Paper Theodoor Van Thulden
14
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010 1 Het atelier van Rubens Theodoor Van Thulden en de samenwerking met Rubens Theodoor Van Thulden was een kunstschilder uit Noord-Brabant. Hij werd geboren in 1606 in ’s-Hertogenbosch en zou in 1669 in dezelfde stad begraven worden. 1 Ondanks deze levenslange binding met zijn geboortestad, zou Theodoor Van Thulden een groot deel van zijn leven elders doorbrengen. De twee steden die belangrijk geweest zijn in zijn buitenlandse carrière zijn Antwerpen en Parijs. Op vijftienjarige leeftijd vertrekt Van Thulden uit het ouderlijke huis in ’s-Hertogenbosch naar Antwerpen. 2 Er wordt algemeen aangenomen dat de jonge Van Thulden, die uit een familie van zilversmeden kwam, naar Antwerpen is gegaan om een artistieke opleiding te krijgen. Hij ging daar in 1621 in de leer bij de minder bekende meester Abraham Blyenberch. 3 Er is lang aangenomen dat Theodoor Van Thulden hierna een leerling was van de grootmeester Pieter Paul Rubens, maar dit is waarschijnlijk een misverstand, voortgekomen uit een foute interpretatie van de Latijnse woorden ‘Discipulus Rubenii’. Een tijdgenoot van Van Thulden, Gevaerts, gebruikte deze term volgens hedendaagse interpretaties in een ruimere betekenis ‘navolger van Rubens’ en dus niet zoals lang gedacht ‘leerling van Rubens’. 4 Theodoor Van Thulden werd lange tijd beschouwd als een rechtstreekse kopiist van Rubens. Wanneer werd vastgesteld dat de grote meester een bepaald kunstwerk niet had kunnen maken, werd het al snel toegeschreven aan Van Thulden. 5 Meer recent gaan er stemmen op, onder andere die van professor Alain Roy, voor een andere kijk op deze zeventiende-eeuwse schilder. Onder andere Jacques Foucart stelt dat het belangrijk is de kunstenaar in zijn geschiedkundige context te bekijken en de originaliteit niet als enige voorwaarde voor talent te beschouwen. 6 Deze vernieuwende contextuele aanpak is inderdaad noodzakelijk om Van Thulden (en meteen ook alle medewerkers van Rubens) op een correcte manier te kunnen kaderen. In deze paper zal ik trachten door middel van een beknopte stijlanalyse Theodoor Van Thuldens verdiensten op schilderkunstig vlak te bepalen. Eerst is het belangrijk zijn navolging van Rubens’ schilderstijl na te gaan. Van Thuldens samenwerking met Pieter Paul Rubens strekt zich uit over twee grote opdrachten. Het eerste project was de decoratie van de stad voor de blijde intrede van Ferdinand van Oostenrijk in Antwerpen. Deze was door zijn broer koning Filips IV net benoemd tot regent van de Spaanse Nederlanden. 7 Rubens deed beroep op enkele van zijn 1 ROY A. en VERMET B. (1991), p. 25 2 IDEM, p. 31 3 IBIDEM 4 FOUCART J. (1991), p. 16 5 BEKS M. (1991), p. 52 6 FOUCART J. (1991), p. 13 7 JANSSEN P.H. (1999), p. 90
Transcript of Paper Theodoor Van Thulden
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
1
Het atelier van Rubens
Theodoor Van Thulden en de samenwerking met Rubens Theodoor Van Thulden was een kunstschilder uit Noord-Brabant. Hij werd geboren in 1606 in ’s-Hertogenbosch en zou in 1669 in dezelfde stad begraven worden.1 Ondanks deze levenslange binding met zijn geboortestad, zou Theodoor Van Thulden een groot deel van zijn leven elders doorbrengen. De twee steden die belangrijk geweest zijn in zijn buitenlandse carrière zijn Antwerpen en Parijs. Op vijftienjarige leeftijd vertrekt Van Thulden uit het ouderlijke huis in ’s-Hertogenbosch naar Antwerpen.2 Er wordt algemeen aangenomen dat de jonge Van Thulden, die uit een familie van zilversmeden kwam, naar Antwerpen is gegaan om een artistieke opleiding te krijgen. Hij ging daar in 1621 in de leer bij de minder bekende meester Abraham Blyenberch.3 Er is lang aangenomen dat Theodoor Van Thulden hierna een leerling was van de grootmeester Pieter Paul Rubens, maar dit is waarschijnlijk een misverstand, voortgekomen uit een foute interpretatie van de Latijnse woorden ‘Discipulus Rubenii’. Een tijdgenoot van Van Thulden, Gevaerts, gebruikte deze term volgens hedendaagse interpretaties in een ruimere betekenis ‘navolger van Rubens’ en dus niet zoals lang gedacht ‘leerling van Rubens’.4 Theodoor Van Thulden werd lange tijd beschouwd als een rechtstreekse kopiist van Rubens. Wanneer werd vastgesteld dat de grote meester een bepaald kunstwerk niet had kunnen maken, werd het al snel toegeschreven aan Van Thulden.5 Meer recent gaan er stemmen op, onder andere die van professor Alain Roy, voor een andere kijk op deze zeventiende-eeuwse schilder. Onder andere Jacques Foucart stelt dat het belangrijk is de kunstenaar in zijn geschiedkundige context te bekijken en de originaliteit niet als enige voorwaarde voor talent te beschouwen.6 Deze vernieuwende contextuele aanpak is inderdaad noodzakelijk om Van Thulden (en meteen ook alle medewerkers van Rubens) op een correcte manier te kunnen kaderen. In deze paper zal ik trachten door middel van een beknopte stijlanalyse Theodoor Van Thuldens verdiensten op schilderkunstig vlak te bepalen. Eerst is het belangrijk zijn navolging van Rubens’ schilderstijl na te gaan. Van Thuldens samenwerking met Pieter Paul Rubens strekt zich uit over twee grote opdrachten. Het eerste project was de decoratie van de stad voor de blijde intrede van Ferdinand van Oostenrijk in Antwerpen. Deze was door zijn broer koning Filips IV net benoemd tot regent van de Spaanse Nederlanden.7 Rubens deed beroep op enkele van zijn
1 ROY A. en VERMET B. (1991), p. 25 2 IDEM, p. 31 3 IBIDEM 4 FOUCART J. (1991), p. 16 5 BEKS M. (1991), p. 52 6 FOUCART J. (1991), p. 13 7 JANSSEN P.H. (1999), p. 90
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
2
collega’s voor deze grote opdracht, die hij in 1635 van het stadsbestuur gekregen had. Van Thulden werd belast met de schilderijen van de Boog van Mercurius op de brug van Sint Jan en de voorstellingen van de ‘Portucus Austriaca’ op de Meir.8 Deze werken zijn allen verloren gegaan. Eén van de schilderingen die Van Thulden maakte staat afgebeeld op een schilderij van David Teniers uit 1641, De Galerij van aartshertog Leopold (zie afb.1: detail). Na de intocht werd Van Thulden echter gevraagd gravures naar de decoraties voor deze ‘Pompi Introïtus Ferdinandi’ te vervaardigen en te bundelen. Door middel van deze publicatie kan men zich een algemeen beeld vormen van het uitzicht van deze decoraties ( zie afb. 2: Het titelblad van Pompa Introitus Ferdinandi). Dit boek zou, door problemen met het stadsbestuur, pas in de jaren 40 van de zeventiende eeuw verschijnen en zou een ware financiële aderlating voor Van Thulden betekenen.9 De tweede opdracht van Rubens waaraan de Bossche schilder zou meewerken is de decoratie van de ‘Torre de la Parada’, het jachtpaviljoen van Filips IV gelegen in Madrid. Pieter Paul Rubens was genoodzaakt om het omvangrijke werk uit te besteden aan andere kunstenaars. Theodoor Van Thulden schilderde twee schilderijen naar ontwerpen van Rubens voor het paviljoen. Het eerste doek is Orpheus spelend voor de dieren (ca. 1636/37, afb. 3), dat hij in samenwerking met Paul de Vos maakte. Deze laatste kunstenaar had de hand in het schilderen van dieren, zijn specialisatie, Van Thulden nam de weergave van Orpheus op zich. Dit schilderij getuigt van een diepgaande omvorming van de eigen stijl om de stijl van de grootmeester zo nauwkeurig mogelijk te benaderen. Het andere schilderij is getiteld De hond van Hercules ontdekt het Purper (ca. 1636/37, afb. 4). Dit doek vertoont een heel ander coloriet dan dat van Rubens en doet eerder denken aan het oeuvre van Antoon Van Dijck. Van Thuldens werken zouden meermaals foutief toegeschreven worden aan deze grootse schilder.10 Toch ziet men een grondige verandering in de stijl van Van Thulden na deze samenwerking met Rubens. Zijn werken, die aanvankelijk (vooral tijdens zijn verblijf in Frankrijk, waar hij werken in Fontainebleau bestudeerde) zeer maniëristisch oogden, krijgen nu een zin voor compositie die Rubens’ meesterschap sterk benadert. Een erg interessant aspect aan Van Thuldens kunstenaarschap is zijn kosmopolitische motivatie om over vijandige landsgrenzen heen opdrachten aan te nemen. In 1629 zou ’s-Hertogenbosch deel gaan uitmaken van de Nederlandse Republiek.11 De vrede van Munster, in 1648, zorgde er vervolgens voor dat de scheiding van de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden een voldongen feit werd. De twee streken die ooit een eenheid gekend hadden kwamen zelfs in een vijandige relatie te staan tot elkaar. De Noordelijke Nederlanden sloten de Schelde af van Antwerpen, waardoor de economie van de Zuidelijke Nederlanden een moeilijke tijd tegemoet ging. Daarbij kwamen nog de godsdienstgeschillen, in de vorm van de Reformatie en als reactie van de zuidelijke katholieken daarop de Contrareformatie, die al vanaf de zestiende eeuw een wig gedreven hadden tussen beide Nederlanden.
8 ROY A. en VERMET B. (1991), p. 32 9 IDEM, p. 34 10 D’HULST R.-A. (1973), p. 187 11 JANSSEN P.H. (1999), p. 92
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
3
Theodoor Van Thulden liet zich echter niet tegenhouden door deze politiek-godsdienstige kwesties en vergaarde in beide lage landen een grote roem en faam. Hij schilderde zowel katholieke altaarstukken (bijv. Verschijning van christus aan zijn moeder, ca. 1660, afb. 5) als protestants religieuze schilderingen voor de Noord Nederlandse kloosters (bijv. De Heilige Dominicus ontvangt de rozenkrans uit handen van Maria, ca. 1654, afb. 6). Hij weerhield zich er ook niet van om beide Nederlanden te eren in allegorieën op hun grootsheid. Zo staat de Allegorie op de voorspoed van Antwerpen (ca. 1640, afb. 7) tegenover de Allegorie op de intrede van ’s-Hertogenbosch en de Meierij in de Unie (ca. 1645/50, afb. 8). Deze soepelheid, die lang niet alle kunstenaars bezaten, en eveneens de grote vrijheid die hij genoot in zijn tijd, zowel in de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden is opmerkelijk. Mijns inziens ligt de kracht van het oeuvre van Theodoor Van Thulden niet in zijn navolging van Rubens, maar algemener in zijn uitzonderlijke bekwaamheid om naargelang de situatie zijn stijl en thema’s aan te passen, echter niet in die mate dat de eigenheid van zijn schildershand verloren zou gaan. Ook zijn talent om de meest verdienstelijke aspecten van verschillende kunstenaars en stromingen te integreren in een eigen uitgesproken stijl is noemenswaardig. Zo zien we in Allegorie op het verzoek van de Brabantse steden om toetreding tot de Staten-Generaal (1650, afb. 9) een geslaagde combinatie van de barokke compositie die de beweging suggereert, uiteraard in mindere mate dan in de doeken van Rubens’ opgemerkt wordt, en het bleke rustgevende coloriet van Van Dijck. Sommige compositionele elementen worden dus overgenomen van Rubens’ werken. Zo zien we op Van Thuldens Allegorie in de rechterbenedenhoek een riviergod die functioneert als repoussoir zodat de illusie van diepte gecreëerd wordt. Rubens gebruikt deze techniek ook bijvoorbeeld in De Heilige Maagd met Heiligen uit 1634 (afb. 10). Op beide doeken zien we de rug van de mannelijke figuur op de voorgrond. Dezelfde techniek zien we ook terugkeren in Rubens’ Ontmoeting van Abraham en Melchizedek uit ca. 1625 (afb. 11). Op dit doek kan men ook de trappenpartij herkennen die op Van Thuldens Allegorie prijkt. Ook de diagonale opbouw is bij beide werken prominent. Ondanks deze compositionele overeenkomsten straalt er een heel andere sfeer uit de werken van Theodoor Van Thulden. Dit is niet in het minst het gevolg van het erg verschillende kleurgebruik. Wanneer Antoon Van Dijcks Huwelijksportret van Willem II en Maria Stuart uit ca. 1641 bekeken wordt (afb. 12), kan men erg duidelijk exact dezelfde kleuren opmerken als in het schilderij van Van Thulden. De jurk van het kleine prinsesje is van dezelfde bleekblauwgrijze tint als het gewaad van de allegorische voorstelling van de Brabantse steden. Het kostuum van de prins is dan weer van dezelfde rozige kleur als het de mantel van de allegorische voorstelling van de Staten-Generaal op het doek van Van Thulden. Deze geïntegreerde invloeden wordt ingezet om de typische Van Thuldense allegorische thematiek weer te geven. Een ander karakteristiek element in de doeken van Van Thulden is de nadruk op de bleke schoonheid van de vrouw en de engelen en cupido’s, die op bijna prerococo manier worden weergegeven.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
4
Theodoor Van Thulden heeft vele verwijten gekregen, onder andere van Marie-Louise Hairs in de jaren ‘7012 en zelfs nog in 1991 van Alain Roy die hem toch omschrijft als een groot kunstenaar.13 Deze verwijten gaan vooral over het feit dat Van Thulden Rubens niet voldoende volgt of in het tegenovergestelde vervalt en een banale kopiist van Rubens wordt. Dit is volgens mij een zinloze discussie en kan moeilijk als een punt van kritiek aanvaard worden. Zoals hierboven vermeld (cfr. supra p. 1) is het noodzakelijk de medewerkers van Rubens afhankelijk van deze uitzonderlijk getalenteerde kunstenaar-zakenman te bespreken. Hier kan nog aan toegevoegd worden dat Pieter Paul Rubens zelf zonder twijfel Van Thuldens genie opgemerkt en erkend heeft. Rubens heeft immers Van Thulden een tweede samenwerking aangeboden en de grootmeester had, als gevolg van zijn internationale roem, de mogelijkheid om kieskeurig te zijn over zijn medewerkers. Indien Rubens niet tevreden was over Van Thuldens eerdere prestaties of hij zijn stijl niet zou waarderen, zou hij hem niet gevraagd hebben enkele doeken voor de Torre de la Parada te verzorgen. Als besluit kan gesteld worden dat Theodoor Van Thulden een groot decoratief en allegorisch schilder was doordat hij het talent bezat het beste van de grootmeesters van zijn tijd, namelijk Rubens en Van Dijck, in zijn schilderkunst te integreren.
12 HAIRS M.-L. (1977), p. 138 13 ROY A. (1991), p. 60
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
5
Bibliografie BEKS M., ‘Theodoor Van Thulden. Weg uit de schaduw van Rubens’ in: Kunstbeeld, december 1991, pp. 52-54 D’HULST R.-A., ‘Enkele tekeningen van Theodoor Van Thulden’ in: VAN GELDER J.G., Album Amicorum, Den Haag, Universiteit Den Haag, 1973, pp. 186-193
FOUCART J., ‘Bij wijze van lofrede op Van Thulden’ in: ROY A. (ed.), Theodoor Van Thulden. Een Zuidnederlandse barokschilder [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, 7 december 1991 – 23 februari 1992 / Strasbourg, Musée des Beaux Arts, 13 maart – 17 mei 1992, pp. 13-24
HAIRS M.-L., Dans le sillage de Rubens. Les Peintres d’Histoire Anversois au XVIIe siècle, Luik, Universiteit van Luik, 1977
JANSSEN P.H., ‘Theodoor van Thulden’ in: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, pp. 84-117
ROY A., ‘Het werk van Van Thulden’ in: ROY A. (ed.), Theodoor Van Thulden. Een Zuidnederlandse barokschilder [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, 7 december 1991 – 23 februari 1992 / Strasbourg, Musée des Beaux Arts, 13 maart – 17 mei 1992, pp. 49-77
ROY A. en VERMET B., ‘Het leven van Theodoor Van Thulden’ in: ROY A. (ed.), Theodoor Van Thulden. Een Zuidnederlandse barokschilder [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, 7 december 1991 – 23 februari 1992 / Strasbourg, Musée des Beaux Arts, 13 maart – 17 mei 1992, pp. 25-39
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
6
Lijst met Afbeeldingen
Afb. 1. David Teniers de Jonge, De Galerij van aartshertog Leopold (detail), 1641, olieverf op doek, afmetingen niet teruggevonden, Wenen, Kunsthistorisches Museum. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 32
Afb. 2. Theodoor Van Thulden, Titelblad van de Pompa Introitus Serenissimi Ferdinandi Austriaci Hispaniarum Infantis...In Urbem Antverpiam, 1642, kopergravure, afmetingen niet teruggevonden, Tilburg, Bibliotheek Katholieke Universiteit Brabant. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 147
Afb. 3. Theodoor Van Thulden en Paul de Vos, Orpheus spelend voor de dieren, ca. 1636/37, olieverf op doek, 195 x 402 cm, Madrid, Museo de Prado. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 65
Afb. 4. Theodoor Van Thulden, De hond van Hercules ontdekt het purper, ca. 1636/37, olieverf op doek, 189 x 212 cm, Madrid, Museo de Prado. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 152
Afb. 5. Theodoor Van Thulden, Verschijning van Christus aan zijn moeder, ca. 1660, olieverf op doek, 573 x 360 cm, Parijs, Musée du Louvre. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 23
Afb. 6. Theodoor Van Thulden, De Heilige Dominicus ontvangt de rozenkrans uit handen van Maria, ca. 1654, olieverf op doek, 244 x 170 cm, ‘s-Hertogenbosch, parochie Binnenstad. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 210
Afb. 7. Theodoor Van Thulden, Allegorie op de voorspoed van Antwerpen, ca. 1640, olieverf op doek, 272 x 345 cm, La Valletta, Museum of Fina Arts. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 66
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
7
Afb. 8. Theodoor Van Thulden, Allegorie op de intrede van ’s-Hertogenbosch en de Meierij in de Unie, ca. 1645/50, olieverf op doek, 82.5 x 115.5 cm, Wenen, Akademie der bildenden Künsten. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 181
Afb. 9. Theodoor Van Thulden, Allegorie op het verzoek van de Brabantse steden om toetreding tot de Staten-Generaal, 1650, olieverf op doek, 245 x 305 cm, ‘s-Hertogenbosch, stadhuis. Foto: JANSSEN P.H. (ed.), Meesters van het Zuiden. Barokschilders rondom Rubens [tentoonstellingscatalogus], ’s-Hertogenbosch, Noordbrabants Museum, oktober 1999, p. 85
Afb. 10. Pieter Paul Rubens, De Heilige Maagd met Heiligen, 1634, olieverf op doek, afmetingen niet teruggevonden, Antwerpen, Sint-Jacobskerk. Foto: op de website van wahooart,http://wahooart.com/A55A04/w.nsf/OPRA/BRUE-5ZKDX8?Open&ChangeLangue=ES
Afb. 11. Pieter Paul Rubens, De ontmoeting van Abraham en Melchidezek, 1625, olieverf op doek, 82 x 66 cm, Bewaarplaats niet teruggevonden. Foto: op de website van Peter Paul Rubens, http://www.peterpaulrubens.org/The-Meeting-of-Abraham-and-Melchizedek-1625.jpg
Afb. 12. Antoon Van Dijck, Huwelijksportret van de 14-jarige Willem II, zoon van de Nederlandse stadhouder, en de 10-jarige Maria Stuart, dochter van de koning van Engeland, 1641, olieverf op doek, 182.5 x 142 cm, Amsterdam, Rijksmuseum. Foto: op de website van CODART , http://www.codart.nl/ul/cms/events/950/large/1.jpg
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
8
Afbeeldingen
Afb. 1. David Teniers de Jonge, De Galerij van aartshertog Leopold (detail), 1641, olieverf op doek, afmetingen niet teruggevonden, Wenen, Kunsthistorisches Museum.
Afb. 2. Theodoor Van Thulden, Titelblad van de Pompa Introitus Serenissimi Ferdinandi Austriaci Hispaniarum Infantis...In Urbem Antverpiam, 1642, kopergravure, afmetingen niet teruggevonden, Tilburg, Bibliotheek Katholieke Universiteit Brabant.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
9
Afb. 3. Theodoor Van Thulden en Paul de Vos, Orpheus spelend voor de dieren, ca. 1636/37, olieverf op doek, 195 x 402 cm, Madrid, Museo de Prado.
Afb. 4. Theodoor Van Thulden, De hond van Hercules ontdekt het purper, ca. 1636/37, olieverf op doek, 189 x 212 cm, Madrid, Museo de Prado.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
10
Afb. 5. Theodoor Van Thulden, Verschijning van Christus aan zijn moeder, ca. 1660, olieverf op doek, 573 x 360 cm, Parijs, Musée du Louvre.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
11
Afb. 6. Theodoor Van Thulden, De Heilige Dominicus ontvangt de rozenkrans uit handen van Maria, ca. 1654, olieverf op doek, 244 x 170 cm, ‘s-Hertogenbosch, parochie Binnenstad.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
12
Afb. 7. Theodoor Van Thulden, Allegorie op de voorspoed van Antwerpen, ca. 1640, olieverf op doek, 272 x 345 cm, La Valletta, Museum of Fina Arts.
Afb. 8. Theodoor Van Thulden, Allegorie op de intrede van ’s-Hertogenbosch en de Meierij in de Unie, ca. 1645/50, olieverf op doek, 82.5 x 115.5 cm, Wenen, Akademie der bildenden Künsten.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
13
Afb. 9. Theodoor Van Thulden, Allegorie op het verzoek van de Brabantse steden om toetreding tot de Staten-Generaal, 1650, olieverf op doek, 245 x 305 cm, ‘s-Hertogenbosch, stadhuis.
Afb. 10. Pieter Paul Rubens, De Heilige Maagd met Heiligen, 1634, olieverf op doek, afmetingen niet teruggevonden, Antwerpen, Sint-Jacobskerk.
Onderzoeksseminarie Professor Koenraad Jonckheere Ilke Cop 2009-2010
14
Afb. 11. Pieter Paul Rubens, De ontmoeting van Abraham en Melchidezek, 1625, olieverf op doek, 82 x 66 cm, Bewaarplaats niet teruggevonden.
Afb. 12. Antoon Van Dijck, Huwelijksportret van de 14-jarige Willem II, zoon van de Nederlandse stadhouder, en de 10-jarige Maria Stuart, dochter van de koning van Engeland, 1641, olieverf op doek, 182.5 x 142 cm, Amsterdam, Rijksmuseum.
