1 | P a g i n a

STIERENVECHTEN MAG NIET…

…STIEREN PESTEN WEL

Een onderzoek naar het bestaan van het stierenvechten.

Jennifer Elbert, VWO

1 maart 2011

P a g i n a

IET…

TIEREN PESTEN WEL

Een onderzoek naar het bestaan van het stierenvechten.

2 | P a g i n a

3 | P a g i n a

STIERENVECHTEN MAG NIET…

…STIEREN PESTEN WEL

Jennifer Elbert

1 maart 2011

Profielwerkstuk voor het VWO met profiel

Cultuur en Maatschappij, voor het vak Spaans.

Hondsrug College te Emmen

Begeleidend docent: Dhr. de Poel

P a g i n a

IET…

…STIEREN PESTEN WEL

4 | P a g i n a

5 | P a g i n a

WOORD VOORAF

In het eerste jaar van mijn VWO opleiding heb ik de beste beslissing

in mijn VWO loopbaan gemaakt, namelijk om Spaans als extra vak

te gaan doen. Met veel plezier (en soms ook wel eens iets minder

plezier) heb ik vijf jaar lang dit vak gevolgd. Hier heb ik nog geen dag

spijt van gehad en de keuze om mijn profielwerkstuk voor het vak

Spaans te gaan doen was ook snel gemaakt. Het bedenken van een

onderwerp kostte iets meer moeite en tijd. Er waren ontzettend

veel onderwerpen te noemen waar ik me voor interesseerde, maar

geen enkele sprong er voor mij uit.

Daar was dan mijn redder in nood, Reinoud Homan, die zich in de

krant introduceerde als toekomstig matador. Mijn onderwerp was

geboren; mijn profielwerkstuk zou gaan over stierenvechten.

Daarmee wil ik meteen mijn dank uitspreken naar hem, omdat hij

niet alleen voor mijn onderwerp gezorgd heeft, maar mij ook

onderdak heeft geboden bij zijn gastgezin in Madrid en mijn trouwe

cameraman was. Dan moet ik ook de familie Merodio Badajoz

bedanken voor het verblijf in hun huis samen met Reinoud en het

meewerken, -denken en -helpen aan mijn profielwerkstuk.

Mijn dank gaat ook uit naar mijn lieve ouders, die mij het

vertrouwen hebben gegeven mij voor twee weken alleen naar

Madrid te laten gaan om daar onderzoek te doen onder de Spaanse

bevolking. Dit is zeker een waardevolle toevoeging geweest aan

mijn profielwerkstuk.

Ook moet ik alle Madrileños op straat bedanken die tijd voor mij vrij

wilden maken en een paar vragen hebben beantwoord, al dan niet

voor de camera.

6 | P a g i n a

En last but not least, Dhr. De Poel, voor het eeuwig blijven

corrigeren van mijn conceptversies van het profielwerkstuk, voor

het begeleiden van het proces rondom het profielwerkstuk en voor

de kennis van de Spaanse taal.

En hier ligt hij dan, mijn profielwerkstuk: een onderzoek naar het

bestaan van het stierenvechten. Ik ben heel tevreden over het

proces en het eindresultaat. Ik dacht misschien wel dagelijks aan

mijn profielwerkstuk en ik heb me er ook echt het hele laatste half

jaar mee bezig moeten houden. Nu de laatste punt is gezet zal ik

wel even moeten afkicken. Maar dat hoort erbij, het is af, klaar, ten

einde. Dat is eigenlijk ook hartstikke fijn. En na het uitstapje naar

Madrid heb ik natuurlijk helemaal niets meer om te klagen!

7 | P a g i n a

INHOUDSOPGAVE

Woord vooraf 5

Inhoudsopgave 7

1 Introductie 9

1.1 Inleiding 9

1.2 Probleemstelling 11

1.3 Doel 11

1.4 Opzet 11

2 Historie 13

2.1 Prehistorie 13

2.2 Griekse Oudheid 14

2.3 Romeinse Tijd 15

2.4 Middeleeuwen 15

2.5 Vroegmoderne Tijd 17

2.6 Twintigste Eeuw 20

2.7 Het Stierenvechten Nu 22

3 Het Stierenvechten 24

3.1 De Corrida 24

3.1.1 Suerte de Varas 25

3.1.2 Suerte de Banderillas 26

3.1.3 Suerte de Matar 27

3.2 Stierengevechten 29

3.3 Stierenfeesten 29

4 Vechtstieren 32

4.1 Ganaderías 35

8 | P a g i n a

5 Aficionados 38

6 Antistierenvechten 41

6.1 Historie 41

6.2 Antistierenvechten Nu 42

6.3 Catalonië 44

6.4 Madrid 44

7 Madrid 46

7.1 Plaza de Toros Monumental de Las Ventas 46

7.2 Het onderzoek 47

7.2.1 De vragen 47

7.2.2 Conclusie 49

8 Mijn mening 50

Conclusie 51

Bronvermelding 52

Woordenlijst 53

Bijlagen 55

1 Artikel Telegraaf 55

2 Artikel Dagblad van het Noorden 56

3 CD met interviews op film -

9 | P a g i n a

1 INTRODUCTIE

1.1 INLEIDING

Stierenvechten verwijst naar alles wat betrekking heeft op het

vechten met stieren, zowel te voet als te paard, met

zonder geweld, in een arena of op de straat. Het stierenvechten

kent een geschiedenis die teruggaat tot ver voor onze jaartelling,

waaruit verschillende vormen zijn ontstaan. De modernste en

ontwikkeldste vorm, eveneens de bekendste voor ons

buitenlanders, is de corrida. Als er over stierenvechten gesproken

wordt, gaat het in de meeste gevallen over de corrida. Tijdens de

corrida worden zes stieren bevochten in een arena door

verschillende figuren met zwaarden, prikstokken en doeken. De

corrida is ontstaan in de twaalfde eeuw in Spanje, maar wordt ook

beoefend in Portugal, Zuid-Frankrijk, de Verenigde Staten, Canada

en in verschillende Latijns-Amerikaanse landen. In China bestaat

ook een variatie op het stierenvechten, waarbij de stier niet tege

een mens vecht, maar tegen een soortgenoot. Stierenvechten

hebben altijd geleid tot een levendig debat tussen voor

tegenstanders dat anno 2011 nog steeds plaatsvindt.

Het is voer voor psychologen waarom het ‘doodtreiteren’ van

stieren door de stierenvechtlanden verdedigd wordt als cultuur. De

meest vergaande argumenten worden bedacht om het

stierenvechten te verdedigen dan wel te bestrijden. Echter, het is

niet zo dat alle Spanjaarden het met het stierenvechten eens zijn.

Zo geldt er in Catalonië en op de Canarische Eilanden een officieel

verbod op stierenvechten en houdt een groot deel van de Spaanse

bevolking zich niet (meer) bezig met het culturele erfgoed en velen

hebben de ogen ervoor gesloten. Dat wil niet zeggen dat er geen

P a g i n a

Stierenvechten verwijst naar alles wat betrekking heeft op het

geweld en

zonder geweld, in een arena of op de straat. Het stierenvechten

kent een geschiedenis die teruggaat tot ver voor onze jaartelling,

waaruit verschillende vormen zijn ontstaan. De modernste en

ontwikkeldste vorm, eveneens de bekendste voor ons

. Als er over stierenvechten gesproken

wordt, gaat het in de meeste gevallen over de corrida. Tijdens de

corrida worden zes stieren bevochten in een arena door

verschillende figuren met zwaarden, prikstokken en doeken. De

is ontstaan in de twaalfde eeuw in Spanje, maar wordt ook

Frankrijk, de Verenigde Staten, Canada

Amerikaanse landen. In China bestaat

ook een variatie op het stierenvechten, waarbij de stier niet tegen

een mens vecht, maar tegen een soortgenoot. Stierenvechten

hebben altijd geleid tot een levendig debat tussen voor- en

Het is voer voor psychologen waarom het ‘doodtreiteren’ van

nvechtlanden verdedigd wordt als cultuur. De

meest vergaande argumenten worden bedacht om het

stierenvechten te verdedigen dan wel te bestrijden. Echter, het is

niet zo dat alle Spanjaarden het met het stierenvechten eens zijn.

op de Canarische Eilanden een officieel

verbod op stierenvechten en houdt een groot deel van de Spaanse

bevolking zich niet (meer) bezig met het culturele erfgoed en velen

hebben de ogen ervoor gesloten. Dat wil niet zeggen dat er geen

10 | P a g i n a

mensen zijn die zich wel hard maken voor de stieren die in de arena

de dood vinden, of anderzijds, juist voor het behouden van een

eeuwenoude Spaanse traditie. Juist nu, nadat er in Catalonië is

ingestemd met een verbod op de corridas, denken anti-

stierenvechtorganisaties dat de tijd rijp is om in actie te komen en

vinden er tijdens het stierenvechtseizoen demonstraties plaats.

Als reactie op deze demonstraties en het verbod in Catalonië willen

andere Spaanse regio’s het stierenvechten uitroepen tot cultureel

erfgoed, omdat zij vinden dat geen enkel ander cultureel

evenement zo duidelijk met Spanje is verbonden.

Medio september 2010 werd het stierenvechten ook in Nederland

even een ‘hot-item’, omdat een zeventienjarige jongen uit het

Drentse Nieuw-Schoonebeek, Reinoud Homan, in de kranten

verkondigde matador te willen worden en daarvoor aangenomen

was op de stierenvechterschool in Madrid (zie bijlage 1 en 2).Het

ene radiostation na het andere belde op voor een interview en zelfs

Paul de Leeuw heeft deze jongen uitnodigt in zijn studio. Met dit

nieuwsbericht heeft hij veel mensen voor de gek gehad aangezien

het hele verhaal niet waar bleek te zijn. Ondanks dat het een grap

was vonden voelden vele mensen zich genoodzaakt hun mening te

verkondigen over zowel het stierenvechten als over Reinoud

Homan. Zo werd hij zelfs met de dood bedreigd en een enkeling

stuurde een ongefrankeerde kaart naar het huisadres. Dit geeft

maar weer aan hoe controversieel dit onderwerp is en dat er niet

alleen in Spanje discussie over bestaat, maar ook in andere landen

die eigenlijk niks met het stierenvechten te maken hebben.

De belangrijke Spaanse filosoof José Ortega y Gasset (Madrid, 1883

– 1955) vond dat het onmogelijk was voor buitenlanders om iets te

begrijpen van Spanje en de Spaanse cultuur vanaf 1650, zowel

maatschappelijk als politiek, zonder een intensieve studie van de

11 | P a g i n a

omgang met stieren. Ofwel, zonder een studie te doen naar het

stierenvechten moeten de niet-Spanjaarden oordelen over het

stierenvechten omdat ze er toch niks van snappen.

1.2 PROBLEEMSTELLING

De probleemstelling van mijn profielwerkstuk luidt:

“ Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,

terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het

buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al

tegenstand heeft gekend? ”

1.3 DOEL

In geen enkel geval is het mijn bedoeling geweest

stierenvechten te promoten of af te keuren, maar heb ik louter

getracht een antwoord te vinden op de hoofdvraag door vanuit

verschillende oogpunten het onderwerp te benaderen.

betekent dat zowel het prostierenvechten als het

antistierenvechten behandelt zal worden, maar ook mijn eigen

mening zal ik laten doorklinken. Het antwoord op deze vraag zal

laten zien dat het stierenvechten voor de Spanjaarden meer is dan

alleen stiertje prikken en daarmee wil ik alleen maar duidelijkheid

scheppen over het voortbestaan van het stierenvechten.

1.4 OPZET

Door middel van veel literatuuronderzoek en een eigen bezoek aan

Madrid, de hoofdstad van het stierenvechten, heb ik geprobeerd

een antwoord te vinden op de hoofdvraag en duidelijkheid te

scheppen over het stierenvechten in de Spaanse cultuur.

P a g i n a

omgang met stieren. Ofwel, zonder een studie te doen naar het

Spanjaarden oordelen over het

Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,

terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het

buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al veel

In geen enkel geval is het mijn bedoeling geweest om het

stierenvechten te promoten of af te keuren, maar heb ik louter

getracht een antwoord te vinden op de hoofdvraag door vanuit

nderwerp te benaderen. Dat

betekent dat zowel het prostierenvechten als het

antistierenvechten behandelt zal worden, maar ook mijn eigen

Het antwoord op deze vraag zal

meer is dan

alleen stiertje prikken en daarmee wil ik alleen maar duidelijkheid

Door middel van veel literatuuronderzoek en een eigen bezoek aan

, heb ik geprobeerd

een antwoord te vinden op de hoofdvraag en duidelijkheid te

scheppen over het stierenvechten in de Spaanse cultuur. In mijn

12 | P a g i n a

verslag komt eerst het literatuuronderzoek aan bod om het

onderwerp in te leiden. Daarna ga ik in op mijn onderzoek in Madrid

en zal het verslag via mijn eigen mening eindigen in de conclusie

met als toevoeging nog enkele interessante bijlagen.

Wat duidelijk moge zijn is dat het stierenvechten iets typisch Spaans

betreft en het moeilijk te begrijpen is voor buitenlanders. Door dit

Spaanse uiterlijk worden er aanzienlijk veel Spaanse uitdrukkingen

en benamingen gebruikt, welke als cursieve woorden in het verslag

zullen verschijnen. Voor de definitie van deze uitdrukkingen en

benamingen verwijs ik naar de woordenlijst achterin.

13 | P a g i n a

2 HISTORIE

Er bestaan verschillende theorieën van verschillende personen over

de oorsprong en ontwikkeling van het stierenvechten in Spanje. De

één legt de oorsprong toe op de Romeinen, de ander zegt dat het

stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Moren en weer een ander

schrijft dat het stierenvechten uit de mythen van de Oude Grieken

is ontstaan. De geschiedenis legt niets uit, maar wijst hooguit in de

juiste richting. Aan de hand van de geschiedenis van Spanje en na

het checken van jaartallen en andere genoemde feiten kwam de

meest waarschijnlijke geschiedenis naar voren. Deze geschiedenis

wordt in dit hoofdstuk behandeld.

Het stierenvechten is gebaseerd op eeuwenoude tradities van de

oermens uit de prehistorie, kent inderdaad overeenkomsten met de

mythen uit de tijd van de Oude Grieken en is beïnvloed door de

wrede middeleeuwen. In de corrida is nog altijd een structuur van

de drijfjacht uit de prehistorie te herkennen; eerst wordt het dier

ingesloten, dan wordt het afgemat en pas in de laatste instantie

benaderd door één man die het dier zal moeten doden. Maar al ver

voor het begin van onze jaartelling, als mensen zich blij

vestigen op één plaats, verplaatste het doden van stieren zich naar

de bewoonde wereld en werd het een ritueel in plaats van een

middel van bestaan.

2.1 PREHISTORIE

Dat er in de prehistorie werd gejaagd op stieren, of dat er op zijn

minst een relatie bestond tussen de mens en de stier, is te bewijzen

door de prehistorische grotschilderingen, die in Spanje en Frankrijk

gevonden zijn, waarop stieren zijn afgebeeld. Enkele keren zijn er

P a g i n a

Er bestaan verschillende theorieën van verschillende personen over

de oorsprong en ontwikkeling van het stierenvechten in Spanje. De

één legt de oorsprong toe op de Romeinen, de ander zegt dat het

bij de Moren en weer een ander

schrijft dat het stierenvechten uit de mythen van de Oude Grieken

is ontstaan. De geschiedenis legt niets uit, maar wijst hooguit in de

juiste richting. Aan de hand van de geschiedenis van Spanje en na

llen en andere genoemde feiten kwam de

meest waarschijnlijke geschiedenis naar voren. Deze geschiedenis

Het stierenvechten is gebaseerd op eeuwenoude tradities van de

oermens uit de prehistorie, kent inderdaad overeenkomsten met de

mythen uit de tijd van de Oude Grieken en is beïnvloed door de

wrede middeleeuwen. In de corrida is nog altijd een structuur van

de drijfjacht uit de prehistorie te herkennen; eerst wordt het dier

ingesloten, dan wordt het afgemat en pas in de laatste instantie

benaderd door één man die het dier zal moeten doden. Maar al ver

voor het begin van onze jaartelling, als mensen zich blijvend gaan

vestigen op één plaats, verplaatste het doden van stieren zich naar

de bewoonde wereld en werd het een ritueel in plaats van een

Dat er in de prehistorie werd gejaagd op stieren, of dat er op zijn

elatie bestond tussen de mens en de stier, is te bewijzen

door de prehistorische grotschilderingen, die in Spanje en Frankrijk

gevonden zijn, waarop stieren zijn afgebeeld. Enkele keren zijn er

14 | P a g i n a

ook mensen bij afgebeeld als jager met een speer in de hand,

tegenover de stier die groot afgebeeld wordt waardoor hij macht en

kracht uitstraalt. Deze afbeeldingen zijn naar alle waarschijnlijkheid

gemaakt naar aanleiding van riten in verband met de dood, de

jacht, de vruchtbaarheid en het afweren van het kwaad.

Door de grote krachten waarover een stier beschikt staat de stier al

sinds de prehistorie symbool voor mannelijke kracht en

vruchtbaarheid. In de vroegere agrarische nederzettingen zagen de

voormalig nomadische volken de ejaculatie van een stier als een

heilig moment waarop de vruchtbaarheid van de aarde aanbeden

werd. Het doden van een wilde stier was dan ook een offerritueel.

In de prehistorie was de mens dus al bezig met het expres doden

van stieren.

2.2 GRIEKSE OUDHEID

Ook in de Minoïsche cultuur op Kreta, rond 1500 voor Christus,

bestond er een idee van stierenvechten, waarbij het ook hier om

een ritueel ging, in de vorm van een dans, waarbij de danser

herhaaldelijk op verschillende manieren over de rug van het di

een salto maakte. Ook bestaan er verscheidene mythen waarin

Afbeelding 1 - Grot van Altamira

ook mensen bij afgebeeld als jager met een speer in de hand,

egenover de stier die groot afgebeeld wordt waardoor hij macht en

kracht uitstraalt. Deze afbeeldingen zijn naar alle waarschijnlijkheid

gemaakt naar aanleiding van riten in verband met de dood, de

Door de grote krachten waarover een stier beschikt staat de stier al

sinds de prehistorie symbool voor mannelijke kracht en

vruchtbaarheid. In de vroegere agrarische nederzettingen zagen de

de ejaculatie van een stier als een

heilig moment waarop de vruchtbaarheid van de aarde aanbeden

werd. Het doden van een wilde stier was dan ook een offerritueel.

In de prehistorie was de mens dus al bezig met het expres doden

Ook in de Minoïsche cultuur op Kreta, rond 1500 voor Christus,

bestond er een idee van stierenvechten, waarbij het ook hier om

ging, in de vorm van een dans, waarbij de danser

herhaaldelijk op verschillende manieren over de rug van het dier

een salto maakte. Ook bestaan er verscheidene mythen waarin

15 | P a g i n a

stieren voorkomen. Een van de belangrijkste mythen was die van

Thesus, de Griek die op Kreta met succes de Minotaurus bestreed.

2.3 ROMEINSE TIJD

Toen de Romeinen Spanje binnentrokken, troffen ze er amfitheaters

aan, gevuld met duizenden mensen die naar het slachten

tijd offeren – van een stier kwamen kijken. Veel bronnen beweren

dat het stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Romeinen, dit is

slechts gedeeltelijk waar. De Romeinen hebben er enkel voor

gezorgd dat de inheemse gebruiken van het Iberisch schiereiland

zich vermengden met de stierencultus uit de Minoïsche cultuur van

Kreta. De Romeinen vonden het alleen leuk om ook eens een

gladiator tegenover een stier te zetten, afgekeken van de

Spanjaarden. Dat het stierenvechten een rechtstreekse voortzetting

zou zijn van de gladiatorengevechten van de Romeinen is dan ook

niet vol te houden. Daarbij komt ook dat de amfitheaters na de

inval van de Visigoten in 534 in verval raakten en het stierenvechten

toch vaak gewoon op een dorpsplein plaatsvond.

De Romeinen hebben er wel voor gezorgd dat het stierenvechten

zich over Europa verspreidde, waardoor er tot in Engeland de

zogenaamde stierenfeesten werden gehouden, die niet minder

wreed waren dan de echte Spaanse stierenvechten.

2.4 MIDDELEEUWEN

In de vijfde eeuw raakte Spanje betoverd door het stierenvechten,

waardoor het in de middeleeuwen echt deel ging uitmaken van de

Spaanse cultuur. In de middeleeuwen was Europa vies, wreed en

bijgelovig en niet alleen Spanje deed aan diermartelingen en ook

stieren waren niet de enige dieren die daaraan moesten geloven.

P a g i n a

stieren voorkomen. Een van de belangrijkste mythen was die van

Thesus, de Griek die op Kreta met succes de Minotaurus bestreed.

en ze er amfitheaters

aan, gevuld met duizenden mensen die naar het slachten – en in die

van een stier kwamen kijken. Veel bronnen beweren

dat het stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Romeinen, dit is

inen hebben er enkel voor

gezorgd dat de inheemse gebruiken van het Iberisch schiereiland

zich vermengden met de stierencultus uit de Minoïsche cultuur van

Kreta. De Romeinen vonden het alleen leuk om ook eens een

fgekeken van de

Spanjaarden. Dat het stierenvechten een rechtstreekse voortzetting

zou zijn van de gladiatorengevechten van de Romeinen is dan ook

niet vol te houden. Daarbij komt ook dat de amfitheaters na de

n en het stierenvechten

De Romeinen hebben er wel voor gezorgd dat het stierenvechten

zich over Europa verspreidde, waardoor er tot in Engeland de

zogenaamde stierenfeesten werden gehouden, die niet minder

In de vijfde eeuw raakte Spanje betoverd door het stierenvechten,

waardoor het in de middeleeuwen echt deel ging uitmaken van de

Spaanse cultuur. In de middeleeuwen was Europa vies, wreed en

bijgelovig en niet alleen Spanje deed aan diermartelingen en ook

stieren waren niet de enige dieren die daaraan moesten geloven.

16 | P a g i n a

Met de val van het Visigotische Rijk in 711, kwamen de Moren naar

Spanje die een nieuw element introduceerden in het stierenvechten

op het Iberisch Schiereiland. Zij vochten op dorpspleinen met de

stieren, die ze uitdaagden met een felgekleurde mantel. Dit spel is

overgenomen door de Spanjaarden en is een gebruik dat

hedendaags nog steeds uitgedragen wordt.

Vanaf het jaar duizend wordt het stierenvechten echt serieus. De

oudste beschrijving van een stierengevecht komt uit 1080, die

bedoeld was als feestelijkheid ter ere van het huwelijk tussen Don

Sancho de Estrada en Doña Urraca Flores in Avila. De deelnemers

waren uitsluitend edellieden, gekleed in uitbundig versierde

kostuums. Vanaf hun paard gingen zij de stieren te lijf met lansen en

speren en kwamen ze eigenlijk nooit van hun paard af. Niet omdat

het gevaarlijk zou zijn, maar vooral omdat het ongepast is voor de

adel om van hun paard af te stappen.

Afbeelding 2 – Stierenvechten op het dorpsplein

17 | P a g i n a

Gedurende honderden jaren werd bij iedere belangrijke gebeurtenis

een gevecht met stieren georganiseerd. De deelnemers konden op

die manier hun behendigheid, hun moed en hun kracht aan het volk

tonen. Hun rijkdom en prestige werden vooral uitgedrukt in het

aantal mooi geklede knechten die de deelnemer aan zijn zij had. Het

stierenvechten was dus niet voor de gewone burger, omdat die daar

geen geld voor had.

De keuze van een stier als tegenstander was tijdens deze

festiviteiten een manier om het Spaanse karakter van het ritueel te

benadrukken en daarmee ook dat waarvoor de stier symbool staat:

mannelijkheid en vruchtbaarheid.

2.5 VROEGMODERNE TIJD

Tijdens de Renaissance in de vijftiende en zestiende eeuw komt er

opnieuw belangstelling voor de Griekse en de Romeinse cultuur.

Spanje was ondertussen het rijkste en machtigste land geworden

van Europa, waardoor het land kon voortbestaan zonder invloeden

vanuit andere landen. Het stierenvechten beleefde in deze tijd hun

hoogtepunt, ondanks dat de ridderlijke activiteiten in de rest van

Europa als achterhaald werden beschouwd. Nog altijd was het de

adel die zich bezighield met het stierenvechten, maar voor hen

werd het steeds minder vanzelfsprekend om hun leven te wagen op

het plein. Al snel was het de arme adel die zich geroepen voelde het

stierenvechten in stand te houden, ook omdat zij hier betaald voor

kregen. Echter, dit deden zij te voet in plaats van te paard. Voor een

paard hadden zij immers geen geld.

In het begin van de zeventiende eeuw waren het de helpers van de

edellieden die eigenlijk de show stalen van hun heer en zelf de

stieren gingen uitdagen met kunstige manoeuvres met hun mantels

en stokken. Dat was een grote shock aangezien er inmiddels een

P a g i n a

Gedurende honderden jaren werd bij iedere belangrijke gebeurtenis

een gevecht met stieren georganiseerd. De deelnemers konden op

kracht aan het volk

tonen. Hun rijkdom en prestige werden vooral uitgedrukt in het

aantal mooi geklede knechten die de deelnemer aan zijn zij had. Het

stierenvechten was dus niet voor de gewone burger, omdat die daar

tier als tegenstander was tijdens deze

festiviteiten een manier om het Spaanse karakter van het ritueel te

benadrukken en daarmee ook dat waarvoor de stier symbool staat:

vijftiende en zestiende eeuw komt er

opnieuw belangstelling voor de Griekse en de Romeinse cultuur.

Spanje was ondertussen het rijkste en machtigste land geworden

van Europa, waardoor het land kon voortbestaan zonder invloeden

ierenvechten beleefde in deze tijd hun

hoogtepunt, ondanks dat de ridderlijke activiteiten in de rest van

Europa als achterhaald werden beschouwd. Nog altijd was het de

adel die zich bezighield met het stierenvechten, maar voor hen

anzelfsprekend om hun leven te wagen op

het plein. Al snel was het de arme adel die zich geroepen voelde het

stierenvechten in stand te houden, ook omdat zij hier betaald voor

kregen. Echter, dit deden zij te voet in plaats van te paard. Voor een

In het begin van de zeventiende eeuw waren het de helpers van de

edellieden die eigenlijk de show stalen van hun heer en zelf de

stieren gingen uitdagen met kunstige manoeuvres met hun mantels

angezien er inmiddels een

18 | P a g i n a

redelijk strak reglement was opgesteld waarvan nu ineens werd

afgeweken. Het stierenvechten was toch alleen voor de adel

bedoeld? Het antwoord op deze vraag was in die tijd bevestigend.

Er werd veel geklaagd over de deelname van het gewone volk,

omdat de deelnemers alleen maar voor het geld mee zouden doen.

Daar kwam ook nog eens bij dat Spanje in 1700 een nieuw

koningshuis kreeg, de Bourbons, dat veel invloed op het

stierenvechten kreeg. De Bourbons waren van Franse afkomst en

introduceerden Franse gewoonten in Spanje. Het stierenvechten

paste niet in het plaatje van de Franse verfijning. De koning

weigerde aanwezig te zijn bij een stierengevecht, ook al was dat

gevecht georganiseerd ter ere van een koninklijk feest. Hij

vaardigde zelfs een verbod uit op het houden van stierengevechten.

Ook de katholieke kerk deed pogingen om het stierenvechten te

verbieden. Beide verboden hielden geen stand, maar droegen er

wel aan bij dat het stierenvechten minder populair werd.

Dat het stierenvechten kon blijven voortbestaan in deze tijd, komt

volgens veel Spaanse filosofen doordat Spanje nooit een Verlichting

heeft gekend. Tijdens de Verlichting zouden elders in Europa de

normen en waarden zijn versoepeld, evenals dat het verstand een

belangrijke rol ging spelen en het gevoel op de achtergrond

geplaatst werd. Doordat dit niet in Spanje is gebeurd, zijn de

Spanjaarden doorgegaan met stierenvechten.

In de loop van dezelfde eeuw begon het stierenvechten steeds

serieuzer te worden. Het gevecht begon een steeds vastere vorm

aan te nemen en er werd al volgens een vaste volgorde gewerkt.

Eerst moest de stier worden uitgetest met een cape, dan werd hij

geconfronteerd met de paarden, daarna volgden de speren en ten

slotte het duel dat eindigde met een doodssteek. Professionele

stierenvechters, toreros, kregen zelfs het alleenrecht op het

19 | P a g i n a

uitvoeren van het stierenvechten. De hoofdrol binnen het gevecht

wisselde: de man die te voet tegen de stier vocht werd de

hoofdrolspeler en de ruiter zijn helper. Deze mannen namen zelfs

artiestennamen aan en ontwikkelden een eigen stijl. Het publiek

kwam niet alleen naar het spektakel kijken, maar kwamen om hun

favoriete stierenvechter te zien vechten. De adel trok zich terug

naar hun landgoederen waar de stieren werden gefokt.

In de negentiende eeuw ontstaat de corrida de toros, het

stierenvechten zoals we het nu ook kennen. In 1804 schreef de

torero Pepe-Hillo (Francisco Romero) een boek genaamd

“Tauromaquia”, waarin hij de regels, normen en waarden van het

stierenvechten heeft vastlegt. Een van de eerste handleidingen voor

stierenvechters waarin hij ook schrijft ook over de veranderingen

die zijn opgetreden in de loop van de tijd. Het beschrijft de corrida

als een logisch geheel waarin ieder onderdeel van het gevecht zijn

eigen functie heeft. In dezelfde eeuw worden deze regels als

officiële wet erkend.

Afbeelding 3 – La Muerte de Pepe-Hillo (De dood van Pepe-Hillo)

20 | P a g i n a

De inleiding van de “Tauromaquia” boek vertelt dat het onmogelijk

zou zijn door een stier geraakt te worden als men zich aan de

uitgangspunten hield zoals ze in het boek beschreven waren. Een

nogal gedurfde bewering aangezien hij zelf de dood vond in de

arena.

2.6 TWINTIGSTE EEUW

In de voorgaande eeuwen waren er veel toreros gestorven in

arena doordat de stier hen de baas was, in plaats van andersom.

Ondanks de ongelukken die gebeurden werd het stierenvechten in

het begin van de twintigste eeuw opnieuw heel populair. Er was

veel rivaliteit tussen de beste toreros: iedereen wilde zijn d

zien tegenover de meest gevaarlijke stieren om populariteit te

verwerven.

Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) waren de corridas

verboden. Franco die door deze burgeroorlog aan de macht kwam

was tegen de monarchie. Gekeken naar de geschiedenis van het

stierenvechten waren de corridas volgens Franco een typisch

spektakel van de koningen en de aristocratie. Daar wilde hij

onmiddellijk vanaf.

De Spaanse Burgeroorlog was dan ook een ramp voor Spanje. Niet

alleen omdat het oorlog was, maar ook doordat er in die periode

ontzettend veel slachtoffers vielen door het stierenvechten. Zowel

stierenvechters als stierenfokkers werden gefusilleerd zonder dat zij

een eerlijk rechtelijk proces hadden gehad. Ondanks deze vreselijke

taferelen werden er alsnog corridas georganiseerd. Echter, deze

corridas vonden vooral in Frankrijk plaats, waardoor het

stierenvechten in Frankrijk steeds populairder werd. In Spanje

vonden wel enkele corridas plaats tegen het verbod van Franco in,

waaruit ook meestal fusillades volgden. Het publiek bleef ook

De inleiding van de “Tauromaquia” boek vertelt dat het onmogelijk

tier geraakt te worden als men zich aan de

uitgangspunten hield zoals ze in het boek beschreven waren. Een

nogal gedurfde bewering aangezien hij zelf de dood vond in de

In de voorgaande eeuwen waren er veel toreros gestorven in de

arena doordat de stier hen de baas was, in plaats van andersom.

Ondanks de ongelukken die gebeurden werd het stierenvechten in

het begin van de twintigste eeuw opnieuw heel populair. Er was

veel rivaliteit tussen de beste toreros: iedereen wilde zijn ding laten

zien tegenover de meest gevaarlijke stieren om populariteit te

1939) waren de corridas

verboden. Franco die door deze burgeroorlog aan de macht kwam

denis van het

stierenvechten waren de corridas volgens Franco een typisch

spektakel van de koningen en de aristocratie. Daar wilde hij

De Spaanse Burgeroorlog was dan ook een ramp voor Spanje. Niet

doordat er in die periode

ontzettend veel slachtoffers vielen door het stierenvechten. Zowel

stierenvechters als stierenfokkers werden gefusilleerd zonder dat zij

een eerlijk rechtelijk proces hadden gehad. Ondanks deze vreselijke

g corridas georganiseerd. Echter, deze

corridas vonden vooral in Frankrijk plaats, waardoor het

stierenvechten in Frankrijk steeds populairder werd. In Spanje

vonden wel enkele corridas plaats tegen het verbod van Franco in,

volgden. Het publiek bleef ook

21 | P a g i n a

massaal terugkeren naar de corridas tijdens de Spaanse

Burgeroorlog als blijk van steun voor het behouden van een

Spaanse traditie en als protest tegen Franco.

Na de Spaanse Burgeroorlog kwam het stierenvechten in Spanje

weer naar de voorgrond. Dit gebeurde mede doordat het verbod op

de corridas was opgeheven, ondanks dat Franco, die nu aan de

macht was in Spanje, eigenlijk tegen het stierenvechten was. De

dictatuur van Franco steunde het stierenvechten zelfs, als een echte

Spaanse traditie, hoewel Franco geen aficionado, liefhebber, van de

corridas was. Goede toreros kregen nu de kans om

naamsbekendheid te verwerven en om door te breken in de wereld

van het stierenvechten. De meest spectaculaire gevechten deden

zich voor en het publiek vond het geweldig.

Vanaf de jaren zeventig werden de corridas minder spectaculair

doordat de kwaliteit van de stieren hard achteruit liep. De

stierenfokkers hadden eerder dollartekens voor hun ogen dan dat

zij dachten aan het stierenvechten als kunst. In plaats van kwaliteit

werd kwantiteit voorop geplaatst. Het ging de stierenfokkers niet

meer om de eer dat hun stier gebruikt werd voor een gevecht, maar

om het geld dat ze voor de stier kregen, gemiddeld zo’n drieduizend

gulden. Doordat de stieren niet meer zo spectaculair in de arena

verschenen liep de belangstelling voor de corrida terug en kreeg

het zelfs een slechte reputatie. Een aantal bekende toreros stopten

in die periode met optreden. Ook kranten zetten hun vraagtekens

bij het stierenvechten als cultureel feest. Opnieuw werd er met een

kritische blik naar het stierenvechten gekeken.

In de loop van de jaren tachtig is er weer meer belangstelling voor

de corrida. Het stierenvechten wordt vooral populair onder de

jongeren die ook naar de corridas komen kijken. Voor hen lijkt het

ontzettend stoer om iemand tegenover een stier te zien staan. Er

22 | P a g i n a

verschijnen tijdschriften over de corridas en ook is er vraag naar

boeken over het stierenvechten. Daarnaast was er ook een grote

interesse vanuit de politiek. Landelijke kranten brengen regelmatig

verslagen uit over de corridas en op de Spaanse nationale televisie

komt een wekelijks programma over de actualiteit van de corrida.

Ook ontstaan er in Spanje Escuelas Taurinas, de zogenaamde

stierenvechtersscholen, waar jongeren de basisregels van het

stierenvechten leren en zich kunnen voorbereiden op een carrière

als torero.

Deze nieuwe belangstelling ontstaat doordat er veel toreros het

loodje legden. Deze tragedies leken de belangstelling voor de

corridas alleen maar te doen toenemen. Hoe dat kan en wat deze

mensen bezielde heeft niemand kunnen verklaren. In elke corrida

wordt bloed vergoten, vaak van de stier en soms ook van de torero.

Dit maakt deel uit van het ritueel. De ongelukken deden de

aficionados blijkbaar plots beseffen dat achter het oppervlakkige

spektakel van de corrida een heel andere werkelijkheid schuilging.

Een werkelijkheid van mythen, vaan eeuwenoude riten, waar de

door nog steeds duidelijk aanwezig is. Het publiek besefte dat de

corrida niets met sport te maken heeft. De corrida is een spektakel

dat volkomen tijdloos is.

2.7 HET STIERENVECHTEN NU

In de voorgaande eeuwen gold het stierenvechten als

volksvermaak. Alles dat een stier moest ondergaan werd als

normaal beschouwd. In de twintigste eeuw is men het anders

zien. Voor het eerst is het ook het volk dat bedenkt dat ze naar iets

wreeds zitten te kijken. Toch was het stierenvechten aan het begin

van deze eeuw populairder dan ooit in Spanje. Dit komt mede door

de opkomst van de nieuwe media in de jaren tachtig van de vorige

verschijnen tijdschriften over de corridas en ook is er vraag naar

boeken over het stierenvechten. Daarnaast was er ook een grote

itiek. Landelijke kranten brengen regelmatig

verslagen uit over de corridas en op de Spaanse nationale televisie

komt een wekelijks programma over de actualiteit van de corrida.

, de zogenaamde

len, waar jongeren de basisregels van het

stierenvechten leren en zich kunnen voorbereiden op een carrière

Deze nieuwe belangstelling ontstaat doordat er veel toreros het

loodje legden. Deze tragedies leken de belangstelling voor de

lleen maar te doen toenemen. Hoe dat kan en wat deze

mensen bezielde heeft niemand kunnen verklaren. In elke corrida

wordt bloed vergoten, vaak van de stier en soms ook van de torero.

Dit maakt deel uit van het ritueel. De ongelukken deden de

lijkbaar plots beseffen dat achter het oppervlakkige

spektakel van de corrida een heel andere werkelijkheid schuilging.

Een werkelijkheid van mythen, vaan eeuwenoude riten, waar de

door nog steeds duidelijk aanwezig is. Het publiek besefte dat de

iets met sport te maken heeft. De corrida is een spektakel

In de voorgaande eeuwen gold het stierenvechten als

volksvermaak. Alles dat een stier moest ondergaan werd als

ste eeuw is men het anders gaan

zien. Voor het eerst is het ook het volk dat bedenkt dat ze naar iets

wreeds zitten te kijken. Toch was het stierenvechten aan het begin

van deze eeuw populairder dan ooit in Spanje. Dit komt mede door

we media in de jaren tachtig van de vorige

23 | P a g i n a

eeuw, die beelden van het stierenvechten over de hele wereld

verspreidde. Ook wordt de belangstelling gewekt door de Escuelas

Taurinas, die sterk verbeterd zijn sinds het ontstaan in de jaren

tachtig. Door deze scholen is het leren stierenvechten toegankelijk

geworden voor iedereen. Tot in de jaren vijftig en zestig leerden de

toreros pas in de arena hoe zij een stier moesten bevechten, voor

een enorm publiek dus. Alleen de rijke mensen onder hen konden

het zich veroorloven om een stierenfokkerij op te bouwen, met een

eigen arena in de achtertuin om daar te oefenen op eigen stieren.

Door de komst van de Escuelas Taurinas is het in Spanje heel

normaal dat iemand gaat leren stierenvechten. Zoals de één zou

gaan voetballen, gaat de ander leren stierenvechten.

Dat de corrida in populariteit is gestegen betekent niet dat dit

alleen in positieve zin is gebeurd. Naast de echte aficionados die

zich in kleine cafeetjes rondom de arena’s samenvoegen bestaan er

ook groepen mensen die zich expliciet tegen het stierenvechten

keren en daar ook actief voor uitkomen. Dit gebeurt onder andere

door middel van massale protesten die plaatsvinden voor de arena,

vaak tijdens een bepaalde festiviteit die met stierenvechten te

maken heeft. Ook richten zij antistierenvechten comités op. Er

bestaat zelfs een internationaal antistierenvechten comité dat zich

wereldwijd inzet om het stierenvechten te verbieden en af te

schaffen. Toch is dat nog (steeds) niet gelukt.

24 | P a g i n a

3 HET STIERENVECHTE

In het vorige hoofdstuk werd de geschiedenis van het

stierenvechten beschreven, waaruit blijkt dat het stierenvechten

deel is gaan uitmaken van de Spaanse cultuur met wortels die diep

in de geschiedenis gegrond zijn. Maar als men het over

stierenvechten heeft gaat het vaak over de corrida en zo is dat ook

geweest in het vorige hoofdstuk, terwijl dit niet de enige manier is

van stierenvechten. Er zijn ook minder bekende vormen,

bijvoorbeeld stierenfeesten, die misschien wel even wreed of zelfs

wreder zijn dan de corrida de toros. Naast de corrida gaat dit

hoofdstuk ook over de minder bekende stierengevechten en

stierenfeesten.

3.1 DE CORRIDA

In de vroege ochtend op de dag van het gevecht beginnen de

voorbereidingen met het koppelen van de stieren aan de

matadores, wat gebeurt door middel van loting. De corrida vindt

meestal plaats aan het eind van de middag of aan het begin van de

avond en bestaat uit zes gevechten, door drie matadores. Dat

betekent dat zij ieder tegenover twee stieren zullen komen te staan.

De meest ervaren torero gaat als eerste de ring in en de minst

ervaren als laatste. De stieren arriveren vaak later op de dag om ze

zo lang mogelijk in een natuurlijke omgeving te kunnen houden.

De corrida staat onder leiding van een president. Hij bepaal

wanneer er een nieuwe fase begint en wanneer die fase over is. Een

gevecht bestaat uit drie fasen, tercios genaamd, die worden

aangekondigd door een trompetgeluid. De president beslist niet

3 HET STIERENVECHTEN

In het vorige hoofdstuk werd de geschiedenis van het

stierenvechten beschreven, waaruit blijkt dat het stierenvechten

deel is gaan uitmaken van de Spaanse cultuur met wortels die diep

in de geschiedenis gegrond zijn. Maar als men het over

eft gaat het vaak over de corrida en zo is dat ook

geweest in het vorige hoofdstuk, terwijl dit niet de enige manier is

van stierenvechten. Er zijn ook minder bekende vormen,

bijvoorbeeld stierenfeesten, die misschien wel even wreed of zelfs

n de corrida de toros. Naast de corrida gaat dit

hoofdstuk ook over de minder bekende stierengevechten en

In de vroege ochtend op de dag van het gevecht beginnen de

voorbereidingen met het koppelen van de stieren aan de

, wat gebeurt door middel van loting. De corrida vindt

meestal plaats aan het eind van de middag of aan het begin van de

avond en bestaat uit zes gevechten, door drie matadores. Dat

betekent dat zij ieder tegenover twee stieren zullen komen te staan.

De meest ervaren torero gaat als eerste de ring in en de minst

ervaren als laatste. De stieren arriveren vaak later op de dag om ze

zo lang mogelijk in een natuurlijke omgeving te kunnen houden.

De corrida staat onder leiding van een president. Hij bepaalt

wanneer er een nieuwe fase begint en wanneer die fase over is. Een

genaamd, die worden

aangekondigd door een trompetgeluid. De president beslist niet

25 | P a g i n a

alleen over het begin en het einde, maar beslist ook over de

prestatie van de torero.

Het spektakel begint met een optocht, el paseíllo, waarin alle

deelnemers gekleed in traditionele achttiende-eeuwse kostuums

hun intrede maken in de arena. De drie toreros zijn gemakkelijk te

onderscheiden door het goud van hun “Traje de Luces”, de kleur

van het licht (de zon is het middelpunt), in tegenstelling tot de

mindere stierenvechters, de “Toreros de la Plata”, stierenvechters

van zilver.

3.1.1 SUERTE DE VARAS

Op het teken van de president wordt de stier in de arena losgelaten.

Hiermee begint het eerste tercio, de “Suerte de Varas”. Enkele

assistenten van de matador, de subalternos of peones, leiden de

stier af met hun grote cape; de capote. De bedoeling hiervan is dat

de matador een indruk krijgt van de vechtlust, intelligentie en

kracht van het dier doordat de stier flink wordt uitgedaagd. Soms

blijkt dat de stier niet tot vechten in staat is, omdat hij te zwak is of

geen zin heeft en er misschien wel gewoon bij gaat liggen. In dat

geval zwaait de president met een groene doek en wordt de stier

buiten de arena geleid. Voor de fokker van de stier wordt dit als een

grote schande gezien.

Vervolgens betreden de picadores de arena. Zittend op hun

geblinddoekte en met een zwaar harnas beschermde paarden

dagen de picadores de stier uit het paard aan te vallen. Vandaar dat

het paard ook flink beschermd wordt, omdat zonder dat harnas er

waarschijnlijk meer paarden zouden sterven dan stieren. Zodra de

stier het paard aanvalt, steekt de picador een lans in de nek van de

stier, net achter de morillo, een berg spieren in de nek van de stier.

26 | P a g i n a

Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar de morillo gestopt, zodat de

stier aanzienlijk verzwakt door verlies van enorm veel bloed. De

stier zal zijn hoofd nu niet meer omhoog kunnen krijgen, wat het

voor de matador gemakkelijker maakt de stier te doden.

3.1.2 SUERTE DE BANDERILLAS

Nu de stier voldoende verzwakt is begint de tweede tercio, de

“Suerte de Banderillas”. In deze tercio probeert de matador of één

van zijn assistenten, in deze fase banderilleros genoemd, om twee

banderillas in de nek van de stier te steken. Banderillas zijn

versierde stokken die ongeveer even groot zijn als de arm van een

volwassen man, met aan het eind twee weerhaken. De matador of

zijn banderilleros moeten door lichaamsbeweging en hun stem de

stier tot een aanval zetten, waarna de banderillas per paar in de

Afbeelding 4 – Suerte de Varas: het uitdagen van de stier met de capote.

27 | P a g i n a

nekspier van de rennende stier kunnen worden gestoken. Meestal

gebeurt dit drie keer. Was het in de eerste tercio nog de bedoeling

de stier te verzwakken, is het in de tweede tercio de bedoeling om

de stier weer op te fokken om ervoor te zorgen dat de stier blijft

aanvallen.

3.1.3 SUERTE DE MATAR

Na de banderillas begint de laatste tercio, de “Suerte de Matar”. De

matador gaat weer opnieuw de ring in met een kleine rode doek, de

muleta, en een zwaard. Stieren zijn in feite kleurenblind, dus dat de

rode kleur van de muleta woede op zou wekken bij de stier is een

misverstand. Alleen het gewapper van de muleta is al voldoende om

de stier flink kwaad te krijgen. De rode kleur is enkel een kwestie

van traditie, waarschijnlijk omdat de muleta het rood van het bloed

Afbeelding 5 – Suerte de Banderillas: het plaatsen van de banderillas in de morillo

28 | P a g i n a

van de stier maskeert. De muleta wordt gebruikt om de stier naar

de matador toe te lokken, zodat de matador zijn controle over de

stier kan laten zien. De stier zal de doek blijven volgen waardoor de

matador de stier bepaalde bewegingen kan laten maken. In deze

fase kan de matador de sympathie van het publiek winnen of

verliezen. Stellen de bewegingen van de stier niet zoveel voor, dan

kan het publiek de matador uitfluiten. Is het publiek wel tevreden

over de bewegingen dan kan het publiek dat laten blijken door te

applaudisseren of door “¡Olé!” te roepen.

Na ongeveer acht minuten vindt de voorzitter het wel mooi geweest

en wordt het trompetsignaal gegeven. Het is tijd voor “La hora de

verdad”, het uur van de waarheid en dus het doden van de stier.

Hiervoor heeft de matador een zwaard, de zogenaamde estoque.

Afbeelding 6 – Suerte de Matar: het uitdagen met de muleta, gevolgd door de estocada.

29 | P a g i n a

De bedoeling is dat hij deze tussen de schouderbladen van de stier

moet steken. Deze doodsteek heet de estocada. Als dit goed

gebeurt dan wordt de stier in het hart getroffen en dan volgt de

dood vrijwel onmiddellijk. In de meeste gevallen mist het zwaard

doel, maar raakt het een ader of de longen en soms zitten de ribben

in de weg. Dan moet het zwaard opnieuw gebruikt worden. A

maximale lengte van 20 minuten wordt overschreden klinkt er

opnieuw een trompetsignaal zodat de matador weet dat het tijd is

om door te pakken. Na drie minuten klinkt er weer een

trompetsignaal en als de stier na het derde signaal nog niet dood is

moeten de matador en zijn assistenten de ring verlaten. De stier

wordt dan de arena uitgeleid en achter de schermen zal hij alsnog

worden gedood. Dit is natuurlijk slecht voor de naam van de

matador en de matador zal dan ook altijd trachten de stier te doden

vóór het eerste trompetsignaal.

Als de stier is omgevallen mag het publiek een oordeel geven over

de prestatie door middel van zakdoeken. Uiteindelijk beslist de

president over de beloning van de torero. Dit kan een oor zijn, of

misschien zelfs beide oren en in een heel uitzonderlijk geval zelfs de

staart. Heeft de torero twee oren verdiend, dan zal hij op schouders

door de arena gedragen worden. Als het publiek vindt dat de stier

een goede prestatie heeft geleverd, kan het de president vragen

een blauwe doek te tonen zodat het lichaam van de stier een

ereronde mag maken door de arena. Voor de fokker van de stier is

dit een enorm grote eer.

3.2 STIERENGEVECHTEN

In de geschiedenis van het stierenvechten zijn al vrij duidelijk

verschillende vormen te herkennen. De eerste afwijking is te zien bij

de Grieken met hun zogenaamde stierensprong. Deze vorm wordt

P a g i n a

De bedoeling is dat hij deze tussen de schouderbladen van de stier

. Als dit goed

gebeurt dan wordt de stier in het hart getroffen en dan volgt de

dood vrijwel onmiddellijk. In de meeste gevallen mist het zwaard

doel, maar raakt het een ader of de longen en soms zitten de ribben

in de weg. Dan moet het zwaard opnieuw gebruikt worden. Als de

maximale lengte van 20 minuten wordt overschreden klinkt er

opnieuw een trompetsignaal zodat de matador weet dat het tijd is

om door te pakken. Na drie minuten klinkt er weer een

trompetsignaal en als de stier na het derde signaal nog niet dood is

eten de matador en zijn assistenten de ring verlaten. De stier

wordt dan de arena uitgeleid en achter de schermen zal hij alsnog

worden gedood. Dit is natuurlijk slecht voor de naam van de

matador en de matador zal dan ook altijd trachten de stier te doden

Als de stier is omgevallen mag het publiek een oordeel geven over

de prestatie door middel van zakdoeken. Uiteindelijk beslist de

president over de beloning van de torero. Dit kan een oor zijn, of

n en in een heel uitzonderlijk geval zelfs de

staart. Heeft de torero twee oren verdiend, dan zal hij op schouders

door de arena gedragen worden. Als het publiek vindt dat de stier

een goede prestatie heeft geleverd, kan het de president vragen

doek te tonen zodat het lichaam van de stier een

ereronde mag maken door de arena. Voor de fokker van de stier is

In de geschiedenis van het stierenvechten zijn al vrij duidelijk

nnen. De eerste afwijking is te zien bij

de Grieken met hun zogenaamde stierensprong. Deze vorm wordt

30 | P a g i n a

hedendaags ook nog beoefend, voornamelijk in Zuid-Frankrijk, maar

is ook vaak in Spanje te zien waar het ook zijn oorsprong heeft. Men

noemt het de recortadores, geweldloze stierengevechten waarbij

een groep van ongeveer vier mensen zich met een stier in de ring

bevindt. Allen proberen ze de stier naar zich toe te lokken om op

het laatste moment weg te springen of om een salto over het dier

te maken. Geen druppel bloed wordt verspild.

In Portugal denkt men ook een heel vriendelijke vorm van

stierenvechten te hebben. In dit land heeft nog geen enkel publiek

een stier zien doodgaan tijdens het stierenvechten, omdat het

publiekelijk doden van dieren illegaal is in Portugal. De stier wordt

uiteindelijk wel gedood, maar dit gebeurt pas achter de schermen,

in het slachthuis. Na een gevecht wordt de zwakke uitgeputte stier

Afbeelding 7 – Recortadores: een salto maken over een stier

31 | P a g i n a

uit de arena gelokt door een kudde tamme stieren. Een ander

belangrijk verschil is dat het stierenvechten in Portugal altijd vanaf

een paard gebeurt, zoals dat ook gebeurde in de middeleeuwen

toen de adel zich te goed voelde om de arena te voet te betreden.

Het stierenvechten wat alleen vanaf een paard gebeurt zoals in

Portugal, heet rejoneos of corrida de rejones genoemd.

Omdat er bij de rejoneos vanaf paard gevochten wordt, is het een

logische gedachte dat niet alleen de stier, maar ook het paard er

niet ongeschonden vanaf komt. De paarden die hiervoor gebruikt

worden dragen wel stevige harnassen die als bescherming moeten

dienen, maar alsnog kunnen de horens van de stier de paardenhuis

bereiken, waardoor het paard ook diepe verwondingen op kan

lopen. Dit kan natuurlijk ook gebeuren tijdens een corrida, maar bij

een rejoneo loopt het paard meer gevaar, evenals zijn berijder. De

berijder moet niet alleen de stier flink te grazen nemen, maar ook

Afbeelding 8 – Rejoneo; dit keer een paard zonder beschermend harnas

32 | P a g i n a

het doodsbange, verblinde paard in bedwang zien te houden. De

rejoneos vergen iets meer kunde dan de reguliere corridas.

Ook zijn er nog de novilladas die eigenlijk nog het minst verschillen

van de corrida. Bij de novilladas worden stieren bevochten van drie

à vier jaar oud die er nog echt heel klein uit zien in vergelijking met

de stieren bij de corridas die maximaal zes jaar oud zijn. De

stierenvechters die deze jonge stieren, de novillas, zullen bevechten

zijn amateurs en hebben nog geen alternativa, een soort examen,

afgelegd om een professioneel stierenvechter te mogen zijn. De

novilladas kunnen zowel met als zonder picadores verlopen, maar

voor het einde van de stier zal dit weinig uitmaken. In beide

gevallen wordt de stier gewoon gedood.

3.3 STIERENFEESTEN

In de stierenvechtlanden vinden jaarlijks ontzettend veel

stierenfeesten plaats, de zogenaamde fiestas con toros, waarvan de

meeste in Spanje dat de meeste officiële fiestas kent. In de Zuid

Amerikaanse landen maken ze hier vaak combinaties van en kennen

ze weinig vaste feesten die helemaal aan het bevechten van een

stier worden gewijd. Tijdens een fiesta wordt er met stieren en

andere dieren gevochten, die uiteindelijk gedood zullen worden. Dit

gebeurt in de naam van een patroonheilige. Het is dus een soort van

offer die gemaakt wordt, net zoals in de prehistorie. In iedere

Spaanse regio bestaan er dierenbeschermingswetten die alle dieren

beschermen tegen dierenmishandeling tijdens stierengevechten en

andere evenementen, behalve de runderen. Dit leidt ertoe dat

tijdens dorpsfeesten nog altijd stieren worden gebruikt als offer en

op de meest gekke manieren behandeld of volgens velen

mishandeld worden.

het doodsbange, verblinde paard in bedwang zien te houden. De

corridas.

die eigenlijk nog het minst verschillen

van de corrida. Bij de novilladas worden stieren bevochten van drie

à vier jaar oud die er nog echt heel klein uit zien in vergelijking met

maal zes jaar oud zijn. De

stierenvechters die deze jonge stieren, de novillas, zullen bevechten

, een soort examen,

afgelegd om een professioneel stierenvechter te mogen zijn. De

zonder picadores verlopen, maar

voor het einde van de stier zal dit weinig uitmaken. In beide

In de stierenvechtlanden vinden jaarlijks ontzettend veel

, waarvan de

meeste in Spanje dat de meeste officiële fiestas kent. In de Zuid-

Amerikaanse landen maken ze hier vaak combinaties van en kennen

ze weinig vaste feesten die helemaal aan het bevechten van een

wordt er met stieren en

andere dieren gevochten, die uiteindelijk gedood zullen worden. Dit

gebeurt in de naam van een patroonheilige. Het is dus een soort van

offer die gemaakt wordt, net zoals in de prehistorie. In iedere

eschermingswetten die alle dieren

beschermen tegen dierenmishandeling tijdens stierengevechten en

andere evenementen, behalve de runderen. Dit leidt ertoe dat

tijdens dorpsfeesten nog altijd stieren worden gebruikt als offer en

ehandeld of volgens velen

33 | P a g i n a

In Pamplona worden ieder jaar in juli stieren naar de arena gejaagd

waar ze ’s avonds gedood worden tijdens een corrida. Dit heet een

encierro, ofwel stierenrennen. Een menigte jaagt ze door de

straten, die met houten hekken worden afgezet alsof het een

renbaan is. In Catalonië en Valencia vinden ze ook plaats, maar

onder een andere naam, namelijk de Correbous.

In Valencia kent men ook de Fiestas de Toro de Agua, daar de Bous

al Mar genoemd, ofwel de stier naar de zee. Jonge stieren worden

meerdere keren het water ingejaagd en er weer uitgetrokken. Dit

gaat net zo lang door tot de stieren van uitputting instorten, sterven

aan een hartaanval van de stress of zelfs door verdrinking aan hun

einde komen.

Bij de Fiestas de Toro de Cuerda worden de stieren aan een touw

dat vastgebonden zit aan de horens door de straten gesleurd. Het

publiek mag de stier op allerlei manieren pijn doen, als een soort

van zondebok. Aan het eind van de rit wordt de stier doodgestoken

of doodgeschoten. De Fiestas de Toro de Cuerda vinden vooral

plaats in Andalusië.

Een feest dat verboden is in vele Spaanse regio’s is de Fiesta de

Toro de Fuego, het feest van de vuurstier, maar komen toch vaak

voor tijdens fiestas in vele dorpen rondom Valencia. Bij dit feest

Afbeelding 9 – Encierros: met zijn allen achter de stieren aan

34 | P a g i n a

krijgt de stier een metalen constructie op zijn horens met daarop

pekbollen of ander brandbaar materiaal, wat in brand wordt

gestoken. Soms wordt er ook vuurwerk op de metalen constructie

bevestigd en de stier krijgt zelfs regelmatig vuurwerk naar zijn

horens gegooid. Hierdoor slaat de stier in paniek op hol, waardoor

het vuur wordt aangewakkerd. Door het vuur kan de stier

brandwonden oplopen op zijn kop en in zijn nek, wat toch vaak

voorkomen moet worden door de stier met modder in te smeren.

Dit is geen zekerheid dat de stier ook echt geen brandwonden op

zal lopen.

Dat

Afbeelding 10 – Fiesta de Toro de Fuego

35 | P a g i n a

4 VECHTSTIEREN

Voor het stierenvechten is in de loop der jaren een speciaal ras

gefokt dat uitstekend geschikt is voor het stierenvechten. Het ra

tot stand gekomen uit inheemse rassen van het Iberisch

Schiereiland. Sommige deskundigen durven zelfs te beweren dat

het ras een rechtstreekse afstammeling is van de Uro, een

uitgestorven ras uit de prehistorie. Andere deskundigen beweren

dat hij ‘slechts’ een ras is uit velen.

Wat in ieder geval zeker is, is dat de stieren dappere, sterke en

fysiek grote dieren zijn met twee grote horens en een krachtige

achterhand dat zorgt voor een goede voorwaartse beweging.

Gedurende de hele geschiedenis van het stierenvechten zijn de

stieren op deze eigenschappen doorgefokt. Overal in Spanje

ontstonden daardoor verschillende soorten en maten van deze

dieren, wat ertoe leidde dat er in de verschillende regio’s

verschillende stieren zijn ontstaan. Dit kwam weer doordat elke

regio zich focuste op een bepaalde eigenschap van een stier. In de

ene regio vonden ze de compactheid voor soepele bewegingen, met

een sterk karakter belangrijker dan de kolossale stieren die met hun

grote gewicht door over het arenazand kwamen denderen.

4.1 GANADERÍAS

Ook vandaag de dag bestaan er nog verschillende soorten stieren

en daardoor ook verschillende soorten fokkerijen , in het Spaans de

ganaderías. Als er een stier wordt uitgekozen van een bepaalde

ganadería is dat een grote eer voor de eigenaar, een stempel

werk. Als een stier dan ook in de arena een goede prestatie heeft

verricht kan het geluk voor de eigenaar helemaal niet meer stuk.

P a g i n a

Voor het stierenvechten is in de loop der jaren een speciaal ras

gefokt dat uitstekend geschikt is voor het stierenvechten. Het ras is

tot stand gekomen uit inheemse rassen van het Iberisch

Schiereiland. Sommige deskundigen durven zelfs te beweren dat

het ras een rechtstreekse afstammeling is van de Uro, een

uitgestorven ras uit de prehistorie. Andere deskundigen beweren

Wat in ieder geval zeker is, is dat de stieren dappere, sterke en

fysiek grote dieren zijn met twee grote horens en een krachtige

achterhand dat zorgt voor een goede voorwaartse beweging.

Gedurende de hele geschiedenis van het stierenvechten zijn de

n op deze eigenschappen doorgefokt. Overal in Spanje

ontstonden daardoor verschillende soorten en maten van deze

dieren, wat ertoe leidde dat er in de verschillende regio’s

verschillende stieren zijn ontstaan. Dit kwam weer doordat elke

op een bepaalde eigenschap van een stier. In de

ene regio vonden ze de compactheid voor soepele bewegingen, met

een sterk karakter belangrijker dan de kolossale stieren die met hun

grote gewicht door over het arenazand kwamen denderen.

Ook vandaag de dag bestaan er nog verschillende soorten stieren

en daardoor ook verschillende soorten fokkerijen , in het Spaans de

. Als er een stier wordt uitgekozen van een bepaalde

ganadería is dat een grote eer voor de eigenaar, een stempel op zijn

werk. Als een stier dan ook in de arena een goede prestatie heeft

verricht kan het geluk voor de eigenaar helemaal niet meer stuk.

36 | P a g i n a

Een arena zal dan vaker stieren bij deze ganadería vandaan halen.

Maar zelfs een matador kan zijn voorkeur aangeven om te vechten

tegen een stier van een bepaalde fokker.

Om de perfecte vechtstier te creëren heeft een ganadería niet

alleen stieren, maar natuurlijk ook koeien. Deze koeien worden

geselecteerd op kwaliteiten. De koe moet over dezelfde kwaliteiten

beschikken als de vechtstier die eruit moet komen. Gedurende

twaalf tot veertien jaar zal deze koe jaarlijks voor een kalfje moeten

zorgen. Als dit kalfje uitgegroeid is tot een tweejarige stier of koe,

zal het samen met andere soortgenoten deelnemen aan een tienta.

Dit is een test voor jonge koeien en stieren om uit te vinden of ze de

eigenschappen hebben die ze geschikt maken voor het

stierenvechten. Dit gebeurt in een kleine arena waarover iedere

fokkerij beschikt. De een na de andere tweejarige wordt de ring

binnengelaten en getest volgens dezelfde procedure als in een

corrida. Het uitdagen met de capes, de aanval op het paard en

daarna het duel met de rode lap. Alleen wordt het dier natuurlijk

niet gedood of verwond. Aan een tienta zit geen tijdslimiet. Elke

fase mag net zolang duren als de fokker wil om hem de gelegenheid

te geven het dier goed te kunnen bekijken. Er wordt gekeken of het

dier vaak genoeg aanvalt, of het links en rechts even gemakkelijk en

met regelmaat beweegt.

Afbeelding 11 – Stieren in hun wei

37 | P a g i n a

Voor deze tientas worden vaak jonge toreros gevraagd. Voor hen is

het hard werken, maar ook handig om te oefenen en om dieren van

bepaalde ganaderías te leren kennen. Mochten ze later veel

bekendheid verwerven, is dat voor de fokker ook gunstig. Als de

toreros vertrouwd zijn met zijn ras zullen ze daar vaker de voorkeur

aan geven. Het is niet alleen belangrijk dat de eer voor de fokker

groot genoeg is, maar ook is het belangrijk voor fokkers om met de

stieren geld te verdienen. Anders eten de stieren je geld op, zullen

de fokkers nu zeggen.

Als een dier door de fokker is goedgekeurd voor het stierenvechten

zal het dier de weide weer opgaan om er pas weer af te komen als

ze rijp zijn voor het gevecht. Wanneer een dier is afgekeurd gaat hij

ook de wei weer op waar het zich kan volvreten om op een zeker

moment afgevoerd te worden naar het slachthuis.

Afbeelding 12 – Een tienta: stierenvechten met kalfjes

38 | P a g i n a

5 AFICIONADOS

De liefhebbers van het stierenvechten noemt men met een mooi

Spaans woord ‘aficionados’. Zij zijn een van de grootste drijfveren

achter dit spektakel. Als er toch geen mensen waren die van het

stierenvechten houden, waarom zouden de gevechten dan nog

langer georganiseerd worden? Toch zijn er serieus mensen die naar

de arena blijven terugkeren om corridas bij te wonen. Men zou zelfs

kunnen zeggen dat het stierenvechten voor de aficionados

georganiseerd worden. Als iemand niet met bewondering naar het

gevecht kan kijken hoort hij niet in de arena thuis, zou een

aficionado zeggen. Hij zou er toch niets van begrijpen.

Het stierenvechten is dan ook niet met sterke argumenten te

verdedigen. Het zijn eerder drogredenen dan geldende

argumenten. Maar dat hoeft nog niet te betekenen dat de

aficionados geen gelijk hebben.

Wat elke aficionado in ieder geval zal verdedigen is dat het

stierenvechten kunst is, waarbij het niet alleen gaat om het

handelen van de toreros, maar ook de kostuums en de voorwerpen.

Mensen met verstand, of misschien juist zonder, die regelmatig een

corrida bijwonen zullen precies kunnen vertellen wat nou de kunst

is in het stierenvechten. Zij zien dingen die wij als buitenlanders of

als leek niet zullen zien. In Spaanse verslagen over stierenvechten

wordt geschreven over matadores die, balancerend op hun tenen,

met sierlijke passen dichterbij de stier komen om hem uit te dagen

en hem rakelings langs zichzelf te laten passeren, waarna het

zwaard met een mooie boog in de nek van de stier verdwijnt opdat

de stier met een zacht plofje ter aarde stort.

39 | P a g i n a

Waar iedereen de aficionados wel gelijk in zou moeten geven, is dat

het stierenvechten diep geworteld zit in de Spaanse geschiedenis en

dat het een traditie vormt van de Spaanse cultuur. Ze vinden dat de

cultuur van een land iets is om trots op te zijn en niet om af te

schaffen. Ieder ander persoon zou dan zeggen dat alleen de goede

tradities binnen een cultuur behouden zouden moeten worden. Het

stierenvechten is anders, vinden ze, omdat het typisch een Spaans

gebruik is en men trots moet zijn op nationale tradities.

Daarnaast wordt de stier niet zomaar gedood, maar gebeurt dat

met het idee dat het een offer is, zoals in de geschiedenis gebleken

is. Doordat de stier zo’n belangrijke taak mag vervullen zou hij juist

vereerd moeten zijn om eervol aan zijn einde te komen.

Afbeelding 13 – Een volle arena

40 | P a g i n a

Dat de stier strijdend aan zijn einde komt zou niet heel veel

verschillen met de natuur. Stieren kennen nou eenmaal vechtlust,

niet alleen tegenover de mens, maar ook tegenover elkaar als

soortgenoten. In de natuur maakt de stier ook een grote kans te

sterven en zou hij niet eens minder lijden in de arena dan in de

natuur. Ook omdat de stier vanaf zijn geboorte al als een prins

behandeld wordt en tot op het moment van zijn gevecht in vrijheid

leeft op de weide om tot ongeveer zijn zesde levensjaar te mogen

genieten van zijn leven als stier, wat veel andere slachtstieren en

slachtvee niet zou kunnen zeggen.

Dan rest als allerlaatste nog de boodschap dat het stierenvechten

een persoonlijke keuze is. Men hoeft er niet naar te kijken en men

hoeft ook niet verplicht naar de arena. Als het stierenvechten niet

tot de persoonlijke interesses behoort, laat het dan voor wat het is.

"La afición a los toros es una cuestión personal; si no te

gustan, no vayas, pero respeta mi libertad y mis gustos"

41 | P a g i n a

6 ANTISTIERENVECHTE

Naast de liefhebbers van het stierenvechten zijn er ook nog mensen

die het verafschuwen, mensen die geen goed woord over hebben

voor het stierenvechten, de tegenstanders. Het stierenvechten

heeft altijd al voor- en tegenstanders gehad, zowel vanuit de

politiek als vanuit de burgers. Het leed kwam vanuit aanvallen door

politieke machthebbers en zelfs vanuit de kerk kwamen er zware

kritieken.

6.1 HISTORIE

Kritieken op het stierenvechten gaan terug tot in de Romeinse Tijd,

waar mensen als Cicero (Romeinse filosoof, politicus, criticus en

advocaat 106 – 43 v.Chr.) tirades tegen circussen met wilde dieren

organiseerden. Volgens deze mensen was het riskeren van het leven

tegenover wilde dieren dom en onbezonnen. Dit standpunt werd

tot in de middeleeuwen voldragen. In deze tijd vervaardigden

verschillende Pausen een verbod op het stierenvechten. Zij vonden

dat het stierenvechten schade aanbracht aan het katholieke geloof.

Als modern spektakel in de achttiende eeuw, toen het

stierenvechten vorm ging krijgen van de huidige corrida, kende het

stierenvechten wederom kritiek. Dit kwam onder andere door het

nieuwe Spaanse koningshuis, de Bourbons, die het stierenvechten

een barbaarse bezigheid vonden. Het was niets om trots op te zijn.

Deze gedachten waren te wijten aan hun franse verlichte ideeën.

In het begin van de negentiende eeuw werd opnieuw een koninklijk

verbod vervaardigd op het houden van stierenvechten. Dit verbod

werd door de bevolking genegeerd die zich bleef vermaken met het

P a g i n a

6 ANTISTIERENVECHTEN

iefhebbers van het stierenvechten zijn er ook nog mensen

die het verafschuwen, mensen die geen goed woord over hebben

voor het stierenvechten, de tegenstanders. Het stierenvechten

en tegenstanders gehad, zowel vanuit de

anuit de burgers. Het leed kwam vanuit aanvallen door

politieke machthebbers en zelfs vanuit de kerk kwamen er zware

Kritieken op het stierenvechten gaan terug tot in de Romeinse Tijd,

politicus, criticus en

43 v.Chr.) tirades tegen circussen met wilde dieren

organiseerden. Volgens deze mensen was het riskeren van het leven

tegenover wilde dieren dom en onbezonnen. Dit standpunt werd

ze tijd vervaardigden

verschillende Pausen een verbod op het stierenvechten. Zij vonden

dat het stierenvechten schade aanbracht aan het katholieke geloof.

Als modern spektakel in de achttiende eeuw, toen het

corrida, kende het

stierenvechten wederom kritiek. Dit kwam onder andere door het

nieuwe Spaanse koningshuis, de Bourbons, die het stierenvechten

een barbaarse bezigheid vonden. Het was niets om trots op te zijn.

se verlichte ideeën.

In het begin van de negentiende eeuw werd opnieuw een koninklijk

verbod vervaardigd op het houden van stierenvechten. Dit verbod

werd door de bevolking genegeerd die zich bleef vermaken met het

42 | P a g i n a

kijken naar de gevechten. Aan het eind van de negentiende eeuw

werd er nogmaals geprobeerd het stierenvechten te verbieden

vanuit de politiek, maar dit voorstel werd verworpen. Het

stierenvechten was naar de achtergrond verdwenen en andere

politieke punten eisten de aandacht op.

Tot in de negentiende eeuw bestonden er ook stierenvechten in

andere delen van Europa. In Engeland waren er veel gevechten

tussen honden en stieren, de bull-baitings, die verboden werden in

1824 en in datzelfde jaar ontstond er de Royal Society die voor de

preventie van wreedheid tegen dieren streed. Al snel drong het

stierenvechten in Europa zich terug tot in Spanje.

Het bestrijden van het stierenvechten is dus een constant proces

geweest in de geschiedenis, waar het doel altijd is geweest om het

af te schaffen.

6.2 ANTISTIERENVECHTEN NU

Maar niet alleen in het verleden waren er partijen die het

stierenvechten wilden verbieden. Ook vandaag de dag wordt er

gestreden tegen het stierenvechten. Vooral verdedigers van de

rechten van dieren staan leiden de antistierenvechtenbe

vinden dat het stierenvechten de rechten van de dieren schendt en

absoluut niet gezien kan worden als iets cultureels, artistieks of

sportiefs. Voor hen is het stierenvechten regelrecht een vorm van

martelen.

Aankondigingen van stierenvechten zorgen ieder jaar opnieuw voor

grote georganiseerde protesten. Demonstranten halen alles ut de

kast om iedereen van hun gelijk te overtuigen, van grote borden

met leuzen tegen het stierenvechten tot rode verf om hun lichaam

te beschilderen.

n de negentiende eeuw

werd er nogmaals geprobeerd het stierenvechten te verbieden

vanuit de politiek, maar dit voorstel werd verworpen. Het

stierenvechten was naar de achtergrond verdwenen en andere

ende eeuw bestonden er ook stierenvechten in

andere delen van Europa. In Engeland waren er veel gevechten

baitings, die verboden werden in

1824 en in datzelfde jaar ontstond er de Royal Society die voor de

eedheid tegen dieren streed. Al snel drong het

Het bestrijden van het stierenvechten is dus een constant proces

geweest in de geschiedenis, waar het doel altijd is geweest om het

Maar niet alleen in het verleden waren er partijen die het

stierenvechten wilden verbieden. Ook vandaag de dag wordt er

gestreden tegen het stierenvechten. Vooral verdedigers van de

rechten van dieren staan leiden de antistierenvechtenbeweging. Zij

vinden dat het stierenvechten de rechten van de dieren schendt en

absoluut niet gezien kan worden als iets cultureels, artistieks of

sportiefs. Voor hen is het stierenvechten regelrecht een vorm van

orgen ieder jaar opnieuw voor

grote georganiseerde protesten. Demonstranten halen alles ut de

kast om iedereen van hun gelijk te overtuigen, van grote borden

met leuzen tegen het stierenvechten tot rode verf om hun lichaam

43 | P a g i n a

In Spanje bestaan er verschillende antistierenvechtenorganisaties

die zich bezighouden met dit soort protesten. De organisatie “La

Tortura no es Cultura” (de mishandeling is geen cultuur) is de

grootste, die tevens zorgt voor de jaarlijkse protesten in de grote

Spaanse steden en voornamelijk in Madrid. Maar niet alleen in

Spanje bestaan er dit soort organisaties. Het CAS (Comité Anti

Stierenvechten) is een internationale organisatie waarvan het

hoofdkantoor zich in Nederland bevindt, die zich bezighoudt met

het afschaffen van stierenvechten. Zelfs wereldwijd wordt

geprobeerd het stierenvechten te verbieden en nog steeds is er niet

erg veel bereikt.

Afbeelding 14 – De mishandeling is noch kunst, noch cultuur

44 | P a g i n a

6.3 CATALONIË

Toch zijn er enkele regio’s in Spanje waar het doel van deze

organisaties wel al bereikt is. Bebloede handen en doorboorde

benen zullen vanaf 1 januari 2012 in de arena’s van de Spaanse

regio Catalonië niet meer te zien zijn. Op 28 juli 2010 is het voorste

om het stierenvechten in deze regio af te schaffen goedgekeurd

door het Catalaanse parlement.

Dit verbod is tot stand gekomen doordat er al jarenlang massale

antistierenvechten demonstraties hebben plaatsgevonden, met als

toppunt de demonstratie op 17 juni 2007 in Barcelona. Een aantal

organisaties hebben een demonstratie aangekondigd, wat zich

ontpopte als een massaal volksinitiatief.

Door deze demonstratie begon het Catalaanse parlement te

debatteren over een wet om het stierenvechten te verbieden,

welke de uiteindelijke stemming eind juni 2010 doorstond en

daardoor is aangenomen als officiële wet. Echter, deze wet verbiedt

alleen de stierenvechten in de arena. De stierenfeesten moeten nog

wel plaats kunnen vinden.

Critici vinden dat dit laatste getuigd van het feit dat Catalonië

eigenlijk onafhankelijk wil zijn van de rest van Spanje en een typisch

Spaans gebruik gaat verbieden om dat te laten zien. Als de

Catalanen specifiek tegen het mishandelen van de stieren waren,

hadden ze de stierenfeesten ook moeten verbieden, vindt men.

6.4 MADRID

Madrid is de hoofdstad van Spanje en ook de grootste

stierenvechtenstad van Spanje. Niet alleen voor thuispubliek, maar

ook veel aficionados uit de rest van Spanje en toeristen uit het

Toch zijn er enkele regio’s in Spanje waar het doel van deze

Bebloede handen en doorboorde

benen zullen vanaf 1 januari 2012 in de arena’s van de Spaanse

regio Catalonië niet meer te zien zijn. Op 28 juli 2010 is het voorstel

om het stierenvechten in deze regio af te schaffen goedgekeurd

Dit verbod is tot stand gekomen doordat er al jarenlang massale

antistierenvechten demonstraties hebben plaatsgevonden, met als

ni 2007 in Barcelona. Een aantal

organisaties hebben een demonstratie aangekondigd, wat zich

Door deze demonstratie begon het Catalaanse parlement te

debatteren over een wet om het stierenvechten te verbieden,

ke de uiteindelijke stemming eind juni 2010 doorstond en

daardoor is aangenomen als officiële wet. Echter, deze wet verbiedt

alleen de stierenvechten in de arena. De stierenfeesten moeten nog

gd van het feit dat Catalonië

eigenlijk onafhankelijk wil zijn van de rest van Spanje en een typisch

Spaans gebruik gaat verbieden om dat te laten zien. Als de

Catalanen specifiek tegen het mishandelen van de stieren waren,

moeten verbieden, vindt men.

Madrid is de hoofdstad van Spanje en ook de grootste

stierenvechtenstad van Spanje. Niet alleen voor thuispubliek, maar

ook veel aficionados uit de rest van Spanje en toeristen uit het

45 | P a g i n a

buitenland gaan naar de Plaza de Toros de las Ventas, de arena in

Madrid, om een corrida bij te wonen. Ondanks deze populariteit

kent Madrid ook een grote gemeenschap die tegen het

stierenvechten is.

Op 19 september 2010, nog maar kort geleden, vond er een grote

demonstratie plaats voor de deur van Las Ventas. Niet alleen

Madrilenen, maar ook bewoners uit andere Spaanse regio’s verfden

hun lichaam zwart en rood en gingen gegroepeerd op het plein

liggen waardoor een figuratieve lijdende stier verscheen. Hierna

werd een verklaring voorgelezen waarin werd opgeroepen tot de

afschaffing van de uitzondering dat de stier het enige dier is dat

mag worden gemarteld in het openbaar.

In Madrid heerst dus nog een verdeeldheid tussen voorstanders en

tegenstanders en er zijn natuurlijk ook altijd mensen die zich er

totaal niet druk om maken.

Afbeelding 15 – Protestborden met antistierenvechten leuzen

46 | P a g i n a

7 MADRID

De laatste alinea van het vorige hoofdstuk vertelt over het

antistierenvechten in Madrid. In deze stad staat namelijk

grootste stierenvechtarena van Spanje, met de naam “Las Ventas”

waar nog altijd ieder jaar stierengevechten plaatsvinden. Ook wordt

de arena in Madrid beschouwd als het centrum van het

stierenvechten van de wereld. Als een torero in deze arena iets

heeft bereikt, of er alleen al in zou mogen stierenvechten,

torero echt iets bereikt. De waardering die een torero hier krijgt

voor een prestatie is de belangrijkste ter wereld.

7.1 PLAZA DE TOROS MONUMENTAL DE LAS VENTAS

Van 1913 tot 1920 steeg het stierenvechten in Madrid in

populariteit wat ertoe leidde dat de oorspronkelijke arena,

Carretera de Aragon, niet meer voldeed aan het aantal plaatsen.

Een Spaanse matador, José Gómez Ortega ofwel Joselito, kwam op

het idee dat er een nieuwe arena moest komen zodat he

stierenvechten toegankelijk werd voor heel Madrid. Een vriend van

hem die architect was van beroep zette het project op en dankzij de

schenking van het terrein door de familie Jardón kon de bouw van

de nieuwe arena beginnen. Las Ventas werd in 1929 volto

op de voorgevel staat, maar pas twee jaar later werd de arena

officieel geopend om er stierengevechten te organiseren. Tot op de

dag van vandaag vinden er nog steeds stierengevechten plaats, met

een onderbreking in de geschiedenis door de Spaanse Burgeroorlog.

Het stierenvechtenseizoen loopt van maart tot oktober en is

toegankelijk voor iedereen die het geld ervoor over heeft om een

kaartje te kopen. In mei begint het seizoen met een feest, “Feria de

De laatste alinea van het vorige hoofdstuk vertelt over het

namelijk de

stierenvechtarena van Spanje, met de naam “Las Ventas”

waar nog altijd ieder jaar stierengevechten plaatsvinden. Ook wordt

de arena in Madrid beschouwd als het centrum van het

Als een torero in deze arena iets

f er alleen al in zou mogen stierenvechten, heeft de

. De waardering die een torero hier krijgt

NTAS

en in Madrid in

populariteit wat ertoe leidde dat de oorspronkelijke arena,

Carretera de Aragon, niet meer voldeed aan het aantal plaatsen.

Een Spaanse matador, José Gómez Ortega ofwel Joselito, kwam op

het idee dat er een nieuwe arena moest komen zodat het

stierenvechten toegankelijk werd voor heel Madrid. Een vriend van

hem die architect was van beroep zette het project op en dankzij de

schenking van het terrein door de familie Jardón kon de bouw van

de nieuwe arena beginnen. Las Ventas werd in 1929 voltooid, zoals

op de voorgevel staat, maar pas twee jaar later werd de arena

officieel geopend om er stierengevechten te organiseren. Tot op de

dag van vandaag vinden er nog steeds stierengevechten plaats, met

e Burgeroorlog.

van maart tot oktober en is

toegankelijk voor iedereen die het geld ervoor over heeft om een

kaartje te kopen. In mei begint het seizoen met een feest, “Feria de

47 | P a g i n a

San Isidro”, dat een maand duurt. Elke dag vinden er stierenvechten

plaats in de arena en elke dag zijn ze weer verschillend. Niet alleen

de corrida wordt laten zien, maar ook rejoneos en novillades zullen

worden getoond. De rest van het seizoen kent geen dagelijkse

stierenvechten, maar wekelijkse. Elke zondag in de namiddag wordt

de arena weer opgemaakt voor een nieuwe reeks gevechten. Maar

alle 25.000 zitplaatsen worden niet elke zondag gevuld.

7.2 HET ONDERZOEK

Omdat Madrid de hoofdstad is van het stierenvechten leek het

geweldig mooi om daar zelf heen te reizen in het kader van een

onderzoek voor mijn profielwerkstuk. Dit heb ik kunnen realiseren

in december 2010 en ben ik daar twee weken geweest. Gedurende

deze twee weken heb ik met Spanjaarden gepraat over het

stierenvechten, met als doel erachter te komen waarom het

Afbeelding 16 – Plazade Toros Monumental de Las Ventas

P a g i n a

den er stierenvechten

plaats in de arena en elke dag zijn ze weer verschillend. Niet alleen

de corrida wordt laten zien, maar ook rejoneos en novillades zullen

De rest van het seizoen kent geen dagelijkse

ke zondag in de namiddag wordt

de arena weer opgemaakt voor een nieuwe reeks gevechten. Maar

Madrid de hoofdstad is van het stierenvechten leek het

geweldig mooi om daar zelf heen te reizen in het kader van een

onderzoek voor mijn profielwerkstuk. Dit heb ik kunnen realiseren

in december 2010 en ben ik daar twee weken geweest. Gedurende

weken heb ik met Spanjaarden gepraat over het

stierenvechten, met als doel erachter te komen waarom het

48 | P a g i n a

stierenvechten niet gewoon afgeschaft kan worden. Ik wilde de

echte mening van de Spanjaarden ontdekken die schuilging achter

alle getinte onderzoeken die op internet te vinden zijn. De

informatie over hoe het stierenvechten onder de Spaanse bevolking

leeft is heel erg gericht op het antistierenvechten. Dat betekent dat

er vooral geschreven wordt dat het merendeel van de bevolking

tegen het stierenvechten is. Met dit idee in mijn achterhoofd ging ik

in Madrid de straat op om met willekeurige mensen te praten over

het stierenvechten. Ook ben ik nog naar binnen geweest in een

restaurant waar ze stierenvlees uit de arena serveren.

Tijdens de interviews en gesprekken ben ik erachter gekomen dat

dit helemaal niet het geval is. Eigenlijk kwamen er heel verrassende

antwoorden uit die ik misschien wel nooit verwacht zou hebben.

Een heel aantal mensen waren ook heel enthousiast dat ik als een

blonde Nederlandse zo geïnteresseerd was in het stierenvechten en

vonden het een leuk gesprek, ondanks dat er af en toe ietwat

intimiderende vragen werden gesteld.

Afbeelding 17 – Ikzelf bij een standbeeld op het Plaza de Toros in Madrid

49 | P a g i n a

7.2.1 DE VRAGEN

De volgende vragen heb ik als basis genomen voor de gesprekken

en interviews in Spanje. Afhankelijk van de antwoorden heb ik nog

doorgevraagd.

1 Wat vindt u van het stierenvechten?

2 Vindt u het mishandeling?

3 Vindt u het kunst of cultuur?

4 Het is verboden in Catalonië, moet dat ook in de rest van Spanje?

7.2.2 CONCLUSIE

Door middel van de bovenstaande vragen kreeg ik heel interessante

antwoorden. Ondanks dat ik heel willekeurig te werk ben gegaan en

zelfs nog naar binnen ben geweest in een restaurant waar

stierenvlees geserveerd wordt, ben ik geen enkele aficionado

tegengekomen. Iedereen antwoordde op de eerste vraag met een

negatief antwoord en niemand had ook maar één goed woord voor

het stierenvechten. Het was absoluut vreselijk hoe de stieren

behandelt worden in de arena en het was dan ook zeker

mishandeling volgens alle geïnterviewden. Maar als ik dan verder

ging met de derde vraag, kon iedereen deze vraag bevestigend

beantwoorden, net zoals de aficionados. Alle Spanjaarden die ik

ondervraagd heb vinden het kunst en het behoort zeker tot de

Spaanse cultuur. De vierde vraag was voor een heel aantal mensen

best intimiderend en bij deze vraag begon het gesprek dan ook heel

fanatiek te worden. Het stierenvechten mag absoluut niet worden

afgeschaft. Het is iets authentiek Spaans, en ondanks al het

dierenleed in de arena moet het behouden worden. Kunst of

cultuur is niet af te schaffen. .

De film met de interviews zit als bijlage in het werkstuk gevoegd.

50 | P a g i n a

8 MIJN MENING

Voor het stierenvechten heb ik eigenlijk weinig sympathie. Ik vind

het ronduit zielig hoe de stieren zich letterlijk doodvechten in een

paar minuten tijd. En op het laatst de blik in de ogen van de stier; de

angst die het dier uitstraalt en de medelijden die het opwekt. Dat ik

het afschuwelijk vind om naar te kijken wil niet meteen zeggen dat

ik ook tegen het stierenvechten ben. Als ik het totaalplaatje bekijk,

de cultuur, de kunst en de geschiedenis, dan zit het stierenvechten

zo diep geworteld in Spanje, dat het voor mij eigenlijk niet meer dan

logisch is dat het bestaat.

Dat de Spanjaarden het niet af willen schaffen zegt voor mij genoeg.

Het is hun feestje in hun land, laat ze dan lekker hun gang gaan.

Organisaties zoals het CAS moeten zich er wat mij betreft buiten

houden en mogen allang blij zijn dat het stierenvechten niet in hun

eigen landen gebeurt. Ik zie het net zoals hoofddoekjes, die kun je in

Nederland verbieden, maar niet in Marokko of Turkije waar het zijn

oorsprong kent. Verbied het in je eigen land, maar blijf van de

cultuur in een ander land af. Daar moet de eigen regering maar over

beslissen.

Voor mij is stierenvechten in de loop van mijn profielwerkstuk iets

moois geworden. Het is inderdaad kunst en het maakt inderdaad

deel uit van de cultuur van Spanje. Ik snap nu ook het idee van het

stierenvechten, wat die mensen bezield om zichzelf tegenover een

stier te zetten. Spanje is gewoon trots op haar stierenvechten, net

zoals wij Nederlanders trots zijn op ons voetbal.

51 | P a g i n a

CONCLUSIE

Het stierenvechten zit diep in het hart van Spanje geworteld, zowel

letterlijk als figuurlijk. In Madrid, centrum en hoofdstad van het

land, denken ze er niet aan om te stoppen met het stierenvechten.

“Het is iets authentiek Spaans,” zeggen ze. “Daar moet je trots op

zijn, dat wij wel zoiets moois, zoiets ouds en traditioneels hebben.”

“ Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,

terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het

buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al veel

tegenstand heeft gekend? ”

De hoofdvraag voor het profielwerkstuk een vraag waar misschien

wel honderd vraagtekens achter zouden hebben gekund. Maar door

literatuuronderzoek en het kijken naar de geschiedenis van zowel

Spanje als het stierenvechten, is het eigenlijk allemaal zo duidelijk

geworden dat het stierenvechten nog steeds bestaat en ook juist in

Spanje.

José Ortega y Gasset had gelijk, zonder een intensieve studie naar

de geschiedenis van Spanje en het stierenvechten is het niet te

begrijpen. Een specifiek antwoord op mijn hoofdvraag heb ik dan

ook niet. Je moet het stierenvechten snappen, pas dan is er een

antwoord, en dat antwoord is helemaal voor jezelf.

52 | P a g i n a

BRONVERMELDING

BOEKEN

De dertig dagen van Sint Isidoor

H.M. van den Brink

Derde druk 2003

ISBN: 90 457 0141 3

Vanaf het zand

Pieter Hildering

2002

ISBN: 90 5170 643 X

INTERNET

blog.sachina.org/pudonktok/2010/09/26/1646

weblogs.nrc.nl/madrid/tag/stierenvechten/

www.acabemosconlatauromaquia.com

www.animanaturalis.org/840

www.artikeltjes.com/artikeltjes/209/1/Geschiedenis-

Spanje/Page1.html

www.elmundo.es/Toros/Artetoreo/Elartedeltoreo.html

www.elmundo.es/toros/sanisidro98/histoplaza98.html

www.elmundo.es/toros/sanisidro98/historia98.html

www.espanolsinfronteras.com/CulturaEspanola22Lascorridasdetor

os.htm

www.fuentesauco.net/toros/

www.latorturanoescultura.org

www.rnw.nl/caribiana/article/stierenvechten-barbarij-ballet

www.stieren.net

www.vecip.com/default.asp?onderwerp=475

53 | P a g i n a

WOORDENLIJST

Aficionado Liefhebber van het stierenvechten.

Alternativa Een toelatingsexamen om professioneel

torero te mogen zijn.

Banderillas Langwerpige versierde stokken met aan

het einde weerhaken die tijdens de

Suerte de Banderillas in de stier moeten

worden gestoken.

Banderilleros De personen die de banderillas in de stier

steken.

Capote Grote doek, bedoelt om de stier af te

leiden.

Corrida Het stierenvechten, bestaande uit

verschillende fasen, dat officieel ontstaan

is in 1804 en zoals we het nu ook nog

kennen.

Encierros Stierenrennen

Escuelas Taurinas Stierenvechters scholen

Estocada De doodsteek

Estoque Het zwaard waarmee de estocada

verricht wordt.

Fiestas con Toros Stierenfeesten

Ganadería (Stieren)fokkerij

Matadores Lett. doders: de personen die aan het

eind van een gevecht de stier moeten

doden. De hoofdfiguur in een corrida.

Morillo Bult spieren op de rug van de stier.

Muleta De kleine doek, bedoelt om de stier woest

te maken.

54 | P a g i n a

Novilladas Stierenvechten met novillas.

Novillas Jonge stieren, van een jaar of 4 oud.

Paseíllo Het begin, de optocht, van een corrida.

Peones Hulpjes, knechtjes.

Picadores Personen die te paard de stier te lijf gaan.

Recortadores Geweldloze stierenvechten: de stier

woest maken om vervolgens op zij te

springen of een salto over hem heen te

maken.

Rejoneos Portugees stierenvechten, er wordt enkel

te paard tegen de stier gevochten.

Subalternos Zie peones.

Suerte de Banderillas Tweede tercio van een corrida.

Suerte de Matar Derde tercio van een corrida.

Suerte de Varas Eerste tercio van een corrida.

Tauromaquia Verzamelnaam voor stierenvechten.

Tercios De delen waaruit een corrida bestaat.

Tienta Stierentest op jonge stieren.

Toreros Stierenvechters

Toreros de la Plata Stierenvechters van het zilver, zij staan in

lagere rang als de matador.

Toro de Agua Stier in het water, stierenfeest.

Toro de Cuerda Touwstier, stierenfeest.

Toro de Fuego Vuurstier, stierenfeest.

Traje de Luces De kleur van het licht, pak van de

matador.

55 | P a g i n a

BIJLAGEN

Telegraaf Woensdag 15 september 2010

56 | P a g i n a

57 | P a g i n a

Dagblad van het Noorden, woensdag 15 september 2010

58 | P a g i n a