Volkssterrenwacht Urania

Werkgroep Algemene Sterrenkunde (WGAS)

20 maart 2014

Spreker : Tom Corstjens

PRESENTATIE:

JUWEELTJES DIE MESSIER GEMIST HEEFT ...

WAAROM VISUEEL DEEPSKY WAARNEMEN?

• Kennis van de sterrenhemel

• Ervaring van de donkere nachthemel

• Eigen ogen gebruiken

• Foto ≠ Werkelijkheid

• Techniek van het visuele waarnemen

• Gebruik van sterrenkaarten

• Groepsactiviteit, starparty’s, ...

WAAROM SCHETSEN ?

• Blijvende herinnering aan een waarneming

• Subjectieve impressie van een object

• Eenvoudiger dan astrofotografie

• Je verplicht jezelf langer te kijken

• Actief met papier en podlood

• Deepsky wordt een beetje “kunst”

• Vergelijken met andere waarnemers

• Waarneem certificaten

PRAKTIJK ERVARING

Oefenen ... Oefenen ... Oefenen !

• Volkssterrenwacht

• Sterrencursus

• Bijeenkomsten & starparties

• Donkere locatie

• Nieuwe maan

• Loggen

• Schetsen

PRAKTIJK ERVARING

Evolutie in materiaal:

• 1989 – 1994 : Pentax Bino 10x50 op fotostatief

• 1994 – 1998 : Newton 114cm f/8.7 op EQ2 mount

• 1999 – 2000 : Maksutov 150mm f/18 op EQ3 mount

• 2000 – ... : Newton 200mm f/5 op EQ3-2M mount

• 2004 – 2011 : Dobson 220mm f/5.9 zelfbouw

• 2010 - ... : Pentax DCF ED bino 10x50 op fotostatief

• 2011 - ... : SCT C11 279mm f/10 op CGEM EQ6 mount

• 2012 - ... : APO ED 80mm f/7

ASTRO-REIZEN

Binnen België:

• Noord-Limburg

• Westhoek

• Regio Tienen

• Vlaamse Ardennen

Donkere gebieden:

• Hoge Venen & Eifel

• Baraque Fraiture

• Condroz

• Lotharingen

ASTRO-REIZEN

Ofwel ... Frankrijk !

• Franse Ardennen

• Morvan

• Centraal Massief

• Provence

• Alpen

• Pyreneeën

FASE 1 : POPULAIRE OBJECTEN

www.deepskylog.be/index.php?indexAction=rank_objects

FASE 1 : POPULAIRE OBJECTEN

M57 M51 M27

M71 M3 M82

FASE 2 : MESSIER LIJST

• 40 melkwegstels (bijv. M31, M33, M51, M81)

• 29 bolvormige sterrenhopen (bijv. M13, M5, M3, M22)

• 27 open sterrenhopen (bijv. M45, M44, M11, M35)

• 6 heldere nevels (bijv. M42/43, M8, M17)

• 4 planetaire nevels (M57, M27, M97, M76)

• 1 supernova restant (M1)

• 1 helder deel in de Melkweg (M24)

• 1 dubbelster (M40)

• 1 asterisme (M73)

www.seds.org/messier/

FASE 2 : MESSIER LIJST

M55 M44 M56

M78 M95 M91

www.deepsky.be/VVSmessiercertificaat.pdf

FASE 3: EN WAT DAN ... ?

• Caldwell 109

• Deepmap 600

• Edge-On galaxies

• Hickson Galaxy Groups

• Arp peculiar galaxies

• Fred’s200 Planetaries

• Palomar’s

• Herschell 400

• Herschel 400-II

CALDWELL LIJST

• Lijst van 109 objecten (in analogie met Messier)

• Opgesteld door Sir Patrick Caldwell-Moore

• Doelbewuste verzameling van boeiende ojecten

• Gebaseerd op “fotografisch” uiterlijk

• Wijds bereik van magnitude 1 tot 13

• Verspreid van declinatie +85° tot -80°

• ... controversiële lijst

CALDWELL LIJST

IC 342

NGC 7635

NGC 7000

NGC 7331

CALDWELL LIJST NGC 1275 – Perseus cluster

ARP PECULIAR GALAXIES

• Lijst van 338 objecten

• Overzicht van “bijzondere” galaxies

• Vervormde spiraalstructuren

• Interacting galaxies

• Moeilijke objecten??

• 11 Messier, 5 Caldwell, 27 H400

• Uitdaging: het Arp-kenmerk zien!

• Deepskylog: Lijst 80 helderste Arp galaxies

ARP PECULIAR GALAXIES

NGC 4088

NGC 3718

NGC 1961

HICKSON COMPACT GX CLUSTER

• Lijst van 100 objecten

• Overzicht van bijzondere galaxy groepen

• Zeer compact

• Minstens 4 individuele leden

• Geisoleerd van andere grotere clusters

• Bedoeld voor theoretische studie van galaxie evolutie-modellen

• Uitdagende opdracht voor visuele waarnemers

• Deepskylog: Lijst 30 helderste Hickson Galaxy Cluster

• Zoekkaartjes: www.reinervogel.net

HICKSON COMPACT GX CLUSTER

HCG 61

HCG 92

HCG 44

PAUZE ...

HERSCHEL-400 LIJST

• Sir William Herschel (1738 – 1822)

• Astronoom aan het Engels hof (King George III)

• Bouwt een 1m20 kijker

• Ontdekt Uranus (1781) & Infrarood licht

• Catalogeert 800 dubbelsterren en 2500 deepsky objecten

• Herschel 400 Project: Gecreëerd door « The Astronomical Leage »

• Vaststelling: er is geen georganiseerd project na « Messier list »

• Selectie van 400 objecten uit Herschel cataloog

• Praktijk ervaring: mogelijk voor amateurs met 20cm kijker onder magn. 5.5 hemel

• Ervaring met waarneemtechnieken zoals perifeer kijken is noodzakelijk.

SYSTEMATISCH WERKEN

• Planning is uitermate belangrijk

• Persoonlijke H400 lijst opmaken en up-to-date houden

• Excel lijst

• www.deepskylog.be

• Eenvoudige zoekopdrachten

• Zichtbaarheid uitstippelen -> checklijst!

• Contrast reserve

• Waarnemingen opzoeken (informeren!)

• Zoekkaartjes aanmaken

• Waarnemen als het helder is - ook al heb je geen zin...

• Eigen waarnemingen loggen!!

TYPOLOGIE: MESSIER VS H400

TYPOLOGIE: MESSIER VS H400

FINEST H400 OBJECTS

• Drempelvrees: waar te beginnen?

• Deepskylog.be: “Finest 110 objects in Herschel 400 list”

• NGC 1535 (Cleopatra’s Eye)

• Eridanus (- 12° decl)

• Newt. 8” f/5 / 167x / UHC

• Bocholt (NELM 5.6)

FINEST H400 - WINTER

• NGC 2158 (nabij M35)

• Gemini (+ 24° decl)

• SCT 11” f/10 / 165x

• Meldert (NELM 5.4)

• NGC 2185

• Monoceros (- 06° decl)

• SCT 11” f/10 / 215x / CLS

• Grandpré (NELM 6.0)

NGC serie: 1000 - 2750 : 23 pcs

• NGC 2438 (PN in M46)

• Puppis (- 15° decl)

• Newt. 8” f/5 / 100x / OIII

• Bocholt (NELM 5.3)

FINEST H400 - WINTER

• NGC 2301 (Great bird)

• Monoceros (+ 01° decl)

• Newt. 8” f/5 / 143x

• Bocholt (NELM 5.0)

• NGC 2254

• Monoceros (- 25° decl)

• SCT 11” f/10 / 117x

• Grandpré (NELM 6.2)

NGC serie: 1000 - 2750 : 23 pcs

• NGC 3184 (Little Pinwheel)

• Ursa Major (+ 41° decl)

• Newt. 8” f/5 / 280x

• Grandpré (NELM 6.6)

FINEST H400 - LENTE

• NGC 3242 (Jupiter’s Ghost)

• Hydra (- 18° decl)

• SCT 11” f/10 / 400x / UHC

• Meldert (NELM 5.0)

• NGC 3621 (Frame Galaxy)

• Hydra (- 33° decl) !!!!!

• SCT 11” f/10 / 108x

• Varages (NELM 5.8)

NGC serie: 2750 - 5500 : 44 pcs

• NGC 4038 (Siamese Twins)

• Corvus (- 18° decl)

• Dobs. 9” f/6 / 129x

• Opvelp (NELM 5.6)

FINEST H400 - LENTE

• NGC 4273

• Virgo (+ 05° decl)

• SCT 11” f/10 / 165x

• Varages (NELM 6.2)

• NGC 4535 (McLeish’s Object)

• Virgo (+ 08° decl)

• SCT 11” f/10 / 280x

• Hauthem (NELM 5.7)

NGC serie: 2750 - 5500 : 43 pcs

• NGC 4565 (Needle Galaxy)

• Coma Berenices (+ 25° decl)

• Newt. 8” f/5 / 100x

• Bocholt (NELM 5.3)

FINEST H400 - LENTE

• NGC 4631 (Whale Galaxy)

• Canes Venatici (+ 32° decl)

• Newt. 8” f/5 / 100x

• Bocholt (NELM 5.1)

• NGC 4762

• Virgo (+ 11° decl)

• SCT 11” f/10 / 280x

• Laren (NELM 5.9)

NGC serie: 2750 - 5500 : 43 pcs

• NGC 5907 (Splinter Galaxy)

• Draco (+ 56° decl)

• SCT 11” f/10 / 165x

• La Guindaine (NELM 6.4)

FINEST H400 - ZOMER

• NGC 6293

• Ophiuchus (- 26° decl)

• SCT 11” f/10 / 280x

• Varages (NELM 5.8)

• NGC 6369 (Little Ghost Neb.)

• Ophiuchus (- 23° decl)

• SCT 11” f/10 / 280x / UHC

• Meldert (NELM 5.5)

NGC serie: 5500 - 7000 : 28 pcs

• NGC 6826 (Blinking Planetary)

• Cygnus (+ 50° decl)

• SCT 11” f/10 / 467x / UHC

• La Guindaine (NELM 6.1)

FINEST H400 - ZOMER

• NGC 6946 (Fireworks Galaxy)

• Cygnus (+ 60° decl)

• SCT 11” f/10 / 108x

• Zillebeke (NELM 5.3)

• NGC 7008 (Embryo Nebula)

• Cygnus (+ 54° decl)

• Dobs. 9” f/6 / 215x

• Hombeek (NELM 5.5)

NGC serie: 5500 - 7000 : 28 pcs

• NGC 7009 (Saturn Galaxy)

• Aquarius (- 11° decl)

• Dobs. 9” f/6 / 215x

• Zillebeke (NELM 5.5)

FINEST H400 - HERFST

• NGC 7331 (Deer Lick Group)

• Pegasus (+ 34° decl)

• SCT 11” f/10 / 215x

• Havelange (NELM 6.4)

• NGC 7789 (Caroline’s Rose)

• Cassiopeia (+ 56° decl)

• APO 4” f/7 / 33x

• Bocholt (NELM 5.5)

NGC serie: 7000 - 1000 : 16 pcs

• NGC 40 (Cat Eye)

• Cepheus (+ 72° decl)

• Dobs. 9” f/6 / 215x

• Bocholt (NELM 5.4)

FINEST H400 - HERFST

• NGC 247 (Caldwell 62)

• Cetus (- 20° decl)

• SCT 11” f/10 / 117x

• Grandpré (NELM 6.1)

• NGC 253 (Silver Coin Galaxy)

• Sculptor (- 25° decl)

• Newt. 8” f/5 / 100x / DS

• Bocholt (NELM 5.3)

NGC serie: 7000 - 1000 : 16 pcs

... EN DAN DOOR NAAR DE HERSCHEL 400 !

Moeilijk momenten en obstakels (uit ervaring):

• Weinig heldere nachten in winter

• Zomernachten zijn niet “donker” genoeg

• Waarnemen als het helder is - ook al heb je geen zin...

De laatste loodjes ...

• Ophiuchus en Sagittarius in zomer

• Puppis en Hydra in Winter

• Zoeken naar een donkere locatie

• Zoeken naar een zuidelijke locatie

• Aperture fever ...

DE LAATSTE LOODJES

... 11 december 2013 omstreeks 3h UT

NGC 2567

NGC 2403

Puppis (Decl -30°)

Nummer 400 !!

EINDE Credits:

Steve O’Meara, Herschel 400 Observing Guide, Cambridge University press, 2007

Olivier Van Aelst, “Ik heb het Messier certificaat, wat nu?”, jan 2011

www.deepskylog.be

www.reinervogel.net

www.astroforum.nl