H & S Consult

Opvoeden doe je samen

Jo Hermanns

H & S Consult

1. Wat gaat er niet goed met de ondersteuning bij het opvoeden en opgroeien

2. Community-based werken als alternatief

3. De pedagogische civil society

4. De rol van vrijwilligers

5. De rol van professionals

Met de doorsneejeugd in Nederland gaat het erg goed

•Het hoogste welbevinden ter wereld

•Tevreden met thuis en school

•Jeugd eet steeds minder ongezond

•Jongere jeugd drinkt steeds minder

•Afname jeugdcriminaliteit

•Weinig psychische en gedragsproblemen in vgl. met andere landen en ons eigen verleden

H & S Consult

Maar paradoxaal:

steeds meer kinderen in zorg

H & S Consult

Pommer, E., Kempen, H. v., & Sadiraj, K. (2011). Jeugdzorg in groeifase.Ontwikkelingen in gebruik en kosten van de jeugdzorg. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

H & S Consult

Toename kinderen en jongeren in GGZ

2007: 227.333

2009: 267.716

Toename in twee jaar van 18%

Bron: Sectorrapport 2010, GGZ Nederland

H & S Consult

Véél kinderen

zitten vast

H & S Consult

Berends, E., Campbell, E. E., Wijgergangs, E., & Bijl., B. (2010). Bescherming bekeken. Een onderzoek naar ontwikkelingen en regionale verschillen in het aantal ondertoezichtstellingen en machtigingen uithuisplaatsingen. Duivendrecht: Pi Research BV.

Van 54.000 naar 69.000

Vooral toename in voortgezet onderwijs

Vooral toename ‘cluster 4’-leerlingen

Instroom Wajong:

H & S Consult

Resultaat:

1 op de 7 kinderen in geïndiceerde zorg of speciaal onderwijs (1 op de 12 in Wajong), terwijl naar schatting maar hoogstens 1 op de 20 echt problemen heeft waarvoor zware profesionele hulp gewenst is

Bron: Hermanns, J. (2009). Het opvoeden verleerd. Amsterdam: Vossiuspers UvA.

H & S Consult

Wat is er aan de hand met de jeugd?

Problematisering jeugd in combinatie met exportmodel

•Kinderen en ouders snel zien als potentiële probleemgevallen

•Exporteren problemen naar professionele instituties

•Voor iedere diagnose, beperking of doelgroep een gespecialiseerde aanpak

H & S Consult

Het dominante model

•Signaleren

•Verwijzen

•Diagnostiseren

•Behandelen

H & S Consult

Het doosjessyndroom

H & S Consult

Of, het schrikbeeld van vele ouders:

Basis:

Een heilig geloof in professionals die kinderen (en soms ouders) onder hun hoede nemen, ‘repareren’ en vervolgens verwachten dat het leven van die mensen veranderd is

We lijken zelf ‘het opvoeden verleerd’ te zijn

H & S Consult

Werkt het ‘exportmodel’?

1. Gespecialiseerde zorg gaat vaak samen met vormen van marginalisatie. Dit varieert van ‘geen zwemdiploma’ tot ‘thuiszitten’ en Wajong

2. Nee, want bewezen effectieve programma’s bij problemen van kinderen zijn altijd community-based

H & S Consult

Internationale databases van effectieve interventies laten zien dat ‘community-based

care’ ook veel meer rendement heeft dan institutionele zorg

(ook voor de ‘zware’ doelgroepen)

Zie www.colorado.edu/cspv/blueprints/

H & S Consult

Hoe nu verder?

H & S Consult

De drie eerste opdrachten voor ons allen:

a.Community-based werkenb.Community based werkenc.Community based werken

H & S Consult

a. Pedagogische infrastructuur rond drie opvoedmilieus versterken

b. Oplossingen voor problemen zoeken binnen die structuur op lokaal niveau

c. Bij ernstige problemen: hetzelfde doen, maar dan intensiever

H & S Consult

Gezin Gezin Onderwijs Onderwijs

Publieke domein, incl www Publieke domein, incl www

a. Versterken pedagogische basisstructuur

Een paar voorbeelden

Ontmoetingsplaatsen voor ouders realiseren

Vreedzame school

Taakspel

VVE met oudercomponent

Voetbaltrainers trainen in het omgaan met lastig gedrag van kinderen en ouders

(Eén ongevraagd advies: sluit aan bij vertrouwde voorzieningen en vermijd een projectencarroussel)

H & S Consult

b. Oplossingen voor problemen zoeken binnen die structuur op lokaal niveau

H & S Consult

Een paar voorbeelden

Bestrijden alcoholmisbruik jongeren met een gemeentebreed plan

Overlastgevende jongeren: aanpak met justitie, welzijnswerk en jeugdzorg

Thuisbegeleiding bij opvoedingsproblemen

Herstelrecht bij jongeren die over de schreef gegaan zijn

H & S Consult

In ‘effectieve’ interventies spelen professionals in reguliere instellingen (scholen, kinderopvang, jeugdgezondheidszorg), maar óók vrijwilligers een belangrijke rol

1.Big Brothers Big Sisters

2.Home-Start

3.Chatbox van de Kindertelefoon

4.Pleegzorg

H & S Consult

c. Bij ernstige problemen: hetzelfde doen, maar dan intensiever

Een voorbeeld: wraparound care

H & S Consult

• Eén ‘generalist’

• Eén cliënt(systeem), één plan

• Specialisten dienstbaar en oproepbaar

• Ad hoc-netwerk

• Eén regie op basis van doelen cliënt(systeem)

• Caseload kan oplopen tot 1 op 3

Home-start

oudercursus

sportvereniging

onderwijs

kinderopvang

schuldhulpverlening

opvanggezin

Familie netwerkberaad

Posttraumatische

stresstherapie

H & S Consult

Wat zou u morgen willen veranderen

Wat moet er veranderen

Hoe wilt u dat aanpakken

Hoe kan ik u daarbij helpen

Wie hebben we nog meer nodig

H & S Consult

Doel:

Het herstel van het gewone leven thuis, in school en op straat

(en niet meer ‘behandelen’ van kinderen en/of ouders)

H & S Consult

Wie is deze generalist?

Ouder

Familie/Sociale Netwerk

Vrijwilligers

IB’er

SMW’er

Medewerker Centrum voor Jeugd en Gezin

Maatschappelijk werker

Jeugdzorgmedewerker

H & S Consult

Rol vrijwilligers

a.In het hart van de bloem

b.Als blaadje van de bloem

H & S Consult

Zo ontstaat langs drie lijnen een pedagogische civil society waarin burgers, vrijwilligers en professionals in een nieuwe rolverdeling samenwerken

H & S Consult

De stelselherziening Jeugdzorg biedt kansen om deze visie in de praktijk te brengen!

Dat vraagt wel van alle betrokkenen een omslag in het denken

H & S Consult

Van ‘doosje’ naar ‘bloempje’