www.khk.be

Ventilatie in openbare gebouwen

Paul De Schepper

Katholieke Hogeschool Kempen

Kenniscentrum energie

www.khk.be

Samenstelling van buitenlucht

• Droge lucht bevat ongeveer 78% stikstof en 21% zuurstof;

• Rest zijn andere gassen (argon, CO2,…)

• Atmosferische lucht kunnen we beschouwen als een mengeling van twee gassen: droge lucht en waterdamp

www.khk.be

Samenstelling van buitenlucht

• Lucht kan verontreinigende gassen bevatten

www.khk.be

Fysische nood aan verse lucht

• Lucht verschilt van samenstelling– Lucht die wij inademen :

• 20,9% zuurstof

• 0,04 % CO2 (400 ppm)

• 0,66 % H2O

• 78,4 % stikstof

– Lucht die wij uitademen :• 15,3 % zuurstof

• 4 % CO2 (40.000 ppm)

• 6,2 % H20

• 74,5 % stikstof

www.khk.be

Fysische nood aan verse lucht

63,389,51600Zware arbeid

222

28,540,3720Lichte arbeid

100

16,523,4417Zittend

46,5

CO2-productie

=(4-0,04)/100*vol

l/u

O2-verbruik

= (20,9-15,3)/100* vol

l/u

Volume ingeademde lucht l/u

Stofwisseling

W/m²

www.khk.be

Fysiologische nood aan verse lucht

• Wat zeggen de comforteisen?– O2 % mag niet onder de 20 % komen;

– CO2-gehalte moet onder de 0,5% of 5000 ppm blijven

Steeds trachten beter te doen dan de minimumeisen

www.khk.be

Bepaling minimum ventilatiedebiet

• Zittend

– We hebben dus minstens 3600 l/u nodig om het CO2-gehalte onder 5000 ppm te houden

• Lichte arbeid– Zelfde berekening levert ons een minimum debiet op van 6200 l/u om het CO2-gehalte onder de 5000 ppm te houden

[ ]ul

ulQ /3587

)0004,0005,0(

/5,16 =−

=

www.khk.be

Bepaling minimum ventilatiedebiet

• Zittend

–We hebben dus minstens 2600 l/u nodig om het O2-gehalte boven 20% te houden

• Lichte arbeid– Zelfde berekening levert ons een minimum debiet op van 4500 l/u om het O2-gehalte boven 20 % te houden

[ ]ul

ulQ /2600

)209,0200,0(

/4,23 =−

=

www.khk.be

Binnenlucht in gebouwen

• Wij brengen 80 à 95 % van onze tijd in binnenlucht door (woning, kantoor, transport, sporthal, …)

• Binnenlucht is meer verontreinigd dan buitenlucht;

• Vragen :–Welke verontreinigende stoffen bestaan er?

– Hoe kan de luchtkwaliteit verbeterd worden?

www.khk.be

De vervuilers

• Mensgebonden– Een gemiddelde volwassene verbruikt dagelijks 1kg voedsel, 3 kg water en 30 kg zuurstof

– Lichaamsgeur

– Keukenafval

– Geuren eigen aan de keuken

– Vocht door ‘natte’ activiteiten

www.khk.be

De vervuilers

• Mensgebonden– Tabaksrook

– Diverse

www.khk.be • Gebouw- en materiaalgebonden– Vinyl, tapijt,...– Schilderwerk– Detergenten– Houtpanelen (lijmen)– Printers, fax,…

• Specifieke stoffen– garages

De vervuilers

www.khk.be • Vochtgebonden (biologisch)– Legionella (bevochtigers)– Schimmelvorming– Vochtplekken– Muffe lucht– Ongedierte als pissebedden

en zilvervisjes– Huisstofmijt in tapijt en bedden

De vervuilers

www.khk.be

De vervuilers

• De buitenomgeving

• Vervuilende gassen

(auto’s, vervuilde waterlopen, fabrieken,…)

• De lucht kan ook stofdeeltjes bevatten, pollen,…

www.khk.be

Hoe een goede luchtkwaliteit behouden

• Verontreinigende lucht vervangen door verse buitenlucht?– Hoe de verontreinigende lucht lozen?– Hoe verse lucht binnenbrengen

• Door de vensters open te zetten– Insecten, regen en dieven kunnen binnen– Grote openingen = te groot luchtdebiet = te grote warmteverliezen in de winter

– Tocht, lawaai, stank, …

• Door de muren te laten ademen– Wat– Kan er voldoende vocht door?

www.khk.be

Ventilatie door lekken en spleten

• Lekken en spleten– Oncontroleerbare natuurlijke luchttoevoer :

– Groot warmteverlies in de winter

– Toevallige luchttoevoer : zeer hoog luchtdebiet in bepaalde ruimten, zeer laag luchtdebiet in andere, slecht ventilatiesysteem

– Vochtige luchtlekken doorheen de wanden : risico op inwendige condensatie in het isolatiemateriaal

www.khk.be

Verontreinigende lucht vervangen door buitenlucht?

• JA maar onder begeleiding– Door openingen met zelfgekozen grootte te voorzien op bepaalde plaatsen in het gebouw• Om de luchtverversing te beheersen (niet te veel, niet te weinig)

• Om de verspreiding van verontreinigers in de woning te beperken (WC, keuken, badkamer, …)

• Om de luchtverplaatsing binnen de woning mogelijk te maken

www.khk.be

Welke debieten aan verse lucht?

• Voor nood aan zuurstof (> 20%)– Zittend 2,6 m³/u

– Lichte arbeid 4,5 m³/u

– Zware arbeid 10 m³/u

• Voor de CO2 concentratie (< 5000 ppm)– Zittend 3,6 m³/u

– Lichte arbeid 6,2 m³/u

– Zware arbeid 13,8 m³/u

www.khk.be

Hoe luchtkwaliteit controleren?

• CO2-voelers– CO2 is niet de enige verontreiniger

– Maar geeft toch een goede indicatie van de vervuiling door de mens

– Vrij kostelijk

– Regelmatige ijking

– Norm spreekt over delta CO2

www.khk.be

Welke debieten aan verse lucht

• Coor het comfort :– Redelijke luchtkwaliteit

• 29 m³/u verse lucht per persoon (58 m³/u voor rokers)

– Gemiddelde luchtkwaliteit• 45 m³/u verse lucht per persoon (90 m³/u voor rokers)

– Hoge luchtkwaliteit :• 72 m³/u verse lucht per persoon (144 m³/u voor rokers)

www.khk.be

Ventilatie = energieverlies ?

• Eéngezinswoning heeft een debiet nodig aan verse lucht van 187 m³/u– Is een opening van 470 cm² (∆p = 2 Pa)– Komt overeen met een warmteverlies van 0,34*187*(20 – (-10)) = 1907 W

– Komt overeen met een verbruik van 0,34*187*(20° – 8,5°)*5110u/0,7 = 550 l/jaar

– Een openstaand (10 cm) valraam van 0,9 x 1,2 m geeft een opening van 2100 cm² (of 850 m³/u per 2 Pa)

www.khk.be

Code van goed praktijk

• Voor residentiële woningen– NBN D 50-001

• Voor niet-residentiële woningen– NBN EN 13779

www.khk.be

Ontwerp installatieontwerp

• Kanaalontwerp– Aan de hand van een drukverliesberekening– Hoofdkanaal < 5 m/s– Aftakking < 3 m/s (toevoer), < 3,5 m/s (afvoer)

– Drukverlies < 100 Pa bij 225 m³/h

• Appartementen met centrale afvoer– Terugslagkleppen

• Binnen de woning– Overspraak voorkomen– Unit/box : niet in VR (verbrlijfsruimte)

• Capaciteit ventilator + 10%

www.khk.be

Werkvoorbereiding

• Inblaasroosters– Onderlinge afstand > 1 m

– Aan de gevel of in de loopzone

– Afstand t.o.v. afzuig > 2 m (i.v.m. kortsluiting)

– Op ten minste 30 cm uit de wand (i.v.m. vervuiling) tenzij ‘schone sector’ ventielen toegepast worden.

www.khk.be

Uitvoering

• Alleen stromende gladde bochten en T-stukken

• WTW : tussen unit en buiten de kanalen isoleren

www.khk.be

Oplevering

• Luchtzijdig inregelen– Principe : elke afzonderlijke wooneenheid

– > 10 identieke wooneenheden : steekproef

• Documentatie– Praktische gebruikershandleiding

– Technische dokumentatie

– Inregelgegevens ventielen en ventilatoren

– meetrapport

Kenniscentrum energieKHK-GEEL

www.khk.be

Conclusies

• Installatietechnische visie nodig bij het gebouwontwerp

• Installateur krijgt meer verantwoordelijkheden

• Kenniscentrum kan u hierbij helpen– Onder projectvorm

– Paul.de.schepper@khk.be

– 014/562310

www.khk.be

Samengevat …

• Ventileren = zorgen voor een aanvaardbare luchtkwaliteit in de gebouwen– Ventileren = vervuilde lucht vervangen door verse

– Ventileren = verontreinigers verdunnen en afvoeren