Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

34
Arbeid en psychische gezondheid Waar gaat het fout en hoe is een en ander te voorkomen? Mariëlle Damoiseaux Presentatie tgv symposium BPL 25 september 2014 BPL 25-09-14 MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

description

Presentatie tgv het symposium van de BPL over arbeidsconflicten, ziekteverzuim en psychische klachten in de dierenartspraktijk, 25 september 2014. Een cross country door de oorzaken van ziekteverzuim in Nederland, met aandacht voor het aandeel van verzuim door psychische klachten, vaak gelieerd aan een conflict op het werk. Presentatie is gegeven op het symposium voor dierenartsen in loondienst, georganiseerd door de BPL en met ondersteuning van de KNMVD.

Transcript of Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

Page 1: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Arbeid en psychische gezondheid

Waar gaat het fout en hoe is een en ander te voorkomen?Mariëlle Damoiseaux

Presentatie tgv symposium BPL 25 september 2014

BPL 25-09-14

Page 2: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Opbouw presentatie1. Ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en

conflict in relatie tot werk en de dierenartspraktijk?

2. De betekenis van werk - de plaats van arbeid in ons leven

3. Stress en burn-out (kort)

4. Het arbeidsconflict (lang….)

BPL 25-09-14

Page 3: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

In de media“Honderdduizenden slachtoffers van pesten op het werk”Leeuwarder Courant, 22-9-2014

“Het UMC St. Radboud in Nijmegen moeteen voormalig hoofd van de afdelingradiologie een afkoopsom van 4 ton betalen (….) Het arbeidsconflict ontstondin 2008”NOS, 10-11-2013

BPL 25-09-14

Page 4: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten BPL 25-09-14

Page 5: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Arbeidsongeschiktheid

psychische problemen zijn bij 49% van de arbeidsongeschikten jonger dan 35 jaar de oorzaak.

psychische problemen zijn bij 18% van de arbeidsongeschikten boven de 55 jaar de oorzaak.

Voor de totale groep arbeidsongeschikten: 47% psychische arbeidsongeschiktheid (CBS en nationaal kompas volksgezondheid)

2 jaar of langer niet of minder kunnen werken vanwege ziekte

BPL 25-09-14

Page 6: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Ziekteverzuim 1. Hoe hoog is het ziekteverzuim in Nederland?

2. En hoe hoog is het onder dierenartsen?

3. Wie verzuimen er het vaakst? Mannen of vrouwen?

4. En het langste? Mannen of vrouwen?

5. Welk aandeel heeft verzuim door psychische klachten in het totaal van het ziekteverzuim?

6. Wat is het aandeel van verzuim door conflict?

BPL 25-09-14

Page 7: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Ziekteverzuim

Verzuimpercentage medische beroepen (tandartsen, artsen, dierenartsen relatief laag: 2,8% tegen gemiddeld 4,1 % en 7,4% voor de buschauffeur.

25% van ziekteverzuim wordt door werknemers zelf als werkgerelateerd benoemd (NEA/TNO)

Verzuimduur:Psychische klachten, overspannenheid en burn-out: 55,6 dagenHart- en vaatstelsel: 51,7 dagenConflicten op het werk: 38,5 dagenAlle werknemers gemiddeld: 7,3 dagen

BPL 25-09-14

Page 8: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

2. Waarom werken? De plaats van arbeid in ons

levenAls je wel werkt wil je het niet?

Als je niet werkt wil je het wél?

Arbeidsethos

Page 9: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

De loterijvraagWat zou u doen als u, bij voorbeeld door een loterij of erfenis, voldoende geld zou hebben om de rest van uw bestaan comfortabel te leven?

1. Stoppen met werken

2. Doorwerken

Meaning of Working project 1978, 1983, 2008

BPL 25-09-14

Page 10: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten BPL 25-09-14

Page 11: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

Wat is m.b.t. werk het belangrijkste voor u?

Percentage 1983

Percentage2008

Inkomen, ondersteunen van het gezinsinkomen

28,5 37,4

Ik hou van mijn werk, ik hou van werken.

21,9 18,2

Contact met mensen, ergens bij horen.

12,6 17,9

Geeft betekenis, een doel hebben in het leven.

3,3 9,3

Iets presteren, creatief zijn. 6,1 1,2

Zelfontplooiing, groei 3,3 3,3

Anderen of de samenleving een dienst bewijzen

7,3 2,9

Houdt mij bezig, druk 9,3 2,8

Page 12: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

3. Stress, hoe werkt het?

STRESS

levens-gebeurteni

ssen

verplichtingen

problemen

BPL 25-09-14

Page 13: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Van Basten

BPL 25-09-14

Page 14: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Burnout en overspanningmoehei

d Prikkelbaar-heid

Gestoorde of

onrustige slaap

Niet tegen drukte of

herrie kunnen

Emotionele labiliteit

piekerenZich

(op) gejaagd voelen

Concentratie-problemen,

vergeetachtigheid

BPL 25-09-14

Page 15: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Ziek van conflict?

BPL 25-09-14

Page 16: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

4. Het arbeidsconflictWat is een arbeidsconflict?

Tussen wie speelt het zich af en waar gaat het over?

Hoe ontstaat het?

Hoe gaan we ermee om, escalatie

Wat zijn alarmsignalen?

Kan je er ziek van worden?

Wat kun je zelf doen?

BPL 25-09-14

Page 17: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Wat is conflict? In context van het werk

Een proces dat begint wanneer een individu of groep ervaart dat een ander individu of groep iets doet of nalaat of zal gaan doen of nalaten dat negatieve gevolgen heeft voor de eigen belangen, opvattingen of normen en waarden. (Carsten de Dreu)

Onderzoek: alleen de verwachting dat er sprake is van een tegenstelling of van oppositie blijkt al voldoende om conflictueuze gedachten op te roepen (negatieve beeldvorming bv.) De verwachting van conflict maakt ons vijandig en competitief!

BPL 25-09-14

Page 18: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Tussen wie?

CONFLICT-STOF

ik

collega

leiding-gevende/ medewerk

er

BPL 25-09-14

Page 19: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Waar gaat ‘t over?1. Over de taak: inhoud en uitvoering van het

werk, verdeling van middelen, doelen, strategieën, visie, behandelmethoden etc.

2. Over de relatie met elkaar: hoe we met elkaar omgaan: verschil van mening, botsende karakters, normen en waarden etc.

BPL 25-09-14

Page 20: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Taakgerelateerde conflicten

Conflictstof Gaat over

Belangentegenstellingen Wie deelt er mee in de winst?

Wie bepaalt hoe werk verdeeld wordt?

Wie moet overwerken?

Meningsverschillen Medicatiebeleid

Wie geef je korting?

BPL 25-09-14

Page 21: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Sociaal-emotionele conflicten

Conflictstof Gaat over

Belangentegenstellingen Wie heeft het meeste aanzien in het team?

Word ik op waarde geschat, telt mijn mening?

Meningsverschillen Is het passend om met klanten een borrel te gaan drinken?

Mag je als dierenarts bepaalde klanten weigeren?

BPL 25-09-14

Page 22: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Conflictgedrag: wederkerigheid

BPL 25-09-14

Page 23: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Conflictgedrag: complementariteit

BPL 25-09-14

Page 24: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Een model voor conflicthantering

BPL 25-09-14

Hoog

Zorg voor eigen belang

Laagzorg voor belang van de ander

Laag Hoog

Page 25: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

De aanwezigheid van een achterban

BPL 25-09-14

Page 26: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Macht…“… Ik heb verklaard dat ik geen

schadevergoeding zou eisen en

dat ze mij alles hebben terugge-

geven. Dat heb ik gedaan omdat

ik plotseling weer het levenslicht

zag. Vergeef me,

ik ben een zwakke vrouw.”

NRC zaterdag 20-9, Oekraïne

BPL 25-09-14

Page 27: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Groepslidmaatschap

BPL 25-09-14

Page 28: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

De context: organisatiePersoonlijkheid, achterban, macht, groepslidmaatschap

hebben invloed op conflictgedrag naargelang de situatie dat mogelijk maakt:

Sterke situaties: duidelijke afspraken, duidelijke verhoudingen en normen en waarden: minder ruimte voor invloed van persoonlijkheid etc. op aanpak conflict

Zwakke situaties: weinig afspraken, wisselende normen en waarden, diffuse verhoudingen: meer ruimte voor invloed van persoonlijkheid etc. op aanpak conflict.

Conflictcultuur: bepaald door invloedrijke personen (leidinggevenden, eigenaren etc.)

BPL 25-09-14

Page 29: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Escalatiemodel van Glasl

BPL 25-09-14

Page 30: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

AlarmsignalenVan vriendelijke naar onvriendelijke omgangsstijl

Stapelen: er komt van alles bij

Van specifieke bezwaren naar algemene kwesties

Formeel taalgebruik en beledigingen (dierennamen…)

De ander schade willen berokkenen, meer dan zelf voordeel willen behalen

BPL 25-09-14

Page 31: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Worst case scenario

Sociaal-emotioneel conflict met

belangentegenstelling

Tegenpartij is machtiger:

leidinggevende/werkgever

Vermijden en toegeven als

conflicthanteringsstijl

BPL 25-09-14

Page 32: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

EffectenNaast de effecten op sfeer, samenwerking,

productiviteit van werknemers….

Verzuimduur vanwege conflicten op het werk gemiddeld 38,5 dag….

Verzuimduur vanwege psychische klachten of burn-out gemiddeld 55,6 dagen…

BPL 25-09-14

Page 33: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Wat kun je zelf doen? PACT

Als werkgever/leidinggevende1. Geef waardering en

erkenning voor medewerkers, let op.

2. Zet de toon waarin visie-verschil constructief besproken kan worden zodat taakgericht conflict niet soc-emotioneel wordt.

3. Heldere normen, waarden & lijnen.

4. Benoem een vertrouwenspersoon.

5. Investeer in training en opleiding.

6. Inzet van bedrijfsbemiddelaars.

7. Vraag feedback!

Als werknemer/collega1. Signaleer wat er bij jezelf

gebeurt, kom in actie. Ken jezelf, vraag om en sta open voor feedback.

2. Pas op voor denkfouten.3. Signaleer dat je hulp nodig

hebt.4. Duik niet de vermijding in:

ziekmelden is geen oplossing op zichzelf. Zoek hulp bij het omgaan met het conflict: Bespreek het met je leidinggevende, ga naar je vertrouwenspersoon.

5. Vraag om tijd.

BPL 25-09-14

Page 34: Presentatie Arbeid en psychische gezondheid. Het arbeidsconflict.

MDtcc werkstress, burnout en arbeidsconflicten

Wat moet je laten?1. Laten sluimeren, laten liggen, mopperen, maar

niks doen

2. Meteen naar de advocaat stappen, juridiseren

3. Meteen ziek melden: medicaliseren

4. Achterban formeren

5. Contact vermijden, uit de weg gaan, niet meer communiceren

6. Via email uitvechten….

BPL 25-09-14