Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de...

53
Stefanie de Beer Wilte Zijlstra 12 april 2016 Consumenten en hun gedrag Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres 1

Transcript of Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de...

Page 1: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres1

Stefanie de BeerWilte Zijlstra

12 april 2016

Consumenten en hun gedrag

Page 2: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres2

Voorstellen Stefanie de Beer

[email protected]

Wilte Zijlstra

[email protected]

Twitter: @wilte

12 april 2016

Page 3: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres3

Opwarmen

12 april 2016

Page 4: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres4

Geheugentest

12 april 2016

Page 5: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres5

Geheugentest

12 april 2016

Page 6: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres6

Geheugentest

12 april 2016

Page 7: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres7

Geheugentest

12 april 2016

Page 8: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres8

Geheugentest

12 april 2016

Page 9: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres9

Geheugentest

12 april 2016

Page 10: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres10

Geheugentest

12 april 2016

Page 11: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres11

Geheugentest

12 april 2016

Page 12: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres12

Geheugentest

12 april 2016

Page 13: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres13

Geheugentest

12 april 2016

Page 14: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres14

Geheugentest

12 april 2016

Page 15: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres15

Geheugentest

12 april 2016

Page 16: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres16

Geheugentest

12 april 2016

Page 17: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres17

Geheugentest

12 april 2016

Page 18: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres18

Noteer de afbeeldingen die je hebt gezien

12 april 2016

Page 19: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres19

Ging het goed?

Helikopter

Koeien

Appel

Agent

Muziek

Wasmachine

Klok

Hond

12 april 2016

Page 20: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres20

Waarin verschilden deze paren?

Helikopter

Koeien

Appel

Agent

Muziek

Wasmachine

Klok

Hond

12 april 2016

Page 21: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres21

Framing: het effect van volgorde

Opening(Primacy)

Closing(Recency)

Atten

tion

/ Re

tenti

on

Time

12 april 2016

Page 22: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres22

De AFM & Consumentengedrag

•De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante financiële markten. Als onafhankelijke gedragstoezichthouder dragen wij bij aan duurzaam financieel welzijn in Nederland.

•Daarbij hanteert zij een realistisch beeld van de consument

12 april 2016

Page 23: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres23

De AFM & Consumentengedrag

•We onderschatten de continue invloed van onze evolutionaire geschiedenis.

•Menselijk gedrag valt niet te overrulen of uit te zetten.

•Zeker niet met rationele regels.

•Hooguit bewust gedrag als uitzondering.

12 april 2016

Page 24: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres24

Olifantenpaadjes

12 april 2016

Page 25: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres25 12 april 2016

Page 26: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres26 12 april 2016

Page 27: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres27

De financiële consument

12 april 2016

Homo economicus MaxZoekt uitgebreid naar relevante informatie

Zoekt nauwelijks naar informatie

Verwerkt informatie grondig Verwerkt informatie vluchtig

Vindt financiële zaken belangrijk

Vindt financiële zaken moeilijk en saai

Plant voor de lange termijn Let meer op de korte termijn

Neemt weloverwogen, rationele beslissing

Stelt uit en is tevreden met suboptimale keuze

Page 28: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres28

De AFM & Consumentengedrag

Waarvoor gebruiken we kennis over consumentengedrag?

1) Evil nudges tegengaan

2) Positieve sturing bij belangrijke financiële beslissingen

3) Effectiviteit van wet- en regelgeving verbeteren

12 april 2016

Page 29: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres29

Biases en heuristieken, wat zijn dat?

Consumenten wijken af van het ideale beslisproces onder invloed van biases en heuristieken

Heuristieken zijn mentale vuistregels die we gebruiken om snelle, intuïtieve beslissingen te maken

Als heuristieken systematisch leiden tot incorrecte of niet-rationele beslissingen, spreken we van een bias

12 april 2016

Page 31: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres31

Bias: sociale vergelijking

•45015 keer is deze website in de afgelopen maand geraadpleegd

12 april 2016

Page 32: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres32

Bias: ankers

12 april 2016

Page 33: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres33

Bias: affect

12 april 2016

•Niet “geld lenen” maar “geld bestellen”

Page 34: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres34

Bias: present bias

•Snel geld nodig?

12 april 2016

Page 35: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres35

Bias: present bias

•Krijg €200 transactietegoed

12 april 2016

Page 36: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres36

Bias: home bias/ familiarity bias

•Nederland-fonds

12 april 2016

Page 37: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres37

Counter-nudging

12 april 2016

http://chicagounbound.uchicago.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5773&context=uclrev

Page 38: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres38

Evil nudges

12 april 2016

Filmpje Boiler Room: Scene 'first sale'

Hoe een ‘financieel dienstverlener’ misbruik kan maken van de voorkeuren, overtuigingen en heuristieken van

een consument

Page 39: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres39

Heuristieken en biases

12 april 2016

Affect (inspelen op gevoel) Ankers Beschikbaarheidsheuristiek Verliesaversie (angst voor verlies) Overschatting Present bias Sociale vergelijking Spijt Status quo bias Voorkeur voor zekerheid Zichtbaarheid

Op welke biases, heuristieken en kenmerken van ons beslisgedrag speelt de verkoper in? (bespreek met buurman/vrouw)

Page 40: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres40

Effect en onderzoek

Aantonen dat je gedrag

hebt beïnvloed

12 april 2016

Page 41: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres41

Intentie ≠ gedrag

12 april 2016

Choi J, Laibson D, Madrian B, Metrick A. (2006) Saving for Retirement on the Path of Least Resistance. In: McCaffrey E, Slemrod J Behavioral Public Finance: Toward a New Agenda. New York: Russell Sage Foundation; 2006 p. 304-351

Page 42: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres42

Toezicht en Effectmeting. Het kán!

12 april 2016

70 (inter)nationale voorbeelden van effectmeting (2010)

http://www.pro-facto.nl/site/index.php?option=com_content&view=article&id=185

Page 43: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres43 12 april 2016

Maryland Scientific Methods Scale1 Samenhang tussen interventie en uitkomstvariabele

na interventie

2 Score voor en na interventie op de uitkomstvariabele, zonder (vergelijkbare) controlegroep

3 Score op de uitkomstvariabele voor en na interventie,gemeten in een experimentele en vergelijkbare controlegroep

4 #3 met controle voor andere variabelen die de uitkomstvariabele beïnvloeden

5 Score op de uitkomstvariabele voor en na invoering van de beleidsinterventie, waarbij de interventie ‘at random’ is toebedeeld aan een experimentele en een controlegroep

Anekdote, Case study, eenmalige uitvraag

Nul- en éénmeting

Randomized Control Trial

caus

alite

it

aann

ames

Page 44: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres44

Test, Learn, Adapt - RCT

12 april 2016

https://www.gov.uk/government/publications/test-learn-adapt-developing-public-policy-with-randomised-controlled-trials

Page 45: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres45

Design Randomised Controlled Trial

12 april 2016

Page 46: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres46

Onderzoek transparantie & toezicht:Zeven random groepenTekst over: Nadruk op

Hoe/procesNadruk opWaarom

Boete van AFM

AFM Boete vernietigd

Herbeoordeling rentederivaten

Geen tekst (controle)

12 april 2016

Page 47: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres47

Oratie Femke de Vries 29 maart 2016

12 april 2016

Leidt transparantie tot meer vertrouwen in de toezichthouder?

https://www.afm.nl/nl-nl/professionals/nieuws/2016/mrt/femke-de-vries-oratie

Antwoord:Workshopronde 2 of:

Page 48: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres48

Effectmeting brief FCA – Field Trial

12 april 2016

http://www.fca.org.uk/your-fca/documents/occasional-papers/occasional-paper-2

Page 49: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres49

Test Onderwerp en inhoud digitale nieuwsbrief

12 april 2016

Page 50: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres50

Use Google AdWords to prototype and test a book title

12 april 2016

http://boingboing.net/2010/10/25/howto-use-google-adw.html

Page 51: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres51 12 april 2016

http://www.slideshare.net/onlinedialogue/online-persuasion-door-bart-schutz-voor-thuiswinkel-update-2012

Voorbeelden meten online persuasion

Page 52: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres52

Casus: positieve sturing hypotheek

GedragsdoelMensen treffen tijdig voorzieningen voor het aflossen van hun aflossingsvrije hypotheek of beleggingsrekeninghypotheek

Welke interventie?

Wat en hoe meten?

12 april 2016

Page 53: Presentatie Stefanie de Beer en Wilte Zijlstra (AFM) bij Vide Jaarcongres 2016 "Toezicht in de moderne maatschappij"

Consumenten en hun gedrag - VIDE Congres53

Take home

• Afwijking ideale beslisproces door biases en heuristieken

• Nudge for good• Meet op juiste manier wat

mensen doen

12 april 2016