BEGROTING

PORT OFMOERDIJK

2018

II

BEGROTING

PORT OFMOERDIJK

Door de directi e vastgesteld op 22 november 2017 na voorafgaande goedkeuring door de Raad van Commissarissen (RvC).

De directeur,

F.J. van den Oever

2018

2018

05

InhoudsopgaveVoorwoord Van de directie

Programma Commerciële exploitatie -Exploitatie droog -Exploitatie nat

Programma Ruimtelijke Ontwikkeling, Milieu & Duurzaamheid-Ruimtelijke ontwikkeling -Milieu -Duurzaamheid

Programma Veiligheid & Havenmeester-Veiligheid -Havenmeester

Programma Infrastructuur en Beheer -Infrastructuur -Beheer nat -Beheer droog

Programma Bedrijfsvoering -Bestuur, strategie en public affairs -Juridische zaken -Financiën -Communicatie -Personeel en Organisatie -Informatisering en Automatisering -Facilitaire zaken

Paragraaf ExploitatiebegrotingParagraaf Financiële positieParagraaf Uitgangspunten begrotingParagraaf TarievenParagraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersingParagraaf Onderhoud kapitaalgoederenParagraaf Financiering en treasuryParagraaf BedrijfsvoeringParagraaf Verbonden partijenParagraaf GrondbeleidBijlage 1: Wat gaat het kosten per programmaBijlage 2: Investeringsplan 2018 en verderBijlage 3: Liquiditeitsplanning

07 09

111113

17171921

262628

32323436

3939424546485153

55637072737678808183869596

06 07

VoorwoordVoor u ligt de begroting 2018 van het Havenbedrijf Moerdijk NV. Ondanks dat de begroting vormvrij is, heeft het havenbedrijf ervoor gekozen om voor het financiële deel van de begroting aan te sluiten bij de verplichte presentatie van de jaarrekening voor een NV onder Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek. In deze begroting zijn ter vergelijking de begroting van het Havenbedrijf Moerdijk NV van het jaar 2017 en de realisatie van de GR Havenschap Moerdijk van het jaar 2016 opgenomen.

De Havenstrategie Moerdijk 2030 is ook voor het jaar 2018 het uitgangspunt voor de begroting. De opgaven waar het havenbedrijf zich in de toekomst voor gesteld ziet, zorgen ervoor dat er (meer) beleidsinhoudelijk moet worden gestuurd. Dit vertaalt zich ook door in de begroting 2018.

Per programma hebben wij, vanuit de Havenstrategie, een visie opgesteld en externe invloeden benoemd. Daarna geven wij antwoord op de vragen:

• Wat willen wij bereiken?• Wat gaan wij daar voor doen in 2018?

Deze werkwijze leidt er toe dat onze reguliere werkzaamheden en tal van bestaande overleggen met strategische partners en andere stakeholders niet apart benoemd worden in deze begroting. Maar deze taken zijn en blijven uiteraard wel degelijk een belangrijk onderdeel van ons werk. Met name nieuwe activiteiten, waar het haven-bedrijf zelf voor aan de lat staat en/of die financiële impact hebben, zijn opgenomen in deze begroting.

08 09

Van de directie

In 2030 is Port of Moerdijk hét knooppunt van duurzame logisti ek en procesindustrie in de Vlaams-Nederlandse Delta. Port of Moerdijk is excellent in duurzaamheid en veilig-heid. Het principe van ‘Triple P’, People, Planet en Profi t, is daarbij het uitgangspunt. Duurzame ontwikkeling vraagt om een uitgebalanceerd ontwikkelproces, gericht op het bevorderen van het lichamelijk en geestelijk welzijn van de inwoners, van de veerkracht en kwaliteit van de natuur, en van een gezonde economische ontwikkeling.

De economische crisis is voorbij. Dat merken we ook op het haven- en industrieterrein. De totale overslag groeit, er is weer vraag naar vesti gingsmogelijkheden, de logisti eke ruimte is bijna volledig benut en het aantal bedrijfsvesti gingen neemt toe. Er zijn nieuwe shortseaverbindingen en spoorverbindingen tot stand gekomen. Aan de profi le-ring van Moerdijk als vierde zeehaven in Nederland, gelegen binnen de Vlaams-Neder-landse Delta is hard gewerkt. Ons netwerk is verbreed en versterkt, en de aantrekkelijk-heid van het haven- en industriegebied Moerdijk komt tot uiti ng in diverse provinciale, zoals Brabant Branding, en landelijke promoti eacti viteiten. De dialoog met de omgeving komt steeds beter tot stand en er worden grote stappen gezet om het economisch en ecologisch functi oneren van de haven hand in hand te laten gaan.

Toch is er geen reden om achterover te leunen. Los van het feit dat tal van ambiti es uit onze Havenstrategie Moerdijk 2030 nog niet gerealiseerd zijn, staan we voor een ti jdperk van verandering of, naar u wilt, een veranderend ti jdperk. Niemand hoeft havenbeheerders, het bedrijfsleven of overheden te vertellen wat de grote trends zijn. Duurzaamheid, digitalisering, demografi e, globalisering of meer concreet de transiti es omtrent klimaat en energie, en naar meer circulaire en bio-gebaseerde economieën nopen tot die veranderingen.

Havengebieden zijn voor de bovengenoemde trends ‘grootverbruikers’. Zonder fl inke reducti es in energieverbruik of CO2-uitstoot wordt het onmogelijk om de klimaatdoelen van Parijs voor 2050 te halen. Met digitalisering kunnen grote effi ciencyslagen gemaakt worden. Versnelling op deze trends biedt Nederland de kans om koploper te zijn.

Als haven kunnen we het verschil maken door voorop te lopen. Door een visie te vormen op de ontwikkelingen die we op ons af zien komen, een visie op de haven van de toekomst. En door deze visie om te zett en in succesfactoren en concrete acti es.

Het havenbedrijf kent de onderstaande programma´s en onderdelen. De stafonderdelen zijn onder het programma Bedrijfsvoering gebundeld.

In het hoofdstuk Paragrafen zijn de volgende onderdelen terug te vinden: • Financiële positi e en exploitati ebegroti ng• Uitgangspunten begroti ng• Tarieven• Weerstandsvermogen en risicobeheersing• Onderhoud kapitaalgoederen• Financiering en treasury• Bedrijfsvoering• Verbonden parti jen• Grondbeleid

5

Voorwoord Voor u ligt de begroting 2018 van het Havenbedrijf Moerdijk NV. Ondanks dat de begroting vormvrij is, heeft het havenbedrijf ervoor gekozen om voor het financiële deel van de begroting aan te sluiten bij de verplichte presentatie van de jaarrekening voor een NV onder Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek. In deze begroting zijn ter vergelijking de begroting van het Havenbedrijf Moerdijk NV van het jaar 2017 en de realisatie van de GR Havenschap Moerdijk van het jaar 2016 opgenomen.

De Havenstrategie Moerdijk 2030 is ook voor het jaar 2018 het uitgangspunt voor de begroting. De opgaven waar het havenbedrijf zich in de toekomst voor gesteld ziet, zorgen ervoor dat er (meer) beleidsinhoudelijk moet worden gestuurd. Dit vertaalt zich ook door in de begroting 2018.

Per programma hebben wij, vanuit de Havenstrategie, een visie opgesteld en externe invloeden benoemd. Daarna geven wij antwoord op de vragen:

• Wat willen wij bereiken?

• Wat gaan wij daar voor doen in 2018?

Deze werkwijze leidt er toe dat onze reguliere werkzaamheden en tal van bestaande overleggen met strategische partners en andere stakeholders niet apart benoemd worden in deze begroting. Maar deze taken zijn en blijven uiteraard wel degelijk een belangrijk onderdeel van ons werk. Met name nieuwe activiteiten, waar het havenbedrijf zelf voor aan de lat staat en/of die financiële impact hebben, zijn opgenomen in deze begroting.

Het havenbedrijf kent de onderstaande programma´s en onderdelen. De stafonderdelen zijn onder het programma Bedrijfsvoering gebundeld.

10 11

In 2018 zetten wij daartoe de eerste stappen. In onze begroting leest u op welke wijze wij dat vorm geven; op het gebied van fysieke en technische infrastructuur, technologie en bedrijfsvoering, de ontwikkeling van achterland en het verstevigen van ons netwerk. Het realiseren van al die ambities in deze veranderende wereld kunnen wij echter alleen in een groter netwerk van koepels en ketens, samen met al onze share- en stakeholders realiseren. Kortom: met u.

Wij rekenen ook in 2018 op uw medewerking.

Ferdinand van den Oever,Directeur

Programma Commerciële exploitatie

Exploitatie droog

VisieHet haven- en industrieterrein Moerdijk ontwikkelt zich tot hét knooppunt van duurzame logistiek en procesindustrie in de Vlaams-Nederlandse Delta. Het chemisch cluster van Moerdijk vormt in 2040 samen met de andere havens in deze delta één petro chemisch complex van wereldschaal, dat zich onderscheidt door duurzaam-heid, efficiency, ruimtelijke kwaliteit en kennis. Om dit te bereiken heeft Moerdijk een concurrerend vestigingsklimaat met concurrerende uitgifteprijzen van gronden.

Externe invloeden• Level playing field in Europees verband;• Het economische klimaat, niet alleen in Nederland maar ook in de rest van

de wereld, is in grote mate bepalend voor de investeringsbereidheid van poten tiële vestigingskandidaten en hun financiers;

• In de chemiesector vindt op continentaal niveau concentratie en schaal-vergroting plaats;

• Schaarste aan grondstoffen beweegt steeds meer bedrijven tot een duurzame productie.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf wil een concurrerende positie innemen als meest inlands gelegen zeehaven van Nederland. Om deze positie te bereiken, werkt het havenbedrijf aan concurrerende uitgifteprijzen van gronden en zorgt het voor een goede weg-, water-, buisleiding- en spoorinfrastructuur. Dit zijn belangrijke randvoorwaarden voor een goed vestigingsklimaat.Het havenbedrijf richt zich op een gronduitgifte van ten minste 10 hectare in 2018, het vullen van ongebruikte kavels in bezit van derden en het invullen van bestaande bouw. Daarbij kiest het havenbedrijf specifiek voor het versterken en uitbouwen van bedrijven uit de topclusters chemie en biobased economy, maintenance (Industrial Park Moerdijk) en logistieke activiteiten zowel in bestaand havengebied als op het Logistiek Park Moerdijk (LPM). Vanuit de clustergedachte streven we naar het juiste bedrijf op de juiste plaats. Daarbij wordt ook naar zuinig ruimtegebruik en optimale synergie tussen bedrijven onderling gekeken om sterke clusters van bedrijven te bouwen.

12 13

A. Chemische industrie

Het chemiecluster van Moerdijk is sterk ontwikkeld rondom de productie locatie van Shell van onder andere ethyleen en propyleen. Om dit cluster verder te versterken zal samen met Shell een acquisitieplan worden uitgewerkt, dat tevens aansluit op het actieplan Versterking industriecluster Rotterdam/Moerdijk. De acquisitie richt zich onder meer op het aantrekken van een nieuwe bio-ethyleenklant.

B. Biobased industrie/circulaire industrie

Op het kruispunt van biobased en circulaire economie is een toename van haalbare initiatieven te verwachten. Het pyrolysecluster maakt het havenbedrijf zichtbaar als partner voor dit soort initiatieven, veelal in de vorm van startups. Het doel is om uit de kansrijke waardeketens ten minste één nieuwe vestiger te realiseren op Moerdijk.

C. Energie-/recyclingindustrie

Moerdijk heeft een sterk energie-uit-afvalcluster. Het recente besluit over het bij-stoken van de huidige kolengestookte centrales in combinatie met het programma van SDE+- subsidies maakt de businesscase voor een nieuwe warmtekrachtcen-trale op Moerdijk weer interessant. Ingezet wordt op het aantrekken van één nieuwe warmtekrachtcentrale (WKK) waarbij biomassa uit overzeese landen (bijv. Scandinavië en de Baltic) aangevoerd wordt.

Risico’s:• Onvoldoende draagvlak binnen Shell Moerdijk voor een gezamenlijke inzet op

acquisitie;• Onderzoeksresultaten uit het pyrolysecluster zijn ontoereikend en leiden niet

tot het aantrekken van een nieuwe vestiger;• Geen flexibiliteit binnen regelgeving omtrent afval en recycling, waardoor de

huidige moeilijkheden blijven bestaan.

Exploitatie nat

VisieHet havenbedrijf zet in op duurzame groei van de overslag in de haven tot 26 miljoen ton in 2030. Het verhogen van de goederenoverslag is van belang om de kritische massa te generen die noodzakelijk is om nieuwe shortsealines aan te trekken. Ook is de groei in goederenoverslag nodig voor de verdere uitbouw van Moerdijk als

Wat gaan wij doen

1. Versterken en uitbouwen topcluster logistiek

A. Verhoging van de containerstromen

Alle beschikbare kavels voor distributie in bestaand gebied zijn tot ontwikkeling gebracht. Daarom zal de inzet zich, in afwachting van een uitspraak over het LPM, vooral richten op het verder optimaliseren en verduurzamen van de logistieke draaischijffunctie van Moerdijk. Samen met de logistieke dienstverleners is hier-voor de logistieke innovatieagenda opgesteld. De verschillende activiteiten in dit programma vormen roadmaps die moeten leiden tot het maximaliseren van de beladingsgraad van barge en truck en tot een minimale en betrouwbare vaartijd tussen Moerdijk en de deepsea terminals. Het concept van een ‘ladingmarkt-plaats’ voor Moerdijk zal uitgewerkt worden in een game, zodat het getoetst kan worden op haalbaarheid. Ook wordt aangesloten bij het nationale stimulerings-programma Lean & Green Logistics.

B. Kennisvernieuwing en innovatie; impact van digitalisering op de logistiek

In 2018 neemt het havenbedrijf als partner deel aan de Logistics community Brabant. Dit is een open community waar bedrijven, professionals en kennis-instellingen innovatie creëren met als doel het optimaliseren van de logistieke stroom met de focus op digitalisering.

C. Marketingcommunicatie

Het succes en de kracht van het bestaande logistieke cluster zal met een marketingcampagne onder de aandacht worden gebracht. Het havenbedrijf neemt onder meer deel aan de beurzen Fruit Logistica in Berlijn, de Europese Warenbeurs in Parijs en een nader te bepalen beurs op het gebied van biobased economy.

Risico’s:• Het niet kunnen accommoderen van de vraag naar logistieke ruimte door

vertraging in de mogelijkheden voor uitgifte op LPM;• Onvoldoende inzet of draagvlak onder de logistieke dienstverleners waardoor

ze zich niet verbinden aan de logistieke innovatieagenda.

2. Versterken en uitbouwen cluster industrie

Het cluster industrie is te splitsen in drie deelclusters, waarop het havenbedrijf inzet.

14 15

en bereid moeten zijn om over en weer pieken voor elkaar op te vangen. Daarbij kunnen slimme planningtools de extendedgatefunctie verder versterken. Het havenbedrijf zal deelnemen aan het interregproject Smart Ports Entrepreneurial Ecosystem Development (SPEED) waarin verschillende havens en universitei-ten gezamenlijk oplossingen uitwerken voor problemen in de (internationale) logistieke keten.

B. Short sea

De kracht van Moerdijk als regionale shortseahaven wordt samen met logistieke dienstverleners verder vormgegeven en vermarkt. Hiervoor zal het Havenbedrijf Moerdijk haar banden met zusterhavens Gdansk en Gdynia in Polen aanhalen. Ook zal bekeken worden of er met andere havens dit soort relaties (peer of twinhavens) aangegaan kunnen worden.Ter versterking van het shortsea containerproduct zet het havenbedrijf in op het realiseren van ten minste één nieuwe spoorshuttle van en naar het Europese achterland.

C. Spoor

Met verladers werkt het havenbedrijf aan projecten om zo veel mogelijk lading te bundelen vanaf Moerdijk (project MORE). Deze bundeling schept onder andere kansen voor een toename van het volume tankcontainers dat per spoor afgevoerd kan worden in plaats van over de weg. Uit de spoorstudie is echter ook gebleken dat de huidige informatie te beperkt is voor partijen om hier actief op de kunnen sturen. Het havenbedrijf zal met behulp van fotogates en/of sensoren haar monitoring hierop aanscherpen.

Risico’s:• Onvoldoende samenwerking tussen verladers en (spoor)vervoerders;• Onvoldoende capaciteit om ladingstromen uit verschillende marktsegmenten

met voldoende beladingsgraad en frequentie te bundelen.

2. Verstevigen (break)bulkpositie

Het grootste deel van het overslagvolume van Moerdijk bestaat uit natte, droge en breakbulklading. Samen met de gevestigde bedrijven in dit segment geeft het havenbedrijf vorm aan verdere groei van maritiem volume. Daarbij ligt de focus op het aantrekken van nieuwe ladingpakketten over water en/of per spoor. De propositie van Moerdijk als (break)bulkhaven wordt verder aangescherpt en moet concreet tot een groei aan volume van 1 miljoen ton leiden.

multimodaal logistiek topcluster. Als extended gate is de haven van Moerdijk een geïntegreerd onderdeel van de logistiek van de hubhavens Rotterdam en Antwerpen. Het haven- en industrieterrein is multimodaal ontsloten en volwaardig onderdeel van de Europese goederencorridors. Om de duurzame groei van de overslag te realiseren en tevens de concurrentie aan te kunnen, heeft het havenbedrijf een scherp concurrentie-profiel als meest inlands gelegen zeehaven van Nederland.

Externe invloeden• Het economische klimaat is van invloed op de omvang van ladingsstromen

naar mainports als Rotterdam en Antwerpen;• Verstoring van level playing field tussen zeehavens; oneigenlijke concurrentie

op aanloop- en behandelingskosten waardoor schepen voor andere havens kiezen;

• Prijs van energie en de mate van verduurzaming.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf neemt een concurrerende positie in als meest inlands gelegen zee-haven van Nederland. Om deze positie te realiseren, werkt het havenbedrijf aan opti-male dienstverlening door stuwadoors, slimme logistieke oplossingen, concurrerende prijzen en optimale ondersteunende diensten als ICT- en douanefaciliteiten te bieden. Deze faciliteiten maken het onderscheid op grond waarvan partijen voor de haven van Moerdijk kiezen.Het havenbedrijf richt zich op het vergroten van de overslag door het vervullen van de extended-gatefunctie voor de mainports Rotterdam en Antwerpen. Daarnaast wil het havenbedrijf zijn marktaandeel in shortseashipping op Verenigd Koninkrijk en Baltische Staten verviervoudigen. Dat geldt tevens voor het aandeel spoorgoederenvervoer. De duurzaamheidspropositie richt zich op de combinatie van waardetoevoegende logistiek en waardecreërende procesindustrie.

Wat gaan wij doen1. Volumegroei in overslag

A. Extended gate

Vergroten van de overslag door het vervullen van de extended-gatefunctie voor de havens van Rotterdam en Antwerpen blijft een prioriteit. De haven van Moerdijk fungeert als centrale binnenvaart- en spoorhub voor de verdere Europese verspreiding van containers. Hierdoor worden deepseahavens en -terminals in staat gesteld hun modal split te verbeteren. Het nieuwe concept bargeshuttle zal zich in de praktijk moeten bewijzen. Logistieke dienstverleners zullen hiervoor nauwer moeten samenwerken, transparanter data moeten delen

16 17

Risico:• Het havenbedrijf is niet in staat om een nieuwe vestiger, of een nieuw pakket

met bestaande spelers aan te trekken.Programma Ruimtelijke Ontwikkeling, Milieu & Duurzaamheid

Ruimtelijke ontwikkeling

VisieRuimte is een schaars goed. Het havenbedrijf gaat bij de ruimtelijke ontwikkeling van het haven- en industrieterrein Moerdijk uit van duurzaam ruimtegebruik. De beschik-bare ruimte op het terrein wordt efficiënt en effectief benut voor infrastructuur en voor bestaande en nieuwe bedrijfsvestigingen. Het havenbedrijf hanteert hierbij het principe ‘juiste bedrijf op de juiste plek’. Daarnaast stelt het havenbedrijf planologische randvoorwaarden aan het ruimtegebruik, om de balans tussen People, Planet en Profit te waarborgen en draagvlak te creëren voor gemaakte keuzes op het gebied van ruimte-lijke en landschappelijke inpassingen.

Externe invloeden• De provincie Noord-Brabant en gemeente Moerdijk zijn de bevoegde gezagen

voor vaststelling van wettelijke ruimtelijke plannen;• De omgeving/omwonenden zijn zeer betrokken bij de planvorming;• De regelgeving op het gebied van de Natuurbeschermingswet/Program-

matische Aanpak Stikstof en Externe Veiligheid en de toepassing daarvan is complex en (nog) niet eenduidig;

• Door diverse ruimteclaims in bestemmingsplannen (wonen, werken, recreëren) kan het havenbedrijf beperkt worden in het streven om de gronden zo effectief en efficiënt mogelijk in te richten;

• Gevestigde bedrijven kunnen maar beperkt hun ontwikkelingen aangeven (periode 10 jaar). Hierdoor is het lastig om toekomstwensen mee te nemen in bijvoorbeeld het bestemmingsplan (looptijd ca. 10 jaar);

• De commissie Vestiging adviseert, als service in het vestigingsproces, in een vroeg stadium over de kansen en mogelijkheden van vestiging van bedrijven op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu en duurzaamheid.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf geeft de doorontwikkeling van het haven- en industrieterrein Moerdijk

18 19

vorm vanuit een integrale gebiedsontwikkeling. Duurzame ruimtelijke en economische ontwikkeling vindt plaats met behoud van een goede milieukwaliteit. In het nieuwe bestemmingsplan zijn de uitgangspunten geborgd als het gaat om onder andere intensiever ruimtegebruik, clustervorming, alsmede specifieke aandacht voor externe veiligheid. Door het verkrijgen van experimenteerruimte vanuit de Crisis- en herstel-wet is er de mogelijkheid ontstaan om op het gebied van de beperkte milieugebruiks-ruimte (geluid, lucht, natuur) om innoverend met ruimtegebruik om te gaan. Dit wordt geregeld in een bestemmingsplan+. De realisatie van het Industrial Park Moerdijk (IPM) en Logistiek Park Moerdijk (LPM), samen bijna 300 hectare, vormen de meest in het oog springende feitelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor de komende jaren, waarin het havenbedrijf sturing geeft aan de ontwikkeling.

Wat gaan wij doen1. Haalbaarheidsonderzoek naar verleggen van kabels/leidingenstrook op het IPM

Het IPM wordt doorsneden door een leidingenstrook met vitale leidingen van Shell en een hoogspanningsleiding. Als gevolg daarvan kent het IPM een enorme strook ‘niemandsland’, waardoor het geen aaneengesloten terrein vormt. In de laatste actualisatie van het masterplan IPM in 2017 is een ruimtelijke reservering gemaakt waar de leidingen mogelijkerwijs naar toe zouden kunnen worden ge-legd, zodat het IPM een groter (meer uitgeefbare grond), rationeler (makkelijker te verkavelen) en logisch (herkenbaarder) aaneengesloten terrein kan worden. In 2018 zal een haalbaarheidsonderzoek worden gedaan, waarbij op basis van tech-nische, functionele, financiële en planningsaspecten wordt bezien of tot daad-werkelijk verlegging van de kabels/leidingen kan worden overgegaan en daartoe een besluit kan worden genomen.

Risico:• De medewerking van Shell is nodig om een goed en bruikbaar haalbaarheids-

onderzoek te kunnen opstellen. Mocht dat niet goed verlopen, dan stagneert het onderzoek.

2. Start realisatie LPM

Het LPM vormt een cruciale uitbreiding voor het haven- en industrieterrein Moerdijk. De behoefte aan logistieke kavels is groot en op het bestaande terrein is de voorraad daartoe uitgeput. In 2016 is de planologische basis gelegd met het vaststellen van een Provinciaal Inpassingsplan (PIP), dat sinds eind 2016 voor be-roep bij de Raad van State (RvS) voorligt. Het plan is echter aangehouden door de RvS als gevolg van jurisprudentie omtrent stikstofdepositie. In goede samenwer-king met gemeente en provincie is eind 2017 een aanvulling op het PIP opgesteld

en aan de RvS aangeboden. De verwachting is dat het PIP begin 2018 definitief onherroepelijk wordt. Vervolgens kan de projectorganisatie LPM (havenbedrijf en marktpartij) in 2018 direct beginnen met het bouwrijp maken van de eerste fase van het LPM. Begin 2019 kunnen dan de eerste kavels worden uitgegeven.

Risico:• De start van de realisatie van het LPM kan grote vertraging oplopen als de

Raad van State het Provinciaal Inrichtingsplan niet in behandeling neemt, omdat zij wacht op uitspraak van het Europese hof over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). De daadwerkelijke realisatie van het project LPM wordt in dat geval uitgesteld.

3. Commissie Vestiging

Als de Raad van State de beroepen tegen het Provinciaal Inpassingsplan van het LPM behandelt, en het plan onherroepelijk verklaard wordt, dan kan in 2018 daadwerkelijk gestart worden met de realisatie van het LPM. Voor een voor-spoedige vestigingsprocedure voor nieuwe klanten kent het havenbedrijf de Commissie Vestiging, een commissie die in een vroege fase klanten helpt met een preadvies over alle relevante eisen en procedures. Voor het LPM is formeel bepaald dat er – ter bewaking van de ruimtelijke kwaliteit – een supervisor wordt aangetrokken in de Commissie Vestiging. Deze supervisor start dan in 2018 als nieuw lid van de commissie.

Risico:• De start van de realisatie van het LPM kan grote vertraging oplopen als de

Raad van State het Provinciaal Inrichtingsplan niet in behandeling neemt, omdat zij wacht op uitspraak van het Europese hof over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Het werven van een supervisor wordt in dat geval uitgesteld.

Milieu

VisieHet havenbedrijf realiseert een duurzame groei en intensivering zonder toename van de milieudruk op de omgeving. Door het sluiten van decentrale ketens, het benutten van kansen en innovaties op het gebied van onder andere hernieuwbare energie, neemt de ecologische footprint niet toe.

20 21

Externe invloeden• Door (uitvoering van) de milieuwetgeving zal de milieudruk op de omgeving in

de toekomst afnemen;• Gevestigde bedrijven hebben een eigen verantwoordelijkheid voor hun om-

gang met het milieu en maken binnen het kader van wet- en regelgeving hun eigen keuzes.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf plant nieuwe ontwikkelingen proactief en tijdig, in combinatie met een efficiënt vergunningsverleningsproces. Dit helpt bij het versterken van de verdere economische ontwikkeling op het terrein. Het havenbedrijf heeft een actueel inzicht in de milieuhygiënische belasting van de beheerde terreinen door dit te monitoren. Dit inzicht is de basis om activiteiten waar mogelijk te verbeteren met als doel de ecologische footprint te verkleinen. Het haven-bedrijf voldoet aan goed ‘nabuurschap’ door feitelijke milieu-informatie transparant en tijdig met de omgeving te communiceren, en door milieuprestaties en eventuele verbeteringen inzichtelijk te maken.

Wat gaan we doen1. Realiseren Akoestisch Inpassingsplan

In de Geluidsvisie haven- en industrieterrein Moerdijk 2030 is een doorkijk gegeven naar hoe de beschikbare geluidruimte op het haven- en industrieterrein zich verhoudt tot toekomstige ontwikkelingen. De visie maakt inzichtelijk dat bij groei van de overslagcapaciteit naar 26 miljoen ton per jaar in 2030 de betref-fende grenswaarden worden overschreden, indien geen aanvullende (geluid)maatregelen worden genomen.

In het kader van de Crisis- en herstelwet is in 2016 het opstellen van een zogenaamd Akoestisch Inpassingsplan mogelijk gemaakt. Een soort bestem-mingsplan waarin geluidsruimte wordt ‘herverkaveld’ en er ruimte ontstaat om mogelijke resten aan geluidsruimte te herverdelen. Zo kan ingespeeld worden op vestigingseisen van bedrijven of specifieke behoefte aan geluidsruimte kan wor-den ingevuld binnen de bestaande geluidszonering. Het betreft hier echter een complex en innovatief product, met een hoog experimenteel karakter. In goede samenwerking met gemeente, provincie en bedrijfsleven wordt gezocht naar een zo objectief mogelijke systematiek.

Risico:• Het op te stellen inpassingsplan is onderhevig aan bezwaar en beroep, wat

van invloed kan zijn op de voortgang.

2. Inventarisatie omgevingsvergunningen

Een belangrijke opgave voor het havenbedrijf is het inzicht krijgen in en de sturingsmogelijkheden op de zogenaamde milieugebruiksruimte (geluid, lucht, externe veiligheid). Deze kan behoorlijk inperkend zijn voor een gebied als het haven- en Industrieterrein Moerdijk. Het is daarom noodzakelijk een compleet beeld te hebben van alle vergeven milieuvergunningen en in hoeverre deze nog actueel zijn. Daarmee ontstaat inzicht in hoeverre aanpassing en/of bijsturing mogelijk is. In 2018 zal de Omgevingsdienst gevraagd worden een complete inventarisatie van alle (omgevings-)milieuvergunningen te maken.

Risico:• De omgevingsdienst kan mogelijk te weinig capaciteit hebben voor de werk-

zaamheden, wat extra kosten met zich mee kan brengen.

Duurzaamheid

VisieHet haven- en industrieterrein Moerdijk ontwikkelt zich tot het knooppunt van duurzame logistiek en procesindustrie in de Vlaams-Nederlandse Delta. Daarbij wordt ingezet op een duurzame, klimaatbestendige en energieneutrale omgeving met een ba-lans in People, Planet en Profit. De bedrijfsprocessen zijn vergroend en de ecologische footprint is zo beperkt mogelijk. Bedrijven werken intensief samen in decentrale ketens (circulaire economie) en leveren een bijdrage aan een duurzaam sociaal economisch leefklimaat in de regio.

Het havenbedrijf is een actieve partner voor de bedrijven op dit gebied en heeft een voorbeeldfunctie. Daarom zorgt het havenbedrijf ervoor dat de eigen bedrijfsvoering zo duurzaam mogelijk is, inclusief de invulling van commerciële activiteiten en het beheer van de openbare ruimte.

Externe invloeden• De haalbaarheid van duurzaamheidskansen en innovaties zijn onder andere

afhankelijk van (nieuwe) wet- en regelgeving;

22 23

• Om verdere succesvolle ontwikkelingen te realiseren op het gebied van verduurzaming, zijn we afhankelijk van medewerking, commitment en innovatieve krachten van bedrijven en vergunningverlenende instanties.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf verbindt bestaande en nieuwe bedrijven door ze te clusteren. Zo kun-nen synergie- en efficiëntievoordelen worden behaald. Reststromen zoals stoom, warm water en CO2 worden daarbij ingezet als vernieuwde grondstof. Zo worden duurzaam-heidsinitiatieven van het bedrijfsleven zelf versterkt en ondersteund. Door ontwikkeling en exploitatie van innovatieve, ‘slimme’ opslagsystemen van zon- en windenergie wordt het huidige elektriciteitsnetwerk efficiënter en duurzamer. Disbalansen kunnen hiermee worden voorkomen. Al deze ontwikkelingen leveren een bijdrage aan het realiseren van een klimaatbestendig en energieneutraal haven- en industrieterrein.

Wat gaan wij doen1. Vaststellen MVO-beleid

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en duurzaamheid zijn brede begrippen waar veel thema’s onder vallen. De wereldwijd gedragen agenda voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties, de zogenoemde Sustainable Development Goals (SDG’s), vormen een internationaal geaccepteerd kader voor MVO. De SDG’s bevatten in 17 thema’s tientallen subdoelen waarmee organisaties kunnen bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Met een scan op deze SDG’s formuleert het havenbedrijf in 2018 toekomstbe-stendig beleid op het terrein van MVO en duurzame ontwikkeling. Dit beleid geeft inzicht in de kansen en bedreigingen qua maatschappelijke impact en duurzaam-heid. Dit beleid sluit dankzij de scan op de SDG’s naadloos aan bij het World Ports Sustainability Programme dat naar verwachting in maart 2018 gelanceerd wordt.

Risico:• Inzicht krijgen in de MVO-issues van de bedrijven op ons terrein en de ketens

waarin zij zitten, vraagt commitment van de bedrijven om informatie te delen. Zonder dit commitment is het beleid niet volledig op te stellen.

2. BREEAM-certificaat behalen voor gehele haven- en industriegebied Moerdijk

In 2017 heeft de nulmeting uitgewezen dat het certificeringstraject BREEAM bestaand gebied met het bijbehorende certificaat (niveau GOOD) haalbaar is. In 2018 gaat het havenbedrijf dit certificaat behalen. Het havenbedrijf vervult hiermee een voorbeeldfunctie als het gaat om duurzame gebiedsontwikkeling, verduurzaamt daadwerkelijk haar gebied, verbetert hiermee haar imago en de

certificering maakt het gehele gebied aantrekkelijker voor de bedrijven die er gevestigd zijn of zich in de toekomst willen vestigen.

Risico’s:• De beoordelingsrichtlijn BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling is vernieuwd en

nog niet in de praktijk getoetst. Dit maakt het behalen van het certificaat uniek. Om risico’s te verkleinen wordt een pilot uitgevoerd om de haalbaar-heid van de certificering te toetsen;

• Het verduurzamen van het gebied en het behalen van het duurzaamheids-certificaat is een proces dat niet door een of enkele personen uitgevoerd kan worden. Het verduurzamingsproces raakt de gehele organisatie van het havenbedrijf en elk onderdeel zal een kleine of grote bijdrage moeten leveren in dit proces van samenwerking.

3. Starten Energieprogramma Moerdijk 2021

In 2017 is het Energieprogramma Moerdijk 2021 vastgesteld. Dit Energiepro-gramma vormt een eerste cruciale stap om het haven- en industrieterrein, zoals ook vastgesteld in de Havenstrategie Moerdijk 2030, energieneutraal te krijgen. Het Energieprogramma Moerdijk 2021 dient in 2018 opgestart te worden met respectievelijk een actieplan en de benodigde financiering. Vervolgens kan het Energieprogramma daadwerkelijk worden uitgevoerd met de voorgestelde (breed toepasbare en collectieve) maatregelen.

Risico’s:• De financiering van de programmatische uitvoering van het Energieprogram-

ma Moerdijk 2021 is een gedeelde verantwoordelijkheid van het bedrijfs-leven op het haven- en industrieterrein Moerdijk, Havenbedrijf Moerdijk, de gemeente en de provincie. Bij onvoldoende bereidheid tot medefinanciering kan de uitvoering van het Energieprogramma Moerdijk 2021 stagneren;

• Tijdens het opstellen van het Energieprogramma Moerdijk 2021 is commit-ment verkregen bij diverse partijen. Wanneer de programmatische aanpak van de uitvoering te lang op zich laat wachten, dan wel niet robuust genoeg wordt opgepakt, kan dit commitment verdampen. De uitvoerbaarheid van de gewenste energietransitie op het haven- en industrieterrein komt in dat geval in gevaar.

4. Opstellen haalbaarheidsstudie Solarpark Moerdijk

Zonne-energie is een manier om snel en zichtbaar bij te dragen aan de belangrijke thema’s energietransitie van het haven- en industrieterrein van Moerdijk (Planet)

24 25

en de invulling van goed nabuurschap (People). De verschillende mogelijkheden van grondgebonden installaties, kunnen efficiënt onder één aanpak, genaamd Solarpark Moerdijk, opgepakt worden.Een haalbaarheidsstudie geeft inzicht in het potentieel van installaties op het terrein, inclusief benodigde tekeningen en onderzoeken. De haalbaarheidsstudie wordt gebruikt voor een go-/no-go-moment om al dan niet door te gaan met een vergunning(en)traject en de bijbehorende SDE-aanvraag voor zonne-energie.

Risico:• Het nieuwe kabinet heeft invloed op zowel de hoogte als de systematiek van

de SDE-subsidieverlening en daarmee op de economische potentie.

5. Opstellen implementatieplan Managementplan Beschermde Soorten

In 2017 is het Managementplan Beschermde Soorten vastgesteld. Dit Mana-gementplan Beschermde Soorten (MBS) laat de ambitie van het Havenbedrijf Moerdijk op het terrein van Planet zien, waarbij het belang van goed omgaan met de natuur hoog is. Door te werken met een leidraad voor natuurvriendelijk(er) beheer wordt aan beschermde soorten en aandachtssoorten op het terrein ruim-te gegeven en ze worden in stand gehouden. Daarnaast vraagt het havenbedrijf twee ontheffingen aan op basis van het Managementplan Beschermde Soorten, die bij ruimtelijke ontwikkelingen op het terrein vertraging kunnen voorkomen. De uitvoering van het MBS wordt in 2018 nader uitgewerkt in een implementatie-plan, waarin de rol van het havenbedrijf als houder van de ontheffingen, toe-passen van de leidraad natuurvriendelijk beheer, fysieke compenserende maat-regelen, monitoring, communicatie en bijbehorende begrotingen aan bod komen.

Risico’s:• De rol van het havenbedrijf wordt uitgebreid en dit brengt risico’s met zich

mee. In het implementatieplan worden relevantie en significantie van deze risico’s nader uitgewerkt;

• Het verkrijgen van ontheffingen kan langer duren dan gepland omdat ont heffingen onderhevig zijn aan bezwaar en beroep.

6. Hercertificering Port Environmental Review System van European Sea Ports

Organisation

Havenbedrijf Moerdijk werkt conform de Port Environmental Review System (PERS) certificering. Dit is een Europese havenspecifieke methode om prestaties op het terrein van milieu onafhankelijk te beoordelen. In 2018 vindt her certificering plaats.

Risico:• De eisen van het PERS-systeem zijn aangescherpt. Er dient opnieuw

beoordeeld te worden of het havenbedrijf voldoet aan deze herziene eisen.

26 27

Programma Veiligheid & Havenmeester

Veiligheid

VisieVeiligheid en economische ontwikkeling kennen een gespannen verhouding, maar tegelijkertijd zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het havenbedrijf ziet beide niet als tegenstelling, maar als symbiose die wij goed moeten organiseren. Economische ontwikkeling van het haven- en industriecomplex kan en mag niet ten koste gaan van de veiligheid - en dus - van de leefbaarheid van de omgeving. Bovendien verhoogt een veilig complex de economische aantrekkelijkheid van Moerdijk. Daarom is veiligheid tevens een belangrijk visitekaartje.

Het haven- en industriecomplex van Moerdijk is én blijft excellent in totale veiligheid en wil uitgroeien tot het veiligste terrein in zijn soort binnen de Vlaams-Nederlandse Delta. Het streven is gericht op een toekomstbestendige veiligheidssituatie. Dit betekent enerzijds het updaten, finetunen en doelmatiger inzetten van bestaande maatregelen en voorzieningen. Anderzijds is er sprake van nieuwe initiatieven, die leiden tot aan-vullende maatregelen en voorzieningen.In de recentelijk vastgestelde Veiligheidsvisie 2030 hebben we geschetst welke domeinen veiligheidsdomeinen we binnen Port of Moerdijk onderscheiden en welke rol we hierbinnen als havenbedrijf willen spelen.

Externe invloeden• Een terugtredende overheid verwacht een andere rol van burgers, bedrijven

en instellingen;• Nieuwe technologieën bieden kansen voor intensievere samenwerking tussen

partners, maar brengen tevens nieuwe kwetsbaarheden met zich mee;• In het huidige (social) medialandschap kunnen veiligheidsthema’s snel en veel

aandacht krijgen;• Intensieve controles in mainports kunnen een waterbedeffect op het gebied

van criminaliteit teweeg brengen.

Wat willen we bereikenAandacht en zorg voor veiligheid maakt integraal deel uit van onze reguliere taken en werkzaamheden. We vervullen onze rol van havenmeester en Port Security Officer. Als

wegbeheerder gaan we over de verkeersveiligheid op het haven- en industrieterrein. Daarnaast hebben we onze rol op het gebied van acquisitie en de vestiging van bedrij-ven. En uiteraard waken we als terreinbeheerder over de veiligheid van het totale ter-ritoir. Op weg gaan naar excellente veiligheid impliceert dat we ‘ons werk in uitvoering’ verder professionaliseren.

Daarnaast willen we fungeren als spin in het web en dus binnen het netwerk van alle bij veiligheid betrokken partijen. Als regisseur hebben we vooral een verbindende rol. We brengen partijen bij elkaar en zorgen voor resultaatgerichte samenwerkingsverbanden. We willen het pluspakket dat de voorzieningen als collectieve beveiliging, publiek-private brandweerzorg en gezondheidsvoorzieningen extra versterken. Ook de verdere uitbouw van het Haven Moerdijk Coördinatie Centrum (HMCC) behoort daartoe.

Tot slot behartigen we ‘onze gezamenlijke’ belangen op het gebied van veiligheid. In die zin treden we op als pleitbezorger en waar nodig als lobbyist. We zijn het bruggen-hoofd dat ervoor zorgt dat de veiligheidsbelangen op diverse niveaus (lokaal, regionaal, nationaal) onder de aandacht komen. We wenden onze invloed ook aan voor besluit-vorming over procedures en wet- en regelgeving waarmee de veiligheid van het haven- en industrieterrein is gediend.

Wat gaan wij doen1. Implementeren van een nieuw beveiligingsconcept

Al 25 jaar zijn collectieve beveiligingsmaatregelen aanwezig op het haven- en industrieterrein Moerdijk. Binnen het platform van de Stichting Beveiliging Industrieterrein Moerdijk (SBIM) ontwikkelen we samen met publieke partners en bedrijfsleven een nieuw en state-of-the-art beveiligingsconcept, waarmee we gezamenlijk de security-risico’s zoveel mogelijk voorkomen en minimaliseren. Een gastvrij en tegelijk slim gereguleerd en beveiligd haven- en industrieterrein, dat wordt de beleving van het nieuwe concept. Een terrein waar je welkom bent, maar waar ook criminaliteit en ongewenst gedrag worden ontmoedigd. Door het aangaan van nieuwe overeenkomsten met aanbieders van beveiligingsdiensten en –techniek zetten we hiertoe een eerste stap.

Risico:• Wanneer de kosten voor het nieuwe beveiligingsconcept veel hoger uit blijken

te vallen dan verwacht, zijn mogelijk onvoldoende financiële middelen be-schikbaar voor implementatie ervan.

28 29

2. Inrichten van een proeftuin voor anomaliedetectie

Havens bieden een toegangspoort tot een internationaal netwerk van auto-, spoor- en waterwegen en zijn daardoor kwetsbaar voor criminele activiteiten, zo-als ladingdiefstal, mensen-, goederen- en drugssmokkel. Door de combinatie van datamining (uit o.a. sensoren, gegevens van de lading, scheepsdienstregelingen) en geavanceerde cameratoepassing kunnen afwijkende patronen worden herkend en onbevoegde personen, pogingen tot ladingdiefstal, inklimming en smokkel vroegtijdig en automatisch worden gedetecteerd. Havenbedrijf Moerdijk neemt deel aan het Interreg-project PASSAnT en biedt in de vorm van een proeftuin ruimte aan de experimentele ontwikkeling van anomaliedetectie op het haven- en industrieterrein.

Risico:• Doordat het een experimenteel project betreft, bestaat de kans dat er geen

praktisch toepasbare producten ontstaan.

Havenmeester

VisieEen vlotte, veilige, schone en beveiligde afwikkeling van het scheepvaartverkeer is van cruciaal belang voor het functioneren van het haven- en industrieterrein Moerdijk als vierde zeehaven van Nederland. De toename van scheepvaartbewegingen en de diversi-teit van vaarweggebruikers vragen blijvend aandacht voor goede en veilige begeleiding. De havenmeester houdt 24/7 toezicht op de orde en veiligheid in de haven en geeft daarbij uitvoering aan de havenbeheersverordening. Havenafvalplannen, kwalitatief en kwantitatief goede wachtvoorzieningen en sterke informatievoorzieningen zijn daarbij een vanzelfsprekendheid.

Als zeehaven is Moerdijk tevens een toegang tot Europa. Dat brengt naast vele voor-delen ook verplichtingen en verantwoordelijkheden met zich mee. Dit geldt zowel op het gebied van terrorismedreiging als op het gebied van volksgezondheid. De Haven-beveiligingswet - in het kader van de International Ship and Port facility Security Code (ISPS) – stelt eisen aan de beveiliging van schepen, havenfaciliteiten en overheidsinstel-lingen. De havenmeester is door de burgemeester van Moerdijk als bevoegde autoriteit gemandateerd als Port Security Officer, welke is belast met uitvoering van de wettelijke voorschriften.

Externe invloeden• De bezetting van de haven, en daarmee het aantal scheepsbewegingen,

is afhankelijk van de contractuele afspraken tussen ladingeigenaren. Deze afspraken zijn meestal niet inzichtelijk, maar wel bepalend voor de keuze van (zee)haven of stuwadoor;

• De vaarweg naar de haven van Moerdijk ligt binnen het beheersgebied van andere bevoegde autoriteiten. Maatregelen binnen dit gebied, die noodza-kelijk zijn voor een vlotte en veilige doorvaart kunnen hierdoor niet worden afgedwongen.

Wat willen wij bereikenDe haven van Moerdijk is een vlotte en veilige haven voor alle gebruikers. Daarom is de interne en externe informatievoorziening op orde en wordt voldaan aan nationale en internationale wet- en regelgeving. Dit bereiken wij onder meer door te kiezen voor nieuwe technologische mogelijkheden in computersystemen en slimme koppelingen van port community-systemen met ons eigen havenmanagementsysteem. Systematisch, steekproefsgewijs uitgevoerde controles van onze computersystemen dragen daarnaast bij aan de robuustheid van die koppelingen.

Bij calamiteiten heeft het havenbedrijf direct relevante informatie beschikbaar, bijvoor-beeld over de gevaarlijke lading aan boord van (zee)schepen. Met andere overheden zorgen wij voor een veilige vaarweg naar en van Moerdijk waarbij alle verkeersdeel-nemers begeleid kunnen worden.

Voor wachtende (binnenvaart)schepen zijn voldoende wachtligplaatsen beschikbaar. Deze ligplaatsen zijn uitgerust met mogelijkheden die in een moderne, veilige en duur-zame haven thuishoren. Denk hierbij aan autoafzetplaatsen, walstroomvoorzieningen en draadloos internet. Om duurzaamheid in de haven blijvend te stimuleren krijgen aantoonbaar schone schepen een korting op het havengeld en stimuleert het haven-bedrijf het gebruik van LNG als brandstof.

Wat gaan wij doen1. Nautische risico’s binnen de haven inzichtelijk maken

Er bestaat op dit moment nog geen eenduidig overzicht van nautische risico’s binnen de haven. Met een Nautical Risk Assessment (NRA) is het mogelijk risicoscenario’s en verbetermaatregelen te identificeren en implementeren. Deze methode maakt onderscheid in impact op people, planet, port business en property. Bij elk risico worden zowel het meest waarschijnlijke (most likely) en het ergst nog denkbare (worst credible) scenario met elkaar vergeleken. Dit leidt tot

30 31

transparantie, een groeiende safety awareness en verbeterde interactie met de nautische stakeholders. De geïdentificeerde risico’s worden gekoppeld aan ons complianceplan.

Risico:• Het inzichtelijk maken van risico’s kan leiden tot verbetermaatregelen die

kosten met zich meebrengen.

2. Verkennen van mogelijkheden voor betere ligplaatsplanning

Op een aantal plaatsen in de haven, waaronder bij de wachtsteigers aan ’t Gors en in de Oostelijke Insteekhaven, ontstaat geregeld druk op de bezetting van ligplaat-sen en gebruik van de vaarweg. De oorzaken hiervan lopen echter uiteen. Voor lig-plaatsplanning zijn reeds (digitale) producten beschikbaar, maar deze richten zich veelal op één van de specifieke problemen. Voor het havenbedrijf is het wenselijk om op uniforme wijze de scheepvaart meer inzicht in en sturingsmechanismen voor ligplaatsplanning te geven, zodat een efficiënter logistiek proces ontstaat met minder vaarbewegingen.

Risico:• Er blijkt nog geen geschikt product voor deze brede problematiek te bestaan,

waardoor meerdere producten of een maatwerkproduct noodzakelijk zijn.

3. Gebruik maken van digitale kansen op het gebied van Port Security

De wijze waarop op dit moment invulling wordt gegeven aan de uitvoering van taken vloeiend uit de Havenbeveiligingswet is erg traditioneel te noemen. Door digitalisering is het mogelijk de verschillende onderdelen die met deze uitvoe-ring te maken hebben, waaronder certificering, alertering, oefeningen, toezicht en verantwoording, veel efficiënter uit te voeren. Daarnaast komt samenhang tussen deze onderdelen ook de kwaliteit ten goede. Groot voordeel is tevens dat communicatie tussen (publieke en private) partijen kan worden vereenvoudigd en geprofessionaliseerd. Het havenbedrijf participeert in de ontwikkeling van een applicatie die in dit alles voorziet.

Risico:• Het is wenselijk in dit traject gezamenlijk op te trekken met andere havens,

zodat een landelijke standaard ontstaat. Het havenbedrijf heeft echter geen directe invloed op hun agenda en financiële middelen.

4. Het maken van een havenveiligheidsbeoordeling en vernieuwen van het haven-

veiligheidsplan

In het kader van de Havenbeveiligingswet dient ten minste elke vijf jaar een havenveiligheidsbeoordeling plaats te vinden. Op basis hiervan dient het ha-venveiligheidsplan te worden herzien. Het havenbedrijf neemt hiertoe initiatief en betrekt relevante partijen hierbij. Het is van belang tevens een koppeling te maken met externe veiligheidsbeoordelingen en –plannen. De beoordeling en het plan dienen goedgekeurd te worden door de Inspectie Leefomgeving en Transport namens de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Risico:• Door afhankelijkheid van derden is het tijdspad kwetsbaar. Het niet tijdig

vernieuwen van het huidige plan kan leiden tot overtreding van de wet.

5. Scheepsregistratie en –meldingen verder automatiseren

In 2017 is verkend hoe AIS kan bijdragen aan de registratie van binnenvaartsche-pen en andere (verplichte) meldingen die de scheepvaart verplicht is om te doen. RiverGuide is een applicatie en innovatieplatform voor de vaarwegbeheerders om samen met de vaarweggebruikers snel te kunnen innoveren om de Neder-landse havens en vaarwegen veilig en efficiënt te maken. De wensen van het havenbedrijf voor wat betreft automatisering van scheepsregistratie en -meldin-gen kunnen uitstekend binnen dit platform worden gerealiseerd. We gaan deze functionaliteit in pilotvorm ontwikkelen voor Moerdijk, waarna het waarschijnlijk ook binnen andere havens kan worden uitgerold.

Risico:• Technische koppelingen met onze ICT-systemen blijken complexer dan

ingeschat, waardoor het project in kosten en/of tijd uitloopt.

32 33

Programma Infrastructuur en Beheer

Infrastructuur

VisieHet havenbedrijf zorgt voor duurzaam (door)ontwikkelen van arealen binnen het beheergebied, zodat bedrijven optimaal kunnen opereren. Goede faciliteiten zorgen immers voor een sterke uitgangspositie. Daarbij gebruiken wij alle modaliteiten: weg, water, spoor, datatransport en (buis)leiding. Om dit te bereiken zet het havenbedrijf in op goede relaties en overlegstructuren met collega-beheerders en externe partners, zoals de gemeente Moerdijk, Waterschap Brabantse Delta, Rijkswaterstaat, ProRail en LSNed.

De werkzaamheden voert het havenbedrijf projectmatig uit, in overleg met de betrok-ken bedrijven en binnen de gestelde kaders van budget, tijd en kwaliteit. Projectma-nagement blijft in handen van het havenbedrijf. De voorbereiding en uitvoering wordt via tenders en marktuitvragen bij externe partijen belegd. In de ontwerpfase van deze werkzaamheden is gedegen aandacht voor duurzaamheids- en innovatieaspecten in zowel inhoud, contractvorm als gunningscriteria die toepasbaar zijn in de realisatie en het beheer. Voorwaarde hierbij is dat deze aspecten de total cost of ownership en life-cyclecosting gunstig beïnvloeden.

Externe invloeden• De economische omstandigheden bepalen voor een groot deel de vraag naar

infrastructurele voorzieningen en mate van beschikbaarheid;• De ontwikkelingen bij aanpalende publieke en private partijen waarmee de

infrastructuur van het haven- en industrieterrein in verbinding staat;• De mogelijke verandering in wet- en regelgeving en samenwerkingen kunnen

sterk van invloed zijn op de (door)ontwikkeling van de arealen.

Wat willen wij bereikenDe arealen van het haven- en industrieterrein, en daarmee de vervoersmodaliteiten weg, water, spoor, datatransport en (buis)leiding, zijn en blijven geschikt voor markt-ontwikkelingen en –vragen, veranderde wet- en regelgeving en verandering in samen-werkingen. Dit wordt bereikt door een integrale benadering en op een maatschappelijk

verantwoorde wijze. De integrale beleving van het terrein door de klant is hiermee doelmatig, koersvast en toekomstgericht.

Wat gaan wij doen 1. Optimalisatie emplacement en lalo

Uit de planstudie spoor is gebleken dat het gebrek aan remplaceermogelijkhe-den op het emplacement en meervoudig gebruik kunnen maken van de laad- en losplaatsen (lalo’s) knelpunten zijn. In 2017 heeft ProRail hiervoor een overbelast-verklaring afgegeven, waarmee zij zich heeft verbonden aan het vinden van oplos-singen. In 2018 werkt het havenbedrijf samen met PoRail aan de uitwerking van de oplossing. Hierbij zet het havenbedrijf in op uitbreiding van het emplacement en het optimaliseren van tijdruimtesloten (TRS).

Risico’s:• Er is op het emplacement te weinig opstelruimte en dat beperkt het spoor-

verkeer en groei;• De capaciteit van de huidig lalo’s is beperkend voor meerdere gelijktijdige

gebruikers;• Indien niet of niet tijdig wordt ingespeeld op de toenemende vraag van

beschikbaarheid op en rond het spoor en aan de gebruikersvraag zal de capaciteit van het spoor ontoereikend zijn om de vraag te kunnen faciliteren.

2. Verbeteren spoorveiligheid op overwegen Middenweg/Orionweg

In 2016 hebben het havenbedrijf en ProRail een samenwerkingsovereenkomst getekend om de veiligheid op de overwegen aan de Middenweg en Orionweg te verbeteren. ProRail is verantwoordelijk voor de maatregelen die voorkomen uit de groei van het treinverkeer, het havenbedrijf voor de maatregelen die voort-komen uit toename van het wegverkeer. In 2018 wordt duidelijk hoe de kosten verdeeld worden en de ontwerpen voor de overwegen worden klaargemaakt voor aanbesteding.

Risico’s:• Onvoldoende aandacht voor de verkeersveiligheid op spoor en weg (overgan-

gen) kan leiden tot onveilige situaties en verkeersopstoppingen, waardoor het mogelijk is dat deze modaliteiten onvoldoende functioneren;

• Deze activiteit en de activiteiten ter verbetering van de verkeersafwikkeling bij d’Entree zijn aan elkaar gekoppeld: aan de overwegen wordt slimme verkeers-regulatie toegevoegd door verkeersregelinstallaties te koppelen aan dynami-sche bewegwijzering. Vertraging in het ene traject kan leiden tot vertraging in het andere.

34 35

Beheer nat

VisieHet havenbedrijf heeft een goed bereikbaar en beschikbaar nat areaal, inclusief de kades en bodemligging van de insteekhavens. Met een optimale bereikbaarheid en beschikbaarheid van het areaal faciliteert het havenbedrijf het bedrijfsleven tegen acceptabele kosten. Het havenbedrijf heeft als regieorganisatie het dagelijks beheer van dit areaal uitbesteed met een integraal beheercontract aan een marktpartij. Het areaal nat heeft een gegarandeerde kwaliteit en beschikbaarheid, die essentieel is voor de bedrijfsvoering van ons en onze klanten. Wet- en regelgeving, maatschappelijk verant-woord ondernemen, beheren met visie en respect voor milieu en leefomgeving staan hierbij centraal.

Externe invloeden• Correct en incorrect gebruik van het areaal door derden;• Klimatologische omstandigheden, zoals de kwaliteit en temperatuur van het

water;• De mogelijke verandering in wet- en regelgeving en samenwerkingen kunnen

sterk van invloed zijn op de (door)ontwikkeling van de arealen. Het is evident dat het havenbedrijf hier volgend in is.

Wat willen wij bereikenDe beheerde kapitaalgoederen haven, kades en pieren zijn goed bereikbaar en beschik-baar voor de zee- en binnenvaartschepen die Moerdijk kunnen bereiken. Duurzaam-heid, lifecyclecostingbenadering, proactief onderhoudsmanagement en systeemgerich-te contractbeheersing (SCB) zijn hierbij het uitgangspunt.

Wat gaan wij doen1. Data-uitwisseling met Rijkswaterstaat en het Havenbedrijf Rotterdam

optimaliseren

In 2018 wordt tussen het havenbedrijf en Rijkswaterstaat (afdeling Centrale Informatievoorziening) een samenwerkingsovereenkomst afgesloten die gericht is op het opleveren van elektronische vaarkaarten (Electronic Navigational Chart). Daarmee wordt voldaan aan Europese afspraken. Deze samenwerking is in eerste instantie gericht op het éénmalig opstellen van deze kaarten en periodiek uitwis-selen van veranderingen. Hierbij bekijkt het havenbedrijf of geautomatiseerde uitwisseling mogelijk is, zodat bij de scheepvaart, Rijkswaterstaat en het Haven-bedrijf Rotterdam sprake is van één werkelijkheid.

Risico’s:• Indien de kaarten niet opgeleverd worden, voldoet het havenbedrijf niet aan

de gestelde wet- en regelgeving en is zij als beheerder van het areaal van Moerdijk in gebreke;

• Indien automatische uitwisseling niet mogelijk is, blijft de kans bestaan dat de scheepvaart, Rijkswaterstaat en Havenbedrijf Rotterdam beslissingen nemen op basis van verouderde informatie.

2. Raamcontract baggeren opstellen

In 2018 stelt het havenbedrijf een raamcontract op met een baggeraar, die perio-diek de havendieptes peilt en, indien noodzakelijk, ook het baggeren uitvoert. Het havenbedrijf overlegt met de bedrijven die zelf een baggerverantwoordelijkheid hebben om dit raamcontract ook voor deze bedrijven open te stellen. Het doel is om één totaalcontract te realiseren met daaronder goede afspraken met deelne-mende bedrijven.

Risico’s:• Een bedrijf dat zelf een baggerverantwoordelijkheid heeft, kan beslissen niet

mee te doen in dit raamcontract. Hierdoor is geen éénduidig beeld over de diepte rondom de betreffende kade. Gevolg daarvan is dat het loodswezen niet de beschikking heeft over de actuele status van dieptes en mogelijk een schip niet toelaat omdat het betreffende deel niet op diepte is.

3. CCT 4: structureel herstel terrein achter de kade

In een gezamenlijk traject met CCT, aannemer en het havenbedrijf is de oorzaak van de terugkerende schade aan de verhardingen op de containerterminal van CCT onderzocht. De oorzaak komt voort uit een complexe mix van gebiedsontwik-keling, keuzes in ontwerp en aanleg en hoe het terrein gebruikt en beheerd wordt. De eerste fase van het structureel herstellen wordt in 2018 aangepakt, nadat instemming is bereikt over de kostenverdeling.

Risico:• Het havenbedrijf heeft de gebiedsontwikkeling op zich genomen en is

daarmee maar ten dele verantwoordelijk voor de ontstane problemen. In de oplossing moeten eerst tussen partijen afspraken gemaakt worden over wie welk deel van de kosten voor de oplossing betaald en hoe deze locatie in de toekomst gebruikt gaat worden. Het uitblijven van deze afspraak kan leiden tot vertraging in de realisatie.

36 37

4. Watermanagementplan omzetten in actieplan integraal riool- en waterhuishou-

dingplan 2018 – 2020

In 2017 is samen met waterschap, gemeente en bedrijfsleven een watermanage-mentplan opgesteld. Naar verwachting wordt het plan begin 2018 vastgesteld. Het havenbedrijf maakt in 2018 een actieplan 2018-2020 voor de delen waar zij verantwoordelijk voor is.

Risico’s:• Zonder vastgestelde kaders kan er geen ‘stip op de horizon’ worden gezet

voor de uitwerking van een concreet robuust watersysteem;• Als er geen heldere uitwerking komt voor het robuuste integrale watersys-

teem is het niet mogelijk om een aanbesteding te houden. Er kan dan geen goede risicogestuurde aanpak vanuit de markt worden gecontracteerd.

Beheer droog

VisieHet havenbedrijf streeft naar een schoon, heel en veilig haven- en industrieterrein Moerdijk. Duurzaamheid, (door)ontwikkelen van arealen binnen het beheergebied en optimale beschikbaarheid gaan hierbij hand in hand.

Met een optimale beschikbaarheid van het areaal faciliteert het havenbedrijf het bedrijfsleven tegen acceptabele kosten. Het areaal vormt daarmee een visitekaartje voor het havenbedrijf en de gevestigde bedrijven op het haven- en industrieterrein. Het havenbedrijf heeft het dagelijks beheer van de openbare ruimte uitbesteed met een integraal beheercontract aan een marktpartij. Contracteisen zijn vanuit systeemgericht contractbeheer gebaseerd op vastgestelde normen zoals de NEN en CROW. Hiermee heeft het havenbedrijf ook de budgetten voor de middellange en lange termijn bepaald, zodat continuïteit gewaarborgd is. Continue aandacht voor onderdelen als wet en regel-geving, maatschappelijk verantwoord ondernemen, beheren met visie en respect voor milieu en leefomgeving is en blijft geborgd.

Externe invloeden• De wijze en mate waarop gebruikers de openbare ruimte gebruiken;• Grotere en stelselmatige verschuivingen in modal split;• Wijzigende wet- en regelgeving;• Technologische en klimatologische ontwikkelingen.

Wat willen wij bereikenDe door het havenbedrijf beheerde kapitaalgoederen wegen (inclusief wegmeubilair), riool (inclusief gemalen), groen, kunstwerken en openbare verlichting zijn goed bereik-baar en beschikbaar. Duurzaamheid, lifecyclecosting-benadering, proactief onderhouds-management en systeemgerichte contractbeheersing (SCB) zijn hierbij het uitgangs-punt. Op die manier dragen deze kapitaalgoederen bij aan de realisatie van de ambities en ontwikkelingen van het haven- en industrieterrein.

Het havenbedrijf kan te allen tijde de staat van haar complete areaal aantonen. Op functionele eisen kan het havenbedrijf op afstand sturing geven aan het beheer. Daar-mee blijft het areaal fungeren als visitekaartje voor ons en het bedrijfsleven. De duur-zaamheidsambities van het havenbedrijf worden ook in dit programma gerealiseerd. Zo zorgt het havenbedrijf ervoor dat bedrijven en werknemers het werken op en bezoeken van het haven- en industrieterrein als aangenaam en prettig ervaren.

Wat gaan wij doen1. Aanpak kruising Zuidelijke Randweg/Orionweg

In 2016 is de Wegenstructuurvisie 2030 vastgesteld. Eén van de prioriteiten hierin was de aanpak van de knelpunten rondom het in- en uitgaand verkeer op de route A17 - d’Entree – Zuidelijke randweg – Orionweg. In 2017 is een plan van aanpak uitgewerkt. In 2018 wordt als eerste de doorstroming van de kruising Zuidelijke Randweg – Orionweg verbeterd. Dit wordt gerealiseerd door het plaatsen van een verkeersregelinstallatie en het verbeteren van de aansluiting van de Orionweg met de Zuidelijke Randweg.

Risico:• Deze activiteit valt samen met het verbeteren van de veiligheid van de

overwegen aan de Middenweg/Orionweg. Voor dit onderdeel is ProRail de beheerder en planningsverantwoordelijke. Vertraging in het ene traject kan leiden tot vertraging in het andere.

2. Vervolgen van de implementatie van LED-verlichting

In 2018 vervolgt het havenbedrijf het project openbare verlichting. Dit bestaat uit het voorzien van een deel van het terrein en OV-areaal van stuurbare en regelbare LED-verlichting.De huidige lichtmasten kunnen nog circa 15 tot 20 jaar mee, waardoor het aan-trekkelijk is om de huidige masten en bekabeling te gebruiken en te voorzien van een levensduurcyclus van een LED-armatuur (circa 18 jaar).

38 39

Risico:• Door een verhoogde uitval van de traditionele en verouderde verlichting

zullen de beheerkosten stijgen en kan tevens het risico ontstaan dat bepaalde verouderde onderdelen, zoals lampen, niet meer te verkrijgen zijn. Door de verlichting te vervangen door led wordt dit risico verkleind.

3. Verbeteren spoorveiligheid door signing en markering

Naar aanleiding van een verkeersveiligheidsaudit van de spoorwegovergangen door ProRail, is een uitwerking gemaakt waarbij per overweg in detail is be-schreven wat de maatregelen zijn om snel uniformiteit en veiligheid te verhogen. In 2017 hebben het havenbedrijf en ProRail afspraken gemaakt over wie welke maatregelen uitvoert. Het havenbedrijf voert in 2018 de geplande kortetermijn-maatregelen uit om het spoor en de spoorwegovergangen preventief veiliger te maken.

Risico:• Onvoldoende aandacht voor verkeersveiligheid op gebied van spoorwegover-

gangen, waar spoor- en wegverkeer elkaar kruisen, kan leiden tot onveilige situaties of ongewenste verkeeropstoppingen. Het mogelijke gevolg hiervan is een onvoldoende (veilig) functioneren van de verkeersmodaliteiten wegen en/of spoor.

4. Aanbesteden nieuw beheercontract openbare buitenruimte bestaand terrein

In 2017 is besloten dat het havenbedrijf het beheer opnieuw gaat aanbesteden. Ook heeft het havenbedrijf het kwaliteitsniveau voor het onderhoud bepaald. In 2018 stellen we een nieuw contract op waarin deze gewenste kwaliteit en de ervaringen uit het lopende contract worden opgenomen. Dit contract wordt in 2018 aanbesteed met als doel om dit in 2019 in te laten gaan.

Risico:• Het selecteren van de juiste contractpartij kost tijd en vraagt om een goed

contract. Een goede preselectie, heldere uitvraag en op een juiste manier gebruik maken van de kracht van de markt is een stevige uitdaging. Door zorgvuldig aandacht te besteden aan het opstellen van het contract en deze voor te leggen aan stakeholders en andere havenbedrijven wordt de kans op een soepel proces sterk vergroot. Wel kan dit mogelijk leiden tot uitstel van de ingangsdatum van het contract. In het lopende contact is hiermee rekening gehouden.

Programma Bedrijfsvoering

Bestuur, Strategie en Public affairs

VisieIn 2030 is de Vlaams-Nederlandse Delta een sterk netwerk dat bestaat uit een samen-werking van concurrerende en complementaire havens waarbij Moerdijk hét knooppunt is wat betreft duurzame logistiek en duurzame chemie en procesindustrie.

De economische vitaliteit van het haven- en industriecomplex is gebaat bij maat-regelen en investeringen die de aantrekkelijkheid en veiligheid van de omgeving voor haar bewoners ook in de toekomst waarborgen. Om de robuustheid van realisatie van onze ambities te waarborgen wordt ingezet op nieuwe verdienmodellen en structurele samenwerkingsverbanden.

Al deze doelstellingen van de havenstrategie vragen van het Havenbedrijf Moerdijk een verdere en blijvende professionalisering en een slagvaardige organisatie, omdat verster-king van de verdiencapaciteit en beperking van de risico’s noodzakelijk zijn.

Externe invloeden• Het haven- en industrieel complex Moerdijk is op economisch en logistiek

gebied onlosmakelijk onderdeel van de Vlaams-Nederlandse Delta. Con-juncturele ontwikkelingen in deze delta bepalen in belangrijke mate ook de robuustheid van de ambities voor Moerdijk 2030

• De energietransitie, de duurzaamheidstransitie en de digitale ontwikkelingen zijn dusdanig onvoorspelbaar in snelheid en ontwikkelrichting dat deze tran-sities van grote invloed kunnen zijn op de positie van het haven- industrieter-rein Moerdijk, de bedrijven op het terrein en het havenbedrijf Moerdijk.

• Externe onvoorziene gebeurtenissen op de beheerde terreinen kunnen druk leggen op het bestuur en de resultaten van het havenbedrijf.

• Politieke besluitvorming op cruciale dossiers van/voor het havenbedrijf kunnen gewenste ontwikkelingen vertragen of stil leggen.

Wat willen we bereikenDe haven van Moerdijk heeft een stevige positie binnen de Vlaams-Nederlandse Delta door blijvend in te zetten op de unieke en complementaire activiteiten in Moerdijk. Deze versterking binnen het Vlaams-Nederlandse netwerk vraagt niet alleen om een intensieve inzet vanuit het havenbedrijf, haar directe partners in de regio en het Rijk,

40 41

maar vindt onder meer ook plaats door aansluiting bij de Branche Organisatie Zee-havens om de Nederlands havennetwerken nauwer te verbinden met het netwerk van wetenschappelijke instituten.Het havenbedrijf positioneert zich als constructieve samenwerkingspartner in de regio. Er functioneert een gestructureerde organisatie, waarin bewoners, bedrijven en overheden met elkaar overleg plegen en informatie uitwisselen. Bewoners worden zo in staat gesteld mee te denken en te handelen op het gebied van vorm en inhoud van uitvoering. Een heldere rolverdeling, transparante communicatie en afspraak = afspraak vormen het kenmerk van deze organisatie. Wij staan voor transparantie in besluitvor-ming en het openbaar maken van besluiten en cijfermatige informatie.

Wat gaan wij doen

1. Opstellen Uitvoeringsagenda 2018 e.v. Havenstrategie Moerdijk 2030

Het Uitvoeringsprogramma Havenstrategie 2015-2017 krijgt een vervolg. In 2018 stelt het havenbedrijf de nieuwe Uitvoeringsagenda Havenstrategie Moerdijk 2018 e.v. op samen met de partners provincie Noord-Brabant en de gemeente Moerdijk. In deze agenda zal de focus met name liggen op een beperkt aantal thema’s waarvoor de uitwerking complexer is dan in eerste instantie voorzien of thema’s die nieuw zijn, zoals ICT-ontwikkelingen, de energietransitie, de overgang naar biobased chemie en circulaire economie.

Risico:• Politieke besluitvorming op cruciale dossiers van/voor het havenbedrijf

kunnen gewenste ontwikkelingen vertragen of stil leggen.

2. Participeren in corridorstudie Rotterdam - Antwerpen

In de MIRT-studie Goederenvervoercorridors Oost en Zuidoost van het rijk is Moerdijk door het rijk erkend als bovengemiddeld knooppunt in de corridor Zuidoost. In 2018 participeert het havenbedrijf in de MIRT studie Corridor Rotterdam – Antwerpen. Inzet van het havenbedrijf is om in deze studie opnieuw deze positie vastgelegd te krijgen. Dat is van belang voor het realiseren van de toekomst ambities van het havenbedrijf. Tevens wordt in samenwerking met de provincie een plan van aanpak ontwikkeld voor de bereikbaarheid van Moerdijk in relatie tot de corridorstudies.

Risico’s:• Het netwerk staat niet in voldoende mate open voor het havenbedrijf;• De agenda van een potentiële partner sluit niet aan bij de ambities van het

havenbedrijf.

3. Werkprogramma Maritieme strategie en Zeehavens 2018

Het havenbedrijf werkt via de Branche Organisatie Zeehavens (BOZ) samen met het rijk aan een nieuw op te stellen landelijk werkprogramma Maritieme strategie en Zeehavens. De ambitie is de internationale duurzame maritieme toppositie van Nederland te continueren op basis van een gezamenlijke ontwikkeling van cruciale thema’s en praktische aanpak van knelpunten. Het rijk, het havenbedrijfsleven en de BOZ-zeehavens werken samen in de uitvoering van het werkprogramma, waar-onder thema’s als energietransitie, circulaire economie, ICT als vijfde modaliteit in de logistiek, milieuregelgeving, veiligheid en het Europese level playing field. Het havenbedrijf kan zo op efficiënte wijze de eigen belangen inbrengen, gebruik ma-ken van de beschikbare kennis en afspraken maken over gezamenlijke uitvoering.

Risico:• De agenda en/of inzet van het Rijk sluit niet aan bij de ambities van het

havenbedrijf.

4. Omgevingstafel

De Burenraad is in 2016 gestopt, de Omgevingstafel is in 2017 gestart. Dit is een gezamenlijk initiatief van Shell Moerdijk en het havenbedrijf waarbij we inzet-ten op een open en constructieve dialoog met omwonenden en bedrijven over onderwerpen die voor hen van belang zijn. Resultaat is dat iedereen op de hoogte is van de ontwikkelingen en wat er speelt. Het is een belangrijke invulling van goed nabuurschap. In 2018 zal, na een jaar functioneren van de Omgevingstafel, geëvalueerd worden of deze aan de doelstellingen en verwachtingen voldoet.

Risico’s: • De deelnemers aan de Omgevingstafel verliezen het enthousiasme en

bijbehorende inzet om de Omgevingstafel tot een succes te maken;• De deelnemers hebben te hoge verwachtingen over de verantwoordelijk-

heden en sturingsmogelijkheden van het havenbedrijf (bijvoorbeeld op het gebied van milieu);

• Externe factoren kunnen het imago van het havenbedrijf negatief beïnvloe-den.

5. Versterken van de positie en het imago van het havenbedrijf binnen diverse

netwerken

Public affairs verbindt, makelt en schakelt zowel vanuit een algemene insteek als gekoppeld aan specifieke opgaven. Zichtbaarheid van het havenbedrijf in de net-werken werkt als katalysator voor het realiseren van de ambities. Voor 2018 gaat

42 43

het onder meer om het volgen van de onderhandelingen over de Brexit, gelet op de sterke shortseaverbindingen vanuit onze haven met het Verenigd Koninkrijk, de bereikbaarheid over de weg en het verbeteren van de spoorfaciliteiten. Naast deze algemene taak voert public affairs stakeholderanalyses uit die gekoppeld zijn aan de doelen van specifieke programmaonderdelen in de begroting en zij vult deze vervolgens in.

Risico:• Externe partijen staan niet open voor het havenbedrijf.

Juridische zaken

VisieHet havenbedrijf is een betrouwbare en zorgvuldige organisatie. Transparant in zijn dienstverlening en consequent in de waarborging van zijn juridische positie. Dit alles met inachtneming van de eisen van redelijkheid en billijkheid. Het havenbedrijf voldoet aan alle voor hem geldende wet- en regelgeving en gebruikt de ruimte die in die wet- en regelgeving wordt gegeven optimaal voor een effectieve en efficiënte uitoefening van zijn taak.

Het havenbedrijf komt zijn verplichtingen na, niet alleen met zijn eigen kansen en belangen als drijfveer, maar die van het haven- en industrieterrein Moerdijk als geheel. Daar wordt continu aan bijgedragen door juridische en strategische advisering aan de voorkant van het proces en door in te spelen op de verdere juridificering van handel en maatschappij.

Externe invloeden• Bestaande wettelijke verplichtingen kunnen door de wetgever worden

gewijzigd en/of; • Er kunnen nieuwe verplichtingen ontstaan naar aanleiding van nieuwe

wetgeving;• Contractpartijen kunnen menen dat het havenbedrijf zijn verplichtingen niet

nakomt of weigeren op hen rustende verplichtingen na te komen;• Contractpartijen of belanghebbenden kunnen uit financieel en/of principieel

oogpunt geneigd zijn tot juridische acties tegen het havenbedrijf; • Partijen willen hun gelijk halen voor de rechter of bij de Europese Commissie

in Brussel;• Schadeclaims, door of vanwege de gerichtheid op groei van het haven- en

industrieterrein Moerdijk;

• De populariteit van Alternatieve Geschillenbeslechting (Arbitrage en Mediation).

Wat willen wij bereikenEen algeheel juridisch kwaliteitsbeleid gebaseerd op generieke juridische kennis draagt structureel bij aan de steeds verdere professionalisering van het havenbedrijf en het inzichtelijk maken en beheersen van (juridische) risico’s.Het havenbedrijf organiseert zowel bij interne als bij externe besluitvorming het juridisch advies aan de voorkant van het proces. Niet alleen voor de primaire proces-sen, maar ook voor projecten. Dat betaalt zich uit in goed onderbouwde, begrijpelijke besluiten en overeenkomsten voor het havenbedrijf, zijn partners en andere belang-hebbenden. Daar waar onverhoopt niet preventief kan worden gehandeld of meegedacht, wordt door uitoefening van een adequate, correctieve functie optimale rechtsbescherming van het havenbedrijf bereikt. Dit realiseert het havenbedrijf door het vlot en inzichte-lijk afhandelen van schadeclaims of klachten. Indien noodzakelijk, worden juridische procedures gevoerd (ondersteund door specialistische, externe kennis).

Wat gaan wij doen1. Implementatie van de AVG in ons complianceplan voor 2018

In 2017 heeft het havenbedrijf een integrale/bedrijfsbrede risicoanalyse opge-steld. De resultaten hiervan zullen (waar nodig) worden verwerkt in ons com-plianceplan voor 2018. Daarbij zal het thema integriteit in algemene zin een belangrijke rol blijven spelen. In het bijzonder zal aandacht worden besteed aan de implementatie van de (Europese) algemene verordening gegevensbescher-ming (AVG) die per 25 mei 2018 in werking treedt. Te denken valt aan het (laten) uitvoeren van een privacy impact assessment (PIA) c.q. data protection impact assessment (DPIA), hetgeen een rol kan spelen bij het cameratoezicht dat het havenbedrijf uitoefent. Daar waar mogelijk zijn voorbereidingen hieromtrent reeds in 2017 getroffen.

Risico:• De kans bestaat dat een risico uit de risicoanalyse onterecht niet wordt

verdiept of verwerkt. Om die kans dan wel de impact daarvan te verkleinen, passen wij zowel bij de analyse als bij de verdieping een meerogenprincipe toe.

44 45

2. Nader vorm geven aan onze ketenverantwoordelijkheid: een eenduidig (waar-

den)kader

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) houdt niet op aan de poort van ons bedrijf. Ook onze leveranciers, (onder)aannemers, klanten en andere stakeholders zijn betrokken bij de ketens waarin c.q. waaromheen wij opereren. Op basis van de professionaliseringsslagen die wij de afgelopen jaren hebben gemaakt (zoals op het gebied van inkopen, contracten, compliance, et cetera) geven wij in 2018 nader vorm aan de (juridische) verantwoordelijkheid voor en handelingsperspectief in de keten(s) waarin wij opereren. Die verantwoordelijk-heid en/of dat handelingsperspectief leggen wij allereerst vast in een eenduidig (waarden)kader. Dit als uitvloeisel van onze brede kijk op MVO (zie programma Duurzaamheid). Dit bredere MVO-beleid is dan ook voorwaardelijk voor de tot-standkoming van het waardenkader. Principes die kunnen worden meegenomen beslaan bijvoorbeeld transparantie, belangen van stakeholders en (internationale) gedragsnormen. Een en ander doen wij zo veel mogelijk in samenwerking met onze stakeholders, zoals onze partners binnen de Brancheorganisatie voor Zeehavens (BOZ).

Risico:• Er kan onduidelijkheid bestaan of ontstaan over de definitie van enerzijds

onze (juridische) verantwoordelijkheid voor de keten en anderzijds ons handelingsperspectief daarin. Daarom stellen wij aan de voorkant een een-duidig kader vast. Op die manier beperken wij het risico van een mismatch tussen verantwoordelijkheid nemen en onze mogelijkheden om dit waar te maken.

3. Onderzoeken hoe legaltech ons efficiënter kan maken

De afgelopen jaren is veel van ons werk geheel of gedeeltelijk gedigitaliseerd (zo-als onze besluitvorming, contracten, rapportages, archief, et cetera). In 2018 bou-wen wij hierop verder door te (laten) onderzoeken of en hoe innovaties binnen legal technology (kortweg: legaltech) ons kunnen helpen om efficiënter te werken. Denk hierbij aan de drie A’s: Automatisering van contracteringsprocessen, Analyse van (big) data t.b.v. een geschil en Artificial Intelligence om onze juridische risico’s en/of kosten te voorspellen. Dit alles moet leiden tot een onderzoeksrapport waarmee wij onze kansen (en risico’s) op het vlak van legaltech in kaart brengen. Risico:• De ontwikkelingen binnen legaltech staan niet op zichzelf en vallen binnen

een grotere trend van digitalisering. Het risico bestaat dat die ontwikkelingen

eenzijdig worden toegepast op onze juridische processen. Om dat te voor-komen wordt dit onderwerp aangevlogen in nauw verband met onze bredere automatiseringsopgaven (zie programmaonderdeel Informatisering & Auto-matisering).

Financiën

VisieHet havenbedrijf heeft een gezonde financiële bedrijfsvoering die voldoet aan alle van toepassing zijnde financiële wet- en regelgeving. Risico’s zijn daarbij aanvaardbaar en inzichtelijk, zodat het havenbedrijf in control is en verantwoording kan afleggen aan zijn bestuurders en aan de samenleving. Omdat er sprake is van publieke middelen is transparantie van het grootste belang.

Externe invloeden• Het herstel van de economie kan mogelijk niet voorkomen dat enkele van

onze klanten toch nog in betalingsproblemen (komen te) verkeren;• Het herstel van de economie kan mogelijk niet voorkomen dat onze grond-

posities zo veel minder waard worden dat dit niet (meer) opgevangen kan worden door de nog te realiseren winsten uit deze grondposities;

• Niet begrote substantiële kosten die afgewenteld worden op of niet begrote substantiële opbrengsten die ten goede komen aan het havenbedrijf;

• Nieuwe wet- en regelgeving, ook Europese, die van toepassing wordt op het havenbedrijf.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf heeft een meerjareninvesteringsplan dat past bij de financiële moge-lijkheden van het havenbedrijf en een jaarlijks sluitende begroting. Daarnaast is de planning- en controlcyclus effectief en efficiënt. Effectief door tijdig de benodigde (financiële) stuurinformatie te verstrekken. Efficiënt door daarbij gebruik te maken van de laatste beproefde technische mogelijkheden.

Wat gaan wij doen 1. Stuurinformatie beschikbaar maken met een app

In 2018 maakt het havenbedrijf stuurinformatie beschikbaar via Microsoft Power-BI.

46 47

Risico:• De gewenste aanvullende stuurinformatie is niet beschikbaar of kan niet

beschikbaar gemaakt worden in Microsoft Power-BI.

2. Eerste aangifte vennootschapsbelasting (VPB) over 2017

De zeehavens zijn vanaf 1 januari 2017 niet langer vrijgesteld van vennootschaps-belasting. Dit betekent dat het havenbedrijf in 2018 voor het eerst, over 2017, VPB-aangifte gaat doen.

Risico:• Mogelijk lukt het niet om de fiscale openingsbalans en fiscale winst- en

verliesrekening af te stemmen met de belastingdienst. Mocht deze situatie zich voor doen dan zal op basis van de niet afgestemde fiscale openingsbalans en fiscale winst- en verliesrekening aangifte gedaan worden. Dit zou kunnen leiden tot een gerechtelijke procedure.

Communicatie

VisieDe communicatie van het havenbedrijf is erop gericht het haven- en industrieterrein Moerdijk te profileren als hét knooppunt van duurzame logistiek, duurzame chemie en procesindustrie in de Vlaams-Nederlandse Delta. In deze profilering staan waardecre-atie, duurzaamheid en veiligheid centraal.

Als het gaat om de omgeving, dan is het van belang om niet ‘over de hoofden van de bewoners’ te praten en te bepalen, maar om gezamenlijk op te trekken. De verhouding tussen havenbedrijf, bedrijven en bewoners is gelijkwaardig als het gaat om informa-tievoorziening, mogelijkheden voor constructief overleg en betrokkenheid bij besluit-vormingsprocessen die gaan over voor bewoners belangrijke onderwerpen.

Externe invloeden• Incidenten op het haven- en industrieterrein kunnen het vertrouwen dat is

opgebouwd door tijdige en transparante communicatie beschadigen; • Verdere ontwikkeling van nieuwe en online media betekent een verdere

analyse van de inrichting van de communicatie van het havenbedrijf in de toekomst (balans online versus traditionele media);

• Minder goed geïnformeerde regionale en lokale journalisten betekent een verarming van onafhankelijke journalistiek.

Wat willen wij bereikenEen heldere rolverdeling, transparantie en afspraak = afspraak zijn de uitgangspun-ten voor communicatie vanuit het havenbedrijf om een gelijkwaardige relatie te be werkstelligen met en tussen bewoners en bedrijven.

Bedrijven, overheden en omgeving kennen het haven- en industrieterrein Moerdijk als hét knooppunt voor duurzame logistiek, duurzame chemie en procesindustrie. Het havenbedrijf profileert zich als excellent en onderscheidend op deze gebieden. Daarnaast zet het havenbedrijf marketingcommunicatie in ter ondersteuning van het programma Commercie, waarbij wij ons nadrukkelijk presenteren als aantrekkelijke vestigingsplaats in de topclusters.Voor een goed ‘nabuurschap’ met de omgeving organiseert het havenbedrijf onderlinge bekendheid tussen bewoners en bedrijven. Ook zet het havenbedrijf economische revenuen in ten behoeve van vitaliteit en leefbaarheid van omliggende kernen via de Vitaliteitsregeling.

Wat gaan wij doen1. Organiseren van de open dag

In 2016 heeft het havenbedrijf voor het eerst sinds lange tijd een open dag georganiseerd, samen met een aantal bedrijven en instellingen. Vanwege het grote succes, zowel qua aantal bezoekers, qua publiciteit, als qua reacties van het publiek, is besloten van de open dag een terugkerend evenement te maken. De open dag zal om het jaar plaatsvinden.

Risico:• Voor een goede open dag is de deelname/openstelling van bedrijven nood-

zakelijk. Het is echter lastig in te schatten hoe groot de bereidheid onder de bedrijven zal zijn om mee te doen. Er is een minimaal aantal van 30 bedrijven nodig. Zonder dit aantal is het niet mogelijk een goed evenement neer te zetten.

2. Extra communicatie-inzet op P van Planet

Uit het stageonderzoek naar de reputatie van Port of Moerdijk van afgelopen jaar kwam als belangrijkste conclusie naar voren dat er een kloof is tussen de gewenste reputatie en de werkelijke reputatie op het gebied van Planet bij onze stakeholders. Om deze kloof te verkleinen, wordt in 2018 extra communicatie-inzet gepleegd op diverse Planet-elementen, buiten de reguliere (project)communicatie. Zo worden er diverse inspiratiesessies en bijeenkomsten over Planet-thema’s georganiseerd voor de diverse stakeholders, onder andere rond

48 49

het Energieprogramma. Daarnaast ondersteunt het havenbedrijf op financieel en organisatorisch vlak het initiatief om de film De Nieuwe Wildernis II, over de combinatie van natuur en industrie te maken. Deze film biedt vele mogelijkhe-den voor communicatie over Planet-onderwerpen gerelateerd aan het haven- en industrieterrein.

Risico:• Bij Planet-onderwerpen spelen diverse belangen. (Nieuwe) bedrijven kijken

mogelijk anders tegen deze onderwerpen aan dan omwonenden of natuur-organisaties. Dat betekent dat communicatie over dit onderwerp gevoelig kan liggen en daardoor niet altijd een positief effect zal hebben.

Personeel en Organisatie

VisieEen regisserend havenbedrijf is klaar voor de toekomst: een regieorganisatie zoals die past in een complexe omgeving als die van het havenbedrijf. Ze brengt belangen en kennis en kunde bij elkaar en faciliteert, verbindt, stuurt en beheerst. We hebben geconcludeerd dat, om regie mogelijk te maken, een sterke servicegerichte organisatie nodig is, op drie, elkaar versterkende niveaus:

1. Gebiedsontwikkeling, exploitatie en commercie (commerciële exploitatie, marketing, innovaties en duurzaamheid);

2. Gebiedsbeheer (infrastructurele projecten/gebiedsbeheer en veiligheid);3. Serviceorganisatie (specialistische kennis en organisatie ondersteuning).

1. Gebiedsontwikkeling, exploitatie en commercie Deze schil speelt zich voornamelijk af in de externe omgeving en krijgt daar inhoud, o.a. in contracten, projecten en programma’s. De verantwoordelijkheidsgebieden:

• Commerciële exploitatie van het gebied & accountmanagement;• (Strategische) marketing & sociaal economische effecten;• Ontwikkeling en innovaties met partners & stakeholders;• Duurzaamheid en leefbaarheid.

2. Gebiedsbeheer Deze tweede schil is gebiedsgericht, maar krijgt inhoud vanuit de organisatie van het havenbedrijf (met gevoel voor de grotere context van het gebied). Het beslaat de twee

verantwoordelijkheidsgebieden:• Infrastructurele projecten en gebiedsbeheer;• Veiligheidsbeleid, veiligheid en risicobeheer.

3. De Serviceorganisatie De binnenste schil richt zich op het ondersteunen van de andere twee organisatiedelen door middel van:

• Specialistische kennis op gebied van financiën, juridische zaken en communicatie;

• Organisatorische ondersteuning op gebied van Planning en Control, HRM, Automatisering en Facilitaire zaken.

De directie is eindverantwoordelijk en draagt zorg voor:• Verantwoord gebiedsbeheer in relatie tot de economische, politieke en

sociale omgeving;• De continuïteit en samenhang en het eindresultaat van ons havenbedrijf;• Strategische issues en de strategische externe relaties.

Tussen de drie niveaus bestaat optimale samenwerking en afstemming door mede-werkers die taakvolwassen en zelfsturend zijn en hun contactuele en communicatieve vaardigheden zo inzetten dat de samenhang goed is georganiseerd. Daarnaast is er een overlegstructuur die de samenwerking faciliteert.

Het managementteam bestaat uit vier programmamanagers en een directeur. De staf bestaat uit vijf adviseurs en fungeert als overall strategisch adviseur voor het manage-mentteam; gevraagd en ongevraagd, programmaspecifiek en organisatiebreed.

Externe invloeden• Externe trends die direct invloed hebben op onze HRM taak: groei en

verbinding; individualisering van de arbeidsvoorwaarden en digitalisering.

Wat willen wij bereikenOnze medewerkers zijn professionals en werken projectmatig. Ze zijn gericht op afstemming, intern en extern, en op het bereiken van resultaten op het juiste moment. Zij zijn kritisch en kiezen voor een integrale aanpak om tot een duurzame en veilige bedrijfsomgeving te komen. Van onze medewerkers wordt persoonlijk leiderschap en zelfsturing verwacht. Zij zetten hun contactuele en communicatieve vaardigheden in op basis van een hoog samenwerkingsbewustzijn.

50 51

Als werkgever is het havenbedrijf betrouwbaar en flexibel met marktconforme arbeids-voorwaarden. Wij investeren in de blijvende ontwikkeling van onze medewerkers. Wij geven onze medewerkers alle ruimte waar dat kan en sturen bij waar nodig. Door elkaar feedback te geven op houding en gedrag blijft persoonlijke groei gewaarborgd. Tevens versterkt dit de onderlinge samenwerking. Dit alles draagt bij aan de verdere professionalisering van het havenbedrijf.

Wat gaan wij doen1. Plan van aanpak Duurzame inzetbaarheid

De strategische keuzes die in de HRM-visie zijn gemaakt, zijn: persoonlijk leider-schap, resultaatgericht werken, goed werkgeverschap en een verantwoorde organisatie. In 2018 gaat HRM verder op de ingeslagen weg. In samenwerking met Havenbedrijf Rotterdam wordt invulling gegeven aan duurzame inzetbaarheid. Het doel hiervan is om onze medewerkers gezond, gemotiveerd en competent in te kunnen blijven zetten om onze organisatiedoelen te bereiken. In 2018 wordt een plan van aanpak opgesteld met per jaar concrete acties hoe hier tot 2020 op in te zetten.

Risico:• Door vertraging bij het Havenbedrijf Rotterdam bestaat de kans dat we de

aansluiting missen. Daarnaast is niet altijd de vergelijking te maken met een organisatie die zowel qua cultuur als qua organisatiegrootte zoveel verschilt.

2. Uitvoeren van een tweede medewerkertevredenheidsonderzoek

Uit het in 2016 uitgevoerde medewerkertevredenheidsonderzoek (nulmeting) kwam als belangrijkste conclusie naar voren dat de tevredenheid van de mede-werkers groot is, maar dat de communicatie tussen de afdelingen verbeterd kan worden. Het is interessant om na het eerste jaar als verzelfstandigd havenbe-drijf een tweede onderzoek uit te voeren of dit in de beleving van medewerkers verbeterd is. Om vervolgens daadwerkelijk resultaat te boeken en draagvlak voor verbeteracties te creëren, zal de hele organisatie gevraagd worden om concrete acties hieraan te verbinden.

Risico:• Vanwege de beperkte grootte van de organisatie is het lastig zaken in het

juiste perspectief te zien. Daarnaast is de betrokkenheid van medewerkers groot, maar blijkt het een uitdaging medewerkers actief aan de slag te laten gaan met verbeteracties.

3. Plan van aanpak opstellen voor digitaliseren van personeelsdossiers

Na het digitaliseren van de personeelsadministratie inclusief het verlof, maken we in 2018 de volgende stap naar een digitale HRM-organisatie. Met uiteenlopende wet- en regelgeving en in de praktijk veel papier is het van belang om een effectief en consistent beheer te voeren. Digitale dossiers maken het eenvoudiger bewaar-termijnen te beheren en te voldoen aan wet- en regelgeving. Ook zijn documen-ten eenvoudiger te vinden en centraal georganiseerd. In 2018 wordt een plan van aanpak opgesteld voor het digitaliseren van de personeelsdossiers, waarin alle randvoorwaarden en kaders worden vastgelegd die passen binnen het ICT beleid van het havenbedrijf.

Risico:• De koppeling tussen Sharepoint en Windows Dynamics AX is nog niet

gerealiseerd, wat een optimale samenwerking tussen de diverse systemen in de weg staat.

Informatisering en Automatisering

VisieVoor het havenbedrijf fungeert informatisering en automatisering niet slechts als een hulpmiddel, maar als een strategisch wapen om zijn positie duurzaam te versterken. De ICT-voorzieningen zijn van excellent niveau. Met gebruikmaking van de ‘Port of Moerdijk community’ faciliteert, bedient en ontzorgt het zijn belanghebbenden. Uitgangspunten hierbij zijn proactiviteit, procesborging en real-time beschikbaarheid van data.

Externe invloeden • Nieuwe technische mogelijkheden, waardoor het havenbedrijf mogelijk dient

te (des)investeren;• Wettelijke eisen die voor informatisering en automatisering van toepassing

zijn op overheden;• Data-uitwisseling met externe systemen, zoals Portbase. Of het nu gaat om

havens, daaraan gerelateerde bedrijven of vanuit wetgeving gestelde eisen, alle partijen zijn gebaat bij transparantie en geborgde ontsluiting van data;

• Hacking/oneigenlijk gebruik van gegevens door ongewenste derden (cyber-criminaliteit);

• Onverantwoord verspreiden van persoonlijke of concurrentiegevoelige infor-matie;

52 53

• Afhankelijkheid van techniek, waardoor bij het uitvallen van de server econo-mische schade wordt geleden (omdat er niet meer gewerkt kan worden).

Wat willen wij bereikenEen goed doordacht informatie- en automatiseringssysteem, waarmee relevante data real-time beschikbaar is, zowel voor intern als extern gebruik. Het risico op uitval van het systeem en op oneigenlijk en onverantwoord gebruik zijn hierbij tot een aanvaardbaar minimum beperkt.

Daarnaast streeft het havenbedrijf naar een archief dat op ieder moment voldoet aan de daarvoor geldende wet- en regelgeving, en dat op ieder moment overgedragen kan worden aan de bewaarplaats bij het provinciale archief.

Ontwikkelingen op het gebied van informatievoorziening worden op zodanige wijze ge-realiseerd dat het de organisatie op een innovatieve wijze ondersteund in het realiseren van de ambities uit de Havenstrategie 2030.

Wat gaan wij doen1. Vervangen van de hardware en overstap naar Office 365

In 2018 vervangt het havenbedrijf de hardware en maakt het de overstap naar Office 365. Hierbij wordt zorgvuldig gekeken naar de best passende, en meest actuele producten om het havenbedrijf op ICT-gebied weer helemaal up-to-date te maken.

Risico:• Als de vervanging niet soepel verloopt, is het systeem voor een bepaalde

periode niet of beperkt beschikbaar.

2. Het archief van 1993 t/m 2016 gereedmaken voor overdracht aan het BHIC

In 2015 is het eerste deel van het archief van het Havenschap Moerdijk over de periode 1968 tot en met 1992 overgebracht naar het BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum). In 2018 zal het archief over de periode 1993 tot en met 2016 gereed gemaakt worden voor overdracht. De daadwerkelijke overdracht zal op een nog te bepalen later tijdstip plaatsvinden.

Risico:• Voor het gereedmaken voor overdracht gelden strenge regels van o.a. het

BHIC. Het is een risico dat de werkzaamheden niet volgens deze regels wor-den uitgevoerd.

3. Uitrollen van een digitaal DMS (Document Management Systeem)

Om een digitaal archief te realiseren dat voldoet aan de wet- en regelgeving wordt een digitaal DMS uitgerold. Dit systeem zorgt ervoor dat digitale documen-ten volgens een geldende selectielijst vernietigd kunnen worden of, indien van toepassing, overgedragen kunnen worden aan het BHIC.Uitrol van het digitaal DMS kan plaatsvinden, nadat zowel de technische als de organisatorische kant ingevuld en getest is. De uitrol zal gefaseerd per afdeling plaatsvinden. Nadat het digitaal DMS uitgerold is, zal het havenbedrijf nog meer data uit ons ERP-systeem AX en ons digitaal DMS SharePoint beschikbaar maken via het Geografisch Informatie Systeem (GIS).

Risico’s:• De uitgebreide proeftuinopstelling slaagt niet of de uitrol lukt niet of niet

volledig;• Er is te weinig aandacht voor de niet-technische aspecten;• Ontwikkelingen en werking van de diverse systemen in relatie tot elkaar

vorderen mogelijk niet snel genoeg, waardoor uitvoering en implementatie stagneren en kosten oplopen.

Facilitaire zaken

VisieDe huisvesting en faciliteiten van het havenbedrijf worden beheerd vanuit een integrale meerjaren-, duurzame, kwaliteitsvaste en -bewuste gedachte. Dit geldt zowel voor de hard-services (= gebouwgebonden installaties, bouwkundige inrichting en meubilair) als soft-services (diensten). Hierdoor kunnen medewerkers en gasten op een veilige en verantwoorde wijze hun werk uitvoeren in een aangename en verzorgde omgeving. De ambities van het havenbedrijf komen ook tot uiting in de uitstraling van het gebouw, de wijze waarop de faciliteiten worden beheerd en gebruikt, alsmede op en in de voor zieningen die aan medewerkers ter beschikking worden gesteld. Gastvriendschap, openheid en transparantie staan hierin centraal.

Externe invloeden• Wet- en regelgeving;• Stijgende behoefte aan facilitaire voorzieningen vanwege toenemende

netwerkfunctie havenbedrijf.

54 55

Wat willen wij bereikenZowel gasten van het havenbedrijf als eigen medewerkers ervaren dat het havenbedrijf maatschappelijk verantwoord ondernemen, professionaliteit, veiligheid, duurzaamheid en gastvriendschap hoog in het vaandel heeft staan.

Wat gaan wij doen1. Buitenruimte herinrichten inclusief vergroten aantal parkeerplaatsen

In 2017 is de huisvestingsvisie voor de publieke ruimtes van het kantoor van het havenbedrijf geïmplementeerd. Ook is in dit traject de personeelsverdieping opgefrist. In 2018 wordt de implementatie afgerond door het trappenhuis en de buitenruimte ter hand te nemen. Hierbij wordt tevens voorzien in de behoefte aan meer parkeerplaatsen voor bezoekers.

Risico:• Het havenbedrijf wil een passende belevingswaarde van het kantoor creëren

voor medewerkers en klanten. Zonder aanpassingen aan het kantoor en de buitenruimte blijft die belevingswaarde achter, en daarmee wordt mogelijk ook het imago van het havenbedrijf aangetast.

2. Vervangen telefooncentrale kantoor havenbedrijf

Het havenbedrijf maakt op dit moment nog gebruik van een telefooncentrale die gebaseerd is op analoge ISDN-verbindingen. Deze ISDN-verbindingen komen na 2018 te vervallen, waardoor overgang naar een nieuwe telefooncentrale noodza-kelijk is. Daarnaast is de huidige telefooncentrale sterk verouderd en is in 2017 ge-bleken dat reserveonderdelen nauwelijks meer leverbaar zijn. Daarom vernieuwt het havenbedrijf in 2018 haar telefooncentrale.

Risico:• Het havenbedrijf dient voor een goede dienstverlening te kunnen beschikken

over een adequate telefooncentrale. Zonder een goed werkende telefooncen-trale kan dit leiden tot het niet of slecht bereikbaar zijn van het havenbedrijf.

Paragraaf Exploitatiebegroting

Realisatie2016

Budget2017

Budget2018

Budget2019

Budget2020

Budget2021

Budget2022

Netto omzet 14.755.075 15.425.978 16.512.961 16.643.045 16.876.044 17.112.315 17.351.884

Overige bedrijfsopbrengsten 3.389.098 3.041.286 3.192.683 3.236.401 3.280.728 3.325.679 3.301.260

Totaal bedrijfsopbrengsten 18.144.173 18.467.264 19.705.644 19.879.446 20.156.772 20.437.994 20.653.144

Lonen, salarissen en sociale lasten 2.674.147 2.489.768 2.707.583 2.745.487 2.783.925 2.822.898 2.862.422 Afschrijvingen op materiële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen 1.172.149 1.176.427 1.325.596 1.526.958 1.497.564 1.496.493 1.493.305

Overige bedrijfslasten 8.658.475 9.090.536 10.541.886 10.964.869 8.513.070 8.138.645 8.199.937

Totaal bedrijfslasten 12.504.771 12.756.731 14.575.065 15.237.314 12.794.559 12.458.036 12.555.664

Bedrijfsresultaat 5.639.402 5.710.533 5.130.579 4.642.132 7.362.213 7.979.958 8.097.480

Financieel resultaat 2.241.029 3.537.831 3.111.731 3.586.607 3.929.181 4.174.084 4.388.147

Resultaat voor bijzondere baten en lasten 3.398.373 2.172.702 2.018.848 1.055.525 3.433.032 3.805.874 3.709.333

Bijzondere baten en lasten -38.152 - - - - - -

Resultaat 3.436.525 2.172.702 2.018.848 1.055.525 3.433.032 3.805.874 3.709.333

Ten laste van de bestemmingsreserves 1.111.449 1.480.603 - - - - -

Vitaliteitsregeling - - 427.273 - - - -

Structureel herstel achter een kade - - 495.000 495.000 - - -

Spoorcapaciteit en -veiligheid - - 600.000 1.866.667 200.000 - -

"Resultaat kst gedekt uitbestemmingsres" 4.547.974 3.653.305 3.541.121 3.417.192 3.633.032 3.805.874 3.709.333

Alle bedragen in Euro (€)

Het bovenstaande categoriaal overzicht laat zien dat het resultaat 2018 sluit op € 2.019.000.

BestemmingsreserveIn 2017 zal een deel van de algemene reserve omgevormd worden naar een bestem-mingsreserve. Uit deze bestemmingsreserve worden bepaalde kosten gedekt. Het gaat hierbij om de vitaliteitsregeling, investeringen in structureel herstelwerk van/nabij een kade, spoorcapaciteit en –veiligheid en externe ict ontwikkelingen.In het verleden, onder de BBV regels, konden kosten reeds vóór winstbestemming worden gedekt uit een bestemmingsreserve. Echter, vanaf 2017, onder Boek 2 Titel 9 van het BW, kan dit alleen ná winstbestemming.

Ter vergelijking met voorgaande jaren zou de winst over 2018 als gemeenschappelijke regeling uit komen op € 3.541.000.

56 57

VennootschapsbelastingVanaf 1 januari 2017 zijn de zeehavens niet langer vrijgesteld van vennootschapsbe-lasting, zo ook Havenbedrijf Moerdijk. Sinds 2016 vindt hierover samen met andere Nederlandse zeehavens overleg plaats met de belastingdienst. Het is de verwachting dat het proces om te komen tot een met de fiscus afgestemde fiscale openingsbalans en verdere uitgangspunten een lange doorlooptijd zal kennen, naar verwachting tot ver in 2018. Omdat het Havenbedrijf Moerdijk in 2017 een voorziening (€ 6,9 miljoen) voor de Waarborgregeling kern Moerdijk en een voorziening voor de aankoop- en sloopkos-ten Woningen Roode Vaart e.o. (€ 425.000) dient te treffen zal het resultaat over 2017 negatief zijn. Dit betekent dat er over 2017 naar verwachting geen vennootschapsbelas-ting verschuldigd zal zijn. Gezien de hoogte van het verlies over 2017 en het verwachte resultaat over 2018 zal naar verwachting ook over 2018 geen vennootschapsbelasting verschuldigd zijn, dit omdat een verlies fiscaal vooruit verrekenbaar is.

Hieronder volgt een toelichting op de categoriale exploitatiebegroting 2018. In bijlage 1 Wat gaat het kosten per programma is een uitgebreidere toelichting per programma terug te vinden.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Netto omzet 14.755.075

Haven- en kade gelden 5.835.968 6.280.254 6.686.517

Erfpacht en verhuur 8.919.107 9.145.724 9.826.444

Totaal Netto omzet 14.755.075 15.425.978 16.512.961

De netto omzet stijgt in het begrotingsjaar 2018 met € 1.758.000 ten opzichte van de realisatie 2016. Zowel de haven- en kadegelden als de erfpacht- en verhuuropbrengsten stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016.

De netto omzet stijgt in het begrotingsjaar 2018 met € 1.087.000 ten opzichte van de begroting 2017. Zowel de haven- en kadegelden als de erfpacht- en verhuuropbreng-sten stijgen in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Overige bedrijfsopbrengsten

Gebruiksvergoedingen 1.296.456 1.258.433 1.255.177

Vergoeding uitvoering publieke taken 1.382.337 1.220.961 1.220.879

Overige baten 710.305 561.892 716.627

Totaal overige bedrijfsopbrengsten 3.389.098 3.041.286 3.192.683

De overige bedrijfsopbrengsten vallen in 2018 € 196.000 lager uit dan gerealiseerd in 2016. De vergoeding uitvoering publieke taken en de gebruiksvergoedingen vallen lager uit in 2018 ten opzichte van 2016.

De overige bedrijfsopbrengsten vallen in 2018 € 151.000 hoger uit dan de begroting 2017. Dit komt door meer overige baten in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Lonen en salarissen

Brutosalarissen 1.594.492 1.630.801 1.879.241

VUT/WW-uitkeringen 8.500

Uitzendkrachten en inhuur 374.065 150.000 65.000

Totaal Lonen en salarissen 1.968.557 1.780.801 1.952.741

Sociale lasten

Pensioenlasten 180.023 254.773 267.997

Overige sociale lasten 170.305 155.747 184.856

Totaal sociale lasten 350.328 410.520 452.853

Overige personeelskosten

Reis- en verblijfkosten 62.648 82.821 86.250

Opleidingskosten 39.346 54.237 50.000

Wervingskosten 16.811 25.000

Overige personeelskosten 236.457 161.389 140.739

Totaal overige personeelskosten 355.262 298.447 301.989

Totaal Lonen, salarissen en sociale lasten 2.674.147 2.489.768 2.707.583

De lonen, salarissen en sociale lasten liggen in 2018 € 33.000 hoger dan bij de realisatie 2016. De sociale lasten vallen hoger uit en de lonen en salarissen en overige personeels-kosten vallen lager uit in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016.

58 59

De lonen, salarissen en sociale lasten liggen in 2018 € 218.000 hoger dan in de begroting 2017. Zowel de lonen en salarissen, sociale lasten en de overige personeelskosten vallen hoger uit in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Afschrijvingen materiële vaste activa

Afschrijving materiële vaste activa 1.172.149 1.176.427 1.325.596

Totaal afschrijvingen materiële vaste activa 1.172.149 1.176.427 1.325.596

Bijzondere waardeverminderingen

Afwaardering materiële vaste activa

Totaal bijzondere waardeverminderingen 0 0 0

Totaal afschrijvingen materiële vaste activa 1.172.149 1.176.427 1.325.596

De afschrijvingskosten zijn in 2018 € 153.447 hoger dan bij de realisatie 2016 en € 149.000 hoger dan in de begroting 2017, doordat er meer geïnvesteerd wordt in materiële vaste activa waarop afgeschreven wordt.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Exploitatie kosten 14.755.075

Uitvoering en beheerkosten 1.415.579 1.561.440 1.615.692

Dotatie aan voorzieningen 2.031.000 2.384.000 2.432.000

Kosten brandweerzorg 396.156 340.000 363.988

Overige exploitatie kosten 687.241 11.675 31.299

Totaal exploitatie kosten 4.529.976 4.297.115 4.442.979

De exploitatiekosten zullen naar verwachting in 2018 € 87.000 lager uitvallen dan de realisatie in 2016. De overige exploitatiekosten en de kosten brandweerzorg vallen lager uit en de uitvoering- en beheerkosten en de dotatie aan voorzieningen vallen hoger uit in 2018 ten opzichte van de realisatie in 2016.

De exploitatiekosten zullen naar verwachting in 2018 € 146.000 hoger uitvallen dan de begroting 2017. De uitvoering- en beheerkosten, de dotatie aan voorzieningen, de kosten brandweerzorg en overige exploitatiekosten vallen allemaal hoger uit in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Algemene en administratiekosten

Algemene advieskosten 1.648.199 1.235.401 1.814.664

Juridische advieskosten 35.048 66.942 60.000

Accountantskosten 91.474 85.000 90.000

Belasting advieskosten 15.036 35.000 55.000

Bestuurskosten 43.177 13.356 25.000

Administratie kosten derden 61.204 73.672 75.000

Overige algemene kosten 2.364 12.971 9.959

Totaal algemene en administratiekosten 1.896.502 1.522.342 2.129.623

De algemene en administratiekosten liggen in 2018 € 233.000 hoger dan bij de realisatie in 2016. Het is de verwachting dat de algemene, juridische en belastingadvieskosten en de administratiekosten derden hoger uitvallen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016. De bestuurskosten vallen naar verwachting lager uit.

De algemene en administratiekosten liggen in 2018 € 607.000 hoger dan bij de begroting 2017. Het is de verwachting dat de algemene en belastingadvieskosten en bestuurskosten hoger uitvallen in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Relatiebeheerkosten 14.755.075

Advertenties 54.926 76.000 20.000

Evenementen 215.069 83.106 182.000

Website en social media kosten 7.494 12.500 7.500

Sponsoring en donaties (v.a. 2018 incl. vitaliteitsregeling) 40.476 37.217 452.272

Overige relatiebeheerkosten 5.414 10.000 7.500

Totaal relatiebeheerkosten 323.379 218.823 669.272

De relatiebeheerkosten zijn in 2018 € 346.000 hoger dan de realisatie 2016, doordat er € 427.000 voor de vitaliteitsregeling opgenomen is in de begroting 2018. Verder zijn advertentiekosten, kosten evenementen en de overige sponsoringskosten en donaties lager in 2018 dan in de realisatie 2016.

De relatiebeheerkosten zijn in 2018 € 450.000 hoger dan de begroting 2017, doordat er € 427.000 voor de vitaliteitsregeling opgenomen is in de begroting 2018. Verder zijn advertentiekosten en overige sponsoringskosten en donaties lager in 2018 dan in de begroting 2017. De kosten voor evenementen liggen daarentegen hoger in 2018 dan in de begroting 2017 door de tweejaarlijkse open dag.

60 61

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Facilitaire kosten

Kantinekosten 24.036 24.524 23.500

Kantoorbenodigdheden 12.219 16.911 14.000

Papier- en drukwerkkosten 17.688 88.000 40.968

Abonnementen, lidmaatschappen en vakliteratuur 51.166 48.843 57.459

Telefoonkosten 28.708 30.588 23.907

Portokosten 9.088 9.318 13.000

Totaal facilitaire kosten 142.905 218.184 172.834

De facilitaire kosten zijn in 2018 € 30.000 hoger dan in de realisatie 2016 door meer papier- en drukwerkkosten (in de leasekosten voor kopieerapparatuur in de realisatie 2016 zat een afkoopbedrag van het vorige contract) en meer abonnementen, lidmaat-schappen en vakliteratuur.

De facilitaire kosten zijn in 2018 € 45.000 lager dan in de begroting 2017 door minder papier- en drukwerkkosten.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Huisvestingskosten

Onderhoudskosten gebouw, terrein en tuin 97.494 83.663 78.000

Schoonmaakkosten gebouw 43.709 54.883 55.000

Overige huisvestingskosten 18.718 13.847 13.114

Totaal huisvestingskosten 159.921 152.393 146.114

De huisvestingskosten zijn in 2018 € 14.000 lager dan in de realisatie 2016. In 2018 worden minder onderhoudskosten voor gebouw, terrein en tuin verwacht, maar meer schoonmaakkosten voor het gebouw dan in 2016 gerealiseerd.

De huisvestingskosten zijn in 2018 € 6.000 lager dan in de begroting 2017. In 2018 worden minder onderhoudskosten voor het gebouw, terrein en tuin verwacht dan in de begroting 2017.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Overige kosten

Huurkosten 30.734 30.979 31.600

Verzekeringskosten 74.328 61.243 66.200

Gas, water en elektriciteit kosten 195.485 183.722 198.051

Onroerendzaak belasting 285.698 49.980 282.041

Waterschapslasten 38.452 33.585 38.619

Onderhoudskosten 404.610 291.077 634.314

Nieuwe activiteiten 576.485 2.031.093 1.730.239

Totaal overige kosten 1.605.792 2.681.679 2.981.064

De overige kosten zijn in 2018 € 1.375.000 hoger dan in de realisatie 2016. Er worden in 2018 meer onderhoudskosten en meer kosten nieuwe activiteiten (die niet drukken op andere posten) gemaakt dan in de realisatie 2016.

De overige kosten zijn in 2018 € 299.000 hoger dan in de begroting 2017. Er worden in 2018 meer onderhoudskosten en minder kosten nieuwe activiteiten (die niet drukken op andere posten) gemaakt dan in de begroting 2017.

De onroerendzaakbelasting (OZB) is in de begroting 2017 zo laag, omdat bij het opstellen van de begroting 2017 er nog vanuit gegaan was dat een groot deel van de OZB toegerekend mocht worden aan nog niet uitgegeven gronden.

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Rente lasten en soortgelijke lasten

Rente vaste geldleningen 288.745

Rente lening o/g 5.652.235 5.726.549

Garantie premie 300.000 300.000

Derivaten 5.136.954

Overige rentelasten en bankkosten 4.997 5.000 5.000

Doorberekende rente naar grondexploitaties -3.189.667 -2.419.404 -2.919.818

Totaal rente lasten en soortgelijke lasten 2.241.029 3.537.831 3.111.731

De rentelasten en soortgelijke lasten zijn in 2018 € 871.000 hoger dan in de realisatie 2016. In 2018 worden meer rentekosten gemaakt, doordat er meer geld geleend wordt, de garantiepremie betaald wordt en er minder rente wordt doorgerekend aan de grondexploitaties dan in de realisatie 2016.

De rentelasten en soortgelijke lasten zijn in 2018 € 426.000 lager dan in de begroting 2017. In 2018 wordt er meer rente doorgerekend aan de grondexploitaties en meer rentekosten gemaakt, doordat er meer geld geleend wordt dan in de begroting 2017.

62 63

Realisatie2016

Begroting2017

Begroting2018

Bijzondere baten en lasten

Bijzondere baten 26.605

Bijzondere lasten -11.547

Totaal bijzondere baten en lasten 38.152 0 0

Totaal bijzondere baten en lasten 38.152 0 0

Bijzondere baten en lasten worden in de begroting PM meegenomen.

Paragraaf Financiële positie

Beschikbaar op lange termijn 01/01/2017 31/12/2017 2018 2019 2020 2021 2022

Eigen Vermogen

Geplaatst aandelenkapitaal 50 50 50 50 50 50 50

Agio 97.265 94.689 96.707 97.763 101.196 105.002 108.711

Totaal Eigen Vermogen 97.315 94.739 96.757 97.813 101.246 105.052 108.761

Voorzieningen

Egalisatievoorzieningen 9.896 7.029 4.741 4.608 5.375 6.457 6.539

Waarborgregeling kern Moerdijk Base Case te voldoen in 2030 0 6.900 6.900 6.900 6.900 6.900 6.900

Aankoop een woning Roodevaart e.o. en overige kosten 0 425 425 425 425 425 0

Totaal Voorzieningen 9.896 14.354 12.066 11.933 12.700 13.782 13.439

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

Lening o/g GR/BVO Havenschap Moerdijk 133.546 133.414 141.730 147.042 148.811 149.425 149.189

Afkoop erfpacht 1.049 3.092 2.686 2.279 1.873 1.467 1.061

Waarborgsommen 90 90 0 0 0 0 0

Nog te betalen 33.307 33.307 33.307 33.307 33.307 33.307 33.307

Totaal vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

167.991 169.903 177.723 182.628 183.991 184.199 183.557

Totaal beschikbaar op langere termijn 275.202 278.995 286.546 292.374 297.937 303.033 305.757

Materiële vaste activa

Investeringen 123.871 128.153 144.513 161.960 186.571 196.642 203.480

Nog niet uitgegeven gronden etc 61.694 61.694 56.246 50.244 34.627 33.967 33.307

Totaal materiële vaste activa 185.565 189.847 200.759 212.204 221.198 230.608 236.787

Financiële vaste activa

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen 0 0 0 0 0 0 0

Overige vorderingen 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337

Totaal financiële vaste activa 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337 10.337

Voorraden

Onderhandenwerken, waaronder bouwgronden in exploitatie 79.142 78.736 75.375 69.758 66.327 62.012 58.558

Totaal voorraden 79.142 78.736 75.375 69.758 66.327 62.012 58.558

Totaal benodigd op langere termijn 275.044 278.920 286.471 292.299 297.862 302.958 305.682

Saldo beschikbaar als werkkapitaal 159 75 75 75 75 75 75

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)

64 65

Agio

Saldo eind 2016 92.305

Dotatie uit winst 2016 4.960

Dotaties winst 2017 -2.577

Geraamd saldo eind 2017 94.689

Dotaties 2.019

Onttrekkingen 0

Geraamd saldo eind 2018 96.707

Dotaties 1.056

Onttrekkingen 0

Geraamd saldo eind 2019 97.763

Dotaties 3.433

Onttrekkingen 0

Geraamd saldo eind 2020 101.196

Dotaties 3.806

Onttrekkingen 0

Geraamd saldo eind 2021 105.002

Dotaties 3.709

Onttrekkingen 0

Geraamd saldo eind 2022 108.711

Exploitatie saldi

Saldo 2016 4.960

Dotatie uit winst 2016 naar Reserve ontwikkelingen 0

Dotatie uit winst 2016 naar Algemene reserve -4.753

Dotatie uit winst 2016 naar Vitaliteitsregeling -46

Dotatie uit winst 2016 naar Reserve egalisatie rioolheffing -161

Dotaties 3.653

Correctie dotatie 2017 1.095

Dotatie uit grondexploitaties 1.832

Correctie dotaties uit grondexploitatie begroting 2017 -1.832

Dotatie uit de winst 2017 naar voorziening waarborgregeling -6.900

Dotatie uit de winst 2017 naar voorziening Aankoop een woning Roodevaart e.o. en overige kosten -425

Geraamd saldo eind 2017 -2.577

Dotaties 2.019

Geraamd saldo eind 2018 -558

Dotaties 1.056

Geraamd saldo eind 2019 498

Dotaties 3.433

Geraamd saldo eind 2020 3.931

Dotaties 3.806

Geraamd saldo eind 2021 7.737

Dotaties 3.709

Geraamd saldo eind 2022 11.446

Voorziening infra nat

Saldo eind 2016 2.798

Dotaties 343

Onttrekkingen -488

Correctie op onttrekkingen begroting 2017 -487

Geraamd saldo eind 2017 2.166

Dotaties 386

Onttrekkingen -1.130

Geraamd saldo eind 2018 1.422

Dotaties 386

Onttrekkingen -150

Geraamd saldo eind 2019 1.658

Dotaties 386

Onttrekkingen -175

Geraamd saldo eind 2020 1.869

Dotaties 386

Onttrekkingen -250

Geraamd saldo eind 2021 2.005

Dotaties 386

Onttrekkingen -350

Geraamd saldo eind 2022 2.041

Voorziening infra droog

Saldo eind 2016 885

Dotaties 715

Onttrekkingen -595

Correctie op onttrekkingen begroting 2017 -1.296

Geraamd saldo eind 2017 -290

Dotaties 715

Onttrekkingen -900

Geraamd saldo eind 2018 -475

Dotaties 715

Onttrekkingen -1.025

Geraamd saldo eind 2019 -785

Dotaties 715

Onttrekkingen -300

Geraamd saldo eind 2020 -370

Dotaties 715

Onttrekkingen -300

Geraamd saldo eind 2021 45

Dotaties 715

Onttrekkingen -300

Geraamd saldo eind 2022 460

66 67

Voorziening riolering

Saldo eind 2016 5.868

Dotaties 973

Onttrekkingen -961

Correctie op onttrekkingen begroting 2017 -786

Geraamd saldo eind 2017 5.094

Dotaties 978

Onttrekkingen -2.330

Geraamd saldo eind 2018 3.742

Dotaties 978

Onttrekkingen -1.050

Geraamd saldo eind 2019 3.670

Dotaties 978

Onttrekkingen -850

Geraamd saldo eind 2020 3.798

Dotaties 978

Onttrekkingen -550

Geraamd saldo eind 2021 4.226

Dotaties 978

Onttrekkingen -1.450

Geraamd saldo eind 2022 3.754

Voorziening baggeren

Saldo eind 2016 344

Dotaties 353

Onttrekkingen 0

Correctie op onttrekkingen begroting 2017 -638

Geraamd saldo eind 2017 60

Dotaties 353

Onttrekkingen -360

Geraamd saldo eind 2018 53

Dotaties 353

Onttrekkingen -340

Geraamd saldo eind 2019 66

Dotaties 353

Onttrekkingen -340

Geraamd saldo eind 2020 79

Dotaties 353

Onttrekkingen -250

Geraamd saldo eind 2021 182

Dotaties 353

Onttrekkingen -250

Geraamd saldo eind 2022 285

Afkoop erfpacht

Saldo eind 2016 1.048.504

Afkoop erfpacht 2.177.104

Vrijval afkoop -133.950

Geraamd saldo eind 2017 3.091.658

Vrijval afkoop -406.088

Geraamd saldo eind 2018 2.685.570

Vrijval afkoop -406.088

Geraamd saldo eind 2019 2.279.482

Vrijval afkoop -406.088

Geraamd saldo eind 2020 1.873.394

Vrijval afkoop -406.088

Geraamd saldo eind 2021 1.467.306

Vrijval afkoop -406.088

Geraamd saldo eind 2022 1.061.218

Materiële vaste activa

Investeringen

Saldo eind 2016 123.871

Investeringen 1.879

Erfpachtgronden 3.579

Afschrijvingen -1.176

Geraamd saldo eind 2017 128.153

Investeringen 2.450

Erfpachtgronden 15.234

Afschrijvingen -1.323

Geraamd saldo eind 2018 144.513

Erfpachtgronden 18.972

Afschrijvingen -1.525

Geraamd saldo eind 2019 161.960

Erfpachtgronden 26.106

Afschrijvingen -1.495

Geraamd saldo eind 2020 186.571

Erfpachtgronden 11.565

Afschrijvingen -1.494

Geraamd saldo eind 2021 196.642

Erfpachtgronden 8.330

Afschrijvingen -1.491

Geraamd saldo eind 2022 203.480

68 69

Nog niet uitgegeven gronden etc

Saldo eind 2016 61.694

Erfpachtgronden 0

Geraamd saldo eind 2017 61.694

Erfpachtgronden -5.448

Geraamd saldo eind 2018 56.246

Erfpachtgronden -6.002

Geraamd saldo eind 2019 50.244

Erfpachtgronden -15.617

Geraamd saldo eind 2020 34.627

Erfpachtgronden -660

Geraamd saldo eind 2021 33.967

Erfpachtgronden -660

Geraamd saldo eind 2022 33.307

Financiële vaste activa

Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen 0

Saldo eind 2016 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2017 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2018 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2019 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2020 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2021 0

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2022 0

Financiële vaste activa

Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

Saldo eind 2016 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2017 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2018 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2019 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2020 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2021 10.337

Investeringen 0

Afschrijvingen 0

Geraamd saldo eind 2022 10.337

Onderhandenwerken, waaronder bouwgronden in exploitatie

Saldo eind 2016 79.142

Opbrengsten -3.579

Investeringen 1.652

Rentekosten 1.521

Geraamd saldo eind 2017 78.736

Uitgifte erfpachtgronden -9.786

Investeringen 3.505

Rentekosten 2.920

Geraamd saldo eind 2018 75.375

Opbrengsten -12.970

Investeringen 4.703

Rentekosten 2.649

Geraamd saldo eind 2019 69.758

Opbrengsten -10.489

Investeringen 4.645

Rentekosten 2.413

Geraamd saldo eind 2020 66.327

Opbrengsten -10.905

Investeringen 4.386

Rentekosten 2.204

Geraamd saldo eind 2021 62.012

Opbrengsten -7.670

Investeringen 2.216

Rentekosten 1.999

Geraamd saldo eind 2022 58.558

70 71

Paragraaf Uitgangspunten begroting

De begroting en het meerjarenperspectief dienen jaarlijks zelfstandig sluitend te zijn.

De opbrengsten voor 2018 worden gebaseerd op een neutraal perspectief. Alleen als er voldoende zekerheid bestaat over de inkomsten worden deze begroot. De onderbou-wing bestaat uit een prijs- en hoeveelheidfactor. Indien van toepassing, worden zowel de inkomsten voor 2018 als voor de volgende jaren ten opzichte van het voorgaande jaar verhoogd met de tariefstijging.

Het havengeld vormt voor het havenbedrijf een belangrijke inkomstenpost. Het haven-bedrijf heeft een samenwerkingsovereenkomst met HbR (Havenbedrijf Rotterdam N.V.) voor het innen van zeehavengelden. De vaststelling van de tarieven zeehavengeld wordt doorgaans afgestemd op het beleid van HbR. Het is de verwachting dat het HbR een ta-riefstijging zal toepassen van 1,3% voor 2018. Voor het binnenhavengeld wordt ook een tariefstijging van 1,3% verwacht. Daarnaast heeft afstemming plaatsgevonden met de 10 bedrijven met de meeste overslag in Moerdijk en is op basis daarvan een prognose voor 2018 opgesteld voor de overslag en opbrengsten zee- en binnenvaart. Voor de overige overslag en opbrengsten zee- en binnenvaart is op basis van de realisatie 2016 en realisatie tot en met augustus 2017 een raming voor 2018 gemaakt.

De tarieven voor vergunningen/toestemmingen en vergoedingen zijn gebaseerd op overeenkomsten met de betrokken bedrijven. In deze overeenkomsten worden de te betalen vergoedingen onder andere ontleend aan het tarievenreglement. Het tarieven-reglement wordt jaarlijks geïndexeerd, gebaseerd op de door het CPB (Centraal Plan Bureau) verwachte CPI (Consumenten Prijs Index). Voor 2018 wordt gerekend met 1,3%.

Erfpachtcanons en huren worden in overeenstemming met het contract in rekening gebracht. Met de ingang van de Algemene Voorwaarden 2005 worden nieuwe erfpacht- en huurovereenkomsten jaarlijks geïndexeerd.

De kosten voor 2018 worden grotendeels gebaseerd op de gemaakte kosten in 2016 en tot en met september 2017. De onderbouwingen bestaan uit een prijs- en hoeveelheid-factor. Indien van toepassing worden kosten voor 2018 als ook voor de volgende jaren ten opzichte van het voorgaande jaar verhoogd met de te verwachte inflatie gebaseerd op de door het CPB verwachte CPI voor 2018 zijnde 1,3%.

Aan grondexploitaties wordt rente toegerekend over de boekwaarde. De toe te rekenen rentekosten worden gebaseerd op de rente die betaald wordt.

De genoemde bedragen in deze begroting zijn exclusief omzetbelasting.

72 73

Paragraaf Tarieven

Het havenbedrijf kent de volgende tarieven:• Zeehavengelden;• Binnenhavengelden;• Kadegelden;• Overige tarieven.

De directie van het Havenbedrijf Moerdijk N.V. stelt het Tarievenreglement 2018 vast. Vervolgens worden de tarieven als Tarievenreglement en Tarieventabel per e-mail en op papier verspreid onder de bedrijven en gepubliceerd op de website.

Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In deze paragraaf wordt ingegaan op de beschikbare en de benodigde weerstands-capaciteit. De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit het eigen vermogen en bedraagt € 97,3 miljoen per 1 januari 2018.

Beschikbareweerstandscapaciteit

Eigen vermogen € 97.265.224

Totaal € 97.265.224

De benodigde weerstandscapaciteit bedraagt € 19,9 miljoen gebaseerd op een update van de risicoanalyse uit de reguliere exploitatie van november 2017. De risicowaarde per risico wordt daarbij bepaald op basis van het mogelijk schadebedrag maal de kans dat het zich zal voordoen.

Benodigdeweerstandscapaciteit

Risicowaarde alle risico’sreguliere exploitatie € 19.938.500

Totaal € 19.938.500

Er zijn 61 risico’s uit de reguliere exploitatie geïdentificeerd. In onderstaand overzicht zijn de 18 risico’s met een risicowaarde groter dan € 100.000 terug te vinden.

74 75

Nr. Categorie Risico Gevolgen Financieel Kans 1) Percentage Kans x

financieel

22 IndustrieterreinSpoor: Toename spoorvervoer van chemische producten / gevaarlijke stoffen.

Infrastructurele aanpassing (spoor verleggen). 10.000.000 3 50% 5.000.000

28 Industrieterrein

Riolering: Noodzakelijke (grote) investeringen om te kunnen blijven voldoen aan de eisen vanuit milieu en veiligheid. Bijvoorbeeld de aanleg van een gescheiden rioolsysteem.

Hogere kosten door grote – niet geplande – investeringen, waarvoor financiering moet worden aangetrokken.

10.000.000 2 25% 2.500.000

24 IndustrieterreinErfpacht: Een pachter kan niet aan zijn verplichtingen voldoen. Bijvoorbeeld in geval van faillissement.

Er moet een voorziening voor oninbaarheid worden getroffen. Dit heeft tevens gevolgen voor de inning van haven- en kadegelden, vergunningen.

5.000.000 3 50% 2.500.000

44Ontwikkelingen (strategie en beleid)

Waarborgregeling kern Moerdijk

In de Havenstrategie 2030 is vastgelegd dat Havenbedrijf garant staat voor 90% van de huizenprijs in Moerdijk indien woningen niet voor deze waarde kunnen worden verkocht. De regeleing geldt tot 2030. Worstcase EUR 13,5 miljoen minus base case EUR 6,9 miljoen (update januari 2017).

6.600.000 2 25% 1.650.000

38Ontwikkelingen (strategie en beleid)

Duurzaamheid: Ontwikkelingen in- of uitbreiding van het haven- en industrieterrein Moerdijk moet passen binnen beleid en regelgeving op het gebied van duurzaamheid. Denk daarbij aan Natura 2000, geluidszonering en regelgeving met betrekking tot uitstoot.

Groei kan hierdoor worden vertraagd of geblokkeerd, wat gevolgen heeft voor de concurrentiepositie van het haven- en industrieterrein. Wanneer bijvoorbeeld regelgeving met betrekking tot geluidszonering wordt aangescherpt, wordt uit te geven grond minder aantrekkelijk. Dit leidt mogelijk tot lagere inkomsten.

5.000.000 2 25% 1.250.000

25 IndustrieterreinErfpacht: Terugkrijgen van vervuilde grond of vervuiling in bestaand gebied.

Extra kosten voor sanering van gronden. 5.000.000 2 25% 1.250.000

36 Industrieterrein Natuur: Een natuurramp of overstroming. Infrastructuur beschadigd. 10.000.000 1 10% 1.000.000

6 HavenStremming: Langdurige stremming van één van de havens.

Het haven- en industrieterrein is niet bereikbaar voor (zee)schepen. Kosten door claims van benadeelden/ bedrijven plus extra kosten voor opheffen stremming. Lagere inkomsten door mislopen havengelden. Dit risico is niet verzekerbaar.

10.000.000 1 10% 1.000.000

11 Haven

Vaarroute: De vaarroute op het Hollandsch Diep – of één van de andere wateren waardoor schepen het haven- en industrieterrein kunnen bereiken – wordt onvoldoende uitgediept.

Misgelopen havengelden. Tevens verslechterde concurrentiepositie / vestigingsklimaat haven- en industrieterrein Moerdijk, waardoor bedrijven besluiten zich niet in Moerdijk te vestigen.

2.000.000 2 25% 500.000

46 BedrijfsvoeringFinanciering: Rabobank of Deutsche Bank maakt gebruik van recht om swap(s) op te zeggen.

De negatieve marktwaarde dient betaald te worden. En er zal opnieuw een financiering inclusief de negatieve marktwaarde afgesloten moeten worden. Inschatting is dat dit een financiele impact heeft van 10% van de negatieve marktwaarde, deze bedraagt op 31/10/2017 € 7,4 miljoen.

740.000 3 50% 370.000

Nr. Categorie Risico Gevolgen Financieel Kans 1) Percentage Kans x

financieel

45 BedrijfsvoeringFinanciering: Rentestijgingen op de kapitaalmarkt.

Lenen van gelden wordt duurder. 1.200.000 2 25% 300.000

26 IndustrieterreinNog niet uitgegeven terreinen, terreininrichting en kade: Te hoge boekwaarde.

Er moet afgeboekt worden op de boekwaarde van nog niet uitgegeven terreinen, terreininrichting en kade. Inschatting is een risisco van 10% van de totale boekwaarde van nog niet uitgegeven gronden, terreininrichting en kade (excl LPM gronden is BW per 1/1/2017 € 28,4 miljoen (€ 61,7- € 33,3)).

2.840.000 1 10% 284.000

54 Bedrijfsvoering

Verzekeringen: Jaarlijks wordt de verzekeringsportefeuille doorgelicht. Naar aanleiding daarvan zijn enkele verzekeringen geactualiseerd. Enkele risico’s zijn (bewust) niet verzekerd, of kunnen niet worden verzekerd.

Extra directe en indirecte kosten bij incidenten. Dit risico wordt beheerst door een jaarlijkse evaluatie van de verzekeringsportefeuille.

2.500.000 1 10% 250.000

14 HavenTarieven: Tariefsverhoging dienstverleners, zoals loodsen en sleepboten.

Verslechterende concurrentiepositie. Dit risico is slecht beheersbaar, er kan geen invloed op worden uitgeoefend.

500.000 3 50% 250.000

9 Haven Baggeren: Achterstand in baggerwerkzaamheden.

Claims van bedrijven voor geleden schade en extra kosten voor (versneld) uitvoeren van baggerwerkzaamheden.

1.000.000 2 25% 250.000

5 Haven

Ongeval: Schade aan schepen als gevolg van ongevallen, eventueel veroorzaakt door instructies vanuit Havenbedrijf.

Ongeluk leidt tot stremming van de haven, schade aan schepen en/of kades, bedrijfsschade voor omliggende bedrijven. Dit risico is niet verzekerbaar.

2.500.000 1 10% 250.000

1 Haven

Concurrentiepositie: Het Havenbedrijf heeft – naast samenwerking op onderdelen – ook te maken met concurrentie met de Haven van Rotterdam en Antwerpen.

Een verslechterde concurrentiepositie heeft gevolgen voor de hoeveelheid overslag in de haven, havengelden en het aantrekken van nieuwe bedrijven. Inschatting is een risisco van 10% van de totale opbrengst havengeld (begroting 2018: € 5,2 miljoen).

520.000 2 25% 130.000

59 Bedrijfsvoering

Cyber crime: Het hacken of van buitenaf beschadigen, gijzelen of stelen van bestanden en/of systemen van het Havenbedrijf.

Verlies van data en/of imagoschade. In 2018 zal two step authenticatie ingevoerd worden. Los daarvan heeft het Havenbedrijf zichzelf verzekerd tegen schade als gevolg van datalekken en/of hacks.

500.000 2 25% 125.000

De risico’s uit de grondexploitatie Industrial Park Moerdijk (IPM) worden afgedekt uit de positieve netto contante waarde van IPM.

Het risicobeleid is erop gericht om zicht te houden op de risico’s die het havenbedrijf loopt, om de kans dat risico’s zich voordoen zo klein mogelijk te houden en om ervoor te zorgen dat, als een risico zich voordoet, dat opgevangen kan worden.

76 77

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederenHet havenbedrijf beheert de volgende kapitaalgoederen:

• Natte infrastructuur;• Wegen (inclusief groen en wegmeubilair);• Riolering (inclusief gemalen);• Gebouwen;• Observatie- en beveiligingsvoorzieningen.

Het onderhoud van deze kapitaalgoederen en de financiële verwerking hiervan is geba-seerd op de volgende uitgangspunten:

Natte infrastructuur Op basis van de gesloten overeenkomst met de Rijksvaarwegbeheerder voor onderhoud aan de vaarweg, resteert voor het havenbedrijf het onderhoud van de insteekhavens en de binnen het beheergebied vallende strook aan het Zuid-Hollandsch Diep tot en met de omgeving van Shell. Dit onderhoud bestaat uit het op diepte houden van de haven (baggeren) en het onderhoud aan eigendommen van het havenbedrijf waarvan het onderhoud niet aan derden is doorgelegd.

Conform het beheerproces kapitaalgoederen worden hier periodiek beheerplannen voor opgesteld. Voor de natte infrastructuur zijn dit het baggerplan en beheerplan nat. In deze plannen wordt 20 jaar vooruit gekeken (detail voor de eerste 5 jaar en gemid-deld voor de daarop volgende 15 jaar). Uit deze doorrekening volgt de jaarlijkse dotatie. Voor 2018 is deze vastgesteld op € 386.000 voor de natte infrastructuur en € 353.000 voor baggerwerken.

Onderhoud Wegen (inclusief groen en wegmeubilair)Alle wegen en fietspaden zijn opgenomen in een beheerplan wegbeheer. Uitgangspunt is het functionele gebruik van de verschillende wegen. Naast het feit dat op sommige wegen een intensief verkeersgebruik plaatsvindt, is ook het relatief hoge aanbod van vrachtverkeer van invloed op een versnelde slijtage. Om dit goed inzichtelijk te krijgen worden periodiek inspecties uitgevoerd. Voor klein onderhoud (kleine reparaties en vervangingen) zijn de eerdergenoemde inspecties de basis. Door dit kleine onderhoud kan de levensduur van wegen verlengd worden zonder dat er sprake is van achterstallig onderhoud.

Op basis van de planningen van het wegbeheersysteem worden uitgangspunten bepaald en klein en groot onderhoud doelmatig uitgevoerd. Klein onderhoud maakt onderdeel uit van het stabiel beheer (overeenkomst voor dagelijks operationeel beheer en onderhoud) en groot onderhoud blijft voor rekening en risico van het havenbedrijf. De juiste verhouding van klein en groot onderhoud wordt bewaakt.

Voor de begroting 2018 wordt op basis van het Beheerplan wegbeheer € 715.000 gedoteerd.

Onderhoud Riolering (inclusief gemalen)Het rioleringssysteem omvat 9 gemalen, een verzamelkelder, persleidingen en een vrijverval riool.

De wettelijke zorgplicht voor de riolering ligt bij de gemeente Moerdijk. De invulling van deze zorgplicht wordt uitgevoerd door het havenbedrijf. Hiervoor is een overeenkomst van opdracht met de gemeente opgesteld (inclusief roadmap riolering).

Op basis van deze kaders is het beheerplan riolering geactualiseerd. De exacte werk-zaamheden voor 2017 en dotaties komen voort uit dit plan. Voor de begroting 2018 wordt op basis van het Beheerplan riolering € 978.000 gedoteerd.

Onderhoud GebouwenHet havenbedrijf is gehuisvest in één kantoorgebouw (Plaza 3 te Moerdijk). Dit pand is in juli 1999 in gebruik genomen. In 2005 is op de begane grond een uitbouw gere-aliseerd conform normering voor Particuliere Alarm Centrales (PAC). In 2010 is een uitbouw van de tweede verdieping gerealiseerd. In 2016 en 2017 zijn werkzaamheden uitgevoerd die voortkomen uit (groot)onderhoudsbehoefte. In deze ingrijpende onder-houdsnoodzaak is restyling van het kantoor meegenomen. Dit mede in het licht van de verzelfstandiging van havenschap naar havenbedrijf. Ook is een vergaderzaal gesplitst, omdat er een groeiende behoefte is aan meer vergaderzalen. Investeringen die hiermee gemoeid zijn, worden afgeschreven in de exploitatie.

Onderhoud Observatie- en beveiligingsvoorzieningen Voor het onderhoud aan de observatie- en beveiligingsvoorzieningen is een meerjaren-contract afgesloten.

78 79

Paragraaf Financiering en treasury

Algemene ontwikkelingen rentebeleidHet herstel van de wereldeconomie zal naar verwachting in 2018 doorzetten onder invloed van de aantrekkende wereldhandel. De korte rentetarieven zullen laag blijven, maar de lange rentetarieven zullen onder invloed van het gematigde economische herstel naar verwachting wat gaan oplopen.

Financieringsbehoefte en -positiePer 1 januari van het begrotingsjaar zal het beschikbare werkkapitaal naar verwachting ca. € 75.000 bedragen. Dit bedrag is nodig om een adequaat en flexibel financieringsbe-leid te kunnen voeren. Voor een specificatie hiervan wordt verwezen naar de paragraaf Financiële positie en meerjarenperspectief.

Lening o/g GR/BVO Havenschap Moerdijk Bedrag (x € 1miljoen)

Inbreng vanuit Havenschap Moerdijk 133,4

Nieuwe leningen 8,7

Reguliere aflossingen 0,4

Vervroegde aflossingen 0

Renteaanpassing (oud percentage) 0

Renteaanpassing (nieuw percentage) 0

Stand per 31 december 2018 141,7

De nieuwe lening zal worden aangegaan met de gemeenschappelijke regeling be-drijfsvoeringsorganisatie Havenschap Moerdijk (de GR, thans enig aandeelhouder in Havenbedrijf Moerdijk N.V. (de NV)). In een kredietovereenkomst tussen de GR en de NV is opgenomen dat het de NV is gehouden er voor zorg te dragen dat de GR te allen tijde aan haar verplichtingen uit hoofde van de financieringsinstrumenten kan voldoen, voor zover deze financieringsinstrumenten zijn benut om krediet aan de NV te verstrek-ken.

Conform de kredietovereenkomst dient de NV jaarlijkse een garantiepremie ter grootte van € 300.000 aan de GR te betalen.

Rekening-courantVoor lopende betalingen kan gebruik worden gemaakt van de afgesloten rekening-courant overeenkomst:

Rabobank max. faciliteit € 250.000

Tijdelijke belegging beschikbare geldmiddelenOvertollige geldmiddelen blijven op de rekening-courant rekening staan tot dat de financiering met het Havenschap hiermee verlaagd wordt.

Financieringsratio’s

Gezond 2018

ICR (Intrest Coverage Ratio, EBITDA/rentekosten) > 2 2

DEBT/EBITDA < 7 16

Solvabiliteitsratio (EV/TV) > 30% 34%

Rentekosten op jaarbasis € 5.727.000

Gemiddeld rente percentage 4,04%

In bovenstaand overzicht is een aantal ratio’s opgenomen. Het Interest Coverage Ratio zegt hoeveel keer de rente kan worden betaald uit het brutobedrijfsresultaat. De Debt/Ebitda verhouding laat de verhouding zien tussen de langlopende schulden en het bruto bedrijfsresultaat. De solvabiliteitsratio laat de verhouding zien tussen eigen vermogen en totaal vermogen. De rentekosten op jaarbasis geven de verwachte rentekosten op jaarbasis weer en het gemiddeld rentepercentage wordt bepaald door de rentekos-ten op jaarbasis te delen door de schulden op lange termijn. Omdat de lang lopende schulden in verhouding tot het brutobedrijfsresultaat relatief hoog zijn is de Debt/Ebitda hoog. Daardoor is ook de ICR aan de lage kant.

80 81

Paragraaf Bedrijfsvoering

Voor de bedrijfsvoering wordt verwezen naar het programma Bedrijfsvoering. Het programma Bedrijfsvoering bestaat uit de programmaonderdelen Bestuur, Strategie & Public affairs, Juridische zaken, Financiën, Communicatie, Personeel & Organisatie, Informatisering & Automatisering en Facilitaire zaken. Per programmaonderdeel wordt achtereenvolgend ingegaan op de visie, externe invloeden, wat willen we bereiken, wat gaan we doen.

Paragraaf Verbonden Partijen

Het havenbedrijf kent de volgende verbonden partijen:

• SBIM (= Stichting Beveiliging Industrieterrein Moerdijk) is een stichting gevestigd in Moerdijk waar bedrijven die zich vestigen op het haven- en industrie terrein, sinds 1993 verplicht, lid van zijn. In de statuten is onder andere vastgelegd dat de stichting ten doel heeft om een ongestoord gebruik van goederen door de daartoe gerechtigden te bevorderen en bij te dragen aan een veilige werk-omgeving op het haven- en industrieterrein Moerdijk en andere industrie-terreinen in de gemeente Moerdijk. Niet alleen het secretariaat, maar ook de organisatie en uitvoering van de beveiliging van het haven- en industrieterrein Moerdijk is belegd bij het havenbedrijf. Een belangrijk deel van de kosten voor het havenbedrijf worden gedekt uit de contributie van de bedrijven aan de stichting. Het havenbedrijf heeft echter geen financieel belang in de stichting zelf. De opbrengsten over 2016 bedroegen € 545.000 en de kosten bedroegen € 476.000 waarvan € 470.000 afdrachten aan het havenbedrijf. De algemene reserve bedroeg € 170.000 per 31 december 2016.

• SBM (= Stichting Bedrijfsbrandweerzorg Moerdijk) is een stichting gevestigd in Moerdijk waar de bedrijven die zich hebben gevestigd of gaan vestigen, verplicht lid van zijn. Deze verplichting volgt uit de algemene uitgifte- c.q. vestigings-voorwaarden van het havenbedrijf en de statuten van de hiervoor genoemde SBIM. In de statuten van de SBM is onder meer vastgelegd dat de stichting ten doel heeft bedrijfsbrandweerzorg op het haven- en industrieterrein Moerdijk te faciliteren en al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevor-derlijk kan zijn te verrichten. De hoogte van de (financiële) bijdrage is afhankelijk van onder meer de specifieke risico’s van bedrijven, de eigen brandweervoor-zieningen en de bepalingen in de milieu-/omgevingsvergunning van het bedrijf. De stichting wordt bestuurd door vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en het havenbedrijf. De gemeente Moerdijk is juridisch en economisch eigenaar van de brandweerkazerne gelegen binnen het havengebied en betaalt de kosten voor beheer en onderhoud van het pand. Een belangrijk deel van de kosten voor de bedrijfsbrandweerzorg wordt gedekt uit de con tributie van de bedrijven aan de stichting. De opbrengsten over 2016 bedroegen € 868.000, waarvan € 396.000 bijgedragen is door het havenbedrijf. De kosten over 2017 bedroegen € 868.000. Daarmee bedraagt de algemene reserve € 0 per 31 december.

82 83

• Beheer Vlasweg 4 Moerdijk B.V is op 3 juni 2015 opgericht en gevestigd in Moerdijk. In deze 100% dochter van het havenbedrijf is het ernstig vervuilde terrein van Chemiepack ondergebracht. De gronden zullen zo snel mogelijk (eventueel na sanering) weer worden uitgegeven. Het havenbedrijf heeft de gronden tegen de verkrijgingsprijs (€ 1,-) ingebracht. Verder hebben de overige betrokken overheden in de zaak Chemiepack het havenbedrijf gevrijwaard voor kosten die het havenbedrijf direct of indirect maakt voor het beheren van het ernstig vervuilde terrein.

Paragraaf Grondbeleid

Het grondbeleid kent de volgende doelstellingen:

• Het genereren van inkomsten uit bezit;• Het havenbedrijf gaat voor uitgifte van gronden in erfpacht (en eventueel huur);• Bij gronduitgiften hanteert het havenbedrijf marktconforme prijzen;• Bij uitgifte van (aan water liggende) percelen streeft het havenbedrijf maximali-

satie van inkomsten uit haven- en kadegelden na;• Waar nodig en mogelijk worden percelen teruggekocht en na eventuele

verbetering (opnieuw) uitgegeven in erfpacht;• Voorwaardenscheppend als het gaat om het verkrijgen van de benodigde

milieugebruiksruimte;• Bedrijven op de juiste plek accommoderen.

Hieronder volgen twee tabellen. In de eerste tabel zijn de verwachte uitgiften van nog uit te geven gronden, terreininrichting en kade per m2 en tegen boekwaarde opge-nomen. In de tweede tabel zijn de verwachte uitgiften van de grondexploitatie IPM (Industrial Park Moerdijk) per m2 en tegen boekwaarde terug te vinden.

Nog uit te geven 2018 2019 2020 2021 2022Totaal

2018-2022

Uitgiften in m2 30.217 37.895 122.477 10.736 10.736 212.059

Uitgiften tegen boekwaarde € 5.448 € 6.002 € 15.617 € 660 € 660 € 28.387

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)

Grondexploitatie IPM 2018 2019 2020 2021 2022Totaal

2018-2022

Uitgfiten in m2 78.640 104.230 84.293 87.635 61.635 416.433

Uitgiften tegen boekwaarde € 9.786 € 12.970 € 10.489 € 10.905 € 7.670 € 51.821

Kosten incl. rente 6.425 7.353 7.058 6.591 4.216 € 31.642

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)

84 85

Het is de verwachting dat in 2018 in totaal circa 109.000 m2 in erfpacht uitgegeven zal worden. Uitgiftes in reguliere erfpacht/huur worden tegen boekwaarde/kostprijs verwerkt.Het is de verwachting dat er in 2018 voor € 6.425.000 aan kosten ten laste van de grondexploitatie IPM gemaakt zullen worden Deze kosten bestaan voornamelijk uit de kosten van het bouwrijp maken van gronden en rentekosten.Er is nog geen grondexploitatie geopend voor het LPM (Logistiek Park Moerdijk), omdat het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) nog niet onherroepelijk is. Dit PIP is thans ter behandeling voorgelegd bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

86 87

BIJLAGE 1: Wat gaat het kosten per programma

Programma Commerciële exploitatie

Programma Commerciële exploitatieRealisatie

2016Begroting

2017Begroting

2018

Opbrengsten nat 7.861 8.409 8.829

Opbrengsten droog 6.880 6.957 7.624

Kosten nat -11 -84 -366

Kosten droog -240 -188 -424

Totaal Programma Commerciële exploitatie 14.490 15.094 15.663

Alle bedragen x 1.000 euro (€ )

Opbrengsten natIn 2018 stijgen de opbrengsten nat met € 967.000 ten opzichte van de realisatie 2016 en met € 420.000 ten opzichte van de begroting 2017. De stijging in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 komt door € 838.000 meer opbrengsten havengelden in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 en € 463.000 ten opzichte van de begroting 2017, door meer scheepsbezoeken en indexering. Daarnaast is de verwachting dat de erfpacht-opbrengsten met € 162.000 zullen toenemen ten opzichte van realisatie 2016, door indexering en uitgiften die in 2017 zijn gerealiseerd.

Opbrengsten nat Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Zeehavengeld 2.980.820 3.311.188 3.762.231

Zeehavengeld garanties 63.994 95.156 99.703

Totaal zeehavengeld 3.044.814 3.406.344 3.861.934

Havengeld binnenvaart 1.324.206 1.363.143 1.370.921

Totaal havengeld binnenvaart 1.324.206 1.363.143 1.370.921

Totaal havengeld 4.369.020 4.769.487 5.232.855

Kadegeld 1.441.012 1.510.767 1.453.662

Erfpacht opbrengsten kades en terrein 1.082.230 1.191.644 1.202.086

Verhuur opbrengsten kades en terrein 927.272 936.938 939.929

Overige opbrengsten 0 0 0

Totaal 7.819.534 8.408.836 8.828.532

Opbrengsten droogDe opbrengsten droog stijgen in het begrotingsjaar 2018 met respectievelijk € 744.000 ten opzichte van de realisatie 2016 en met € 667.000 ten opzichte van de begroting 2017. De redenen hiervoor zijn enerzijds indexering en anderzijds uitgiften die in 2017 zijn gedaan.

Opbrengsten droog Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Erfpachtopbrengsten terrein 6.645.146 6.857.410 7.420.646

Verhuur opbrengsten terrein 209.342 81.071 196.049

Overige huuropbrengsten 18.203 18.720

Overige opbrengsten 7.060 0 7.195

Totaal 6.879.751 6.957.201 7.623.890

Kosten natDe kosten nat stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 355.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 282.000 door meer kosten voor het aantrekken van nieuwe lading per spoor, uitbreiding van extended gate en bijdrage aan empty depot. Kosten droogDe kosten droog stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 184.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 235.000 door OZB- kosten voor nog niet uitgegeven gronden die in 2016 en in de begroting 2017 nog voor rekening van het programma Infrastructuur en Beheer kwamen, kosten voor vervolg van het TNO-programma Haven van de toekomst, maar minder algemene advieskosten.

88 89

Programma Ruimtelijke ontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid

Programma Ruimtelijke ontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid Realisatie 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Opbrengsten 85 86 157

Kosten -309 -240 -537

Totaal Programma Ruimtelijke ontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid -224 -153 -380

De opbrengsten stijgen in 2018 met € 72.000 ten opzichte van de realisatie 2016 en met € 70.000 ten opzichte van de begroting 2017. De stijging van de opbrengsten in 2018 komt door de verwachte bijdrage in het opstarten van het Energieprogramma Moerdijk 2021.

De kosten stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 228.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 297.000. De stijging van de kosten in 2018 komt door het opstarten van het Energieprogramma Moerdijk 2021, uitvoeren van een haalbaarheidsstudie Solarpark, behalen van BREEAM-certificaat voor het haven- en industrieterrein Moerdijk.

Programma Veiligheid & Havenmeester

Programma Veiligheid & Havenmeester Realisatie 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Opbrengsten 496 470 531

Kosten -1.465 -1.456 -1.678

Totaal Programma Veiligheid & Havenmeester -969 -986 -1.147

In 2018 stijgen de opbrengsten ten opzichte van de realisatie 2016 met € 35.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 61.000. De stijging wordt veroorzaakt door toename van de bijdrage van de SBIM voor de collectieve beveiliging.

De kosten stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 213.000 en ten opzichte van de begroting 2016 met € 222.000. De stijging komt doordat de kosten voor de collectieve beveiliging in toenemen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 en begroting 2017.

90 91

Programma Infrastructuur en Beheer

Programma Infrastructuur en Beheer Realisatie 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Opbrengsten nat 272 243 243

Opbrengsten droog 2.458 2.247 2.290

Kosten Beheer nat -1.273 -1.544 -2.112

Kosten Beheer droog -4.098 -5.018 -3.942

Totaal Programma Infrastructuur en Beheer -2.641 -4.072 -3.521

Opbrengsten natDe opbrengsten nat dalen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 29.000 en blijven gelijk ten opzichte van de begroting 2017. In de cijfers 2016 zit een inhaalslag vergunningsrechten nat over voorgaande jaren.

Opbrengsten droogDe opbrengsten droog dalen ten opzichte van de realisatie 2016 met € 168.000 en stijgen ten opzichte van de begroting 2017 met € 43.000. De daling ten opzichte van de realisatie 2016 komt doordat de rioolheffing in 2016 hoger uitkwam dan de kosten die jaarlijks gemaakt worden voor het riool. De stijging ten opzichte van de begroting 2017 komt doordat er meer vergoedingrechten, spoorlijngebruik en overige opbrengsten verwacht worden in 2018.

Opbrengsten droog Rekening 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Vergunningrechten 535.873 511.000 526.000

Huuropbrengst stoomleiding 59.288 59.918 60.408

Spoorlijngebruik 458.869 454.414 460.995

Bijdrage riolering 6.734 6.911 6.829

Rioolheffing 1.375.603 1.214.050 1.214.050

Overige huuropbrengsten 128 22 130

Overige opbrengsten 21.178 878 21.582

Totaal 2.457.673 2.247.193 2.289.994

Kosten beheer natIn 2018 stijgen de kosten nat ten opzichte van de realisatie 2016 met € 840.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 569.000. Ten opzichte van de realisatie 2016 en de begroting 2017 stijgen de kosten door structureel herstel achter een kade, hogere dotatie aan de voorziening nat en hogere afschrijvingskosten (vingerpier) in 2018. In de realisatie 2016 was er geen sprake van een dotatie aan de voorziening baggeren, in de begroting 2017 en 2018 wel.

Kosten beheer droogIn 2018 dalen de kosten droog ten opzichte van de realisatie 2016 met € 156.000 en ten opzichte van de begroting 2017 met € 1.076.000.

In 2018 worden geen kosten uitgegeven ten laste van de reserve ontwikkelingen. In de realisatie 2016 was er sprake van € 743.000 aan kosten die ten laste van de reserve ontwikkelingen kwamen en in de begroting 2017 was er sprake van € 1.317.000. Zonder de kosten die ten laste van de reserve ontwikkelingen komen stijgen de kosten droog in 2018 met € 587.000 ten opzichte van de realisatie 2016 en met € 241.000 ten opzichte van de begroting 2017, met name door de kosten voor het verbeteren van spoor-veiligheid van de overgangen zelf en signing en markering ervan, optimalisatie van het emplacement en lalo en openbare verlichting.

92 93

Programma Bedrijfsvoering

Programma Bedrijfsvoering Realisatie 2016 Begroting 2017 Begroting 2018

Opbrengsten Bestuur en Public Affairs 55 0 -

Opbrengsten Juridische zaken - 1 -

Algemene baten 26 - -

Rente baten 3.190 2.419 2.920

Opbrengsten Communicatie 36 54 29

Opbrengsten Personeel en Organisatie 47 - 3

Opbrengsten Informatisering en Automatisering 0 - -

Opbrengsten Facilitair 0 - 0

Subtotaal opbrengsten 3.354 2.474 2.952

Kosten Bestuur en Public Affairs -717 -317 -524

Kosten Juridische zaken -109 -128 -126

Kosten Financiën -131 -176 -201

Algemene lasten -164 - -

Rente lasten -5.426 -5.952 -6.027

Kosten Communicatie -408 -283 -744

Kosten Personeel en Organisatie -2.658 -2.443 -2.718

Kosten Informatisering en Automatisering -488 -353 -652

Kosten Facilitair -427 -532 -556

Subtotaal kosten -10.528 -10.184 -11.548

Totaal Programma Bedrijfsvoering -7.174 -7.711 -8.595

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)

De opbrengsten van het programma Bedrijfsvoering dalen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 402.000 en stijgen ten opzichte van de begroting 2017 met € 478.000. De daling ten opzichte van de realisatie 2016 komt met name door minder rentetoerekening aan de grondexploitatie IPM (Industrial Park Moerdijk) en diverse bijdragen door deelnemers in 2016. De stijging in 2018 ten opzichte van de begro-ting 2017 komt door meer rentetoerekening aan de grondexploitatie IPM in 2018 ten opzichte van de begroting 2017.

De kosten van het programma Bedrijfsvoering stijgen in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 met € 1.019.000 en stijgen ten opzichte van de begroting 2017 met € 1.363.000. De stijging van de kosten in 2018 ten opzichte van de realisatie 2016 wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• € 193.000 minder kosten bestuur en public affairs doordat er geen kosten gemaakt worden voor verzelfstandiging in 2018;

• € 70.000 meer kosten financiën voor het voor het eerst doen van aangifte vpb (over 2017) en meer kosten accountant;

• Geen algemene lasten in 2018, terwijl deze zich in 2016 wel hebben voorge-daan (€ 164.000);

• € 601.000 meer rentelasten, doordat er meer geld geleend wordt;• € 337.000 meer kosten communicatie. Het budget voor 2018 voor de

vitaliteitsregeling bedraagt € 427.272,50 (eindsaldo van de vitaliteitsregeling per 31-12-2016 bedraagt € 218.383 plus 5% van de verwachte winst uit de reguliere exploitatie 2017 € 228.900 (5% van 4.578.000) minus 20.010,50 (uitgaven t/m sept) geeft een totaal stand van € 427.272,50). In 2018 worden geen kosten gemaakt voor Moerdijk Nieuws. In 2016 bedroegen deze kosten nog € 46.000 en in 2018 worden € 56.000 minder kosten gemaakt voor de open dag dan in 2016;

• € 60.000 meer kosten personeel en organisatie;• € 164.000 meer kosten informatisering en automatisering. In 2018 wordt de

hardware vervangen en stappen we over naar Office 365, wordt het archief van 1993 t/m 2016 gereed gemaakt voor overdracht aan het BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum) en wordt het digitaal DMS (Document Management Systeem) uitgerold;

• € 129.000 meer kosten facilitaire zaken door meer afschrijvingskosten, meer leasekosten kopieermachines, maar minder onderhoudskosten.

De kosten van het programma Bedrijfsvoering stijgen ten opzichte van de begroting 2017 met € 1.363.000. De stijging van de kosten in 2018 ten opzichte van de begroting 2017 wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• € 207.000 meer kosten bestuur en public affairs voor uitvoering Havenstrategie Moerdijk 2030;

94 95

• € 25.000 meer kosten financiën voor het voor het eerst doen van aangifte vpb (over 2017) en meer kosten accountant;

• € 74.000 meer rentelasten, doordat er meer geld geleend wordt;• € 461.000 meer kosten communicatie:

- Het budget voor 2018 voor de vitaliteitsregeling bedraagt € 427.272,50 (eindsaldo van de vitaliteitsregeling per 31-12-2016 bedraagt € 218.383 plus 5% van de verwachte winst uit de reguliere exploitatie 2017 € 228.900 (5% van 4.578.000) minus 20.010,50 (uitgaven t/m sept) geeft een totaal stand van € 427.272,50);

- In 2018 worden geen kosten gemaakt voor Moerdijk Nieuws, in begroting 2017 bedroegen deze kosten nog € 56.000;

- In 2018 worden € 150.000 kosten gemaakt voor de open dag, in 2017 zijn hier geen kosten voor gemaakt;

• € 275.000 meer kosten personeel en organisatie, omdat de kosten in de begroting 2017 te laag ingeschat waren;

• € 299.000 meer kosten informatisering en automatisering, omdat de kosten in de begroting 2017 te laag ingeschat waren. In 2018 wordt de hardware ver vangen en stappen we over naar Office 365, wordt het archief van 1993 t/m 2016 gereed gemaakt voor overdracht aan het BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum) en wordt het digitaal DMS (Document Management Systeem) uitgerold;

• € 24.000 meer kosten facilitaire zaken door meer afschrijvingskosten, minder diverse kosten.

BIJLAGE 2: Investeringsplan 2018 en verder

Totaal 2018 2019 2020 2021 2022 Na 2022

Uitgaven (groot onderhoud) ten laste van voorzieningen

Waarborgregeling kern Moerdijk Base Case te voldoen in 2030 € 6.900 € - € 6.900

Aankoop een woning Roodevaart e.o. en overige kosten € 425 € 425

Riolering € 6.230 € 2.330 € 1.050 € 850 € 550 € 1.450 € -

Infra droog € 2.825 € 900 € 1.025 € 300 € 300 € 300 € -

Infra nat € 2.055 € 1.130 € 150 € 175 € 250 € 350 € -

Baggeren € 1.540 € 360 € 340 € 340 € 250 € 250 € -

Totaal uitgaven (groot onderhoud) ten laste van voorzieningen € 19.975 € 4.720 € 2.565 € 1.665 € 1.350 € 2.775 € 6.900

Uitgaven waarop afgeschreven zal worden

Herinrichting buitenruimte kantoor € 130 € 130

Nieuwe telefooncentrale € 75 € 75

Ict hardware en implementatie € 206 € 206

Beveiligingsapp, Security Management Syst en Automatic Numberplate Recognition € 2.169 € 2.169

Totaal uitgaven waarop afgeschreven zal worden € 2.580 € 2.580 € - € - € - € - € -

Uitgaven die na winstbestemming ten laste van bestemmingsreserve komen

Vitaliteitsregeling € 427 € 427

Structureel herstel achter een kade € 990 € 495 € 495

Spoorcapaciteit en -veiligheid tot € 35,6 mln waarvan € 12,3 mln HbM en € 23,3 mln anderen € 12.213 € 600 € 1.867 € 200 € - € - € 9.546

ICT ontwikkelingen € 1.500 € 1.500

Totaal uitgaven die na winstbestemming ten laste van bestemmingsreserve komen € 15.130 € 1.522 € 2.362 € 200 € - € - € 11.046

Totaal uitgaven investeringsplan HbM 2018 en verder € 37.685 € 8.822 € 4.927 € 1.865 € 1.350 € 2.775 € 17.946

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)

9796

BIJLAGE 3: Liquiditeitsplanning

Hieronder volgt de liquiditeitsplanning van Havenbedrijf Moerdijk NV voor 2018.

Deze liquiditeitsplanning bestaat uit kasstromen die volgen uit operationele activiteiten, zoals het innen van havengelden, het betalen van salarissen, kasstromen die volgen uit investeringen, met name bouwrijpmaakkosten Industrial Park Moerdijk, en financie-ringskasstromen. Met deze laatste worden de operationele kasstromen en investerings-kasstromen betaald.

In deze liquiditeitsplanning is geen rekening gehouden met het LPM (Logistiek Park Moerdijk), omdat het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) nog niet onherroepelijk is. Dit PIP is thans ter behandeling voorgelegd bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

2017 2018 2019 2020 2021 2022

Operationele kasstroom

Operationele kasstroom 3.705 1.054 2.447 5.695 6.383 4.857

Totale operationele kasstroom 3.705 1.054 2.447 5.695 6.383 4.857

Investeringskasstroom

Investeringskasstroom -6.284 -8.874 -7.353 -7.058 -6.591 -4.215

Totale investeringskasstroom -6.284 -8.874 -7.353 -7.058 -6.591 -4.215

Financieringskasstroom

Financieringskasstroom 2.279 7.820 4.906 1.363 208 -642

Totale financieringskasstroom 2.279 7.820 4.906 1.363 208 -642

Totale kasstroom -300 0 0 0 0 0

Alle bedragen x 1.000 Euro (€)