Praktijk op school
description
Transcript of Praktijk op school
Praktijk op SchoolEen inspirerend cahier voor realistische praktijklessen in het elektrotechnisch onderwijs
2
➔ Waarom zijn realistische praktijklessen een noodzaak?Zowel leerlingen als leerkrachten geven het
aan: de praktijklessen op school weerspie-
gelen niet altijd de werkrealiteit. De stage is
vaak te kort en te eenzijdig om dat gebrek op
te vangen. Gevolg: jongeren zijn onzeker als
ze na het afstuderen op zoek gaan naar een
eerste job.
In de onderwijswereld is al langer aandacht
voor dit probleem. Stroom-Opwaarts heeft
de leerplannen van de verschillende netten
doorgenomen en vastgesteld dat elk net op
zijn eigen manier een projectmatige aanpak
aanbeveelt en de nadruk legt op zinvolle op-
drachten die theorie en praktijk integreren.
➔ Good practices als sprekende voorbeeldenVoor dit cahier is Stroom-Opwaarts op zoek
gegaan naar scholen die de veeleer abstracte
aanbevelingen uit de leerplannen vertalen
naar concrete projecten en initiatieven.
Deze worden gepresenteerd in dit cahier.
Het betreft slechts een selectie uit de vele
good practices die werden aangereikt door
pedagogisch adviseurs en andere contact-
personen. Geïntegreerde en projectmatige
praktijklessen zijn met andere woorden
geen uitzondering meer. Al stoten scholen bij
hun zoektocht naar interessante projecten
nog vaak op hindernissen en problemen: de
hoge kostprijs (in tijd en geld) bijvoorbeeld,
of de nieuwe, minder traditionele manier om
de leerlingen te begeleiden en te evalueren.
Door de vele andere beslommeringen ont-
breekt bovendien soms de inspiratie om een
nieuw initiatief vorm te geven.
De voorbeelden uit dit cahier zijn geen vaste
recepten die in alle omstandigheden slagen.
Maar ze kunnen u wel op ideeën brengen en
u van pas komen als u geconfronteerd wordt
met een concreet probleem. Daarom krijgt u
na elk voorbeeld de contactgegevens van de
leerkracht of technisch adviseur die u meer
kan vertellen over de projecten.
➔ Schakel externe partners inU staat er niet alleen voor als u een project
op poten wilt zetten. Verschillende partners
kunnen u bijstaan om realistische praktijk te
bieden aan uw leerlingen. We zetten de be-
langrijkste voor u op een rijtje.
2
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
3
een cahier voor het voltijds onderwijs
Vertel uw collega’s hoe ù zorgt voor zinvolle en realistische praktijklessen.
De voorbeelden in dit cahier gaan hoofdzakelijk over praktijk voor het voltijds
beroepsonderwijs en de praktisch gerichte opleidingen uit het technisch onderwijs.
Concreet betreft het:
− 2e graad Elektrotechnieken (TSO)
− 3e graad Elektrische Installatietechnieken (TSO)
− 2e graad en 3e graad Elektrische Installaties (BSO)
De theoretisch gerichte TSO-opleidingen (zoals elektromechanica en elektriciteit-
elektronica) komen niet aan bod. De praktijklessen hebben in deze doorstroomrich-
tingen namelijk een andere finaliteit en zijn niet georiënteerd op tewerkstelling na
het afstuderen.
Het deeltijds onderwijs en Syntra Leertijd, dat zich op werkplekleren richt, wordt
evenmin behandeld: de jongeren komen in dit type van opleidingen volop in contact
met de werkrealiteit.
Plaats het verhaal van uw projecten en initiatieven op het leerkrachtenforum van
Stroom-Opwaarts. U kunt er ideeën uitwisselen met collega’s en op zoek gaan naar
antwoorden op vragen waarmee u te maken krijgt.
www.stroomopwaarts.be/leerkrachten/forum
Dit cahier is tot stand gekomen dankzij
- de inbreng van pedagogisch adviseurs en andere contactpersonen uit de
diverse netten;
- de medewerking van de geciteerde scholen; zij hebben uitgebreid verteld over
hun ervaringen en bijkomende informatie ter beschikking gesteld;
- de feedback van leerkrachten uit de Stroom-Opwaarts-werkgroep.
5
inhoudstafel1 De praktijk binnen de schoolmuren brengen 5
a. via een alomvattend project
- Het oefenhuis van TISM Bree 5
- Het houten huis op schaal 1/3 van VTI Waregem 12
b. via internet
- Leerlingen selecteren online elektrisch materiaal 15
in TIDB Helchteren
2 De leerlingen realistische praktijkervaring 18
laten opdoen buiten de school
- Een medisch kabinet krijgt nieuwe elektriciteit 18
dankzij het Collège Technique Saint-Jean in Waver
- De renovatie van een vervallen schooltje in de Ardennen 20
door THHI Tessenderlo
3 laat u bijstaan door externe partners 22
- Samenwerking met een Syntra-opleidingscentrum 22
- Het cursusaanbod van de VDAB 22
- Het RTC uit uw provincie voor ondersteuning en opleiding 23
- De Tijdbank om elektriciteitsklussen te vinden 23
5
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
inhoudstafel De Praktijk binnen De 1 Schoolmuren brengen
De praktijk binnen de schoolmuren brengen…1.a … via een alomvattend project
Technisch Instituut Sint-Michiel
3960 Bree
Witte Torenstraat 10
089 46 11 63
www.tismbree.be
Met het oefenhuis wil het Technisch
Instituut Sint-Michiel (TISM) een
krachtige, realistische leeromge-
ving inrichten waar competentiele-
ren centraal staat. De nadruk ligt op
zelfstandigheid, plichtsbewustheid,
verantwoordelijkheid, omgaan met
anderen en hiërarchie.
Zes jaar geleden werd in een grote
hal voor het eerst het oefenhuis ge-
bouwd.
De basisstructuur van het huis be-
staat uit hout en wordt jaar na jaar
hergebruikt. De volledige aankle-
ding van het huis gebeurt ieder jaar
opnieuw. Verschillende onderdelen
worden in de loop van een school-
jaar meerdere malen opgebouwd en
weer afgebroken om verschillende
klassen de kans te geven praktijker-
varing op te doen. Op het einde van
het schooljaar wordt het volledige
huis gestript. Dan is het huis klaar
voor een nieuwe cyclus bij het vol-
gende schooljaar.
➔ competentieleren mogelijk maken in een duurzaam kader
➔ al zes jaar een vaste cyclus van opbouwen en weer afbreken
het oefenhuis
6 7
➔ tot twee weken per schooljaar voor elke groep
➔ Voor 2e én 3e graad tSo
➔ een coördinator voor een efficiënte planning
➔ elk jaar werk aan de winkel voor 2e graad TSO Elektrotechniek
en 3e graad TSO Elektrische installatietechnieken
Elke betrokken leerlingengroep werkt één, maximaal twee we-
ken per schooljaar in het huis.
Alle nijverheidsafdelingen van de school zijn betrokken bij het
oefenhuis. Daarbij ook 2e graad TSO Elektrotechniek en 3e graad
TSO Elektrische installatietechnieken.
Er is een coördinator aangesteld, die zorgt voor de planning bin-
nen de school. Hij overlegt samen met de afdelingsverantwoor-
delijken op het einde van het schooljaar welke modules en dus
welke klassen het volgende jaar aan bod zullen komen. Wanneer
er in een klas te veel leerlingen zitten, wordt een module een of
meer malen herhaald. Dat betekent tussendoor afbouwen en
weer opbouwen.
Een huis kan natuurlijk niet zonder elektriciteitsvoorziening.
Daarom kan de richting elektrotechnieken elk jaar in het huis
aan de slag. Sommige modules zijn minder cruciaal voor de af-
werking. In dat geval komen de betrokken richtingen volgens
een beurtrolsysteem aan bod. In totaal werken er jaarlijks 110 à
130 leerlingen aan het huis.
Een school met verschillende nijverheidsafdelingen kan grotere
projecten op het getouw zetten. Dat vraagt natuurlijk heel wat
omkadering en coördinatie. Maar net dat ruimere kader maakt
voor de leerlingen het praktijkgericht leren nog realistischer.
Bovendien kunnen de betrokken leerkrachten bij elkaar te rade
gaan voor vakoverschrijdende aspecten, zoals leer- en evalua-
tiemethodes.
6 7
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
➔ De elektrische modules in detail bekeken Tijdens de eerste sessie eind novem-
ber plaatsen de leerlingen de leidin-
gen in het oefenhuis.
Het huis wordt daarbij ingedeeld in
verschillende ruimtes en toegekend
aan groepjes leerlingen. Iedere groep
is verantwoordelijk voor zijn ruimte.
Het eendraadsschema en het situa-
tieplan hebben de leerlingen gete-
kend in de lessen technisch tekenen.
De leerlingen gaan aan de slag in
een vaste volgorde:
1. Installatie van de aardelektrode
2. Studie van het bouwplan en van
het gebouw
3. Studie van het installatieplan
4. Keuze van het materiaal en van
het gereedschap
5. Projectie van de installatie in het
gebouw
6. Montage van de leidingen en
toestellen
7. Montage van de verdeelkast of
schakelkast
8. Controle van de installatie
Specifiek zijn de taken voor deze
eerste fase:
Aftekenen van de installatie in •
het gebouw (projectie)
Plaatsen van de inwerkdozen•
Plaatsen van de buizen•
Ordelijk vastleggen van de •
buizen
Groeperen van de buizen aan de •
zekeringkast
Aardgeleiders plaatsen•
In de tweede fase komen de volgen-
de taken aan bod:
Installeren van de schakelaars•
Installeren van de stopcontacten•
Aansluiten van de zekeringkast•
Verlichtingsarmaturen plaatsen•
Kritische controle en testen van •
de installatie
8 9
Leerlingen zelfstandigheid en ver-
antwoordelijkheid bijbrengen ge-
beurt het best zo vroeg mogelijk.
De school betrekt daarom waar het
kan de leerlingen van het 4e jaar.
Natuurlijk krijgen ook de oudere
leerlingen de kans om mee te wer-
ken.
➔ kennismaken met de rollen en functies in een echte firma
➔ het oefenhuis zelf niet op het rapport, de voorbereiding wel
➔ De leerlingen leren rekening te houden met de wensen van de klant
Elke klas krijgt de opdracht mee zich
te organiseren als een echt bedrijf:
er is een ploegbaas, soms zelfs een
directeur, iemand die toeziet op de
veiligheid, iemand die zorg draagt
voor het materiaal ... De leerlingen
worden vertrouwd gemaakt met de
verantwoordelijkheden en attitu-
des die bij deze rollen horen.
Het Oefenhuis wordt niet meege-
nomen op het gewone rapport van
de leerlingen. Het voorbereidende
werk dat door theorie- en praktijk-
leerkrachten wordt gegeven, komt
wel op het rapport terecht. Bij dit
voorbereidende werk zijn ook de
algemene vakken betrokken. Voor
het vak aardrijkskunde werd bij-
voorbeeld een lespakket gemaakt
dat handelt over de geografische
ligging van het huis.
Verder kunnen individuele of
groepsopdrachten naar aanleiding
van het project meetellen voor het
rapport, schematekenen bijvoor-
beeld.
Om het project nog meer te laten
aansluiten bij de realiteit, wordt er
gewerkt met een “klant”. Deze rol
wordt waargenomen door de ver-
schillende partners en enkele men-
sen uit de school. Bij het begin van
het schooljaar maken de leerlingen
kennis met de “klant” op de eerste
werfvergadering. Die vertelt daar
wat zijn wensen zijn. Daarop werken
de leerlingen een project uit, dat ze
op een volgende werfvergadering
presenteren. Zij moeten niet enkel
tonen dat zij kennis van zaken heb-
ben, maar ook overtuigingskracht
en voeling met de wensen van de
klant.
➔ Zelfstandig werken vanaf het 4e jaarIn het begin wat
reserve, nu groot
enthousiasme
De leerkrachten
stonden in het
begin wat huiver-
achtig tegenover
het project. Dat
is nu helemaal
anders. Zij zijn echt
aangestoken door
het enthousiasme
van de leerlingen,
die bij het begin
van elk schooljaar
vol verwachting
vragen of zij in het
oefenhuis mogen
werken.
8 9
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
➔ in het oefenhuis alleen plaats voor positieve evaluaties
➔ het oefenhuis als troef bij sollicitaties
De evaluaties gebeuren met de SAM-
schaal. Dit type evaluatie maakt
zelf- en peerevaluatie mogelijk. In
elk geval wordt enkel positief ge-
evalueerd: ‘op welke attitude scoor
ik / de leerling / mijn klasgenoot
goed of is er sprake van opmerke-
lijke vooruitgang?’
Zelf- en peerevaluaties worden al-
tijd besproken met de betrokken
leraar.
Bij de deliberatie op het einde van
het schooljaar wordt na het gewo-
ne rapport ook ‘gedelibereerd’ voor
het oefenhuis. Iedere leerling ont-
vangt een attest met daarop deze
oefenhuis-evaluatie.
De ervaring leert dat veel leerlin-
gen het evaluatieattest gebruiken
als ondersteuning bij latere sollici-
taties. Bedrijven bellen de directie
dan voor meer informatie en zijn
telkens weer aangenaam verrast
over de praktijkervaring die leerlin-
gen via die weg hebben opgedaan.
Meer uitleg over de SAM-schaal vindt u onder andere op
http://www.rtcwestvlaanderen.be/documenten.html
10 11
Wat met leerplandoelstellingen en -inhouden?
Er zijn raakvlakken met het programma van het vierde jaar
• Het grondplan en het eendraadschema tekenen de leerlingen in elektrisch teke-
nen (installatiemethoden).
• Tijdens installatieleer (installatiemethoden) maken de leerlingen kennis met de
gebruikte producten zoals buizen en draden, bevestigingsmaterialen, gereed-
schappen, schakelaars, comfortschakelingen en verdeelborden.
• Tegelijk komt de algemene werkvolgorde bij het realiseren van een installatie aan
bod.
Er zijn ook raakvlakken met het programma van het vijfde jaar
De hoofdstukken over communicatie (tv, telefoon en pc) en beveiliging van een wo-
ning komen aan bod.
De leerlingen krijgen bovendien de gelegenheid om het VCA-attest te behalen.
Een greep uit de behandelde onderwerpen
Aarding, werfkasten, AREI/veiligheidscoördinatie, veiligheid met toolboxmeetings
en het gebruik van PBM’s, materiaalkennis (via besprekingen van de verschillende
producten en leveranciers van elektrotechnisch schakelmateriaal), gereedschappen
(via besprekingen van nodige gereedschappen voor het realiseren van een installa-
tie), schema’s en keuring.
Ook de diverse attitudes komen aan bod
Zo leren de leerlingen veilig werken, want de installatie moet worden opgebouwd
volgens het AREI en de regels van goed vakmanschap. Ze moeten initiatief tonen
en ze zijn verantwoordelijk voor het gereedschap en materiaal. Daarnaast leren ze
werken in team en kweken ze een sociale houding aan.
10 11
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Nog iets over de zakelijke kant
Verschillende partners maken dit project mee mogelijk
TISM kan rekenen op de volledig vrijwillige steun van enkele partners. Van sommige
wordt verwacht dat ze op een tiental werfvergaderingen aanwezig zijn. Het gaat
daarbij onder meer over het architectenbureau, dat het technisch dossier aanlevert.
De technische expertise en de werfleider komen van een firma uit Diepenbeek. Ook
een veiligheidscoördinator bouw verleent zijn medewerking. En tot slot zijn er ook
nog de verschillende leveranciers voor de diverse materialen.
Opgestart met subsidies en materiële ondersteuning van leveranciers
Zes jaar geleden heeft het TISM het project voor dit oefenhuis ingediend in het ka-
der van de actie ‘Accent op talent’ van de Koning Boudewijnstichting. Met de toege-
kende subsidie is de omkadering op poten gezet. Tegelijk is de school in zee gegaan
met enkele firma’s die allerhande materialen aanleveren. Met deze leveranciers is
contractueel vastgelegd dat ze eigenaar blijven van het geleverde materiaal en dat
de school het materiaal in bruikleen krijgt. In het contract staat er een clausule dat
de leverancier voor een nieuw exemplaar zorgt, als een bepaald item beschadigd
of stuk raakt. Kleinere benodigdheden zoals buizen en draden, vallen daar niet on-
der. Die koopt de school grotendeels zelf aan. Het gebeurt al eens dat bedrijven zich
spontaan aanbieden om het project te ondersteunen.
Leveranciers geven ook vorming
Een aantal private partners geven vorming aan de leerlingen (en leerkrachten). Het
gaat daarbij over productinfo en praktische informatie over installatietechnieken
en onderhoud. In 2007-2008 was er bijvoorbeeld een sessie over beveiligingsproduc-
ten en domotica. Voor de bedrijven zijn deze infosessies en het aanbieden van ma-
teriaal interessant om hun naambekendheid te vergroten bij toekomstige werkne-
mers in de sector.
Nu nog altijd een betaalbaar project
De financiële inbreng van de school neemt ieder jaar toe, maar blijft binnen de voor-
opgestelde budgetten. In verhouding tot het aantal leerlingen dat eraan deelneemt
liggen de kosten zelfs veeleer laag.
➔ contact: Paul De ruyter, praktijkleraar,
➔ koning boudewijnstichtingDe Koning Boudewijnstichting wil mensen en organisaties stimuleren om te werken
aan een betere samenleving. Daartoe financiert ze uiteenlopende initiatieven. Voor
welke projecten subsidies mogelijk zijn, leest u op hun website, www.kbs-frb.be.
12 13
Welke vaardigheden hebben leerlingen later nodig als ze aan hun eer-
ste job beginnen en welke van die vaardigheden kunnen ze niet leren
in de klassieke praktijkomgeving? Het antwoord op deze vraag is een
goede leidraad bij het uitwerken van vernieuwde praktijklessen. Het
VTI Waregem realiseerde zich dat bijvoorbeeld ruimtelijk inzicht voor
de leerlingen een blinde vlek bleef. Daaraan is nu verandering geko-
men dankzij een huis op schaal 1/3.
Bij het begin van het schooljaar bou-
wen de leerlingen van de afdeling
hout een huis op schaal 1/3. Het is
twee verdiepingen hoog en aan de
voorkant is er zelfs een balkonnetje.
De leerlingen elektriciteit zorgen
voor de elektrische afwerking. Op
het einde van het schooljaar blijven
de “ruwe” elementen behouden,
inclusief het buizennet dat zich tus-
sen holle wanden bevindt. De rest
van het huis wordt ontmanteld.
De leerlingen ontvangen van hun
leerkracht een situatieschema. Op
basis daarvan gaan ze aan de slag:
ze plaatsen leidingen, zorgen voor
bedradingen en aansluitingen en
voeren de voorbereidingen uit no-
dig voor de (fictieve) elektrische in-
stallatiekeuring.
➔ twee verdiepingen en één balkonnetje
➔ het takenpakket van de leerlingen 2e graad tSo elektrotechnieken
De praktijk binnen de schoolmuren brengen…… via een alomvattend project
Vrij Technisch Instituut Waregem
Toekomststraat 75, 8790 Waregem
056 60 14 62
www.vtiwaregem.be
houten huis op schaal 1/3
12 13
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Via een pedagogische excursie
heeft de school kennisgemaakt met
een constructeur van flexibele bui-
zen. Deze buizen worden op vaste
lengtes afgesneden waardoor er
altijd nog wat kortere stukken over-
blijven. Deze stukken mag de school
gratis hebben. Voor dit project heeft
de leverancier een extra inspanning
gedaan en volledige rollen geschon-
ken. Ook diverse vaste leveranciers
van schakelmateriaal hebben on-
dersteuning geboden: ze waren
bereid bepaalde schakelmaterialen
gratis of tegen een zeer voordelige
prijs te bezorgen.
Tijdens het schooljaar 2006-2007
rijpte bij de leerkrachten van de
tweede graad het idee om een
woning op schaal 1/3 te bouwen.
Tijdens de grote vakantie hebben
deze leerkrachten 2 dagen voor-
bereidend werk geleverd. In sep-
tember is het project dan van start
gegaan. De leerlingen hout zijn be-
gonnen aan de bouw van het huis.
Sinds april ligt het buizennet er en
zijn de bedradingswerkzaamheden
bezig. Daarop kunnen de leerlingen
in groepjes van 2 voor de aansluitin-
gen zorgen. Deze worden na de oe-
fening weer weggenomen.
De leerkrachten stemmen hun les-
sen af op de werkzaamheden in het
huis. Tijdens het vak installatieme-
thoden leren de leerlingen onder
meer welke materialen bestaan en
welke ze moeten kiezen conform de
voorschriften van het AREI. Met die
kennis gaan ze dan aan de slag in
het oefenhuis.
In de lessen technisch tekenen wer-
ken ze op computer met behulp van
een CAD-programma het eendraad-
schema af dat van toepassing is op
het elektrisch gedeelte van het huis.
Dit gebeurt in het open leercentrum
binnen de school. In dit centrum zijn
op hetzelfde tijdstip meerdere klas-
sen vanuit verschillende afdelingen
actief. Hierdoor krijgt de leerkracht
meer de rol van coach dan van do-
cent toebedeeld.
➔ leveranciers maken dit project mee mogelijk
➔ Van vindingrijk plan tot een echt huis in één schooljaar tijd
➔ een goede afstemming maakt integratie theorie en praktijk mogelijk
14 15
VTI Waregem heeft nog veel andere projecten lopen. We lichten er één uit:
Twee leerlingen uit de 3e graad ontwerpen en installeren een volledig nieuwe
schakelkast 3x400V+PEN
Jean-Pierre Bonte vertelt: “De leerlingen uit de 3e graad besteden ongeveer
een derde van de lessen praktijk aan elektrische onderhoudswerken binnen de
school zelf. Het gaat hier over herstellingen en aanpassingen. Oudere machi-
nes worden binnen de geïntegreerde proeven geautomatiseerd en aangepast
aan de machinerichtlijnen.
Dit schooljaar krijgen twee leerlingen de kans om de oudste schakelkast in een
van de werkplaatsen mechanica te vervangen. Ze nemen alle taken voor hun
rekening: de studie van de vermogens, het ontwerp van het schema, de voorbe-
reiding van de bestellingen, het bestukken en bedraden van de schakelkast. Na-
tuurlijk worden ze daarbij door hun leerkrachten gecoacht en gevolgd. In juni
zullen de diverse voorbereidende taken achter de rug zijn en zal de schakelkast
af zijn. De leerlingen worden hierop geëvalueerd door een interne en externe
jury. Volgend schooljaar mogen de nieuwe zesdejaars de installatie afwerken
met behulp van het dossier dat deze twee leerlingen hebben opgesteld.
➔ contact: jean-Pierre bonte, technisch adviseur, [email protected]
geert Demeyere, technisch adviseur, [email protected]
Dirk balcaen, leerkracht tV-PV elektrotechnieken, [email protected]
➔ het huis als kers op de taart
➔ een prima oefening in ruimtelijk inzicht en in teamwerk
Eerst voeren de leerlingen eenvou-
dige residentiële schakelingen uit
op kleinere oefenborden. Daarna
krijgen ze de kans om op een di-
dactische muur te oefenen. En dan
– last but not least – stappen ze
dankzij dit huis de werkelijkheid
binnen. Dat werkt motiverend voor
de leerlingen en de aanpak past
uitstekend in een concentrisch vor-
mingsconcept.
In het huis krijgen de leerlingen te
maken met de specifieke proble-
men van een residentiële installa-
tie. Anders dan bij de schakelingen
op een klein oefenbord is hier ook
ruimtelijk inzicht nodig binnen de
verschillende locaties van het huis.
Daarom gaan ze in groepjes aan de
slag – een prima oefening in team-
werk dus.
14 15
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Het volgende voorbeeld bewijst dat het ook mogelijk is op kleinere
schaal en met minder inspanningen de werkrealiteit binnen te bren-
gen in de praktijklessen. De internettechnologie is in dit verband een
dankbare uitvinding: de leerlingen vinden het web zonder uitzonde-
ring geweldig, en tegelijk zet het internet de poorten wagenwijd open
naar de wereld buiten de school.
De meeste distributeurs van elektri-
sche materialen, hebben een web-
site waarop het volledige gamma te
bekijken is. Voor elk artikel bestaat
een gedetailleerde productfiche.
Het is mogelijk prijzen te vergelij-
ken en bestellingen te plaatsen.
Met één groothandel is afgespro-
ken dat er twee soorten logins zijn
voor de school. De login waarmee
de leerlingen zich aanmelden, laat
toe de producten in detail te bekij-
ken en de prijs te checken. De login
voor de technisch adviseur laat ook
toe bestellingen te plaatsen.
Dat betekent dat de leerlingen eerst
zelf op zoek gaan naar het beno-
digde materiaal en vervolgens de
productcode noteren. Op basis van
deze code plaatst de technisch advi-
seur dan de bestellingen.
➔ elektrisch gereedschap online zoeken, vergelijken en bestellen
➔ De leerlingen selecteren, de technisch adviseur bestelt
De praktijk binnen de schoolmuren brengen…1.b … via het internet
Technisch Instituut Don Bosco Helchteren
Don Boscostraat 6
3530 Helchteren
011 52 14 19
www.donboscohelchteren.be
leerlingen selecteren online elektrisch materiaal
16 17
Nog het vermelden waard:
kansen scheppen via contacten
met lokale bedrijven
• beter ingerichte praktijklokalen
“Met een fabrikant zijn we tot goede afspraken gekomen om mate-
riaal tegen interessante prijzen over te nemen. Regelmatig worden
we gecontacteerd door stageplaatsen met het verzoek installaties
te komen demonteren.”
• interessante projectvoorstellen
zoals voor
• het Sint-Jansziekenhuis van Genk, waar leerlingen een systeem
hebben ontwikkeld dat waarschuwt wanneer er te veel lawaai is
op de afdeling neonatologie
• de brandweer van Heusden, waar jongeren een duikboot ontwer-
pen die onder meer voor inspectietochten kan worden gebruikt.
➔ groter prijsbewustzijn én betere bestellingenDe leerlingen vinden het fijn om op
internet te zitten, het behoort tot
hun leefwereld en ze vinden het
helemaal niet moeilijk. Doordat de
prijzen geafficheerd zijn, kweken ze
prijsbewustzijn aan. Dat koper de
jongste tijd veel duurder geworden
is, is ze bijvoorbeeld niet ontgaan.
Tegelijk worden nog nauwelijks
foute bestellingen geplaatst. Tevo-
ren omschreven de leerlingen welk
materiaal ze nodig hadden en dat
leidde al eens tot misverstanden.
Nu kunnen ze het concrete artikel
benoemen met een unieke product-
code.
➔ contact: jan gielen, technisch adviseur,
“Ogen en oren open-
houden, zorgen voor
lokale verankering, dat
zijn de sleutels om kan-
sen te scheppen.”
Technisch adviseur Jan Gielen
16 17
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Op www.epos-vlaanderen.be vindt u meer uitleg
over Comenius. U leest er onder meer wanneer
de contactseminaries plaatsvinden waarop de
projectvoorstellen worden gepresenteerd.
En dan is er nog Comenius
Voor het Comenius-project werkt Don Bosco samen met scho-
len uit Zweden en Slovakije. Er zijn regelmatig wederzijdse
bezoeken waarin het project wordt besproken. De leerlingen
die in het thuisland achterblijven, kunnen deze vergaderingen
volgen via een skypeverbinding.
Jan Gielen zegt:
“Comenius is niet al-
leen interessant vanuit
technisch standpunt. De
buitenlandse contacten
zijn ook erg inspirerend:
jongeren uit verschillen-
de culturen ontmoeten
elkaar en zoeken naar
manieren om met elkaar
te praten en contacten te
leggen.”
18 19
De leerlingen realiStiSche PraktijkerVaring laten 2 oPDoen buiten De School
Collège Technique Saint-Jean
Rue du Pont Saint-Jean 48
1300 Waver
010 22 28 29
www.ctsjw.be
Toen de arts in het kader van het
medisch onderzoek leerlingen van
het Collège Technique onderzocht
en vernam dat zij elektriciteit stu-
deerden, vroeg ze zich af of ze op
hen een beroep kon doen voor de
renovatiewerkzaamheden in haar
privékabinet.
➔ het medisch onderzoek zet de leerlingen aan het werk
een medisch kabinet krijgt 2.a een nieuwe elektriciteitsinrichting
Praktijk kunnen opdoen in de “buitenwereld” is zonder meer boei-
end en leerrijk voor de jongeren. Maar er komen dikwijls heel wat
problemen om de hoek kijken. Vaak haken mogelijke “klanten” af
als ze horen dat de scholen weliswaar tegen een lagere prijs werken
dan commerciële elektriciens, maar dat het werk ook veel langer zal
duren. Bovendien zijn er nog administratieve hindernissen te nemen.
Toch loont het de moeite door te zetten. Want de confrontatie met de
“levensgrote” realiteit motiveert jongeren enorm. Hier volgen twee
interessante voorbeelden.
18 19
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
De technisch adviseur bekeek sa-
men met de arts welke werkzaam-
heden nodig waren en op welke
manier hij zijn leerlingen kon in-
schakelen. Ze spraken af dat de ver-
lichting en andere huishoudelijke
elektriciteitsvoorzieningen zouden
worden vernieuwd volgens de re-
centste standaarden en de heden-
daagse comfortbehoeftes.
Voor de arts speelde tijd geen rol.
Dat gegeven was een bepalende
factor om de samenwerking te la-
ten doorgaan. Doordat leerlingen
het vak nog moeten leren en niet
elke werkdag beschikbaar zijn,
duurt het nu eenmaal wat langer
voor het werk afgerond is. Uiteinde-
lijk hebben de leerlingen uit de 2e
graad beroepsonderwijs gedurende
twee periodes van 5 à 6 weken elke
woensdag gewerkt. Een praktijkle-
raar hield constant supervisie.
Samenwerking met particulieren
brengt onvermijdelijk een pak ad-
ministratief werk met zich mee.
Dat schrikt scholen vaak af. Ook het
Collège Technique Saint-Jean. Toch
heeft de school doorgezet. Tech-
nisch adviseur Michel Geens staat
er wel op dat elk verzoek voor sa-
menwerking via hem passeert. Zo is
hij in de loop der jaren uitgegroeid
tot een expert ter zake. En vraagt
een nieuw dossier nu lang niet meer
zoveel tijd als in het begin.
➔ technisch adviseur en arts samen rond de tafel voor duidelijke afspraken
➔ gelukkig had de arts geen haast
➔ Wijs raken uit de administratieve verplichtingen: ervaring werkt
Dit doet het Collège Technique Saint-Jean ook:
De leerlingen systematisch inzetten voor herstellingen en onderhoud
in de eigen school. Het Collège Technique Saint-Jean is een grote
school. Opknapwerkjes en onderhoudsactiviteiten genoeg dus. Ook
voor industriële elektriciteit, want in de ateliers staan er natuurlijk
heel veel bedrijfstoestellen.
➔ contact: michel geens,
technisch adviseur,
“Realistische prak-
tijklessen werken
erg motiverend.
Zelfs leerlingen die
uit andere afdelin-
gen komen en dus
een achterstand
hebben, kun je op
die manier meekrij-
gen. Je moet ze dan
natuurlijk indivi-
dueel begeleiden.
Maar het loont ze-
ker, zelfs op korte
termijn.”
“Dankzij de vrijwil-
lige inzet van de
leerkrachten is het
mogelijk om onze
praktijklessen naar
een hoger niveau
te tillen.”
20 21
Technisch Heilig-Hart Instituut Tessenderlo
Heilig-Hartlaan 16
3980 Tessenderlo
013 67 02 77
De Broeders van Liefde, de inrich-
tende macht van het THHI, vroeg
de school of zij de nodige werken
voor haar rekening wilde nemen.
Een leerkracht van het technisch
instituut trok op prospectie uit. En
keerde enthousiast terug: hij zag in
het centrum St.-Lambert niet enkel
een goed stageproject, maar ook
een sociale leeromgeving voor zijn
leerlingen.
De grote lijnen werden uitgestip-
peld en de zesdejaars Elektrische
Installatietechnieken kregen de
keuze om al dan niet deel te nemen
aan het project of alsnog op stage te
gaan in een bedrijf in de buurt. Zes
leerlingen kozen voor het project in
de Ardennen, waar zij twee keer één
week zouden overnachten.
Het THHI trok vorig jaar met zes
leerlingen uit het 6e jaar Elektri-
sche Installatietechnieken twee
keer een week naar Bonneville in de
Ardennen. Ter vervanging van een
bedrijfsstage gingen de jongeren
aan de slag in het orthopedago-
gisch centrum St.-Lambert. De Broe-
ders van Liefde, die het centrum
beheert, had bij een eerder bezoek
vastgesteld dat de veiligheid in de
school heel wat te wensen over-
liet. Meer dan 40 jaar was er geen
grondig onderhoud meer gedaan. Er
moesten dringend werken worden
uitgevoerd of het schooltje zou de
deuren moeten sluiten.
➔ een goed project en een interessante sociale leeromgeving
➔ twee weken werken en overnachten in de ardennen voor wie dat wou
➔ met de zesdejaars elektrische installatietechnieken naar de ardennen
2.b De renovatie van een vervallen schooltje in de ardennen
De leerlingen realistische praktijkervaring laten opdoen buiten de school
20 21
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Ook de voorbereiding van de wer-
ken lag in handen van de leerlin-
gen. Vanuit Tessenderlo maakten
zij de nodige schema’s en plannen.
Een deel van het materiaal werd
besteld en ter plaatse in Bonneville
geleverd. Het resterende materiaal
en de gereedschappen namen de
leerlingen vanuit Tessenderlo mee.
De financiering gebeurde door de
inrichtende macht. Het THHI fac-
tureerde aan Broeders van Liefde.
Werkuren werden uiteraard niet
gerekend.
Tijdens de twee weken in Bonneville
werd er hard gewerkt, soms tot acht
uur ’s avonds. De leerlingen waren
dolenthousiast en leerden veel van
het contact met de jongeren met
een mentale handicap die in het
schooltje les volgden.
In Bonneville waren er doorlopend
twee leerkrachten aanwezig om
de leerlingen te begeleiden en te
evalueren. Van de jongeren werd
verwacht dat zij ook aan zelfevalu-
atie deden. De quotering die uit de
evaluaties naar voren kwam, werd
meegenomen in de GIP-proef.
Na twee weken hard werken was
de veiligheid in Bonneville weer in
orde. In een volgende fase zullen
nog stopcontacten en lichtpun-
ten worden bijgeplaatst. Als het
mogelijk is zullen het 6e en 7e jaar
volgend schooljaar ieder een week
terugkeren om die werken uit te
voeren. De jongeren die het project
realiseerden en nu
doorstromen naar
het 7e jaar, hebben
er zelf al naar ge-
vraagd.
➔ over voorbereiding en financiering
➔ Zonder morren werken tot acht uur ‘s avonds
➔ twee leerkrachten doorlopend aanwezig
➔ er ligt nog werk te wachten tijdens het volgende schooljaar
Het Bonneville-project haalt de pers
Het project kreeg van Het Belang van Limburg en Passe-Partout
enkele kolommen. Ook De Streekkrant coverde het verhaal: “(…) Voor
de zes leerlingen was de reddingsactie in Bonneville een enorme boei-
ende ervaring: ‘Het geeft ons een goed gevoel om de kinderen verder
te helpen. Tegelijkertijd is het ook fijn om een oud gebouw terug een
moderne look te geven. De nutsvoorzieningen zagen er slechter uit
dan we ons konden inbeelden. Het was wel oppassen geblazen, zo
kon je niet zomaar materiaal laten rondslingeren.’ (…)”
➔ contact: Willy Deboel, technisch adviseur,
22 23
laat u bijStaan 3 Door externe PartnerS
De VDAB geeft op een achttal plek-
ken opleidingen voor residentieel
en industrieel installateur en voor
onderhoudselektriciteit. In al deze
centra kunnen scholen gebruikma-
ken van de praktijklokalen, opstel-
lingen en installaties. Bovendien
heeft de VDAB een concreet op-
leidingsaanbod: gespecialiseerde
instructeurs geven de lessen, de
leerkracht is aanwezig als onder-
steuning. Reken ongeveer op een
maand “wachttijd” voor u effectief
met uw leerlingen de gevraagde op-
leiding kunt volgen.
De centra waar elektrotechnische
beroepsopleidingen worden gege-
ven, beschikken doorgaans over
moderne infrastructuur die sterk
aansluit bij de concrete bedrijfsre-
aliteit. Syntra Hasselt is zo’n voor-
beeld. Scholen uit de regio kunnen
met het centrum afspraken maken
over samenwerking.
➔ meer praktijkervaring dankzij de VDab
➔ ga op zoek naar samenwerking met het Syntra-opleidingscentrum uit uw regio
er zijn heel wat partners die u kunnen helpen om aan uw
leerlingen realistische praktijkervaring te bieden. We zetten
de belangrijkste op een rijtje.
Een overzicht van de Syntra-
opleidingscentra op www.syntra.be
Voor een opleidingscentrum in uw regio en
voor het overzicht van het opleidingsaanbod
kunt u terecht op www.vdab.be.
Volgens een recente wettelijke regeling hebben leerlingen uit de 3e
graad TSO-BSO recht op 72 uur gratis praktijkopleiding in een VDAB-
centrum.
22 23
c a h i e r | P r a k t i j k o P S c h o o l
Informeer bij het RTC van uw pro-
vincie welke praktijkgerichte cur-
sussen het aanbiedt voor het elek-
trotechnisch onderwijs.
Er bestaan twee formules: cursus op
locatie of mobiele opleidingen. In
het eerste geval vindt de opleiding
plaats in een zogenoemd antenne-
punt van het RTC: een praktijklokaal
van een onderwijsinstelling of een
VDAB-opleidingscentrum bijvoor-
beeld. In het tweede geval ontleent
u het cursusmateriaal en gaat u er-
mee aan de slag in de eigen school.
Kent u de Tijdbank? Deze organisa-
tie bemiddelt tussen “tijdvragers”
en “tijdaanbieders”. U als “tijd-
aanbieder” laat enkele weken op
voorhand weten welke technische
knowhow u en uw leerlingen te bie-
den hebben en gedurende welke
periode u die kunt inzetten. De Tijd-
bank matcht u met een “tijdvrager”,
meestal een non-profitinstelling.
Het resultaat kan een interessante
samenwerking zijn, waar uw leerlin-
gen én de non-profitinstelling beter
van worden.
Meer informatie op
www.tijdbank.be.
Bij het RTC kunt u ook terecht voor:
hulp als u op zoek bent naar een •
partner in het bedrijfsleven;
cursussen speciaal voor leer-•
krachten; de opleidingen houden
u op de hoogte van de laatste
ontwikkelingen;
ondersteuning bij de concrete •
uitwerking van een project.
➔ maak gebruik van het onderwijsaanbod van het regionaal technologisch centrum (rtc)
➔ haal elektriciteitsopdrachten binnen via De tijdbank
Goed om te weten:
het RTC komt tussenbeide in de onkosten
voor het leerlingenvervoer.
De Regionale Technologische Centra vindt u
via http://www.ond.vlaanderen.be/rtc
Met sommige RTC’s heeft Vormelek een samenwerkingsovereenkomst
gesloten, waar u als leerkracht gebruik van kunt maken.
Informeer ernaar.
Maak kennis met de andere initiatieven van
Stroom-Opwaarts op www.stroomopwaarts.be.
U kunt er onder andere het vorige cahier “Hoog
Tijd voor Elektriciteit” downloaden en vindt er een
handige folder om het elektrotechnisch onderwijs
te promoten.
Stroom-Opwaarts is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werk-nemersorganisaties ACV-Metaal en ABVV-Metaal en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
ESF investeert in jouw toekomst.