarium) mee naar huis en voor je het weet ben jij een echte plantenprofessor!

LEkkERE LuchtjEs debioparfumerie.nl

Bij de Bioparfumerie vind je parfums,deos en huidverzorgingsproducten op basis van chte bloemen, vruchten en hout. Kwaliteit in een groen jasje of beter gezegd, flesje.

vERDER: nieuw groen werk van Ondine de Kroon, groene boeken van NAi uitgevers en diverse infostands.

haPjEs EN DRaNkjEs

er is catering op het plein aanwezig. Lekker eten hoort er natuurlijk ook bij!

PiENs vELDkEukEN piensveldkeuken.nl en santaskoffie.nl

Pien kookt met de seizoenen mee en gebruikt groentes en fruitsoorten die van ons Nederlandse land komen. Van de ingredinten is 90% biologisch. Pien serveert ook de heerlijke & eerlijke koffie van Santas in biologisch afbreekbare bekertjes.

suikER & bLOEm suikerenbloem.nl

Heerlijke taartjes en lekkere verse sapjes geserveerd vanuit de caravan!

PLuktuiN EssENbuRGsiNGEL: fRuitbOOmGaaRD OP staND (47) de-pluktuin.nl

tijd: 13.00 17.00 uur

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk / verfrissingen op vertoon van programmaboekje

Hoe stedelijk kan een pluktuin zijn? dit is met afstand de meest bijzondere boomgaard van de stad. de mensen van de essenburgsingel laten je uitgebreid kennis maken met hun tuin en bieden je een hapje en drankje aan. de hele dag door is er live muziek. RFCweg 178, ingang bij parkeerterrein van de Mevlana moskee, ga langs de hefboom, na 100 meter is aan de rechterkant de ingang van de Pluktuin.

NicOLaas bEEtstRaat: GROENtEstOEP mEt aPPELtaaRt (42)

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 14.00 - 17.00 uur

in de Nicolaas Beetsstraat zijn de bewoners bezig met de inrichting van twee groenstroken. er zijn al 43 bomen geplant, waaronder veel fruitbomen. Kom kennismaken; er wordt samen getuinierd, de (fruit) bomen krijgen bordjes en we drinken thee met zelfgemaakte appeltaart. Nicolaas Beetsstraat tussen Multatulistraat en Wallisweg

buitENPLaats sPaNGEN

(46 EN 57)

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: doorlopend

creatiefbeheer.nl, www.buitenplaatsspangen.nl

Naast de kas van Buitenplaats Spangen kun je de dijk op. Ontdek pure natuur in Spangen, een stukje stadsecologie dat even uniek als onverwacht is. Buitenplaats Spangen is de voorpost van een nieuw wijkpark op de verlaten spoordijk. de spoordijk transformeert langzaam tot een echt park. Je kan gewoon langskomen en een dagje Landleven in de Stad ervaren. en mensen die willen meehelpen; er zijn altijd wel tuinklusjes te doen. Spoordijk aan de Spaanse Bocht, kweekkassen aan de voet van de dijk ter hoogte van het Justus van effenblok.

EXtRa trifoliumtuinontwerp.nl

Deelname op vertoon van programmaboekje

Rondleiding van 15 minuten langs de groentetuin en het spoor met informatie over de begroeiing en eetbare wilde planten met Peter Kremer om 14.30, 15.00 en 15.30 uur

biNNENstE buitEN (51) speeltuinbinnenstebuiten.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 13.00 17.00 uur

een groene oase in de drukke stad, dat is speeltuin Binnenste Buiten. Waar je het nooit zou verwachten sta je ineens in een diepe tuin met fruitbomen, een wilgentunnel, bloemen, verstopplekken, waterspeelplek en houten speeltoestellen.Kom langs met je kinderen en ga zeefdrukken en samen een insectenhotel maken. Schonebergerweg 9.

schat vaN schOONDERLOO (53) schatvanschoonderloo.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 10.00 - 17.00 uur

de Schat van Schoonderloo is een mooi verstild stukje natuur in een stenige omgeving. Je kunt hier meedoen met een rondleiding over de thematuinen. Schoonderloostraat 42 t/m 56.

bELLamyPLEiN, hEt EERstE watERPLEiN vaN NEDERLaND (44) woonstadrotterdam.nl, otterdamclimateinitiative.nl

tijd: doorlopend

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

Regen loopt nu nog altijd direct in het riool of in een van de singels, die de zeer zware buien niet aan kunnen. Dan ontstaat er wateroverlast. De komende jaren is er voor 600 miljoen liter extra waterberging nodig. daarvoor is met Rotterdam Climate initiative een pakket maatregelen opgesteld voor meer open water, wateropvang onder de grond, groene daken en waterpleinen. Laat je voorlichten en leer wat je zelf kunt doen om je stad droog te houden.

PamEijER tuiN: bOER ZOEkt buuf (54) deelname: knapzak en thee op vertoon van het programmaboek pameijer.nl, proefkaravaan.nl tijd: doorlopend

Kom de tuin ontdekken en krijg een echte knapzak met daarin iets lekkers uit eigen tuin. er is ook munt,

thee met Rotterdamse honing. Boer Zoekt Buuf is een gemeenschappelijke achtertuin van de beschermde woonvorm delfshaven, waar 22 voormalig dak- en thuisloze mensen een thuis vinden. de tuin is er om samen te komen met buren, en groene vingers te kweken en te ontmoeten!

DE GROENtEstOEP (48) graafflorisstraat.nl

deelname: thee op vertoon van het programmaboek tijd: doorlopend

Op 24 september kun je de Groentestoep bekijken, ervan plukken en ervan proeven. Wees welkom om je eigen muntthee te maken en even binnen te kijken in ons pandje. Wandelaars en vermoeide gasten kunnen even uitrusten voor een natje en een droogje. Binnen is er de doorlopende fototentoonstelling te zien van een fotograaf uit de straat, met foto's en kleuren van bewoners uit de straat. de buren uit de Graaf Florisstraat hebben de Groentestoep aangelegd bij het hoekpandje dat ze gezamenlijk huren. de Groentestoep is een geveltuin van anderhalve stoeptegel bij 17 strekkende meter. Hier worden groente en kruiden verbouwd om samen in het pandje van te smullen.

PROEfPaRk DE PuNt (40) creatiefbeheer.nl, proefparkdepunt.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: s middags

Mensen kunnen komen tuinieren of gewoon langskomen en een dagje Landleven in de Stad ervaren. er staan wilgentenen klaar voor je. die mag je meenemen en hoef je elders alleen maar in de grond te steken om ze te laten groeien. Het project Proefpark de Punt bestaat sinds 2004. Het is een wijkparkje van 8000 m2 in Bospolder en verhuist op termijn naar het dakpark. Hier kun je het beste zien hoe een Creatief Beheerpark eruit ziet en horen wat er allemaal is gebeurd. Want alles op het park heeft een eigen verhaal. Het landje bij de Haspelstraat hoek Puntstraat

DE NiEuwE buREN: DOEt mEE aaN DE GROEN DOEL vERkiEZiNG 2011 (43) woonstad.nl

tijd: 14.00 - 17.00 uur

deelname: op vertoon van het programmaboek

Kom nu de tuin bekijken en droom mee met de bewoners over stadsnatuur, feestjes en natuurlijke speelplekken. er zijn diverse kleinschalige activiteiten, ook voor kinderen.

DE justus: vROEG mODERNistisch mONumENt wORDt GROEN EN DuuRZaam (45) deelname: op vertoon van het programmaboek

woonstadrotterdam.nl, justuskwartier.nl

tijd: rondleidingen om 12:00, 14:00 en 16:00 uur

Aan de

de Groene

meeste tijdens Loper Het Justus van Effencomplex staat op de must-see lijst van elke architectuurliefhebber. Het monument is voor het eerst sinds de grootschalige verbouwing voor publiek te bezichtigen. Laat je informeren over de duurzame herinrichting en de plannen voor de grote gemeenschappelijke tuinen. Kom naar Buitenplaats Spangen voor het bezoek aan een modelwoning en de rondleiding.

activiteiten

kun je deelnemen op vertoon van je programmaboekje. Het programmaboekje ontvang je in ruil voor je donatie aan nieuw groen in Rotterdam.

vOEDsELtuiN vOOR DE vOEDsELbaNk (41) voedseltuin.com

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 13.00 tot 16.00 uur

Dit is de officile publieke opening van de Voedseltuin met uitleg over de voedselbank, permacultuur en (kinderen tot 16 jaar mogen vrij mee)ZwaERDEcROONstRaat GROEit GROEN! (56) Straatfeest! zwaerdecroonstraat.nl deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

er zijn verfrissingen. Landje achter Keilestraat 9.

(Programmawijzigingen voorbehouden)

tijd: doorlopend

DE ROttERDamsE stOkROOstEGEL (58) stokroostegel.blogspot.com

deelname: zadendoos op vertoon van het programmaboek tijd: 12.00-15.30uur

in de Pupillenstraat kun je de Rotterdamse stokroostegel life bewonderen. er is een fototentoonstelling en elke bezoeker krijgt een zaaddoos met 36 zaden mee. Pupillenstraat.

EDucatiEvE tuiN EssENbuRGsiNGEL: wEELDERiGE schOOLtuiN LaNGs hEt sPOOR (47b) tijd: 13.00 16.00 uur deelname: popcorn poffen op vertoon van het programmaboek van je ouders

Slenter over de tuin, zit in de zon en geniet van de bloemen en de kruiden. Uiteraard zijn er medewerkers van de tuin die vragen over alles wat groeit en bloeit en ons altijd weer boeit kunnen beantwoorden. Kinderen mogen zelf popcorn maken boven een houtvuurtje. essenburgsingel 59.

hEt stRaNDPaRk, ORaNGERiE OP t ZaND (52) strandparkcoolhaven.nl, coolhavenkade.nl

deelname: versnaperingen tegen kostprijs tijd: 13.00 - 17.00 uur

Het Strandpark presenteert zichzelf in haar vergroende hoedanigheid en viert haar eerste tUiNFeeStJe! ervaar de sfeer van de orangerie van een landgoed met koffie, thee & taartjes en galmende klassieke muziek en laat je uitnodigen voor een tocht langs de kunsten groenobjecten langs de Coolhavenkade. Bij de Willem Buytewechstraat 37-43.

EN vERDER..

Wandel door de Gemeenschapstuin Schiemond in de Kedoestraat (39) behalve veel bijzonder groen heb je een uniek uitzicht op de rivier. Als je langs de singel wandelt, vergeet dan niet om naar de ingepakte boom te kijken, een kunstproject uit het jaar van de Bossen(49). en nu je er toch al bent: maak een ommetje en loop eens langs de Bloementuin Hooidrift (50).

GROENE LOPER iN OvERschiE

cuLicuLt PickNick iN PaRk16hOvEN (15) haal hier de slenterroute om de groene hotspots in Overschie te ontdekken.

Adres: in de bocht van de Van der duijn van Maasdamweg / deelenweg. Bereikbaar met bus 45 (2 min. lopen), 32 (19 min. lopen), tram 25 (17 min. lopen) Kom met de fiets of openbaar vervoer, er is geen parkeergelegenheid.PROGRamma

11.00 16.00 uur: 11.00 16.00 uur: 13.00 13.15 uur: 13.30 13.45 uur: 14.00 14.15 uur: 14.30 14.45 uur:

doorlopende presentaties en workshops op het eventplein Activiteiten op de groene hotspots Optreden van Arie Vuyk, rasartiest en Rotterdamse cabaretier intorno Opera met de Klucht van de Koe van Breedero Optreden van Arie Vuyk, rasartiest en Rotterdamse cabaretier intorno Opera met de Klucht van de Koe van Breedero

aRiE vuyk, RasaRtiEst EN cabaREtiER uit OmmOORD arievuyk.nl

Hij houdt zijn publiek een spiegel voor en toont het alledaagse leven zonder opsmuk of zonder geforceerd komisch te willen zijn. er zijn cabaretiers die leuk doen, deze cabaretier s gewoon leuk! Rotterdam is zijn voedingsbodem. Je herkent typische figuren uit het stadsleven.

iNtORNO mEt DE kLucht vaN DE kOE intorno.nl/opera/klucht-koe

compositie en bewerking: marco kalkman Regie: Rata kloppenburg en marco kalkman

Naar het gelijknamige verhaal van Bredero.Neem plaats op de strobalen en geniet van deze unieke eenmalige opera, slechts te zien tijdens de Groene Loper. Margreet Scheumie: de Boerin, Rata Kloppenburg: Grietje,Marco Kalkman: de optrekker.

POP-uP GREENERy iN PaRk 16hOvEN park16hoven.blogspot.com, ginakranendonk.com

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: vanaf 13.00 uur

door Gina Kranendonk, de 'Pop-Up' groencurator van Park 16Hoven de Pop-Up Greenery! de groene inspiratieshow laat zien hoe stad en platteland samenkomen in deze nieuwe bijzondere wijk van Rotterdam. Je kan op de bouwkavels door Kunst & design dwalen, picknicken op de drie meter hoge High table, Het Geurenherbarium bezoeken, twitteren in het twitternest, Loungen op boomstammen of je eigen wildpluk-salade samenstellen. de Pop-Up Greenery is het toneel van talloze spannende en leuke activiteiten in Park 16Hoven. Laat je rondleiden en maak kennis met kunstenaars.

PERmacuLtuuR vOOR DummiEs transitiontownrotterdam.nl

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: doorlopend

daniel Opbroek is een van de mannen die permacultuur in Rotterdam op de kaart hebben gezet. Hij laat zien hoe je je eigen groente kunt verbouwen, ook al is er weinig ruimte in de stad: kruiden, verse bladgroenten in potten, containers of een kruidenspiraal. Hij weet van alles te vertellen over zelf composteren van gft, over regenwater opvangen en over elkaar versterkende plantencombinaties.

taLk&waLk park16hoven.nl

deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: 14.00 - 15.00 uur is de rondleiding

de bekende talk&Walk rondleiding in Park16Hoven is op zaterdag 24 september tijdens de Landelijke Nieuwbouwdag. Bezoekers kunnen van alles te weten komen over de nieuwste groene woonwijk van Rotterdam. Je bent vanaf 13.00 uur van harte welkom bij de kas op de hoek van de Van der duijn van Maasdamweg en Leeuwenhoekhof voor een hapje en een drankje.

ROmaNtisch tuktuktOchtjE NaaR DE bOER flexvervoer.nl

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: 12.00-16.00 uur doorlopend

Maak een uitstapje vanaf Park16Hoven en ontdek de polders van Overschie. Je stapt uit bij boer Hoogerbrugge (21) in polder Schieveen. Op het eventplein in Park16Hoven staan een aantal tuktuks klaar. Met de tuktuk maak je een romantisch tochtje van ongeveer 20 minuten richting polder Schieveen.

stEPtOcht NaaR DE bOER aroundtown.nl

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: doorlopend

Stap op de step en bezoek de polders van Overschie. Je gaat richting boer Hoogerbrugge in polder Schieveen.

haPjEs EN DRaNkjEs

er is catering op het plein aanwezig. Lekker eten hoort er natuurlijk ook bij!

DE PiZZabakfiEts mypizzaovenblog.wordpress.com

deelname: 2,50 per pizza tijd: vanaf 13.00 uur doorlopend

Neem plaats op de Pizzabakfiets en ga aan de slag. Bak je eigen pizza in een echte stenen oven!

hEt iLLEGaLE PaNNEkOEkEN REstauRaNt pannenkoekenwagen.webs.com

kostprijs

Het illegale Pannekoekenrestaurant serveert pannenkoeken om je vingers bij af te likken.

stickysNacks stickysnacks.nl

kostprijs

Voor de liefhebbers van snacks zijn er de killer cheeseburger, spek-sate's & fish&chips. Alles van 100% verantwoorde ingredinten en op ambachtelijke wijze bereid.

activitEitEN OP DE GROENE hOtsPOts

tiP: Wat je zeker niet wilt missen: Volkstuinvereniging Zestienhoven en de binnentuin van het museum Overschie.

DE fLuistERsLOEPEN dok010.nl

deelname: op vertoon programmaboekje tijd: 12.00 - 16.00 uur doorlopend varen met de sloep

Kedichemstraat 1, bij speeltuin Levenslust. Bekijk groen Overschie vanaf het water en verbaas je over het uitzicht en de natuur om je heen. Kom naar de Kedichemstraat en vaar mee met de sloep.

ONtDEk DE NatuuRtuiN vaN vOLkstuiNvERENiGiNG "tuiNDERsLust" (35) tuinderslust.nl tijd: 12.00 - 15.00 uur clubhuis geopend, deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

Wij hebben een stuk van het complex tot 'natuurtuin' omgebouwd met vijver en een stuk waar kinderen groenten kunnen kweken. de vereniging bestaat sinds 76 jaar en zijn uit circa 150 tuinen. Overschiese Kleiweg 590, 3045 LP Rotterdam.

vOLkstuiNvERENiGiNG ZEstiENhOvEN (36) tvzestienhoven.org

deelname: op vertoon van programmaboekje tijd: 11.00-14.00 uur

Bezoek de geneeskrachtige kruidentuin van Ad Delin in Volkstuinvereniging Zestienhoven De natuur heeft veel te bieden. Niet in de laatste plaats geneeskracht. Daar kan Ad Delin, klassiek homeopaat en natuurgeneeskundig therapeut, alles over vertellen. tuinvereniging Zestienhoven heeft onder zijn leiding de afgelopen jaren de grootste kruidentuin van Rotterdam en omstreken gerealiseerd. de kruidentuin bevat een scala aan geneeskrachtige en beschermde kruiden. Verder beschikt de kruiden-

tuin over een indian Wheel Garden, dit is een speciale tuin met planten en kruiden die worden gebruikt door de indianen. Laat je verrassen door de veelheid aan kruiden en de werking daarvan en bezoek de kruidentuin. terletweg 20/21, Rotterdam-Overschie.

DOE EEN wORkshOP yOGa iN vtv 16hOvEN bezielen.nl

deelname: op vertoon van programmaboekje

tijd: 11.00 - 16.00 uur, elk half uur introductielessen yoga, meditatie en mindfulness

Middenin de natuur van Park Overschie gelegen is Centrum Bezielen. een schitterende plek om te ontspannen en contact te maken met jezelf en je omgeving. daarom betrekken we ook vaak de tuin bij onze lessen; na yoga drinken we thee, die we zelf in de tuin plukken.GENiEt vaN EEN sLOwtEa iN EEN PRachtiGE tuiN deelname: 3,50 p.p. en vertoon programmaboek tijd: 14.00 - 16.00 uur

Let op: graag vooraf aanmelden bij esthervanderschaaf@hotmail.com

Lekker ontspannen en genieten van de nazomer in een fraaie bostuin met veranda en zonneterras, speciale attractie; hanging gardens van wilde wingerd.. Meld je dan aan voor een Slow tea in Overschie. Biologische cream tea, thee met dagverse scones, vers fruit en clotted cream.OP bEZOEk bij bOER hOOGERbRuGGE iN POLDER schiEvEEN (21)deelname: voor iedereen vrij toegankelijk

puurnatuurvlees.nl, schieveensepolder.eu tijd: doorlopend. je kan er op eigen gelegenheid heen, met de tuktuk of op de step

ervaar openheid en rust. Knuffel de koeien en droom weg in het hooi. Bij de rondleiding over het boerenbedrijf kom je van alles te weten over de laatste authentieke polder van Rotterdam. er zijn allerlei streekproducten uit Schieveen beschikbaar: Limousin rundvlees van de eigen koeien, groente, eieren en honing. Kinderen kunnen slootje springen, skelteren en pony rijden. Hofweg 93.aDEmbENEmENDE biNNENtuiN vaN musEum OvERschiE (23) deelname: voor iedereen vrij toegankelijk energieoverschie.nl, museumoudoverschie.nl tijd: van 13.00 uur tot 16.00 uur

Je kunt hier planten en honing kopen. Op de kleine weide is een eCO-Huis van strobalen met een dak van zonnepanelen en oude autobanden. de mensen van de energie Coperatie Overschie vertellen je er alles over. Overschiese dorpsstraat 134/136/138 en ingang Buitenmuseum. Ook via het monumentale toegangshek aan de Overschiese Kerksingel.kLEiN POLDERtjE EEN sPEELDERNis iN OvERschiE (26) deelname: voor iedereen vrij toegankelijk deelname: voor iedereen vrij toegankelijk tijd: doorlopend

Kijk hoe een verwaarloosd stukje groen is veranderd in een prachtige natuurspeeltuin. Je kan er aan een boom slingeren, tussen de bloemen zitten of over de heuvels sjezen. de tuin oogt ruig, is zo natuurlijk mogelijk en wordt door de buurt onderhouden. Pieter Postlaan hoek Josselin de Jonglaan, in OverschieWest, vlakbij het Kleinpolderplein.EN vERDER..

de slenterroute waarlangs je de groene ziel van Overschie pas echt goed ontdekt.

sLENtERROutEs ZEvEkamP / OmmOORD5 10 9 8 7 4 6

11

7

3

2 1

12

12

14

1

Proeftuin Wollef oppengroen - het groene doelSwOLLEfOPPENGROEN.NL

vELD achtER sPEELtuiN taka tuka-LaND PORtERstRaat 400, 3069 ZD ROttERDam

dit voorjaar ging de spade de grond in voor de proeftuin van Wollefoppengroen & Co. Frenk Walkenbach vertelt: de tuin bestaat uit eetbare planten en wordt beheerd volgens de permacultuurmethode. door de juiste planten samen te laten groeien houdt de tuin zichzelf in stand. We gaan ook beginnen met stadslandbouw. door en voor de buurt verbouwen we allerlei eetbare planten. Het Wollefoppenpark in Zevenkamp is een van de onverwachte groene oases van Rotterdam. een bloemkoolwijk, zo wordt Zevenkamp wel eens genoemd. Niet omdat er meer bloemkool wordt gegeten, maar omdat de straten tussen de lage woningen in lussen en kronkels lopen. dat vond men knus in de jaren tachtig. is Zevenkamp met zijn nauwe voortuintjes nog van deze tijd? tussen de winkels van het Ambachtsland en de speeltuin taka tuka-land ligt een verrassend modern stukje groen. trots laat Walkenbach een opvallende kas zien. Als een geslepen juweel ligt hij te glinsteren in het gras: dit bijzondere bouwwerk geeft warmte en beschutting aan jonge tomatenplantjes, kruiden en een vijgenboom. door goede samenwerking tussen bewoners, gemeente en Stichting Orion ontstaan hier nog meer bijzondere projecten zoals de vijf kilo-meterlange trimbaan waarlangs men de stad even vergeet. Onze projecten zorgen voor veel betrokkenheid en een gezellige sfeer in de wijk, vertelt Walkenbach. Mensen komen met elkaar in contact en dragen bij aan een gezonde omgeving. Het Wollefoppengroen is op 24 september het startpunt van de Groene Loper die loopt tot aan de tuin aan de Maas. Wollefoppengroen & co is genomineerd als groen doel.

3

Centraal Wonen 7kamp

auGust vERmEijLENPaD 75/ victOR E. vaN vRiEsLaNDstRaat 19 cwZEvENkamP.NL

E/

S

is het een woongroep of is het een dorp? Sinds ruim 25 jaar wonen zon 120 mensen in CW7kamp aan de rand van de stad. de huurwoningen staan rondom mooie tuinen die intensief worden gebruikt. er is een moestuin, een fruitboomgaard en - niet onbelangrijk - een eigen kroeg. CW7kamp is als alternatieve gemeenschap begonnen maar daar niet in blijven steken. er wonen veel jonge gezinnen. Kinderen groeien op met klimbomen en zelf geoogste frambozen.

4

De Kas van Orion

wOLLEfOPPENwEG 91a, 3009 mb ROttERDam ccORiON.NL

S

eind juni is er een kleine kas geplaatst en dat wordt het begin van een theeproeverij! Stichting Orion doet het zelf! de roodste tomaten komen uit eigen kas, de lekkerste appels en peren uit de boomgaard. Maar ook: keramiek, kaarsen, papier en textiel uit eigen atelier.

5

Pluktuin Orion

wOLLEfOPPENwEG 91a, 3009 mb ROttERDam wOLLEfOPPENGROEN.NL

S

Als je vanuit het Orion cultureel centrum door het berkenlaantje loopt stuit je vanzelf op de pluktuin langs de Wollefoppenweg. de paradijselijke tuin nodigt uit om in het hoge gras te gaan liggen en naar de zoemende bijen en hommels te luisteren. er zijn rozenperken, pergolas, fruitstruiken en -bomen, moestuintjes en kruidenbedden. dat alles wordt onderhouden door de bewoners van Orion die je toelachen en welkom heten.

6

Zevenhuizerplas

tussEN OuD-vERLaat EN hEt wOLLEfOPPENPaRk REcREatiEGEbiED-ROttEmEREN.NL

E

Een paradijs voor watersporters en strandliefhebbers. Maar ook een moerasbos en grote diversiteit aan flora en fauna zijn bij deze voormalige zandwinning te vinden.

7

Wollef oppenparkwOLLEfOPPENGROEN.NL

wOLLEfOPPENwEG, ZEvENkamP

Loop je fit in het Wollefoppenpark op de nieuw aangelegde trimbaan. Of kom kijken naar kunst. Wollefoppenpark is vooral een recreatiepark n een belangrijke verbinding naar de Zevenhuizerplas.

8

Nessebos

iNGaNG aaN DE wOLLEfOPPENwEG, 500 mEtER vaN cuLtuREEL cENtRum ORiON NEssEbOs.stiPPEN.NL

E

Hier kan de natuur haar gang gaan. Omgevallen bomen worden paddenstoelenpaleizen en de wind brengt nieuwe zaadjes mee.

9

Bijenvereniging Ambrosiusgilde Rotterdam

NEssEwEG, OP DE GRENs ZEvENhuiZEN/OuD vERLaat/ROttERDam ambROsiusGiLDE.NL

E

Bijen zijn voor mensen onmisbaar. Het Ambrosiusgilde is een vereniging van imkers. in Nesselande is een educatieve bijenstand, bedoeld om aspirant imkers/leden op te leiden. Zij helpen mee aan het behoud van de bij.

10

Boerderij aan de Rotte

bERGsE LiNkER ROttEkaDE 452 bOERDERijaaNDEROttE.NL

d/

K

de sfeer van de plek; het unieke karakter van de boerderij, dat vind je nergens in de omgeving terug. de bewoners willen sloop voorkomen en er een creatieve, duurzame woon/werkplek van maken.

11

Kinderboerderij De Blijde Wei

bERGsE LiNkER ROttEkaDE 435, ROttERDam ROttERDam.NL/EcachE/tER/10/18/009.htmL

E

Koeien kijken, slenteren in de boomgaard of spelen in de speeltuin, er is veel te beleven. Ook aan de zwaluwen is gedacht, speciaal voor hen is er een zwaluwtil waar zij kunnen nestelen.

12

Ommoordse Veld Open & Groen en Wijktuin Ommoord

ZuiDZijDE PREsiDENt wiLsONwEG (bij mEtROstatiON ROmEyNshOf) OmmOORDsEvELD.bLOGsPOt.cOm, bOO.NL

E

in het moerasgebied groeien zeldzame planten als orchis en moeraskartelblad. in de weilanden grazen koeien en paarden en verder zijn er grauwe ganzen, kieviten, blauwe reigers, nijlganzen en soms de zilverreiger te vinden, vertelt ons Rob Hoebe, lid van het wijktuinteam. Wie de verschillende hotspots van de Groene Loper in gedachten langsgaat, merkt al snel hoeveel ervan initiatieven zijn van enthousiaste individuen en groepen wijkbewoners. Het is aan de vasthoudendheid en betrokkenheid van die mensen te danken dat we nu, jaren later, nog van schitterende groene gebieden in de stad genieten. Neem het Ommoordse Veld en de Wijktuin Ommoord. in de jaren zeventig wilden bewoners van de nieuwe wijk het braakliggend terrein tussen de galerijflats en de Rotte in oorspronkelijke vorm behouden. Nu, zon veertig jaar later ligt er een veenweidelandschap ter grootte van 38 voetbalvelden. Al die tijd hebben bewoners het onderhouden. de Wijktuin Ommoord maakt deel uit van het Ommoordse Veld en is altijd nog goed voor zon vier voetbalvelden. Hoebe: Het is een prachtig stukje groen met een rijke vegetatie. Oorspronkelijk was de wijktuin een stuk grond waar men de brokstukken van gesloopte oudbouw stortte waardoor het gebied flinke hoogteverschillen heeft. Samen met de gevarieerde inrichting heeft het park een verrassend en afwisselend karakter. Over het belang voor de buurt is Hoebe duidelijk: Het Ommoordse Veld levert een belangrijke meerwaarde aan de wijk. er is hier veel hoogbouw en het groen voorziet in een grote behoefte aan recreatie en ontspanning. in en aan het Ommoordse Veld liggen de laatste twee oude gebouwen die Ommoord rijk is: kinderboerderij de Blijde Wei en de Boerderij aan de Rotte. Wijkbewoners zijn zeer verknocht aan deze twee historische gebouwen, juist in een nieuwbouwwijk als Ommoord, constateert Hoebe. de Blijde Wei heeft als kinderboerderij een goede nieuwe functie, maar voor de Boerderij aan de Rotte is de toekomst nog onzeker. Wijkbewoners willen het pand het liefst behouden en gebruiken dus zou het erg jammer zijn als de boerderij verdween om plaats te maken voor nieuwbouw. Op 24 september is er een natuurwandeling in de Wijktuin en het Ommoordse Veld. de leiding van deze wandeling is in handen van door het iVN (Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie) opgeleide natuurgidsen.

14

Natuur- en milieueducatie GeelkruidROttERDam.NL/sPORtENREcREatiE

GEELkRuiD 6

EWeet je het nog, je eerste schooltuintje? de eerste keer dat je in de aarde wroette? Beleef het nog eens, en geniet van de geur en de smaak van verse kruiden.

sLENtERROutEs OvERschiE17

19

15

18 36 36

33 32 23 31

34 35

24

27 30 25 26

28

15

Pop-Up GreeneryKin Park16Hoven in Overschie gaat het gebeuren! Hier vinden we het grootste transitiegebied van Rotterdam. er zijn ruim 150 bouwkavels ter beschikking. en hoewel het slechts vier kilometer van het centrum van Rotterdam ligt, wonen toekomstige bewoners straks toch buiten. dit park gaat de komende jaren namelijk veranderen in een engels landschapspark, met veel bomen, bijzondere struiken, veel water, een overzichtelijk netwerk van fiets-, wandel- en ruiterpaden en wat al niet meer. Oude natuur verandert in nieuwe natuur en groen zal het bindend element zijn van de nieuwe woonwijk. Kunstenares Gina Kranendonk is door de gemeente Rotterdam aangesteld als groencurator. Ze observeert en fotografeert de natuur. in 2011 organiseert ze een inspiratieshow op de bouwkavels, groene kunst en design en de Pop-Up Greenery: de welbekende geraniumpiramides hebben een metamorfose tot moespiramide met pompoenen, augurken en bonen ondergaan. Stadslandbouw is volop in ontwikkeling, maar een probleem is dat de grond soms vervuild is en de oogst daardoor niet voor consumptie geschikt. dat is niet het geval met de moespiramides. de kweek gaat altijd groen biologisch en in schone aarde. Bovendien zijn de pira-

vaN LEEuwENhOEkhOf PaRk16hOvEN.bLOGsPOt.cOm

mides mobiel. Ze kunnen dus overal staan; in straten, op schoolpleinen en bij verzorgingstehuizen. de mogelijkheden zijn onuitputtelijk. Op die manier kan iedere wijk een eigen moesbouquet krijgen.de moespiramides zijn te bewonderen op de Pop-Up Greenery. daar is trouwens nog veel meer te zien. Op de kavels vinden we o.a. een eendenhotel, een insectenhotel, een High tea table en een Geurherbarium. Op 24 september is hier het eventplein van de Groene Loper in Overschie. Schuif aan voor de culicult-picknick, de live opera met daarbij lekkere biologische hapjes. Of doe een cursus permacultuur voor beginners of laat je verleiden tot een romantische poldertocht met de tuktuk.

17

Rotterdam The Hague AirportE

ROttERDam aiRPORtPLEiN 60 ROttERDamthEhaGuEaiRPORt.NL , www.hEELEuROPaaaNjEvOEtEN.NL

Het landingsterrein is een bijzonder floraen faunagebied. In verband met de vliegveiligheid zijn vogels echter ongewenste gasten. Ze worden diervriendelijk afgeschrikt met behulp van roofvogels en een speciale maaimethode.

18

Museum LandzichtdVan politiepost tot museum. Museum Landzicht is een opgeknapte politiepost die verhaalt over Nooddorp Landzicht. Na het bombardement konden Rotterdammers terecht in dit nooddorp, waar nu Park16hoven ligt.

ZuiDERLaaN 2-4, OvERschiE PaRk16hOvEN.NL

19

Overschiese plasjesE

achtERDijk EN wOuwERLaaN, OvERschiE

Van turfwinning tot natuurgebied. de Overschiese plassen zijn restanten van een veenafgraving. in het gebied lopen drie oude legakkers, stroken grond waar vroeger het uitgebaggerde veen te drogen werd gelegd.

20

Halsbandparkieten bij de TempelEAls je langs de noordrand van Rotterdam wandelt, moet je niet vreemd opkijken als er een tropisch uitziende en felgroen gekleurde vogel overscheert. dit schelle kreten slakende diertje is de halsbandparkiet; bepaald geen inheemse verschijning. de eerste waarnemingen stammen uit 1973 op landgoed de tempel in Overschie. ecoloog Andr de Baerdemaeker van het bureau Stadsnatuur Rotterdam: in de daaropvolgende jaren nam hun aantal langzaam toe. in het begin van de jaren negentig ontdekte men in Overschie een gemeenschappelijke

haLsbaNDPaRkiEtEN bij DE tEmPEL

slaapplaats van meer dan dertig vogels. Momenteel schat men het aantal in Rotterdam op ongeveer 1200. Landelijk zou het om zon 10.000 vogels kunnen gaan. Waar komt de Rotterdamse populatie vandaan? Waarschijnlijk uit den Haag waar al voor 1973 een kolonie nestelde. de Baerdemaeker: Mogelijk verhuisde een aantal Haagse vogels naar Rotterdam. de halsbandparkieten broeden op landgoed de tempel van het voorjaar tot het begin van de zomer. Ze bezoeken de fruit- en notenbomen daar het hele jaar door om te eten. een vraag die de Baerdemaeker steeds weer krijgt is of de vogels bestand zijn tegen de winterkou. dat is geen probleem: Ze zijn tamelijk goed bestand tegen strenge winters omdat ze voornamelijk afhankelijk zijn van bijvoedering door mensen. Pindasnoeren en voedertafels zijn dan hun belangrijkste voedselbronnen voor zover we nu kunnen in schatten. Hoewel de vogels een tropische indruk maken is de kou voor hen geen doodsoorzaak van betekenis. Ze kunnen in gevangenschap een leeftijd van wel zeventig jaar bereiken. Halsbandparkieten zijn trouwens niet de enige bijzonderheid van landgoed de tempel. de naam van deze locatie is terug te leiden naar een slot uit 1290. Het landhuis dateert uit begin 18e eeuw. Op het landgoed vinden we de oudste en dikste eik van Rotterdam. deze boom uit 1840 heeft een omtrek van maar liefst 4 meter! Verder is het noordelijk deel uitgeroepen tot vleermuisreservaat. Hier zijn zes van de zeventien in ons land voorkomende soorten te vinden.

21

Boer Hoogerbrugge in de polderPuuRNatuuRvLEEs.NL, schiEvEENsEPOLDER.Eu

E/

K

hOfwEG 93, OvERschiE

Wij zijn agrarirs en leden van de Bewonersgroep Behoud Schieveense Polder. ervaar het boeren buitenleven samen met ons. Kies je eigen rund! een mooi boerenbedrijf in de laatste authentieke Rotterdamse polder. Hier maak je kennis met streekprodukten uit Schieveen of doe je landelijke spellen zoals slootje springen.

22

Landgoed De TempelEBoomhuggers en vogelspotters opgelet! Om de oude eik in dit landgoed te omarmen, heb je minstens twee volwassenen nodig. de tempel trekt bijzondere dieren aan: halsbandparkieten en vleermuizen verblijven hier.

DELftwEG 186, ROttERDam

23

Museum Oud-OverschiedENERGiEOvERschiE.NL , musEumOuDOvERschiE.NL

OvERschiEsE DORPsstRaat 136 - 138 EN iNGaNG buitENmusEum

een bijna onbekende groene oase is het buitenmuseum van Museum OudOverschie aan de Overschiese dorpsstraat 100. Naast een voorgevel van niet veel meer dan drie meter breedte leidt een nauwe gang naar een adembenemend mooie tuin. Vrijwilligers zijn bezig onkruid te wieden en vertellen graag over hun museumtuin. een van hen is Annemarie, een vrolijke vrouw die zichtbaar trots is op de museumtuin Ze werkt er al sinds jaren: het voelt alsof dit mijn eigen achtertuin is. ik woon daar achter. Ze wijst naar een houten hek in de verte achter het koeienveld. Het voelt een beetje als familie hier, lacht ze. iedereen werkt samen en we hebben het heel gezellig. Maar nu moet ik gaan, het koor komt eraan. Ze springt op en loopt naar binnen. Het museum wordt door verschillende groepen gebruikt waaronder het zangkoor Fortissimo. de tuin is er al sinds de 17e eeuw. Omringd door rozen en oeroude lindebomen staat een theehuis. Langs een kronkelig paadje groeien weelderige bloemen en kruiden en er staat een kas die in een kloostertuin niet zou misstaan. in de verte wuift hoog gras met zuring en loeit de dorpskoe. Via de fruitboomgaard komt men bij een begraafplaats die nog steeds de laatste rustplaats is voor oude Overschiese gezinnen. Het buitenmuseum is elk weekend open.

24

Educatieve Tuin Tamarinde

PROf bOLkLaaN 32

S

Maak je klein en volg het kabouterpad Hier leren kinderen groenten te zaaien, onderhouden en oogsten. en meer! Bijvoorbeeld wie de kleine beestjes zijn die zorgen voor een goede aarde.

25

Overschiese Groentjes

vaN aDRichEmwEG EN PatijNstRaat, OvERschiE OvERschiEsEGROENtjEs.ONsOvERschiE.NL

d

Overschiese Groentjes: stille groene plekken waar je tot rust komt en je buren ontmoet. de Van Adrichemweg en de Patijnstraat zijn al aangepakt. Nu nog de Kleinpolderkade, bij de Lugt.

26

Natuurspeeltuin Klein PoldertjeHet is inderdaad een Klein Poldertje. Als ik door de poort loop, zie ik waar de natuurtuin haar naam aan te danken heeft. Het is een klein stukje groen waar ik op loop. de overgang is even wennen, alsof je als Alice in Wonderland stapt. Je hoort de snelweg nog wel en je weet dat je vlak bij een rij huizen staat. even denk ik: wat staat het gras hoog, moet hier niet wat bijgeknipt worden? dan realiseer ik me dat

hOEk PiEtER POstLaaN EN buRG. jOssELiNG DE jONGLaaN

E

dit de speelplek van mijn jeugd is. Ok, het is niet de speeltuin voor ons huis met wip en zandbak, het is de plek die ik opzocht als ik op zoek was naar avontuur. Weg van de gebaande paden, in het gras waar je je kunt verstoppen en bomen waar je in kunt klimmen. ik merk dat de avonturier in me weer boven komt. Met mijn zoon op mijn rug - de wandelwagen komt niet ver in deze natuurtuin verken ik het plekje. Als eerste neem ik de heuveltjes, die uitnodigen om verstoppertje te spelen of een hindernisbaan te maken. ik beperk me tot een huppeltje naar boven en ga voorzichtig naar beneden. de buizen waar je door kunt kruipen sla ik even over. er staat en ligt genoeg boom(stam) om te klimmen of tegenaan te zitten. eigenlijk moet je zelf maar uitzoeken wat je hier doet, dat maakt het zo leuk. Je fantasie gebruiken en wat je tegenkomt. dit tuintje heeft geen speeltoestellen nodig! in de oksel van het Kleinpolderplein lag ooit een verwaarloosd stukje groen. Buren in Overschie wilden van dit plekje iets moois maken. Met geld dat ze wonnen met de Groene duim veranderden ze het in een natuurspeeltuin. elke eerste zaterdag van de maand werken buren samen in de tuin.

27

Sidelingepark

baaNwEG, OvERschiE

Groen hoeft niet rustiek te zijn! dit park staat bekend om zijn vele festivals, zoals Paradie Overschie en Camping Rotterdam. Ook het door jongeren ontworpen skatepark wordt intensief bezocht.

28

Aquarel : De metamorf van de binnenring Kleinpolderpleink ose

kLEiNPOLDERPLEiN www.kLEiNPOLDERPLEiN.ONsOvERschiE.NL

K/

d

de belangrijkste zuidelijke entree van Overschie krijgt een groen-blauwe inrichting. een verwijzing naar het vroegere polderlandschap en een verbetering van het watersysteem in Overschie.

29

Overschiese Groentjes - het groene doeld

vaN aDRichEmwEG EN PatijNstRaat, OvERschiE OvERschiEsEGROENtjEs.ONsOvERschiE.NL

Overschiese Groentjes: stille groene plekken waar je tot rust komt en je buren ontmoet. de Van Adrichemweg en de Patijnstraat zijn al aangepakt. Nu nog de Kleinpolderkade, bij de Lugt.

30

De Binnentuin van OverschiedDEbiNNENtuiNvaNOvERschiE.NL

caNNEmaNstRaat/stRijPEsiNGEL, OvERschiE

Achter deze singel met haar prachtige begroeiing wordt binnenkort nog meer groen gerealiseerd. de collectieve binnentuin krijgt in 2012 een nieuw tuinontwerp en huizen krijgen groene daken.

31

Molen de Speelman

OvERschiEsE kLEiwEG 775 mOLENDatabasE.NL/NEDERLaND/mOLEN.PhP?NummER=1085

K/

S

Koren op de molen in een landelijk stukje Overschie vind je stellingmolen `de Speelman. Koop er meel voor je zelftebakken brood of geniet van het uitzicht.

32

Volkstuindersvereniging BlijdorpSvtvbLijDORP.NL

ZEstiENhOvENsEkaDE 555 ROttERDam

een blij dorp, volgens de 170 Rotterdammers die er met liefde tuinieren. in deze boomrijke omgeving vind je bijzondere tuinen en huisjes in diverse stijlen.

33

De IJskelderEPaRk16hOvEN.NL

kas bij hOEk vaN DuiN maasDamwEG/LEEuwENhOf (bEZOEkERscENtRum)

de polders Zestienhoven en Oudendijk liggen er nog net zo bij als eeuwen terug. Naast een enorme verscheidenheid aan vogels kun je er ook een reusachtige ooievaarspoot bewonderen.

34

Paadje van Duizendtree, Rotterdam.E

tussEN DE OvERschiEsE kLEiwEG EN hEt sPOORviaDuct.

Het Paadje van Duizend Tre was in 1750 een pad van 1000 stappen lengte. Nu is het een van de belangrijkste fietspaden in Overschie en de noordrand van Rotterdam.

35

VolksTuinVereniging TuinderslustE

OvERschiEsE kLEiwEG 590 3045 LP tuiNDERsLust.NL

een volkstuinvereniging vol tuinderslust, hoewel 1 tuin wordt door de tuinders nt iets meer met rust gelaten. in de natuurtuin vind je een vijver, hommelhotels en een moestuin voor kinderen.

36

Volkstuinvereniging Zestienhoven / Centrum Bezielen Rotterdam

vtv ZEstiENhOvEN, tERLEtwEG 20-21 bEZiELEN.NL

E/

K

Zo groot als voor de aanleg van de nieuwe woonwijk is Volkstuinvereniging Zestienhoven niet meer, zegt Ad Delin, maar er is veel te ontdekken. Behalve hun eigen plekje onderhouden de tuinders van de vereniging ook de stroken gemeenschappelijk groen van het park. Ad vertelt enthousiast over de vlindertuin, het insectenhuis en de homeopathische tuin, die in themas is ingedeeld. dit is dus de heksentuin en weet je wat dit is? Hij wijst een hoge plant met schermbloemen aan. Heb je weleens van Aristoteles gehoord en hoe hij aan zijn dood kwam? door de scheerlingbeker te drinken! de oude Grieken gebruikten een aftreksel van de zaden van de gevlekte scheerling om ter dood veroordeelden te berechten. in het wild kom je deze plant niet meer tegen, stelt Ad gerust en legt dan uit hoe hij zelf tincturen en zalf maakt van de geneeskrachtige planten. Hij wijst een goudgele bloem aan: dat is goudsbloem. daar kun je makkelijk zelf een heerlijke huidcrme van maken. Steeds meer mensen weten dat de natuur geneeskracht te bieden heeft. Ad Delin, klassiek homeopaat en natuurgeneeskundig therapeut, kwam erachter toen hij drogist was. In de VTV Zestienhoven legt hij graag uit hoe je de geneeskracht van planten kunt gebruiken. de volkstuin zet elke dag de poort open. iedereen is uitgenodigd er rond te struinen langs vlinder- en rozentuinen en is welkom op het gezellige terras van de vereniging.

sLENtERROutEs DELfshavEN47 47

48 46 43 45 46 44 42

50

49

56

51 40 41 52 58 53

39

54 38

38

Tuin aan de MaasStuiNaaNDEmaas.NL

mLLERhOOfD/ st jObsstRaat

de tuin aan de Maas is een initiatief van de bewoners van de Mllerpier zelf. in 2002 was daar het eerste woonblok klaar. de omgeving was een kale zandvlakte met overwegend onkruid. We hebben de gemeente eerst gevraagd om gras te zaaien, vertelt Judith Kuipers die regelmatig in de tuin werkt, om tegen te gaan dat het zand alle kanten opwaaide. dat gras groeide uitstekend. de grond was niet verontreinigd, dus waarom dan niet geprobeerd om andere planten te zaaien? in 2008 ontstond zo de proeftuin en na een tijdje te hebben gexperimenteerd was duidelijk dat de grond enorm vruchtbaar was. Radijzen namen kolossale afmetingen aan. Van een onschuldig rijtje radijsjes en worteltjes, is het inmiddels een uit de hand gelopen hobby van vele buurtbewoners. en dat laatste bleek mooi meegenomen, want daardoor komen buurtbewoners met elkaar in contact, leren elkaar beter kennen en ontstaat er sociale cohesie in het nieuwe wijkje. Kijk, vervolgt Judith, niemand is verplicht mee te werken in de tuin, maar mensen hebben wel het gevoel dat deze tuin van en voor iedereen is. de n plant zn bloemen of groenten, de ander zorgt voor een kop thee, en

ongemerkt levert iedereen toch een bijdrage. Het bevestigt wat uit onderzoek van de Wageningse Universiteit is gebleken: kleinschalige groene projecten leveren een belangrijk bijdrage aan de leefbaarheid en sociale samenhang in een wijk. Judith daarover: iedereen wil natuurlijk een leuke leefomgeving. Bovendien voelen de bewoners zich trots op hun tuin. Zeker als er in de krant of in een blad aandacht voor is. Het project trok zelfs de aandacht van jongeren uit het nabijgelegen delfshaven. Bewoners hielden aanvankelijk hun hart vast, maar wat bleek? de jongeren raakten genteresseerd in wat we deden, vertelt Judith. Ze vroegen netjes of ze hier wel mochten zitten. Prima. Zolang ze maar geen rommel maakten. We hebben toen gezorgd voor een prullenbak en nu ruimen ze netjes hun spulletjes op als ze vertrekken.Uitbreidingsplannen zijn er ook. tot 2018 blijft de grond onbebouwd. er zijn plannen voor een plek voor de kinderen; een beetje wilde en avontuurlijke tuin. Zoveel is wel duidelijk: op de Mullerpier zijn ze voorlopig nog niet uitgetuinierd.

39

Gemeenschapstuin Schiemond

kEDOEstRaat, wijk schiEmOND

E/

K

Nog maar enkele jaren geleden viel de wijk Schiemond in delfshaven de twijfelachtige eer ten deel om als minst kindvriendelijke wijk van Nederland genomineerd te worden. Sindsdien is er veel gebeurd. Kinderen houden van groen en buiten spelen. Juist daar is op ingezet. de Kedoestraat loopt dwars door de wijk heen en verbindt speelweides, bloemperken en groentebedden aan elkaar. Op de bankjes onder de pergolas zitten nu kletsende meisjes en in de pannakooien aan de Maas wordt volop gespeeld.

40

Proefpark De PuntSPROEfPaRkDEPuNt.NL

PuNtstRaat

Meest Kindvriendelijke Project van Nederland 2005 (VNG, Jantje Beton, VROM) de Punt is een van de projecten van Creatief Beheer in delfshaven waarbij van tijdelijk braakliggende terreinen, samen met buurbewoners, mooie parkachtige tuinen worden gemaakt. Creatief Beheer wil vooral het groene aan het sociale koppelen. elkaar leren kennen en samen ontspannen via tuineren en tegelijkertijd de wijk wat groener maken landleven in de stad. de Punt is in 2004 begonnen en uitgegroeid tot een groen pareltje in de wijk. Na jarenlang tuinieren door buurtbewoners en een prettige lichte natuurlijke verwildering is er een oase ontstaan waar kinderen graag spelen en buurtbewoners en toevallige passanten graag neerstrijken. Ook een mussenkolonie heeft de Punt ontdekt en je ziet ze vrolijk in groepjes rondcirkelen terwijl je van een kopje thee geniet bij het beheerdershuisje. Buurtbewoners zijn blij met hun volkstuintjes op het terrein. Wat smaakt lekkerder dan groente en fruit uit eigen tuin? Parkvrouw tonny van Sommeren beheert de boel en voor je het weet zit je zo maar een uur te kletsen en van de zon te genieten. Joeri van der Hor is als natuurkenner ook betrokken bij het beheer. Met vuur vertelt hij over de ontstane natuur en hoe buurtbewoners op heel persoonlijke en uiteenlopende wijzen hieraan bijdragen. er staat een hoge monumentale metalen constructie met kippen erin, deels overwoekerd met klimop. een grote haan met enorme gespierde dijen die er parmantig omheen loopt blijkt van een buurbewoner die vechthanen kweekt. Nee, plataanbomen wil hij er niet in hebben die zijn als exoten heel erg soortenarm. Met de mus gaat het slecht in de stad maar proefpark de Punt is een uitzondering.

41

Voedseltuin voor de VoedselbankS

achtER PaND kEiLEstRaat 9 vOEDsELtuiN.cOm

Voedselbanken helpen waar ze kunnen, maar hoe kunnen ze structureel verse groenten en fruit aanbieden? Precies, door zelf te telen. een duurzame tuin die werkvoorziening biedt n het bekijken waard is!

42

Nicolaas Beetsstraat, Spangen.STwee groenstroken, n initiatief, drienveertig bomen. Het is het begin van een gevarieerde plek waar kinderen in een natuurlijke omgeving spelen en waar buren elkaar ontmoeten en samenwerken.

NicOLaas bEEtsstRaat tussEN muLtatuListRaat EN waLLiswEG

43

Binnentuin van De Nieuwe Buren - groen doelS

POORt vOsmaERstRaat Naast NR 30 sPaNGEN

Onze gezamenlijke binnentuin is nu nog vooral een stadstuin, met klinkers, grasvelden, een aantal bomen en struiken en een jeu de boulesplaatsje. Met een groepje betrokken bewoners hebben we, op basis van een tekening van een medebewoner die architect is, een einddoel voor ogen waar we in fasen naar toe werken. Vertelt Meriam Beek, lid van de tuincommissie. Rotterdam spettert van het groen, maar een groot deel daarvan is verborgen. Zo ook in Spangen bij de gerenoveerde woningen in het blok van de Mathenesserdijk, Nicolaas Beetsstraat en Vosmaerstraat. Hier vinden we de Nieuwe Buren, een project van Woonstad Rotterdam onder de noemer dorps Wonen in Spangen, met een combinatie van nieuwbouw en renovatie van jaren dertig woningen. dezelfde gevels die het uitzicht op de binnentuin verhinderen, zorgen er tegelijk voor dat het alledaagse rumoer buiten blijft. Wie hier staat merkt niets meer van de stad. De afgelopen jaren hebben de bewoners al een flink aantal groene activiteiten georganiseerd. Met de geveltuintjes en banken aan de straatkant als resultaat. dit voorjaar hebben we fruitbomen in de binnentuin geplaatst en de volgende stap is minder klinkers, meer groen en liefst ook een moestuin. Verder hebben de bewoners zelf een zandbak voor de kinderen uitgegraven. Het wordt echter geen speelplaats, er moet plek zijn voor iedereen. en dat is het aardige van het project: Uiteindelijk leer je elkaar, en dus ook je nieuwe buren beter kennen als je gezamenlijk de handen uit de mouwen steekt om een groene leefomgeving te maken waarvan iedereen volop kan genieten. de nominatie als groene doel zou voor de tuincommissie dan ook fantastisch zijn, want, zo besluit Meriam Beek: dat zou betekenen dat we veel eerder van onze groene stadstuin kunnen gaan genieten dan gedacht.

44

Bellamy-waterpleinSRegen loopt nu nog altijd direct in het riool of een van de singels. Zeer zware buien kunnen dit niet aan en dan ontstaat er wateroverlast. de komende jaren is voor 600 miljoen liter extra waterberging nodig. Daarvoor is met Rotterdam Climate initiative een pakket maatregelen opgesteld voor meer open water, wateropvang onder de grond, groene daken en waterpleinen. Na de Groene Loper beginnen de bouwvoorbereidingen voor een nieuw park, dat in

bELLamystRaat, hOEk aaGjE DEkENstRaat

de zomer van 2012 gereed moet zijn. Onderdeel van het nieuwe parkje wordt een waterplein, het eerste in Rotterdam, dat een belangrijke rol gaat spelen in het moderne waterbeheer in de stad. Ook blijft er plaats voor de kas die nu als tijdelijke voorziening voor de bewoners bestaat .

45

JustuskwartierdwOONstaDROttERDam.NL, justuskwaRtiER.NL

bELLamystRaat, hOEk aaGjE DEkENstRaat

Groen wonen, dat is meer dan een mooie tuin. Ook woningen en bedrijfspanden in Rotterdam worden steeds duurzamer.Het Justus van Effencomplex staat op de must-see lijst van elke architectuurliefhebber. Het monument ondergaat een grootschalige verbouwing waarbij duurzame herinrichting de toon zet en en grote gemeenschappelijke tuinen worden aangelegd. dit woongebouw is een rijksmonument uit 1922, in feite het eerste probeersel richting de bekende galerijflats en een prachtig gebouw om te zien. Maar wonen in 1922 was heel anders dan wonen nu. Woonstad Rotterdam zorgt er voor dat het gebouw duurzaam wordt opgeknapt waardoor het weer geschikt is voor vele jaren.

46

Spoordijk en Buitenplaats SpangencREatiEfbEhEER.NL

sPaaNsEbOcht, OvERkaNt vaN DE siNGEL tER hOOGtE vaN NR. 78

Kunnen herten vanuit Midden delftland naar de Hoekse waard lopen? Nog lang niet, maar dat zou je wel moeten willen, vindt Rini Biemans. Hij is oprichter van Creatief Beheer en het brein achter de groene spoordijk. Het oude talud van de goederentrein die met een slinger om Spangen liep, ligt al jaren braak. de natuur heeft grip op de 800 meter spoordijk gekregen en het groeit en bloeit er. dat gaat zeker zo blijven als het aan Rini ligt. Hij werkt met zijn team aan een nieuw natuurlijk stadspark op de spoordijk waarvan Buitenplaats Spangen langs de Spaanse Bocht de voorloper is. Als egeltjes over de dijk kunnen, dan is het ook veilig voor kinderen, roept Rini die de oude rails al heeft laten verwijderen en regelmatig mensen uitnodigt om met hem mee te lopen: We leggen een olifantenpad aan, zodat het toegankelijk blijft. dit is een onderdeel van de eco-sociale route die de natuur weer in de stad brengt.

47

Educatieve tuin Essenburgsingel

/ PROGROeN fruitboomgaard de PLUKtUiN SDE-PLuktuiN.NL

EssENbuRGsiNGEL 59 / RfcwEG 178

Lekker leerzaam! Met je handen in de aarde wroeten, de geuren van planten opsnuiven, sap van een onbespoten tomaat op je tong proeven en... je zelfgemaakte letter van tuinkers bewonderen! Waarom bebouwen als je kunt plukken? Het leegstaande terrein Park essenburg is goed op weg om een grote stadsfruitboomgaard te worden. Bewoners helpen mee en plukken straks hun eigen vruchten.

48

GroentestoepSGRaaffLORisstRaat.bLOGsPOt.cOm/sEaRch/LabEL/GROENtEstOEP

GRaaf fLORisstRaat 88a,

Soep van de Groentestoep: neem anderhalve stoeptegel bij 17 strekkende meter verse groenten en kruiden, enthousiaste buren en een gezellig buurtpand. even laten pruttelen en smullen maar!

49

SingelkunstKOp de Heemraadssingel heeft de Nieuw-Zeelandse kunstenaar Regan Gentry een monumentale boom in een houten plankconstructie ingepakt. Vaak nemen we bomen amper waar, ze zijn vanzelfsprekend. Pas als er iets bijzonders mee aan de hand is, zoals bij dit kunstwerk Molly Coddler, word je er bewust van dat er inderdaad heel veel prachtige bomen in de stad staan.ENtERthEmOthERshiP.cOm/ER-ZittEN-twEE-PLaNkEN-iN-mN-OuDE-jas

hEEmRaaDssiNGEL

50

Hooidrift BloementuinS

hOOiDRift hOOiDRiftbLOEmENtuiN.NL

een leeg stuk bouwgrond hoeft er niet vervallen uit te zien, dat de bewijst Hooidrift. in de bloementuin die buurtbewoners hebben ingericht, staan fruitbomen, bloemen en een grasveld met wandelpad.

51

Speeltuin Binnenste BuitensPEELtuiNbiNNENstEbuitEN.NL

schONEbERGERwEG 9

EKruip net als Jip en Janneke door de heg en ga buiten spelen! in Speeltuin Binnenste Buiten geniet je van (fruit)bomen, kruip-door-struiken, bloemen, verstopplekken, waterspeelplek en houten speeltoestellen.

52

Strandpark CoolhavenstRaNDPaRkcOOLhavEN.NL

cOOLhavEN 150, cOOLhavEN 176-222

E/

K

Wordt het loungen of tuinieren? Strandpark Coolhaven biedt het beste van 2 werelden. Met de kosmopolitische skyline van een wereldhavenstad en het groene buiten van een strandpark.

53

De Schat van SchoonderlooschatvaNschOONDERLOO.NL/

GRaaf fLORisstRaat 88a, 3021 ck ROttERDam

S/

E

Wil je een aardbei? Ja, hoor. Het meisje kijkt op de tafel. Nee, niet daar, kijk eens. Het meisje kijkt eens goed naar de aangewezen plek. dan ziet ze het: aardbeien die zo uit de grond komen groeien. Het is een van de verhalen die Jan van den enk, vrijwilliger voor de Schat van Schoonderloo, me vertelt. Zo gaat het vaak met kinderen. Ze verwachten het fruit niet aan een boom of op de grond. Het is leuk om kinderen te leren waar fruit vandaan komt. een educatieve tuin die vogels aantrekt. Wie de locatie een aantal jaren geleden had gezien, had dat niet gedacht. Ooit stond hier een kerk, die is verdwenen. Het braakliggende terrein lag er vervolgens vervallen bij. de gemeente wilde er woningen bouwen, maar een bewoner ontdekte dat de plek een groenbestemming had. toen ging het balletje rollen. Zon 100 vrijwilligers uit de buurt maakten van het gat van Schoonderloo de Schat van Schoonderloo. Het eerste thema dat Jan me laat zien, noemt hij liefkozend de Bostuin. Als je je ogen half dichtknijpt kun je je het wel voorstellen. Van hoog naar laag zie je bomen, struiken, bollen en kruiden. Wat een lawaai h. Het klopt, de wind hoor je wel. toch zitten we heel beschut op het terrasje. er staan hier planten die normaal niet kunnen overwinteren. toch is het hier warm genoeg voor ze, door de beschutting van andere planten, struiken en bomen kunnen ze overleven. Jan plukt wat onkruid weg. tja, als je een keer bezig bent, kun je wel blijven gaan. tuinieren is ook wel een soort zen-ervaring, terwijl je met je handen bezig bent, kun je je gedachten vrij laten gaan.

terwijl die uitspraak nog even in de lucht blijft hangen, bedenk ik dat ik hier echt op een schat sta. dat hier nu zo veel mensen gebruik van maken en dat terwijl het stukje grond haast opgegeven was! Ook Jan mijmert: Veel mensen weten niet dat Rotterdam zo veel groen heeft. Het is waar, eigenlijk staan we op een verborgen schat. een schat die erop wacht ontdekt te worden.

54

Buur zoekt Buuf, de Pameijer tuinSPamEijER.NL, PROEfkaRavaaN.NL

kaPitEiNsbuuRt 95

Het zag er echt niet uit, eensgezind knikken de bewoners. Grote kale coniferen, en het lag vol met troep. in de beschermde woonvorm delfshaven van de Pameijer stichting vinden 22 voormalig dak- en thuisloze mensen een thuis. in de gemeenschappelijke woonkamer zit een kleine vijf man aan de koffie. Ze vertellen over hun tuin. We kweken hier groene vingers en we komen de buren tegen. Onder de woonkamer ligt een weelderige tuin met daarachter een open plein. Buurtkinderen trappen er een balletje. in de tuin groeien reusachtige dahlias, de eerste courgettes zijn rijp en de kruidenstruiken geuren in de zon.evelien van der Niet heeft het voor elkaar gekregen! daar zijn de bewoners het over eens. in 2010 was het nog een verwilderde tuin achter een groot woongebouw. Niemand voelde zich er verantwoordelijk voor. Op het pleintje zorgden hangjongeren voor een onprettig gevoel. totdat evelien met het idee kwam: Waarom maken we hier geen gemeenschappelijke moestuin van en kweken onze eigen groenten? Woonvormen voor bijzondere doelgroepen roepen regelmatig weerstand op. Goed initiatief,roepen bewoners dan, maar niet in mijn achtertuin! Hier is juist in de achtertuin iets moois ontstaan. Buren leven nu minder langs elkaar heen en kennen elkaar bij naam. de tuin en het plein hebben een nieuwe functie waardoor mensen zich weer betrokken voelen bij hun buurt.tijdens de Groene Loper op 24 september laten de bewoners hun tuin zien. elke tiende bezoeker krijgt een echte knapzak mee: een theedoek aan een stokje met wat lekkers erin uit eigen tuin.

56

Zwaerdecroonstraat duurzaam ingerichtEDE-PLuktuiN.NL

ZwaERDEcROONstRaat 62a

Oude en nieuwe bewoners zijn het erover eens: met meer groen kun je meer genieten! daarom wordt de Zwaerdecroonstraat in de komende tijd omgetoverd van stadsstraat naar een lommerrijk laantje.

58

Rotterdamse stokroostegelEstOkROOstEGEL.bLOGsPOt.cOm

ZwaERDEcROONstRaat 62a

Rotterdams design voor de gevel: met de Rotterdamse stokroostegel kun je mooi en makkelijk een stokroos planten. in delfshaven zie je de geveltuinen opbloeien!

Het Groene Golfjekinderen weten hoe belangrijk groen is. Om te spelen, elkaar te ontmoeten en leuke dingen te leren! daarom zetten kinderen zich graag in voor meer groen. Zo lopen de kinderen van basisschool de Wilgenstam hun eigen groene loper: dat is een sponsorloop waarmee ze hun eigen schoolplein groener kunnen maken. Goed bezig! de OBS Wilgenstam in Schiebroek is ook het eerste klimaatneutrale schoolgebouw van Nederland.www.wiLGENstam.NL

httP://www.ObsDEbOOG.NL/

TIP: wil je ook een groen schoolplein? Download dan deze brochure en ga aan de slag! http://www.speeldernis.nl/publicaties/speelnatuurindestad/files/speelnatuurindestad.pdf

Natuurlijk spelen

Al sinds de jaren vijftig weet elk kind in Rotterdam dat de sla niet uit de fabriek komt en de melk niet van de koe. Want ieder kind doet hier aan schooltuinieren en dat is uniek voor de stad. Op de kinderboerderij ontdekken ze waar hun voedsel vandaan komt. Op 24 september zijn verschillende educatieve tuinen open: de tamarinde in Overschie, Geelkruid in Ommoord en de tuin aan de essenburgsingel,httP://www.ROttERDam.NL/EcachE/ tER/10/16/398.htmL

Als iemand natuurlijk spelen zegt, dan denk je aan de Speeldernis. Lekker ravotten tussen de wilgentenen en modderen aan de plas. Omdat de Speeldernis zo leuk is, zijn overal in Rotterdam kleine kopietjes van het concept ontstaan. Vaak dankzij de inzet van de bewoners rondom een landje. Speeltuin Binnenste Buiten in Mathenesse en het Kleinpoldertje in Overschie zijn daar leuke voorbeelden van. Op de landjes van Creatief Beheer kunnen kinderen van alle leeftijden elkaar treffen en met elkaar spelen in het groen.

klimaatneutrale school met lesjes watermanagement

Openbare basisschool Wilgenstam is de eerste duurzaam gerenoveerde school in Nederland. en dat betekent nogal wat: de school werkt met grondenergie (warmte koude opslag), zonnepanelen, en gebalanceerde ventilatie, CO2 gestuurd per klas. de buitenpanelen zijn van gekookt populierenhout dat is gesoleerd met houtvezels. Wolf Brinkman maakte het ontwerp van het speelplein samen met kinderen: Veel van de ideen van kinderen zijn haalbaar. Samen ontdek je wat wel en niet kan. Zo is hun originele idee van een rivier als afwatering gebruikt. Regenwater wordt opgevangen door vijvers die bij regenval vol water staan. Bij droogval kunnen de kinderen ze weer vullen door grondwater omhoog te pompen. een leuk spel en een lesje watermanagement. Op de speelplaats kun je ook buiten lesgeven. Twee heuvels kunnen als amfitheater gebruikt worden. en er is een moestuin. Wolf: Het is belangrijk dat leerkrachten op een nieuwe manier naar bijvoorbeeld biologie geven gaan kijken. Alleen zo haal je de educatieve voordelen eruit. Ook tuinonderhoud wordt een onderdeel van de lessen.

Tip: Ga eens langs op een van de vele schooltuinen. Ze zijn openbaar en je mag er gratis kruiden plukken. Groene schoolpleinen rukken op. Pas in 2008 is het eerste groene schoolplein in Rotterdam aangelegd. Sindsdien komen er steeds meer bij. Bijzonder is dat ze ook door de kinderen, leerkrachten en ouders worden onderhouden en steeds groter en mooier worden. een prachtig groen schoolplein is dat van basisschool de Boog in delfshaven. Hier staan op een groot veld plantenbakken, kassen en ligt er een weelderige bloemenweide midden tussen de dichte bebouwing van Bospolder in delfshaven.

Ecologie & natuurWist je dat er weer vossen in de stad zijn, en de eerste herten zijn gesignaleerd? dat komt omdat er stukje bij beetje wordt gewerkt aan de ecologische hoofdstructuur. Maar nog steeds zijn er wijken waar je geen hommel ziet vliegen, waar je alleen een idee van het seizoen krijgt doordat het er warm of koud is. is onze stad alleen van de mensen en huisdieren? Nee toch! daarom laat de Groene Loper zien welk groen er al is en hoe je er zelf ook iets aan kunt bijdragen. dus: spot de ooievaar in de iJskelder in Overschie (hotspot 33), ga vogelen langs de Zevenhuizer Plas (Hotspot 06) en loop over de unieke Spoordijk: 800 meter natuurgebied pal naast het dichtbebouwde Spangen (hotspot 57). Hoe leg je zelf een ecologische tuin aan? dat kun je leren, kom naar de infostand van het Rotterdams Milieu Centrum, doe een cursus permacultuur voor beginners en praat met de vele experts die de Groene Loper heeft uitgenodigd.

Duurzaam & innovatiefdat Rotterdam lekker groen is, ervaar je op veel plekken met de Groene Loper. Maar de stad moet nog veel groener worden. Moet? Ja. Want onze stad moet gezonder worden en beter bestand tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Een flink deel van de grond is afgedekt met steen, beton en asfalt wat een probleem met zich meebrengt: het water kan niet weg! er zijn veel teveel tegels in tuinen. Hoe je met weinig moeite een heerlijk groene tuin kunt aanleggen leer je tijdens de Groene Loper. de stad wordt steeds warmer ten opzichte van het platteland. en dat is niet gezond. daar is een makkelijke oplossing voor: meer groen. Groen koelt een stad af en zorgt er tegelijk voor dat er minder overlast van fijn stof is. Elke boom doet mee! Elk stukje gras ook. Dus ga ervoor dat je sportveld van echt gras blijft en je de tegels in je tuin vervangt voor lekker groen. Wist je dat je in Rotterdam subsidie op de aanleg van een groen dak kunt krijgen? dat is, op de lange duur, niet alleen veel goedkoper omdat je je dak minder hoeft te onderhouden, het is ook heel mooi. Stel je voor dat je uit een hoog gebouw op de stad neerkijkt en in plaats van grijs asfalt een bloeiend tapijt van roze en gele sedum ziet! (Hotspot 18) een van de leukste groene daken is wel dat van Museum Landzicht in Overschie. Je kunt het ook vanaf het trottoir zien. In Overschie is er trouwens nog een extra regeling waardoor een groen dak nog betaalbaarder wordt.www.OvERschiEsEkRaNt.NL/mODuLEs/NEws/aRticLE.PhP?stORyiD=4364 httP://PaRk16hOvEN.bLOGsPOt.cOm/2011/02/GROEN-Dak-vOOR-LaNDZicht.htmL www.ROttERDam.NL/GROENE_DakEN_bijNa_GEhEEL_GRatis_iN_OvERschiE

Groen wonen, dat is meer dan een mooie tuin. Ook woningen en bedrijfspanden in Rotterdam worden geleidelijk steeds duurzamer. (hotspot 45) een van de bijzondere voorbeelden van duurzaam bouwen in Rotterdam is de renovatie van het Justus van Effencomplex in Spangen. Dit woongebouw is een rijksmonument uit 1922, in feite het eerste probeersel richting de bekende galerijflats en een prachtig gebouw om te zien. Maar wonen in 1922 was heel anders dan wonen nu. Woonstad Rotterdam zorgt ervoor dat het gebouw duurzaam opgeknapt wordt waardoor het weer geschikt is voor vele jaren. tijdens de Groene Loper kun je als een van de eersten kennisnemen van de stand van zaken.httP://www.tOP010.NL/htmL/justus_vaN_EffENcOmPLEX.htmL

TIP: Houd je van duurzaam hergebruik, loop dan langs het HAKA gebouw op de Vierhavenkade (hotspot 10). Hoe herstel je een eeuwenoude boerderij zonder een gigantisch budget. de Boerderij aan de Rotte is een van de oudste panden in de stad. en dringend aan herstel toe. daar heeft architectenbureau 2012 een duurzaam voorstel voor gemaakt. dat kun je bekijken terwijl je geniet van de prachtige tuin of met de ezels knuffelt.httP://www.bOERDERijaaNDEROttE.NL/bOERDERij/hOmE.htmL

Kunst & cultuurKunstenaars halen al zolang als de kunst bestaat hun inspiratie uit de natuur. Voor veel mensen krijgt groen pas een culturele waarde als een kunstenaar hen er door zijn bril naar laat kijken. de afgelopen tien jaar speelt duurzaamheid, natuur en milieu een steeds grotere rol. dat maakt dat de maatschappelijke relevantie van veel eigentijdse kunstwerken groot is. 2011 is een bijzonder jaar voor bomen. Het is namelijk international Year of Forests. Het Centrum Beeldende Kunst reflecteert op dit 'bomenjaar' met 'Molly Coddler' (hotspot nr 49). Kunst en weelderige singels van de stad gaan mooi samen. dat kun je ervaren op de Westersingel langs de collectie internationale beelden van de stad. Ook in delfshaven kom je fraaie kunstwerken in het groen tegen zoals de appels van Kees Franse aan de Heemraadssingel (hotspot 49).

Stadslandbouw & culinairHet is een nieuwe trend, daar is geen twijfel aan. Steeds meer mensen vinden het leuk om groente te kweken. Op hun eigen balkon, in een volkstuintje of in de buurt met de buren. Stadslandbouw kan heel kleinschalig zijn, zoals de groentestoep in de Graaf Florisstraat (hotspot 48), waar de bewoners letterlijk op de stoep bakken met mas, pompoen en verse kruiden hebben aangelegd. er zijn ook grote projecten zoals de professionele stadsboer van Uit je eigen stad en de permacultuurbeweging, die hun groentecirkels verspreid door de stad aanleggen. Waarom doen we dat? Omdat het zo lekker is? Gezond? Omdat we er blij van worden? dat kun je de mensen op 24 september het beste zelf vragen. Als je erop let ontdek je overal in de stad bietjes en radijsjes, courgettes en bessenstruiken. dat is een leuke ontwikkeling, maar echt bijzonder is pas het verhaal erachter. de wijze waarop de initiatieven zijn gestart blijken oneindig veelzijdig. Of je nu gewoon een spade in de grond steekt en een nieuw park start, zoals Rini Biemans van Creatief Beheer (hotspot 46) deed. Of dat men juist de samenwerking met de hele buurt en de gemeente belangrijk vindt, zoals de mensen van Wollefoppengroen&Co (hotspot 1). Het is de veelzijdigheid in de aanpak die fascineert. en die kun je met de Groene Loper ontdekken. dat inspireert, want je ziet hoeveel mogelijkheden er zijn! Lekker eten is gezond. Natuurlijk, dat weten we. Puur en lokaal eten is heel aantrekkelijk. dus planten we vergeten groenten, experimenteren we met inheemse kruiden en plukken we rucola en munt in de berm. Vanzelfsprekend is dat nog lang niet voor iedereen. daarom zijn er op diverse hotspots van de Groene Loper demonstraties en uitleg over eten uit de natuur en stadslandbouw. Je kunt brandnetels bakken met de Stadswandelaars (hotspot 1) en calendulazalf leren maken met Ad Delin (hotspot 36). In de schooltuin Essenburgsingel (hotspot 47) wordt uitgelegd hoe je alle ingredinten voor je eigen pizza kunt kweken en op diverse locaties zijn proeverijen en lekkere hapjes.

Wat betekent groen?Hoe groen de stad is wordt zicht baardoor de vier pijlers van de Groene Loper die in de programmering van de pleinen, de hotspots en de verschillende activiteiten zijn uitgewerkt. Het gaat hier om ecologie & natuur, duurzaamheid & innovatief, kunst & cultuur en tenslotte stadslandbouw & culinair.

de Groene LoperRotterdam, 24 september 2011 De Groene Loper is een initiatief van 100%Feldkamp en Plant Publicity Holland en wordt uitgevoerd door stichting Lekker Groen.

MedewerkersGudrun feldkamp, projectmanagement & organisatie marion matthijssen, projectregisseur Overschie han van hulzen, projectregisseur Delfshaven frenk walkenbach, projectregisseur Prins Alexander hans stassen, cordinator vrijwilligers en media Lidwien fokkinga, bladmanager carianne buurmeijer, tekst en communicatie willem visser, tekst en communicatie hermann matieschek, cordinatie wandelingen koos Leidelmeijer, cordinatie wandelingen Ramona da silva wells, tekst ivonne van buuren, tekst en communicatie Rogier maaskant, cordinator eventpleinen Noesja hoffschlag, tekst en communicatie Petra de koning, tekst en communicatie joka Davids, tekst Carenza | Bureau voor off- en online communicatie: ontwerp programmaboekje, folder, website Sharpener: ontwerp mobile website Deo Printing: drukwerk Uitgever Stichting Lekker Groen KvK 52746372 rekeningnummer Triodos bank 198552572 postadres: Jan Willem Frisostraat 44a, 3051EL Rotterdam bezoekadres: Mathenesserlaan 145, 3015 CJ Rotterdam mail: info@groeneloper010 www.groeneloper010.nl

CARENZA | STER(K) IN CREATIE

HOT BOOKHoe ver zijn we verwijderd van het eten op ons bord? Warm pleidooi voor een stad waar voedsel weer centraal staat

De hongerige stadCarolyn Steel

Verfrissende kijk

Origineel en zeer prikkelend

Pleidooi voor duurzamer voedingsstelsel - NRC

- Green2

- Trouw

in het boek de hongerige stad beschrijft auteur en architect Carolyn Steel de actuele problemen die verband houden met de manier waarop we eten. Zo is er wereldwijd een groot probleem met overgewicht en is de voedselproductie niet goed verdeeld over de wereld. Ook veroorzaakt het vervoer van voedsel en de afvalverwerking veel milieuschade. de auteur volgt in dit enthousiaste en visionaire boek het spoor van ons voedsel, van het platteland tot de stad, via markten en supermarkten, keukens en eettafels, afvalverwerking en terug. Van veld naar vork. Ze vraagt zich af hoe wij voedsel kunnen benutten als een manier om onze steden beter te begrijpen, beter te ontwerpen, en leefbaarder te maken. Het boek is van groot belang vanwege de open en urgente benadering van de veelzijdige waarde die voedsel voor de stad heeft.

MAIL & WINIn samenwerking met de Groene loper geeft NAi Uitgevers 3 exemplaren van De hongerige stad weg! Stuur voor 30 september 2011 een e-mail met uw adresgegevens naar actie@naipublishers.nl. De winnaars krijgen gratis een exemplaar thuisgestuurd. Niet gelukt?de hongerige stad ligt in de boekhandel en is te bestellen via www.dehongerigestad.nl of te koop op stand van NAi Booksellers op de Groene Loper iSBN 978-90-5662-805-5 | 19,95