P.I. Tchaikovsky: De Notenkraker

“Misschien begin ik nog aan het ballet van De Notenkraker, hoewel ik mij te oud en versleten voel

voor zo’n jeugdig, sprookjesachtig spel van meisjes, elfen en prinsen.”, schreef Tchaikovsky in 1891

aan zijn broer. Uiteindelijk componeerde hij het op 12 dagen tijd en werd het een van zijn

beroemdste werken.

De componist

Pyotr Illych Tchaikovsky leefde in Rusland van 1840 tot 1893. Anders dan de meeste Russische

componisten van zijn tijd, was zijn muziek nogal Westers. Hierdoor staat hij een beetje apart van de

Russische nationale school “de Groep van Vijf”.

Het verhaal

De Notenkraker is een ballet gebaseerd op een sprookje van E.T.A. Hoffmann.

Clara krijgt voor kerstmis van haar peter, Herr Drosselmeyer, zo’n notenkraker cadeau. Het is geen gewone notenkraker. Neen, Peter Drosselmeyer heeft hem zelf gemaakt uit een stuk hout in de vorm van een ventje. Clara is dolgelukkig met haar zelfgemaakte notenkraker. Broer Fritz gooit echter al gauw roet in het eten want hij maakt de notenkraker stuk. Clara stopt haar gebroken notenkraker dan maar in een poppenbedje. ’s Nachts kan Clara niet goed slapen. Als ze zachtjes naar beneden gaat komt ze in een droomwereld terecht. Ze komt oog in oog te staan met een levensgrote muis, gevolgd door een heel muizenleger. Uit alle hoeken van de kamer komen muizen aangerend. Clara roept de hulp in van de tinnen soldaatjes van haar broer Fritz, die ook onmiddellijk tot leven komen. Ook de notenkraker, die een knappe prins blijkt te zijn, trekt mee ten strijde tegen het muizenleger. De overmacht van het muizenleger is echter te groot. De notenkraker en de soldaatjes dreigen ten onder te gaan. Clara slingert haar pantoffel naar het hoofd van de supermuis die bewusteloos op de grond valt. De notenkraker doodt de supermuis en het muizenleger druipt verslagen af. Clara wordt door haar toverprins meegenomen naar een land vol snoepgoed, naar het toverslot van de fee Suikerboon. Snoepjes uit alle landen dansen voor Klaartje en haar prins. De volgende ochtend ontwaakt Clara in haar bed. Heeft ze al die avonturen echt beleefd of was het maar een droom?

De muziek

De Notenkraker bestaat in twee versies: het ballet en de suite. De suite is een verkorte versie die de

componist later zelf heeft gemaakt. De suite bestaat uit drie grote onderdelen:

Kleine ouverture

6 karakterdansen

Bloemenwals

Karakterdansen

Drie van deze karakterdansen verwijzen elk naar een land. Vul de tabel aan. Kies uit: China – Arabië -

Rusland – klarinet en engelse hoorn – fluit en fagot – strijkers en tamboerijn

Land Belangrijkste instrumenten

1

2

3

Bij de dans van de suikerboonfee wordt een celesta gebruikt. Dit instrument ziet eruit als een piano,

maar heeft geen snaren binnenin, maar metalen plaatjes. Daardoor lijkt de klank op die van een

klokkenspel. Vorm: ______________________

Mars

Dans van de rietfluitjes Deze dans beeldt de Deense herderinnen uit. De fluiten imiteren de rietfluitjes van de herderinnen. Vorm: _______________________.

Arabische dans