Peer 28.04 → 18.05 2018

Slavisch, Scandinavisch én legendarisch: Dvořák, Nielsen, Grieg én Beethoven

Gynt

Peer

Gyn

t

2

Programma Jan Latham-Koenig dirigent

Pavel Kolesnikov solist piano

Martijn Dendievelassistent-dirigent

Antonin Dvořák 1841-1904Slavische Dansen, op. 72 nr. 2 & nr. 7

Ludwig van Beethoven 1770-1827Pianoconcerto nr. 1, op. 15

Allegro con brioAdagioRondo (Molto allegro)

PAUZE

Carl Nielsen 1865-1931Pan en Syrinx

Edvard Grieg 1843-1907Peer Gynt Orkestsuite nr. 1

OchtendstemmingÅse’s doodAnitra’s dansIn de hal van de Bergkoning

Peer Gynt Orkestsuite nr. 2Ingrids klaagzangArabische dansPeer Gynts terugvaartSolveigs lied

Duur van het concert

02:05 — inclusief pauze (20’)

Peer Gynt

3

Symfonieorkest Vlaanderen serveert een concert met veel kleur, van Beethoven over Dvořák, tot Nielsen en Grieg. Met impressionistische toets avant la lettre.

Jan Latham-Koenig dirigent

Pavel Kolesnikov solist piano

Martijn Dendievelassistent-dirigent

Dvořák — Slavische Dansen, op. 72 nr. 2 & nr. 7Antonin Dvořák (1841-1904) was een Bohemer in hart en nieren. Ooit, bij een bezoek als gevierd componist aan zijn geboortedorp, trakteerde de muziek-kapel hem op arrangementen van zijn meest recente successen. “Stop!”, zou hij uitgeroepen hebben, “speel Boheemse melodieën. Ik ben hier om te rusten!”. Hoewel hij geen volkslied-specialist was, vormde de Boheemse folklore een belangrijke inspiratiebron. Dvořák schreef twee bundels Slavische Dansen, beide aanvankelijk voor piano vierhandig. In 1878 voltooide hij de eerste reeks, de nrs. 1-8; de tweede serie – de nrs. 9-16 – verscheen acht jaar later. Het materiaal voor de dansen bestaat uit door Dvořák zelf bedachte melodieën, ingepast in Boheemse dansvormen als de polka, de furiant en de dumka. Het publiek wist de latere orkestrale versie

van deze gestileerde, niet-functionele dansen al snel te smaken, precies omwille van de couleur locale. Ook Brahms was onder de indruk, en maakte zijn muzie-kuitgever Simrock attent op dit nieuwe talent. De publicatie zorgde voor een stormloop aan de kassa, en Dvořák werd op geen tijd een internationale beroemdheid.

De Slavische Dansen mogen dan vlotte muziek zijn, voor een orkest zijn ze best uitdagend. De wisselende stemmingen en kleuren en de ritmische complexiteit van de partituur vergen veel voorbereiding. En hoe om te gaan met de herhalingen? Soms zijn er per dans wel zes aangegeven met veel keuzemoge-lijkheden. Iedere dirigent is vrij om hier keuzes te maken.

Beethoven — Pianoconcerto nr. 1Ludwig van Beethoven (1770-1827) maakte in zijn beginjaren vooral

Peer

Gyn

t

4

naam als klaviervirtuoos, en minder als componist. In 1792 verliet hij zijn geboortestad Bonn om zich in Wenen te vestigen. Mozart was ongeveer een jaar eerder overleden. De weg om de Weense concertpodia te veroveren lag dus open voor jonge pianisten. De creatie van het Pianoconcerto nr. 1 in C, op. 15 vond plaats in Praag in 1798, met Beethoven zelf aan de piano. En hoewel de titel het tegendeel suggereert, is dit eigenlijk zijn tweede concerto voor piano. De voorbe-reiding en de première verliepen niet optimaal. Beethoven zou zo weinig tijd hebben gehad dat hij de finale slechts twee dagen voor de voorstelling op papier had kunnen zetten; vier kopiisten gingen met elke voltooide bladzijde aan de slag om nog snel de orkestpartijen uit te schrijven. Bij de eerste repetitie bleek de piano een halve toon te laag gestemd waarop Beethoven de volledige partij dan maar een halve toon hoger speelde. De voorstelling was een succes, maar het concerto werd pas in 1801 gepubliceerd. Beethoven besloot zijn uitgever nog even te laten wachten. De partituur bleef op die manier uit handen van andere pianisten zodat hij er zelf nog enige tijd mee kon uitpakken. Het publiek voelde dat hier een nieuw talent was aangekomen. Beethoven wist de archi-tectonische spanning van zijn concerto op verschillende manieren op te voeren o.a. door ongewone verbanden tussen de toonaarden. Maar nog belangrijker was de vormgeving van de thema’s en de omgang met hun bestanddelen; ook de kleinste bouwstenen werden in telkens nieuwe combinaties gebruikt.

Nielsen — Pan en SyrinxDe Deen Carl Nielsen (1865-1931) liet zich niet vaak verleiden tot het compo-neren van muziek aan de hand van een programma. Maar hij was wél verzot op de Griekse mythologie. In Ovidius’ Metamorfosen vond hij het verhaal van Pan en Syrinx. Het inspireerde hem in 1918 tot het schrijven van Pan og Syrinx, een kort en intens symfonisch gedicht. Op het titelblad noteerde hij het verhaal: “Dansend en zingend achtervolgt de halfgod Pan de nymf Syrinx door de heuvels van Arcadië. Hij drijft haar naar de rand van een meer, waar geen ontsnapping meer mogelijk is. Maar… de goden schieten Syrinx te hulp en veran-deren haar net op tijd in een rietstengel”.

Een verhaal dat zich uitstekend leent voor een muzikale vertelling, vond ook Nielsen. In deze impressionistische schets wordt Syrinx vertolkt door de fluit, en de wilde Pan door schrille klarinet klanken, tremolo’s in de strijkers en het indringende geluid van de althobo.

Grieg — Peer Gynt Orkestsuites nr. 1 & nr. 2Peer Gynt, de eeuwige twijfelaar, de zwerver en de minnaar. Het verhaal draait om Peers moeder Åse en zijn bruid Ingrid die hij verlaat en later op haar trouwdag schaakt. Berucht zijn Peer Gynts verhoudingen met vreemdsoortige

Peer Gynt

5

dames, zoals bijvoorbeeld de oosterse danseres Anitra en de groene trollen-prinses die hem een gedrocht als zoon schenkt. In opdracht van de Noorse koning maakte schrijver Henrik Ibsen in 1862 een rondreis om de verhalen op te tekenen. Uit de mond van bergbewoners noteerde Ibsen de avonturen van de historische boerenzoon Peer Gynt. Later, in 1867 schreef hij aan de hand van zijn aantekeningen het gedicht Peer Gynt. Uiteindelijk paste Ibsen zijn werk aan voor theater: een stuk waarin fantasie en werkelijkheid door elkaar lopen en waar logica en structuur ver te zoeken zijn, een achtbaan van gebeurtenissen.

Grieg (1843-1907) reageerde eerder terughoudend op Ibsens vraag om muziek te schrijven bij zijn theaterstuk. Uit correspondentie blijkt dat hij eerder langzaam en met tegenzin aan het project werkte, vooral toen bleek dat het om meer dan een paar fragmenten ging. Het moeizame proces

resulteerde na anderhalf jaar hard labeur toch in verfrissende muziek met een grote melodische charme. Grieg kon als geen ander in enkele frasen een bepaalde gebeurtenis, emotie of personage treffend schetsen. Door het enthousiasme van de Noorse violist en componist Ole Bull was hij bovendien geïnspireerd geraakt door de volks-muziek van het Noorse platteland, waardoor hij folkloristische elementen in zijn muziek was gaan verwerken.

Grieg schaafde na de première van 1876 de muziek nog enkele keren bij. Van de zesentwintig stukken selecteerde hij er later acht waaruit hij twee suites puurde: de Peer Gynt Orkestsuites nr. 1 en nr. 2. De samen-stelling gebeurde op louter muzikale gronden in een niet-chronologische volgorde.

Johan Van Acker

ZA 28.04, 20:00 CC ZWANEBERG HEIST-OP-DEN-BERG

ZO 29.04, 17:00 KURSAAL OOSTENDE

DO 03.05, 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE

VR 04.05, 20:00 CC DE FACTORIJ ZAVENTEM

ZO 06.05, 15:00 DESINGEL ANTWERPEN

ZA 12.05, 20:00 MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT

WO 16.05, 19:30 ARTS CENTRE WARWICK (UK)

DO 17.05, 19:30 CADOGAN HALL LONDEN (UK)

VR 18.05, 19:30 NEWBURY SPRING FESTIVAL (UK)

Peer

Gyn

t

6

Griegs PeerGyntsuites

nr. 1 & nr. 2

ONDER DE LOEP

Aan de hand van enkele muziekfragmenten nemen we u mee in het verhaal van een componist en zijn of haar werk. Beluister vier fragmenten met tekst en uitleg, en reis met ons mee naar het Noorden op de tonen van Griegs Peer Gynt-suites.De vier fragmenten kan u beluisteren via onze web-site www.symfonieorkest.be of via de Alpha Play app → scan de QR codes en begin meteen met luisteren. Veel lees-, luister- en ontdekkingsplezier!

fragment (1) fragment (2) fragment (3) fragment (4)

Peer Gynt

7

(1) Ochtendstemming (Peer Gyntsuite nr. 1)

Ochtend, ja, maar in medias res. Walt Disney maakte op basis van deze pastorale muziek ooit een tekenfilm met geeuwende bloemetjes en zich uitrekkende bijtjes. Bij Ibsen gaat het echter om een dageraad op een Marokkaans strand. De lieflijke hoofd-melodie staat echter in fel contrast met de scène die erop moest volgen. Peer Gynt, die berooid is achtergelaten door zijn handelspartners, wordt wakker in een acaciaboom en moet meteen een troep plaagzuchtige apen van zich afslaan. Dat moet een behoorlijk komisch effect hebben opgeleverd. De verheffing van natuurpracht versus de aardse kolder van het menselijk bedrijf.

(2) In de hal van de Bergkoning (Peer Gyntsuite nr. 1)

Doet dit deel u ook zo denken aan Paul Dukas’ symfonische gedicht De tovenaarsleerling? Eenzelfde versnellend marsritme, dezelfde ondeugende fagot-klank, een gelijkaardige magische sfeer… En inderdaad, net als Goethes ballade, waar Dukas zich op baseerde, spelen magie en hoogmoed hier een rol. Peer Gynt is immers wegens onfatsoenlijk gedrag verstoten door zijn omgeving en zwervend bij de trollenkoning terecht gekomen. Hij wordt in de troonzaal geleid, waar hij ervan beschuldigd wordt de aartslelijke kroonprinses verleid te hebben. Peer Gynt speelt een gevaarlijk spelletje en krijgt het aan de stok met een hoop kobolden. Net op tijd brengen kerkklokken in het dal op miraculeuze wijze redding.

(3) Åses dood (Peer Gyntsuite nr. 1)

Peers moeder Åse is een van de belang-rijkste personages. Zij is het die hem telkens tot de orde roept. Getergd door de fratsen van haar zoon, roept ze in het eerste bedrijf haar wanhoop uit: “Ach, lag ik maar in mijn kist! Hemel, was ik maar nooit geboren!” Halverwege het stuk is het dan zo ver. In een prachtige scène begeleidt Peer zijn bange moeder naar het hiernamaals door haar een gelukkige hemelse toekomst voor te spiegelen. Grieg weet dit zeldzaam moment, waarop Peer Gynt zich een goed mens toont, goed te vatten. Waardige strijkmuziek met een gezonde portie pathos. De tranen van de clown.

(4) Peer Gynts terugvaart (Peer Gyntsuite nr. 2)

Iedereen kent wel het verhaaltje, waarin een man tegen zijn vrouw zegt even om sigaretten te lopen, maar vervolgens nooit meer terug komt. Eigenlijk is Peer Gynt daar een variant op. Hoewel. Na jaren onrust en een zwerftocht tot in Afrika heeft hij er finaal genoeg van. De terugweg loop echter niet over rozen en Peers schip vergaat in een storm. Grieg zoekt het niet te ver. Orkestrale tutti’s in plotse fortissimo zijn de bliksem, neerwaartse fluittrekjes zijn de wind die aan de zeilen rukt. Ondertussen duikt de dood op en jaagt Peer de stuipen op het lijf. Op die manier wordt zijn kentering maar ook zijn ondergang ingezet. Spoiler alert: Peer overleeft de scheepsramp maar sterft alsnog, na een halve eeuw van huis, in de armen van zijn geliefde Solveig, die al die tijd op hem is blijven wachten. Doek.

Peer

Gyn

t

8

Latham-

Peer Gynt

9

Met zijn Franse, Deense en Poolse roots, is Jan Latham-Koenig een Europeaan in hart en nieren. Zijn debuut als dirigent van Verdi’s opera Macbeth in de Wiener Staatsoper in 1988 bezorgde hem op korte tijd internationale faam. Ondertussen leidt hij al decennia de grootste operahuizen en symfonische gezelschappen. In het seizoen 2013-2014 nam hij bij Symfonieorkest Vlaanderen het roer in handen als chef-dirigent.

Jan Latham-Koenig nam reeds diverse engagementen op als artistiek directeur van ensembles en organisaties zoals het Orquestra Nacional do Porto, de Cantiere Internazionale d’Arte di Montepulciano, het Teatro Massimo di Palermo, het Orchestre Philharmonique de Strasbourg, de Opéra National du Rhin en de Young Janacek Philharmonic. Sinds 2011 is hij artistiek directeur van de Novaya Opera Moskou.

Jan Latham-Koenig verzorgde diverse gastdirecties met onder meer de New Japan Philharmonic, het Tokyo Metropolitan Orchestra, het Orchestre Philharmonique de Radio France, het Los Angeles Philharmonic Orchestra, het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin en het Dresdner Philharmonie Orchester. Daarnaast werd hij uitgenodigd om diverse gezelschappen te dirigeren in de Wiener Staatsoper, het Royal Opera House Covent Garden, de National Opera Prague, de Götenburg Opera en de Tokyo National Opera.

In 2014 wint Latham-Koenig de ‘Golden Mask Award’, een van de meest prestigieuze Russische prijzen toegekend aan producties in drama, opera, ballet, moderne dans, operette, musical en poppentheater, en het muzikale equivalent van een Oscar.

dirigent

Jan

KoenigLatham-

Peer

Gyn

t

10

solist piano

Pavel Kolesnikov

Peer Gynt

11

Pavel Kolesnikov werd in 1989 in het Siberische Novosibirsk geboren in een familie van wetenschappers. Op zesjarige leeftijd speelt hij al uitstekend piano en viool. In 2007 wordt hij als pianist opgenomen in de orde van de President als ‘Jong Russisch Talent’, waardoor hij vanaf 2007 les kan volgen bij Sergey Dorensky aan het Moskouse Staatsconservatorium. Dankzij een ‘Else Gertrude Martin’ beurs en een ‘Evelyn Tarrant Award’ kan hij tegelijkertijd bij Norma Fischer aan het Royal College of Music in Londen gaan studeren. In september 2012 wordt hij toegelaten in de klas van Maria João Pires aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth. In 2016 behaalt Pavel zijn Artist Diploma’s aan het RCM en de Kapel.

Zijn muziekcarrière begon in Rusland, maar sinds hij in 2012 de befaamde Canadese ‘Honens Prize for Piano’ won (www.honens.com), verovert hij wereldwijd harten met zijn pianospel. Het BBC Music Magazine prees de bijhorende live opname omwille van “zijn enorme helderheid, zijn onfeilbare muzikaliteit

en zijn opmerkelijke schoonheid”. Een andere CD, met solowerken van Tsjaikovski, die afgelopen juni werd uitgebracht op het label Hyperion werd in The Sunday Times beschreven als: “innig en met elan”. In September 2016 bracht Hyperion een CD met Mazurkas van Chopin uit, die meteen een ‘Diapason D’Or Award’ kreeg en die volgens de Daily Telegraph tot de top 25 van de beste CD’s uit 2016 hoort.

Van 2014 tot 2017 mag Pavel zich ‘BBC New Generation Artist’ noemen, een titel die veel deuren opent, met optredens in Groot-Brittannië en Australië die recht-streeks op BBC 3 worden uitgezonden. The Telegraph gaf zijn debuutrecital in Wigmore Hall maar liefst 5 sterren en noemde het “one of the most memorable of such occasions London has witnessed in a while.” In de zomer van 2016 maakt Pavel zijn BBC Proms debuut in een uitvoering van Tsjaikovski’s Pianoconcerto nr. 2 met het Nationaal Jeugd Orkest van Schotland, gedirigeerd door Ilan Volkov.

www.pavelkolesnikov.com

Peer

Gyn

t

12 Bijna zestig jaar is Symfonieorkest Vlaanderen een vaste waarde in het Vlaamse culturele landschap. Met zestig geëngageerde en gepassioneerde musici en onder leiding van gerenommeerde (gast)dirigenten brengt Symfonieorkest Vlaanderen zowel uitvoeringen en creaties van hedendaagse muziek als eigentijdse vertolkingen van het vertrouwde symfonische repertoire vanaf het classicisme. Het orkest vervult een voorbeeldfunctie in het scheppen van kansen voor jonge, talentvolle musici, componisten, solisten en dirigenten, en maakt muziek uit heden en verleden toegankelijk voor een zo breed en divers mogelijk publiek in heel Vlaanderen en daarbuiten.

In 1960 zag Symfonieorkest Vlaanderen het levenslicht onder impuls van Dirk Varendonck die tevens de

eerste dirigent van het orkest was. Vanaf 1986 werd het ‘Nieuw Vlaams Orkest’ gedirigeerd door Patrick Peire, Robert Groslot en Fabrice Bollon. In 1995 werd het orkest omgedoopt tot ‘Het Symfonieorkest van Vlaanderen’ en grondig hervormd. Hierna bekleedden achtereenvolgens David Angus, Etienne Siebens en Seikyo Kim de functie van chef-dirigent. Vanaf 2013 volgde de Britse dirigent Jan Latham-Koenig de Japanse Seikyo Kim op.

Naast de concertreeksen in Antwerpen, Brugge, Brussel en Gent is Symfonieorkest Vlaanderen te gast in tal van culturele centra in heel Vlaanderen, en op festivals in binnen- en buitenland. Symfonieorkest Vlaanderen geniet de steun van de Vlaamse Overheid en Stad Gent, en is sinds 2017 orkest in residentie in Muziekcentrum De Bijloke Gent.

Symfonieorkest Vlaanderen

© T

om D

e Vi

ssch

er

Peer Gynt

13

Eerste vioolJo VercruysseVeerle HoubrakenNathalie HeppPieter Jansen Peter HellemondLaure BardetEva StijnenBence AbrahamDavid MakhmudovTim Breckpot

Tweede vioolGudrun VerbanckEva PuskerIsabelle DecraeneLiesbet JansenStefaan De RyckeLucia MaricaHanneke VerbuekenPieter Decolvenaer

AltvioolKris HellemansKaatje StrauvenBruno De SchaepdrijverBieke JacobusKorneel TaeckensMorgan HuetNatalie Glas

CelloRenaat AckaertCaroline SteenBart VerhaegheJoyce KuipersAnn Van HeckeLieselot Watté

ContrabasKoenraad HofmanJan VerheyeBram DecroixSanne Deprettere

Fluit Caroline PeetersAnke LauwersVeerle Secember

HoboKorneel AlsteensCarola Dieraert (hobo & engelse hoorn)

Klarinet Daniel MourekTom Daans

FagotKoen CoppéDavy Callens

HoornNick MooneyBruno MelckebekeFrank ClarysseLies Molenaar

TrompetSteven BossuytBart Coppé

TromboneBob Van der StriecktCharlotte Van PassenWim Matheeuwese

TubaRies Schellekens

SlagwerkTom LeeWim De VlaminckStijn SchoofsTitus FrankenIris Verbeeck

HarpEmma Wauters

Musici Symfonieorkest Vlaanderen

Peer Gynt28.04 → 18.05 2018

Peer

Gyn

t

14

By O

uthe

re M

usic

De beste manierom klassieke muziek

te ontdekken.

Stream in hoge kwaliteit de playlist van Symfonieorkest Vlaanderen

en meer dan 35,000 klassieke titels& geniet van door musicologen

samengestelde playlists.

AlphaPlay.com

AlphaPlay

Peer Gynt

15

Classical Music RaveDansen op klassieke muziek — i.h.k.v. Opera21

Een project van Muziekcentrum De Bijloke i.s.m. Symfonieorkest Vlaanderen

ZA 21.04, 21:00 MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT Info & tickets: www.bijloke.be

Côté JardinMuzikale picknick

Een project van Muziekcentrum De Bijloke

ZO 27.05, VANAF 11:30 BIJLOKESITE GENT — GRATIS

Rach 3Afsluiten doen we dit seizoen met een keur aan Russische componisten: Glazoenov, Prokofjev & RachmaninovJan Latham-Koenig dirigent Nareh Arghamanyan soliste piano Djordje Radevski solist piano

DO 07.06, 20:00 CONCERTGEBOUW BRUGGE

VR 08.06, 20:15 MUCH WATERLOO FESTIVAL Locatie → St. John’s International School Info & tickets → www.musicchapel.org of T 02 352 01 17

ZO 10.06, 15:00 DESINGEL ANTWERPEN

Volgende concerten

Symfonieorkest Vlaanderen is in residentie in Muziekcentrum de Bijloke. Deze voorstelling kwam mede tot stand dankzij:

Meer weten over onze orkest musici, solisten, projecten en concertreeksen

in binnen- én buitenland?

Volg ons op Facebook

surf naar symfonieorkest.be

schrijf je in op onze nieuwsbrief

en... hou je mailbox in de gaten!

Symfonieorkest Vlaanderen verkent tijdens seizoen 18/19 een derde fase in zijn vierjarige cyclus Geschiedenis van een Crisis. Het nieuwe concert-seizoen is hoopvol gestemd en barst van de levensvreugde. Carpe Diem! Eind april valt de nieuwe jaarbrochure bij u in de bus!

Start ticketverkoop— bestaande abonnementen verlengen/

wijzigen: vanaf ma 30.04 — nieuwe abonnementen: vanaf ma 28.05— losse tickets: vanaf ma 11.06

www.symfonieorkest.betickets@symfonieorkest.be+32 9 292 75 57 (ma—vr 10:00—13:00)

Pop-up bespreekbureau tijdens verlengperiode!In de eerste week van de abonnementen-verkoop zijn we in Brugge en Antwerpen telkens één dag aanwezig met een pop-up Symfonieorkest Vlaanderen bespreekbureau. Onze medewerkers helpen er u graag bij het verlengen van uw abonnement.— Do 03.05, 11:00 t/m 22:30

Concertgebouw Brugge (inkomhal)— Zo 06.05, 10:00 t/m 19:00

deSingel Antwerpen (inkomhal)

Meer informatie over het verlengen van uw abonnement vindt u in de nieuwe jaarbrochure.