Participatie en eigen regie

4 Gezondheid asielzoekers en vluchtelingen

7

Gezond in…1

Het Kennisdelingsprogramma Gezondheid Statushouders

2

Ouderen en gezondheid

6

Jeugd en gezondheid5

Vanuit het uitgangspunt ‘gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen’ zet Pharos haar kennis in om de grote gezondheidsverschillen te verminderen en om de kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van gezondheidszorg voor laagopgeleiden en migranten duurzaam te verbeteren.

We laten u graag in vogelvlucht de highlights van 2016 zien.

Lees meer

Preventie en zorg chronische aandoeningen

3

8,3!

Publieksjaarverslag 2016Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen

Mauretanië

Senegal

Gambia

Guinee-Bissau

Guinée

Sierra Leone

Liberia

Ivoorkust

TogoBenin

Ghana

Canada

Verenigde Staten

Europa

Mexico

Burkina FasoDem. Rep. Congo

Zuid Afrika

N

Libië Egypte

NoordSoedanTsjaad

Niger

Nigeria

Kameroen

Cent. Afr. Republiek

Turkije

Irak

Somalië

Ethiopië

Oeganda

Kenia

Tanzania

Jemen

Djibouti

Oman

VAE

Saoudi Arabië

Eritrea India

Sri Lanka

Indonesië

Australië

Bangladesh Filipijnen

MaleisiëThailand

Pakistan

Iran

Georgië

Dagastan

Koeweit

Mali

Peru

Colombia

ZuidSoedan

Waar en wie?

De WHO schat dat er 200 miljoen meisjes en vrouwen in dewereld zijn besneden. Van een aantal landen kennen welandelijke prevalentie cijfers (zie tabel rechts). Deze cijferszijn afkomstig van Demographic and Health Surveys (DHS)en Multiple Indicator Cluster Surveys (MICS), waarin aanvrouwen zelf gevraagd wordt of ze besneden zijn. Daarnaast zijn er landen waar gegronde vermoedens zijndat VGV (onder bepaalde gemeenschappen of in specifiekeregio’s) voorkomt, maar waar landelijke prevalentiecijfersontbreken (tabel onder). Door emigratie uit landen waar VGV van oudsher gepraktiseerd wordt, wordt ook de westerse samenlevingmet VGV geconfronteerd.VGV vindt meestal plaats op de leeftijd van 4 tot 12 jaar,maar in een aantal gemeenschappen wordt een paar dagenna de geboorte al besneden. Ook tot vlak voor het huwelijkof na een bevalling kan VGV nog plaatsvinden. Migratie kanook bijdragen aan besnijdenis op een andere leeftijd.

prevalentie vrouwelijke genitale verminking wereldwijd

Landen met onderbouwde vermoedens van vgv in specifieke regio’s en/of in specifieke gemeenschappen*

* Prevalentiecijfers van deze landen ontbreken.

BangladeshColombia Dagestan Democratische Republiek CongoFilipijnen GeorgiëIndiaIranKoeweit

OmanMaleisiëPakistan Peru Saoedi ArabiëSri LankaThailandVerenigde Arabische Emiraten (VAE)Zuid Soedan

Percentage vrouwen met vgv leeftijd van 15-49 jaar

75-100%

L

50-75%

25-50%

5-25 %

Minder dan 5 %

Komt voor in migranten populatie

Geen landelijke prevalentiecijfers beschikbaar/komt voor in specifieke gemeenschappen

Mali 89% 2010

Mauritanië 69% 2011

Niger 2% 2012

Nigeria 25% 2013

Oeganda 1% 2011

Senegal 25% 2014

Sierra Leone 90% 2013

Soedan, noorden 87% 2014

Somalië 98% 2006

Tanzania 15% 2010

Togo 4% 2014

Tsjaad 44% 2010

Variatie in prevalentie: Zowel tussen landen als tussen regio’s binnen lan-

den, kunnen grote verschillen bestaan in de mate waarin VGV voorkomt.

Voor meer specifieke informatie raadpleeg de interactieve wereldkaart op

www.pharos.nl.

* Cijfers van Indonesië hebben betrekking op meisjes 0 tm 11 jaar.

Bron: gebaseerd op data van DHS en MICS, http://data.unicef.org/child-

protection/fgmc.html.

Achter het prevalentiecijfer staat het jaartal van de meting.

Prevalentie in land van herkomst leeftijd 15-49

Benin 9% 2014

Burkina Faso 76% 2010

Centraal-Afrikaanse Republiek 24% 2010

Djibouti 93% 2006

Egypte 87% 2015

Eritrea 83% 2010

Ethiopië 74% 2005

Gambia 75% 2013

Ghana 4% 2011

Guinee 97% 2012

Guinee-Bissau 45% 2014

Irak 8% 2011

Indonesië 49% 2013*

Ivoorkust 38% 2012

Jemen 19% 2013

Kameroen 1% 2004

Kenia 21% 2014

Liberia 50% 2013

Uitgave: Pharos, Focal point meisjesbesnijdenis Bereikbaar via de mail: focalpointmeisjesbesnijdenis@pharos.nl www.pharos.nl

Vorm

gevi

ng: S

tudi

o Ca

sper

Kla

asse

Vrouwelijke genitale verminking

8

Pharos in de media

10

Scholing & Training

9

De tweedeling in de maatschappij en armoede staan steeds meer op de maatschap­pelijke agenda. Mensen met een lagere opleiding leven gemiddeld 7 jaar korter en 19 jaar in minder goed ervaren gezondheid dan mensen met een hoge opleiding. Vanuit het uitgangspunt ‘gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen’ zet Pharos haar kennis in om de grote gezondheidsverschillen te verminderen en om de kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van gezondheidszorg voor laagopgeleiden en migranten duurzaam te verbeteren.

Dat doen we met veel partners in 7 kennisprogramma’s. Via een integrale aanpak en met een grote inbreng van de groepen zelf. We zijn gesprekspartner voor beleidsmakers en bestuurders in gemeenten en bij onder andere beroepsorganisaties en partner voor professionals in preventie en zorg en voor onder andere kennis instituten en universiteiten. We ontwikkelen instrumenten die hun weg vinden naar professionals. We leveren sprekers op congressen en bijeenkomsten. We doen onderzoek, ontwikkelen interventies en praktisch toepasbare materialen. We trainden meer dan 1500 professionals in verschil-lende beroepsgroepen en vele duizenden geïnteresseerden bezochten onze websites en maakten gebruik van onze rapporten, handreikingen, interventies en factsheets. We organiseerden werkbezoeken voor politici, de staatssecretaris en secretaris-generaal VWS aan GIDS-gemeenten en werkbezoek van Lodewijk Asscher en later in het jaar Koning Willem Alexander aan Aan de Slag! We laten u graag in vogelvlucht de highlights van 2016 zien. Bent u nieuwsgierig geworden en wilt u meer weten over wat wij doen lees dan ons uitgebreide jaarverslag.

Monica van Berkumdirecteur Pharos

Verkleinen van gezondheidsachterstanden

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2

Gezond in... adviseert gemeenten bij de lokale integrale aanpak van gezondheids­achterstanden. Het programma stimuleert bestuurders, professionals en organisaties uit verschillende disciplines om hieraan bij te dragen. Met o.a. landelijke en regionale bijeenkomsten, instrumenten en een inter­actief online platform dat alle initiatieven met elkaar verbindt.

Online platform Gezond in...

https://www.gezondin.nu/

Gezond in…

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 31

Inspirerende voorbeelden Gezond in... bezocht een aantal inspirerende GIDS­gemeenten. Klik op een van de pinpoints om de link naar het filmpje te openen.

Vaals Rinda den Bestenambassadeur Gezond in...

Smallingerland Martin van Rijn, Staatssecretaris van VWS

Twente Hanke Bruins Slot Tweede Kamerlid (CDA)

Amstelveen Erik Gerritsen, Secretaris Generaal van VWS

Amersfoort Pia Dijkstra, Tweede Kamerlid (D66)

https://youtu.be/rN0kd2KeXyA

https://youtu.be/YWZbaDenfbQ

https://youtu.be/tkINdaCei5Q

https://youtu.be/xptkj0ca30M

https://youtu.be/Qu1Wpm-https://youtu.be/HgH_684Ze4E

https://youtu.be/G_OkiAnfDwA

Gezond in…

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 41

Landelijke bijeenkomsten

Instrumenten en materialen

Een greep uit de resultatenIn 2016 werden gemeenten 188 keer bezocht door Gezond in… adviseurs. Gezond in… organiseerde twee landelijke studiedagen en zes regionale bijeenkomsten in samenwerking met GGD’en. En ontwikkelde praktische instrumenten. Wethouders en management zijn vaker betrokken en burgers hebben steeds vaker een actieve rol in het proces. - 85% van de GIDS-gemeenten heeft een plan voor de aanpak gezondheidsachterstanden- 65% doet een wijkscan - 60% zegt alle sporen van de integrale aanpak te betrekken

Publicaties

https://www.waarstaatjegemeente.nl/

Gezond in…

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 51

Bereik Gezond in…Gezond in… had een breed bereik o.a. via het online platform gezondin.nu en twitter. Het thema gezondheidsachterstanden kreeg aan-dacht in landelijke en regionale media.

Gezond in…

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 61

FilmpjeKlip en klaar voor gemeenten.

Het Kennisdelingsprogramma Gezondheid Statushouders brengt voor gemeenten en zorgprofessionals bestaande en nieuwe kennis over de gezondheid en zorg aan statushouders bij elkaar voor iedereen die met hen werkt. Vroegsignalering is van belang om tot een goed aanbod van preventie en zorg te komen en zo gezondheidsachterstanden te verkleinen. Eind 2016 is het programma van start gegaan onder regie van Pharos in samenwerking met GGD GHOR Nederland. In het programma hebben statushouders een actieve rol.

Het Kennisdelingsprogramma Gezondheid Statushouders

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 72

Lancering boekLancering boek Zorg voor laaggeletter-den, migranten en sociaal kwetsbaren in de huisartsenpraktijk samen met het NHG en congres. 1.250 exemplaren verkocht onder huisartsen en andere beroepsgroepen.

2,5 miljoen mensen in Nederland zijn

laaggeletterd

Praktisch handboekVoor laaggeletterde en laag opgeleide diabetes type 2 patiënten.

Mensen met een lage opleiding en migranten lijden vaker aan chronische aandoeningen zoals diabetes, hart­ en vaatziekten, angststoornissen en depressies. Pharos richt zich op verbetering van de kwaliteit en effectiviteit van de preventie en zorg voor deze groepen. Met als doel die op hetzelfde niveau te brengen als als voor andere Nederlanders.

Verantwoord medicijngebruik

Praktische toolkit voor huis-artsen en apothekers om betere zorg te verlenen aan laaggeletterden.

Preventie en zorg chronische aandoeningen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 83

Begrijp je LichaamMet Begrijp je Lichaam zijn huisartsen, verpleegkundigen en praktijkondersteuners beter in staat hun voorlichting af te stemmen op patiënten die onvoldoende kunnen lezen en schrijven.

Casussen achterstandswijken

Het platform groeide in 2016 van 25 naar ruim 60 partners

Gezondheidsvaardigheden28% van alle volwassenen in Nederland heeft beperkte gezondheidsvaardigheden en daardoor een slechtere gezondheid. De partners in de Alliantie Gezondheidsvaardigheden zijn werkzaam op het brede terrein gezondheid en zorg.

In kaart gebrachtVoor huisartsen en praktijkondersteu-ners hebben we in kaart gebracht hoe zij kunnen werken aan het voorkomen van gezondheidsproblemen en het voorkomen van erger.

Preventie en zorg chronische aandoeningen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 93

www.huisarts-migrant.nl

Hier vindt u informatie over specifieke aspecten van ziekten en behandelingen bij migranten patiënten. Bijna 34.000 unieke bezoekers in 2016.

Preventie en zorg chronische aandoeningen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 103

eHealth4allDigitale toepassingen moeten ook begrijpelijk en bruikbaar zijn voor mensen met een laag opleidingsniveau, beperkte gezondheidsvaardigheden of met een migrantenachter-grond. Betrek deze groep bij de ontwikkeling!

Pharos werkt aan het versterken van de participatie en eigen regie van laagopgeleiden en migranten in het zorgstelsel en bij het terugdringen van gezondheidsachterstanden.

KijksluiterUit 50 inzendingen de winnaar van de prijsvraag ‘Het beste idee voor een zorg- of gezondheids-app die geschikt is voor iedereen’. De kijksluiter is een app met meer dan 1000 filmpjes in die in eenvoudige spreektaal uitleg geven aan patien-ten over het gebruik van hun medicijnen.

Participatie en eigen regie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 114

Korte filmpjesIn 15 korte filmpjes (2-3 minuten) vertellen taalambassadeurs van Stichting ABC op informele wijze hun verhaal.

Trainingen

Trainen migranten in het geven van groepsvoorlichting en bespreekbaar maken van onder-werpen als kanker, dementie en palliatieve zorg in eigen kring.

Toegankelijk voorlichtingsmateriaal en begrijpelijke informatie over gezondheidszorg is belangrijk. Een goed geïnformeerde burger kan zoveel mogelijk regie houden over de eigen gezondheid en gemotiveerd keuzes maken binnen het systeem van de zorg.

Participatie en eigen regie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 124

Materialen

Pharos deelt kennis over gezond opgroeien van kinderen van -10 maanden tot 23 jaar. Gezond zwanger worden, rook-vrij geboren, gezonde voorschool en welbevinden op school. Hoe? Door delen goede voorbeelden, aanbieden laagdrem-pelig voorlichtingsmateriaal en praktische hulpmiddelen.

Gezond opgroeien is van wezenlijk belang als basis voor een zelfstandige en actieve deelname aan de maatschappij. Ook het voorkomen van sociaal economische gezondheidsachterstan­den begint met een gezonde start. Pharos werkt aan de gezondheid van kinderen met een verhoogd risico op ongezondheid door het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid van het bestaande stelsel.

E-learning

Een mini e-learning met tips en handvat-ten om alle kinderen te bereiken bij de aanpak van overgewicht. Dus ook kinderen van lager opgeleide ouders en ouders met een migrantenachtergrond. Centraal staat het samenwerken met ouders en een inte-grale aanpak.

Jeugd en gezondheid

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 135

Nederland vergrijst en de populatie ouderen wordt de komende decennia steeds kleurrijker. Pharos wil de toegang en kwaliteit van zorg voor migranten­ouderen met dementie en de ondersteuning van mantelzorgers verbeteren.

Pharos is een van de partners in het Deltaplan Dementie. Symposia

Regionale symposia dementie laagopgeleiden en migranten voor 290 deelnemers van meer dan 20 zorgorganisaties.

Pharos organiseerde in samenwerking met een aantal organisaties vier mini-symposia ‘Dementie bij Turkse en Marokkaanse migranten’ De mini-symposia zijn interessant voor zorgverleners die werken met cliënten met een Turkse of Marokkaanse achtergrond die mogelijk lijden aan dementie.

Ouderen en gezondheid

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 146

Facebookpagina Syriërs Gezond

na 2 maanden 6500 likes, 2500 mensen met berichten en 25.000 mensen met filmpjes bereikt

Of asielzoekers nu in Nederland mogen blijven of moeten terugkeren, in beide situaties is het behoud van een goede gezondheid en veerkracht van belang. Pharos ondersteunt professionals in goede zorg en preventie voor asielzoekers en vluchtelingen.

VRIJWILLIGERSWERK DOORBEWONERS VAN

ASIELZOEKERSCENTRA

SAMEN …AAN DE SLAG!

Aan de slagAan de Slag is een succesvolle methode om bewoners van asielzoekerscentra te betrekken bij vrijwilligerswerk in de gemeente.

http://www.pharos.nl/nl/kenniscentrum/asielzoekers-en-vluchtelingen/aan-de-slag

Gezondheid asielzoekers en vluchtelingen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 157

Aan de SlagBezoek Lodewijk Asscher en bezoek Koning Willem Alexander.

Gezondheid asielzoekers en vluchtelingen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 167

Mauretanië

Senegal

Gambia

Guinee-Bissau

Guinée

Sierra Leone

Liberia

Ivoorkust

TogoBenin

Ghana

Canada

Verenigde Staten

Europa

Mexico

Burkina FasoDem. Rep. Congo

Zuid Afrika

N

Libië Egypte

NoordSoedanTsjaad

Niger

Nigeria

Kameroen

Cent. Afr. Republiek

Turkije

Irak

Somalië

Ethiopië

Oeganda

Kenia

Tanzania

Jemen

Djibouti

Oman

VAE

Saoudi Arabië

Eritrea India

Sri Lanka

Indonesië

Australië

Bangladesh Filipijnen

MaleisiëThailand

Pakistan

Iran

Georgië

Dagastan

Koeweit

Mali

Peru

Colombia

ZuidSoedan

Waar en wie?

De WHO schat dat er 200 miljoen meisjes en vrouwen in dewereld zijn besneden. Van een aantal landen kennen welandelijke prevalentie cijfers (zie tabel rechts). Deze cijferszijn afkomstig van Demographic and Health Surveys (DHS)en Multiple Indicator Cluster Surveys (MICS), waarin aanvrouwen zelf gevraagd wordt of ze besneden zijn. Daarnaast zijn er landen waar gegronde vermoedens zijndat VGV (onder bepaalde gemeenschappen of in specifiekeregio’s) voorkomt, maar waar landelijke prevalentiecijfersontbreken (tabel onder). Door emigratie uit landen waar VGV van oudsher gepraktiseerd wordt, wordt ook de westerse samenlevingmet VGV geconfronteerd.VGV vindt meestal plaats op de leeftijd van 4 tot 12 jaar,maar in een aantal gemeenschappen wordt een paar dagenna de geboorte al besneden. Ook tot vlak voor het huwelijkof na een bevalling kan VGV nog plaatsvinden. Migratie kanook bijdragen aan besnijdenis op een andere leeftijd.

prevalentie vrouwelijke genitale verminking wereldwijd

Landen met onderbouwde vermoedens van vgv in specifieke regio’s en/of in specifieke gemeenschappen*

* Prevalentiecijfers van deze landen ontbreken.

BangladeshColombia Dagestan Democratische Republiek CongoFilipijnen GeorgiëIndiaIranKoeweit

OmanMaleisiëPakistan Peru Saoedi ArabiëSri LankaThailandVerenigde Arabische Emiraten (VAE)Zuid Soedan

Percentage vrouwen met vgv leeftijd van 15-49 jaar

75-100%

L

50-75%

25-50%

5-25 %

Minder dan 5 %

Komt voor in migranten populatie

Geen landelijke prevalentiecijfers beschikbaar/komt voor in specifieke gemeenschappen

Mali 89% 2010

Mauritanië 69% 2011

Niger 2% 2012

Nigeria 25% 2013

Oeganda 1% 2011

Senegal 25% 2014

Sierra Leone 90% 2013

Soedan, noorden 87% 2014

Somalië 98% 2006

Tanzania 15% 2010

Togo 4% 2014

Tsjaad 44% 2010

Variatie in prevalentie: Zowel tussen landen als tussen regio’s binnen lan-

den, kunnen grote verschillen bestaan in de mate waarin VGV voorkomt.

Voor meer specifieke informatie raadpleeg de interactieve wereldkaart op

www.pharos.nl.

* Cijfers van Indonesië hebben betrekking op meisjes 0 tm 11 jaar.

Bron: gebaseerd op data van DHS en MICS, http://data.unicef.org/child-

protection/fgmc.html.

Achter het prevalentiecijfer staat het jaartal van de meting.

Prevalentie in land van herkomst leeftijd 15-49

Benin 9% 2014

Burkina Faso 76% 2010

Centraal-Afrikaanse Republiek 24% 2010

Djibouti 93% 2006

Egypte 87% 2015

Eritrea 83% 2010

Ethiopië 74% 2005

Gambia 75% 2013

Ghana 4% 2011

Guinee 97% 2012

Guinee-Bissau 45% 2014

Irak 8% 2011

Indonesië 49% 2013*

Ivoorkust 38% 2012

Jemen 19% 2013

Kameroen 1% 2004

Kenia 21% 2014

Liberia 50% 2013

Uitgave: Pharos, Focal point meisjesbesnijdenis Bereikbaar via de mail: focalpointmeisjesbesnijdenis@pharos.nl www.pharos.nl

Vorm

gevi

ng: S

tudi

o Ca

sper

Kla

asse

Pharos is landelijk expertisecentrum op het terrein van de preventie van vrouwelijke genitale verminking en zet kennis en expertise in om te stimuleren dat meisjes in Nederland geen risico lopen besneden te worden en dat vrouwen die reeds besneden zijn goede zorg krijgen.

RapportFemale genital mutilation in Syria? An inquiry into the existen-ce of FGM in Syria

Vrouwelijke genitale verminking

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 178

Pharos heeft een scholingsaanbod op maat uitgevoerd voor een brede groep professionals en managers werkzaam in de gezondheidszorg, dienstverlening, onderwijs, bij gemeenten, patiënten­ en cliëntenorganisaties. Daarnaast verzorgde Pharos vele workshops, lezingen en gastlessen.

Scholing en training

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 189

Pharos in de media

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 19 10

Landelijke netwerken:

We werkten onder andere samen met deze partners:

Dit deden we niet alleen...