PI 9(2010)3 Q8 Prostaatinfo Werkversie - wijook.be · omdat vele mannen vroeg of laat kampen met...

VerschijntDriemaandelijks

Sep-Okt-Nov 2010P910655

PROSTAATinfoNieuwsbrief van Wij Ook Belgium vzw September 2010

Face in het Europees parlementOver prostaatkanker: Gezichtspunt van de patiënt

Geheime delen (Boekbespreking)

België-BelgiqueP.B. - PP

3500 HasseltCentrum12 / 943

PI 9(2010)3 Q8_Prostaatinfo Werkversie 8/09/10 14:46 Pagina 1

Prostaat HistoScanning™

Visuele geruststelling voor de besluitvorming

Prostaat HistoScanning™ is een baanbrekende,

op ultrasound gebaseerde applicatie, die gebruik

maakt van geavanceerde algoritmes voor

weefselkarakterising om de positie en omvang

te visualiseren van gedifferentieerd weefsel,

dat verdacht wordt kwaadaardig te zijn.

Prostaat HistoScanning™ kan worden gebruikt

om de volgende elementen te ondersteunen:

de keuze van de behandeling,

de planning van de individuele behandeling,

de selectie van patiënten voor actieve controle

Klinische studies hebben aangetoond dat de meting van de laesievolumes door middel van

HistoScanning betrouwbaar is, dat alle laesies > 0,2 cc werden geïdentificeerd en dat er geen

onjuiste negatieven waren van > 0,2 cc.1,2

Bezoek onze website www.histoscanning.com en lees meer informatie over HistoScanning™

Braeckman J et al BJUI 2007: Computergestuurde ultrasonografie (HistoScanning): een baanbrekende technologie voor het lokaliseren en karakteriseren van prostaatkanker.

Braeckman J eta l BJUI 2008: De accuraatheid van transrectale ultrasonografie, aangevuld met computergestuurde ultrasonografie voor de detectie van kleine prostaatkankers.

De ontwikkeling van HistoScanning™ wordt ondersteund door het Waals Gewest.


PROSTAATinfo 9(2010)3 p-3

Inhoud van dit nummer3 “3 S-en” na de prostaatkankerdiagnose

Willy Walschaert7 FACE in het EuropeesParlement

Rik Cuypers8 Over prostaatkanker: Gezichtspunt van de patiënt

Louis Denis13 In de schaduw van Kos

Louis Denis15 Kort

Brigitte Dourcy-Belle-Rose16 Boekbesprekingen

Geheime delen [Jan Humblet)The Life and Times of Guillaume Dupuytren

Wanneer de diagnose valt van prostaatkankerzien vele mannen het einde naderen. Buiten detraumatische aandoening kampt deze klier ooknog eens met drie hardnekkige problemen,namelijk de “3 S-en”, zijnde:

1. Samenleven met een prostaatpatiënt. Zodrade diagnose is gesteld, verandert het samenlevenmet partner, zelfs de verhouding met vrienden,kennissen en familie wijzigt; velen spreken zelfsover de periode voor en na…

2. Stilzwijgen. Het woord prostaat wordtstilgezwegen. Al hoewel veel mannen behoeftehebben om over hun problematiek te praten,wordt dit woord met alles wat er rond hangt liefstvermeden en vindt men zelden gehoor.

3. Stigmatisatie van de prostaatpatiënt en devele vooroordelen die hierover de ronde doen.

Deze drie gevallen, namelijk “Samenleven,Stilzwijgen & Stigmatisatie”, had ik graag in hetkort toegelicht omdat wij als mens op diegegevens een enorme impact kunnen hebben, integenstelling tot de “Ziekte van de prostaat” welkewij meestal dienen te ondergaan.

Wanneer wij de mentaliteit en denkwijzekunnen veranderen van vele generaties foutieveen puriteinse gedachten over de prostaat en dezekunnen ombuigen tot een bespreekbaar item, zaldit de patiënt op zowel moreel als lichamelijk vlak,enorm ten goede komen en de drempel tot allemogelijke oplossingen zeker verlagen.

Samenleven

De moeilijkheden bij het samenleven ontstaanomdat vele mannen vroeg of laat kampen met

1777-1835 (Henk Van daele)19 Infostalletje (Wij Ook Antwerpen)20 Bij de foto op de achtercover21 De gezondheidswetgeving uit 2002 kort

toegelicht.Marc Van Hoey

OmslagfotoHet 25ste jubileumcongres van deEAU in Barcelona. Wie niet weetwaar deze foto gemaakt werd heefteen probleem. Zegt Gaudi u iets?Foto © Erik Briers

“3 S-en” na de prostaatkankerdiagnoseWilly Walschaert

prostaatproblemen, zoals een acute of chronischeprostaatinfectie (prostatitis), een goedaardigeprostaatvergroting, of prostaatkanker.

Door de moderne geneeskunde kunnen dieaandoeningen degelijk worden behandeld. Maardie prostaatziekten, alsook hun medischetherapieën, gaan dikwijls gepaard met allerhandeonaangename nevenverschijnselen.

Denken we aan moeilijkheden bij plassen,erectieproblemen, pijn in alle vormen,vermindering van libido, impotentie ofincontinentie.

Het zelfbeeld van de patiënt, met één ofenkele van deze ongewenste verschijnselen, krijgtdan een flinke knauw, hetgeen zich kan uiten invermoeidheid, angsten, vermijdingsdrang,lusteloosheid en zich bewust worden van eenveranderd lichaam, waardoor zijn zelfbeeld dientaangepast en/of mee te evolueren met de nieuwesituatie.

Dan komt er een moeilijke periode, want zoalsalle mannen en vrouwen verlangen naar warmteen intimiteit, en wat bij partners een extra vormkrijgt in de seksuele beleving, kan dit bijprostaatklachten soms voor problemen zorgen. Ditlaatste vraagt tussen partners openheid enbespreekbaarheid rond verlieservaring, behoeftenen verlangens, om het samenleven toch nog zooptimaal mogelijk te maken.

In moeilijke situaties is het zeer belangrijk datpartners op elkaar kunnen steunen en vertrouwen

Vervolg pagina 6


PROSTAATinfoNieuwsbrief Wij Ook Belgium

Hoofdredacteur/editorErik Briers [[email protected]]

RedactievoorzitterHenk Van daeleRedactieledenDr. Filip Ameye (Voorzitter BelgianAssociation of Urology BAU)Dr. Johan Braeckman (Secretariswetenschappelijke comité BVU)Jef CoolsDr. Alberto Costa (Directeur EuropeseSchool voor Oncologie)Luc DecroosLouis Denis (Directeur OCA)Brigitte Dourcy-Belle-RosePiet Hoekstra (Epcel Nederland)Jan HumbletJos JanssensProf. Dr. Hein Van Poppel (Voorzitterwetenschappelijk comité Wij Ook Belgium)Willy WalschaertRedactiesecretariaatAbonnementenAnja Vancauwenbergh[[email protected]]

DrukkerijLeën Offset DrukSasstraat 4 - 3500 Hasselt

Wij Ook Belgium vzwUS TOO BelgiumVoorzitterLouis DenisSecretarisBrigitte Dourcy-Belle-RoseSchatbewaarderMarcel Peeters

SecretariaatLange Gasthuisstraat 35-372000 AntwerpenTel: 03/338.91.54Fax: 03/338.91.52e-mail: [email protected]: www.wijook.be

AfdelingenWij Ook AntwerpenLouis Denis [03/338.91.50][[email protected]]

Wij Ook Oost (Limburg & Vlaams-Brabant)Erik Briers [011/30.07.10]Dinsdag en donderdag 19u-21u[[email protected]]

Wij Ook West(Oost- en West-Vlaanderen)Luc Decroos [051/20.19.03][[email protected]]

Epcel NederlandPiet Hoekstra [31-(0)-104.504.510][email protected]


“Wij Ook Belgium vzw” is een onafhankelijkondersteuningsnetwerk voor mannen met prostaataandoeningen.Het doel van dit netwerk is de aandacht oproepen voorprostaataandoeningen bij het publiek en de problemen die ermeegepaard gaan.

“Wij Ook Belgium” is een zelfhulporganisatie die beheerd engeleid wordt door prostaatpatiënten. Als lid wordt u opgenomen indeze vereniging van lotgenoten die ijveren voor een betereinformatie, opleiding en optimale diagnose en behandeling vanprostaatproblemen. Vergaderingen met experten worden ingerichtom uw medische, emotionele en andere vragen te begrijpen. Dezevoorlichting en uitwisseling van ervaring vervangt geenartsenconsultatie en bij medische problemen raadpleegt u steeds dehuisarts.

De vereniging wil de patiënten voldoende voorlichten om denoodzakelijke communicatie tussen arts en patiënt tevergemakkelijken waarin de patiënt erkend wordt als eenvolwaardige partner.

Tevens wil de vereniging behulpzaam zijn door de betrokkenheiden meevoelen rond de mogelijke lichamelijke, geestelijke en socialeproblemen die we allemaal persoonlijk meemaken of kennen.

Ook niet-prostaatpatiënten kunnen lid worden. U kan lid wordendoor uw persoonsgegevens (naam, adres, eventueeltelefoonnummer en e-mail) door te geven aan het secretariaat vanWij Ook Belgium vzw. In de lidmaatschapsbijdrage is eenabonnement op PROSTAATinfo inbegrepen.

Wij Ook Belgium

Wij Ook Belgium vzw -/- Nous Aussi Belgique -/- Wir Auch BelgienEen chapter van ”Us Too International”

Founding member ofEuropa Uomo, “The European Prostate Cancer Coalition”.

PROSTAATinfoNieuwsbrief van Wij Ook BelgiumOplage 4.000 ex.ISSN:1782-0847Prijs per nummer 5 euroInbegrepen in het lidgeld9e jaargang september 2010© 2010 Alle rechten voorbehouden

Verantwoordelijke uitgeverLouis Denis - Antwerpen

PROSTAATinfo wordt viermaal per jaaruitgegeven door Wij Ook Belgium. Het wordtverspreid naar leden, urologen, huisartsen enuitgedeeld op belangrijke symposia en verstuurdaan abonnees en opinieleiders.De inhoudelijke verantwoordelijkheid van elkebijdrage ligt bij de auteur.

Met de steun vanEuropean School of OncologyDr. Alberto CostaVia del Bollo 4, 20123 Milaan - Italië


2.000.000In Europe (EU) 2.000.000 men live with prostate cancer. Eachyear 300.000 men learn that they have prostate cancer and68.000 die of prostate cancer. Both numbers increase every

year.

Europa Uomo is a confederation of 22 representative nationalpatients’ support groups for prostate diseases in general and

prostate cancer in particular.

Hence, we call for the commitment and action necessary formen to have timely access to the right treatment. Specifically, we

call on:

1] Recognition by governments of the morbidity and mortalityburdens of prostate cancer.

2] Commitment from governments to ensure sustainable supportfor basic and clinical research for new biomarkers and cancer

treatment trials.3] Health professionals to educate the public about the risk

factors for prostate cancer, such as family history

4] Physicians to tailor treatment for the individual patient throughthe appropriate use of PSA testing avoiding over and

undertreatment.

5] Society to build partnerships in helping to reduce the burden ofthe disease as well as identify common action and reducing the

existing inequalities on access to treatment.

EUROPA UOMOThe European Prostate Cancer Coalition

SecretariatLange Gasthuisstraat 35-372000 Antwerpen - Belgium

Tel.: +32.3.338.91.54Fax.: +32.3.338.91.52

E-mail: [email protected]


om met de daarbij horende, emoties om te gaan.Opnieuw is openheid en bespreekbaarheidcruciaal.

Verlieservaring hoort bij het leven, ouderworden en insufficiëntie van het lichaam in al zijnvormen. Verlieservaring is ook sterkpersoonsgebonden en wordt individueel zeerverschillend ervaren.

Denken wij aan bvb. mobiliteit, vroeger konmen misschien 1 uur lopen, nu wandelt men 1uur, vroeger las men zonder bril, nu met; vroegerwas men potent nu impotent. Dit laatste is t.o.v.vorige voorbeelden voor veel mannen een wereldvan verschil, en men tracht dan met het zoekennaar nieuwe vormen van intimiteit, streven naarmeer levenskwaliteit, zo samen te genieten vankleine dingen van het -ondanks alles- toch mooieleven.

Dit alles vergt van de levenspartners eenvoortdurend toegewijd zijn, begaan zijn metlevensveranderde realiteiten.

In een verder gevorderd stadium van dezeproblematiek is, indien de partner het aankan,mantelzorg aan de orde, dit is dan eenonbekende rol die men voorheen nooit heeftmoeten opnemen.

Niet zelden komt het voor dat de levenspartneramper opgewassen is tegen de gewijzigdelevenswijze. Het samenleven in deze fase kansoms zeer zwaar zijn.

Maar steeds dient men voor ogen te houdendat veel mannen sterven met prostaatkanker enniet door prostaatkanker.

Stilzwijgen

Wanneer de man de diagnose“prostaatproblemen” krijgt, stort bij velen hunwereld in. Eén van de redenen is dat in onzehuidige samenleving dit item moeilijkbespreekbaar is. Dit danken wij o.a. aan de vorigegeneraties waar alles met betrekking “onder degordel” niet bespreekbaar was.

Weinig aandacht en onderzoek zijn aan ditaspect besteed; door echter dit onderwerp opente trekken kan dit de moraal van de man en zijnpartner, evenals naaste familie, ten goede komenen ook weer aansluitend het samenlevenbevorderen en ook zo de vooroordelen uit de

wereld te helpen.

Stigmatisatie

Het is belangrijk te ijveren om deprostaatziekten bespreekbaar te maken, zoalsmen praat over “bronchitis, astma, longkanker…”,zodat prostaatklachten niet meer als een stigmamoeten ervaren worden en de drempel om hulp tezoeken verlaagd wordt en het stereotiepe beeldvan een prostaatpatiënt niet steeds een “vies,oud, kaal mannetje” is dat op zijn “schoenen plasten naar urine ruikt”. Ook dit vooroordeel dientdringend te verdwijnen.

Conclusie

Het kan niet voldoende herhaald worden datde “3 S-en”: Samenleven, Stilzwijgen &Stigmatisatie, wat betreft de mentaliteit envooroordelen hier rond dringend dienen bestredente worden, zodat de patiënt een zo normaalmogelijk leven kan “lijden”.


Vervolg van pagina 3


FACE bijeenkomst in hetEuropees Parlement: Indrukkenvan een “Wij Ook – waarnemer”Onze voorzitter Louis Denis heeft ons een

tijdje geleden, tijdens een Café Santé, wegwijsgemaakt in het netwerk van organisaties die zichdirect of indirect met prostaatkanker bezighouden, o.a. de overkoepelende ECPC(European Cancer Patient Coalition).(http://www.ecpc-online.org)

Deze vereniging wordt bestuurd doorvrijwilligers, allen kankerpatiënten, en ze omvatmeer dan 300 patiëntenverenigingen uit 42,hoofdzakelijk Europese landen. Het moto vanECPC is “Niets over ons, zonder ons!” Onsbestuurslid Henk Van daele maakt deel uit vanhun 9-koppige bestuursraad.

ECPC is er in geslaagd om in het Europeesparlement het FACE-initiatief (Forum AgainstCancer Europe) te lanceren(http://www.forumagainstcancer.eu). Het doel is dekankerproblematiek te benadrukken op EuropeesPOLITIEK niveau en de activiteiten van allebetrokken partijen te coördineren, met oog voorhet standpunt van de patiënten!

Reeds hebben 54 parlementsleden hunmedewerking toegezegd. De bedoeling is dat eenaantal leden van het Europees parlement zichindividueel toespitst op bepaalde aspecten van dekankerproblematiek. FACE wil een meerinteractieve rol spelen dan de vroegere groep vanparlementsleden MAC (Members Against Cancer),vooral naar de patiënten toe.

Als lid van ECPC ontving onze vereniging “WijOok” een uitnodiging om op 23 juni 2010 met eendelegatie de eerste “workshop” van FACE bij tewonen. Uit nieuwsgierigheid ging ik graag mee ende kans om het prestigieus gebouw eens tebetreden was leuk meegenomen. Onze voorzittertrad tevens op als vertegenwoordiger van EuropaUomo.

De vergadering werd voorgezeten door hetPortugees parlementslid Maria Matias. Ze is éénvan de “FACE –Champions” en lid van

FACE in het EuropeesParlementRik Cuypers


commissies die zichbuigen over o.a.onderzoek, milieu envolksgezondheid (ENVIen ITRE).

Het is niet mijn bedoeling de punten van deagenda één per één te bespreken. Details vindtmen op de FACE-site.

De titel van de workshop was dubbel: “Er isnoodzaak aan meer kankeronderzoek in Europa:bijna elke familie in Europa wordt door kankergetroffen”. De spreekbeurten behandelden denoodzaak aan onderzoek, de tekortkomingen inhet onderzoek, de inzet van de EuropeseCommissie, de ongelijkheden tussen de Europeselanden, het sturen van het onderzoek in deverschillende landen, de noodzaak aanscreeningprogrammaʼs, de klinische trials engetuigenissen van kankerpatiënten. De sprekerswaren prominente persoonlijkheden:commissievoorzitters van het EuropeesParlement, FACE-parlementsleden,vertegenwoordigers van het Europeesoncologisch instituut en het Europees urologischinstituut, de voorzitter van ECPC, een lid van hetkabinet van de Europese Commissaris vooronderzoek, vernieuwing en wetenschappen, eenlid van de Algemene Directie voor onderzoek vande Europese Commissie, en “last but not least”enkele patiënten, waaronder één patiënt dietevens Europees parlementslid is.

De aanzet is zeker gegeven om de preventie,detectie, medische behandeling en psycho-socialezorg van kanker een extra prioriteit te geven opEuropees vlak. Vermits de netwerking tussen deverschillende belanghebbenden, zoalspatiëntenverenigingen, verzorgers, medischesector, onderzoeksinstellingen, industrie,regelgevers en budgetbeheerders, steeds maarbelangrijker wordt, is het absoluut noodzakelijk datde politieke instanties zich voldoende achter deproblematiek scharen. Met FACE is een forumgeschapen dat veel mogelijkheden biedt.

Toch zal het noodzakelijk zijn dat ECPC voorcontinuïteit zorgt, goed opvolgt wat er echtgerealiseerd wordt en vooral zien wat er metFACE zal gebeuren bij de samenstelling van eennieuw Europees parlement na verkiezingen.

Ik wens FACE alvast veel succes toe!


In de geschiedenis van de menselijkebeschaving werd ziekte beschouwd als een onheilvoor het individu en de omgeving. Automatischvloeide hieruit een diep respect en zelfs vereringvoor de genezers waar algemeen aangenomenwerd dat de Goden ziekte gebruikten als strafvoor enkelingen en populaties wegens hunbegane zonden. De patiënt kon alleen hopen opeen goddelijke toegeving om te overleven somsondanks de toegepaste remedies.

Hippocrates van Kos wordt beschouwd als devader van de moderne geneeskunde waar zijnadvies “berokken geen nadeel aan uw patiënt”nog steeds indruk maakt. Vooral in debehandeling van kanker waar we weten dat wezeker de patiënt schade toebrengen om tegenezen en hem na behandeling een nieuwniveau van levenskwaliteit toewensen. Gedurendeeeuwen moest de patiënt zijn naam (Latijn:patientare) waarmaken door zijn problemengeduldig te verdragen. Geduld opbrengen en demiserie doorbijten. De huidige realiteit is niet zoverschillend waar we de omgeving zien als devoornaamste oorzaak van kanker en de levensstijlvan de patiënt inzake roken, alcoholmisbruik,weinig of geen lichamelijke beweging en zekerobesitas een verwijt vormen. Niets nieuws onderde zon.

Het resultaat is de mantra van de Franserevolutie in 1789 “Vrijheid, gelijkheid,broederlijkheid”. We zijn pas hersteld van de ʻ68beweging waar titulatuur en expertise zo vermogelijk moesten afdalen naar de laagste,gemene deler.

Onze verkozen politici hebben enormbijgedragen om dit niveau te bereiken in deverkiezingen dat ze door niemand nog vertrouwdworden. Artsen en brandweerlieden genieten nogvan een zeker vertrouwen van de bevolking.

Het is duidelijk dat dit vertrouwen geschonkenis op basis van de geleverde prestaties van onzevoorgangers inzake kunde en ethische normen.Om dit te behouden dient er bestendig gewerkt teworden.

Deze omwentelingen in de

Over prostaatkanker:Gezichtspunt van de patiëntLouis Denis


burgermaatschappij gaven de impuls aan velenen ook aan de patiënten om rechten te eisen in deorganisatie en praktijk van de socialegezondheidsvoorzieningen. De patiënten blijvennatuurlijk aan de onderste sport van demaatschappelijke ladder bengelen met gevolg datde dialoog arts-patiënt en open communicatiesteeds voor verbetering vatbaar zijn (Tabel 1).

Deze tendens begon in de VSA waar vooralde vrouwengroepen als het National WomenʼsHealth Network druk uitoefenden op demaatschappij om hun standpunten inzakeopenbare gezondheidszorgen door te drukken.

Europa Donna werd gelanceerd in 1995 omde behandeling en zorg rond borstkanker teverbeteren in Europa en een succesvolle lobby uitte werken tot het niveau van de Europeseinstellingen. Deze beweging werd gestimuleerd engesteund door de Europese School voorOncologie en het stond in de sterren geschrevendat een coalitie van mannen met prostaatkankerzou volgen. In 2002 werd de oprichting vanEuropa Uomo besproken in de Italiaanse regeringen ook gelanceerd.

De statuten van Europa Uomo werden formeelneergelegd in 2004 in Milaan, gesteund door deEuropese School voor Oncologie (ESO) en hetOncologisch Centrum Antwerpen (OCA).

De originele confederatie, bestaande uit 12autonome, nationale organisaties, is vluguitgegroeid tot 22 landen in 2010. Het uiteindelijkedoel is uiteraard alle landen van Europa tevertegenwoordigen.


Onze bedoeling is een coalitie te vormen metfocus op prostaatziekten in het algemeen enprostaatkanker in het bijzonder. Gericht wensenwe het bewustzijn rond prostaatziekten bij debevolking te stimuleren, het principe van eenindividuele behandeling gebaseerd op optimalemedische behandeling zowel als persoonlijke zorgte steunen en tenslotte de verdediging van depatiënt op te nemen rond levenskwaliteitgebaseerd op solidariteit en wederzijds respect(Tabel 2).

Deze doelstellingen zijn duidelijk verwoord ineen Manifesto van 10 punten. Deze punten

spreken voor zichzelf, vooral de punten overlevenskwaliteit als de noodzaak vanprostaatkankeropzoekingen (Tabel 3).

We beschouwen ons vertrouwen in deoptimale medische behandeling als een absoluteverantwoordelijkheid van de behandelendemultiprofessionele groep. Eenverantwoordelijkheid die ze met genoegen endedicatie aanvaarden.

In Europa krijgen we eersteklas instructies vaneen multiprofessioneel, wetenschappelijk comitéen van het executief comité van de EuropeanAssociation of Urology (EAU). Noteer wel datonze nationale ledengroepen een eigenwetenschappelijk comité hebben om de Europeserichtsnoeren gebeurlijk aan te passen aan denationale standaarden en waarden. Deze tactiekwas zo productief dat we op 18 september 2009,met onze EAU en ESO partners, een proactieveoproep organiseerden over prostaatkanker. Depunten zijn voorgesteld in Tabel 4.

De ruggensteun door boodschappen vanaartsbisschop Tutu en president Obama waspositief maar vooral de inhoud was een instantsucces en werd onmiddellijk onderschreven dooreen dozijn van de voornaamste oncologische enpatiëntenorganisaties van Europa (Figuur 1).



Dit Europees netwerk bevat alle expertisevertegenwoordigd door chirurgen,radiotherapeuten en medische oncologen,verpleegkundigen, gezondheidstechnici en allegezondheids- en sociale medewerkers die nodigzijn om dit doel van optimale behandeling enholistische zorg met psychosociale, emotionele ensociale noden van de patiënt te verzekeren.

Het besluit van de Europese Commissie omde representatieve patiëntengroepen uit tenodigen in het European Partnership ActionAgainst Cancer programma is een mijlpaal in deintegratie van de patiënt als partner in klinischkankeronderzoek in Europa.

En toch tegenover al deze inspanningen enovergave van velen blijft het treurig dat de pasgediagnosticeerde patiënten onder het stigma vanhet grote ʻK ̓taboewoord denken dat hun leventen einde loopt en hun levenskwaliteit eenherinnering is voor de rest van hun dagen(Figuur 2).

Figuur 2: Het ʻK ̓taboewoord

We noemen dit fenomeen, het verloren patiëntsyndroom. Een mentaal gevoel dat dagen, wekenblijft hangen ondanks de inspanningen van deomgeving, de huisarts, de verpleegkundige of dedatamanager. Een welbekend moment in deziektegeschiedenis waar de patiënt duizendvragen heeft en de dokter geen tijd genoeg heeftom zelfs een deel te beantwoorden. Hier begintde rol van de patiëntengroepen verenigd in eengezamenlijke missie: het leiden van de nieuwepatiënten naar een correcte, moderne, klare enbevestigde informatie om stapsgewijs het zorgpadvan diagnose tot eerste behandeling onder dehoede van de solidaire overlevenden. Lokaal iseen evenwichtige staat van ziektekennis bij hetalgemeen publiek. Opvolgende educatie, eenluisterbereidheid en een onderkennen van

psychologische en emotionele stress helptongetwijfeld door de unieke, gedeelde ervaringvan vroegere patiënten.

De moeilijkheden naast deze eersteinformatienood zijn het groot aantal te raadplegenspecialisten, te strakke richtsnoeren ennomogrammen die over cohorten gaan maar nietover individuele zieken en spijtig genoeg deoncontroleerbare en niet vergelijkbare resultatenvan de medische behandeling.

In de toekomst kijken we uit naar deontwikkeling van multiprofessionele eenhedenvoor prostaatziekten, net zoals we die inborstkanker gezien hebben.

Speciale zorg dient gegeven aan het verliesvan persoonlijkheid in de hospitaalomgeving waareen persoon, een kamernummer of een ziektewordt. In onze moderne maatschappij waarbeleefdheid en goede manieren lijken te wijkenvoor een egocentrisch gedrag, vindt de patiëntonvolledige informatie, het tijdsgebrek van deartsen, het niet betrekken in eigen behandeling enzelfs een gebrek aan respect tijdens eentraumatische ervaring.

Typische voorbeelden zijn de telefonischeoproepen tijdens een consultatie of eenbehandelingsvoorstel terwijl de patiënt zichaankleedt met een sneer naar alle alternatievebehandelingen die de patiënt gekozen heeft(Tabel 5).

Het is een minder probleem in de privatepraktijk maar zou zeker in een hospitaal ofhospice vermeden kunnen worden. Eenatmosfeer van relax, wederzijds respect en goedecommunicatie, vermijden misverstanden in dedagelijkse routine en een geïnformeerde,voorbereide patiënt vergemakkelijkt de taak vande verpleegkundige en medische staf.

Wel willen we benadrukken dat Europa Uomoin dit tijdperk van wettelijke patiëntenrechten encharters zonder aarzelen kiest voor een reeksaanbevelingen/verplichtingen van de patiënt enzijn omgeving naar het multiprofessioneelmedisch team toe. Deze verplichtingen omsluitenhet volgen van de regels in de verschillende fasenvan de behandeling, begrip voor de onverwachte



moeilijkheden in hardwerkende complexeklinieken, de stafleden beschouwen als ervarenpersoneel en hen steeds informeren over anderebehandelingen of raad die de patiënt meekrijgt.

Het feit dat veel kankerziekten, vooral borst-en prostaatkanker, gelukkig chronischeaandoeningen worden (door de ziekte of door debehandeling), is een stimulans voor dokters enpatiënten om een interactieve, congeniale partnerte zijn.

Als besluit zien we de constructieve rol van depatiëntengroepen als effectief in de betrachtingnaar holistische zorg door de organisatie vangoedkope maar directe informatie langs patiëntgeëigende kanalen, in de steun naar meer basisen klinische research en in het verlagen van hetkostenplaatje met het wegwerken van onnodigeonderzoeken in chronische opvolging van zorg(Tabel 6).

Deze inspanning en resultaten in hetverbeteren van de gezondheidszorg kangemakkelijk uitgebreid worden door expansie vanhet netwerk. Aan de basis liggen gedeeldebelangstelling, gezamenlijke objectieven envolledige transparantie van de positieve maarsoms verschillende interessepunten van dedeelnemende partners met inbegrip van allebetrokkenen. Elke vereniging of elk project heeftzijn eigen doelgerichte agenda. Het laatste watnodig is, blijft een verborgen agenda die in eenpartnership de normale win-win situatie zalverstoren (Tabel 7).

Terug naar de individueleprostaatkankerpatiënt. Zijn horizon is meestal debehandelende uroloog. Rechtvaardig met kennisvan de verwezenlijkingen van de moderneurologie. De mortaliteit van de benigneprostaathypertrofie (BPH) naar zero, en beter nog

de aanvaarding van een traditionele chirurgischebehandeling naar een medicamenteuzebehandeling zonder hiaten zijn het bestevoorbeeld.

De verwezenlijkingen op het gebied vanprostaatkanker zijn minder spectaculair metblijvende vragen. We zagen het belang van tweeNobelprijzen aan C. Huggins en A. Schally voorhun bijdragen tot de hormonale behandeling vanprostaatkanker. De meesten van deze patiëntenwerden behandeld met een vorm van endocrienetherapie met soms spectaculaire resultaten op hetpalliatieve vlak bij symptomatische, metastatischeprostaatkanker. Toch heeft de urologie sinds eendecade de alarmbel geluid, na enkelefundamentele klinisch fase III proeven, dat eenendocriene behandeling best gedoseerd wordtwaar het echt nodig is (Figuur 3).

Een patiënt, gediagnosticeerd metprostaatkanker, gaat door verschillende fasen vande ziekte (Tabel 8).

Eerst de alomvertegenwoordigheid van kleinehistologische kankers en de PSA-test. We vindenze nooit allemaal en van diegene die we vindendienen de helft beschouwd als onbelangrijk. Ookde PSA-test heeft geen afkapcijfer om eenonderscheid te maken tussen een onbelangrijkkankertje en een levensbedreigende aandoening.

De tweede fase is de bevestiging van eenvermoeden en dient gevolgd te worden door eenprognose, een zicht op de toekomst. Eensgeëvalueerd dient een beslissing te vallen voor



een primaire behandeling tussen de verschillendemogelijkheden, waaronder chirurgie of bestralingmaar ook actief opvolgen.

De volgende fase is het resultaat van de al ofniet curatieve behandeling en de neveneffecten.Opnieuw dient een beslissing te vallen over eensecondaire behandeling, de mogelijke resultatenen neveneffecten.

Ten slotte, na falen, komt het besef dat ookprostaatkanker wel eens progressief en dodelijkkan evolueren. Hier lijken de behandelingenharder waar de hoop op genezing sterk gedaaldis. De keuze, ook hier, is attent afwachten. Dit istotaal verschillend van actief opvolgen waar eenoptie op een curatieve behandeling open blijft(Tabel 9)

Hier is de nood aan een multiprofessioneelteam zo duidelijk dat de noodzaak naar expertprostaatcentra voor patiënt en de behandelendeartsen duidelijk wordt.

Ondanks het stigma van een ongeneesbarekanker, kennen de meeste patiënten een goedelevenskwaliteit. Het is vooral in het laatstelevensjaar vóór overlijden veroorzaakt doorprostaatkanker, dat de ziekte een calvarie wordtdoor anemie, botpijn en breuken, eenvoortdurende vermoeidheid en lage urinewegobstructie.

Prostaatkanker is een chronische, heterogene

ziekte met hoge incidentie in de 7e en 8elevensdecade en een lage mortaliteit in de 9edecade.

De lage mortaliteit is relatief (2 to 4%) waar deaantallen hoog liggen door de prevalentie van deziekte. Op dit ogenblik sterven de meestepatiënten door bijkomende ziekten maar zal ditwel zo blijven (Tabel 10).

Wat verwacht de patiënt in de nabije toekomstals optimale behandeling? Eerst en vooral eengoede communicatie en samenwerking tussen deleden van het multiprofessioneel team met open,transparante informatie naar de patiënt. Debehandeling start met de keuze van therapie, nugebaseerde op nomogrammen en richtsnoeren,en zo mogelijk objectieve, betrouwbare resultatenvan efficiëntie en neveneffecten. Deneveneffecten worden nog al eens onderschat(Tabel 11).

Definieer de diagnostische onzekerheden metgezond verstand zo men het vertrouwen van depatiënt wenst te behouden. Deze onzekerhedenomvatten de PSA-cijfers, de biopsies, denomogrammen, de Gleason-score en debeeldvorming. Verbeteringen zijn mogelijk en teverwachten op alle domeinen.

Qua screening, preventie en resultaten van decuratieve behandeling wachten we op de lopendeklinische studies (Tabel 12).



Tenslotte hebben we vooruitgang gezien in debehandeling van castratie resistenteprostaatkanker (CRPC). Hier verwacht de patiënttoegang tot de klinische studies of nieuwe

behandelingen. Als eindopmerking zouden weformuleren dat we steeds eerst de mens en danpas zijn kanker behandelen (Tabel 13).

Al deze factoren werden voorgesteld in Tabel14 in de hoop dat de kloof tussen wat we wetenen wat we doen in de nabije toekomst gedichtwordt.



In het vorige nummer van PROSTAATinfogetuigde Jos Janssens over zijn prostaatkankeren over de medische behandeling die hijonderging; die openhartige bijdrage van eengewaardeerd bestuurslid was een echte balsemvoor het hart.

Inderdaad hebben we te maken met eenpatiënt die duidelijk volledig genezen is van zijnkanker en die de consequenties van een gekozenbehandeling met een rustig en dankbaar gemoedaanvaard. Tot verbazing van de redactie, kregenwe reacties dat urine-incontinentie eenzeldzaamheid is die niet zo expliciet dientvermeld.

Laten we hier erg duidelijk zijn. Inzakeprostaatziekten heeft de moderne urologie hooggescoord wat betreft diagnose en behandeling.De ouderen herinneren zich nog wel dat eenoperatie voor acute retentie voor de TweedeWereldoorlog een sterftecijfer kende van rond de50% of één op twee patiënten. Sinds de jarenzeventig is dit apocalyptisch cijfer gedaald totzero. Nieuwe operatietechnieken, antibiotica,moderne anesthesie en de erkenning van deurologie als specialiteit hebben deze revolutiegeschraagd. In deze eeuw staan we nog een stapverder. De meeste problemen met de benigneprostaathypertrofie worden nu opgelost metmedicatie en bij operatie is er praktisch geensprake meer van incontinentie en impotentie.

Hier is de vergelijking met de behandeling vanprostaatkanker duidelijk verschillend. Waar in debenigne hypertrofie het “adenoom” uit de prostaatwordt weggenomen, dient bij kanker de heleprostaat weggenomen te worden. Daarom spreektmen hier van een radicale prostatectomie maarzelfs dit is een foute definitie daar men eenanatomische prostatectomie betracht. Alleen deprostaat wordt afgesneden van blaas en pisbuisen uit de omliggende weefsels uitgepeld.

Hierna wordt de pisbuis aan de uitgang van deblaas gehecht.

Waarom dan incontinentie/impotentie alsgevolg?

Incontinentie ontstaat door het wegnemen vande virtuele blaassfincter als onderdeel van dechirurgie en eventueel letsel aan de urethralesfincter (kringspier) door trauma, uitrekken,ontsteking, enz… In de moderne chirurgie wordt

dit euvel sterk gereduceerd door nieuwetechnieken, pre- en postoperatieve kinesitherapie.Wie meer wil weten komt op 18 september 2010naar de Europese Patiëntendag Prostaatkanker inhet Provinciehuis waar incontinentie en vooral hetvoorkomen en behandelen, een integraal deel zalzijn van het programma. Andere behandelingenzoals vormen van bestraling, cryotherapie enHIFU vernietigen het maligne prostaatweefsel enveroorzaken incontinentie door letsels van degezonde weefsels.

De impotentie ontstaat wegens het feit dat dezenuwen die voor de erectie zorgen, in het Latijnde nervi erigentes, eigenlijk op de wand van deprostaat zelf plakken. Men tracht de voornaamstetakken af te zonderen, de zogenaamdezenuwsparende prostatectomie, maar de kleinstetakjes vallen automatisch in de dissectie metproblemen van impotentie, voornamelijkerectieproblemen. Men noemt dit dan ookerectiele dysfunctie. Weeral: bestraling en anderebehandelingen kunnen deze zenuwen schadensamen met het kankerweefsel dat ze moetenvernietigen.

Dr. F. Mols heeft dit in haar thesis van 2007 ineen tabel duidelijk voorgesteld. Hier vergelijkt zetwee groepen. De eerste groep werd behandeldmet chirurgie of bestraling en de tweede groepwerd geëvalueerd op deze symptomenveroorzaakt door, ja, ouderdom.

Dit was de situatie in Nederland rond de jarennegentig van de vorige eeuw. De resultaten zijnnu zeker verbeterd maar incontinentie en/oferectiele dysfunctie maakt nog deel uit van deuiteindelijke gevolgen van een behandeling vanprostaatkanker.

In de schaduw van KosLouis Denis



Dit zijn dus algemene groepsresultaten. Wehebben de afzonderlijke resultaten per soortbehandeling niet vermeld. De voorstanders vaneen specifieke behandeling halen al de cijfers(juist of niet) uit de wereldliteratuur om hunbehandeling als de beste voor te stellen. Hierkomt het er op neer: best is de verhouding van dekankergenezing tegenover de neveneffecten vande behandeling.

Het besluit:

Op dit ogenblik gaan alle behandelingen dieals doel hebben prostaatkanker te genezengepaard met de kans op incontinentie enimpotentie. Zelfs als de groepsresultaten excellentzijn bv. 97% continentie na chirurgie, blijft deindividuele patiënt met de kans dat hij bij deoverblijvende patiënten is die toch een totaleincontinentie van de urine hebben. Juist hiervooris een relatie van open communicatie envertrouwen tussen arts en patiënt een noodzaak.

Screening voor borstkanker tussen 40tot 50 jaar wordt afgeraden.

Eindelijk wordt de euforie rondborstkankerscreening voor jongere vrouwendoorbroken door enkele nuchter vaststellingen.Gezonde vrouwen, d.w.z. zonder symptomen ofverhoogd familiaal risico, ondervinden meerschade door de gebruikelijke mammografie eneen overdetectie van een aantal kleine letsels dienooit tot een dodelijke kanker zouden aangroeien.Dit leidt tot angst bij de patiënten enoverbehandeling door de artsen. In de VSAvormen deze tumoren bijna 30% van deopgespoorde kankers bij vrouwelijke veertigers.

We gebruiken het woord eindelijk omdat we nual gedurende lange jaren weerstand bieden tegende overbehandeling na het opsporen van kleinetumoren in de prostaat die eenzelfde probleemvormen voor (over)diagnose en(over)behandeling. Verschillend is wel dat dePSA-test totaal onschadelijk is en alleen deinterpretatie in elke individuele patiëntaangewezen is. Hier kennen we dan ook eentendens om deze interpretatie op te starten vanaf40 jaar. Deze en andere tegenstrijdighedenmaken de voorlichting van de bevolking zomoeilijk maar noodzakelijk.

Rapport Federaal Kenniscentrum -7 juli 2010

Ernstige toxiciteit, lees serieus afzien,na uitwendige of inwendige bestraling(Brachytherapie).

Het is nodig rekening te houden met devoorgeschiedenis van de patiënten. Mannen diebestraald werden na een transurethrale resectiehadden een verhoogd risico (2.8 x) op ernstigebijwerkingen. Bij brachytherapie verhogen eengroot prostaatvolume, symptomen van obstructieof trauma van de prostaat bij implantatie van de125 L naalden, de kans tot acute retentieaanzienlijk. Toch beter tweemaal nadenken?

MedWire (Kirby 6/29 en Guy 7/14)

Schokgolven tegen impotentie

De bekende extracorporele schokgolftherapieom urinewegstenen te verpulveren werd met lageintensiteit toegepast bij 20 mannen met erectieledysfunctie, en dit met goed gevolg.

Verdere proeven en studies zijn onderweg.

European Urology 2010

“Vapeurs” en acupunctuur

De zogenaamde “vapeurs” of dewarmteaanvallen na behandeling met medischecastratie zijn bij vele patiënten een onaangenaamneveneffect. Zeventien mannen werden 8maanden opgevolgd waarbij er tot 70 en 90%verbetering genoteerd werd van dit onaangenaamaspect. Een gerandomiseerde studie wordtopgezet. Voor de aanhangers van acupunctuur.

J Radiat Onco Biol. Phys, 2010

Genetische afwijkingen enprostaatkanker

Een nieuw overzicht over de genetischevarianten in onze chromosomen toonden negenvariaties in het genoom met verband naar deklinische kenmerken van prostaatkanker.

Deze soort studies zullen de diagnose enbehandeling van prostaatkanker bepalen in detoekomst.

J Urology, 2010

Gezondheid en mensenrecht.

De Universele Verklaring van de Rechten vande Mens (art. 25, 1948) beschouwt gezondheid,medische zorg en sociale voorzieningen als eenmensenrecht. In dit jaar van armoede in deEuropese gemeenschap niet te vergeten.

Jaarboek 2009 Orde der Geneesheren


KORTBrigitte Dourcy-Belle-Rose


Actief opvolgen wint in de VSA.

In Zweden, een land met de hoogstemortaliteit voor prostaatkanker, is volgens hetkankerregister aangetoond dat de cumulatieveprostaatspecifieke mortaliteit over 10 jaar voormannen die opvolging kozen, op 2,4% ligt en op0,7% voor mannen die vooraf behandeld werden.Deze cijfers werden ook in de VSA bevestigd. Hetbesluit is dat patiënten met een laag risico opkanker geen reden tot paniek hebben en praktischweinig kans maken om door hun kanker testerven.

Medescape (Mucahy 6/18)

De Hond van Loch Ness

Elk jaar komen rapporten terug dat honden inde urine kunnen ruiken of een manprostaatkanker heeft. Proefnemingen met eenMechelse scheper in het Tenon Hospitaal te Parijsvielen best positief uit. Op 66 testen was descheper 63 maal juist om de urine van eenkankerpatiënt te onderscheiden van de urine vanmannen zonder kanker. We weten dat deferomonen krachtig kunnen werken en elke mugvindt een mensenprooi op verre afstand. Tocheven afwachten.

AUA San Francisco 2010

Te goed om niet te volgen

Enkele extra tassen koffie en wat extraoefeningen per dag verminderen de kans opsterfte door prostaatkanker volgens deAmerikaanse Health Professionals Follow-upStudy. Bij 50.000 mannen gevolgd van 1986 tot

2006 werden 4975 kankers van de prostaatvastgesteld of ongeveer 1 op 10 koffie drinken.

Slechts 864 van deze kankers kwamen overals een bedreiging voor het leven. De studie vonddat koffie drinken van zes of meer tassen per dagalle vormen van prostaatkanker liet dalen met20% en de agressieve vormen met 40%.

Het heeft niets te maken met cafeïne maarwaarschijnlijk met het insuline metabolisme. Destatistische relaties zijn zwak om aan te zetten totmeer koffiedrinken maar diegenen die graag eenbakje troost drinken doen gerust verder.

Anders is de bevinding dat de mate vanfysieke activiteiten bij 2686 mannen van dezelfdestudie met prostaatkanker bij analyse liefst 15%vermindering van sterfte lieten optekenen bij eenregime van 3 of meer uren per week lichamelijkeoefeningen.

Specifiek voor de vermindering van 12% bijoverlijden door prostaatkanker. Ook hier is dereden niet duidelijk maar de oefeningen verhogende immuniteitsfunctie (weerstand) en vermindereninflammatie (ontsteking).

Ons eigen OCA-team “James“ weet er veelvan en we raden deze oefeningen aan, vooralnadat een vergelijkende studie in Canada eenwetenschappelijk verschil kon aantonen in delevensverwachting.

Dus echt doen, jongens (en meisjes).

Prostate Cancer Foundation – Canadian J.Urol. 2010.


Boekbesprekingen Jan HumbletGeheime delenMels van Driel

“In de loop der jaren heeft zich in mijn denkenover de mannelijke “edele delen” een wankelevenwicht ontwikkeld tussen urologische,seksuologische en psychologische zienswijzen,de boekenwijsheid, de problemen van hetspreekuur, het dagelijkse leven en, vooral, deschone letteren. Dat heeft tot het schrijven van ditboek geleid”. Deze alinea uit de openingspaginavan het boek lijkt wel een programmaverklaringdie consequent door de hele dikke turf van 500paginaʼs wordt aan gehouden.

Mels van Driel (1954) isals uroloog en seksuoloogverbonden aan hetUniversitair MedischCentrum te Groningen. Zijnboek handelt over “de edeledelen” van de man, maar opeen heel speciale wijze. Alsmedicus heeft hij het over deanatomie, de fysiologie ende pathologie van de mannelijkegeslachtsorganen, maar de auteur zet meerderepetten op. Bij elk thema graaft hij in degeschiedenis van de geneeskunde, in deopvattingen van diverse culturen, in devolkswijsheid, in de godsdiensten, in de literatuur


en in de kunst. Verwacht dus geen zuivermedische publicatie maar een veelzijdigeverzameling van perspectieven van waar uit demannelijke “geheime delen” worden belicht.

Samenvatten is een onmogelijke opgave!

Een baksteen van 500 bladzijden persen ineen boekbespreking van enkele alineaʼs kan nooitlukken. Maar als lezer wil u terecht weten welkethemaʼs er aan bod komen. Hier gaan we: omtrentde ballen en de zak, omtrent de penis, de prostaaten de zaadblaasjes, testosteron en zaad, decastratie, kwalen in de zak, peniskwalen,gewenste en ongewenste vruchtbaarheid, hetverspillen van zaad, vrouwen, en de erotiek.

Om de -vaak humoristische– toon van hetboek weer te geven, volgt een kleine selectie vanenkele typische passages.

Over het al dan niet komen tot een erectie ende verhouding van de man tot zijn penis lezen we:”Zo komt elke man er op een keer achter dat zijnpenis niet zoiets is als een arm, vinger of been.Hij reageert niet automatisch. De penis is tevergelijken met een goed getrainde hond, diegewoonlijk de gestelde opdrachten uitvoert, maarbij wie men er altijd rekening moet houden dat hijhet een keer laat afweten.”

Een Aziatische wijsheid over de frequentie vande coïtus: ”Wanneer een stel in het eerste jaar datze elkaar kennen, telkens als ze vrijen een boonin een pot doen, hebben ze daarna eenhuwelijksleven lang nodig om de pot weer leeg temaken als ze elke keer dat ze vrijen, een boon uitde pot nemen…”

Omtrent castratie en eunuchen leidt de auteurons van de gebruiken tijdens de Mingdynastie inChina, de rol van eunuchen bij de sultans inTurkije, de hindoetraditie in India, en het OudeRome tot de 17de en de 18de eeuw in hetkatholieke Italië: “Wanneer je in die tijd in Italië alstienjarige een beetje kon zingen en deel uitmaaktevan een arm gezin, was er een gerede kans dat jemet tussenkomst van meneer pastoor geronseldwerd. Dat betekende dat je voordat de baard in dekeel kwam op grove wijze werd gecastreerd: detestikels werden in kokend water geduwd, waarnaze schrompelden. De adamsappel ontwikkeldezich niet, de rest van het lichaam wel./…/ Demannen behielden zo hun hoge stem en kondendaarmee op volwassen leeftijd sopraanrollenblijven zingen.”

Het grondigst uitgewerkte thema van het boekhandelt over erectieproblemen of zoals het in hetjargon wordt uitgedrukt: erectiele disfunctie of ED.Naast de medicus-uroloog komt hier ook deseksuoloog duidelijk uit de hoek. Dit biedt eenfijne analyse van de psychische componenten diebij impotentie, of moderner uitgedrukt ED een rolspelen. Bijvoorbeeld het feit dat de man ED lieverwil aangepakt zien met een pil of met een spuitjedan met de analyse en de behandeling van depsychische oorzaken waarmee hij (of het koppel)te maken heeft.

In het hoofdstuk over het “verspillen van zaad”toont de auteur ons enkele minder fraaiebladzijden uit de geschiedenis van degeneeskunde. Een voorbeeld: “In de zeventiendeeeuw nam de wetenschap de bevindingen van dekerk vrijwel klakkeloos over, met dien verstandedat de straf zich vanzelf zou manifesteren inziekte, dwaasheid of de dood. Een van de eerstepaniekzaaiers was de Zwitserse arts Tissot. Hijbeschouwde masturbatie als een misdaad en alseen daad van zelfmoord. Aambeien, obstipatie,epilepsie, tuberculose, verlammingen enmisvormde kinderen, alles was het gevolg vandeze misdaad. Een van zijn oplossingen behelsdehet doorsnijden van de zenuwen van de penis.”

En wat heeft het boek te vertellen over deprostaat zal de lezer van “PROSTAATinfo” zichafvragen? Het antwoord is: eerder weinig.

Eigenlijk gaat het boek daar niet over. Hetfunctioneren van de prostaat heeft uiteraard zijneffect op het functioneren van “de geheime delen”,maar die geheime delen zijn duidelijk zichtbaar.Om het met een marketeerscliché uit te drukken,de penis, de testis en de vagina zijn meer sexydan de prostaat. De literatuur, de godsdienst, deculturen en de tradities hebben zich nu eenmaalmeer bezig gehouden met de “edele delen” danmet de prostaat, laat staan of ze wel weet haddenvan zoiets als een prostaat. In zijn eerste boek datin 1997 verscheen onder de titel “Het geheimedeel” was er zelfs geen apart hoofdstuk over deprostaat. Deze uitgave werd wel uitgebreid meteen hoofdstuk over “De prostaat en dezaadblaasjes”. Hierin komen de klassiekegegevens over de prostaat, prostaatonderzoek enprostaatklachten bondig aan bod.

Tot slot onze mening: wie naar specifiekegezondheidsinformatie op zoek is, zalteleurgesteld zijn. Wie geïnteresseerd is in eencultureel perspectief over de geslachtsorganen



van de man vindt een eyeopener.

Mels van Driel, Geheime delen. Alles wat je eraltijd al over wilde weten. Amsterdam-Antwerpen,De Arbeiderspers, 2008, 1ste & 2de druk.

ISBN 9789029565837.

Henk Van daele

The Life andTimes ofGuillaume

Dupuytren1777-1835

Paul Wylock

Dit mooigeïllustreerd boekbeschrijft het leven vande vooraanstaandeFranse chirurgGuillaume Dupuytren,als mede de belangrijke invloed die hij had op deontwikkeling van de geneeskunde. Auteur van ditwerk is de Brusselse hoogleraar Paul Wylock,hoofd van de departement plastische,reconstructieve en esthetische chirurgie van hetUniversitair Ziekenhuis Brussel.

Geboren in 1777 als zoon van een advocaat inde buurt van Limoges, zou Dupuytrengeneeskunde gaan studeren in Parijs. Louis XVIregeerde toen nog, maar weldra zou Dupuytrende revolutie van 1789 beleven, later de periodemet Napoleon Bonaparte, de restauratie onderLouis XVIII, dan de revolutie van 1830, en tenslotte de restauratie onder Charles X.

Parijs was tijdens die periode het Mekka vande geneeskunde. Tijdens zijn studies werdDupuytren beïnvloed door bekende artsen zoalsRaphael Sabatier, Antoine Portal, Pierre Desault,Philippe Pelletan, en Alexis Boyer, wiens dochterAdelaïde hij beloofde te trouwen. Dehuwelijksplannen sprongen op het laatste ogenblikaf, wat tot permanente wrijving tussen beidemannen zou leiden.

In maart 1801, 23 jaar oud, werd Dupuytrenbenoemd tot “chef des travaux anatomiques”, in1802 werd hij “chirurgien de deuxième classe” inhet Hôtel Dieu ziekenhuis te Parijs. Zijndoctoraalscriptie verdedigde Dupuytren in 1803. In1808 volgde zijn bevordering tot “chirurgien-adjoint”. Dupuytren huwde Geneviève de Sainte-

Olive in maart 1810; uit dit huwelijk werd slechtséén kind geboren, de dochter Adeline, in 1811.

Dokter Sabatier, het diensthoofd vanDupuytren, overleed in 1811 en de leerstoel“médecine opératoire” werd vacant verklaard. Erwaren vier kandidaten voor de vrijgekomenleerstoel, waaronder Dupuytren. De vier artsenmoesten zich voor een jury onderwerpen aanverschillende mondelinge en schriftelijke proeven,plus enkele operaties; het gehele concoursduurde van 2 tot 8 februari 1812.

Auteur Wylock vermeldt het niet maar er zoutoen een onregelmatigheid zijn gebeurd. In hunHistoire illustrée de lʼurologie, Paris, 1988,beweren René Küss en Willy Grégoir datDupuytren zijn handschrift Lithotomie niet op tijdklaar had. De drukker-uitgever moet dan aan dejury een smoesje hebben verteld: er warenproblemen geweest bij het drukken. De gedruktetekst werd uiteindelijk wel aanvaard, weliswaar telaat, zodat Dupuytren aan het concours kondeelnemen. Zijn prestaties alleszins eenoverweldigende indruk hebben gemaakt op dejury want op 10 februari 1812 werd Dupuytrenuitgeroepen tot “professeur en médecineopératoire”. In 1815 kreeg hij de titel van“chirurgien en chef” van het Hôtel Dieu. Hij wastoen 38 jaar, zou die post gedurende twintig jaarbezetten en uitgroeien tot de belangrijkste chirurgvan zijn tijd. Dupuytren werd de arts van dekoningen Louis XVIII en Charles X, en geraaktebevriend met figuren als baron James deRotschild, één van zijn patiënten, en Alexandervon Humboldt. Guillaume Dupuytren werd “officierde la Légion dʼhonneur” en hij kreeg de titel vanbaron.

De naam van dokter Guillaume Dupuytren blijftnatuurlijk eeuwig verbonden aan de “ziekte vanDupuytren”, een samentrekking van de vingers envoornamelijk van de ringvinger en de pink. Ofmedisch beschreven: het ontstaan van fibreuzeknobbels in de palmaire aponeurose. Bekendepatiënten van deze ziekte zijn Ronald Reagan enMargaret Thatcher. Meestal treden die fibreuzeknobbels in beide handen tegelijk op. Pas op heteinde van zijn leven, in 1831, opereerde hij deeerste patiënten. In datzelfde en hetdaaropvolgende jaar publiceerde hij over wat laterbekend zou blijven als de ziekte van Dupuytren.Hij wist toen al dat een gelijkaardige afwijkingtevens voorkwam aan de voeten, ziekte die laterde naam zou krijgen van de Straatsburgse arts



Georg Ledderhose (1855-1925).

Het zou totaal fout zijn te denken datDupuytren zich enkel bezig hield methandchirurgie. Dupuytren opereerde ook opkinderen en voerde cataractoperaties uit. Hijonderscheidde als een van de eersten eencongenitale heupdislocatie van een traumatischeheupdislocatie. Hij gaf tevens zijn naam aan de“breuk van Dupuytren”, een complexe vorm vanenkelbreuk. Ook brandwonden hadden zijnaandacht: hij maakte een zesdelige indelingnaargelang de ernst van de wonden. Dupuytrenhad ook een aantal psychiatrische patiënten dietot automutilatie waren overgegaan. Hij durfdeoperaties aan waarbij een kunstmatige anus werdgevormd. Voor het verwijderen van stenen uit deurinewegen ontwierp hij een “lithotome à lamedouble”, toen een innovatie. Maar Dupuytrenopereerde niet enkel. Opvallend voor die tijd wasdat hij ook de nadruk legde op zuiver bedlinnenen hygiëne. Maar zijn assistenten bewonderdenhem vooral voor zijn snelle en correcte diagnoses.

De naam van Guillaume Dupuytren blijftvoortleven in straatnamen (o.a. te Parijs), in hetmuseum voor pathologische anatomie in Parijs, ineen auditorium van het Hôtel Dieu ziekenhuis, enin de naam van de universiteit van Limoges.

Paul Wylock, The Life and Times of GuilllaumeDupuytren 1777-1835, Brussel, BrusselsUniversity Press, 2010, ISBN 978 90 5487 572 7.

Uitgeverij Academic & Scientific Publishers(ASP)

Het OCA beschikt over eengespecialiseerde bibliotheek.Recente werken zijn:

- P. Wylock, The Life and Times of GuillaumeDupuytren 1777-1835, VUBPress 2010, ISBN978-90-5487-527-7

- European Association of Urology, PocketGuidelines 2010 edition, EAU Guidelines Office,ISBN-13 978-90-79754-77-9

Het OCA beschikt ook over eencollectie DVDʼs.Nieuwe aanwinsten zijn:

- European Association of Urology, PocketGuidelines 2010 edition, EAU Guidelines Office

- European Urology Supplements, Abstracts25th Anniversary EAU Congress Barcelona, 16-20April 2010

- European Association of Urology, ESUCourses 25th Anniversary EAU CongressBarcelona, 16-20 April 2010

- European School of Oncology, ESO from Ato Z 2010

Deze boeken en DVDʼs zijn ter inzagebeschikbaar (na afspraak – tel. 03/338.91.51) ophet OCA.


Infostalletje



Foto achtercoverSamenwerken op Europees vlak met

patiëntenorganisaties uit meer dan twintig landenkan niet steeds te Antwerpen gebeuren. Daardoorzien de afgevaardigden natuurlijk ook wel eensandere landen zoals in maart 2009 toen onzevergadering doorging in Stockholm.

Niet toevallig ging op dat ogenblik (17-21maart) ook de grote conferentie van de “EuropeanAssociation of Urology - EAU” door. Zoals steedsmaken wij van de aanwezigheid van topexpertendankbaar gebruik ons onze eigen kennis bij tespijkeren.

Onder een nachtelijke hemel vonden wij danmet onze groep dit mooie plein (waar ook hetgebouw van de Nobel-stichting staat). Op de fotozien we naast nog een hoop vuile sneeuw (dit jaarwas die hoop veel hoger) een gebouw waar bijnader toezien chocolade verkocht wordt. het zijnkwaliteitsproducten, dat wil de aanwezigheid vaneen Belgische driekleur ons toch doen geloven.

U vindt de driekleur aan de linkerkant van hetrechter gebouw, onder de luifel.

© Erik Briers


In 2002 kregen we in België een ongelooflijkevooruitgang in gezondheidswetgeving.

De wet op de palliatieve zorgen, de wet op depatiëntenrechten en de zogenaamdeeuthanasiewetgeving werden alle drie van kracht.

In de patiëntenwetgeving worden veel zakendie betrekking hebben op de arts-patiënt relatieduidelijk omschreven, bepaald en toegelicht.

De totale wet is een kleine 20 artikels lang enbepaalt o.a. het recht op vrije keuze van eenzorgverstrekker, het recht op dossier enkwaliteitsvolle verzorging, alsook het recht opklachtenverwerking en inzagerecht.

Enkele artikels zijn uiterst belangrijk vooriedere Belg, vooral het artikel dat handelt over detoelating tot tussenkomst en de artikels over devertegenwoordiging én de vertrouwenspersoon.

Toelating tot behandelingHet artikel over de toelating tot behandeling of

tussenkomst van een zorgverstrekker. In principedient voor elke handeling steeds de toelating vande patiënt gevraagd te worden. We kennen wel dezogenaamde “feitelijke toestemming”: iemandontbloot de arm om een bloedafname te latendoen; dit kan aanzien worden als een feitelijketoestemming, zonder dit zulks werkelijk schriftelijkgebeurde. Voor heelkundige ingrepen kennen wedeze schriftelijke toelating al meerdere jaren.

Wat niet expliciet vermeld wordt in de wet,maar er inherent aan verbonden is zijn deweigering tot tussenkomst of behandeling. Watmen kan toelaten, kan men uiteraard ookweigeren.

Iedere Belg kan altijd noteren welkebehandelingen of tussenkomsten hij of zij nietmeer wil.

LevenstestamentDeze schriftelijke wilsverklaring is al jaren als

begrip ingeburgerd onder de naam“levenstestament”. Het betreft feitelijk een“negatieve wilsverklaring in het kader van de

patiëntenrechten”.

Deze verklaring kan ten allen tijde wordenaangepast, behoeft géén getuigen en is onbeperktgeldig. Ze moet door alle zorgverstrekkers te allentijde worden gerespecteerd. Als iemand bv.noteert dat men niet meer mag reanimeren, danmogen artsen en andere zorgverleners hier niettegen in gaan.

De wettelijke vertegenwoordigerDe wettelijke vertegenwoordiger is iemand die

uw wensen en belangen zal vertolken, indien uhier niet meer zelf toe in staat bent. Indien mendus feitelijk handeling- en/of wilsonbekwaam is.Deze persoon zal een wettelijk mandaat opnemenen treedt in de plaats van de opdrachtgever. Devertegenwoordiger kan nooit in gaan tegen dewensen van zijn opdrachtgever.

De wet kent drie mogelijketrappen.De formele vertegenwoordiger is iemand die

door de patiënt schriftelijk wordt aangeduid; dezeovereenkomst wordt door beide partijenondertekend én gedagtekend.

Heeft men geen vertegenwoordiger aangeduidop voorhand, dan kennen we het getraptesysteem waarbij partners, kinderen, broers enzussen in dalende lijn kunnen gekozen worden.

Tot slot kan, indien er géén familie is of indiende familie deze taak niet wenst te doen, de artsen het team optreden als vertegenwoordiger.

De vertrouwenspersoonDe vertrouwenspersoon is iemand waarmee u

als patiënt alle gegevens, informatie enbeslissingen bespreekt, overlegt en die mee kanoptreden tijdens het overleg met dezorgverstrekkers. Deze persoon heeft géénwettelijk mandaat en kan nooit optreden in deplaats van de persoon waarvan hij of zij hetvertrouwen heeft.

Uiteraard kan een vertrouwenspersoon én een

De gezondheidswetgevinguit 2002 kort toegelicht.Dr Marc Van Hoey [Ondervoorzitter Recht op Waardig Sterven]



vertegenwoordiger één en dezelfde persoon zijn,maar het hoeft niet per se.

De euthanasiewetgevingDe euthanasiewetgeving bepaalt wat men

precies verstaat onder deze acte, wanneer hetkan en wanneer niet, en wat de preciezemodaliteiten zijn.

Onder euthanasie verstaat met “het opzettelijklevensbeëindigend handelen door iemand andersop uitdrukkelijk verzoek”.

Twee grote lijnen zijn van belang. Ofwel is deverzoeker bewust en ziek, terminaal of chronisch,ofwel is de “verzoeker” onbewust door een ziekteof ongeval, dus in coma.

Voor beide “zieke verzoekers” kent dezewetgeving een aantal criteria waaraan patiënt énarts moeten voldoen.

Voor de comapatiënten heeft de wetgevinggeregeld dat het dient te gebeuren met eenvoorafgaandelijk opgestelde “wilsbeschikking vooreuthanasie bij wilsonbekwamen”.

SlotDeze beschikking is verschenen in het

Staatsblad in 2003 en dient steeds te voldoen aandeze opgelegde eisen: geschreven en getekenddoor de verzoeker, twee getuigen en dit in zoveelexemplaren. De wilsbeschikking is vijf jaar geldigen dient elke vijf jaar opnieuw te wordenopgesteld.

Sinds september 2009 kan men bij overheid,gemeente of district, alléén de wilsverklaring vooreuthanasie laten registreren; het levenstestamentdient u zelf aan zoveel mogelijk mensen,waaronder uw huisarts, te geven.

De vereniging Recht op Waardig Sterven geeftvoordrachten over deze niet zo eenvoudigematerie, waar iedereen vroeg of laat toch mee incontact komt.

(contact: [email protected]).



The ECPC Cancer Summit will be the platform in 2010 to call to all European stakeholders witha common aim and commitment to reducing cancer to support this flagship action of collaborativeaction against cancer.

The ECPC Cancer Summit will address the issue of reducing the burden of cancer, tackleinequalities across the EU, and disseminate information and knowledge about the work of theEuropean Partnership on Action against Cancer.

The ECPC Cancer Summit t will bring together around 150 delegates, including cancer patientrepresentatives, health policy makers, politicians and the professional oncology community andaims to create grass roots momentum for driving the Cancer Partnership forward, motivatingdifferent stakeholders to work together at European, national and regional level, ensuring that theactions are patient-centered and benefit citizens. It will communicate the work of the CancerPartnership to a wide audience of stakeholders to citizens and patients at grass root level.

The ECPC Summit will address 6 key issues:

Making the Cancer Partnership work

Investing in Prevention & Screening

Partnerships Crossing Borders - Striking a Balance between policy for excellence and a policy

for cohesion

Sharing Best Practice in Health Partnerships

Importance of Cancer Research

Cancer Information & Data: Investing in our Future

Please find here the preliminary agenda (as of 28 July) of the ECPC Cancer Summit.

Please see Press Release ECPC Cancer Summit

To register, please click on "Register for conference". ECPC Members can also apply for travelgrants to the ECPC Summit!

The ECPC Cancer Summit arises from the project “ECPC Cancer Summit: Making the CancerPartnership work” which has received funding from the European Union, in the framework of thePublic Health Programme. The following additional sponsors are supporting the ECPC CancerSummit with an unrestricted grant: Bristol-Myers Squibb, Novartis, Pfizer, Roche, Sanofi PasteurMSD. The funding enables ECPC e.g. to provide travel grants to patient groups from across Europeto attend the Summit.



PI 9(2010)3 Q8 Prostaatinfo Werkversie - wijook.be · omdat vele mannen vroeg of laat kampen met...

Documents

Transcript of PI 9(2010)3 Q8 Prostaatinfo Werkversie - wijook.be · omdat vele mannen vroeg of laat kampen met...