Participatie Omgevingswet10 Adviezen voor overheden

Bouw aan vertrouwen en wees transparant

“ Dit masterplan moest geschreven worden door pandeigenaren, middenstanders en bewoners: door de samenleving zelf.”

4

Dit is een uitgave van: programma Aan de slag met de Omgevingswet www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl - april 2018 -Programma Aan de slag met de Omgevingswet is een initiatief van IPO, VNG, UvW en het Rijk.

Inspiratiegids ParticipatieBron voor deze gespreksposter is de Inspiratiegids Parti-

cipatie Omgevingswet. Deze digitale gids biedt een mix

van inspirerende aanpakken, theorieën en verhalen uit

de praktijk. Je vindt er praktijkverhalen over ambtenaren,

bestuurders en initiatiefnemers met lef. Lef om het anders

te doen. Waarbij ze soms ook hun neus stoten. De gids is een ontmoetingsplek voor mensen en organisaties die ruimte maken voor een ander samen-spel. Een ander samenspel tussen bewoners, bedrijven en overheden dat gemeengoed moet gaan worden. Helemaal in de geest van de nieuwe Omgevingswet.

De 10 adviezen vormen de rode draad uit de praktijk­verhalen in de gids.

https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/ participatiegids

rijk

In de inspiratiegids staan praktijkverhalen. Op initiatief van:

provincies

waterschappen

particulieren

gemeenten

22

5

10 13

Omgevingsvisie

OmgevingsplanOmgevings- vergunning

In de geest van de omgevingswet

Over:

1710

88

bewoners/gebruikers

Verteld door:

ondernemers

ambtenaren

bestuurders

11

176

8

Focus op WAT je wilt bereiken op een plek

“ Inmiddels zitten op ‘ons’ terrein een timmer- en een fietsbedrijf, een kunstenaar, kun je er lasergamen en zijn er al verschillende kleine evenementen georganiseerd.”

1

Wees helder over de toegang tot de overheid

“ Collega’s van de gemeente reageren over het algemeen positief op één vergunningentafel. Ik merk dat ze soms nog wat huiverig zijn om echt met initiatiefnemers in gesprek te gaan.”

2

Visualiseer en vertel!

“ In plaats van een plan van aanpak presenteerden we een stripverhaal aan ons MT. Dat dwong ons om to-the-point te worden over wat er ging gebeuren.”

6

Breng een onomkeerbare beweging op gang

“ Par ticiperende deelnemers willen hun ideeën ook maar al te graag gestalte geven.”

“ Het duur t best even voordat je eigen organisatie nut en noodzaak van zo’n aanpak omarmt, maar inmiddels is het duidelijk dat we doorgaan.”

10 Geef ruimte en neem ruimte

“ Uiteindelijk ligt de visie van de coöperatie heel dicht bij de visie van de provincie. Dat is mooi.”

9 Welkom

Betrek andere groepen dan je steeds ontmoet

“ Jongeren vonden dat we onze ouderen goed moeten verzorgen. En natuurlijk ging het ook over voorzieningen als een H&M en KFC.”

7

Versterk (keten)samenwerking

“ We leven met z’n allen in een dichtbevolkte delta, het is dan ook niet meer dan logisch dat íedereen meedenkt over dijk- versterkingsprojecten, de dijk is van ons allemaal.”

5

Benut ieders kennis

“ We wilden een gelijk speelveld maken. En nu hebben we er 165 nieuwe energie-exper ts bij.”

8

Lees verder het

praktijkverhaal

GOUDasfalt

Lees verder het

praktijkverhaal

Vergunningen-

tafel Westland

Lees verder het

praktijkverhaal

Landcoöperatie

Kleine Beerze

Lees verder het

praktijkverhaal

Energieplan

Utrecht

Lees verder het

praktijkverhaal

Streekconferenties

Natuurmonumenten

Lees verder het

praktijkverhaal

Overbetuwe

Lees verder het

praktijkverhaal

Ga voor

Grebbedijk

Lees verder het

praktijkverhaal

visie Stad

Gorinchem

Waar staat jouw organisatie? Participatie is niet nieuw. Maar de Omgevingswet vraagt je wel om de participatie met je omgeving nadrukkelijk te bekijken. Deze gespreks-poster toont 10 veelgehoorde tips en adviezen. Bedoeld voor ambtena-ren, bestuurders en volksvertegenwoordigers van gemeente, provincie, waterschap of ministerie. Om met elkaar te bespreken welk samenspel het beste past bij jouw organisatie. Met aandacht voor de regels die je stelt aan het andere samenspel in en met de omgeving. Om de partici-patie straks te kunnen toetsen als de Omgevingswet in werking is.

Deze poster is om te beginnen gemaakt voor professionals en bestuurders van overheden. Maar is ook van waarde in gesprekken met initiatiefnemers en volksvertegenwoordigers.

Ga met elkaar om tafel en ontdek de mogelijkheden!

Haak je collega’s en bestuurders aan

“ Collega-ambtenaren gingen mee de straat op om mensen te interviewen.”

3 Lees verder het

praktijkverhaal

Omgevingsvisie

Vleuten de Meern

Lees verder het

praktijkverhaal

Bewonersinitiatief

Nijverdal

Welke groepen zien w

e normaal niet en zouden

we zeker m

oeten betrekken?

Op w

elke manier of w

elke plaats vind je die andere groepen?

Zijn jullie bereid om deelnem

ers te betalen

voor serieuze betrokkenheid?

Een krachtig toekomstbeeld zorgt voor

een stuwende kracht en overbrugt

verschillen. Zeker w

anneer je het in gewone

mensentaal kunt uitleggen. Taal is echt een

ding in samenw

erking. Focus op het p

ositieve.M

aak het leuk en aantrekkelijk.

De kunst van participatie is om

je in te

leven in andere belevingswerelden. Ga

actief op zoek gaat naar groepen die zich

niet vanzelfsprekend geroepen voelen. Denk

aan zwijgende m

eerderheden, jongeren,

anderstaligen. En ook al is de overheid mis-

schien niet zelf de initiatiefnemer, het bew

aken

van de democratische legitim

atie blijft gewoon

haar taak.

Het kenniskapitaal is niet exclusief

van één partij. Bewoners zijn expert

van hun eigen wijk, of ervarings-

deskundige. En in elke gemeenschap

bevinden zich professionals met spe-

cifieke kennis. Zorg als overheid, samen-

levingen marktpartijen voor toegang tot

elkaars expertise en kennis.

Nodig de samenleving uit om mee

te doen, of het van je over te nemen.

De samenleving denkt niet in silo’s,

beleidsvelden en programma-

begrotingen en is uitstekend in staat

om belangen bijeen te brengen en een

gedeeld perspectief te ontwikkelen. Steun

maatschappelijke initiatiefnemers in de op-

startfase.

Brei

dt d

e ol

ievl

ek u

it. H

et n

ieuw

e

sam

ensp

el v

raag

t om

lere

nde

orga

nisa

ties e

n ee

n he

rwaa

rder

ing

van

iede

rs b

ijdra

ge a

an h

et sa

men

doen

.

Het

vra

agt v

oort

dure

nde

refle

ctie

op

de ro

llen

van

over

heid

, mar

kt e

n sa

men

levi

ng, o

m e

lkaa

r

bete

r te

lere

n be

grijp

en.

Praa

t met

col

lega

’s o

ver d

e st

ip o

p de

hor

izon

. W

at is

het

bee

ld d

at je

nu

als

over

heid

heb

t?

Ga

sam

en m

et g

ebru

iker

s op

zoe

k na

ar h

et D

NA

of

de

waa

rden

van

een

geb

ied.

Ben

ut o

pgav

en a

ls

gezo

ndhe

id e

n en

ergi

etra

nsiti

e al

s ve

rsne

ller.

Doe

ee

n ve

rken

ning

waa

r je

over

een

aan

tal j

aar w

ilt z

ijn.

Maa

k de

urg

entie

voo

r alle

par

tijen

exp

licie

t. Be

trek

ook

de

maa

tsch

appe

lijke

waa

rde

en p

artic

ipat

iew

aard

en a

ls

eige

naar

scha

p en

acc

epta

tie.

Initi

atie

fnem

ers v

rage

n om

duid

elijk

e to

egan

g to

t de

over

heid

,

om e

en a

ansp

reek

punt

. Zor

g vo

or e

en

case

man

ager

die

de

weg

ken

t bin

nen

de

over

heid

. Ben

oem

een

geb

ieds

ombu

dsm

an,

een

initi

atie

venc

oach

, een

om

gevi

ngsm

anag

er.

Blijf

in g

espr

ek o

ver ‘

de b

edoe

ling’

.

Neem je collega-ambtenaren, volks-

vertegenwoordigers, bestuurders

letterlijk mee op pad. Maatschappelijke

initiatieven krijgen pas realiteitswaarde

als ze verbonden raken met gemeente-

raad, provinciale staten en waterschaps-

besturen. Ook relaties tussen maatschappelijk

initiatieven onderling zijn essentieel.

Het samenspel tussen overheid en

samenleving vraagt om (opnieuw)

vertrouwen (krijgen) in elkaar. Investeer

in persoonlijke relaties en wees oprecht

nieuwsgierig. Spreek je uit over wat je als

partij en persoon belangrijk vindt en waarom

je bereid bent tot jarenlange investering. Wees

transparant en toegankelijk, maak informatie

over projecten gemakkelijk online vindbaar. Wees

helder over omgangsvormen, ook over hoe je

reageert als het even niet goed loopt.

Je kunt het niet meer alleen. Investeer

in samenw

erking met regionale partners

en betrek daarbij ook bewoners en

bedrijven. Stel samen m

et andere

partijen duidelijke spelregels op.

Focu

s op

WA

T je

wilt

be

reik

en o

p ee

n pl

ek.

Visualiseer

en vertel!

Betrek andere

groepen

Benut ieders kennis

Bren

g ee

n on

omke

erba

re

bew

egin

g op

gan

g

Geef ruimte en

neem ruimte

Wee

s hel

der o

ver d

e

toeg

ang

tot d

e ov

erhe

id

Haak collega’s enbestuurders aanBouw aan vertrouwen

en wees transparant

(keten)samenw

erking

o zo belangrijk

A. G

a ro

nd d

e po

ster

zit

ten.

B

. Kie

s 3

advi

ezen

en

lees

de

toel

icht

ing

rust

ig v

oor.

C. B

eant

woo

rd d

e vr

agen

die

ero

nder

sta

an.

D. B

eden

k ho

e je

hie

r ze

lf m

ee

aan

de s

lag

gaat

.

Welkom

Mag het advies, plan of bestuursvoorstel er bij jullie ook anders

uitzien dan het format voorschrijft? W

at vraagt dat van jou?

Welke ruim

te ontstaat er, wanneer je het tijdelijk,

een pilot, exp

eriment, of p

op-up

noemt?

Mag bij jullie een bewoner of volksvertegenwoordiger

deelnemen in een ambtelijk expertteam?

Kunnen initiatiefnemers de volledige expertise van de overheid

overnemen, terwijl de overheid verantwoordelijk blijft??

Mag een belanghebbende meepraten die

zelf geen specialist is?

Mag jij in jouw organisatie een plan helemaal

overlaten aan bewoners of ondernemers?

Hoe ver zijn jullie bereid om ook de besluitvorming los te laten?

Wat heb je dan nog wel te borgen?

Welke ruimte kun je initiatieven geven, zonder dat

zij ook weer alles moeten verantwoorden?

Is e

r bin

nen

je o

rgan

isatie

gen

oeg

com

mitm

ent,

om st

raks

ook

met

de

resu

ltate

n aa

n de

slag

te g

aan?

Hoe

ver

anke

r je

de g

elee

rde

less

en?

Hoe

ver

anke

r je

dem

ocra

tisch

e w

aard

en a

ls tr

ansp

aran

tie, i

nclu

sie,

zegg

ensc

hap,

che

cks&

bala

nces

, del

iber

atie

.?

Waa

r klo

pt b

ij ju

llie

een

initi

atie

fnem

er a

an o

m z

aken

voor

elk

aar t

e kr

ijgen

?

Waa

r is o

nze

inga

ng v

oor i

nitia

tieve

n, ru

imte

lijke

pla

nnen

, ver

gunn

inge

n?

W

elke

spee

lruim

te b

iedt

het

bel

eid:

wel

ke ra

ndvo

orw

aard

en

zijn

har

d en

wat

leg

je o

pen

op ta

fel?

Wie

heb

je a

llem

aal b

etro

kken

bij

het

sche

tsen

van

je

toek

omst

beel

d vo

or e

en g

ebie

d, w

ijk o

f lan

dsch

ap?

Wel

ke p

arti

cip

atie

waa

rden

laat

je m

eew

egen

?

Op w

elke manier verdeel je de rollen tussen de

verschillende overheidspartijen?

Wanneer ben je als overheid of m

arktpartij bereid een

maatschappelijk initiatief te ondersteunen?

Welke ondersteuning bied je dan?

Noem

drie redenen waarom

het niet lukt om een

goede relatie met regionale partners en m

ede-overheden op te bouwen.

Deel jouw ervaring: Op welk moment ontstaat

er vertrouwen tussen overheid en samenleving?

Onder welke voorwaarden mag een bewonersinitiatief trekker zijn

van een grootschalige gebiedsontwikkeling?

Durf jij de keuze over te laten aan een gelote groep

(geïnformeerde) inwoners?

Hoe verleid jij je collega’s, volksvertegenwoordigers

,bestuurders, NGO’s om mee op pad te gaan? Wanneer zeg je achteraf gezien iets toe dat je niet waar kunt maken? Noem drie redenen waarom collega’s en bestuurders van je eigen

organisatie niet aanhaken.

110

9

7

8

6

2

34

5

VA

N

STA

RT

Part

icip

atie

O

mge

ving

swet

10

Adv

ieze

n vo

or o

verh

eden

Zie ook: beren-op-de-weg op www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl/participatiegids