party diner receptenboek 1

party dinersmakelijk!

gevulde tomaten met garnalen

met o.a.

feestelijke recepten die passen in een

FODMAP-beperkt dieet

vegetarische wellington

cheesecake in een glas

party diner receptenboek 2

wat is het Prikkelbare Darm Syndroom?Mensen met het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) hebben regelmatig last van buikpijn in combinatie met diarree en/of verstopping. Hoe vaak je klachten hebt en hoe hevig die klachten zijn, verschilt per persoon. PDS is een veel voorkomende chronische darmaandoening in Nederland. PDS is niet te genezen, maar wel te behandelen. Aanpassingen in je voeding en leefstijl kunnen klachten soms al flink verminderen.

Lees meer over de oorzaken, diagnose en behandeling van PDS in de folder ‘Prikkelbare Darm Syndroom. Hoe nu verder?’ en op mlds.nl/pds

PDS en voedingVoeding speelt een grote rol bij PDS. Bijna alle mensen met PDS zeggen dat wat zij eten en drinken invloed heeft op hun klachten. Dat voeding invloed heeft op PDS is wetenschappelijk bewezen. Toch is er niet één specifiek dieet dat bij iedereen de klachten van PDS vermindert. Dit komt omdat mensen met PDS verschillend reageren op voeding. Wat bij de één klachten geeft, doet dat bij de ander niet. En soms geeft een voedingsmiddel de ene dag wel klachten en de andere dag niet. Je moet dus uitzoeken welke voedingsmiddelen invloed hebben op jouw PDS-klachten. Een diëtist kan je daarbij helpen.

party diner receptenboek 3

voedingsadvies op maatAanpassingen in je voeding kunnen je klachten verminderen en je kwaliteit van leven verbeteren. Een diëtist kan samen met jou een behandelplan maken afgestemd op jouw klachten, wensen en mogelijkheden. Ga niet zelf experimenteren met het weglaten van voedingsmiddelen of het overslaan van maaltijden. Dit is vaak niet nodig en kan tekorten aan voedingsstoffen veroorzaken. En dan krijg je juist klachten.

Om erachter te komen welke voeding bij jou klachten geeft, kan de diëtist je vragen een eet- en klachtendagboek bij te houden.

FODMAP-beperkte dieet Veel mensen met PDS ervaren een afname van hun klachten door het volgen van het FODMAP-beperkte dieet. Waarom FODMAP-beperkt? Omdat FODMAP’s de buikklachten kunnen veroorzaken. FODMAP is een verzamelnaam voor verschillende koolhydraten. Het zijn kleine moleculen die slecht of niet worden opgenomen in de dunne darm en in de dikke darm terecht komen. In de dikke darm worden deze moleculen gefermenteerd (afgebroken) door de aanwezige bacteriën. Hierbij komt gas vrij waardoor symptomen zoals een opgeblazen gevoel of winderigheid ontstaan. Ook kan er obstipatie (verstopping) of diarree ontstaan. Verstopping ontstaan doordat je ontlasting te lang in de dikke darm blijft zitten. Er is sprake van verstopping als je minder dan drie keer per week ontlasting hebt. Diarree is waterdunne ontlasting, vaak meerdere keren per dag.

party diner receptenboek 4

Het FODMAP-beperkte dieet bestaat uit een eliminatiefase van 6-8 weken, waarin je de producten met FODMAP’s zoveel mogelijk schrapt. De reden dat je 6-8 weken FODMAP-beperkt eet, is om de darmen rustig te krijgen, zodat je daarna kunt beginnen met de herintroductie van de FODMAP’s. De herintroductiefase is om erachter te komen welke koolhydraten klachten veroorzaken. Dit doe je door één voor één de FODMAP’s weer toe te voegen aan je voeding.

FODMAP’s komen in vele voedingsmiddelen voor die wij dagelijks eten, daarom kan het een lastig dieet zijn om te volgen. Gelukkig bestaan er handige lijsten en zijn er vele alternatieve producten in de supermarkt te vinden. Ook is het zo dat je vaak een kleine hoeveelheid FODMAP’s kunt verdragen. Daarom worden alleen FODMAP-rijke voedingsmiddelen afgeraden. Wil je weten welke producten FODMAP-arm of rijk zijn? Bekijk dan deze lijst

Door producten met veel FODMAP’s in de voeding te beperken komen er minder van deze moleculen in de dikke darm en dit zou kunnen leiden tot minder klachten.

FermenteerbareOligosachariden; peulvruchten en tarweDisachariden; melkproductenMonosachariden; fruit en groenteAndPolyolen; zoetstoffen, fruit en groente

FO D M A P

FODMAP

5

Verder is het belangrijk om het etiket goed te lezen. Zie hieronder een handig overzicht van ingrediënten die vermeden moeten worden tijdens het dieet.

Omdat het een ingewikkeld dieet is, is het verstandig dat je begeleid wordt door een diëtist. Daarnaast is het FODMAP-beperkte dieet tijdelijk, omdat lange tijd elimineren van bepaalde voedingsmiddelen kan leiden tot tekorten.

de FODMAP-beperkte recepten Om je te helpen tijdens je eliminatie- of herintroductiefase hebben wij een aantal leuke FODMAP-beperkte recepten voor je die passen bij een feestelijke gelegenheid. Alle gerechten bevatten zo min mogelijk FODMAP’s. Beoordeel zelf ook goed of er ingrediënten in staat wat klachten bij je kan veroorzaken en laat deze ingrediënten weg. En andersom, als je weet dat je wel tegen een product kunt, voeg deze dan toe!

IngrediëntenInulineOligofructoseFructose, fructosesiroop, glucose-fructosesiroop en fructosemaissiroopLactose, botermelk, melkbestanddelen, melkpoeder en weiLisomalt (E953), lactitol (E966), maltitol (E965), mannitol (E421), sorbitol (E420), xylitol (E967)

FODMAP’SFructaanFOS Fructose Lactose

Polyolen

party diner receptenboek

party diner receptenboek 6

gevulde tomaten met

garnalen

bereiding

Verhit de olie en bak de roerbakgarnalen.

Laat de garnalen afkoelen tot kamer-temperatuur.

Halveer de trostomaten en verwijder het vruchtvlees met een lepeltje, zodat alleen de ronde omhulling van de vrucht overblijft.

Schep de garnalen in de tomaten.

Snijd de peterselie in kleine stukjes en strooi samen met de alfalfa over de gevulde tomaten.

Bon apetit!

4 personen 77 kcal p.p.10 minuten

party diner receptenboek 77party diner receptenboek

ingrediënten

• 4 stuks trostomaten• 160 g roerbakgarnalen• alfalfa• platte peterselie• 1 el olijfolie

party diner receptenboek 8

italiaanse amuse

4 personen 203 kcal p.p.15 minuten

bereiding

Snij de tomaten in kwarten,verwijder de zaadjes en snij ze in kleine blokjes. Hak de basilicumblaadjes fijn en meng deze met de tomaten. Breng op smaak met wittewijnazijn, olijfolie en peper. Meng het goed.

Dep de mozzarella droog en snij deze in kleine blokjes.

Snij de parmaham in kleine snippers en snij de spinazie fijn.

Hak de walnoten grof. Rooster ze even in een droge koekenpan.

Nu kan het glaasje gevuld worden. Doe als eerst wat spinazie in het glaasje, hierbovenop de tomatensalade, dan de mozzarella en als laatste de snippers parmaham. Maak het af met de geroosterde walnoten.

9party diner receptenboek

ingrediënten

• 12 cherrytomaten• 1 bolletje mozzarella

(lactosevrij)*• 6 plakken Italiaanse

parmaham• 2 handjes spinazie• 1 handje basilicum-

blaadjes• 6 walnoten• 1/2 el wittewijnazijn• 1 el olijfolie• peper

*Mozzarella is FODMAP-arm, maar bevat wel lactose. De kleine hoeveelheid in dit recept valt binnen de verantwoorde FODMAP-marge van de FOD-MAP-applicatie (ontwikkeld door Monash University Australia). Lactose intollerant? Er is ook lactosevrije mozzarella te koop.

party diner receptenboek 10

vegetarische wellington

4 personen 458 kcal p.p.55 minuten

bereiding

Maak de pesto door de kaas, walnoten, basilicum, zongedroogde tomaten en olijfolie samen te voegen. Gebruik een staafmixer of keukenmachine om het tot een glad mengsel te malen. Proef en voeg eventueel peper toe.

Verwarm een grillpan. Snijd ondertussen de aubergine in plakken van maximaal 0,5 cm. Grill de plakken aan beide kanten in een hete pan.Maak ondertussen een mengsel van olie en een beetje peper. Smeer de gegrilde aubergine hiermee aan beide kanten in.

Rol het deeg met bakpapier uit op een bakplaat. Smeer de pesto over het deeg, maar houd 2 centimeter ruimte aan de zijkant. Verdeel de plakken aubergine over de pesto. Strooi de Parmezaanse kaas erover. Vouw de zijkanten naar binnen en rol het deeg op. Plak het uiteinde vast met een beetje water.

Klop het eigeel los met een beetje water en smeer hiermee de aubergine wellington in.Bak in 35 minuten gaar op 200 graden in de oven.

+ 35 minuten

11party diner receptenboek

benodigdheden

• grillplaat• bakplaat (bakpapier)

ingrediënten

walnotenpesto• 30 g parmezaanse kaas• 25 g walnoten• 10 g basilicumblaadjes• 40 g zongedroogde

tomaten*• 3 el olijfolie• peper

vulling• 1 aubergine• 20 g parmezaanse kaas• peper• 2 el olijfolie• glutenvrij bladerdeeg• 1 eigeel• water

*Bij zongedroogde tomaatjes in olie wordt ook vaak knoflook toegevoegd. Knoflook is een trigger voor PDS-patiënten. Je kunt dan beter zongedroogde tomaten zonder olie gebruiken

party diner receptenboek 12

zalm met zachte pompoenpuree

en groenten

4 personen 387 kcal p.p.30 minuten

bereiding

Verwarm de pompoenblokjes in een steelpan. Als de pompoenstukjes ontdooid zijn, pureer de blokjes dan tot een zachte massa. Voeg de kardemom, kaneel, komijn en cayennepeper toe. Breng verder op smaak met peper en pureer door. Je kan eventueel wat water toevoegen om het smeuïger te maken.

Stoom de haricots verts 10 à 15 min in een stoompan. Als je geen stoompan hebt, kan je de sperziebonen ook kort koken totdat ze beetgaar zijn. Strooi er na het opdienen wat zeezout en rozemarijn overheen.Dep de vis droog met keukenpapier. Besprenkel de huid van de zalm met een beetje olijfolie en bestrooi de zalm met een snufje zeezout en peper.

Verwarm 2 eetlepels olijfolie in de pan. Zet het vuur halfhoog en leg de zalm in de pan op de kant van de huid. Bak de zalm een aantal minuten totdat de korst knapperig is. Zet het vuur laag, draai de zalm om en laat nog 4 á 5 minuten zacht doorgaren.Warm de borden op voor het serveren, zodat de puree niet snel afkoelt. Maak de borden op en smullen maar.

13party diner receptenboek

ingrediënten

• 900 g pompoenblokjes (diepvries)

• 500 g haricots verts• 150 g p.p (600 g)

zalmmoot• 2 el olijfolie• 2 tl kardemom• 2 tl kaneel• 1 tl komijn• 1 á 2 tl cayennepeper• 1 tl rozemarijn• zout (naar smaak)

party diner receptenboek 14

cheesecake in een glas

4 personen 230 kcal p.p.20 minuten

bereiding

Verkruimel de koekjes. Smelt de boter in een pan en voeg dit toe aan de kruimels. Verdeel de kruimels over de glazen.

Klop de roomkaas met 1 el basterdsuiker los in een kom. Liever iets minder zoet, dan kan de suiker ook weggelaten worden.

Klop de slagroom stijf met een beetje poedersuiker.Voeg de yoghurt toe aan je roomkaasmengsel en klop het voorzichtig door.

Voeg beetje bij beetje slagroom toe aan je mengsel. Ook hier nog steeds voorzichtig kloppen.

Verdeel het mengsel over de glazen.Verdeel het bevroren fruit over de glazen en strooi er poedersuiker over!

15party diner receptenboek

ingrediënten

• 4 Digestive koekjes• 10 g boter• 90 g lactosevrije

slagroom• 50 g roomkaas

(lactosevrij)• 25 g lactosevrije

magere yoghurt• 1 el witte basterdsuiker• frambozen• bosbessen• poedersuiker

party diner receptenboek 16

romige amandel panna cotta

4 personen 235 kcal p.p.6 uur

bereiding

Maak de limoen schoon onder de kraan. Schaaf met een grove rasp stukjes van de schil en bewaar deze in de koelkast.

Week 3 blaadjes gelatine in koud water. Pureer de frambozen en bosbessen samen met de sinaasappelsap. Voeg beetje bij beetje de sinaasappelsap toe, het moet lijken op een dikke smoothie. Het kan dus zijn dat je iets meer of minder sinaasappelsap nodig hebt. Pers 1 helft van de limoen uit en voeg de sap toe aan het mengsel.

Verwarm de fruitpuree in een pan op het vuur (zacht). Als de puree warm is (niet heet), haal de pan dan van het vuur en voeg de 3 uitgeknepen gelatineblaadjes toe aan het mengsel. Roer goed door tot de gelatine helemaal is opgenomen in het mengsel.

Schep de fruitpuree in 4 glaasjes (ongeveer 1/3 van het glas. Laat 1 uur opstijven in de koelkast.

Week 3 blaadjes gelatine in koud water. Verhit de amandelmelk en de sojaroom en voeg al roerend de honing toe. Laat het niet koken.Haal de pan van het vuur. Knijp de gelatineblaadjes uit en voeg ze toe aan de amandelmelk en room en roer goed door. Laat het mengsel afkoelen tot kamertemperatuur.Haal de glaasjes met de fruitpuree uit de koeling en schenk langzaam de amandelmelk en room bovenop de fruitlaag.

Zet de panna cotta minimaal 4/5 uur in de koelkast om op te stijven.Haal de panna cotta vlak voor het serveren uit de koelkast en garneer met wat amandel- en limoen-schaafsel.

party diner receptenboek 1717party diner receptenboek

ingrediënten

• 1 limoen• 250 g frambozen en

bosbessen• 100 ml sinaasappelsap*• 150 ml amandelmelk• 6 st gelatineblaadjes• 250 ml sojaroom• 2 el (kokosbloesem)

suiker

*Sinaasappelsap bevat fructose, maar als vruchtensap is gemaakt van fodmap-arm fruit dan is een kleine hoeveelheid toegestaan.

17

party diner receptenboek 18

tips/misverstanden/weetjesover het FODMAP-beperkte dieet

Het is een gezond dieet | Ondanks de beperkingen kan je nog goed eten volgens de richtlijnen gezonde voeding.

FODMAP-beperkte dieet is tijdelijk | Het dieet is om erachter te komen of één of meerdere FODMAP’s klachten veroorzaken. Als het duidelijk is dat een FODMAP klachten veroorzaakt, dan zul je met deze FODMAP voortaan voor-zichtiger moeten zijn. Verder kun je de andere FODMAP’s weer aan je voeding toevoegen.

FODMAP-beperkt dieet werkt niet voor iedereen | Het FODMAP-beperkte dieet is erg effectief, maar werkt helaas niet bij iedereen.

bronnen• Monash FODMAP• Monash University FODMAP Diet App• FODMAP-beperkte dieet; Martini ziekenhuis• Evry software voor paramdedici• MLDS; PDS

18party diner receptenboek

de maag lever darm

stichting staat achter

jouRuim 2 miljoen mensen

in Nederland hebben een spijsverteringsziekte.

De Maag Lever Darm Stichting staat achter

deze buikpatiënten. Door onderzoek mogelijk te

maken en voorlichting te geven redden we levens.

wat wij doen tegen PDS?

Kennis en begrip vergrotenPDS heeft veel invloed op het leven van patiënten. Dit verdient meer aandacht en begrip. Dit doen wij door voorlichting en publiekscampagnes.

E-health tools ontwikkelenWij werken aan e-health tools om de zorg voor PDS te verbeteren. Hiermee kunnen patiënten bijvoorbeeld beter (mee)beslissen over hun behandeling.

Expertisecentra opzettenWanneer de huisarts een PDS- patiënt niet voldoende kan helpen, willen we graag dat patiënten in gespecialiseerde ziekenhuizen op de beste manier geholpen kunnen worden.

Wij bundelen hierin onze krachten met specialisten en patiënten. Samen kunnen we meer bereiken.

Op onze website vind je alle informatie over PDS overzichtelijk op een rij.

mlds.nl/tipsadviezenpds

19party diner receptenboek

party diner receptenboek 20

Postadres Postbus 800, 3800 AV Amersfoort Bezoekadres Stationsplein 123, 3818 LE AmersfoortE info@mlds.nl W maagleverdarmstichting.nl

Redactie Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak BeeldBlinkers Foto's Maag Lever Darm Stichting, Sven Scholten Photography, Shutterstock Datum december 2018

Overleg altijd met uw arts voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie. Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.

Voor lotgenotencontact verwijzen wij je naar de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging: www.pdsb.nl

PDS-patiënten

Het FODMAP-beperkte dieet is ontwikkeld voor de behandeling van PDS. Toch zijn de recepten in dit boekje nooit geschikt voor alle PDS-patiënten.

Er kunnen ingrediënten of bereidingswijzen genoemd worden waar je darmen niet tegen kunnen. Vervang deze producten dan door iets anders of gebruik het recept niet. Ook kun je er voor kiezen om minder van een bepaald product te gebruiken als je darmen hierop beter reageren.