1

HET POLDERHUIS In de Haarlemsche Courant van 13 November 1922 schrijft de Amsterdamsche correspondent:

“Zoo heeft Amster-dam, dat voor een kleine honderd jaar nog lag in een groe-nen gordel van welig begroeide wallen, en onmiddellijk buiten de stadsbebouwing toch wel rijk was aan bekoorlijke landelijke plekjes met genoeg-lijke uitspanningen en theeschenkerijen onder vertrouwelijk ruischende olmen en hoog opgaande iepen, a1 lang het laatste van dien rijkdom aan zijn expansie-zucht ten of-fer moeten brengen. Nog steeds enkele, heel enkele, in de stadomgeving volkomen gedenatureerde overblijfselen houden de herinnering er aan levendig. Door de speling van het één of andere toeval zijn ze tot dusverre

den dans ontsprongen. We denken aan den mooien tuin van Schinkelhaven, aan wat er nog gebleven is van de buitens der patriciërs in de zeventiende eeuw in de Watergraaf-smeer, aan de plantsoenen bij de Raampoort en de Wil-

lemspoort. Maar vooral omdat het wel het meest karakteristieke overblijfsel uit dien tijd is, aan het oude Polder huis met zijn miniatuurstukje bosch van een groepje oude boomen, dat aan de Stadhouderskade naast het Rijksmuseum door toedoen van ik weet niet welken bescherm-engel het bestaan tot dusverre heeft weten te rekken. Wel is het gansch en a1 gedena-tureerd tot een gewoon stadskroegje, wel doet het oude, houten ca-vaille met zijn vergaan hekje hier al heel zon-

derling aan, verloren als het er staat naast het majesteitelijk Rijksmuseum en aan de breede Stadhouderskade, welke al jarenlang tot Amsterdam’s drukste verkeerswegen behoort.

2

Maar toch is er nog altijd geen al te sterke verbeelding voor noodig om zich de oude, landelijke omgeving te denken, waarin het met zijn naiëf aandoend theekoepeltje wel een paar eeuwen lang zoo wondermooi moet hebben gepast: de omgeving van de vroe-gere Boerenwetering (tegenwoordig Ruy-sdaelkade), die zich slingerde tusschen de weilanden en de groen-tetuintjes. Nog altijd heeft het daarom voor veel Amsterdammers, meer nog voor vreem-delingen, maar vooral voor schilders en voor etsers, een bijzondere bekoring waartoe niet weinig bijdraagt de reusachtige, reeds lang op non-activiteit ge-stelde overtoom met zijn hooge ijzeren ra-deren, waarover vroe-ger de groenteschuitjes gesleept werden van de op polderpeil liggende wetering in de op stadspeil liggende Singelgracht”.“Maar eindelijk zal ook het aloude Polderhuis, dat zich met merkwaardige taaiheid, als een zonderlinge anachronisme

midden in de wereldstad heeft weten te handhaven, aan den alverslindenden stadsuitleg ten offer vallen. Nog een jaar ten hoogste is het gegund. Dan komen .de houthak-kers het “bosch”, och arm! vellen en de sloopers het oude

schilderachtige krot op-ruimen. Geen twee da-gen werk zullen ze er mede hebben! En dan wordt ook hier de toe-stand akelig-prozaisch ‘genormaliseerd’, zeer terecht: de grond wordt opgehoogd en bestraat, overtoom en schut-sluis verdwijnen, in de plaats zal er komen een nieuw overpomp-station voor de rio-leering, hetwelk zich ,,aesthetisch aan de omgeving ‘zal aanpas-sen’. Niemand zal er de noodzakelijkheid van betwisten, nog minder zal iemand zich door

verzet belachelijk maken. Als men maar niet wil beweren, dat het ‘dear old’ Polderhuis, a1 vie1 het er nog zoo uit den toon, eenigen aesthetischen aanstoot gaf!“Zoo verdwijnt het laatste beetje mooie omgeving van Am-

3

sterdam de laatste jaren in steeds vcrsnellend tempo. Zoo wil het de stadsuitbreiding. De troostelooze zandvlakte wordt bij den dag grooter; ze heeft reeds de volks tuintjes van het lieflijke Hofwijck achter de Rustenburgerstraat ge-heel ingesloten, en zal ze spoedig geheel ver-zwolgen hebben. De zandtreintjes doen hun werk ijverig, onver-moeid, gestadig, van des morgens vroeg tot den laten avond. Ook reeds verdwenen, be-dolven onder de zand-massa’s, is de helft van den Noordelijken Wan-delweg, tusschen den Amstel en den Amstel-veensche weg. Slechts enkele jaren geleden heeft de gemeente de-zen weg met groote kosten aangelegd. Het was een wandeling, door de Amsterdam-mers buitengewoon op prijs gesteld, vooral nu de jonge populieren en wilgen, die aan weerskanten de beplanting vormden, a1 zoo aardig en voordeelig opschoten en menigschaduwrijk rustplekje op

de bermen boden. En reeds strekt de dorre zandvlakte zich hier en daar uit tot aan den rand van den tweeden breede-ren Wandelweg, ten Zuiden daarvan twee jaar later aange-legd, zoodra het gemeentebestuur het besef kreeg dat dien

eersten wandelweg slechts een kortstondi-ge bestaan beschoren zoude zijn. Ook die zal het wel niet lang meer maken, wat te, meer te betreuren is omdat de, Amstel tot voor-bij de begraafplaats Zorgvlied .door de industriën welke zich aan weerskanten:. ge-vestigd hebben en door de ophoogingswoede welke zich bot viert langs haar boorden, al-lang haar bekoring van mooie wandeling ver-loren heeft. Evenals trouwens aan de ande-re zijde van de stad de Amstelveensche weg,

welken de zware, bolderende autogevaarten van scherp-concurreeren de motor-busondernemingen permanent stuk rijden en onbegaanbaar maken”.

T h e o B a k k e r ’ s D o m e i n} naar website

○ = elders in de lijst ook al genoemd * = ondersteunend artikel van andere auteurDe topografische bijzonderheden van Amsterdams ontwikkelingMiddeleeuws Amsterdam● Decope-ontginningvanAmstelland● PoerteendeVrihedevanAmstelredamme● Deeerste300jaarinhetbestaanvanAmsterdam● StadspoortenopdeNieuwendijk● IsdeNieuwezijdswelgegraven?● DekopvandeNieuwendijk,een14e-eeuwsestadsuitbreiding● DeBoerenweteringenzijnloopdoorAmsterdam● HoeoudishetDamrakalskadelangsdeAmstel?● MiddeleeuwsekloostersvanAmsterdam● HetSintAnthoniusgasthuis(Leprozenhuis)* HetLeprozenhuisteAmsterdam,I.H.vanEeghen1955● HetKartuizerkloosterSintAndriesterZaligerHaven● IndenUuterstenNessebiderAmstel;Binnengasthuis● DemetamorfosevandiePlaetsetotdeDam● Amsterdam,vanHeren,vanbisschoppenenvangraven● Amsterdam,vanHoekenenKabeljauwen● Pacificatie,Satisfactie&Alteratie● HetPapeneilandAmsterdams nijverheid, handel en transport● MarktenvanAmsterdam(locatiesdoordeeeuwengevolgd)* BotermarktenKaasplein,Dr.A.Halberstadt1910● Beurtvaarders,trekschuitenenoverzetveren● MiddeleeuwsebierbrouwerijeninAmsterdam● Vroegeindustriegebieden:Stadsrietlanden,Zaagmolensloot,

Mennonietensloot,Overtoomsevaart,KwakerspoelenZaag-molenbuurt

* MolensinStadsrietlanden,Mr.J.H.vandenHoekOstende* HeteindevandekorenmolensopdebolwerkenaandeSin-

gelgracht,Mr.J.H.vandenHoekOstende,1972* PrecarioenWindgeld,Mr.J.H.vandenHoekOstende,1969● GeschiedenisvanRederijJ.H.Bergmann● GeschiedenisvanRederijBoekel● GeschiedenisvanhetLeidsepleinenHirsch&Cie● DegeschiedenisvandeHaarlemsetram(NZH)● De geschiedenis van de Waterlandse tram (NHTM)● Straattypenenstandwerkers● Straathandel

● Stadschroniqueursinde17een18eeeuw● TopografischetekenaarsinAmsterdam● TopografischefotografeninAmsterdam● Amsterdamsearchitecten● Wereldtentoonstellingvan1883● Casino,MusisSacrumenHuizeBob● BrouwerijDeHooiberg&DiePortvanCleve● VanLiesveldscheBijbeltotBeursplein5:BibleHotelAmsterdam havenstad● Zeehaveninbeweging,metdeLastage,Rapenburg,Marken

enUilenburg,hetWaalseilandendeOostelijkeeilandenKat-tenburg,WittenburgenOostenburg

○ WestelijkeeilandenBickers-,Prinsen-&Realeneiland* OpkomstderAmsterdamsehaven,W.H.M.deFremery* GeschiedenisAmsterdamsescheepsbouw,Dr.L.vanNierop● VanPetroleumhaventotgrootstebenzinehaventerwereldStadsuitleg 1578-1596● DeEersteenTweedeUitleg1578-1596● Rembrandtplein,metamorfosevaneenonbedoeldplein● Vlooienburg&Zwanenburg● DeHaarlemmerbuurt,verdeeldover2een3eUitleg● DeeersteJoodsegemeentenenhunsynagogenStadsuitleg 1609-1700● DeDerdeenVierdeUitleg1609-1700● DieVerheelinghe;geschiedenisvandeLeidsegracht● DeAmsterdamseschansenbolwerken● DeTrapjesschans,eennijverstukjeSchans● WestelijkeeilandenBickers-,Prinsen-&Realeneiland● Devijfgrotewagenpleinen● HetontstaanvandeJordaan● GangenenhovenvandeJordaan● DevertraagdebebouwingvandeDriehoekstraat● DePlantage,eengeslaagdemislukking● Amstelkerk,noodgebouwmeteeuwigheidswaardeStadsuitleg 1877-1921● Annexaties1877-1921● Stadsontwikkelingendepolitiek

● SpaarndammerbuurtenZeeheldenbuurt● VanSmallePadtotPlanciusstraat● HetMuseumkwartierendeWaskaarsenfabriek● Stads-enGodshuispolder,eenstukjeAmsterdamindepolder● DeDaCostabuurtendeRéveilbeweging,RiaScharn* WesterplantsoenindeZeeheldenbuurt,A.Huyser* Dewetkentgeensteden,Drs.J.P.Janse,1992

(annexatieNieuwer-Amstel)* Dorpsestratenindestad,Ph.Spangenberg1995-1996Amsterdam-Noord● VolewijckslandenenBuiksloterham,deruggegraatvanNoord○ DegeschiedenisvandeWaterlandsetram* IndustrieBuiksloterhamWimHuissen* ENTOSWimHuissen* ELTAWimHuisenVerkeersdoorbraken● Damstraat-Paleisstraat1865-1914● Raadhuisstraat1894-1897● Vijzelstraat1917-1935● Weesperstraat1959-1969;deWibaut-asAmsterdam en het water● AmsterdamsWaterstaat● Raadselachtigewaterwerken● Sluizen,keringenenduikersinAmsterdam● Donkeresluis● Stadsuitlegendeomringendewaterschappenengemeenten● ‘tIJ,vangetijdekreekviawaterwolftotdroogmakerij● VanopenhavenfronttotOpenHavenfront● DevreemdegeschiedenisvandeKostverlorenweteringende

overtoom● AanlooptothetNoordzeekanaal,Amsterdamopz’nsmalst● HoekomtdeMirakelbrugaanz’nnaam?Jaarboeken, enzovoort● Jaarboek2015,50opstellenoverAmsterdamseitems● Jaarboek2016,11opstellen,idem● Jaarboek2017,6opstellen,idem● Indexquizpagina’s2014enlater,kleinereonderwerpen

Bijproblemenmetweergaveinuwbrowseropentuditpdf-bestandinAcrobat(Reader)