Proeve van Bekwaamheid - AOGD · Fase 1 Inventariseren geschiktheid (leer)bedrijf ... kandidaat...
12
© Stichting Praktijkleren. Auteursrechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming worden openbaar gemaakt en/of verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie/reprografie, scanning, computersoftware, microfilm, geluidskopie, film- of videokopie, of op welke wijze dan ook. Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid
Transcript of Proeve van Bekwaamheid - AOGD · Fase 1 Inventariseren geschiktheid (leer)bedrijf ... kandidaat...
© Stichting Praktijkleren. Auteursrechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming worden openbaar gemaakt en/of verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie/reprografie, scanning, computersoftware, microfilm,
geluidskopie, film- of videokopie, of op welke wijze dan ook.
Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 2/12
Inhoud Leeswijzer ................................................................................................................................................ 3
Documenten ............................................................................................................................................ 4
Verplichte documenten ....................................................................................................................... 4
Servicedocumenten ............................................................................................................................. 5
Rollen ....................................................................................................................................................... 6
Examenfunctionaris (fase 0) ................................................................................................................ 6
Bpv-begeleider van school (fase 1) ..................................................................................................... 6
Praktijkopleider (fase 1) ...................................................................................................................... 6
Vuller PvB (fase 2) ............................................................................................................................... 6
Praktijkbeoordelaar (fase 4, 6 en 7) .................................................................................................... 6
Schoolbeoordelaar (fase 4, 6 en 7) ...................................................................................................... 7
Kandidaat (fase 6) ................................................................................................................................ 7
Examencommissie (fase 3, 8, 9 en 10) ................................................................................................ 7
Fasen ....................................................................................................................................................... 8
Overzicht van de fasen ........................................................................................................................ 8
Fase 0 Voorbereiden ........................................................................................................................... 8
Fase 1 Inventariseren geschiktheid (leer)bedrijf ................................................................................. 9
Fase 2 Vullen PvB met examenafspraken ........................................................................................... 9
Fase 3 Vaststellen examenafspraken ................................................................................................ 10
Fase 4 Controleren afnamecondities PvB ......................................................................................... 10
Fase 5 Starten PvB ............................................................................................................................. 10
Fase 6 Afnemen PvB .......................................................................................................................... 11
Fase 7 Beoordelen PvB ...................................................................................................................... 11
Fase 8 Controleren van afname en beoordeling ............................................................................... 11
Fase 9 Afronden ................................................................................................................................ 12
Fase 10 Evalueren .............................................................................................................................. 12
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 3/12
Leeswijzer Voor u ligt de Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid (PvB). De PvB is een praktijkexamen
dat wordt ingezet om een of meer werkprocessen te examineren in de reële beroepspraktijk. De
onderwijsinstelling maakt over de invulling van de examenopdrachten afspraken met het (leer)bedrijf
dat als examenbedrijf dienst gaat doen.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 4/12
Documenten De PvB bestaat uit de volgende documenten.
Algemene handleiding
Examenmatrijs
Examenafspraken
Invulinstructie voor examenafspraken
Beoordelingsformulieren
Beoordelingsvoorschrift
Observatieformulier
Toelichting beoordeling kandidaat
Daarnaast zijn de volgende servicedocumenten beschikbaar om u te ondersteunen.
Deskundigheidsverklaring praktijkbeoordelaar
Logboek kandidaat
Verplichte documenten Algemene handleiding
In de Algemene handleiding staat de benodigde informatie over het gehele examenproces, van
voorbereiding tot afronding.
Examenmatrijs
De Examenmatrijs geeft een overzicht van de taken waarmee de werkprocessen in de PvB
geëxamineerd worden. Ook is in de Examenmatrijs de koppeling met resultaat, gedrag, vakkennis en
vaardigheden uit het kwalificatiedossier aangegeven.
Examenafspraken
In het document Examenafspraken worden de examenopdracht(en) en de benodigde praktische
afspraken ingevuld.
Invulinstructie voor examenafspraken
In de Invulinstructie voor examenafspraken staan richtlijnen voor het invullen van het document
examenafspraken.
Beoordelingsformulieren
In de Beoordelingsformulieren staan de criteria waarop de kandidaat beoordeeld wordt.
Beoordelingsvoorschrift
In het Beoordelingsvoorschrift staat hoe de beoordeling moet plaatsvinden.
Observatieformulier
Op het Observatieformulier maakt de (praktijk)beoordelaar aantekeningen tijdens de afname van de
PvB.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 5/12
Toelichting beoordeling kandidaat
In de Toelichting beoordeling kandidaat staat een uitleg voor de kandidaat over de
beoordelingsprocedure.
Servicedocumenten Deskundigheidsverklaring praktijkbeoordelaar
In de Deskundigheidsverklaring praktijkbeoordelaar kan de deskundigheid van de
praktijkbeoordelaar vastgelegd en onderbouwd worden.
Logboek kandidaat
In het Logboek kandidaat kan de kandidaat tijdens de afname van de PvB zijn werkzaamheden en
resultaten van de werkzaamheden noteren.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 6/12
Rollen In het examenproces zijn verschillende rollen te onderscheiden die in verschillende fasen van de PvB
aan bod komen. De fasen worden in het volgende hoofdstuk toegelicht. De benaming van de rollen
kan per school verschillen. Daarnaast kan een persoon meerdere rollen vervullen.
Examenfunctionaris (fase 0) De examenfunctionaris van de school downloadt de documenten van de PvB van de website van
Stichting Praktijkleren en stelt deze, in overeenstemming met de gedragscode van Stichting
Praktijkleren, beschikbaar aan de medewerkers die bij de PvB zijn betrokken.
Bpv-begeleider van school (fase 1) De bpv-begeleider van de school heeft de eerste contacten met het (leer)bedrijf. De bpv-begeleider
inventariseert of de te examineren werkprocessen uitvoerbaar zijn in het (leer)bedrijf. Daarbij wordt
het (leer)bedrijf ook geïnformeerd over zijn rol bij examinering op de werkplek.
Praktijkopleider (fase 1) De praktijkopleider voert het gesprek met de bpv-begeleider van school over de organisatie en
uitvoering van de PvB binnen zijn (leer)bedrijf. Voorafgaand aan de PvB zorgt de praktijkopleider
ervoor dat de juiste werkzaamheden voorhanden zijn en dat er voldaan is aan de afnamecondities.
Hierna eindigt de rol van de praktijkopleider en start de rol van de praktijkbeoordelaar.
Vuller PvB (fase 2) De rol van Vuller van de PvB kan door verschillende personen worden ingevuld, bijvoorbeeld door de
praktijkopleider, de bpv-begeleider van school en/of de kandidaat zelf.
De Vuller van de PvB vult het document Examenafspraken volgens de invulinstructie in met de
examenopdracht(en).
Praktijkbeoordelaar (fase 4, 6 en 7) De praktijkbeoordelaar is een deskundige beoordelaar vanuit het (leer)bedrijf. Bij voorkeur is de
praktijkbeoordelaar niet betrokken geweest bij de begeleiding van de kandidaat tijdens de bpv-
periode. Indien dit niet mogelijk is, dient de praktijkbeoordelaar zich bewust te zijn van zijn nieuwe
rol bij het examen.
De praktijkbeoordelaar beoordeelt volgens het Beoordelingsvoorschrift.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 7/12
Schoolbeoordelaar (fase 4, 6 en 7) De schoolbeoordelaar is een deskundige beoordelaar vanuit de school en verantwoordelijk voor het
proces van examinering en beoordeling. Bij voorkeur is de schoolbeoordelaar niet betrokken geweest
bij de begeleiding van de kandidaat tijdens de bpv en/of het onderwijs op school. Indien dit niet
mogelijk is, dient de schoolbeoordelaar zich bewust te zijn van zijn nieuwe rol bij het examen.
Het is wenselijk dat de schoolbeoordelaar (deels) aanwezig is tijdens de afname van de PvB om de
kandidaat mede te beoordelen en te controleren of de afname van de PvB deugdelijk plaatsvindt.
De schoolbeoordelaar beoordeelt volgens het Beoordelingsvoorschrift.
Kandidaat (fase 6) De kandidaat voert de PvB uit volgens de Examenafspraken.
Examencommissie (fase 3, 8, 9 en 10) De examencommissie is verantwoordelijk voor het borgen van de kwaliteit van examinering. De
concrete invulling van de examens in de beroepspraktijk, de in te zetten beoordelingsmethoden
(samenstellen van de methodemix), de keuze voor aanwezigheid van de schoolbeoordelaar en
eventuele steekproeven vinden plaats onder de verantwoordelijkheid van de examencommissie.
Voorafgaand aan de PvB stelt de examencommissie de examenopdracht(en) vast die zijn vastgelegd
in de Examenafspraken. Na afloop van de PvB stelt de examencommissie op objectieve en
deskundige wijze het examenresultaat vast en draagt zorg voor de verdere afronding en evaluatie.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 8/12
Fasen
Overzicht van de fasen
Fase 0 Voorbereiden De examencommissie heeft de risico’s op ondeugdelijke afname en beoordeling bij examens in de
beroepspraktijk in kaart gebracht (geanalyseerd)1. Op basis van deze analyse stelt het opleidingsteam
vast wat er geëxamineerd kan worden in de praktijk en maakt het opleidingsteam afspraken om te
komen tot vergelijkbare afname(condities) en beoordeling. Indien de examencommissie en/of het
opleidingsteam het noodzakelijk vindt/vinden aanvullende beoordelingsmethoden in te zetten, naast
de door Stichting Praktijkleren aangereikte methoden, dan wordt dat in deze fase vastgesteld. Denk
bijvoorbeeld aan het inzetten van een examengesprek (criteriumgericht interview) als onderdeel van
het examen.
De kwaliteit van afname en beoordeling kan voor een deel van tevoren geborgd worden door met
betrokken docenten afspraken te maken over de voorbereiding op de PvB, zodat zij op vergelijkbare
manier communiceren met de (leer)bedrijven.
1 Voor ondersteuning hierbij (bijvoorbeeld met betrekking tot wet- en regelgeving) raadpleegt u de betreffende instanties, zoals het Kennispunt Onderwijs & Examinering.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 9/12
Deze afspraken hebben betrekking op de inhoud, de complexiteit en het niveau van de samen te
stellen examenopdrachten en de bijbehorende examenomstandigheden (afnamecondities). De
afspraken worden gebaseerd op:
de taken uit de examenmatrijs;
de criteria uit de beoordelingsformulieren;
de onderdelen Complexiteit en Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid beschreven in het
kwalificatiedossier;
de opdrachten uit de bijbehorende examenprojecten (praktijkexamens in een gesimuleerde
omgeving), die voor de PvB dienen als referentieopdrachten. Per profiel is hiervan een
overzicht te vinden op onze website.
Benodigde documenten
Kwalificatiedossier
Examenmatrijzen
Beoordelingsformulieren
Fase 1 Inventariseren geschiktheid (leer)bedrijf In deze stap wordt bepaald of het (leer)bedrijf geschikt is om de PvB af te nemen. Een
geaccrediteerde bpv-plek is niet automatisch een goede examenplek.
Voor een geschikte examenplek dienen de beschikbare werkzaamheden binnen het (leer)bedrijf aan
te sluiten bij de taken uit de examenmatrijs, de criteria uit de beoordelingsformulieren en de
gemaakte afspraken in fase 0. Als er geen volledige aansluiting qua werkzaamheden is, kunnen
alternatieve manieren (bijvoorbeeld simulatie van werkzaamheden binnen het (leer)bedrijf)
besproken worden. Ook dient het (leer)bedrijf te beschikken over een deskundige onafhankelijke
praktijkbeoordelaar. De deskundigheid van de praktijkbeoordelaar kan worden vastgelegd in het
document Deskundigheidsverklaring.
Het resultaat van deze fase is dat duidelijk is of het (leer)bedrijf in staat en bereid is examenbedrijf te
worden en dat het (leer)bedrijf eenduidig is geïnformeerd over de PvB. Voor het (leer)bedrijf is
helder dat er een scheiding moet zijn tussen de bpv (leren) en de PvB (examineren).
Benodigde documenten
Examenmatrijs
Beoordelingsformulieren
Deskundigheidsverklaring praktijkbeoordelaar (optioneel)
Fase 2 Vullen PvB met examenafspraken Op basis van de resultaten uit fase 1 wordt het document Examenafspraken ingevuld volgens de
Invulinstructie voor examenafspraken. Volg deze instructie exact.
Benodigde documenten
Examenafspraken
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 10/12
Invulinstructie voor examenafspraken
Beoordelingsformulieren
Fase 3 Vaststellen examenafspraken Als het document Examenafspraken volledig is ingevuld met het examenbedrijf, dient de PvB te
worden vastgesteld door de examencommissie. Daarna worden alle betrokkenen geïnformeerd over
de uitvoering van het examen. Met de kandidaat wordt ook de Toelichting beoordeling kandidaat
doorgenomen. Met de beoordelaars wordt het Beoordelingsvoorschrift doorgenomen.
Benodigde documenten
Examenafspraken
Examenmatrijs
Beoordelingsformulieren
Toelichting beoordeling kandidaat
Beoordelingsvoorschrift
Fase 4 Controleren afnamecondities PvB Vlak voor de geplande PvB vindt een laatste controle plaats bij het examenbedrijf met betrekking tot
de uitvoering. De schoolbeoordelaar en praktijkbeoordelaar stellen vast of de gemaakte afspraken
vanuit het document Examenafspraken daadwerkelijk uitgevoerd kunnen worden. Zijn alle
werkzaamheden nog steeds beschikbaar en wordt er nog steeds voldaan aan de afnamecondities? Is
de kandidaat voorbereid? Zijn de beoordelaars op de hoogte van de te beoordelen inhoud en
beoordelingsmethodiek?
Op basis van deze controle besluit de schoolbeoordelaar of de PvB door kan gaan of dat er nog
aanpassingen nodig zijn.
Benodigde documenten
Examenafspraken
De controle in deze fase vormt de go/no-go voor de start van de PvB.
Fase 5 Starten PvB De examenperiode dient duidelijk afgebakend te zijn en iedereen dient zich ervan bewust te zijn dat
de PvB gaat beginnen. Vanaf dit moment mogen er geen ontwikkelingsgerichte resultaten en
beoordelingen worden meegenomen in de beoordeling van het examen. Daarvoor kan gebruik
gemaakt worden van de tabel Start en einde examen in het document Examenafspraken.
Benodigde documenten
Examenafspraken
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 11/12
Fase 6 Afnemen PvB Tijdens de afname van de PvB houdt de kandidaat, indien dat is afgesproken, zijn logboek bij. De
praktijkbeoordelaar observeert de kandidaat en maakt aantekeningen op het Observatieformulier.
De praktijkbeoordelaar volgt hierbij de richtlijnen uit het Beoordelingsvoorschrift.
Voor een objectievere beoordeling is het gewenst dat de schoolbeoordelaar ook bij de PvB aanwezig
is. Indien dit niet mogelijk is, heeft de school verantwoord in fase 0 hoe zij de kwaliteit van het proces
van afname en beoordelen borgt.
Na afloop van de PvB levert de kandidaat volgens de afspraken in het document Examenafspraken
zijn resultaten op. De praktijkbeoordelaar zet een paraaf op de ingeleverde resultaten en vermeldt
de datum en het tijdstip van inleveren. Indien gewenst kunnen kandidaat en de praktijkbeoordelaar
hun handtekening zetten op het document Examenafspraken onder de kolom Einddatum.
Benodigde documenten
Beoordelingsvoorschrift
Beoordelingsformulieren
Observatieformulier
Examenafspraken
Logboek kandidaat (optioneel)
Fase 7 Beoordelen PvB Beide beoordelaars (praktijkbeoordelaar en schoolbeoordelaar) volgen voor de beoordeling de
richtlijnen in het Beoordelingsvoorschrift. De twee beoordelaars komen in onderling overleg tot een
gezamenlijke beoordeling die helder is onderbouwd en gemotiveerd. Hierdoor is de beoordeling
achteraf te controleren.
Tijdens de contacten met het examenbedrijf beoordeelt de schoolbeoordelaar ook of de afname en
beoordeling van de PvB deugdelijk heeft plaatsgevonden.
Benodigde documenten
Beoordelingsvoorschrift
Observatieformulier
Beoordelingsformulieren
Fase 8 Controleren van afname en beoordeling Het is de taak van de examencommissie om achteraf te controleren of de PvB valide en betrouwbaar
is afgenomen en beoordeeld. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van het logboek, de gerealiseerde
resultaten en de observatieformulieren.
De examencommissie stelt de beoordeling formeel vast.
© Stichting Praktijkleren Algemene handleiding Proeve van Bekwaamheid 12/12
Fase 9 Afronden De afronding van de PvB vindt plaats volgens het examenreglement van de school.
Fase 10 Evalueren Na afronding van alle PvB’s van een leerjaar wordt er geëvalueerd. De examencommissie neemt
hiertoe het initiatief. Alle betrokkenen reflecteren op hun eigen rol, het vervolg van de PvB en de
resultaten.
In deze fase kan een analyse van de examenresultaten plaatsvinden. Het resultaat van de PvB per
kandidaat kan bijvoorbeeld naast andere examenresultaten worden gelegd als indicator of de PvB
deugdelijk verlopen is.
Ook de deskundigheid van de beoordelaars wordt in deze fase geëvalueerd door bijvoorbeeld de
beoordelingen van de praktijkbeoordelaar te registreren. Hierdoor ontstaat inzicht in de vraag of
deze beoordelingen afwijken van de beoordelingen van andere beoordelaars en andere examens.
De resultaten van de evaluatie geven input voor de volgende cyclus van examinering.
