Presentatie Kraanvogels in Nederland

Kraanvogels in Nederlandpresentatie bij afscheid Toon Voets op 1 maart 2014

Jan Schoppers & Erik van Winden

Sovon Vogelonderzoek Nederland

• Sovon• Kraanvogel, introductie• Trek• Slaapplaatsen• Broeden• Recente ontwikkeling en conclusies

Inhoud


• De vereniging Sovon Vogelonderzoek Nederland (kortweg Sovon) organiseert landelijke vogeltellingen en voert onderzoek uit ten behoeve van beheer, beleid en wetenschap

• Ruim 8.000 waarnemers• 65 beroepskrachten• Sovon is een vereniging en leden ontvangen 4x/jaar Sovon-Nieuws (slechts

12 euro/jaar) en hebben natuurlijk ook inspraak over de koers van Sovon




Monitoring• broeden wintervogels en

doortrekkersOnderzoek• soort(groepen), ‘het jaar van’,

gebieden, beheer, infrastructuur, Rode Lijst

Advies en inventarisaties• veldinventarisaties, natuurwetgeving

en effectstudies, NDFF, N2000


Publiceren


• Man en vrouw zien er gelijk uit• Mannetjes (tot 7 kg) zijn iets groter dan

het vrouwtje• Jongen bruin getekend; bij geboorte 125

gr, na 12 wkn volgroeid• Jongen blijven 10 mnd onder de hoede van

de ouders• Voedsel insecten, plantaardig, graan, mais,

aardappelen, oogstresten ed.

Kraanvogel introductie


Thomas Hardt, kranich.de

Jonge vogel OVP, Pim Julsing, waarneming.nl


• Duitsland, Scandinavië, Polen, Oekraïne, Rusland naar Azië. In Europa broeden naar schatting 50.000 paren

• Duitsland broeden >7.000 paren waarvan de helft in Mecklenburg-Vorpommern (Mewes 2010)

• Kleinere aantallen bevinden zich in Niedersachsen (600), Schleswig-Holstein (300) en Hamburg (12), Sachsen-Anhalt (270)en Sachsen (200)

• De dichtstbijzijnde wat grotere broedplaats in Duitsland is de Diepholzermoor (vanaf 1998), recent 40 bp

• Broedt ook in Frankrijk met 10-15 paar

Broedareaal

Sovon Vogelonderzoek NederlandUitbreiding in Duitsland

Bron: Die Vogelwelt 131


• Pas vanaf 3e jaar geslachtsrijp• Trouw aan partner en broedplek• Balts voor de eileg• Eileg tussen (eind) maart en (begin) april,

doorgaans 2 eieren• 30 dgn broeden door beide ouders• hoogveen, moeras, broekbos, verlandingszones

van rivieren maar ook kleine plassen midden in uitgestrekt landbouwgebied worden gebruikt. Vaak staan er wat bomen in de omgeving van het nest

Broeden


Trek in Europa

belang W-route neemt toe


Pleisterplaatsen in Europa

Hornborgasjon,Toon Voets

Diepholz,Toon Voets

Die Vogelwelt 131


Herkomst bij ons

Bron: Die Vogelwelt 131


Trek in Nederland

01002003004005006007008009001.000

01.0002.0003.0004.0005.0006.0007.0008.0009.000

10.000

j f m a m j j a s o n d

aant

al te

r plaa

tse

aant

al tre

kken

d

trek 1989-2013tp 1989-2013

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

05.000

10.00015.00020.00025.00030.00035.00040.00045.00050.000

j f m a m j j a s o n d

aant

al te

r plaa

tse

aant

al tre

kken

d

trek 2009-2013tp 2009-2013

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013

voorjaartrekkend

ter plaatse223.000

010.00020.00030.00040.00050.00060.00070.00080.000

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013

najaartrekkend

ter plaatse

Opvallend: voorheen aantal pleisteraars in najaar hoger, nu voorjaar


InhoudTiming van de trek Dag 60 = 1 maart; dag 300 = 27 oktober. Tp = ter plaatse/pleisterend, trek = overterkkend.

020406080

100120140160

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013

10% 50% 90%Lineair (10%) Lineair (50%) Lineair (90%)

180200220240260280300320340360380400

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013


020406080

100120140160

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013


180200220240260280300320340360380400

1989 1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013


voorjaar tp

najaar tp

voorjaar trek

najaar trek


Verspreiding in Nederland


Slaapplaatsen

1) Engbertsdijksvenen2) Strabrechtse Heide & Beuven 3) Groote Peel4) Aamsveen5) Haaksbergerveen 6) Deurnsche Peel & Mariapeel.

(nummer 1-3: gebied mede vanwege aanwezigheid Kraanvogels aangewezen Natura2000; nummer 4-6: ‘potentiële pleisterplaats’).

Jack Franssen, waarneming.nl


Trend slaapplaatsen Nederland


Oost-Nederland

0

50

100

150

200

250

300

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

0

50

100

150

200

250

300

350

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

0

100

200

300

400

500

600

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

Engbertsdijksvenen Haaksbergerveen

Aamsveen

Recent opvallend meer in voorjaar


Zuidoost-Nederland

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

0

500

1000

1500

2000

2500

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013

nj

vj

Strabrechtse Heide & Beuven Deurnse Peel & Mariapeel

Groote Peelopvallend meer in najaar


Broedvogels

In 2013 5 bp • Broeden in Fochteloërveen & Dwingelderveld

• Overzomeraars (met balts) Korenburgerveen, Engbertsdijkvenen, Wieden/Weerribben, Oostvaardersplassen & Biesbosch

• Uitbreiding vanuit noordelijke deel NL

• Broedgevallen worden vaak vooraf gegaan door 1 of 2 jaar van overzomeren en ook balts

• Vestigingsvoorwaarden: rust & nat blijvend gebied.

https://www.sovon.nl/nl/soort/4330


• 5 broedparen met 4 jong• www.hetfochteloerveen.nl• Bron: Herman Feenstra & Joop Kleine

2013

http://www.hetfochteloerveen.nl/


Bron: Waarneming.nl

Overzomeraars


Let op vogels met kleurringen en aandeel jonge vogels ook doorgeven. Mariet Verbeek, waarneming.nl


• Nauwelijks doortrek najaar• Op diverse plekken in Oost-Nederland

overwinterende groepjes (enkele 10tallen ex)

• Eerste flinke doortrek piek vj vroeg op 25 februari

2013/14

Diepholz, Toon Voets


• Aantal doortrekkers is toegenomen, verplaatsing trekroute door Diepholz

• Geen verandering in tijdstip doortrek• Pleisteraars komen eerder• Aantal broedvogels toegenomen, herkomst waarschijnlijk

Duitsland• Kansen in nieuwe gebieden• Toename in slapende vogels, vj Oost-Nederland & nj Zuidoost-

Nederland

• Doorgeven van waarnemingen• Op Slaapplaatsen van Sovon, nulwaarnemingen zijn belangrijk• Of op w.nl tijdstip en gedrag (overtrekkend, slaapplaats en

broedcode)

Conclusies

Diepholz, Toon Voets


InhoudDank• Alle Sovon veldmedewerkers & fotografen

• Werkgroep Kraanvogel, Herman Feenstra, http://www.hetfochteloerveen.nl/kraanvogel.asp

• Waarneming.nl

• Kranichschutz Deutschland, http://www.kraniche.de

• Kraanvogelhoeders & wetlandwachten

• Toon Voets

http://www.hetfochteloerveen.nl/kraanvogel.asp

http://www.hetfochteloerveen.nl/kraanvogel.asp

http://www.kraniche.de/

Presentatie Kraanvogels in Nederland

Science

Transcript of Presentatie Kraanvogels in Nederland