DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD … BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD 4 ... heeft voor zijn...

DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD

GROEN DAK ZONNEPANELEN PELLETKACHEL

DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD 4

ENERGIENEUTRAAL BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND 6

ENERGIENEUTRAAL BOUWEN OF NUL-OP-DE-METER 8

MENUKAART ENERGIENEUTRAAL BOUWEN 9

A. ENERGIE BESPAREN 13

1.Isolatie 13

2.Glas 14

3.Kierdichting 14

4.Ventilatie 15

5.Afgiftesysteemvoorwarmte(enkoude) 16

6.(Vaat)wasmachine 16

7.Douche 17

8.Koelvraag 17

B. DUURZAME OPWEKKING VAN WARMTE (EN KOUDE) 19

9.Verwarming(enkoeling) 19

10.Verwarmingvantapwater 23

C. DUURZAAM OPGEWEKTE ELEKTRICITEIT 25

11.Zonnepanelen 25

MENUKAART DUURZAME MATERIALEN 26

D. DUURZAAM BOUWEN 27

E. MATERIAALGEBRUIK 29

12.FSC-houtofaccoyahout 29

13.HoutskeletbouwmetFSC-keurmerk 29

14.Milieuvriendelijkebouwmaterialen 29

15.Milieuvriendelijkeverven 29

F. WATER 31

16.Waterbesparingbinnen 31

17.Groendak 31

18.Regentonof-zuil 31

19.Regenkratteneninfiltratieboxen 31

INHOUDSOPGAVE

DeNoord-Hollandsegemeentenstrevennaareen

gezondeenduurzameleefomgevingvoorhuninwoners.

VoordegemeenteninNoord-HollandNoordkomtdaarbij

eenverantwoordeinvullingmetbehoudvanvoldoende

openruimtevoortoekomstigegeneraties.

Nieuwewoningenwordensteedsenergiezuiniger

gebouwd,maargemeentenwillenverder.Degemeenten

inNoord-HollandNoordstrevenintoenemendemate

naarenergieneutralenieuwbouwwoningen,dieheteigen

gebouwgebondenenergieverbruikzelfopwekken.

DeRegionaleUitvoeringsdienstNoord-HollandNoord

heeftvoorzijngemeentenhetinitiatiefgenomendezebrochureteontwikkelen.Wijwillen

bouwersvannieuwewoningeninspirerenomenergieneutraaltebouwen.

Indezebrochurewordenverschillendevariantenbeschrevenomenergieneutralewoningen

tebouwen.Deextramaatregelenzijndoorgerekendzodatbouwersvoorafinzichtkrijgenin

de(meer)kostenvanhunkeuzen.

Ikhoopdatdezebrochuregaatbijdragenaaneennogsnellereimplementatievan

energieneutralenieuwbouwinNoord-HollandNoord.

AndréBouwens,

DirecteurRUDNoord-HollandNoord

VOORWOORD

3

Eenduurzaamgebouwdhuisdatgebruik

maaktvanduurzame(zelfopgewekte)

energiebrengtgrotevoordelenmetzich

mee.Voordelendieveelverderreiken

danduurzamebouwmaterialenen

energieverbruik.Hetbinnenklimaatineen

duurzamewoningiscomfortabel.Bovendien

verdienenveelduurzaamheidsmaatregelen

inwoningenzichdubbelendwarsterug.

KANSZelfbouwenbiedtdekansomenergie-

neutraalbouwentekiezenalsuitgangspunt

bijhetontwerpvanuwhuis.Dooruwwoning

zongeoriënteerdtebouwen,optimaalte

isolerenenduurzameenergietegebruiken

kuntuveelbesparenopuwenergieverbruik.

Doorbijdebouwookgebruiktemakenvan

duurzamematerialenenwaterbesparende

maatregelenontzietuhetmilieumaximaal.

Eenduurzaamhuisisbovendieneen

toekomstbestendighuis.Dekomendejaren

scherptdeoverheiddeenergieprestatie-eis

vannieuwbouwwoningenverderaan.

Naarverwachtingzullendeenergieprijzen

indelevensduurvanuwwoningoptermijn

gaanstijgen.Zakenwaaruminderlastvan

heeftineenduurzamewoning.Erbestaanbij

sommingegemeentenendeprovincieNoord-

Holland(somstijdelijke)financiëleregelingen

voorhetondersteuneninhetduurzaamen

energieneutraalbouwenvanuwwoning.

Informeervoorsubsidiesenregelingenbij

uwgemeente,kijkopdewebsitevandeRUD

NHNenbijwww.energiesubsidiewijzer.nl.

Informeerookbijbankennaarspeciale

regelingenhiervoor.

Indezebrochureleggenwestapvoorstap

uithoeuduurzaambouwtenwoont.

Maareersteeninspirerendverhaalvan

PetervanZutphendieduurzamewoningen

heeftgebouwdopzijneigenboerenerfin

AnnaPaulowna.

Meer weten over duurzaam en

energieneutraal bouwen?

www.passiefhuis.nl

www.rudnhn.nl

www.duurzaambouwloket.nl

www.milieucentraal.nl

DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD- HOLLAND NOORD

Aanleiding

Noord-Holland is een unieke provincie. Met veel water, groen en duinen

met bijzondere natuurgebieden. Een provincie waar oog voor de mens en

respect voor de natuur hand in hand gaan. De gemeenten zorgen voor een

duurzaam ingerichte openbare ruimte. U kunt zorgen voor een energiezuinige

en duurzame woning. Zo blijft Noord-Holland ook op langere termijn een

aantrekkelijke en toekomstgerichte provincie.

1

“Een duurzaam huis is een toekomstbestendig huis.”

4

AaneenlandwegbuitenAnnaPaulowna

staatdemooigerenoveerdestolpboerderij

vanPetervanZutphenenzijnvrouwIneke.

Naastdeboerderijiseenenergieneutraal

appartementencomplexgebouwdwaarin

drieappartementenzijnontworpen,elk

meteeneigenkarakter.

Hetproject‘NieuwBouwlust’isinmiddels

ineenvergevorderdstadiumvanrealisatie.

DecombinatievandeHooikapwoning,

deAtelierwoningendeSterrenwacht

sluitprachtigaanbijhetopenlandschap

tennoordenvanAnnaPaulowna.

DebewonersvandeHooikapwoningen

deAtelierwoningzijnuitermatetevreden

overdesfeerindewoningenendeprettige

belevingvanhetopenlandschapvanuiteen

comfortabelinterieur.Indewoningenzijn

duurzamematerialenenelementenvande

oorspronkelijkehooischuursfeervolverwerkt.

Duurzaamheidtentop!

Wewordenhartelijkontvangenvoorhet

interviewmetPetervanZutphenvoordeze

brochure.Ondergenotvaneenbakkoffie

volgtalgauweenenthousiastverhaalover

duurzaamenecologischbouwenvanuitzijn

visieopdetoekomst.

‘Vanuitdeduurzaamgerenoveerdeboerderij

metbehoudvandestolpkarakteristieken

deverzelfstandigingvandezorgontstond

hetplanvoorNieuwBouwlust.Ditproject

combineertonafhankelijkheidvanfossiele

energiebronnenmethetnieuwe(ecologische)

bouweneneennieuwevisieopouder

worden.Deelnemersbindenzichaaneen

leefgemeenschapwaariniedereenzelfstandig

woont,maarzichverplichttoteenmatevan

zorgplichtvoordeanderedeelnemers’.

Ziewww.nieuwbouwlust.nl.

VanZutphenisbuitengewoongeïnteresseerd

indetoegepastematerialenentechnieken

voorenergieneutraalenecologischbouwen

inbinnen-enbuitenland.Zois,ondanksde

meerkosten,gekozenvoorecologische-en

damp-openmaterialenentoepassingen

waarbijdekwaliteitvanhetbinnenklimaat

ENERGIENEUtRAAL BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND

‘Op Nieuw Bouwlust combineren we het nieuwe wonen, het nieuwe zorgen

met het nieuwe ouder worden. En dat doen we duurzaam.’

2

“In de woningen zijn duurzame materialen van de oorspronkelijke hooischuur sfeervol verwerkt.”

PetervanZutphen

6

vooropstaat.Enja,deramenkunnenopen.

Peteradviseertregelmatigeigenaren

vanstolpboerderijendiehunstolpwillen

verbeterenenhoudtlezingenvoorde

StichtingVriendenvandeStolp.

Tip van Peter van Zutphen

Zorgdatalletoetepassenmaatregelenen

installatiesgoedopelkaarzijnafgestemd

eningeregeld.Hierbijiseendeskundig

adviseurgoudwaardendezehelptookbijhet

beheersenvandekosten.

MAAtREGELEN VOOR DE ENERGIEVOORZIENINGDebasisvoordeenergieneutraliteitis

gelegddooreenuitermategoedisolerende

schilvandeappartementen.DeRc-waarde*

vandegevelendakenis7m2K/W,devloer

heefteenRcvan5m2K/Wenvoorde

ramenisdriedubbelHR-glasgebruiktmet

eenU-waardevan0,6.Deramenkunnen

openenzijnvoorzienvandemogelijkheid

vaneenventilatiestand.De“Lamicon”-

kozijnenzijnvoorzienvaneencomposiet

woodstonedorpelenaluminiumafdekking

dieeenminimaalonderhoudgaranderen.

Doordehogeisolatiegraadvandeschilen

toepassingvanoverstekkenisergeen

sprakevanoververhittingindezomer,

omdatdeopwarmingvanhetgebouw

zeertraagverloopt.

Voordeverwarmingenkoelingvandedrie

wooneenhedeniseenkleinewarmtepomp

(12kW)geplaatstdiewordtgevoedmet

bodemwarmteuitdeheipalen.Hetdak

isvoorzienvan34zonnepanelen(9.700

Wattpiek)voordeelektriciteitsvoorziening

en6zonnecollectorenvoordewarmwater-

voorziening.Hetcentrumvandewarmwater-

installatieishet500literboilervat,waarin

dewarmtevandezonnecollectorenwordt

opgeslagen,wateenrustigeregelingvande

warmtepompmogelijkmaakt.

*Rc-waardeisdewarmteweerstandvandeconstructie.Ziepag.13 7

ENERGIENEUtRAAL BOUWENEnergieneutraalbouwenbetekentdater

geenfossielebrandstoffenwordengebruikt

voorhetgebouwgebondenenergieverbuik.

Hierondervalthetverwarmenenkoelenvan

eenwoningenhetverwarmenvantapwater.

Ookstroomverbruikvanventilatorenen

verlichtingvalthieronder.Doorgebruikte

makenvanlagetemperatuurverwarmingen

eenwarmte-terug-win-installatiebespaart

uenergie.Meteenzonneboilerinstallatieen

zonnepanelenwektuzelfdeenergieopvoor

warmwaterenelektriciteit.Energievoor

persoonlijkeverzorging,computersetc.valt

hierbuiten.Hetgebouwgebondendeelvan

uwenergieverbruikisongeveer75%vanuw

energierekening.

NUL-OP-DE-MEtEREennul-op-de-meterwoninggebruikt

geenfossielebrandstoffenmeervoorhet

totaleenergieverbruikvandewoning.

Hetjaargemiddeldevandeenergiemeters

ishierbijnul.Naasthetgebouwgebonden

verbruikvallenhieronderalleapparatenin

uwwoning,dusookcomputers,tv,wit-en

bruingoed,etc.Dewoningwektminimaal

evenveelduurzameenergieopalsinde

woningwordtverbuikt.

ENERGIENEUtRAAL BOUWEN OF NUL-OP-DE-MEtER

Energieneutraal betekent dat alle energie die in uw woning wordt verbruikt

duurzaam wordt opgewekt. Dit betekent dat uw woning geen CO2 uitstoot

heeft en geen bijdrage levert aan de klimaatverandering. Tweederde van

het broeikaseffect komt door de uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2, die

samenhangt met het gebruik van fossiele brandstoffen: kolen, aardolie en

aardgas. Brandstoffen die worden gebruikt in traditionele energiecentrales.

Ondanks deze wetenschap, neemt het gebruik van fossiele brandstoffen

wereldwijd nog steeds toe.

3

“Tweederde van het broeikaseffect komt door de uitstoot van broeikasgassen.”

4

8

MENUKAARt ENERGIENEUtRAAL BOUWEN4

Omuinzichttegeveninheteffectvan

verschillendeduurzamemaatregelenen

utehelpenbijhetmakenvankeuzesvindt

uopdevolgendepaginadeMenukaart

EnergieneutraalBouwen.Elkpositiefantwoord

levertpuntenop.Vanaf32punteneneenEPC

(energieprestatiecoëfficient)*vanmaximaal

0,0isuwwoningenergieneutraal.Verderzijn

deglobale(meer)kostenvandeverschillende

energiemaatregelenvooruopeenrijgezet.

Gemiddeld standaard woningtype

Deberekeningvandepuntenisgebaseerd

opeengemiddeldstandaardwoningtype.

Hoeheteffect(dekostenendebesparingen)

vandegenomenenergiemaatregelenexact

uitpakthangtafvandegrootteenindeling

vanuwwoning,hetoppervlakvande

buitengevel,hetpercentageglasende

liggingvanuwwoningtenopzichtevande

zon.Dezebouwkundigeaspectenworden

meeberekendindeEPC.Eentechnisch

adviseurkandeEPCopbasisvanhet

ontwerpvanuwwoningberekenen.

Bijdeberekeningvande(meer)kostenvan

deenergiemaatregelenisuitgegaanvan

eengemiddeldstandaardwoningtypedat

voldoetaandewettelijkvereisteEPCvan0,4.

DeverwachtingisdathetRijkdewettelijke

EPC-waardevoorwoningenin2020naar

EPC0,1bijsteltinhetBouwbesluit.Ditzou

betekenendatnieuwbouwwoningenvanaf

hetjaar2020vrijwelenergieneutraalzijn.

Deenergiemaatregelendieukiestvormen

samendebasisvoordeEPC-berekening.

EenEPC-berekeningmoetalsbijlagebijeen

aanvraagvooreenOmgevingsvergunning

wordeningediend.

Globale meerkosten en besparing met

energieneutraal bouwen en nul-op-de-meter

Detabeloppagina11geefteenindicatievan

demeerkostenvanenergiemaatregelenen

hetjaarlijksvoordeeldoorenergiebesparing.

Detabelisingedeeldnaardeambitie

‘Energieneutraal’en‘Nul-op-de-meter’voor

driegemiddeldestandaardwoningtypen:

eenvrijstaandewoning,eenrijwoningen

eenappartement.Bijdeambitie“Nul-op-de-

meter”wordtookhetnietgebouwgebonden

elekticiteitsverbruikduurzaamopgewekt.

Denkdaarbijaanwasmachine,vaatwasser,

computers,verzorgingetc.

* EPC: de Energieprestatiecoëfficent woning: dit is de theoretische berekening van het energieverbruik van uw woning, waarin alle energiebesparende en duurzame energiemaatregelen worden ingevoerd. Door het berekend theoretisch verbruik te delen door het toelaatbare verbruik wordt de energieprestatiecoëfficient berekend.

9

Omcirkel uw score en bereken het totaal aantal punten. Er is steeds maar één antwoord per vraag mogelijk.

Vraag Antwoord Punten

A. BesPAring

1. Isolatie

Hoe goed isoleert u uw huis?

Het gaat om de minimale Rc-waarde (m2K/W) waaraan ofwel de

gevel, als het dak en de vloer voldoen.

❏ Standaard: bouwbesluit

❏ Iets beter: Rc > 5

❏ Veel beter: Rc > 6

❏ Zeer veel beter: Rc > 7

❏ Bijzonder veel beter: Rc > 8

0

5

6

7

8

2. glas

Welk soort glas gebruikt u?

Het gaat om de maximale U-waarde (W/m2 /K).

❏ Dubbelglas met U < 1,0

en raam met U < 1,5

❏ Drievoudig glas met U < 0,7

en raam met U < 1,2

❏ Geen van beide.

2

4

0

3. Kierdichting

Gebruikt u dubbele kierdichting voor de kozijnen van

te openen ramen en deuren?

❏ Ja

❏ Nee

2

0

4. Ventilatie

Gebruikt u warmteterugwinning of CO2 gestuurde ventilatie?

❏ Ja

❏ Nee

4

0

5. Afgiftesysteem voor warmte (en koude)

Gebruikt u vloer- en/of wandverwarming in de

hoofdverblijven van de woning?

❏ Ja

❏ Nee

4

0

6. (Vaat) wasmachine

Gebruikt u hotfill (directe aansluiting op een – duurzame -

warmwatervoorziening) voor uw vaatwas- en wasmachine?

❏ Ja

❏ Nee

2

0

7. Douche

Gebruikt u douche-warmteterugwinning (WTW)?

❏ Ja

❏ Nee

2

0

8. Koelvraag

Past u een groen dak en/of een dakoverstek toe van

tenminste 1,20 meter boven zongeoriënteerde ramen?

❏ Ja

❏ Nee

2

0

B. DuurzAme wArmte en KouDe

9. Verwarming (en koeling)

Gebruikt u een warmtepomp of houtpelletkachel voor

verwarmen (en evt. koelen) van de woning en zo ja voor

welke bron kiest u?

❏ Warmtepomp op bodemlussen

❏ Warmtepomp op lucht

❏ Houtpelletkachel

6

4

4

10. Verwarming van (tap) water

Gebruikt u een zonneboiler (minimaal 2m2 per woning) voor het

verwarmen van water?

❏ Ja

❏ Nee

4

0

C. DuurzAme eleKtriCiteit

11. Elektriciteit

Plaatst u zonnepanelen (PV panelen) op uw woning als energie-

bron voor uw eigen elektriciteit?

❏ Ja

❏ Nee

1*

0

* 1 punt per 250 WattPiek per woning (max.10 punten)

MENUKAARt ENERGIENEUtRAAL BOUWEN

10

Woningtype (GBO*) Ambitie Meerkosten Jaarlijks voordeel

Grondgebondenvrijstaandewoning(217m2GBO)

EnergieneutraalNul-op-de-meter

€11.000,-€14.000,-

€ 1.200,-€ 1.600,-

Grondgebondenrijwoning(125m2GBO)


€ 8.000,-€10.500,-

€ 800,-€ 1.200,-

Appartement(100m2GBO)


€ 5.500,-€ 7.500,-

€ 500,-€ 800,-

Ramingen van meerinvestering (inclusief BTW uitgaande van 21% en opslagen, zonder subsidie, prijspeil 2015) en jaarlijkse verlaging van de energierekening zijn gebaseerd op de standaard woning van RVO.

*GBO is gebruiksoppervlakte, oftewel het totale vloeroppervlak van alle verblijfsruimten in een woning.

tIP

Steeds meer banken hebben ‘groene hypotheken’: hypotheken waarin

duurzaamheidsmaatregelen in woningen worden meegefinancierd. Of ze bieden

de mogelijkheid om extra te lenen voor investeringen in duurzame maatregelen.

Dit kan varieren van € 5.000,- tot € 18.000,- per woning. Daarbij geldt soms ook nog

een gunstiger rentetarief. Daarnaast heeft u natuurlijk het voordeel van een lage(re)

energierekening. Ten opzichte van een traditioneel gebouwde woning, zijn uw

woonlasten dan al snel lager.

11

DAKISOLAtIE

3-VOUDIG GLAS (HR+++)

VENtILAtIE WARMtE tERUGWIN INStALLAtIE

LAAG tEMPERAtUUR VLOERVERWARMING

DUBBELEKIERAFDICHtING

VLOERISOLAtIE

GEVELISOLAtIE

12

1. ISOLAtIEDeisolatiewaardevaneenwoningwordt

uitgedruktinRc-waardes(warmteweerstand

vandeconstructie).DeRc-waardevande

constructiewordtuitgedruktinm2K/W.

HoehogerdeRc-waarde,hoebeteruwhuis

isgeïsoleerd.DeRc-waardenvandak,gevel

envloerkunnenonderlingverschillen.

Bijeenstandaardnieuwbouwwoning

moetendeminimaleRc-waardenminimaal

3,5(vloer)4,5(gevel)en6(dak)zijnom

aanhetBouwbesluittevoldoen.Omeen

Rc-waardevan5tebereikenwordthet

isolatiemateriaalindegevelongeveer107

mmdik.EenRc-waardevan8vraagtom

eengevelmethoogrendementisolatie-

materiaalvanongeveer150mmdik.Erzijn

ookisolatiematerialenmeteendunnere

(hoogrendement)isolatieplaateneenhoge

Rc-waarde.

Meerkosten en besparing

DetabelhierondergeefteenindicatievandemeerkostenvaneenRc-waardevan6tenopzichte

vaneenRc-waardevan5voorvloerengevel.VoorhetdakiseenRcvan6m2K/Walverplicht.

Type woningMeerkosten verhoging Rc van 5 naar 6*

Grondgebondenvrijstaandewoning(217m2GBO) €2.000,-

Grondgebondenrijwoning(125m2GBO) €950,-

Appartement(100m2GBO) €430,-

*Indicatievemeerkosten(inclusiefopslagen21%BTW).Prijspeil2013gebaseerdopdestandaardwoningvanRVO.

ENERGIE BESPARENA

13

Type woningMeerkosten voor de toepassing van drievoudig glas*


Grondgebondenrijwoning(125m2GBO) €1.050,-



2. GLAS Deisolatiewaardevanglaswordtuitgedruktinde

U-waarde(warmtedoorlaatbaarheid).Hoelager

deU-waarde,hoeminderhetwarmteverlies.

Dewarmtedoorlaatbaarheidwordtuitgedruktin

W/m2KenishetomgekeerdevandeRc-waarde.

Inhuidigenieuwbouwwoningenwordt

standaardHR++glas(hoogrendementsglas)of

insommigegevallendrievoudigglasgebruikt.

HR++glasisdubbelglasmeteenspecialecoating.

HR++glasheefteenU-waardekleinerdan1,2.

Drievoudigglas(HR+++)heefteenU-waarde

kleinerdan0,7enleidtdustotnogminder

warmteverliesdangewoonHR++glas.Daarbijis

hetextreemgeluidisolerend.

3. KIERDICHtING Doorkierentijdensdebouwvanuwhuisbeteraftedichtenvoorkomtuonnodigwarmteverlies.

Ditkanmetdubbelekierafdichtingbijuwteopenenramenendeuren.Bijdubbelekierafdichting

wordteentweevoudigafsluitrubberaangebracht.Ookwordendekierentussenisolatiemateriaal

enkozijnenbeterafgedicht.Voordeurenenramenmeteenhoogtevanmeerdan1,50meteris

eenextraafsluitpuntnodigomdetweevoudigekierafdichtingtegaranderen(bijvoorbeeldeen

driepuntssluitingopeendeur).


Detabelhiernaastgeefteenindicatievandemeerkostenvandubbelekierdichting.


DetabelhierondergeefteenindicatievandemeerkostenvanHR+++glastenopzichtevan

HR++glas.

14

4. VENtILAtIE Andersdanbijbestaandebouwventileertuw

nieuwbouwwoningnietautomatischdoor

tocht.Verseluchtkanopeennatuurlijkeof

mechanischemanierwordenaangevoerd

metwinddrukgeregeldeofmechanische

ventilatieroosters.Deafvoervanlucht

gebeurttegenwoordigaltijdmechanisch.

Eenslimenduurzaamalternatiefvoor

traditioneleventilatiesystemeniseen

warmte-terugwininstallatie(WTW).Bijeen

WTWwordtdeheledagversebuitenlucht

naarbinnengezogenenietsopgewarmdin

deinstallatie.Deietsverwarmdeluchtwordt

vervolgensdooruwwoninggeblazen.

‘Gebruikte’luchtkomtviaafzuigpunten

weerterugindeWTWenwordtnaarbuiten

geblazen.Deinstallatiehaaltdewarmteuit

deretourluchtengeeftditafaandeingaande

luchtenverliestzovrijwelgeenwarmte.

Hetwarmteverliesbedraagt5-10%.

EenWTWlevertzoduseenbelangrijke

bijdrageaanhetbeperkenvanhet

warmteverliesvanuwwoningenzorgt24

uurperdagvooraanvoervanvoldoende

verselucht.DooreenWTWisdeluchtin

huisdroger.Ditzorgtvooreencomfortabeler

binnenklimaatenhoudtschimmelsbuiten

dedeur.Hoemeerpersoneninuwwoning

verblijven,hoemeerCO2envochtdelucht

bevat.HetismogelijkomeenWTWCO2

gestuurdtemaken,zodaterbijeenbepaald

CO2-gehalteinderuimtemeerluchtwordt

afgevoerd.

Meerkosten

EenWTW-installatiekostongeveer€750,-

meerperwoning.

Type woningMeerkosten voor dubbele kierdichting*


Grondgebondenrijwoning(125m2GBO) €1.080,-



WtW-INStALLAtIE

15

5. AFGIFtESyStEEM VOOR WARMtE (EN KOUDE) Eenlagetemperatuur-verwarmingssysteem

(ltv)iseenduurzaamalternatiefvoor

radiatoren.Bijeenltvwordendekunststof

verwarmingsbuizenindevloeren/of

dewandenaangebracht.Doordathet

verwarmingsoppervlakheelgrootis,kunnen

ruimtesverwarmdwordenmeteenlagere

water-temperatuur.Eenbijkomendvoordeel

isdatuwwoningdoorhetontbrekenvan

radiatorenvrijindeelbaarwordt.

Dooreenltv-systeemtecombineren

metbijvoorbeeldeenwarmtepompmet

bodemlussen(zietoelichtingonder9)

kanuwwoningookwordengekoeld

(passievekoeling).Ditltvsysteemgeeft

eengelijkmatigeverdelingvanwarmteen

koude.Hierdoorontstaateencomfortabeler

binnenklimaat.

Meerkosten

Eenlaagtemperatuur-verwarmingssysteem

brengtgeenmeerkostenmetzichmee.

6. (VAAt)WASMACHINE Hetwaterinuwvaatwasmachineen

wasmachinewordtstandaardopgewarmd

metelektriciteit.Ditkanookopeen

duurzameremaniergebeurendoor

demachinetevoedenmeteenwarm

wateraansluiting.Indiendewarmte

duurzaamwordtopgewekt,bijvoorbeeld

dooreenzonneboiler,houtpelletkachelof

warmtepomp,bespaartuopelektricteit.

Dezemethodeheethotfill.Apparaten

moetenhiervoorwelgeschiktzijn.

Kosten

Eenhotfill-aansluitingvoorbestaande

apparatuurkostongeveer€275,-per

aansluiting.Voornieuweapparatuur

bedragendekostencirca€100,-per

aansluiting(extrakraan).Dezekostenzijn

uiteraardexclusiefdezonneboilerinstallatie,

houtpelletkachelofwarmtepomp.

7. DOUCHE Ineenhoogwaardiggeïsoleerdewoning

wordtweinigwarmteverbruiktvoor

verwarmingvanderuimten.Hierdoorwordt

hetrelatieveaandeelvanwarmtevoor

16

tapwatergroter.Daaromishetinteressant

omhetverbruikvoorwarmtapwaterte

beperken.Datkanonderanderemeteen

WTWvoordouchewater.Eendouche-

warmteterugwininstallatiewintwarmte

teruguithetgebruiktedouchewaternadat

ditisweggespoeld.Metdezewarmtewordt

nieuwdouchewaterverwarmd.Eendouche-

WTWbespaartongeveer35à40%ophet

verwarmenvandouchewater.

Kosten

Eendouchewarmteterugwininstallatiekost

€900,-–€1.320,-.

8. KOELVRAAG Airconditioning(airco)verbruiktveelenergie.

Airco’skunnenwordenvoorkomendoor

inhetontwerprekeningtehoudenmetde

koelvraagvandewoning.Ditkanbijvoorbeeld

dooroverstekkentemakenofeengroen

dakmetsedumplantenaanteleggen.

Een‘sedumdak’iseendakwaaropvetplanten

engrassengroeien(maatregel8Menukaart).

Ditheefteenaantalmilieuvoordelen.

Zozorgteengroendakvoorhetvasthouden

vankoelteinuwwoningenhetvertragen

vandeafvoervanhemelwater.Eengroendak

isprimatecombinerenmetzonnepanelen

voordeopwekkingvanduurzameelektriciteit

(maatregel11Menukaart).Eendakoverstek

vantenminste1,20meterbovendemeest

zuidelijkgeörienteerderamenleidt

eveneenstotverlagingvandekoelvraag.

Anderealternatievenzijnzonweringenen/

ofluikenen/ofgebruikvanzonwerendglas.

Eenwarmtepompinstallatiekanookworden

gebruiktomdewoningtekoelen.

Meerkosten

Demeerkostenvaneengroendakten

opzichtevaneengewoondakzijnongeveer

€40,-perm2.

17

ZONNECOLLECtOREN

BOILERVAt

GESLOtEN BODEM-ENERGIE SyStEEM

PV-ZONNECELLEN

HOUtPELLEtKACHEL

WARMtEPOMP

18

9. VERWARMING (EN KOELING)

Warmtepomp met bodemlussen

Eenduurzaamsysteemomuwwoningte

verwarmenentekoelenisdecombinatie

vaneenwarmtepompmeteengesloten

bodembron.Ditiseensysteemmetkunststof

slangenindebodem(‘bodemlussen’).

Debodemlussenwordenmeestalopeigen

terreinofonderdewoningindegrond

aangebracht.Eenwarmtepompincombinatie

metbodemlussenbespaartongeveer40%

opuwenergiekostenvoorverwarming(ten

opzichtevaneenHR-ketel).Bovendienzorgt

ditsysteemookvoorduurzamekoelingvan

uwhuis.Bodemlussenkunnenookworden

opgenomenindeprefabheipalenoftijdens

hetheienindebodemwordenaangelegd.

Meteenwarmtepompinstallatie(in

combinatiemetbodemlussen)wordt

warmte,respectievelijkkoude,uitdebodem

gehaaldenafgegevenindewoning.Inde

zomerwordtdetemperatuurvandebodem

gebruiktomuwwoningtekoelen.Inde

winterwordtdetemperatuurvandebodem

gebruiktomwarmtetegenererenvoor

deverwarmingvanuwhuis.Dewarmte-

pompgebruiktdebodemomwarmtete

onttrekken.Metde(combi-)warmtepomp

kanookhettapwaterwordenverwarmd.

Eenwarmtepompmetbodemlussenwordt

hoofdzakelijkgebruiktincombinatiemet

eenlaagtemperatuurverwarmingssysteem

(maatregel5Menukaart).Omhetsysteem

optimaaltelatenwerkeniserevenwicht

nodigtussendeopgeslagenwarmteenkoude

gedurendehetjaar.

Eenwarmtepompkanookwarmteuit

luchtofgrondwateronttrekken.Een

warmtepompopluchthaaltwarmteuitde

lucht.Doordatdiewarmtenietkanworden

opgeslagenishetrendementietslagerdan

bijeenwarmtepompmetbodemlussen.

Omdatergeenbodemsysteemhoeftte

wordenaangelegd,kostditsysteemminder

daneenwarmtepompmetbodemlussen.

Eenwarmtepompopgrondwaterisrendabel

bijgroteregebouwenofbijeenaansluiting

opongeveer50woningen.

DUURZAME OPWEKKING VAN WARMtE (EN KOUDE) B

19


Detabelhierondergeefteenglobaleindicatievandemeerkostenvaneenwarmtepompmet

bodemlussentenopzichtevaneenHR-ketel.Doorditsysteemopmeerderekavelsaanteleggen

bespaartuopdeaanschafprijs.

Type woning Meerkosten warmte-pomp met bodemlussen per woning*

Meerkosten warmtepomp met bodemlussen met de buren*

Grondgebondenvrijstaandewoning(217m2GBO)

€6.960,- NVT

Grondgebondenrijwoning(125m2GBO)

€5.570,- €4.180,-

Appartement(100m2GBO) NVT €3.480,-

*Indicatievemeerkostenvanderealisatievaneenwarmtepompgecombineerdmetbodemlussen(inclusiefopslagen

21%BTW)tenopzichtevaneenhr-ketelinclusiefrookafvoerkanaal.Prijspeil2013gebaseerdopdestandaardwoning

vanRVO.

Installatie en onderhoud

Laateenwarmtepompsysteeminstalleren

dooreenbijUneto-VNIaangesloten

installateurdiekennisenervaringheeft

metwarmtepompenenhetontwerpenvan

bronnenconformdeeisenvanBRL6000-21.

Eenwarmtepompmetbodemlussenmoetu

netalseenCV-keteljaarlijkslatencontroleren.

Vergunning of meldingsplicht?

Vooreenwarmte-koude-opslagsysteemdat

gebruikmaaktvangrondwater(aquifers)

moeteenvergunningwordenaangevraagd

bijdeprovincie.Eengeslotensysteemmet

bodemlussendienttewordengemeld

bijdeRUD-NHN.Hierwordthetsysteem

geregistreerdomwederzijdsebeïnvloeding

vanlateraantebrengensystemente

voorkomen.

20

Houtpelletkachel

Eenanderemanieromuwwoningduurzaam

teverwarmenisdehoutpelletkachel.

Houtpelletszijnkleinesamengeperste

staafjesvanzaagmeel.Zezijnverkrijgbaar

metFSC-keurmerk(maatregel12Menukaart).

Doordatzegemaaktzijnvankortcyclische

biomassawordtdeCO2-uitstootniet

gerekend.Hierwordtverschillendtegenaan

gekeken,echterinhetalgemeenwordtde

verbrandingvanbiomassaalsduurzame

energiebeschouwd.Bijdeverbrandingvan

houtpelletskomtongeveer90%minder

CO2vrijdanbijeengewoneCV.Meteen

houtpelletkachelwordttot50%bespaard

opuwstookkosten,afhankelijkvande

plaatselijkeinkoopprijzenvanhoutpellets.

Ookeenhoutpelletkachelwerktmeteen

thermostaatenkangecombineerdworden

metlagetemperatuurverwarming.Ukrijgt

dusexactdiewarmtedieuwenst.

Ookdebrandstoftoevoergaatautomatisch.

Inprincipekaneenhoutpelletkachelvolledig

voorzieninuwwarmtebehoeftevoorzowel

deruimte-alstapwaterverwarming.Ookis

eencombinatiemeteenzonneboilerofcv-

ketelmogelijk.

Kosten

Deaanschafprijsvaneenhoutpelletkachel

hangtafvanuwwensen,degroottevan

uwwoningenuwgezinssamenstelling.

Prijzenbeginnenongeveerbij€1.800,-

vooreenhoutpelletkacheltot€20.000,-

vooreeninstallatievooreengrotewoning.


Bijdeaanschafvaneenhoutpelletkachel

moetueroplettendatdezevoldoetaan

deEuropesenormNEN-EN14785endat

dekachelwordtgeplaatstdooreenbij

Uneto-VNIaangesloteninstallateurmet

kennisvanenervaringmetdeinstallatievan

houtpelletkachels.Dekachelzelfvergtweinig

onderhoud,welmoetudeschoorsteen

regelmatiglatencontrolerenen–alsdat

nodigis–schoonmaken.

Meer informatie

Wiltumeerwetenoverhoutpelletkachels?

Kijkdaneensopwww.milieucentraal.nl

21

Energiedak

Hetverwarmenen/ofkoelenvanuwwoning

kanookmeteenenergiedakgebeuren.Met

eenenergiedak,ookweleenzonthermisch

dakgenoemd,kuntuzowelwarmtealskoude

‘invangen’.Dedakbedekkingheeftnaasteen

absorberendeookeenisolerendewerking.

Deabsorberendedelenvanuwdaknemen

zonne-energieopengevendieviaeen

ingebouwdleidingensysteemdoor.Metde

ingevangenwarmtekanwaterworden

verwarmdenkanregeneratievandewarmte-

enkoudeopslagplaatsvinden.Eenenergiedak

wordtmeestalgecombineerdmeteenof

meeranderewarmte-enkoudetechnieken.

Zokanhetgekoppeldwordenmeteen

warmtepompenmetzonnepanelenvoor

hetopwekkenvanduurzameelektriciteit.

Aanbevolenwordtinuwwoningontwerpen

bijdedakconstructierekeningtehoudenmet

demaatvoeringenmethetgewichtvanhet

energiedak.


Demeerkostenvaneenenergiedakbedragen

ongeveer€100,-tot€200,-perm2ten

opzichtevaneennormaaldak.Deenergie-

besparinghangtafvandevormenafmetingen

vanhetdakenhetfunctionerenvandetotale

installatie.


VoorenergiedakengeldtdeEuropese

normNEN-EN12976.Ukuntdeleverancier

vragenomgarantiesopdelevensduur,

opgoedewerkingenbijvoorbeeldophet

voorkomenvanlekkagesaandakensysteem.

Eenenergiedakmoetjaarlijksworden

ontluchtenwordengecontroleerdop

voldoendeantivriesinhetsysteem.

22

10. VERWARMING VAN tAPWAtER

Zonneboiler

Waterverwarmenkanmeteenzonneboiler.

Eenzonneboilerbestaatuitthermische

(zonne)collectorendieopuwdakworden

geplaatstengekoppeldzijnaaneen

voorraadvat/boiler.Omdaternietaltijd

voldoendezonis,werkteenzonneboiler

altijdincombinatiemeteencv-ketel,

houtpelletkachelofwarmtepomp.Zois

warmwatermetvoldoendehoge

temperatuuraltijdgegarandeerd.

Erzijnveleuitvoeringenvanzonnecollectoren.

Vanwegeonsklimaatisdevacuüm

zonnecollectormetheatpipehetmeest

geschiktesysteem.Dezecollectorgeefteen

hogerrendementenlevertwarmerwater

dananderetypes,maarisookduurder.

Kosten en besparing

Dekostenvaneenzonneboilermeteen

zonnecollectormetheatpipe(oppervlak4

m2)liggenopcirca€2.500,-.Hiermeekan

jaarlijkstussende230en400m3gasworden

bespaard.Tervergelijking:hetgemiddelde

jaarlijkseverbruikvaneenwoningisongeveer

1.600m3.Hetismogelijkommeerdere

zonnecollectorenteplaatsen.


Eengoedzonneboilersysteemvoldoetaande

EuropesenormNEN-EN12976.Decollector

moetvoldoenaandenormNEN-EN12975.

Zonneboilershebbenvrijwelgeentotbeperkt

onderhoudnodigenhebbeneenlevensduur

vanongeveer20jaar.

Meer informatie

Meerinformatieoverzonneboilersvindtu

onderandereop:

www.duurzaambouwloket.nl

www.milieucentraal.nl

23

PV-PANELEN

OMVORMER

MEtERKASt

24

type woning Kosten van zonnepanelen*

Grondgebonden vrijstaande woning (217 m2 GBO) - 14 panelen € 3.500 - €4.200,-

Grondgebonden rijwoning (125 m2 GBO) - 12 panelen € 3.000 - €3.600,-

Appartement (100 m2 GBO) - 10 panelen € 2.500 - €3.000,-

* Indicatieve kosten voor zonnepanelen (inclusief opslag en 21% BTW). Prijspeil 2015 gebaseerd op de standaard

woning van RVO.

DUURZAAM OPGEWEKtE ELEKtRICItEIt C

11. ZONNEPANELEN Metzonnepanelenwordtduurzame

elektriciteitopgewekt.Naarmatedezonfeller

schijntwordtermeerelektriciteitopgewekt.

Zonne-energiekanwordenopgeslagen,het

wordtmeteengebruiktof–bijoverproductie

–aanhetelektriciteitsnetteruggeleverd.

Deleveringaanhetelektriciteitsnet

wordtverrekendmetuwjaarlijkse

elektriciteitsverbruik.Eenaantalleveranciers

biedteenaccuaanvoor24uursopslag(7-10

KW).Verwachtwordtdathetgebruikvan

accu’sgaattoenemenophetmomentdatde

salderingsregelingminderlucratiefwordt.**

Ineenappartementengebouwkan

deVerenigingvanEigenarenervoor

kiezenomvoorhetstroomgebruikvan

gemeenschappelijkeruimtenzonnepanelen

teplaatsen.Bijovercapaciteitkandie

elektriciteitwordengeleverdaanhetnet

en/ofdebewoners.

Omdatdezonnietaltijdschijnt,isnaast

zonnepanelenaltijdeenaansluitingop

hetelektriciteitsnetnodig.Deopgewekte

elektriciteitwordtmetbehulpvan

eenomvormeraangepastaanhet

elektriciteitsnet( juistespanningen

frequentie).Zonnepanelenvormeneengoede

combinatiemeteengroendak:hetdak

houdtdezonnepanelenkoelerwaardoorde

elektriciteitsopbrengsttoeneemt.

Kosten

Dehoeveelheidelektriciteitdieeen

zonnepaneelkanleverenwordtuitgedruktin

Wattpiek.Eenzonnepaneelvan1m2levert

eenvermogenvancirca160Wattpiek.Een

standaardpaneelheefteenvermogenvan

ongeveer250Wattpiekenlevertgemiddeld

225kWhperjaar.Tervergelijking:een

gemiddeldgezingebruiktongeveer3.500

kWhperjaar.Omditoptewekkenzijn

ongeveer14panelennodig.Eeninstallatie

van1.000Wattpiekproduceertjaarlijksca.

900kWh.

Detabelhierondergeefteenindicatievan

dekostenvanzonnepanelenvoorhettotale

stroomverbruik.Doorditsysteemsamen

metuwburenaanteleggenkanveelal

wordenbespaardopdeaanschafprijsen

installatiekosten.

** De salderingsregeling garandeert tot 5.000 kWh per jaar dezelfde verkoopprijs voor uw kWh als uw

aankoopprijs, waarin de energiebelasting een groot deel van uitmaakt25


Zonnepanelenzijnvrijwelonderhoudsvrijen

hoevenjaarlijksbijvoorkeur1xteworden

schoongemaakt.Opzonnepanelenzit

doorgaanseenfabrieksgarantievan10jaar

eneenvermogensgarantievoordeeerste

12jaarvan90%vanhetoorspronkelijke

vermogenenvan25jaarvan80%.

Opomvormersisdegarantiedoorgaans

5jaar.Houdbijkeuzevandeomvormer

rekeningmethetgeluiddatsommigetypes

producerenenplaatsdeomvormerdichtbij

depanelenvooreenoptimaalrendement.

Hetisraadszaamomiederjaaruwpanelente

(laten)controlerenopeengoedewerking.

Meer informatie

Meerinformatieoverzonnepanelenis

verkrijgbaarbijwww.milieucentraal.nl

Omcirkel uw score en bereken het totaal aantal punten.

Vraag Antwoord Punten

D. mAteriAAlgeBruiK

12. Gebruikt u, als u met hout bouwt, hout met FSC-keurmerk? Ja 1

13. Werkt u met houtskeletbouw met FSC-keurmerk? Ja 3

14. Kiest u voor milieuvriendelijke bouwmaterialen?

- Beperkt u de hoeveelheid materiaal?

- Gebruikt u natuurlijke materialen?

- Werkt u met hergebruikte materialen?

Ja

Ja

Ja

1

1

1

15. gebruikt u milieuvriendelijke verf? - Gebruikt u verven op natuurlijke basis voor binnen en buiten?

- Gebruikt u verven op oplosmiddelenarme basis voor binnen en buiten?

Ja

Ja

2

1

e. wAtergeBruiK

16. Neemt u waterbesparende maatregelen in uw woning? Ja 2

17. Past u een groen dak toe? Ja 3

18. Gebruikt u een regenton of –zuil? Ja 2

19. Gebruikt u regenkratten of infiltratieboxen? Ja 2

MENUKAARt DUURZAME MAtERIALEN

26

*(hetheiwerkwordtvooralbepaalddoordeondergrondengewichtopbouw)

Eenduurzamewoninggaatverderdan

energiebesparingenhetopwekkenvan

duurzameenergie.Naastenergieneutraal

bouwenkuntuookduurzaambouwen.

Ditbetekentdatuwwoningmetduurzame

(meerecologische)bouwmaterialen

wordtgebouwdinplaatsvanstandaard

bouwmaterialen.Ditverlaagtde

milieubelastingvandebouwmaterialen,ook

bijhergebruikenindeafvalfase.Daarnaast

kuntubouwmaterialenhergebruikenen/

ofgerecycledebouwmaterialentoepassen

zoalsbetongranulaat.Ookkanerophet

watergebruikwordenbespaarddoor

regenwateropteslaanentegebruikenvoor

hetdoorspoelenvanhettoilet.Doorook

duurzaamtebouwenontzietuhetmilieu

maximaal.

Detabelhiernaasthelptuomkeuzestemaken

diebepalenofuduurzaamofhalfduurzaam

bouwt.Iederpositiefantwoordlevertpunten

op.Intotaalkuntu18puntenbehalen.

Bijeenscorevantenminste14puntenwordt

uwwoningduurzaamgebouwd.Bijeen

scorevan10tot14puntenisuwwoninghalf

duurzaamgebouwd.Elkemaatregelwordt

verderopindezebrochuretoegelicht.

Circulaire bouwmaterialen

Ineencirculaireeconomieworden

productenenmaterialenhergebruikt

enbehoudengrondstoffenhunwaarde.

Circulairbouwendoetumetverantwoorde

(hergebruikte)materialenenproductendie

milieuverantwoordzijn.Hierdoorontstaat

mindergrondstoffenverbruikenminderafval.

Hetisgoedmogelijkomdeprincipesvaneen

circulaireeconomietoetepassenbijdebouw

vanuweigenwoning.

Demontabel en flexibel

Ookishetmogelijkomuwwoningflexibelen

demontabeltebouwen.Hierbijbestaatuw

woninguitprefabelementen(bijvoorbeeld

viergeprefabriceerdegevels/dakplaten).

Degebruiktematerialenbijhoutskeletbouw

zijnlichtvangewichtwaardoorsomsmet

minderheipalenkanwordenvolstaan*.

Debuitenkantvandeelementenbestaatuit

duurzamehoutenwanden,wantdatislichter

dansteenwaardoordeelementenmeteen

vrachtwagenkunnenwordenvervoerd.Viaeen

demontabelkliksysteemwordendeelementen,

inclusiefdeleidingenenwaterafvoer,aan

elkaarbevestigd.

Meer informatie

DekennisbankBiobasedBouwenbevat

informatieoverduurzame,biobased

materialenenbouwproducten.Tevensvindt

uerkennisoverdesamenstellingende

toepassingsmogelijkhedenvanduurzame

bouwmaterialen.Inde“CatalogusBiobased

Bouwmaterialen”vandeUniversiteitvan

Wageningentreftueenoverzichtvanalle

Biobasedbouwmaterialen.

DUURZAAM BOUWEND

27

HOUt SKELEt BOUW SEDUM DAK

BEtONGRANULAAt PREFAB-KANAALPLAtEN28

BOUWMAtERIALEN E

12. FSC-HOUt OF ACCOyAHOUtHetFSC-keurmerkgarandeertualsconsumentdathoutduurzaamgeproduceerdis.Dithoudtin

datdeproducentrekeninghoudtmetdenatuurlijkefunctievanbossenendebelangenvande

lokalebevolking.Ookzorgtdeproducentvoorgoedearbeidsomstandigheden.Bijdeproductie

vanaccoyahoutwordtsnelgroeiendnaaldhoutuitduurzaambeheerdebossengebruikt.

Dezehoutsoortisgecertificeerd,groeitsnelenismilieuvriendelijkbehandelddoormiddelvan

eengifvrijproces,datdenatuurlijkeschoonheidvanhethoutbewaart.Ineengevelconstructie

gaatdezevoor50jaarmeeeninwaterblijfthethoutvoor25jaaringoedestaat.

13. HOUtSKELEtBOUW MEt FSC-KEURMERK Bijhoutskeletbouwis(eendeelvan)dedraagconstructievanuwwoninggemaaktvanFSC-hout

inplaatsvankalkzandsteen.Ditheefteenaantalvoordelen.Andersdankalkzandsteenbevat

houtskeletbouwgeenradioactieveradonstraling.Dehoutdelenkunnenindefabriekprefab

wordengemaaktwaardooruwwoningsnellerkanwordengebouwd.Anderevoordelenzijn

dehogereisolatiewaardevanhouteneensterkeverminderingvanhetbouw-ensloopafval.

Houtskeletbouwkanwordentoegepasttotongeveerzevenbouwlagen.

14. MILIEUVRIENDELIjKE BOUWMAtERIALEN Ookuwkeuzevoorbouwmaterialenkaneenaanzienlijkemilieubesparingenopleveren.

Zokandehoeveelheidmaterialenbeperktblijvendoortewerkenmetbijvoorbeeldmassief

houtenkanaalplaatvloeren.Bijhoutskeletbouwiserveelminderbouw-ensloopafval.

Ookkuntukiezenvoornatuurlijkematerialen,zoalsisolatiemateriaalvanwol,houtvezel

ofvlasenbeplatingsmateriaalvanbamboe.Somszijnermogelijkhedenommateriaalopnieuw

tegebruiken.Bijvoorbeeldalsumetbetonwerkt.Ukuntdanbetongranulaat(datontstaatbij

sloop)gebruikenalsvulstofvoorhetbeton.

ClickBrick®iseenduurzamebaksteenmetretourgarantie.Dezebaksteenkannatuurlijkworden

afgebrokenofvoortdurendinhetindustriëleproceswordenhergebruikt.ClickBrick®isvolledig

gecertificeerd,opvelemanierentoepasbaarenonderalleweersomstandighedenteverwerken.

15. MILIEUVRIENDELIjKE VERVEN

Traditionelevervenbevattenschadelijkeoplosmiddelen.Dezestoffenversterkendeopwarming

vandeaardeenkunnendegezondheidschadenvandegenediedeverfaanbrengt.Eengoed

alternatiefisnatuurverfdatvooreenbelangrijkdeelbestaatuitplantaardigestoffen,zoals

lijnolie.Ookkuntuwerkenmetbuitenverfzonderoplosmiddelenbinnenverfopwaterbasis.

29

SEDUM DAK

SPOELONDERBREKER

GROEN GEVOEL

REGENKRAttEN / INFILtRAtIE BOXEN

REGENtON OF -ZUIL

30

WAtER

tOt SLOt

F

16. WAtERBESPARING BINNEN Erzijnvelemogelijkhedenomuwwatergebruikbinnenshuistebeperken.Zoalseentoiletmet

spoelonderbrekervooralserweinigwaternodigisomdoortespoelenofgebruikhemelwater

voorhetdoorspoelen.Ookzijnerzelfswatervrijeurinoirsopbasisvanvacuümlucht.

Eenthermostaatkraanindedoucheisnietalleencomfortabelenveilig,maarbespaartflink

opuwtapwater.Waterbesparendedouchekoppenenkranenbesparennietalleenwatermaar

ookenergie.

17. GROEN DAK Een‘groendak’iseendakwaaropvetplantenengrassengroeien(maatregel8Menukaart).

Ditheefteenaantalmilieuvoordelen.Zozorgteengroendakvoorhetvasthoudenvankoelte

ineenwoningeneenvertraagdeafvoervanhemelwaternaaruwregenton.Eengroendak

isprimatecombinerenmetzonnepanelenvoordeopwekkingvanduurzameelektriciteit

(maatregel11Menukaart).

18. REGENtON OF -ZUIL Meteenregentonof-zuilheeftuminderleidingwaternodigvoorgebruikbuitenshuis.

Hetregenwaterdatuopvangtkuntuprimagebruikenvoordebewateringvanplanten.Ineen

regentonpast100tot200literwater.Eenregenzuilisgoedvoor400tot1.000literregenwater.

19. REGENKRAttEN EN INFILtRAtIEBOXENRegenkrattenofinfiltratieboxenwordeningegraveninuwtuin.Zezorgenervoordatregenwater

langzaamdoordebodemkanwordenopgenomen.Hierdoorheeftuwtuinveelminder

besproeiingnodigenhoeftergeenwatertewordenafgevoerd.

In deze brochure staan duurzaam bouwen, een laag energieverbruik en duurzame

energieproductie centraal. Technische en maatschappelijke ontwikkelingen staan echter niet

stil. De RUD NHN heeft geprobeerd een toegankelijke handreiking te bieden op grond van

de huidige beschikbare informatie. Aanvullende aandachtsgebieden voor zelfbouwers en

ontwerpers van nieuwbouwwoningen zijn onder andere:

-hetpolitiekeurmerk

-levensloopbestendigbouwen

-flexibelbouwen

REGENtON OF -ZUIL

31

Dezebrochureiseenuitgavevan

deRUDNHN.Hieraankunnen

geenrechtenwordenontleend.

Januari2016

Tekst en vormgeving

RUDNHN

GrootEcobouw–CeesGroot

BureauvoorGebiedscommunicatie

i.s.m.EndureDesign.

Dezebrochureismedemogelijkgemaakt

doorextrabijdragenvandegemeenten

BergenenHeiloo

Metdankaan:

GemeenteHilversum

PetervanZutphen

Fotografie

Voorpagina,pag3en4,TonTuinman

pagina4t/m7JetskeHingst

Vooralgemeneinformatieoverdezefolder

/interesseomuweigenhuistebouwen,

neemdancontactopmetdeRUDNHNtel.

088-1021300

DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD … BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD 4 ... heeft voor zijn...

Documents

Transcript of DUURZAAM BOUWEN EN WONEN IN NOORD … BOUWEN EN WONEN IN NOORD-HOLLAND NOORD 4 ... heeft voor zijn...