Productie & Impactmeting van op de Ceuvel · Randstad, van de kop van Noord-Holland tot de...

1INTRODUCTIE

PRODUCTIE & IMPACTMETING VAN HET WARE NOORDEN OP DE CEUVEL

VERKENNING - VERBEELDING - VERGEZICHTEN

Field Lab Amsterdam NoordOnderzoeksgroep CRBOpleidingen LM en IBIS

Hogeschool Inholland2017/2018

Productie & Impactmeting van

op de Ceuvel

2


3


Informatie uit dit verantwoordingsdocument is vrij te gebruiken voor de beide projectpartners, te weten Hogeschool Inholland en Vereniging de Ceuvel.

Januari 2018

Auteurs:Roos GerritsmaEls ReijnenJohn Tielman Nadine de Chauvigny de Blot

Met medewerking van: De Ceuvel & Metabolic:Chandar van der Zande, voorzitter vereniging de Ceuvel en projectleider van Het Ware NoordenJonah Link, stagiaire voor Het Ware Noorden

Hogeschool Inholland:Leisure Management coördinator Concepting&Events Andreas Bischoff en consultant docent Josine Neyman Ard van den BergLarissa SontoidjojoJimmy DrentNordin BadouriSeda DemirelCoördinatoren Urban Leisure Pieter Breek en Rik van Wilsum

Studenten International Business & Innovation Studies: Carmen SubtiricaMichelle OsovschiDaniela AuerJonah Broekhuizen

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt dankzij Amsterdam Creative Industries Network (ACIN).

4


5


1. INTRODUCTIE 7

2. CONTEXTMAPPING & ACHTERGRONDLITERATUUR 11

2.1. Amsterdam Noord 12

2.2. Social Return on Investment (SROI), customer journey en betekenisvolle beleving 13

2.3. Place making 16

3. PRAKTIJK-EN ONTWERPGERICHT ONDERZOEK 17

3.1. Een omvangrijke mix van dataverzameling 19

4. HET PERSPECTIEF VAN EN OVER NOORDERLINGEN 23

4.1. Kernwaarden van Noordelingen 24

4.2. Gate keepers uit Noord aan het woord 29

5. DE PROGRAMMERING & IMPACT 33

5.1 Evaluatie van de Ceuvel als een leisure concept 34

5.2 Productie 35

5.2.1. BSH-productions 35

5.2.2 De Maakdag 36

5.2.3 Het Ware Noorden Licht Festival - de opening 39

5.2.4 Customer Journey HWN licht festival 43

5.3 Beleving programmering van Het Ware Noorden Licht Festival 46

5.4. Visuele Impact: drie filmpjes 49

5.5. Overige resultaten: presentaties op congressen 50

6. CONCLUSIES & VERGEZICHTEN 51

6.1. Hoe nu verder? 52

6.2. De Noorderlingen & het bouwen aan een gemeenschappelijke en weerbare toekomst 53

6.3. Onderzoek naar het produceren van Het Ware Noorden programmering 53

6.4. Het meten van de sociale en belevingsimpact 54

6.5. Een businessmodel voor Het Ware Noorden 54

INHOUDSOPGAVE

6


INTRODUCTIE

01INTRODUCTIE

7INTRODUCTIE


HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

8


INTRODUCTIE

In het voorjaar van 2017 vroeg Chandar van der Zande, voorzitter van de Ceuvel, of wij vanuit Hogeschool Inholland de sociale impact zouden kunnen meten van de programmering van Het Ware Noorden (HWN). Deze programmering is gericht op het overbrengen van een duurzame lifestyle, gericht op het gedachtengoed van de circulaire economie, gebruik makend van vakbekwame Noordelingen en het hergebruik van materialen. Via activerende sessies, zoals de Maakdagen waarbij je als deelnemer actief je eigen lamp, bank of wat dan ook maakt onder begeleiding van een vakman/vrouw, is er tevens oog voor het nastreven van een aantrekkelijk design.

De Ceuvel en diens programmering van Het Ware Noorden, wil daarnaast een inclusieve plek zijn. Tijdens de eerste drie jaar van het bestaan van de Ceuvel is naar voren gekomen, dat bepaalde doelgroepen de plek goed weten te vinden en dat andere doelgroepen, zoals de directe buren – vooral de oorspronkelijke Noorderlingen – de Ceuvel juist links laten liggen.

Naast het meten van de impact van de programmering, is er dus tevens de opdracht om mee te denken met de Ceuvel over de wijze

waarop bepaalde in-en uitsluitingsmechanismen kunnen worden verminderd. Kortom, welke ontwerpcriteria kunnen we de producers meegeven waarmee de kans op een inclusievere programmering toeneemt? In de leisure wetenschappen wordt in dit kader ook wel gerefereerd aan de leisure paradox, zoals beschreven door Spracklen in 2009: échte vrije tijd is voor slechts een beperkte groep uit de samenleving weggelegd, voor de meeste mensen geldt dat er vaak de nodige economische, sociale, culturele, geografische beperkingen zijn, alvorens er onbekommerd genoten kan worden van het aanbod van vrijetijdsvoorzieningen. Uit onderzoek van Leisure Management collega Philippa Collin naar inclusieve leisure (Collin, 2016) is naar voren gekomen dat het betrekken van de eindgebruikers hierbij, van wezenlijk belang is. Als kennisinstelling signaleren we in toenemende mate de noodzaak om op een meer ontwerpgerichte wijze onderzoek uit te voeren waarbij een human of user centered aanpak centraal staat. Sinds eind 2015 werken we vanuit ons Field Lab Amsterdam Noord (FLAN) op vraag gestuurde wijze met werkveldpartners, studenten en onderzoekers samen aan het ontwikkelen van kleinschalige oplossingen voor complexe vraagstukken. We zijn aangesloten bij het Stadslab BSH waar we een Kids Green Week

9INTRODUCTIE


(2016) en een Buiksloterhanden Community Week (2017) mee hebben georganiseerd. Studenten leren hierdoor om als creatieve en sociale stadsmakers mee te bouwen aan sociale en duurzame gebiedsontwikkeling. Eén van onze richtlijnen daarbij is de onderzoekagenda voor de creatieve industrie van Click NL. In hun nieuwe Kennis en Innovatie Agenda van de Creatieve Industrie 2018-2021 wordt de thematiek rondom de inclusieve en circulaire samenleving gezien als één van de grootste uitdagingen waar we voor staan.

Als kennisinstelling sluiten we daar op aan; Hogeschool Inholland verwoordt het als volgt in haar instellingsplan Durf te leren - 2016-2022: “Inholland draagt bij aan de uitdagingen in de Randstad, van de kop van Noord-Holland tot de Drechtsteden, met onderwijs voor studenten en professionals en praktijkgericht onderzoek voor de beroepspraktijk. We zijn onderscheidend op de thema’s duurzaam, gezond en creatief, en werken daarin samen met het beroepenveld, overheden en maatschappelijke partners. Wij doen dat persoonlijk en dichtbij, vanuit de overtuiging dat voor ons en onze studenten zowel succes als tegenslag de sleutel zijn tot ontwikkeling als professional en als mens. Diversiteit is daarbij een kracht.”

Vanaf april tot juli 2017 zijn Roos Gerritsma, associate lector van de Onderzoeksgroep Creative Business en Nadine de Chauvigny de Blot destijds vanuit haar rol als XNLT-studente (het honours programma van Hogeschool Inholland) en sinds september als junior onderzoeker, samen met een projectgroep van derdejaars studenten van de opleiding Leisure Management, keuzeonderwijs Concepting & Events begonnen om praktijkgericht onderzoek te doen naar de impact en het produceren van de maakdagen.

Dankzij gelden vanuit het Amsterdam Creative Industries Network (ACIN) was het mogelijk dit project een extra boost te geven en het projectteam uit te breiden. Vanaf september 2017 zijn daarom naast bovengenoemde betrokkenen,

nog twee docent-onderzoekers betrokken bij het project, dit zijn: Els Reijnen (Leisure Management) en John Tielman (International Business and Innovation Studies). Naast de productie van de maakdag is de opening van het lichtfestival toegevoegd.

DoelstellingenDe Ceuvel heeft de volgende vier doelstellingen gesteld voor Het Ware Noorden in de toegewezen subsidieaanvraag voor Maak je Stad.

1. De kennis en kunde van de vakmensen uit Noord weer in ere te herstellen

2. Mensen uit de buurt met elkaar verbinden

3. Mensen uit Noord op een leuke en laagdrempelige manier kennis te laten maken met duurzaamheid (educatie)

4. Het aanwakkeren van trots op Noord dankzij de eigen versie van het Light Festival

Hierop aansluitend zijn we gezamenlijk gekomen tot de volgende doelstelling van onze verkennende studie van september t/m december 2017:

Inzicht krijgen in de ontwerpcriteria waaraan de programmering en productie van Het Ware Noorden moet voldoen wil het meer inclusief zijn en inspelen op de waarden en cohesie in de buurt (prototype A) en voor de wijze waarop de sociale en belevingsimpact hiervan, kan worden gemeten (prototype B).

Essentieel hierbij is om het perspectief van de eindgebruiker mee te nemen, vandaar dat ons startpunt was: de ervaringen en wensen van Noorderlingen ten aanzien van duurzaamheid, sociale cohesie, mate van inclusiviteit en toekomstbeeld van hun woonomgeving.

10


INTRODUCTIE

LeeswijzerIn dit rapport lichten we toe hoe we te werk zijn gegaan en welke informatiebronnen we hier tot nu toe voor hebben aangewend. We tonen de meest opvallende resultaten uit ons veldwerk, zowel in tekst als in beeld.

In 2018 gaan we een vervolgproject uitvoeren waarbij we ons wederom richten op de Noorderlingen, de productie van de programmering van Het Ware Noorden en op het meten van de effecten hiervan.

Deze publicatie dient dan ook te worden beschouwd als een weergave van een innovatieproces op vele terreinen, die van het onderwijs, onderzoek en samenwerkingsvormen met de beroepspraktijk. Een proces waarbij veel inspiratie is opgedaan en de eerste resultaten

meer dan genoeg aanleiding geven voorwaarts door te gaan. In het hoofdstuk Vergezichten laten we alvast zien welke mogelijke paden er voor ons liggen.

Eén ding is afgelopen maanden duidelijk geworden: het vuur van Noord, het Noorderlicht, de vlam die de gezamenlijke toekomst van bewoners met elkaar bindt, draait om het dorpse én ruige karakter van dit bijzondere stuk Amsterdam.

Roos Gerritsma - Coördinator Field Lab Amsterdam Noord Associate lector Onderzoeksgroep Creative Business en docent Leisure Management aan de Hogeschool Inholland

11INTRODUCTIE


02CONTEXT MAPPING & ACHTERGRONDLITERATUUR

HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

12


CONTEXT MAPPING & ACHTERGRONDLITERATUUR

Amsterdam Noord is een stadsdeel in beweging, daarom staan we stil bij een aantal opvallende ontwikkelingen. Vervolgens schetsen we waar het om draait wanneer we spreken over social return on investment. Bij het ontwikkelen van de concepten voor de programmering en het meten van de ervaren impact en beleving, hanteren we kenmerken uit de experience design en de customer journey, ook deze worden in dit hoofdstuk uiteengezet. Daarnaast noemen we een aantal cruciale ontwerpcriteria waaraan fijne en toegankelijke plekken in een stedelijke omgeving moeten voldoen, volgens placemakers. Het hoofdstuk is gelardeerd met foto’s en sfeerimpressies, die voortkomen uit de fotosafari’s die de IBIS studenten hebben gemaakt over Noord. Daarnaast hebben de Leisure Management studenten de Ceuvel geëvalueerd als leisure concept.

2.1. AMSTERDAM NOORDIn het stadsdeel Amsterdam Noord wonen inmiddels bijna 92.000 mensen en dit aantal zal in rap tempo toenemen komende jaren. De stad Amsterdam, groeit met bijna 1000 nieuwe bewoners per maand, niet voor niets dat er dringend nieuwe woningen worden bijgebouwd, zie afbeelding 1. Vooral Amsterdam Noord krijgt in verhouding veel nieuwbouw – en dus veel nieuwe Noorderlingen - erbij. Er worden tienduizenden woningen

bijgebouwd, alleen al in het Hamerkwartier zijn er 6500 gepland, er wordt druk gewerkt aan het Centrum Amsterdam Noord (CAN) (Gemeente Amsterdam, z.j.), in Overhoeks en de NDSM werf verrijzen diverse hoge torens, de laatste stukken in Elzenhagen worden volgebouwd, Buiksloterham krijgt steeds meer vorm.

Met de komst van de Noord-Zuid metrolijn in 2018 komt er bovendien een andere ontsluiting van het eens zo geïsoleerde stuk van de stad bij.

Laatste jaren lijkt er een soort stammenstrijd gaande tussen de oude en nieuwe Noorderlingen. Via (sociale) media worden expliciete verwensingen over en weer verspreid. Op Facebook, maar ook tijdens ons veldwerk werd de (ervaren) kloof tussen oude en nieuwe Noorderlingen, herhaaldelijk benoemd. Amsterdam Noord vertoont op diverse plekken kenmerken van een gentrificatie proces waarbij de toegenomen ongelijkheid tussen arm en rijk zichtbaarder wordt. We refereren hier slechts aan één treffend artikel uit het Parool van 23 maart 2017: De gentrificatie in Amsterdam is een proces van uitsluiting van stadsonderzoeker Cody Hochstenbach. Gevoelens van exclusie is een complex fenomeen, waarvan we inmiddels weten dat dit diepe gevoelens van ongelijke bejegening en afwijzing te weeg kan brengen (Bourdieu & Wacquant, 2004). Keer op keer komt uit studies

het belang van sociale en duurzame gebiedsontwikkeling naar voren. Sociale en duurzame plekken verhogen de kwaliteit van leven en geeft bewoners een groter thuisgevoel.

Kortom, een stadsdeel waar enorm veel verschillende dynamieken tegelijkertijd op elkaar inwerken, een stadsdeel waarbij het van belang is om een gezamenlijke toekomst op te bouwen. Hierbij wil Het Ware Noorden van toegevoegde waarde zijn voor de stad.

Afbeelding 1. Wijkontwikkeling in Amsterdam. De rode plekken geven de nieuwbouwlocaties aan, bron: gemeente Amsterdam.



2.2. SOCIAL RETURN ON INVESTMENT (SROI), CUSTOMER JOURNEY EN BETEKENISVOLLE BELEVINGEr is sprake van impact wanneer er blijvende effecten (bedoeld en onbedoelde) worden gerealiseerd die het directe gevolg zijn van een activiteit van de organisatie/stichting/initiatief. Door middel van een SROI-meting kunnen de sociale, ecologische en economische waarde van menselijke activiteiten gemeten worden (Kors, Roessen, Van Hemmen, 2014). Gedurende een dergelijk onderzoek wordt geconcentreerd op de beleving van de sociale en ecologische waarde van Amsterdam Noord om te komen tot inzichten die bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van een duurzame, sociale gemeenschap. Om tot deze inzichten te komen, is onderzocht wat een duurzame gemeenschap kenmerkt en hoe de ervaring van het sociale aspect van een gemeenschap hier randvoorwaardelijk voor is.

Volgens Hoornweg en Freire (in: Dizdaroglu, 2015) zijn duurzame steden, stedelijke gemeenschappen, die het welzijn van huidige en toekomstige generaties verbeteren door de integratie van economische, sociale en omgevingsvraagstukken. Een duurzame stad kenmerkt zich door een economische groei waarbij iedereen participeert en milieuverantwoordelijk is. Een wijze van denken die in het recentelijk populaire werk, Doughnut Economics (2017) van econome Kate Raworth, als centraal uitgangspunt wordt genomen. Ook volgens Egan (in: Lu, Geng, Liu, Cote en Yu, 2017) kenmerken duurzame gemeenschappen zich door een hoge mate van kwaliteit van leven na te streven waarbij effectief gebruik wordt gemaakt van natuurlijke bronnen, het milieu in acht wordt genomen, sociale cohesie en inclusiviteit worden nagestreefd en de economische groei wordt gestimuleerd. Om tot een succesvolle duurzame gemeenschap te komen dienen de tot de gemeenschap behorende huishoudens, een gevoel van groepsidentiteit (lidmaatschap) en sociale status hieraan te ontlenen (Grove in Dizdaroglu, 2015).

Vanuit het psychologisch perspectief wordt een gemeenschap beschouwd als een construct van vier componenten: lidmaatschap, invloed, integratie en tegemoetkoming aan behoeften en een gedeelde emotionele connectie (McMillan and Chavis in: Magee, Scerri en James, 2012).

Het gevoel van vertrouwen ten aanzien van de verschillende aspecten van sociale duurzaamheid wordt middels het SROI onderzoek gemeten tijdens de HWN programmering. De ervaringen van de bezoekers worden (deels) gemeten aan de hand van de customer journey.

Een customer journey bestaat uit de fases:

1. AWARENESS (AANDACHT): voor het product / dienst

2. CONSIDERATION (AFWEGING): tot aanschaf van het product of dienst

3. PURCHASE (AANKOOP): van het product of dienst

4. RETENTION (BEHOUD): van de (aandacht) van de klant

5. ADVOCACY (PROMOTIE): van het product of dienst bij anderen.

Wanneer de verschillende fases worden doorlopen komt de klant op verschillende manieren (touchpoints) in aanraking met het product (Lemon & Verhoef, 2016). Deze touchpoints kunnen verschillend van aard zijn en vormen tezamen de klantervaring. De touchpoints kunnen ‘brand-owned’ zijn en daardoor volledig onder controle van de aanbieder. Daarnaast kunnen de touchpoints ‘partner-owned’ zijn, waarbij zowel de aanbieder als de partners de touchpoints ontwerpen. Als derde kunnen activiteiten van de klanten touchpoints genereren waardoor deze ‘customer-owned’ zijn. Als laatste kunnen de touchpoints ‘social/external’ zijn: personen die van invloed kunnen zijn op de klant (Lemon & Verhoef, 2016).

14



Tijdens de HWN programmering wordt de bezoeker als ‘klant’ van Amsterdam Noord beschouwd waarbij de bezoeker door middel van verschillende touchpoints in aanraking komt met HWN. Hierbij kunnen de klanten in aanraking komen met de verschillende typen touchpoints zoals deze hierboven zijn genoemd, waardoor de klantervaring wordt gevormd. Klantervaringen bestaan volgens Lemon & Verhoef (2016) uit de cognitieve, emotionele, gedrag, zintuiglijke en sociale reacties op hetgeen wat wordt aangeboden. Deze reacties staan zowel op zich en interacteren met elkaar waardoor het een multidimensionaal geheel en betekenisvolle beleving wordt.

De thema’s rondom sociale inclusiviteit en het gebruik maken van lokale kennis zijn natuurlijk niet alleen in Amsterdam Noord aan de orde. Internationaal wordt hier veel onderzoek naar gedaan en zijn er veel lokale initiatieven waar we wellicht van kunnen leren. In dit kader zijn de activiteiten van het project Keep the Ball Rolling als sociaal festival gebruikt ter inspiratie en lering voor het toepasbaar maken van de inzichten voor Het Ware Noorden.

Het is interessant om ons te richten op het weerbaar (resilient) maken van personen en de gemeenschap. Een weerbare communitiy kan beter om gaan met de continue stroom veranderingen van de externe wereld. Veranderingen die een antwoord vereisen van de bewoners en van de gemeenschap in zijn totaliteit. Vooral in Amsterdam Noord volgen de ontwikkelingen zich snel op, waar diverse bewoners tegen ageren, wanneer we een blik werpen op hun uitlatingen in (sociale) media. Het opbouwen van social resources (bronnen die kunnen bijdragen aan de duurzaamheid en leefbaarheid van de gemeenschap) helpt in het weerbaar maken van een gemeenschap.

Het bijzondere van deze sociale bronnen is dat ze tegen de gangbare economische wetten ingaan. “A fundamental foundation of economic theory is that when you add more and more of a resource

to a productive process the incremental gain out of adding each successive unit of the resource decreases (the law of diminishing marginal utility). Intangibles behave in the opposite way. The more knowledge you have the more knowledge you gain as you talk with others and share your knowledge” Ken Standfield in (Kapferer, 2012, 35). Dit citaat sluit tevens aan op de circulaire gedachtengoed van de Ceuvel.

We hebben tevens bruikbare literatuur gevonden, die een brug slaat tussen de dieperliggende identiteitsontwikkeling van personen en de (on)tastbare omgevingen van sociale belevingen. Metaphors in Mind van James Lawley en Penny Tompkins (2000) is een toegankelijk boek dat we hiervoor hebben geraadpleegd. Net als het meer wetenschappelijke werk van Lakoff en Johnson (1980) Metaphors we Live by of het commerciële marketing werk van Zaltman (2008): Hoe consumenten denken.

Het werk van Lewis Carbone, (Clued In, 2004) bevat een bewezen praktische methodiek om belevingen te creëren die aanhaken op de diepliggende drijfveren van mensen.

Tijdens ons project voor het Ware Noorden is geëxperimenteerd met het doen van metaforisch en photo elicitation (het “uitlokken” van reacties dankzij beelden) onderzoek om versterkingen van de Maakdagen en de opening van Het Ware Noorden Licht festival op het spoor te komen en om te zien wat de thema’s zijn waar we aan willen appelleren met volgende programmeringen.

Kenmerken van een betekenisvolle belevingEen betekenisvolle beleving kan worden onderscheiden in een aantal kenmerken. In dit onderzoek wordt er gebruikt gemaakt van de twaalf kenmerken van een betekenisvolle beleving van Thijsen die staan beschreven in het boek De Imagineer van Kuiper (Kuiper & Smit, 2011, 39). De kenmerken zijn gebruikt als onderlegger voor zowel de productie als het meten van de programmering van HWN. Aangezien we de



bezoekers van de programmering zo actief mogelijk willen betrekken, worden zij hieronder ‘deelnemers’ genoemd:

1. Duidelijk doel of motief: Voor de deelnemer is doel van deelname duidelijk, de deelnemers weten wat er gerealiseerd moet worden en is er een duidelijk motief om mee te doen, een reden waarom de deelnemers iets doen.

2. Uniek proces voor elk individu: Voor elk individu is het doorlopen van de beleving uniek. Enig in zijn soort.

3. Gevoel van controle over de situatie: Het gevoel van controle over de situatie krijgen de deelnemers als zij de vereiste handelingen goed beheersen.

4. Proces van doen en ondergaan: De beleving is een interactieve combinatie van ondergaan (passief meekijken) en doen (actief meedoen)

5. Alle zintuigen zijn betrokken: Tijdens de beleving wordt er gebruik gemaakt van meerdere zintuigen dit kan tegelijkertijd of achtereenvolgens van de zintuigen, horen, zien, ruiken en voelen.

6. Contact met mensen: Er wordt tijdens de beleving contact met anderen gelegd. Dit bestaat uit direct contact in de vorm van praten of lichamelijke contact bij bijvoorbeeld opdrachten.

7. Contact met authentieke materialen: In de beleving komt het gebruik van authentieke materialen voor, dit kan zijn in het decor of tijdens activiteiten.

8. Veranderende perceptie van tijd door concentratie en focus: Door deel te nemen aan de beleving veranderd de perceptie van tijd door een juiste balans tussen concentratie en focus.

9. Balans tussen uitdaging en eigen competenties: Iedere beleving is betekenisvol wanneer de deelnemers een goede balans ondervinden tussen uitdaging en eigen competenties. Hiermee wordt bedoeld dat de deelnemers voldoende worden uitgedaagd maar

dat het de deelnemers niet onmogelijk wordt gemaakt vanuit hun eigen kennis en kunde. Is de uitdaging te groot en ervaren de deelnemers een tekort aan eigen competenties dat zal de beleving betekenisloos zijn.

10. Element van play of flow: Er zijn spelelementen in de beleving toegevoegd. Spelelementen zijn elementen waarbij niet alleen het bereiken van het doel van een activiteit als een beloning geldt, maar de activiteit op zichzelf is leuk en geeft voldoening.

11. Emotionele geraaktheid: Er is een gevoel van betrokkenheid die bepaalde emoties of overtuigingen raakt/losmaakt bij de deelnemers.

12. Geeft zin en betekenis door transformatie: De beleving zorgt voor een blijvende verandering en zorgt ervoor dat je als deelnemer wordt geïnspireerd, wordt aangezet tot mogelijk nieuw gedrag.

Om te kunnen meten aan welke kenmerken de programmering van HWN voldoen en daarmee een betekenisvolle beleving vormt voor de deelnemers/bezoekers zullen de kenmerken worden getoetst bij de deelnemers. Uiteindelijk wordt gemeten of de gecreëerde experience van de Maakdag aansluit op de wensen van de Noorderlingen. Wanneer dit inzichtelijk is kunnen de verschillende touchpoints van de customer

16



journey verder worden ingevuld. Deze invulling en continue verbetering van de touchpoints kan in co-creatie met de eindgebruikers (de deelnemers) worden bewerkstelligd (Tynan & McKechnie in: Beltagui, Darler en Candi, 2015).

2.3. PLACE MAKINGAan welke ontwerpcriteria voldoen aangename plekken in de stad?Binnen de wereld van ‘place making’ zijn diverse ontwerpcriteria geformuleerd waar een aangename plek, plein of gebied aan moet voldoen. Een plek waar mensen van diverse achtergronden zich thuis voelen, een plek die niet overkomt als slechts exclusief voor anderen, maar juist toegankelijk voor allen.

Wij zijn geïnspireerd door het werk van de non-profit organisatie Project for Public Spaces (PPS) en hun uitgangspunten die zijn beschreven in hun publicatie uit 2016: Place making, what if we built our cities around places?

PPS werkt sinds 1975 aan placemakingsprojecten in meer dan 75 verschillende landen en ruim 500 steden en wordt beschouwd als dé mondiale hub op het gebied van stadsmaken.

Op grond van hun rijke ervaring hebben zij de volgende vier kernattributen beschreven waaraan de ideale (semi) openbare ruimte moet voldoen:

1. De plek is toegankelijk en goed verbonden met andere belangrijke plekken in de buurt.

2. De plek is comfortabel en heeft een goede uitstraling

3. De plek trekt mensen aan die actief participeren in de activiteiten die worden aangeboden.

4. Het heeft een open en sociaal karakter, waardoor mensen keer op keer terug willen komen.



03PRAKTIJK- EN ONTWERPGERICHT ONDERZOEK

HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

18


PRAKTIJK- EN ONTWERPGERICHT ONDERZOEK

EMPATHIZE DEFINE IDEATE PROTOTYPE TEST

Learn about users through testing

Empathize to help define the problem

Tests create new ideas for the project

Tests reveal insights that redefine the problem

Learn from prototypes to spark new ideas

In het Field Lab Amsterdam Noord ontwikkelen en produceren we sinds 2015 creatieve, sociale en duurzame belevingsconcepten. Studenten en docentonderzoekers werken hierbij nauw samen met buurtbewoners, ondernemers, de gemeente en lokale organisaties. We werken hierbij zo veel mogelijk vraag gestuurd, waarbij we de vragen ophalen uit de praktijk.

Binnen dit huidige project, werken we samen met de Ceuvel, waarbij we naast het produceren van het belevingsevent, tevens instrumenten ontwikkelen om de impact van deze belevingsconcepten te meten.

Doel van onze verkennende studie is inzicht krijgen in de ontwerpcriteria waaraan de programmering van Het Ware Noorden moet voldoen wil het meer inclusief zijn en inspelen op de sociale cohesie in de buurt (prototype A) en voor de wijze waarop de sociale en belevingsimpact hiervan, kan worden gemeten (prototype B).

Essentieel hierbij is om het perspectief van de eindgebruiker mee te nemen, vandaar dat ons startpunt was: de ervaringen en waarden van Noorderlingen ten aanzien van duurzaamheid, sociale cohesie, mate van ervaren inclusiviteit en gewenst toekomstbeeld van hun woonomgeving.

Om te komen tot de realisatie van de doelstelling, hebben we een zogenaamde drietrapsraket samengesteld en vertaald in drie deelvragen. Er is gelijktijdig gewerkt aan twee prototypes, namelijk de programmering en het impactmeetinstrument:

1. Welke ervaringen en wensen hebben Noorderlingen ten aanzien van duurzaamheid, sociale cohesie, mate van inclusiviteit en toekomstbeeld van hun woonomgeving?

2. Op welke wijze kan de programmering van HWN, te weten de maakdagen en opening Het Ware Noorden Lichtfestival, worden geproduceerd? [Prototype A]

3. Welke SROI & beleving hebben de programmering van HWN opgeleverd en hoe meet je dat? [Prototype B]

Op grond van het veldwerk kon al gaandeweg het prototype voor de programmering en het prototype van het SROI&-belevingsmeetinstrument worden aangepast. Het tussentijds aanpassen van de prototypes op grond van reflecties en input vanuit de eindgebruikers, worden ook wel iteraties genoemd.

Hieronder een visualisatie van het human centered design proces:

Afbeelding 2. Siang, T. & Interaction Design Foundation, 2017. Redesigned by Metabolic.

USER EXPERIENCE DESIGN RESEARCH



3.1. EEN OMVANGRIJKE MIX VAN DATAVERZAMELING Hieronder lichten we toe op welke wijze, wie en wanneer aan de slag is gegaan met het ophalen van data in het veld.

1. Welke ervaringen en wensen hebben Noorderlingen ten aanzien van duurzaamheid, sociale cohesie, mate van inclusiviteit en toekomstbeeld van hun woonomgeving?

A. StraatinterviewsDerdejaars studenten Leisure Management hebben in overleg met de opdrachtgevers en onderzoekers een vragenlijst gecreëerd en deze begin oktober 2017 op straat afgenomen aan 25 bewoners.

B. Panelgesprekken met gate keepers uit en voor NoordOp 1 en 2 november 2017 hebben panelgesprekken plaatsgevonden tussen de opdrachtgever, onderzoekers en diverse ervaringsdeskundigen uit Noord, ook wel gate keepers genoemd. Elk panelgesprek duurde ruim twee uur. Hieronder

staan de namen en korte functie/rolbeschrijving van de respondenten, op 1 november waren dat:

• Nico Lammers – gebiedsmakelaar Gemeente Amsterdam

• Nathalie van Loon – van de campagnewinkel en één van de oprichters van Fijn Zonneplein en heeft een vergelijkbare doelstelling als HWN. Ze heeft daarom de duurzame 100 van Amsterdam Noord opgezet.

• Frida Badoux – Museum Amsterdam Noord, bestuurslid.

• Frank Alsema – stadsmaker, Stadslab BSH, voormalig directeur NDSM-werf voor het buitengebied, zelfbouwer in BSH.

• Arjette Kuipers van Zinnig Noord, zij organiseren programma’s rondom zingeving en stiltewandelingen in Noord

• Suzanne Meijerink – coördinator Huis van de Wijk van Stichting DORAS

Panelgesprek 2 november met gate keepers uit/voor Noord:

• Ruud van Dijk – journalist in Amsterdam Noord

• Francien Hagenaars – docente basisschool

• Kees Alberts – werkt o.a. voor het NDSM Herleeft, mensen die de ‘roerende’ kant van de werfonderdelen proberen te behouden

C. Individuele diepte-interviews met bewoners Op zoek naar duurzame waarden: pijlers om op te bouwen.Voor de interviews is gebruik gemaakt van de Photo Elicitation techniek waarbij respondenten bevraagd worden aan de hand van beelden die ze zelf hebben verzameld rondom het onderwerp van het interview. Deze kwalitatieve methodiek wordt o.a. in visueel sociologisch onderzoek gebruikt en is vooral goed om in te zetten als men meer wil weten over de emoties die respondenten hebben over een bepaald onderwerp. (Harper, 2002).

20



Tijdens het interview wordt aan de hand van de beelden en de vragenlijst (protocol) steeds dieper doorgevraagd naar onderliggende associaties, motieven en waarden van de respondent. Deze techniek wordt wel laddering genoemd in verband met het steeds een stapje dieper gaan en boven water zien te krijgen van achterliggende waarden.

In het geval van Het Ware Noorden hebben we deze methodieken gebruikt omdat we vooral geïnteresseerd zijn in de dieperliggende beleving van het wonen in Noord. We willen onderzoeken wat de emoties en de waarden zijn, die belangrijk zijn voor het beleven van inclusiviteit, duurzaamheid, de toekomst van Noord en welke andere waarden geassocieerd worden met het wonen in Noord.

Essentieel is dat deze vervolgens kunnen worden vertaald naar thema’s die leidend kunnen zijn. Deze kunnen dienen als bakens voor het initiëren en “grounden” (verankerd zijn in waarden) van nieuwe interventies en evenementen in Noord. Als we een zo duurzaam mogelijke verandering teweeg willen brengen in het sociale weefsel van een gebied, dan is het wenselijk om te bouwen op een zo diep mogelijke laag van de maatschappij in de zin van de laag die het langzaamste verandert en het meest fundamenteel is. Op deze manier kunnen we voorkomen dat we slechts aan de oppervlakte cosmetische interventies realiseren die geen blijvende sociale impact hebben.

Metaforen als diepste pijlersDoor het gebruik van beelden en het ladderen komen we op de diepere laag van de maatschappij en beschaving. Op de onderste laag vinden we mythen en metaforen. Voor ons onderzoek hebben we ons gericht op het kunnen duiden van metaforen.

Voorafgaand aan het interview is de respondenten gevraagd zes tot acht afbeeldingen te selecteren die voor hen Amsterdam Noord representeren. Op basis van deze afbeeldingen zijn er vragen gesteld over wonen in Amsterdam Noord, de buurt, De

Noordeling, het vrijetijdsgedrag, duurzaamheid en klussen/hergebruik van materialen.

Per afbeelding zijn de thema’s diepgaand bevraagd door in te gaan op de emotie, beleving, persoonlijkheden, invloed van derden en overige indicatoren. De interviews hadden een minimale duur van twee uur.

De geïnterviewden betroffen:

• Man, eind dertig, 2 kinderen, woont 6 jaar in Noord

• Vrouw, 51, 1 kind, woont 35 jaar in Noord

• Man, 23, geboren en getogen in Noord

• Vrouw, 52, 2 kinderen, woont 45 jaar in Noord

2. Op welke wijze kan de programmering van HWN, te weten de maakdag en opening Het Ware Noorden Lichtfestival, worden geproduceerd?

A. Studentengroep BSH-productionsDe derdejaars projectgroep studenten van de minor Concepting&Events van de opleiding Leisure Management hebben hun productieplannen en uitvoering gebaseerd op hun veldwerk (straatinterviews) en verder in afstemming met de opdrachtgever, de docent eventmanagement en de junior onderzoeker uit het projectteam. Het projectproces en iteraties worden in hoofdstuk 5 verder uiteengezet. Op de Maakdag van 19 november 2017 hebben zij een workshop begeleid over het maken van een lamp van oude lege plastic flessen. Tijdens de opening van HWN festival op 2 december konden de bezoekers deelnemen aan een Art Walk, een kidsworkshop van PET-flessen, naar de disco in de groentekas, buiten opwarmen rondom de haardvuren en binnen terecht in het warme Café de Ceuvel.



B. Evaluatie van de Ceuvel als leisure concept met focus op inclusie Op 29 september 2017 hebben vierdejaars studenten LM een uitgebreide rondleiding gekregen en vervolgens een aantal uren geobserveerd op de Ceuvel. Er is hun gevraagd vanuit hun onderwijsprogramma Urban Leisure, te komen met verbetervoorstellen die gericht zijn op de customer journey, experience design, inclusive leisure en duurzaamheid. In totaal zijn er 15 verbetervoorstellen geschreven.

3. Welke SROI & beleving hebben de programmering van HWN opgeleverd en hoe meet je dat?

Afbeelding 4. Iteraties prototypes meten SROI en Belevingsimpact

A. Prototypes impact&belevingmeetinstrumentIn september 2017 is er opnieuw gekeken naar de vragenlijsten (prototypes) die ontwikkeld zijn tijdens het vooronderzoek van april t/m juni. Vervolgens is er aanvullend literatuuronderzoek gedaan, waarmee het meetinstrument werd verrijkt. Hiermee is een nieuw prototype ontwikkeld in de vorm van een enquête. Tijdens de Maakdag van 19 november 2017 is deze uitgedeeld aan de tien deelnemende makers. In totaal zijn twee ingevulde enquêtes afgenomen en hebben er informele gesprekjes plaatsgevonden tussen de junior onderzoeker, LM-studenten en de overige deelnemers.

Bij nader inzien bleek het meten met behulp van een enquête om diverse redenen niet de meest passende vorm te zijn. De enquête werd uiteindelijk vrij lang bevonden en bevatte vrij ingewikkelde vragen, welke we in het kader van inclusief/laagdrempelig communiceren zouden moeten herformuleren. Bovendien was het aantal deelnemers aan de maakdag vrij laag, waardoor een enquête niet een voor de handliggend meetinstrument is. Tot slot was er ook een praktische reden: de opening van het lichtfestival zou tijdens een donkere decemberavond plaatsvinden, waarbij de vragenlijst slecht zichtbaar zou zijn. Dankzij deze realisatie zijn een paar opvallende iteraties aangebracht in ons onderzoeksproces, zie afbeelding 4.

MAEX SROI

APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DEC

Proefmaakdag bankjes Buiksloterhandenweek

BSH - Prototype 1

WAARDENMaakdagen bankjes

Prototype 2 met waardenkaart

DUURZAAMHEIDMaakdaglampje Prototype 3 méér sociale duurzamheid

BELEVINGSKENMERKENStart Maak je Stad & ACIN projectgroep Opening HWNF Prototype

4: diversificeren

AANVULLENDE VORMEN VAN

IMPACTMETEN

22



B. Aanvullende vormen van impactmetenVoor het laatste meetmoment op 2 december: de opening van Het Ware Noorden Licht Festival zijn we daarom overgestapt op andere metingsmethoden, zoals visuele impact storytelling, (participerende) observaties en een kwantitatieve registratie van het aantal fysieke en online bezoekers, gebruikte mediakanalen en samenwerkingspartners.

Wij hebben filmmaakster Maud Schijven gevraagd om twee impactfilmpjes te maken. In de ene film wordt vooral een sfeerimpressie gegeven van de aangeboden experience en de andere komen Noorderlingen uitgebreid aan het woord. Tevens hebben de LM-studenten een after movie gemaakt van hun maakproces en de daadwerkelijke realisatie van het event. Ook vier eerste en tweedejaars studenten van de opleiding International Business and Business Studies (IBIS) hebben op 2 december 2017 onderzoek gedaan. Zij hebben geobserveerd en foto’s gemaakt. Een gedeelte van hun foto’s, samen met foto’s en filmfragmenten van de producerende studentengroep van Leisure Management zijn verwerkt in de twee filmpjes die zijn gemaakt door Maud Schijven. Ook hebben de LM studenten, samen met de junior onderzoeker, korte interviews afgenomen onder de bezoekers, welke zijn vastgelegd op videobeeld.

C. Participerende observatieNadine de Chauvigny de Blot, de junior onderzoeker, heeft tijdens de opbouw en realisatie van het event als een participerende observant beschreven wat er goed of minder goed verliep tijdens de avond.

D. Noord Foto SafariStudenten van IBIS hebben onderzoek gedaan op grond van een zogenaamde quandary opdracht (een vrij te kiezen opdracht). De opdracht betrof een Noord Foto Safari. Vereist was een brede blik op de omgeving van de Ceuvel en dat ze redelijke ervaring hebben met fotograferen. Doel van de safari’s was het unieke van Noord tot leven te brengen door foto’s, observaties en annotaties daarvan.

De IBIS studenten zijn zowel zelfstandig als onder begeleiding van een onderzoeksdocent door Noord gelopen vanaf de pont naar de Ceuvel. Ze waren op 2 december 2017 aanwezig bij de opening van HWN en hebben het kids maakcafé bezocht en daarop aansluitend het lichtfestival. Daarnaast zijn ze door Noord gaan struinen en hebben de boerenmarkt en de van der Pekmarkt-en buurt bezocht.



04HET PERSPECTIEF VAN EN OVER NOORDERLINGEN

HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

24


HET PERSPECTIEF VAN EN OVER NOORDERLINGEN

Uit het vorige hoofdstuk is duidelijk geworden dat deze verkennende studie kan putten uit een omvangrijke hoeveelheid data. Niet alleen is het omvangrijk, maar ook divers van aard. In dit hoofdstuk geven wij de meest belangrijke resultaten weer. Voor de geïnteresseerden zijn de volledige data bij ons digitaal opvraagbaar.

Aangezien de eindgebruiker centraal staat, beginnen we met alle inzichten die we hebben opgedaan vanuit en over het perspectief van Noorderlingen.

Vervolgens wordt een uiteenzetting gegeven over de wijze waarop het prototype A, namelijk de programmering van Het Ware Noorden, tot stand is gekomen. Dit betreft een productieproces van brainstormfase tot realisatiefase waartoe ook de (kwantitatieve) impact toe behoord, dat gekenmerkt werd door diverse iteraties.

Hierop aansluitend wordt aan de hand van de stappen van de customer journey weergegeven welke (kwalitatieve) beleving de programmering heeft bewerkstelligd.

4.1. KERNWAARDEN VAN NOORDELINGENUit de voorgesprekken met de projectleider van Het Ware Noorden, Chandar van der Zande, kwam naar voren dat vooral de oorspronkelijke ‘Oude’ Noorderlingen (woonachtig in Noord van vóór 2007) nog weinig zichtbaar zijn op de Ceuvel. We hebben ons tijdens de diepte interviews dan ook op deze bewonersgroep gericht. In de vervolgstudie gaan wij nog meer bewoners interviewen, waarbij we een mix van “oude” en “nieuwe” Noorderlingen zullen betrekken.

Voorafgaand aan de interviews is aan de eerste vier bewoners gevraagd om zes tot acht afbeeldingen te verzamelen die voor hen Amsterdam Noord vertegenwoordigden.

Uit de interviews zijn waarden naar voren gekomen die zijn geclusterd binnen metaforen. Deze waarden geven een eerste inzicht in de diepere emotionele laag van de bewoners die ten grondslag kunnen liggen aan een vernieuwing of aanpassing van de programmering van Het Ware Noorden of de start van andere initiatieven. Ter introductie en illustratie zijn er onderstaand enkele afbeeldingen met bijbehorend citaat weergegeven van de geïnterviewden.



Hier worden activiteiten georganiseerd voor de

bewoners en het is heel laagdrempelig waardoor

iedereen zich welkom voelt, de activiteiten zijn ook gratis

en daardoor voor mensen met een kleine portemonnee. Het is

een buurthuis maar het heeft heel veel functies. Iedereen is

welkom, ik vind dat heel zinvol.

Volgens AT5 geeft dit echt het typische beeld van de mensen in Amsterdam Noord. De buurt probeert zich altijd heel erg buurts op te stellen. Wij staan allemaal paraat om de buurt te beschermen en kijk wat er allemaal gebeurt. Dit betrof een pierenbad in Tuindorp Oostzaan.

Het Noorderparkbad vind ik echt heel gaaf.

Het oogt ook niet als een zwembad, het is

een heel mooi gebouw. Het is echt een heel divers gebouw waar

iedereen naar toe kan en het heeft een hele belangrijke functie in

een wijk.

““

“

“ ””

”

”Ik heb een witte tuinstoel in mijn tuin gevonden. Weet jij toevallig van

wie die is? Ja, zegt buurvrouw Nellie, “die is van mij die heb ik speciaal voor jou neergezet want als je nou moet wachten op spullen die

geleverd moet worden kan je in ieder geval zitten. Ik had echt zoiets van ja (grinnik) ik wil hier nooit meer weg, ik wil hier de rest van mijn

leven blijven wonen. Dat vond ik zo van mooi welkom. Dat ik dacht ja. Dit tekent het ook weer hoe je met elkaar in de buurt omgaat.

“”

Oud Noord is zowel het mooi onderhouden tuintje en de gevel als het niet zo mooi onderhouden tuintje. Dat dat diegene echt totaal niet boeit. Dus enerzijds het mooi onderhouden tuintje en een mooi geschilderd bankje en een mooi hekje. Dat is voor degene die echt oog heeft voor zijn eigen buurt, zijn eigen wijk. Die wil ervoor zorgen dat zijn eigen wijk er mooi uitziet. Maar daarnaast de buurman die een stuk minder onderhouden hek heeft en de boompjes heeft laten groeien zonder er naar om te kijken en dat geeft mooi weer hoe mensen omgaan met de buurt.

26



Afbeelding 3. De 7 diepe metaforen (Zaltman, 2008) hebben we kunnen onderkennen als relevant voor ons onderzoek.

Balans/OnbalansBalans/Onbalans resoneert vooral tussen het Noord van de Oude en die van de Nieuwe Noordeling. Journey is de reis van en naar Noord. Transformatie, de verandering van Noord, impact van vernieuwing. Met name Bron is belangrijk in verband met duurzaamheid en hergebruik van materialen. Connectie haakt aan op sociale cohesie. Controle is van belang met het bottom up realiseren in co-creatie van ideeën. Container is Noord zelf, eigen blijven, maar ook open naar anderen. Vaak is een mix van metaforen herkenbaar in de genoemde waarden waardoor verschillende metaforen zijn samengevoegd.

Controle, connectie en transformatieUit de interviews is naar voren gekomen dat de aanwezigheid van fysieke kernelementen in het landschap meerdere waarden vertegenwoordigen. Hierbij zijn zowel positieve als negatieve ervaringen genoemd die kenmerkend zijn.

Wat als positief wordt ervaren zijn de concrete kenmerken van Noord: de NDSM werf met de kraan, de pont, het vele groen in Noord, Pek op Noord (markt) en het winkelcentrum boven ’t IJ. Hierbij wordt verschillende malen een scheiding aangegeven in ‘oud Noord’ en ‘nieuw Noord’. Het eerste betreft kenmerken als de rijtjeshuizen en de IJ hallen, het tweede betreft ‘t IJ en de A’damtoren. Deze kenmerken geven een gevoel van herkenning en erkenning die de bewoner zich

thuis laat voelen waardoor hij/zij zich verbonden met de buurt voelt. Deze fysieke kernmerken zijn de eerste positieve indrukken. Dichterbij ‘huis’ zijn wordt dat gevoel versterkt door de verschillende buurthuizen, kringloopwinkels en het Noorderparkbad. Echter zijn er ook fysieke omgevingskenmerken die ook bij Noord ‘horen’, echter worden deze als negatief ervaren. Dit zijn de grijze huizen, het vele achterstallige onderhoud en de “rotzooi op straat”. De tegenstellingen die hierbij op te merken zijn, zijn de verschillen tussen ‘Oud en Nieuw’ Noord. Alhoewel de nieuwbouw als “nodig” wordt ervaren om Noord een impuls te geven, wordt het ook als bedreigend ervaren. Deze bedreiging bestaat niet zozeer uit de fysieke kenmerken, maar uit de ‘nieuwe mensen’ met een andere levensstijl en –standaard die op het eerste gezicht niet aansluiten op de mentaliteit van Oud Noord. Deze transformatie van de buurt zorgt voor een andere sfeer.

Balans/onbalans en connectieZoals verschillende malen genoemd wordt door de bewoners een onderscheid gemaakt tussen ‘oud’ en ‘nieuw’. Dit kenmerkt zich door het aantal jaren dat iemand in Noord woont, maar ook waar iemand woont (oorspronkelijke jaren ’30 woning of nieuwbouw). De bewoners die voor 2007 in Noord zijn gaan wonen worden als “Oude Noordeling” gezien en de bewoners die er vanaf 2014 wonen als “Nieuwe Noordeling”. Deze verscheidenheid brengt discrepanties in de sociale cohesie en de balans met zich mee. Daarnaast wordt er

• Balans/Onbalans: bijstellen naar equillibrium• Reis: notie van reizen, beweging langs een pad• Transformatie: veranderen van staat of status van dingen, mensen• Bron: biedt energie in breedste zin; geeft input om iets te doen• Connectie / disconnectie: gaat over beleving van saamhorigheid of uitgesloten voelen• Controle / geen controle: beheersing van de situatie of niet • Container: twee functies - zaken binnen houden en zaken buiten houden



aangegeven dat er vaak een binding is met de buurt, waarmee de eigen straat of straten worden bedoeld. De binding betreft dus niet de gehele wijk. De bewoner voelt zich meer thuis in de eigen buurt dan in de eigen wijk. Echter is er ook meer binding meer de wijk dan met Noord en meer met Noord dan met Amsterdam. Noord is als het ware in een mozaïek opgedeeld waarbij binnen een wijk meerdere ‘vakjes’ zijn met sociale verbindingen. Deze verdeling wordt verder besproken bij ‘Container’.

De verschillen zijn tevens op te merken wanneer het gaat om duurzaamheid. Duurzaamheid wordt door de inwoners vaak benaderd vanuit het economische en sociale perspectief. Er is sprake van veel onderlinge ruil of uitwisseling waarbij vaak wordt gekeken of iets sociale of praktische waarde voor een bewoner of de buurt heeft. Hiermee willen de bewoners van “Oud Noord” laten zien “dat alles op orde is” en dat Noord met de tijd meegaat om zo van het oude (armoedige) imago af te komen. Dit hangt samen met de trots voor de buurt. De negatieve zijde is dat veel andere duurzame opties niet tot de financiële mogelijkheden behoren. Een voorbeeld hiervan zijn de zonnepanelen. Ook met de subsidie is het voor de oude bewoners het financieel niet mogelijk om de zonnepanelen aan te schaffen. Dergelijke duurzame initiatieven worden dan ook als iets voor de bewoners van de nieuwbouw gezien wat een disbalans binnen de wijk kan geven.

ContainerZoals bij balans is genoemd is er sprake van een gradaties van ervaren verbinding binnen met de buurt/wijk/Noord/Amsterdam. Binnen de eigen buurt ervaart men de meeste samenhang, echter wordt aangegeven dat de bewoners ook open staan naar anderen. Het eigen huis en omgeving wordt als ‘grootste goed’ gezien; het goed onderhouden (zowel fysiek als sociaal) hiervan is voor veel bewoners belangrijk. Hetzelfde geldt voor de binnen de wijk en buiten ‘in het groen’. Het groen en de polder worden gezien als de achtertuin van de wijk waar de bewoners in

ontspannen en tot rust komen. Ieder aspect heeft zijn eigen ‘grenzen’ waarbij een duidelijke functie of waarde aan toe wordt gekend. Op deze wijze is er sprake van een mozaïek of container. De begrenzingen van een functie of gevoel (cohesie) van de ruimte zijn duidelijk zichtbaar.

Bron Kern van de bron van energie voor de bewoners is het persoonlijk thuis voelen. Het persoonlijk thuis voelen is een combinatie van factoren. De bewoners halen energie uit de buurt, komen tot rust in de polder en het groen en kennen een trots die kenmerkend is voor Noord. Het gegeven dat familie en vrienden dichtbij wonen maakt ook dat “Noord echt thuis is”. De connectie die de bewoners voelen met de buurt bestaat zowel uit de fysieke kenmerken als de sociale cohesie. Deze wordt versterkt door de sociale interactie, beleving en gemeenschapsgevoel maar ook door de ontwerpcriteria van plaatsen.

Ook hier zijn er negatieve kenmerken van Noord aan te wijzen die energie kosten. De armoede, (sociale) eenzaamheid en de nieuwe diversiteit “oud en nieuw Noord”) zijn aspecten die Noord kenmerken maar die niet direct een thuis gevoel oproepen. Echter zijn er tal van sociale initiatieven die juist weer energie geven en waar inwoners trots op zijn.

Connectie en JourneyWat als de kern van de connectie wordt ervaren is de sociale cohesie in de buurt. Er is sprake van een “ons kent ons” waarbij iedereen “altijd bij elkaar terecht kan”. De bewoners letten op elkaar en dragen zorg voor de buurt en elkaar. Voorbeelden hiervan zijn de witte tuinstoel die door de buurvrouw was neergezet (zie afbeeldingen 4.1) en het vegen van de stoep waardoor de straat er schoon uitziet en mensen een praatje kunnen maken. Dit vindt overigens niet in de gehele buurt plaats, vaak alleen in de straten rondom de woning. De laagdrempeligheid van de buurt komt terug in het contact met de buren en anderen in de omgeving, maar ook door bijvoorbeeld sociale projecten in de buurthuizen

28



die eenzaamheid proberen tegen te gaan, (sport)activiteiten aanbieden, en sociale cohesie en gemoedelijkheid bevorderen.

Gatekeepers zoals sociale organisaties maar ook basisschooldirecteuren zorgen voor verbinding. Ontmoetingsplaatsen, zoals de van der Pek markt, sportverenigingen en buurthuizen spelen hierbij een belangrijke rol. Het gevoel van het bij elkaar terecht kunnen brengt een sfeer met zich mee die kenmerkend is voor Noord. De negatieve aspecten van de disconnectie zijn ook genoemd. Zo is er sprake van veel criminaliteit waardoor er ook een gevoel van onveiligheid bestaat. De bestaande armoede, de autobranden en het imago van de buurt zorgen ervoor dat de bewoners het idee hebben in ‘het afvoerputje van Amsterdam’ te wonen.

De connectie is een belangrijk begrip binnen Noord. Zowel de eerder genoemde sociale cohesie door middel van de gezelligheid en “het praatje”, maar ook hoe en waar dat deze tot stand komt. Zo zijn de sportverenigingen en georganiseerde sportactiviteiten een belangrijke verbinder.

Voorbeelden hiervan zijn het sportinitiatief Only Friends, waar kinderen met een beperking kunnen sporten en welke volledig afhankelijk is van giften en sponsors. Door middel van vrijwilligers maar ook de inzet van werkplekken voor re-integratie of mensen met een beperking is het initiatief al jaren een succes. Ook de hardloopgroep Noorderparkgroep, wat een gratis initiatief is om mensen fysiek beter te laten worden, is een sportvoorbeeld van connectie.

Dergelijk sportprojecten in de parken dragen sterk bij aan de connectie binnen de buurt, aangezien in de buurt vaak weinig sportmogelijkheden zijn. Ook buurthuizen met gratis cursussen (bijvoorbeeld georganiseerd door Doras) of het restaurant Van harte waar bewoners tegen een klein bedrag voor een gezonde maaltijd en een praatje terecht kunnen is een dergelijk voorbeeld. Hetzelfde geldt voor speelruimtes en speelplekken die veilig, leuk en goed onderhouden zijn. Een

randvoorwaarde voor deze plekken is dat er geen omheining is (zoals bij een basisschool) en dat deze voor iedereen toegankelijk zijn. Het groen, ofwel de parken binnen Noord, vervullen eenzelfde functie.

Het NDSM terrein en de pont zijn letterlijk en figuurlijk voorbeelden voor connectie en journey. Naast de werken vervoersfunctie die de plekken kennen, dienen zij tevens voor een sociale connectie. De vroegere werkplaats is voor veel ‘oude’ bewoners een plaats om naar toe te gaan of om over te spreken en verhalen op te halen. De pont wordt (ook uit economische overwegingen) nog steeds veel gebruikt om naar andere delen van Amsterdam te komen. Op de pont komt men ook vaak bekenden tegen en wordt er een praatje gemaakt. De pont heeft echter ook een negatieve connotatie die verbindt: bewoners kiezen voor de pont omdat zij niet over een ander vervoersmiddel kunnen beschikken wegens financiële redenen.

Kortom: er zijn vele nuances binnen de verschillende verbindingen in Noord. Er is eerder sprake van een mozaïek dan van een grote homogene buurt, Noord kent duidelijke afbakeningen binnen de verschillende functies. Daarnaast zijn er ook veel initiatieven en (fysieke) kernmerken die verbinding mogelijk maken en van waaruit ook verbinding wordt gezocht. De sociale cohesie en de verbinding, ofwel ‘het praatje’ en ‘bij elkaar terecht kunnen’ zijn de kernwaarden van Noord, of genuanceerder gezegd: van Oud Noord, die een gevoel van ‘thuis’ creëren. Dit wordt mogelijk gemaakt door vrienden en familie, maar dus ook door sociale en/of actieve initiatieven en versterkt door fysieke landschapskenmerken.



4.2. GATE KEEPERS UIT NOORD AAN HET WOORD Tweemaal hebben we een langdurige sessie belegd met zogenaamde “gate keepers” uit Noord. Onder gate keepers verstaan we mensen die veelal via hun (vrijwilligers)werk al jaren actief zijn in het stadsdeel, hier bijna allemaal wonen en uit ervaring weten wat er leeft in de buurt, hoe bewoners te activeren zijn, een stuk geschiedenis van Noord kennen en kennis hebben over diverse activiteiten die er zoal georganiseerd worden voor en door bewoners.

De lijst van 10:Tijdens de panelgesprekken zijn er vele waardevolle suggesties en voorbeelden gegeven. We hebben ze geclusterd tot de volgende tien adviezen en worden daaronder nader toegelicht:

1. Verbind met wat er al is

2. Co-creeren met de diverse doelgroepen

3. Ontmoetingsplekken waar iedereen komt

4. Lokale business case ontwikkelen

5. Lichtjesfestival uitbouwen: ga ook de buurten in

6. Noord als hoofdstad van de 2e hands economie

7. Kijk naar markante voorbeelden & langdurige samenwerkingen

8. Anders organiseren: coöperatie Noord

9. Een gangmaker kan de kar trekken

10. Communiceer in een andere taal en op de juiste plek via het juiste kanaal

1. Verbind met wat er al isJe moet het integraal zien en iedereen verbinden. Je hebt andere tools nodig, voor de ene groep werkt een museum, voor de ander een app. De zwakte, is ook de sterkte: de lappendeken van Noord. Binnen een lapje van de lappendeken kun je snel verbinden. Niet heel Noord hoeft bij elkaar. Op wijk/buurt/kleinschalig niveau gebeurt veel, heeft een dorps karakter, waarbij Noorderlingen elkaar goed kennen. Het gaat om zelfinitiatief. Op verschillende plekken, welke gemeenschappelijke filters zijn er? Kijk naar hun gemeenschappelijke delers, zoals geld besparen, dienstenruil en lokaal inkopen. Verbind ook de geschiedenis aan het heden: iedereen gaat los op oude foto’s, gemeenschappelijk is een stuk geschiedenis die we delen als Noorderling in dit stadsdeel.

2. Co-creëren met de diverse doelgroepenHet idee is samen creëren. Het moet op het persoonlijke zitten, dus niet wij hebben iets leuks bedacht, maar juist iemand die gebruik maakt van zijn netwerk en mensen uitnodigt om bijv. elke avond aan een kunstwerk te werken. Talenten en vaardigheden moet je combineren. Maar is leuk als je mensen betrekt bij de voorbereiding ervan en oude Noorderlingen erbij betrekt.

In plaats van te spreken over oude en nieuwe Noorderlingen, werd geopperd om het over oorspronkelijke noordelingen te hebben, ook viel de term nieuwe nieuwe Noorderling.

Oorspronkelijke noordelingen zijn geen museumbezoekers, maar als je zegt: ik heb je nodig, kom met je verhalen, foto’s, die insteek werkt goed, dan komen ze ook en met de hele familie. Er worden twee verschillende talen gesproken, zoals een “Meet up”, dat is niet hun taal. Kies woorden die iedereen begrijpt, dit geldt tevens voor nieuwe Nederlanders. Kinderen vormen een grote verbindende kracht. Geef de kinderen bepaalde waarden mee waar de Ceuvel voor staat.

30



Tegen de tussengeneratie (dertigers) wordt verschillend aangekeken “die zijn vooral met werk bezig, carrière en gezin – ze hebben het gezicht naar het IJ, niet naar Noord”. Daarentegen hadden sommige gate keepers juist de ervaring dat juist heel betrokken waren en veel vragen stelden over de geschiedenis van Noord of het fijne wilden weten over bepaalde ambachten/kennis over duurzaamheid en hoe je in je eigen leven duurzamer aan de slag kunt gaan. Noord wordt steeds meer een optie, dertigers komen als nieuwe nieuwe Noorderlingen in nieuwbouwprojecten, al dan niet met enige kennis over hun nieuwe woonomgeving.

3. Ontmoetingsplekken waar iedereen komtWaar ontmoeten diverse doelgroepen elkaar? Daar waar mensen samen komen (zoals op een voetbalveld). Dan heb je vertalers/programmamakers nodig, de een vanuit armoede, duurzaamheid, de ander vanuit zorg voor de schepping, de ander vanuit wereldburgerschap, culturele diversiteit, etc. Het is niet vanzelfsprekend dat men dan ook met elkaar echt in gesprek gaat. In het Huis van de Wijk, vindt één keer per week goedkope yoga plaats, maar aan de koffietafel mengt het publiek zich niet.

Zichtbare eigenheid koesteren, vooral in de witte ruimte, de fijne plekken die er nu tijdelijk zijn, die waarde/kwaliteit koesteren, hoe behouden?

4. Lokale business base ontwikkelenBouw een gezonde business case. Creëer een nieuwe waardemachine, dit hoeft niet perse in geld te zijn. Qua subsidies is het Oranjefonds nog een suggestie, zij hebben veel geld en geven aan vergelijkbare initiatieven als Het Ware Noorden, geld.

Zorg in elk geval dat het een lokale business case is. Hoe geef je die vorm? Hoe zorg je ervoor dat alle motortjes worden verbonden met elkaar? Het is complex, maar verbind de tientallen

kleinschalige initiatieven aan elkaar. Bouw nieuwe commons met elkaar, waarin iedereen een rol krijgt. Het kan thematisch en modulair worden opgestart, voordat het een te megalomaan idee wordt. Er is laatste jaren al veel meer zeggenschap neergelegd bij bewoners, alleen weet niet iedereen hoe je die paden bewandelen kan.

5. Lichtfestival uitbouwen: ga ook de buurten inMaak juist duidelijk dat de opening van het Ware Noorden Lichtfestival juist niet hangt onder het Amsterdam Light Festival, maar een eigen initiatief is. Dan krijg je meer mensen mee en voed je het gevoel van trots. Haak aan op Noordse tradities, zoals het aankleden van de huizen en tuinen met lichtjes en het organiseren van lichtjes-wandelroutes/stiltewandelingen.

“Lampjes Loeren”. In Tuindorp Oostzaan hebben we op een gegeven moment bordjes in de tuin bij mensen gezet, waarop stond “Je bent genomineerd” voor de leukste tuin, dat leverde een verrassend leuk effect op.

Kijk ook naar de documentaire gemaakt is over Floradorp/Kerstmis in Floradorp. Noord heeft ook een eigen lied: de Zonzij aan het IJ van Jos de Rooij, je kunt er de Lichtzij van het IJ van maken. Maak een vette knipoog naar het ALF. Hang het niet te veel op aan de Ceuvel, want dat kent niet iedereen. Kijk naar wat van Noord zelf is, zoals het kerstbomen verbranden, de lampjes buiten in de tuinen, het is Noords erfgoed.

Betrek ook hierbij de scholen en kinderen, vraag ze een lampje te maken op een duurzame manier, bijvoorbeeld tijdens Sint Maarten. In de wandelingen kun je ook oud en nieuw met elkaar verbinden. Een lichtjesfestival kan een verdienmodel zijn, het kan iets opleveren voor oud en nieuw en concrete impact bewerkstelligen. Vraag bestaande initiatieven om mee te doen, zoals de stichting experimentele werkplaats om ook lampjes te maken, of via de repaircafé’s of kringloopwinkels.



Denk na over vormen van sponsoring, welke bedrijven zouden hiervoor benaderd kunnen worden? En tijdens het lichtfestival kun je ook “brand een kaarsje voor Noord” toegevoegd kunnen worden. Of leer mensen zelf kaarsjes te maken (over een duurzame en bij-vriendelijke wijze) of laat mensen een liefdesbrief voor Noord schrijven en aan elkaar voorlezen.

De Ceuvel kan Noorderlingen ook vragen om hun oude kaarsstompjes in te leveren en daar de grootste kaars van Noord van maken.

Betrek de Echo als communicatiemiddel, veel oorspronkelijke Noorderlingen hebben geen abonnement op een krant, maar lezen de Echo van voor tot achter. Kunnen we Winters Binnen (een ter ziele gegaan initiatief) weer nieuw leven in blazen?

Kunnen we dingen bedenken dat we meer de buurt in gaan, bijv. met dat zingen kun je die diepere verbondenheid wel creëren maar dat is voer de duur, dat is langer. Denk ook aan kerstverlichting in de Florabuurt en mensen die lichtslangen in elkaar knutselen gezamenlijk. Bij mij in Tuindorp Oostzaan, keken we wie de mooiste kerstverlichting buiten had. Je kunt ook een fietstocht doen langs de locaties en de fietsen leuk verlichten.

6. Noord als hoofdstad van de 2e hands economieNoord zou zich veel meer kunnen profileren als hoofdstad van de tweedehands economie, we hebben diverse kringloopwinkels, de IJ-hallen etc. Wij hebben een dorp aan 2e hands zaken, uniek in NL waar zoveel 2e hands bedrijven zijn. Worden gezien als lastig, laten we het omdraaien, hoe kunnen we hun behouden? Adopteer een prullenbak in overleg met de gemeente, je moet hem dan wel zelf onderhouden, zo kun je ook duurzaamheid bevorderen of de krant delen. De duurzame top 100 van Amsterdam Noord. Kennisexpeditie, waarom is er geen duurzaamheidstafel in elk stadsdeel/stad? Wisselboetiek, hergebruik, het is heel normaal om met duurzaamheid bezig te zijn, hoe vaker je over elkaar leest/ziet hee mijn buurman is ook bezig met duurzaamheid, hoe normaler het wordt. Mensen hebben veel behoefte aan leren. Soms weet je ook niet eens altijd wat er kan. […]Levensduur tonen, dat is ook de betekenis van het woord? Duurzaam licht op je fiets, je ziet nu iedereen met batterijtjes en lampjes, maar dynamo hoeft geen batterij. Wat hier met water en gif gebeurt is gewoon zo onzichtbaar. Is dat het filter? Is niet beeldend, slangetje erop en slangetje eraf. Het is te stil om tot je door te dringen, vindt het heel lastig om te zeggen in hoeverre duurzaamheid speelt. Op scholen wordt vaak iets gedaan. Mbo-school hier had van afval kunstproject gemaakt in de buurt met kinderen. Kinderen gaan afval verzamelen en samen maak je dan kunstwerk.

7. Kijk naar markante voorbeelden & langdurige samenwerkingenEr is een mooi en succesvol project geweest tussen kinderen van de basisschool Overhoeks en overlevers van de oorlog in Asterdorp. Of de Kinderklimaattop, kids vinden het normaal dat je groen bezig bent. De ijsbeer is voor hun veel dichterbij dan voor volwassenen.

Er is ook een kinderboek de Buiksloterbreek, de kinderbijbel van Noord, fictie verhalen, gebaseerd op echte plekken – kids in zetten op creativiteit.

32



Of neem een wandeltocht, je komt over doorheen, kids avondvierdaagse, goed in aanraking te laten komen met stadsdeel. Denk aan een rondleiding langs oudere mensen door de wijk, oud en nieuw die elkaar tegenkomen.

De Volksopera wordt meerdere keren genoemd als een succesvol concept waaraan duizenden oud-en nieuwe Noorderlingen een bezoek brachten. Zie ook in de documentaire over het concept. Bij de opera was het voor de mensen een belevenis van de eeuw, komt er nog een in vogeldorp. Maar komt ook omdat mensen maandenlang bezig zijn met het repeteren en dus samen ergens naar toe werken en dan krijg je die saamhorigheid. Tijd speelt dan ook een rol en dan heb je iets met elkaar. Dan bouw je iets op. Verbinding is dus iets opbouwen en elkaar daadwerkelijk leren kennen. Anderzijds gingen de organisatoren zelf er bijna aan onderdoor en waren de budgetten erg krap. Financieel zijn dit soort initiatieven vaak niet lang houdbaar en sterft de groep uit/raakt deze groep oververmoeid die hier zijn ziel en zaligheid in stopt. Het is belangrijk om niet alles te laten draaien op vrijwilligers. Of 24H Noord waarbij veel en diverse organisaties en bewoners aan mee hebben gedaan. 5 mei Vrijheidsmaaltijd met de lange tafel langs de IJ-oever was leuk gemengd, moest je ook een pot meenemen geschikt voor 8 personen, dat is eten voornamelijk en gezelligheid. Eten als verbindende factor. Bij de vrijwilligers van diner liepen ook Overhoekers mee om tafels te sjouwen en water naar de tafels te dragen. 4 en 5 mei is daarin een overkoepelend thema die ons allemaal aangaat.

8. Anders organiseren: coöperatie NoordNoord zou één grote coöperatie kunnen worden. Je kunt het zelf kopen, mensen opleiden om dat te doen. De kans om Noord ZELF te bouwen. De volgende crisis komt er gewoon aan, we zouden het hier in Noord deels anders kunnen aanpakken. Op 3 november 2017 is een coöperatie Noord opgericht. Duurzaamheid is heel breed, Noord heeft de kans om een nieuw systeem op

te bouwen. Noord wordt nu opgekocht door de gemeente. We zitten in een tijd van verandering, waardecreatie, dat verandert, andere technologie, chaos tijd; hier ligt een kans. Door bijvoorbeeld een slimme app voor Doras (vrijwilligerswerk), meer op maat, anders inrichten, dan kan het systeem veranderen.

9. Een gangmaker kan de kar trekkenIn Noord zijn reeds een aantal mensen langer actief in het organiseren van een zo inclusief mogelijke programmering, zoals Chris Keulemans van de Tolhuistuin en Floor Ziegler met de Noorderparkkamer en het Concertgemaal. Zij hebben goed inzicht hoe het hier in elkaar zit in Noord. Jongeren van nu zijn niet zo actief naar buiten omdat ze druk zijn met hun eigen sores. Vorig jaar was er een volksopera in de buurt. Dat was echt oud en noord verbonden en ging over verleden van de buurt. De regisseur, René van het Erve, ging bij de mensen op bezoek, en sprak met iedereen.

10. Communiceer in een andere taal en op de juiste plek via het juiste kanaalGebruik een ander woord: verbinding i.p.v. sociale cohesie. Woningbouwvereniging organiseerde feestje bij opening van de Pekplein. Er waren volkszangers en hapjes. Dus woningbouw inschakelen en die gingen met flyers langs de deur. Ymere heeft paar jaar geleden huurders uitgenodigd voor het boven het IJ-festival. Leuke lange tafels met heel veel gesprekken met elkaar die je anders nooit zou hebben. Denk vooral oud-noord als we in die termen blijven. Woningbouw kan ook als gangmaker die input hebben. “Je hebt zo een buurtgenoten ding, als er iets is kan je daar terecht en je kan daar zien wie eenzaam is etc. Ik ben ook lid van iets anders dat als er een poes kwijt is of sleutels is gevonden ergens. Het is een soort app kan als kanaal gebruikt worden als verbindingsmiddel maar is ook niet iets op zichzelf.”



05PRODUCEREN EN IMPACT METEN

HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

34


PRODUCEREN EN IMPACT METEN

De studenten hebben in verschillende fases het project doorlopen, dit wordt verder in het hoofdstuk nader toegelicht. Tijdens de eerste fase, namelijk de onderzoeksfase is er door twee verschillende studentengroepen uit twee verschillende leerjaren veldwerk verricht. De vierdejaars studenten Leisure Management hebben de Ceuvel als leisure concept, geëvalueerd. De derdejaars hebben tijdens de onderzoeksfase straatinterviews afgenomen onder bewoners (zie paragraaf 5.2.).

5.1 EVALUATIE VAN DE CEUVEL ALS EEN LEISURE CONCEPTOp 29 september 2017 hebben vierdejaars studenten Leisure Management een uitgebreide rondleiding gekregen en vervolgens een aantal uren observatie verricht op de Ceuvel. Er is hun gevraagd vanuit hun onderwijsprogramma Urban Leisure te kijken naar de toegevoegde waardecreatie van leisure als kwaliteitsverbeteraar en probleemoplosser

van plekken in de stad. Zij hebben de observaties verwerkt in verbetervoorstellen die gericht zijn op de customer journey, experience design, inclusive leisure en duurzaamheid. In totaal zijn er 15 verbetervoorstellen geschreven. Op één student na waren zij allen first time visitors.

Meest voorkomende observaties en daarbij behorende verbetervoorstellen zijn:

1. De Ceuvel wordt een moeilijk vindbare locatie bevonden. Zelfs wanneer je als bezoeker voor de ingang van het betreffende toegangsstraatje staat, is het zeer onduidelijk wat er aan het einde ervan op je ligt te wachten. Betere bewegwijzering is daarom noodzakelijk. Niet alleen vanaf de toegangsstraat zelf, maar ook in de nabije omgeving.

2. Bij de toegangspoort zelf wordt een bord / een overzicht gemist. “Wat kan je hier doen” werd regelmatig genoemd tijdens de evaluaties. Is het een café met terras? Is het een bedrijventerrein? Welke programmering



wordt er aangeboden, etc.? De studenten gaven aan dat ze programmering missen voor kleine kinderen (zandbak/speelhoek), jonge kinderen (welk avontuur kun je hier beleven) en jongeren (wat maakt de Ceuvel voor hen een coole plek om te zijn). Een helder en actueel overzicht van de programmering voor diverse doelgroepen zou passen bij de toegang van het terrein. Ook wordt er buiten een speelhoek voor de jongste gasten gemist.

3. “Het is hier chill”; veruit de meeste studenten gaven aan dat ze de Ceuvel een plek vinden waar je jezelf kunt zijn. Waar je op een mooie en zonnige dag (en dat was 27 september) met je vrienden de dag kunt afsluiten. Wel vonden ze de prijzen op de menukaart aan de hoge kant. Ze stellen voor dat er voor bezoekers met een smalle beurs andere prijzen worden gehanteerd.

4. Eén studente gaf de suggestie om met vrijwilligers uit de buurt gezamenlijk te koken en de goedkope maaltijd vervolgens te delen. Wanneer dit concept aanslaat, kun je als Ceuvel een loyale groep bezoekers om je heen verzamelen die anders mogelijk niet zouden komen i.v.m. de hoge prijzen van de maaltijden.

5. “Alsof je Narnia binnenwandelt” - een geheel andere wereld –: de Ceuvel heeft een duidelijk totaal concept vanuit de experience design: alles is gericht op de circulaire economie, dat wordt goed herkend door de studenten. Toch gaf een aantal aan dat ze verbaasd waren over rondslingerend vuil en rommelige aanblik van het terrein. Blijkbaar rijmen die twee niet goed met elkaar. Bewaak je concept dus goed en wees tot in de details consequent hierin.

5.2 PRODUCTIE Om inzicht te krijgen op welke wijze de programmering van Het Ware Noorden kan worden geproduceerd wordt er eerst omschreven welke fases de derdejaars LM studenten hebben

doorlopen en hoe de programmering van de Maakdag en HWN lichtfestival 2017 tot stand is gekomen.

Aansluitend worden de kwalitatieve(beleving) en kwantitatieve impact omschreven aan de hand van de customer journey in paragraaf 4.2.2. De kwantitatieve data zijn geleverd door Jonah Link, student Master of Science and Innovation gericht op Sustainable Business and Innovation aan de Universiteit van Utrecht. Jonah Link was stagiaire bij de Ceuvel en medebegeleider van de derdejaars studenten Leisure Management.

Tot slot worden er aanbevelingen gedaan over op welke wijze de programmering kan worden geproduceerd in de nabije toekomst ook wel de vergezichten genoemd.

5.2.1. BSH-PRODUCTIONSGedurende het laatste kwartaal van 2017 hebben vijf derdejaars studenten Concepting & Events van de opleiding Leisure Management, de productie voor de Maakdag en Het Ware Noorden Lichtfestival op zich genomen. Zij werden hierbij begeleid door De Ceuvel (opdrachtgever) en de docenten van Inholland. De studentengroep was hiermee de vierde groep die sinds 2015 vanuit het Field Lab Amsterdam Noord meedeed aan het organiseren van kleinschalige buurtevents in de wijk Buiksloterham. Elke groep neemt de naam van BSH-productions aan en krijgt een overdracht vanuit de vorige projectgroep en/of door hun begeleidende docent.

Elke studentenprojectgroep werkt aan de hand van verschillende projectfases, te weten de: onderzoekfase, brainstormfase en realisatiefase en tot slot de evaluatiefase (zie figuur 4). Waarbij het kenmerkend is om voortdurend tussentijds te reflecteren op het werk doormiddel van presentaties en feedbackmomenten. In de paragrafen evaluatiefase in dit rapport wordt tevens de impact beschreven.

36



Omwille van de leesbaarheid bespreken we de producties na elkaar. De omvang van de tweede productie was vele malen groter en krijgt daarom de meeste nadruk in dit hoofdstuk. Voor het project hebben de studenten een algemene start aangehouden op basis van hun onderzoeksfase, later hebben ze het startpunt concreter gemaakt per te organiseren evenement. De studenten zijn begonnen met de volgende formulering:

“Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het publiek op de Ceuvel diverser wordt? (Derde jaar studenten LM)”

5.2.2 DE MAAKDAGDe Maakdag van 19 november 2017 was een extra onderdeel van het project van de studenten. Waarbij de studenten de workshop mochten produceren en organiseren nog voordat de workshop werd gehouden tijdens het HWN licht festival.

ONDERZOEKSFASE

Om inzicht te krijgen in de praktijkopdracht was er door de studenten een startformulering gemaakt. De studenten waren tot de volgende formulering gekomen;

‘Creëer een laagdrempelige workshop van een paar uur op basis van inloop, waarbij men iets leert over duurzaamheid en techniek en ondertussen zijn medebewoners uit Noord leert kennen met als doel de sociale cohesie tussen de buurtbewoners te bevorderen.’

BRAINSTORMFASE

Tijdens de brainstormfase van de studenten hadden de opdrachtgevers aangegeven de workshop van vorig jaar te willen herhalen. Dat betekende dat de studenten verantwoordelijk waren voor de workshop ‘Maak je Eigen Lamp’. De deelnemers mochten met een zelf meegebrachte PETfles een lamp komen maken bij de Ceuvel. De wens vanuit de opdrachtgevers was dat de workshop gegeven zou worden door een vakbekwame man of vrouw uit Noord, ook wel de Bekwame Noordeling genoemd.

REALISATIE

De belangrijkste iteraties waren op het gebied van financiële zaken zoals sponsering en het vinden van vakbekwame noordelingen.

Afnemersanalyse (straatinterviews)

Stakeholderanalyse, concurentieanalyse,

risico analyseRe�ectie

Waardepropositie(value proposition canvas)

Concept, �nanciele onderbouwing, pitch Re�ectie

Productieplan Promotie Re�ectie

Verdediging, evaluatie Re�ectie

ONDERZOEKSFASE

BRAINSTORMFASE

REALISATIE

EVALUATIE

Afbeelding 4. Projectfases LM studenten



Financieel/sponseringDe studenten waren verantwoordelijk voor de sponsoring van de materialen voor de Maakdag. Verder waren de studenten afhankelijk van het budget vanuit de opdrachtgevers. De studenten hebben materialen voor de inkoopprijs gekregen van de omliggende bouwmarkten om de Maakdag te realiseren. Maar het had eventueel gesponsord kunnen worden.

Bekwame NoordelingTevens zou er een bekwame Noordeling de workshop geven, uiteindelijk hebben de studenten de workshop zelf gefaciliteerd en gegeven. De vacature die vanuit de Ceuvel in de buurt werd verspreid had geen respons. Terugkijkend, bleek dat de vacature heel talig was: een A4 vol tekst- en dat het de connotatie deed opwekken dat het hier om een betaalde functie ging. Zowel de (moeilijke) taal als de verwachtingen van een bekwame noordeling waren wellicht ook te hoog om de mensen uit de buurt aan te spreken zoals: interesse in lichtdesign en in het bezit zijn van een Kamer van Koophandel nummer.

EVALUATIE & IMPACT

De Maakdag is ook geëvalueerd en het bleek dat de lampen te heet waren. Na een uur branden konden sommige petflessen gaan vervormen.

Er was gekozen om de woensdagmiddag als de scholen rond 12:30 klaar waren te flyeren op de schoolpleinen. Uit de straatinterviews met bewoners bleek namelijk dat veel bewoners geen beschikking hadden over een computer of een e-mailadres hadden. Verder kwam bij de straatinterviews naar voren dat nog niet alle bewoners een telefoon hadden waarmee men online kon zijn. De telefoons konden gebeld worden of een sms ontvangen.

Uiteindelijk waren er 69 mensen geïnteresseerd in het evenement. De eerste boodschap is leuk gevonden door 7 mensen. De andere berichten zijn leuk gevonden en gedeeld door de organisatoren.

Wat goed heeft aangegeven dat het creëren van awareness offline een goede keuze is geweest. 20 november is er een facebook bericht uitgegaan met de foto’s van De Maakdag. Voor zo ver bekend hebben alleen de organisatoren het bericht leuk gevonden. Uiteindelijk was er 1 Ticket verkocht op donatie basis, andere deelnemers hebben de Maakdag gratis bijgewoond. De Maakdag heeft uiteindelijk 10 bezoekers gehad. De samenstelling van de bezoekers bestond uit twee gezinnen uit Noord, één man alleen (niet uit Noord) en een jong stel uit die ook uit de omgeving kwamen.

Bij het bevragen van de bezoekers waarom zij waren gekomen antwoorden één gezin dat zij vaker opzoek gaan naar activiteiten voor de zondag met de kinderen. Waarbij deze activiteit op de tijdlijn van Facebook tevoorschijn kwam omdat zij vaker de Ceuvel hadden bezocht. De man alleen was bewust gekomen omdat hij en zijn vrouw kunstwerken maken van hergebruikt materiaal en de workshop was voor hem vooral weer nieuwe inspiratie. Het jonge stel heeft meegedaan omdat zij ook regelmatig komen naar de Ceuvel en ‘iets leuks’ wilde doen op de zondagmiddag. Zij doen graag activiteiten die hun overtuigingen over de circulaire economie versterken.

38



Customer journeyAan de hand van de customer journey wordt de productie van de Maakdag toegelicht. De customer journey staat voor de klantenreis die een aankoper of bezoeker doorloopt, zoals in hoofdstuk 2 is uitgelegd. De derdejaars studenten hebben de workshop begeleid over het maken van een lamp van oude lege plastic flessen. Voor het produceren van de Maakdag hebben zij keuzes gemaakt in het ontwerpen van de customer journey, de keuzes en de uitwerking zijn hieronder beschreven

1. AWARENESS

Voor het creëren van aandacht voor de Maakdag hebben de studenten gekozen om flyers te maken en uit te delen bij de basisscholen in de omgeving van de Ceuvel.

Contactpunt: 15 november 2017, geflyerd scholen rondom de Ceuvel.

2. CONSIDERATION

De studenten hebben gekozen om het social mediakanaal Facebook te gebruiken. Via de pagina Het Ware Noorden is er een facebookevenement aangemaakt. Via dat evenement konden de bezoekers aangeven of zij geïnteresseerd waren om te komen.

Contactpunten: 1 november, Eerste boodschap6 november, Tickets online 15 november, Reminder evenement19 november, Tot zo!

3. PURCHASE

Contactpunten: De weg erna toe: Tijdens de Maakdag bestond het eerste contactpunt uit de krijtborden op het buitenterrein, als men naar de ingang van het café liep was er een krijtbord zichtbaar met de tekst dat de workshop in de serre plaatsvond. Eenmaal in

het café als de bezoekers naar links keken waren er twee prototypes van de lampen zichtbaar. Deze moesten de wegwijzen naar de serre.

• Binnenkomst: De bezoekers konden in het begin van de middag de serre makkelijk bereiken. Echter aan het eind van de middag was er ook een verjaardag in het café waardoor het erg druk was en de serre niet meteen opviel. Bedienend personeel liet de bezoekers weten waar we zaten. Eenmaal bij de serre waren de studenten in het begin nog onwennig, waardoor de bezoekers geen duidelijk ontvangst hebben gekregen. Het was voor de bezoekers niet duidelijk wie de leiding had en wie bij de workshop hoorde.

• Gedurende de workshop: gedurende de workshop werd de handleiding met de boodschap over recyclen op tafel gelegd. De bezoekers lazen de handleiding en gingen zelfstandig aan de slag. Eenmaal als de bezoekers zelf aan de slag gingen waren de studenten bereid te helpen met het maken van de lamp. Gedurende de workshop werd er door het bedienend personeel van het café gevraagd of de bezoekers iets te eten en te drinken wilde. Opvallend was dat één gezin besloot te gaan lunchen tijdens de workshop. De workshop werd dan ook rond lunchtijd gegeven. Tijdens de workshop is er gevraagd of de bezoekers tijd hadden om een enquête in te vullen. Van de tien deelnemers waren drie deelnemers te jong om de enquête in te



5.2.3 HET WARE NOORDEN LICHT FESTIVAL - DE OPENINGNadat de Maakdag voorbij was kunnen de studenten zich focussen op het organiseren en produceren van Het Ware Noord Licht festival. Waarbij de studenten wederom de projectfases hebben doorlopen.

ONDERZOEKFASE HWN

Om inzicht te krijgen in de praktijkopdracht was er door de studenten een startformulering gemaakt. De studenten waren tot de volgende formulering gekomen;

“Hoe kunnen we ervoor zorgen dat het publiek op de Ceuvel diverser wordt? (Derde jaar studenten LM)”

Startformulering Opening Het Ware Noorden lichtfestival: Iedereen kent wel het Amsterdam Light Festival, gevestigd in het centrum van Amsterdam, maar Amsterdam-Noord wordt

overgeslagen. Daarom organiseren wij ons eigen lichtfestival op De Ceuvel. Dit doen we om de bewoners van Noord met elkaar te verbinden, want wij zijn erachter gekomen dat zij vervreemd geraakt zijn van elkaar.

BRAINSTORMFASE

De tweede fase van het project stond in het teken van brainstormen. Hierbij is er een waardepropositie gemaakt aan de hand van het Value Proposition Canvas. De invulling van het canvas was leidend geweest voor het bedenken van het concept. De studenten hebben het volgende omschreven als hun startconcept;

Het concept is gebaseerd op de route van het Amsterdam Light festival, alleen lopen de bezoekers nu een route op de stijgers bij de Ceuvel. Op die route zullen ze langs verschillende lichtkunstwerken en boten lopen. Een aantal van die boten zijn open gesteld voor activiteiten zoals een bootbioscoop, een kleine workshop waar je bijvoorbeeld je eigen lamp kan maken enz. Er zijn ook grote drijvende plateaus op het water waar een dansvoorstelling op gegeven zal worden door dansers uit de buurt. In de avond zal er een silent disco zijn waar iedereen welkom is.

Café de Ceuvel zal ook open zijn voor hapjes en drankjes. De lichtkunstwerken waar je langs loopt op de route zullen de opkomst van het licht weerspiegelen. Denk hierbij aan de eerste vorm van licht: vuur.

We beginnen met vuurkorven en gaan zo verder naar de verschillende soorten licht. Uiteindelijke komen we aan bij het einde van het pad waar een lichtkunstwerk staat wat de toekomst moet voorstellen. In de toekomst zal duurzaamheid en community een grote rol spelen, dit is ook waar De Ceuvel en het Ware Noorden voor staan. Vandaar dat er gekozen is voor een interactief eind kunstwerk. Dit kunstwerk zal pas licht geven als er meerdere mensen met elkaar samenwerken, bijvoorbeeld als er vier mensen tegelijk fietsen. Dit symboliseert de verbroedering die wij tot stand willen brengen tussen de oude en nieuwe Noorderlingen.

vullen. Twee ouders van de kinderen hebben de enquête ingevuld.

• Na afloop van de workshop: als de lampen klaar waren werden deze getest door de organisatoren en er werden foto’s gemaakt. De enquête gaf aanleiding om na de workshop nog even door te praten over Amsterdam Noord. Tevens was er ruimte om Het Ware Lichtfestival te promoten.

4. RETENTION

De boodschap die men wilde overbrengen is het hergebruik van materialen, deze boodschap stond op de handleiding tijdens het evenement. Deze handleiding mochten de bezoekers meenemen.

5. ADVOCACY

20 november is er een facebook bericht uitgegaan met de foto’s van De Maakdag.

40



Het concept moest financieel worden onderbouwd en worden gepitched aan de opdrachtgevers en docenten. Hierbij werd er kritisch gekeken of dit aan de randvoorwaarden voldeed vanuit de opdrachtgevers. De terugkoppeling naar de randvoorwaarden is onderdeel van het proces waarbij de studenten gaan convergeren en keuzes mogen maken met betrekking tot het concept.

Tijdens de fase waarin de studenten gingen convergeren en feedback kregen op hun pitch kwam naar voren dat het nog niet helemaal voldeed aan de randvoorwaarden. De randvoorwaarden die de opdrachtgevers en docentbegeleiders misten waren:

• Waaruit blijkt dat dit concept bijdraagt aan de sociale cohesie?

• Welke visie en/of betekenis heeft het concept ten aanzien van duurzame stadsontwikkeling?

• Hoe creëer je een omgeving (aan de hand van het concept) waardoor informele interactie mogelijk is?

Met deze aanscherping op de randvoorwaarden konden de studenten verder werken aan het volgende concept en toewerken naar de realisatiefase.

DE REALISATIEFASE

Tijdens de realisatiefase zijn er een aantal iteraties geweest. Bij het verdelen van de taken en het maken van het productieplan bleek dat sommige taken moeilijk te realiseren bleken voor het evenement. De belangrijkste iteraties waren op het gebied van financiële zaken zoals sponsering, het regelen van gastsprekers en de concept doorvoering.

GastsprekersDe studenten beschikten niet over een eigen netwerk en hadden geen budget voor sprekers. Waardoor uiteindelijk de opdrachtgevers hun eigen netwerk hebben ingezet om gastsprekers

te regelen voor het Ware Noorden Lichtfestival. De opdrachtgevers hadden een groter netwerk die bereid waren te komen spreken.

Concept doorvoeringStudenten hadden hun concept aangescherpt, maar uiteindelijk bleken veel ideeën (nog) niet realiseerbaar door budget of technische onmogelijkheden. Het concept wat vanuit de studenten was bedacht, is uiteindelijk aangepast om meer aansluiting te kunnen vinden met de kunstwerken. De kunstwerken voor de Art Walk zijn gemaakt door kunstenaars uit het netwerk van de Ceuvel.

De opdrachtgevers presenteerden de kunstwerken in de realisatiefase van de studenten, waardoor de studenten snel moesten schakelen, wat een flexibele houding van ze vergde. Uiteindelijk bepaalden de kunstwerken hoe het festival er qua routing uitzag en was er weinig ruimte meer voor het oorspronkelijke concept van de studenten. De kunstwerken sloten aan op de randvoorwaarden van de opdrachtgevers.

De kunstwerken voldeden ook aan de randvoorwaarden dat het bestond uit het creatief hergebruik van materialen. Het idee was dat de



bezoekers het hergebruik konden zien (en in de Kidsboot zelf maken) en geïnspireerd konden worden om creatiever thuis om te gaan met hergebruik van materialen. De kunstwerken bestonden uit oude deuren, plastic flessen en schoolbanken uit de buurt. Het kunstwerk “Het Ware Noorden Licht” bestond uit ongeveer 1000 hand geraapte flesjes, van Stichting Klean. Het kunstwerk Klein Babel, stond voor de sociale cohesie in de buurt. Het kunstwerk liet verschillende uitspraken horen als men erlangs liep en de bezoekers konden een eigen bijdrage opnemen en werden vervolgens afgespeeld. Tevens werden er quotes afgespeeld die voortkwamen uit de straatinterviews voorafgaand aan het evenement.

PromotieVoor de promotie van het evenement hadden de studenten gekozen voor flyers en Facebook. Verder is het event vanuit de Ceuvel gepubliceerd geweest in lokale bladen. Uit de straatinterviews bleek dat de veel bewoners geen toegang hadden tot een eigen computer of een smartphone. Er waren een paar respondenten die geen e-mailadres hadden, wat een verassende uitkomst was voor de studenten. Een belangrijke vondst voor de ontwerpcriteria van het (volgende) event.

EVALUATIEFASE & IMPACT

De laatste fase bestaat uit de evaluatiefase. In deze fase hebben de opdrachtgevers, docentbegeleiders/onderzoekers en studenten gezamenlijk teruggekeken naar het proces. Bij de evaluatiefase hebben de studenten een geëvalueerd aan de hand van een beschrijving van een ROI (return on investment).

Uit de evaluatie bleek:

• Het evenement had ruimschoots het verwachtte aantal bezoekers overtroffen. Het doel was 200 bezoekers, uiteindelijk is het aantal bezoekers op circa 500 geschat.

• Ander geslaagd doel was dat de bezoekers (veelal uit Noord) nieuwe contacten konden leggen met andere bewoners uit Noord. Vooral in de Kidsboot en rondom de vuurkorf ging dit vrij gemakkelijk.

• Er is samengewerkt met een aantal nieuwe organisaties, te weten: Imagination of Things (Design & bouw), Spot On (Design & bouw), Boaz Constructies (Design & bouw), LogicWorks (Design & Bouw), Stichting KLEAN (materiaal), de bewonersraad (Promotionele steun), Gemeente Amsterdam stadsdeel Noord (subsidieverstrekker). Verder was er indirect nog contact geweest met een aantal andere organisaties zoals Doras, Stichting NDSM herleeft, Stadslab circulair Buiksloterham, Duurzame 100 van Noord, Museum Amsterdam Noord, Zinnig Noord, Dock, Familie Noord, de Regenbooggroep en Stichting tuin aan zee.

Online is er een bereik geweest van 92516 unieke bezoekers op de Facebookpagina, hiervan hebben 3354 mensen ofwel op geïnteresseerd (3100) geklikt ofwel op gaat (250).

42



Verder zijn er veel berichten over ons geplaatst, en zeker aan het einde van de periode tot en met 1 december 2017 hebben we een toename van deelacties gezien, wat daarmee ook het aantal unieke weergaven verklaart. De online bereikte groep is grotendeels vrouw grofweg 60.000 van de 90.000 waarvan 70% via de computer en 30% via mobiel. Voor de pagina van Het Ware Noorden hebben we echter niet veel vruchten kunnen plukken van deze aandacht, hier hebben we ook in de social mediastrategie niet te veel op ingezet. Zo is er een flinke toename te zien in aantal bezichtigingen van de pagina, maar hebben we daar maar een klein deel van de bezoekers op ‘vind ik leuk’ kunnen laten klikken om de pagina Het Ware Noorden te volgen. We hadden 1 december hier een piek op de pagina met bijna 3000 bezoekers. De berichten zijn gedeeld geweest door grotere Facebookpagina’s zoals ILoveNoord, Familie Noord (agenda), de Ceuvel en het Parool.

Verder zijn we door verschillende websites gedeeld zoals de stadsgids van het parool, de gezonde stad, Rodi regionieuws, maar ook wat kleinere spelers zoals bardoggy, Evensi, ILoveNoord, Drimble, wherevent, partyzettel.de, WatWaarNu Landsmeer. De later genoemde

kleine spelers zijn vermoedelijk (deels niet allemaal) pagina’s met algoritmes die populaire evenementen publiceren op hun website voor kliks om reclame-inkomsten binnen te halen. Een aantal van deze webpublicaties zijn vermoedelijk gepubliceerd door actieve promotie d.m.v. persbericht het gaat hier om Rodi en ILoveNoord.

Offline hebben we ook bereik gehad. Zo zijn we in de kranten: de Echo gekomen van Amsterdam-Noord, heeft Rodi ons ook in het offline krantje opgenomen in het stadsdeel (oplage van beide mij onbekend). Verder zijn we opgenomen in de flyer van de bewonersraad met een bereik van grofweg 2000 huishoudens in Amsterdam Noord.

Zelf hebben we 1000 flyers gedrukt en verspreid samen met 30 posters (kosten waren ongeveer 65 euro hiervoor). Ook deze spelers zijn benaderd met een persbericht wat de kans aannemelijk maakt dat actieve promotie d.m.v. persberichten een effect heeft op het uiteindelijk bereik. Deze manier van awareness was belangrijk omdat uit de straatinterviews bleek dat oude Noordelingen vaak niet in het bezit zijn van een smartphone of niet altijd toegang hebben tot een computer om online te gaan.

Afbeelding 5. Aantal unieke bezoekers Facebook

NOV 7

Vind-ik-leuks voor evenement Deelacties voor evenement Opmerkingen bij evenement Berichen voor evenement

0

100

200

300

400

NOV 10 NOV 13 NOV 16 NOV 19 NOV 22 NOV 25 NOV 28 DEC 1 DEC 4



Aantal bezoekers: Het meten van het aantal bezoekers is een schatting. Over de loop van de avond zijn 500 meer bezoekers hebben getrokken dan gemiddeld gedurende de tijdstippen 16:00 en 21:00.

Het zien van de kunstwerken van verschillend materiaal vonden de bezoekers inspirerend. Men was vooral nieuwsgierig naar wat de Ceuvel nou eigenlijk is en zijn nog niet hoofdzakelijk bezig met de gemeenschap. De vaste bezoekers (die al de gemeenschap zijn) kwamen naar het evenement om elkaar te zien en te spreken.

Dus het evenement gaf aanleiding tot contact binnen de gemeenschap. Nieuwe mensen kwamen niet voor de gemeenschap maar waren vooral nieuwsgierig naar wat de Ceuvel is. Bij bevragen waren de mensen vooral geïnteresseerd in wat de Ceuvel doet aan de trends en ontwikkelingen rondom duurzaamheid omdat zij nog onbekend waren met de locatie. De programmering was gericht op het overbrengen van een duurzame lifestyle en het gedachtegoed van de circulaire economie. Uitspraken van de bezoekers die daarover gaan zijn opgenomen in het videomateriaal, deze video bewijst dat deze boodschap goed is overgekomen.

Het aantal ‘Vind ik leuks’ voor het evenement waren gestegen. Voor de pagina van Het Ware Noorden waren de “Vind ik leuks” gestaag gestegen. De evenement pagina van HWN-lichtfestival heeft een klein effect gehad op de pagina van Het Ware Noorden. De vraag is nu of Het Ware Noorden kan doorbouwen via het lichtfestival en op welke wijze dat dan zou moeten gebeuren, bijvoorbeeld door actief te blijven promoten op de acties die HWN in de toekomst zal ondernemen.

5.2.4 CUSTOMER JOURNEY HWN LICHT FESTIVALOm inzicht te krijgen in hoe het ware noorden geproduceerd kan worden wordt de productie van Het Ware Noorden Licht Festival beschreven aan de hand van de customer journey net zoals de Maakdag. Tijdens de opening van HWN-

festival op 2 december konden de bezoekers deelnemen aan een Art Walk, een kidsworkshop van PET-flessen, naar de disco in de groentekas, opwarmen rondom de haardvuren buiten en terecht in het warme Café de Ceuvel. Naast de participerende observatie en de interviews met de camera.

1. AWARENESS

2. CONSIDERATION

Voor HWN-festival is er gekozen om vooral online awareness te creëren en zijn er tevens nog 500 flyers uitgedeeld geweest. De fases Awareness en Consideration zijn ditmaal samengevoegd omdat de berichten die het festival moesten aankondigen als de berichten die bezoekers moesten overhalen om te komen niet waren gescheiden maar samenliepen door verschillende kanalen.

Contactpunten: Facebook: ILoveNoord, Familie Noord (agenda), de Ceuvel en het Parool.Flyers in de buurt Krantartikelen

3. PURCHASE

Contactpunten: Binnenkomst: om het terrein te bereiken moesten de bezoekers een lang pad volgens langs garages van bewoners uit Noord. Deze gang is vrij donker. Aan het begin van de gang was er een bord opgehangen met “De Ceuvel”. Het bord was in de vorm van een pijl, zodat de bezoekers wisten dat ze de gang in moesten om de ingang te bereiken.

De ingang was donker en bestond uit een vuurkorf met een welkom bord. Het bord was een algemene toevoeging en slecht te lezen. Er ontstond bij de ingang een gebrek aan ruimte voor de fietsen van de bezoekers. Bij binnenkomst werden de bezoekers erop gewezen dat de workshop in het Metabolic lab plaatst vond.

44



De workshop: Bij binnenkomst in het lab was het onduidelijk wie de leiding had. Er werden geen welkom of gezamenlijke instructies gegeven. Dit kwam mede omdat de opkomst hoger was dan verwacht, waardoor er een materialen te kort ontstond en er een kleine chaos heerste wie wat zou moeten doen. Maar als de bezoekers aan de slag gingen, werkte kinderen en ouders samen om een lamp te maken.

Juist door het gebrek aan instructie ontstond er dialoog tussen ouders en kinderen. De studenten die de workshop organiseerde waren wederom niet herkenbaar voor de bezoekers. De workshop was over het algemeen erg druk bezocht, waardoor er een gebrek aan ruimte ontstond. Als de kinderen eenmaal aan de slag gingen, zochten de ouders geen contact met elkaar.

Veel kinderen en ouders lieten hun jas aan omdat de temperatuur erg koud was. Er was 1 kapstok aanwezig, wat door de onverwachte drukte erg weinig was. De studenten hielden de tafel wel schoon voor de bezoekers. De instructies lagen verdeeld over de tafel en dat werkte goed.

Over het algemeen was de workshop een goede familieactiviteit en hebben de kinderen een ervaring kunnen opdoen in upclyclen van hun eigen fles. Er ontstonden geen nieuwe interacties tijdens de workshop. In het videomateriaal is te zien dat de kinderen trots zijn op hun eigen gemaakte lamp.

Art Walk: Buiten waren er veel kinderen aan het spelen op de schommel en op het verlichte pad. Echter het was door de tempratuur buiten wel glad geworden. De kinderen gebruikte buiten als speeltuin. De kinderen waren verkleed naar het thema en droegen verlichting om hun heen.

De bezoekers liepen langs de lichtinstallaties en er werd ieder uur een rondleiding gegeven. Dit had iets frequenter gekund, sommige bezoekers gingen nadat hun kinderen klaar waren met de workshop naar huis omdat zij niet wilde wachten. Tijdens het lopen over het pad probeerde veel mensen ook de informatie te lezen over de Ceuvel (deze was niet verlicht, moeilijk zichtbaar). Maar daaruit bleek wel dat er een grote interesse was niet alleen voor de kunstwerken maar ook naar

Afbeelding 6. Verhalen uit Noord



de locatie de Ceuvel. Het pad was open maar de steiger naar het hotel niet, terwijl mensen hadden dat ook graag gezien. Mensen stonden voor de ingang en vroegen zich af wat het is. Door slechte verlichting was het onduidelijk waar de bezoekers wel en niet mochten/konden komen.

Buiten ontstonden er sociale interacties rondom de vuurkorven. Er was geen muziek aanwezig waardoor de geluiden uit pratende mensen bestond. Het kunstwerk de Kleine Babel werd vooral gebruikt door kinderen en niet door volwassen, soms was de speaker moeilijk te verstaan. Uiteindelijk na het lezen van het bordje kwam de boodschap over, maar niet iedereen las het bordje. De verlichte schooltafels vielen een beetje tegen, men had het groter verwacht omdat deze groot werd gebruikt tijdens de promotie. De boodschap van het evenement werd vooral verteld tijdens de rondleiding vanuit het perspectief van de kunstenaars en niet Het Ware Noorden.

Verhalen uit Noord: Sprekers: Bas Kok (schrijver van het boek: Oerknal aan ’t IJ) Frank Alsema (directeur NDSM-werf) Marcel van Wees (architect/ontwerper). De sprekers zijn uitgekozen, omdat zij allemaal iets doen voor Noord. Veel nieuwe Noordelingen waren erg geïnteresseerd naar de verhalen. Tijdens de lezingen ontstond er dus wel een interactie tussen jong en oud noordelingen. Want de oude noordeling Martin kon veel vertellen over de geschiedenis van Noord en over de verschillende locaties in Noord. Nieuwe noordelingen vonden het zeer interessant.

Disco in de groente kas: Als men muziek wilde kon men naar de Kasdisco. Een disco met een discjockey uit Noord die muziek draaide uit alle tijden. Mensen die de kas binnen kwamen waren verrast door de beplanting. Maar ook door de diverse muziekkeuze die bestond uit oude hits en nieuwe nummers. De gemiddelde duur van de bezoekers verschilde. Sommige bezoekers kwamen enkele minuten alleen kijken, de langste bezoeker is 20 minuten gebleven.

Afloop: Over het algemeen kenden mensen elkaar en ontmoeten ze elkaar op de Ceuvel vanwege het evenement, maar het leek er niet op dat er nieuwe verbindingen ontstonden buiten de gemeenschap om maar er ontstonden wel nieuwe verbindingen binnen de gemeenschap van de Ceuvel, tussen oude en nieuwe noordelingen. De sfeer was gemoedelijk en welkom. Bij het observeren van de bezoekers leek het er wel op dat er vooral nieuwe noordelingen aanwezig waren (blank, jong, vintage kleding). Later op de avond rond halfzeven kwam er iets meer ouder publiek binnen.

4. RETENTION

Een van de motieven die men wilde overbrengen is het hergebruik van materialen, deze boodschap stond in de handleiding tijdens het evenement. Deze handleiding mochten de bezoekers meenemen, verder werd er vanuit de kunstenaar verteld over zijn kunstwerk en betekenis waardoor het duidelijk werd gemaakt dat het om hergebruikte materialen ging.

5. ADVOCACY

Contactpunten na de opening waren: 8 december artikel metabolisch over het festival 11 december artikel gedeeld op facebook pagina de Ceuvel11 december publicatie foto’s HWN-festival

46



5.3 BELEVING PROGRAMMERING VAN HET WARE NOORDEN LICHT FESTIVALOm te kunnen meten aan welke belevingskenmerken de programmering van HWN voldoet en daarmee een betekenisvolle beleving vormt voor de deelnemers/bezoekers, zijn de kenmerken op (in)directe wijze getoetst bij de deelnemers.

1. Duidelijk doel of motiefVoor een betekenisvolle beleving is het van belang dat de bezoekers van het evenement het doel en motief van het evenement meekrijgen tijdens de beleving. Voor Het Ware Noorden Licht festival waren de doelen en motieven geformuleerd door het studentenprojectteam:

• Stadsdeel Noord doen stralen (Trots op Noord)

• Samen maken en creëren van mooie dingen uit gerecycled materiaal.

• Oud met nieuwe bewoners binden.

• Betekenisvolle beleving creëren.

Aan de hand van observatie en gesprekken kwam naar voren dat er veel bewoners nieuwsgierig waren naar de kunstwerken van hergebruikte materialen en hoe een lichtfestival in Noord eruit zou zien. De bezoekers hebben een eigen lamp kunnen maken. Wat bleek uit de observatie naar bezoekers is dat er wel degelijk binding ontstond tussen jong en oud uit dezelfde gemeenschap wat vooral bestond uit nieuwe noordelingen. Voor het creëren van een betekenisvolle beleving had er meer een element of play, flow kunnen worden uitgewerkt. Zie punt 10. Bij het verzamelen van beeldmateriaal wordt er door de bezoekers



4. Proces van doen en ondergaanEen betekenisvolle beleving bestaat uit een interactieve combinatie van ondergaan en doen. De combinatie van beginnen met een workshop en vervolgens het bezichtigen van de kunstwerken is een goede combinatie van doen en ondergaan, let wel dat de workshop vooral een familieactiviteit was.

5. ZintuigenTijdens de beleving kan er gebruik worden gemaakt van meerdere zintuigen om de beleving te versterken. Mensen konden de kunstwerken bezichtigen, aanraken en op de steigers lopen. Mensen konden de uitspraken van de diepte-interviews horen. Sommige stukken op het terrein waren nog iets te donker omdat het avonds afspeelde waardoor bezoekers konden struikelen of niet zeker wisten of ze er mochten komen. De vuurkorven verzorgden ook een warm gevoel in de kou buiten, waardoor mensen samen kwamen rondom de vuurkorven.

gesproken over waarom zij naar de opening toe zijn gegaan en is te zien dat de bezoekers waren gekomen voor inspiratie en omdat Noord ‘eindelijk’ zijn eigen licht festival heeft, wat het gevoel van trots suggereert bij de bezoekers om te komen.

2. Uniek proces voor elk individuHet doorlopen van een beleving zou voor iedere bezoeker een uniek proces kunnen zijn. Er was een divers programma aanwezig zodat de bezoekers hun eigen keuzes konden maken of men met de activiteiten meedeed of zelf de kunstwerken ging bekijken. Er was geen gebruik gemaakt van het programmaboekje wat de studenten hadden gemaakt, dit had wel kunnen bijdragen aan de invloed op de beleving van de bezoekers. Veel contactpunten waren moeilijk vindbaar voor de deelnemers maar door de organisatoren was de bezoekersstroom goed begeleid naar de verschillende programmaonderdelen.

3. Gevoel van controle over de situatieDe bezoekers beheerde de vereiste handelingen en vaardigheden. De activiteit tijdens de workshop was van voldoende niveau, het is elke deelnemer gelukt. Dat het elke deelnemer is gelukt is te zien in het videomateriaal, waarbij te zien is dat een deelnemer (kind) verteld dat zij heel trots is op haar zelf gemaakte lamp. Alleen de opstartfase was voor de bezoekers nog onduidelijk. In het begin was er geen gevoel van controle over de situatie. Pas later kwam dat gevoel meer opgang. Verder was het nog een beetje onduidelijk hoe het knopje op het kunstwerk de Kleine Babel precies werkte, vooral de kinderen gebruikten het door gewoon op het knopje te blijven drukken. De route die gelopen kon worden was niet aangegeven, ook de plek waar de tour zou beginnen was voor veel bezoekers nog onduidelijk. Aan de hand van vragen aan de organisatoren krijgen de bezoekers het gevoel van controle weer terug en wisten ze waar ze heen mochten en waar de tour begon.

48



6. Contact met mensenEr wordt tijdens de beleving contact met andere gelegd. Dit bestaat uit direct contact in de vorm van praten of lichamelijke contact bij bijvoorbeeld opdrachten. De bezoekers hadden geen opdrachten gekregen tijdens de opening maar er werd wel degelijk contact met elkaar gelegd rondom de vuurkorven. Het interactieve kunstwerk kon alleen bediend worden, voor het stimuleren van meer contact onder de bezoekers zou een kunstwerk ook ingericht kunnen worden dat er samengewerkt moet worden.

7. Contact met authentieke materialenIn de beleving komt het gebruik van authentieke materialen voor. De kunstwerken en de workshop hebben een de bezoekers een nieuwe kijk kunnen geven over recyclen. De workshop en de kunstwerken voldeden aan de randvoorwaarden dat het van authentiek, hergebruikte materialen bestond.

8. Veranderende perceptie van tijd door concentratie en focusDoor deel te nemen aan de beleving veranderd de perceptie van tijd door een juiste balans tussen concentratie en focus. Bij de lezingen was goed zichtbaar dat er gefocust werd geluisterd en de bezoekers geïnteresseerd waren naar de verhalen in Noord. De Art Walk was echter net iets te kort om een veranderde perceptie van tijd te bewerkstellen.

9. Balans tussen uitdaging en eigen competentiesIedere beleving is betekenisvol wanneer de bezoekers een goede balans ondervinden tussen uitdaging en eigen competenties. Hiermee wordt bedoeld dat de bezoekers voldoende worden uitgedaagd maar dat het de bezoekers niet onmogelijk wordt gemaakt vanuit hun eigen kennis en kunde. Is de uitdaging te groot en ervaren de bezoekers een tekort aan eigen competenties dat zal de beleving betekenisloos zijn. Er was geen uitdaging aanwezig om met

elkaar te binden maar de workshop was van voldoende niveau als familieactiviteit.

10. Element van play of flowEr zijn spelelementen in de beleving toegevoegd. Spelelementen zijn elementen waarbij niet alleen het bereiken van het doel van een activiteit als een beloning geldt, maar de activiteit op zichzelf is leuk en geeft voldoening. De workshop gaf de gezinnen wel degelijk voldoening dat zij hun eigen lamp hadden gemaakt. Het buitengedeelte had iets meer een element van play of flow kunnen hebben. De tour en de kunstwerken waren leuk om te bezichtigen maar er miste een sterk element van play, het knopje op het kunstwerk was achteraf wellicht niet sterk genoeg. Veel bezoekers konden moeilijk in de flow komen omdat veel informatie borden slecht belicht waren terwijl de bezoekers dat wel graag voor hun plezier wilde lezen.

11. Emotionele geraaktheidEr is een gevoel bij betrokken die een bepaalde bewegingen en overtuigingen losmaakt bij de

Afbeelding 7. Deelneemster Maakdag in juni: “Ik heb voor het eerst een cirkelzaag gebruikt en mijn eigen bankje gemaakt!”



bezoekers. Van grote emotionele geraaktheid was geen sprake, maar wel inspiratie. De Opening van HWN-lichtfestival heeft vooral de bezoekers geïnspireerd zoals te zien is aan de opmerkingen in het videomateriaal. Op de video is ook te zien dat de bezoekers vooral allemaal een vrolijkheid uitstraalde.

12. Geeft zin en betekenis door transformatieDe opening van HWN-lichtfestival heeft vooral geïnspireerd. Er is een goede eerste poging gedaan om een unieke beleving te creëren in Amsterdam Noord. Het waren dan ook vooral details rondom het evenement wat iets beter kon om nog meer betekenis te kunnen geven aan de transformatie die de bezoekers moesten ondergaan. Eén van de factoren die ontbrak was dat er tijdens het inrichten van het evenement door de opdrachtgevers en organisatoren nog te weinig was verdiept in het creëren van een sociale omgeving zoals eerdergenoemd en er meer aandacht mag worden geschonken aan de kenmerken van een “fijne” plek, zoals beschreven in de literatuur van place making.

5.4. VISUELE IMPACT: DRIE FILMPJESIn totaal zijn er drie filmpjes gemaakt, twee door een professionele filmmaakster, Maud Schijven en de derde is gemaakt door de studenten zelf.

1. Het eerste filmpje bevat diverse interviews met de bezoekers van de opening van het lichtfestival. De bezoekers, vrijwel allemaal Noorderlingen, vertellen over hun Noordgevoel en hoe zij het festival beleven. Het filmpje vormt hiermee een mooie toevoeging op deelvraag 1, die gaat over het begrijpen van de Noorderling.

2. Het tweede filmpje is een compilatie van de opening, hierin worden tevens de impactdoelstellingen genoemd die Het Ware Noorden had opgegeven ten einde subsidie

te ontvangen vanuit Maak je Stad (gelden die zijn toegewezen aan Amsterdam als most innovative city of Europe), welke in de inleiding reeds zijn beschreven.

3. Het derde filmpje toont het maakproces van de studenten. We krijgen hierdoor zicht op hoe het er achter de schermen aan toe ging. We zien de studenten samen met hun opdrachtgevers Chandar van der Zande en Jonah Link en de kunstenaars die de lichtobjecten hebben gemaakt voor de Art Walk. Ook Nadine de Chauvigny de Blot die een intermediaire rol tussen de studenten, de opdrachtgevers en de onderzoeksdocenten had, zien we regelmatig terug in deze film. Tot slot zien we de studenten te midden van de bezoekers in actie tijdens het produceren van hun event.

50



5.5. OVERIGE RESULTATEN: PRESENTATIES OP CONGRESSENWij hebben op twee congressen ons work in progress kunnen presenteren. Allereerst was dit in Manchester bij het Institute of Place Management, die van 6 t/m 8 september een congres organiseerde over inclusive place making. Eén van de key note speakers aldaar was Ethan Kent; hij is de vice voorzitter van Project for Public Spaces (PPS), waarmee we contact hebben gelegd. PPS is een wereldwijde organisatie uit de Verenigde Staten, die zich richt op place making in steden. In hoofdstuk 2 refereerden we reeds aan hun. In oktober organiseerde PPS zèlf een conferentie in het Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Van 11 t/m 14 oktober vond de International Place Making

Week plaats en konden wij ook daar vertellen over de uitdaging waar de Ceuvel voor staat in het creëren van een meer inclusieve en duurzame plek. Achteraf ontvingen wij de volgende reactie van PPS: “We would love to collaborate with you to tell the story of the de Ceuval’s approach to inclusive and sustainable place making as well as the role of tourism, particularly as it is currently impacting Amsterdam Noord. Would you be interested in working together to put together an article/guest blog post to feature on the Project for Public Spaces website?” - Annah McKenzie PhD – vice president, executive editor PPS.

Een uitnodiging waar wij in 2018 zeker op zullen gaan , net als het vijfdaagse festival We Make The City van 20t/m 24 juni in Amsterdam.



06CONCLUSIES & VERGEZICHTEN

HO

OF

DS

TUK

01H

OO

FD

STU

K 02

HO

OF

DS

TUK

03H

OO

FD

STU

K 04

HO

OF

DS

TUK

06H

OO

FD

STU

K 05

52


CONCLUSIES & VERGEZICHTEN

6.1. HOE NU VERDER?Afgelopen maanden waren als een reis waarbij we Noord vanuit nieuwe perspectieven hebben (her)ontdekt. Het is een verkennende studie als onderdeel van een innovatieproces op het gebied van onderwijs, field labonderzoek en samenwerkingsvormen met de beroepspraktijk.

Hieronder trekken we de conclusies uit de meest opvallende resultaten en geven de vergezichten mee die wij hierbij zien. Voor een aantal vergezichten geldt dat deze eigenlijk al heel dichtbij zijn en snel kunnen worden opgepikt tijdens ons vervolgproject.

Onze verkennende studie was gericht op een drietrapsraket:

1. Wie is de Noordeling, hoe ervaart hij zijn buurt, zijn wijk, zijn stad en welke metaforen hanteert hij daarbij? Welk gevoel van trots geeft dat? Wat betekent duurzaamheid voor

hem en hoe ervaart hij de mix van nieuwe en bestaande Noorderlingen?

2. Hoe produceren we de programmering van Het Ware Noorden? Wat komt er bij kijken als je een inclusief event wilt organiseren, wat zijn daarbij de do’s & don’ts? Welke netwerken kunnen we aanboren in de buurt die gericht zijn op vakmanschap en daadkracht? Of te wel: welke ontwerp criteria kunnen er worden gedestilleerd uit onze praktijk- en onderzoekservaringen?

3. Welke sociale impact genereert de programmering van Het Ware Noorden? Hoe beleven de deelnemers de aangeboden leisure experience? Hoe zorgen we ervoor dat we iedereen hierbij betrekken en is er naast woorden en cijfers ook een manier om de impact te visualiseren? Ook bij dit onderdeel geldt: welke ontwerp criteria kunnen er worden gedestilleerd uit onze praktijk- en onderzoekservaringen?

53CONCLUSIES & VERGEZICHTEN


6.2. DE NOORDERLINGEN & HET BOUWEN AAN EEN GEMEENSCHAPPELIJKE EN WEERBARE TOEKOMSTDé Noorderling bestaat natuurlijk niet, maar we vinden het wel van belang om ons ook komende tijd nog te verdiepen in de wensen, ervaringen en verwachtingen van de bewoners uit dit stadsdeel. Het insteken op de diepere laag van metaforen en waarden biedt ons handreikingen voor thema’s waarop we de programmering van Het Ware Noorden zo veel mogelijk op kunnen aan laten sluiten.

Uit de achtergrondliteratuur weten we dat een goed functionerende gemeenschap ruimte biedt aan vier wezenlijke componenten, waarmee de sociale cohesie kan worden versterkt: lidmaatschap, het hebben van invloed, integratie en tegemoetkoming aan behoeften en een gedeelde emotionele connectie. Componenten die we explicieter mee zullen nemen bij de ontwerpcriteria voor nieuw op te zetten programma’s voor HWN en de effectmeting hiervan. Ook het belang van het weerbaar maken van de gemeenschap en het aanboren van sociale bronnen hierbij, vraagt onze nadere aandacht. Door eigenaarschap te geven aan de gemeenschap kan dat de sociale cohesie beïnvloeden en versterken.

Daarnaast gaan we nieuwe werkvormen opzetten, zoals innovatielab-sessies, waarbij we de Noorderlingen nog actiever willen betrekken bij het produceren van de programmering. Hierbij geldt dat we op co-creatieve wijze en op verschillende momenten van de programmering, van planvorming tot realisatie, de samenwerking zullen opzoeken. In diverse gesprekken werd vooral de jonge Noordeling genoemd als een voor de hand liggende doelgroep om ons op te richten.

Tot slot willen we het contact met de gatekeepers in Noord verder intensiveren en andere bronnen over Noord (van archief tot onderzoeksrapporten) aanboren.

6.3. ONDERZOEK NAAR HET PRODUCEREN VAN HET WARE NOORDEN PROGRAMMERINGDe producers van de Maakdag en de Opening van Het Ware Noorden festival zijn op hetzelfde moment begonnen als de onderzoekers. Af en toe was het mogelijk om elkaar te voeden en bepaalde iteraties aan te brengen in het productieproces.

Wens is om bij het vervolgproject de producers direct aan het begin van hun proces te vertellen over de bevindingen die in deze publicatie staan beschreven. De overdracht zal dan verwerkt worden in een aantal ontwerpcriteria, zodat het volgende prototype nog beter matcht met de doelstellingen die van tevoren zijn opgesteld. Binnen Hogeschool Inholland loopt momenteel een project naar inclusieve leisure, de uitkomsten daarvan zullen eveneens meegenomen worden.

We kunnen dan parallel aan elkaar te werken én profiteren van de volgtijdelijkheid van onze samenwerking. Het is zaak dat we daarbij de onderlinge communicatie nog beter op elkaar afstemmen, zodat alle betrokkenen zich ervan bewust zijn waar we gezamenlijk naartoe werken.

Eén van de belangrijkste aanbevelingen die we hebben gekregen van de gate keepers is om aan te sluiten “op wat er al is”. In Amsterdam Noord zijn vele (non)profit organisaties en individuele burgers/burgerinitiatieven actief met vergelijkbare doelstellingen als Het Ware Noorden. De Ceuvel zou zich met haar programmering voor Het Ware Noorden nog meer als een netwerkpartner in de buurt kunnen ontwikkelen en zelfs meer letterlijk de buurt kunnen intrekken. Ook vanuit het field lab Amsterdam Noord geldt dat wij als kennisinstelling ons netwerk nog steviger kunnen gaan inzetten.

54


CONCLUSIES & VERGEZICHTEN

6.4. HET METEN VAN DE SOCIALE EN BELEVINGSIMPACTHet meten van impact is geen sinecure. Steeds meer subsidiegevers staan open voor “andere vormen van impactmeting” waarbij onder andere inzichtelijk wordt gemaakt hoe divers de bereikte doelgroep was.

We hebben diverse methoden met elkaar vergeleken en waardevolle indicatoren kunnen destilleren, welke input geven voor toekomstige ontwerpcriteria. Tevens hebben we geconstateerd dat er behoefte is aan andere, meer laagdrempelige en creatievere meetvormen gericht op de effecten van kleinschalige duurzame en inclusieve buurtevents. We hebben geëxperimenteerd met diverse onderzoeksmethoden zoals korte interviews, enquêteren, observeren en filmen.

Op grond van slechts twee meetmomenten, te weten de Maakdag en de opening, is het onmogelijk om een volledige impactmap te maken. Uitdaging wordt om hier komend half jaar een steviger aanzet toe te maken.

De ontwerpcriteria voor het prototype van de sociale-en belevingsimpactmeetinstrumentarium zullen gebaseerd worden op onze opgedane ervaringen en andere best practices.

6.5. EEN BUSINESSMODEL VOOR HET WARE NOORDEN Gedurende de afgelopen maanden zijn er voldoende aanknopingspunten gevonden om nader aandacht te schenken aan het verder uitbouwen van een businessmodel voor Het Ware Noorden.

De wens voor lokaal, duurzaam en sociaal ondernemerschap sluit goed aan om diverse sociaal-maatschappelijke, economische en innovatieve ontwikkelingen. Uit de gesprekken met gate keepers werd bovendien meegeven om gezamenlijk te bouwen aan nieuwe Noordse commons. De komst van het toerisme naar Amsterdam biedt bij voorbeeld kansen op het gebied van cultureel, circulair en industrieel erfgoed welke kunnen worden beschouwd als typisch Noordse commons.

55


Ahsmann, B., & Hekkert, P. (2017). Kennis- en Innovatieagenda voor de Creatieve Industrie 2018-2021. Geraadpleegd van https://assets.contentful.com/h0msiyds6poj/5HUrGothAsy8ecW2GsCqkC/b1ced8a7315564d9d74c596c1bd44720/CLICKNL_KIA_2018-2021.pdf

Beltagui, A. Darler, W. Candi, M. (2015) Measuring the Deliverable and Impressible Dimensions of Service Experience. Creativity and Innovation Management. 24, 3: 478-492

Bourdieu, P., & Wacquant, L. (2004). Symbolic violence. In N. Scheper-Hughes, & P. Bourgois (Reds.), Violence in war and peace: An anthology (pp. 272-274). Oxford, Groot-Brittannië: Oxford University Press.

Carbone, L. (2004). Clued in : how to keep customers coming back again and again. Upper Saddle River: Pearson Education (Us).

Collin, P. (2016). The intimacy of exclusion: Conflict and conviviality in Amsterdam’s public space (master thesis). Geraadpleegd van ww.uva.nl

Dam, R., Siang, T., & Interaction Design Foundation. (2017). 5 stages in the design thinking process. Geraadpleegd van https://www.interaction-design.org/literature/article/5-stages-in-the-design-thinking-process

Dizdaroglu, D. (2015). Developing micro-level urban ecosystem indicators for sustainability assessment. Environmental Impact Assessment Review. 54: 119-124

Gemeente Amsterdam. (z.j.). Bouw en verkeersprojecten. Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.amsterdam.nl/projecten/

Gemeente Amsterdam. (z.j.). 65oo nieuwe woningen in het Hamerkwartier. Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/college/individuele-paginas/eric-van-der-burg/persberichten/6500-nieuwe-woningen/

Harper, D. (2002) Talking about pictures: a case for photo elicitation, Visual Studies, Vol. 17, No. 1, 2002, Routlegde.

Hochstenback, C. (2017, 23 maart). De gentrificatie in Amsterdam is een proces van uitsluiting. Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.parool.nl/opinie/-de-gentrificatie-in-amsterdam-is-een-proces-van-uitsluiting~a4477977/

Hogeschool Inholland. (2016). Instellingsplan 2016 -2021Durf te leren. Geraadpleegd van https://www.inholland.nl/media/13747/instellingsplan-2016-2022-durf-te-leren.pdf

Kapferer, E., Koch, A., & Sedmak, C. (2012). The Logics of Change: Poverty, Place, Identity, and Social Transformation Mechanisms. Newcastle, Engeland: Cambridge Scholars Publishing.

Kimbell, L., & Julier, J. (2006). THE SOCIAL DESIGN METHODS MENU In perpetual beta. Geraadpleegd

van http://www.lucykimbell.com/stuff/Fieldstudio_SocialDesignMethodsMenu.pdf

Kors, J. Roessen, P. Hemmen, L. van, (2014) Handleiding Social Return on Investment. Een methode voor het vaststellen van rendement in maatschappelijke investeringen. Enschede: SROI Netwerk voor Nederland en Vlaanderen

Kuiper. G. & Smit, B. (2011). De Imagineer. Ontwerp beleving met betekenis. Bussum: Uitgeverij Coutinho

Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we Live by. Chicago, Chicago: The university of Chigago Press.

Lawley, J., & Tompkins, P. (2000). Metaphors in Mind, Transformation Through Symbolic Modelling. London, London: The Developing Company Press.

Lemon, K.N, & Verhoef, P. C. (2016) Understanding Customer Experience Throughout the Customer Journey. Journal of Marketing AMA/MSI Special Issue, 80; 69-96

Lu, G. Geng, Y. Liu, Z. Cote, R. Yu, X. (2017) Measuring Sustainability at the community level: An overview of China’s indicator system on National Demonstration Sustainable Communities. Journal of Cleaner Production, 143: 326-335

Magee, L. Scerri, A. James, P. (2012) Measuring Social Sustainability: A Community-Centred Approach. Applied Research Quality Life, 17: 239-261

Nieuwbouw in Noord. (z.j.). Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.amsterdamwoont.nl/wijk/amsterdam-noord/

NRC, & Willems, M. (2016, 12 februari). Amsterdam heeft haast. Meer huizen! Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/02/12/amsterdam-heeft-haast-meer-huizen-1587520-a566818

Project for Public Spaces, & Kent, F. (2016, 25 oktober). : Placemaking, what if we built our cities around places? Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://issuu.com/projectforpublicspaces/docs/oct_2016_placemaking_booklet

Raworth, K. (2017). Doughnut Economics- seven ways to thinks like a 21st economist. Chelsea, Engeland: Cornerstone.

Siang, T., & Interaction Design Foundation. (2017, 15 december). 5 Stages in the Design Thinking Process. Geraadpleegd op 15 januari 2018, van https://www.interaction-design.org/literature/article/5-stages-in-the-design-thinking-process

Spracklen, K. (2009). The meaning and purpose of leisure – Habermas and leisure at the end of modernity. London, Engeland: Palgrave Macmillan.

Zaltman. G. (2008). Hoe consumenten denken. Wat klanten je niet kunnen vertellen en je concurrenten niet weten.Amsterdam: Uitgeverji Business Contact

BRONNENLIJST

Productie & Impactmeting van op de Ceuvel · Randstad, van de kop van Noord-Holland tot de...

Documents

Transcript of Productie & Impactmeting van op de Ceuvel · Randstad, van de kop van Noord-Holland tot de...