presentaties opleiding 'inleiding tot de archeologie en CAI' van 23 maart 2017

Introductie tot de archeologieJessica Vandevelde en Sofie Debruyne

CAI-toelichting 23/03/2017, Brussel

Inhoud

1. Inleiding2. Wettelijk kader3. Actoren4. Processen5. Adviezen en planningsprocessen6. Financiering7. Samenvatting8. Vragenronde

1. Archeologie:inleiding

Wat is archeologie?

Archeologie als wetenschapeen historische wetenschap die zich baseert op materiële bronnenom het menselijk verleden te onderzoeken en te proberen te begrijpen

Onroerenderfgoeddecreethet bestuderen van overblijfselen en voorwerpen of een ander spoor van menselijk bestaan in het verleden, alsook de bestaansomgeving van de mens, waarvan het behoud en de bestudering bijdragen tot het reconstrueren van de bestaansgeschiedenis van de mensheid en haar relatie tot de natuurlijke omgeving en ten aanzien waarvan opgravingen, ontdekkingen en andere methoden van onderzoek betreffende de mensheid en haar omgeving betekenisvolle bronnen van informatie zijn

Ontstaan van een archeologische site

Archeologie als erfgoedzorg

Archeologisch dilemma

informatie inwinnen vernielen

enkel opgraven wat met vernieling bedreigd ishoofddoel = bewaren

opgraven

slechts een kleine fractie van het archeologisch erfgoed is gekend

Onbekend maakt onbemind

2. Archeologie:wettelijk kader

Wettelijk kader

Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013, gewijzigd bij decreet van 15 juli 2016

Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei 2014, gewijzigd bij besluit van 4 december 2015 en 16 december 2016

ter vervanging van het Archeologiedecreet van 30 juni 1993

Verschil oude en nieuwe regelgeving

Oude regelgeving - ArcheologiedecreetDe Vlaamse overheid legt de modaliteiten voor het archeologisch vooronderzoek en de archeologische opgraving op d.m.v. ‘bijzondere voorwaarden’ bij de archeologische vergunning. Vergunningverlenende overheden vragen advies archeologie aan Onroerend Erfgoed.

Nieuwe regelgeving - OnroerenderfgoeddecreetDe erkende archeoloog stelt zelf een plan van aanpak, conform de Code van Goede Praktijk, voor in de (archeologie)nota. De archeologienota wordt, na bekrachtiging door het agentschap, toegevoegd aan de vergunningsaanvraag en de maatregelenworden als voorwaarde opgenomen bij de vergunning.

Code van Goede Praktijk

versie 1.0: vaststelling 11/12/2015, inwerkingtreding 01/01/2016

versie 2.0: vaststelling 16/12/2016, inwerkingtreding 01/01/2017

doel: standaard voor de kwaliteit van het archeologisch onderzoek in Vlaanderen

voor de uitvoering van en rapportering over archeologische vooronderzoeken, archeologische opgravingen en het gebruik van metaaldetectoren

vastgesteld door minister (11/12/2015) - Bindend!

niet naleven CGP is reden voor schorsen of intrekken erkenning

Code van Goede Praktijk CGP = kader, erkende archeoloog vult zelf nader inFocus: te bereiken doelen & minimaal aan te wenden middelen

CGP = criterium voor beoordeling kwaliteit

CGP = procesbeschrijving van archeologisch onderzoek

CGP = bouwdoos: bouwstenen te combineren naargelang soort onderzoek, kader, doel

CGP ≠ statisch: regelmatige actualisering

responsabilisering: meer initiatief en flexibiliteit voor zowel bouwheer als erkende archeoloog, maar ook meer verantwoordelijkheid

herpositionering van de overheid: van sturend naar kaderstellend

resultaatgericht: klemtoon op het resultaat, niet op de weg er naartoe

Filosofie

behoud in situ is de eerste prioriteit: bouwheren en ontwikkelaars worden maximaal gestimuleerd om archeologievriendelijk te bouwen

archeologisch traject nog voor de bouwaanvraag wordt ingediend: betere raming van tijd en middelen, plannen kunnen nog aangepast worden om behoud in situ te realiseren

drempelwaarden voor vergunningsplichtige werken: transparant en waterdicht, geen adviezen meer door een overheid, van toepassing in gans Vlaanderen

Filosofie

3. De rol van de verschillende actoren

1. Erkende archeologen

zowel natuurlijke personen (147) als rechtspersonen (24)

van rechtswege erkend: 14

gelijkaardige erkenningsvoorwaarden

erkenning van onbepaalde duur

erkenning gepubliceerd in BS

legitimatiebewijs

mogelijkheid tot schorsing/intrekking erkenning

lijst van erkende archeologen beschikbaar op http://erkenningen.onroerenderfgoed.be/

http://erkenningen.onroerenderfgoed.be/

2. Erkende metaaldetectoristen

natuurlijke personen (1026) meerderjarig niet bestuurlijk of gerechtelijk veroordeeld tijdens laatste

5 jaar voor inbreuk op OE-decreet of Archeologiedecreet conform OE-decreet en Code van Goede Praktijk werken

erkenning van onbepaalde duur erkenning gepubliceerd in BS legitimatiebewijs mogelijkheid tot schorsing/intrekking erkenning meldingsplicht voor vondsten met metaaldetector erkende archeoloog van rechtswege erkend

3. Initiatiefnemers/bouwheren

gaan na of voor de geplande vergunningsaanvraag een bekrachtigde archeologienota nodig is

stellen zo vroeg mogelijk in de planningsfase een erkende archeoloog aan

betrekken de erkende archeoloog bij de planning, het ontwerp en het bepalen van de uitvoeringswijze van de werken

bezorgen de erkende archeoloog alle nodige overzichtsplannen en snedetekeningen en alle relevante informatie over de geplande werken en de uitvoeringswijze ervan

4. agentschap Onroerend Erfgoed

beoordeelt meldingen van vooronderzoek met ingreep in de bodem, (archeologie)nota’s, archeologierapporten en eindverslagen op hun conformiteit met de CGP

beoordelingscriteria meldingen en (archeologie)nota’s

• Is de inschatting van de archeologische waarde van het onderzochte gebied plausibel en gemotiveerd onderbouwd?

• Is het programma van maatregelen adequaat?• Is het programma van maatregelen begrijpelijk

voor en uitvoerbaar door derden?

agentschap Onroerend Erfgoed

toezicht op uitvoering van archeologisch vooronderzoek met ingreep in de bodem en opgravingen op conformiteit met de melding/(archeologie)nota en de CGP

evaluatie erkenningen

geen vooroverleg (autonomie erkend archeoloog)

wel beantwoorden van algemene vragen of vragen om bijkomende verduidelijking

5. Vergunningverlener

ontvankelijkheid vergunningsaanvraag controleren totale oppervlakte bodemingreep totale oppervlakte percelen die betrekking hebben op de

aanvraag

controleren of de geplande werken zoals opgenomen in de archeologienota overeenkomen met de vergunningsaanvraag

uitvoeren van het programma van maatregelen in de archeologienota opnemen als voorwaarde bij de vergunning

6. Ministerberoepsprocedure

termijn• 30 dagen tijd om beroep aan te tekenen• minister beslist binnen 30 dagen• tenzij advies VCOE: dan +30 dagen = 60 dagen• 10 dagen verzendtijd = beslissing maximaal 70 dagen na

indienen beroep

beroepschrift bestaat minstens uit: • gemotiveerd verzoekschrift (gedagtekend en

ondertekend) • datum en referentienummer van de bestreden

beslissing

7. Intergemeentelijke Onroerend erfgoeddienst (IOED)

acties rond inventarisatie

beschermingsinitiatieven i.s.m. de gemeenten

lokale vragen voor info behandelen

beheersplannen opstellen

lokaal consultatienetwerk uitbouwen

sensibiliseringsacties (bv. OMD, tentoonstellingen, infomomenten, gidsbeurten, lezingen, publicaties en artikels,…)

momenteel 16 erkende IOED’s

8. Onroerenderfgoedgemeente

wettelijke taken

toelatingen voor niet-vergunningsplichtige handelingen aan of in beschermd erfgoed

advies bij verwijdering/sloop geïnventariseerd erfgoed

behandelen van meldingen van archeologisch vooronderzoek met ingreep in de bodem

behandelen van archeologienota’s (sinds 1/1/2017)

ontvangen van meldingen van de aanvang van archeologisch (voor)onderzoek

momenteel 10 erkende Onroerenderfgoedgemeenten

OEgemeenten

9. Erkende onroerenderfgoeddepots bevoegdheden en taken

ontvangen van archeologische ensembles sluitstuk van het archeologische traject

ontvankelijkheidsvoorwaarden permanente organisatie met rechtspersoonlijkheid infrastructuur in Vlaams Gewest

erkenningsvoorwaarden receptieve functie en adequate middelen inschakelen binnen Vlaams en provinciaal depotbeleid kwaliteitsvolle inhoudelijke werking (bv. depotplan) degelijk zakelijk beleid

momenteel 13 erkende onroerenderfgoeddepotshttps://www.onroerenderfgoed.be/nl/erkenningen/

onroerenderfgoeddepot/erkende-onroerenderfgoeddepots

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/erkenningen/onroerenderfgoeddepot/erkende-onroerenderfgoeddepots

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/erkenningen/onroerenderfgoeddepot/erkende-onroerenderfgoeddepots

10. Provincies, gemeentelijke en stedelijke archeologische diensten

bevoegdheid, rol, taak verschilt per provincie, gemeente,

stad

bijvoorbeeld:

subsidies voor archeologisch onderzoek

depotwerking

publiekswerking

inventarisatie

4. Archeologie:processen

Archeologisch onderzoek

Drie kaders

1. archeologisch onderzoek bij vergunningsplichtigeingrepen in de bodem

2. archeologisch onderzoek met het oog op wetenschappelijke vraagstellingen

3. archeologisch onderzoek na toevalsvondsten

1ste kader: onderzoek bij vergunnings-plichtige ingrepen bouwheer neemt initiatief

initiatiefnemer checkt op Geoportaal (zonering) waar zijn/haar project gelegen is

initiatiefnemer neemt stroomschema en bepaalt of een archeologienota vereist is voor zijn project

INDIEN JA dan stelt de initiatiefnemer een erkend archeoloog aan

vanaf dan is het archeologietraject in handen van de erkend archeoloog definitieve bouwplannen nodig, dus belang van goede

communicatie tussen initiatiefnemer, architect/ontwerper en archeoloog

Zonering

A. beschermde archeologische sites

B. vastgestelde archeologische zones

C. gebieden waar geen archeologie te verwachten valt (GGA)

D. zones waarvoor geen gegevens bekend zijn: ruim 90% van

Vlaanderen

Geoportaal geo.onroerenderfgoed.be

http://www.geo.onroerenderfgoed.be/

A. Beschermde archeologische sites

B. Vastgestelde archeologische zones

C. Gebieden waar geen archeologie te

verwachten valt (GGA)

GGA-kaart

eerste vaststelling: 05/02/2016

tweede vaststelling: 01/07/2016 stijging oppervlakte van 192 km² naar 214 km²

derde vaststelling: 16/12/2016 in hoofdzaak opname van archeologisch onderzochte

gebieden, toevoeging van ca. 30 km²

sinds 01/01/2017: tweemaandelijkse vaststelling

aanleveren van data voor aanvulling van de kaart wordt aangemoedigd (handleiding van Onroerend Erfgoed)

‘geen resultaten’= ongekend≠ waar geen archeologie te verwachten valt!

D. Overige gebieden

Drempelwaarden voor vergunningsplichtigewerken beschermde archeologische sites: altijd archeologienota

gebieden waar geen archeologisch erfgoed te verwachten valt (GGA): nooit archeologienota

vastgestelde archeologische zones: archeologienota indien percelen > 300m² én effectieve ingreep in de bodem > 100m²

buiten archeologische zone: archeologienota indien percelen > 3.000m² én effectieve ingreep in de bodem > 1.000m²

Uitzondering voor private natuurlijke of rechtspersonen, in gebied anders dan wonen en recreatie: effectieve ingreep in de bodem > 5.000m²(landbouw, industrie, groen,…)

verkavelingen: archeologienota indien percelen > 3.000m²

Ingreep in de bodem

ingreep in de bodem = elke wijziging van de eigenschappen van de ondergrond door verwijdering of toevoeging van materie, verhoging of verlaging van de grondwatertafel, of samendrukken van de materialen waaruit de ondergrond bestaat

ruim lezen: niet beperkt tot de effectieve uitgravingen (bv. individuele funderingsputten), maar betreft de volledige bebouwde/bewerkte zone (inclusief randinfrastructuur, omgevingsaanleg en werfzone)

alle werken die deel uitmaken van de aanvraag

Gabarit

gabarit = de begrenzing van de oorspronkelijke aanleg van de bestaande lijninfrastructuur en haar aanhorigheden bedoeld voor verkeer en vervoer van mensen, zaken en goederen, en berichten

binnen het gabarit = zonder de begrenzing van de oorspronkelijke aanleg te overschrijden en zonder bijkomende verstoring van de bodem (horizontaal en verticaal)

Wat als het project boven de drempel valt?

bouwheer moet in zijn vergunningsaanvraag aantonen dat er geen archeologisch erfgoed aanwezig is of dat er voldoende maatregelen zijn voorzien om een niet-gedocumenteerde vernieling te vermijden

hoe: opmaak van een bekrachtigde archeologienota door een erkend archeoloog en dit document toevoegen aan de vergunningsaanvraag

stedenbouwkundig ambtenaar: controleren of er een archeologienota bij de vergunningsaanvraag zit + de maatregelen opnemen als voorwaarde in de vergunning

Vrijstellingen

werken volledig binnen het gabarit van bestaande lijninfrastructuur (horizontaal en verticaal)

werken volledig gelegen in een zone waar geen archeologisch erfgoed te verwachten valt (GGA-kaart)

Wijziging dossiersamenstelling vergunningsaanvraag sinds 01/01/2017

bekrachtigde archeologienota

OF

archeologienota met bewijs van indiening voor bekrachtiging bij het agentschap Onroerend Erfgoed

bekrachtigde archeologienota moet worden ingediend vóór de beslissing over de vergunningsaanvraag

geen bekrachtigde archeologienota vóór verstrijken vergunningstermijn = geweigerde vergunningsaanvraag

Archeologienota

opgemaakt door erkend archeoloog, aan te stellen door bouwheer

omvat:

1. resultaten vooronderzoek zonder ingreep in de bodem,

2. resultaten vooronderzoek met ingreep in de bodem,

3. maatregelen: vrijgave, opgraving, behoud in situ

bekrachtigd door OE of erkende Onroerenderfgoedgemeente

Archeologienota met beperkte samenstelling

in geval van aantoonbare zekerheid dat:

1. er geen archeologisch erfgoed aanwezig is,

2. de werken waarvoor een vergunning moet worden aangevraagd nooit impact kunnen hebben op eender welk eventueel aanwezig archeologisch erfgoed,

3. een archeologische opgraving nooit tot nuttige kenniswinst zal leiden

doel: beperken omvang, tijd en kostprijs van archeologienota in situaties waarbij zeer eenvoudig vastgesteld kan worden dat geen verdere maatregelen nodig zijn voor archeologie

indien vooronderzoek met ingreep in de bodem onmogelijk of juridisch, economisch of maatschappelijk onwenselijk is voorafgaand aan de vergunningsaanvraag

bekrachtigde archeologienota beperkt tot vooronderzoek zonder ingreep in de bodem

bekrachtigde archeologienota bevat aanpak uitgesteld vooronderzoek met ingreep in de bodem

verplichting tot opmaak van nota (met maatregelen vrijgave / opgraving / behoud in situ) als voorwaarde in de stedenbouwkundige vergunning

Uitgesteld traject

Kan pas worden uitgevoerd na aflevering van de stedenbouwkundige vergunning.

Erkend archeoloog meldt aanvang aan OE/onroerenderfgoedgemeente

Uitvoering van de opgraving of rapportage is niet onderworpen aan verdere goedkeuring of vrijgave.

Rapportage wordt online gepubliceerd.

Opgraving

2de kader: onderzoek met het oog op wetenschappelijke vraagstelling

alles wat niet valt onder onderzoek bij vergunningsplichtigeingrepen

bv. academisch onderzoek op niet-bedreigde sites, waarderingsonderzoek bij beschermingen, amateur-archeologisch onderzoek, vrijwillig onderzoek,…

3de kader: toevalsvondst

“Iedereen die, op een ander moment dan bij het uitvoeren van een archeologisch vooronderzoek, een archeologische opgraving of het gebruik van een metaaldetector, een roerend of onroerend goed vindt waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat het archeologische erfgoedwaarde heeft, is verplicht daarvan binnen drie dagen aangifte te doen bij het agentschap.”

niet intentioneel naar gezocht, écht toeval ≠ vondsten van metaaldetectie

→ moeten via andere weg gemeld worden ≠ vondsten van vooronderzoek zonder ingreep

→ moeten niet verplicht gemeld worden, vrijblijvend

5. Archeologie:adviezen en plannings-processen

Archeologie: adviezen bij vergunningsplichtige werken

geen advies archeologie meer vereist: het agentschap beoordeelt meldingen en (archeologie)nota’s

behalve in geval van beschermde archeologische sites: wel nog advies vereist

Archeologie: adviezen bij nieuwe ontwerpen RUP’s en MER’s

adviesvraag aan Onroerend Erfgoed blijft van kracht

Onroerenderfgoeddecreet is van toepassing (drempelcriteria en toevalsvondsten); niet meer verwijzen naar Archeologiedecreet

niet: “Er wordt advies gevraagd aan het agentschap Onroerend Erfgoed inzake archeologie” opnemen in stedenbouwkundige voorschriften

nakijken Geoportaal, verwerken van bestaande informatie

6. Archeologie:financiering

Kosten archeologisch onderzoek

gedragen door de vergunningsaanvrager

2 flankerende maatregelen: archeologisch solidariteitsfonds premie buitensporige opgravingskosten voor occasionele bouwers (natuurlijke personen, kleine ondernemingen en verenigingen)

Archeologisch solidariteitsfonds

overeenkomst minister –archeologisch solidariteitsfonds

berekeningswijze ledenbijdragevoorwaarden vergoeding ledendoelstellingen & doelgroepduur overeenkomst

erkenning door minister bekendmaking in BS van onbepaalde duur basistoelage van 50.000 euro

Premie voor buitensporige opgravingskosten voor occasionele bouwers die de kosten niet kunnen

vermarkten en waarvan niet verwacht kan worden dat ze zich aansluiten bij een archeologisch solidariteitsfonds

enkel bij stedenbouwkundige vergunning

natuurlijke personen en kleine ondernemingen of verenigingen

40% van forfaitair bepaalde kostprijs, geen maximum

maximaal 1 premie per opgraving

aanvraag bij Onroerend Erfgoed tot 120 dagen na indienen archeologierapport

beslissing Onroerend Erfgoed binnen 90 dagen

7. Archeologie:samenvatting

Samenvatting

Welke procedure moet ik volgen ? vergunningsaanvraag vóór 1 juni 2016 -> oude regelgeving

(voorwaarden in de vergunning en archeologievergunning) vergunningsaanvraag na 1 juni 2016 -> nieuwe regelgeving

(erkend archeoloog en archeologienota)

Wanneer heb ik een archeologienota nodig? beslissingsboom voor verkavelingen en bouwaanvragen:

https://www.onroerenderfgoed.be/actueel/nieuws/een-beslissingsboom-voor-verplicht-archeologisch-vooronderzoek/

check de ligging op het Geoportaal: https://geo.onroerenderfgoed.be/

https://www.onroerenderfgoed.be/actueel/nieuws/een-beslissingsboom-voor-verplicht-archeologisch-vooronderzoek/

https://geo.onroerenderfgoed.be/

Samenvatting

Ik heb mijn vergunning met als voorwaarde de bekrachtigde archeologienota. Hoe verloopt het vervolg?

aanstellen van een erkend archeoloog voor de uitvoering van de bekrachtigde archeologienota

de erkend archeoloog voert het onderzoek uit

na uitvoering archeologienota kan de bouwheer de bouwwerken starten (erkend archeoloog brengt de bouwheer op de hoogte)

betalen erkend archeoloog voor het geleverde werk

archeologisch ensemble bewaren en in stand houden

8. Vragen

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/diensten/publicaties/

https://www.onroerenderfgoed.be/nl/diensten/publicaties/

www.onroerenderfgoed.be

[email protected]@onroerenderfgoed.be

[email protected]@[email protected]

[email protected]@onroerenderfgoed.be

[email protected]

Infosessie CAI 23-03-2017

Inhoudstafel

1 Inleiding: Wat is de CAI?

2 Gebruik van de CAI: erfgoedbeheer

3 Toegang tot de CAI

4 CAI: online rondleiding

5 Archeologische Zones

6 Geoportaal

Inleiding• Ontstaan in 2000 als een samenwerkingsverband tussen Vlaamse Gewest en

verschillende partners

• Dagelijks beheer in handen van agentschap Onroerend Erfgoed

• Inventaris van gekende archeologische vindplaatsen en indicatoren in Vlaanderen

• De kern van de CAI: relationele databank gekoppeld aan een GIS-polygonenlaag

3

Cartografie

Veldprospectie Metaaldetectie

Wat zit er in de CAI?

Luchtfotografie Geofysisch onderzoek

Boringen

Proefsleuven

Archeologische opgravingen

Informatie de CAI is heel divers

• Soort onderzoek: diverse bronnen diverse gegevens

• Ouder onderzoek: vaak weinig nauwkeurig

• Opgegraven sites (verdwenen): veel info

• Recente bodemingrepen: verplicht vooronderzoek

GebruikIn het kader van erfgoedbeheer:

• Ondersteuning en informatie in functie van het adviseren van bouwdossiers en opmaak archeologienota’s

• Ondersteuning voor de selectie van archeologische zones en beschermingen

• Wetenschappelijk instrument (bv. kennislacunes)

wetenschappelijke versus vastgestelde inventaris

Onroerenderfgoeddecreet: de minister stelt minstens volgende inventarissen geheel of gedeeltelijk vast:

-de landschapsatlas-inventaris van archeologische zones (cf. infra)-inventaris bouwkundig erfgoed-inventaris van houtige beplantingen-inventaris van historische tuinen en parken

De CAI wordt niet vastgesteldgeen rechtsgevolgen

Gebruik

Toegang• https://cai.onroerenderfgoed.be

• Gebruiksovereenkomst

• Persoonsgebonden account: aanmelden met elektronische identiteitskaart of federaal token

• Meer info via mail.milieuinfo-account: rijksregisternummer zonder spaties, punten etc. indien nog geen account. Indien wel al account: gebruikersnaam doorgeven.

https://cai.onroerenderfgoed.be/

CAI: online rondleiding

• https://cai.onroerenderfgoed.be

• Om de 3 maanden: update CAI

• Link met het Geoportaal van Onroerend Erfgoed (https://geo.onroerenderfgoed.be)

https://cai.onroerenderfgoed.be/


Inventaris van Archeologische Zones

Decreet:• Een van de inventarissen die kan vastgesteld worden• Archeologische zone = zone waar op basis van waarnemingen en

wetenschappelijke argumenten onderbouwd kan worden dat ze met hoge waarschijnlijkheid archeologische waarde heeft en waarschijnlijk voldoende goed bewaard is.

- goede aanwijzing voor aanwezigheid archeologische site- goede aanwijzing voor voldoende goede bewaringstoestand

= Beperkte fractie van de reële voorraad aan bodemarchief!

• Eerste vaststelling Archeologische Zones: thema historische stadskernen

Inventaris van Archeologische Zones

• https://inventaris.onroerenderfgoed.be (alle erfgoedinventarissen van onroerend erfgoed, behalve CAI)

• Koppeling geoportaal

• Inventaris opgebouwd uit Erfgoedobjecten en Aanduidingsobjecten:

• Erfgoedobjecten: ~wetenschappelijke informatie/inhoud• Aanduidingsobjecten: ~juridische informatie m.b.t. vaststelling of

bescherming (+Ministerieel Besluit)

https://inventaris.onroerenderfgoed.be/

Geoportaal: online rondleiding

• https://geo.onroerenderfgoed.be

• Alle erfgoedlagen van het agentschap

• Ook beschikbaar via wms/wfs (behalve CAI): • Zie https://inventaris.onroerenderfgoed.be/portaal/kaarten


https://inventaris.onroerenderfgoed.be/portaal/kaarten

Vragen en contact

• [email protected] (algemeen + toegang)

• [email protected] (Vlaams-Brabant & Limburg)

• [email protected] (Antwerpen & Limburg)

• [email protected] (Oost- en West-Vlaanderen)

Opgraving in het tracé van een beekverlegging

mailto:[email protected]




CAI IN DE PRAKTIJKLUC BAUTERS

ERFGOEDCONSULENT ARCHEOLOGIE

OOST-VLAANDEREN

23/03/2017 1

De relativiteit van de CAI

• CAI is een (waardevol) instrument, niet de bijbel

23/03/2017 2



• Ongeïnterpreteerde (±) gegevens

• Soms niet helemaal correct (geografische positie), cfr. nauwkeurigheidsaanduiding en beschrijving

23/03/2017 3

423/03/2017


• Ongeïnterpreteerde (±) gegevens

• Soms niet helemaal correct (geografische positie), cfr. nauwkeurigheidsaanduiding en beschrijving


Ongelijke invulling afhankelijk van:

• Vroeger onderzoek

23/03/2017 5

623/03/2017





• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken):

– Gebieden waar geen archeologie te verwachten valt = CAI terrein

– Archeologienota’s & nota’s

23/03/2017 7



• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken)

23/03/2017 8

Archeologische zone

Gebied geen archeologie

CAI terrein




23/03/2017 9

Archeologische zone

Gebied geen archeologie

CAI terrein

Archeologienota



• Recente bodemingrepen (verplichte vooronderzoeken):– Gebieden waar geen archeologie te verwachten

valt = CAI terrein


– Verschil tussen stedelijk (rand)gebied en platteland

23/03/2017 10




valt = CAI terrein



23/03/2017 11

Leuven




valt = CAI terrein



23/03/2017 12

Buken




• Aard van de ondergrond (geërodeerde gebieden, afgedekte gebieden)

23/03/2017 13


23/03/2017 14



• Aard van de ondergrond (geërodeerde gebieden, afgedekte gebieden)


23/03/2017 15



• Aard van de ondergrond (afgedekte gebieden, geërodeerde gebieden)

klei

veen

dekzand





• Aard van bodemgebruik:• Stadscontext complex en aangetast

23/03/2017 16

23/03/2017 18






• Akkerland: sterke erosie op de hellingen

• Weide: moeilijker zichtbaar, matige bewaring

• Bos: minder goed zichtbaar, goede bewaring23/03/2017 19





• Aard van bodemgebruik (stad versus platteland)

• Bevat ook verdwenen sites (opgegraven…)

23/03/2017 20

Interpretatie is nodig!

• Leren er mee werken=> beperkte toegang + roof tegengaan

• Archeologen kunnen dit door opleiding (?)

23/03/2017 21

Interpretatie is nodig!

• Leren er mee werken=> beperkte toegang + roof tegengaan

• Archeologen kunnen dit door opleiding (?)

• Cursus => jullie kunnen dit ook voor jullie toepassingen

23/03/2017 22

Hoe interpreteren?

• Verder kijken dan kaartje alleen!Lezen van de fiches achter de kaarten

23/03/2017 23

Hoe interpreteren?


23/03/2017 24

Hoe interpreteren?


23/03/2017 25

Hoe interpreteren?


• Vraagstelling: site groter dan wat gekend is?

• Verband tussen de ingreep en de vernielingsfactor op de ondergrond-> vermijden van vernielen door aanpassing werken

• Doelbewust op gekend site gaan (inschatting kosten gekend)

23/03/2017 26

Combineren met andere

informatiebronnen!

• Historische kaarten:

• hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoed

23/03/2017 27

23/03/2017 28

Huidige toestand

Ferrariskaart (1771-1778)

23/03/2017 29

23/03/2017 30

Atlas van de buurtwegen (ca.1840)

23/03/2017 31

Atlas van de buurtwegen (ca.1840)

23/03/2017 32

Popp-kaart (1842-1879)

23/03/2017 33


informatiebronnen!

• Historische kaarten:

• hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoed

• Bijkomende kaarten en plans op lokaal vlak:Cartesiushttp://www.cartesius.be/CartesiusPortal/

23/03/2017 34

http://www.cartesius.be/CartesiusPortal/


informatiebronnen!

• Historische kaarten: hulpmiddel = geoportaal onroerend erfgoedhttps://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02


23/03/2017 35

https://geo.onroerenderfgoed.be/#zoom=9&lat=6639473.15&lon=462444.02



informatiebronnen!



23/03/2017 36

Moerbeke




informatiebronnen!



23/03/2017 37




informatiebronnen!



23/03/2017 38




informatiebronnen!

• Historische kaarten

• Bodemkaarten https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=public-bodemverkenner#ModulePage

23/03/2017 39

23/03/2017 40


informatiebronnen!


• Bodemkaarten https://www.dov.vlaanderen.be/portaal/?module=public-bodemverkenner#ModulePage

23/03/2017 41


informatiebronnen!


• Bodemkaarten

• Toponiemen

• Steenveld

• Verbrande hofstede

• Alvinnenberg

• Tomberg

• …

23/03/2017 42


informatiebronnen!


• Bodemkaarten

• Toponiemen

• DHM

23/03/2017 43

DHM

23/03/2017 44

23/03/2017 45


informatiebronnen!


• Bodemkaarten

• Toponiemen

• DHM

• Historische websites (WOI en II, Staats-SpaanseLinies)

23/03/2017 46

http://www.staatsspaanselinies.eu/algemeen/?lng=nl

23/03/2017 47

Bunkers Bruggenhoofd Gent en Hollandstellung

http://www.bunkergordel.be/

23/03/2017 48

Wat is archeologisch belangrijk?

• Meer dan individuele sites alleen!

• Ook gebruik van ruimte/landschap:

23/03/2017 49

23/03/2017 50

Beaulieuklooster

Karolingische curtisOud kasteel

Oude Scheldemeander

kouters

kouters

©UGent Vakgroep archeologie

Wat is archeologisch belangrijk?

• Meer dan individuele sites alleen!

• Ook gebruik van ruimte/landschap:

– Wonen (meestal droog, soms nat)

– Doden (begraven, verbranden, verrotten…)

– Werken (landbouw, veeteelt, handel, industrie…)

– Religie (kapel, tempel, openlucht, boom, rivier…)

23/03/2017 51

CAI in de praktijk

• Vragen ??????

23/03/2017 52

presentaties opleiding 'inleiding tot de archeologie en CAI' van 23 maart 2017

Environment

Transcript of presentaties opleiding 'inleiding tot de archeologie en CAI' van 23 maart 2017