Oudedagsvoorzieningen: “Een warme deken over Nederland?” Lezing FiDiB Mr. G.M.C.M. Staats 15...

Oudedagsvoorzieningen: “Een warme deken over Nederland?”

Lezing FiDiB

Mr. G.M.C.M. Staats

15 maart 2010

15 maart 2010 mr. G.M.C.M. Staats FiDiB

Citaat

De pensioenwereld is een ontoegankelijk geheel waarin mensen – meestal mannen – in geheimtaal spreken en ernaar streven om met zo min mogelijk inmenging van

buitenaf afspraken te maken over de beste wijze waarop pensioenpremies met het beste resultaat

worden belegd en de hoogte van de pensioenuitkering.

Bron: G. Verbeet, PvdA, PW, wetgevingstechnisch overleg


Huidig pensioenstelsel

Overheids-pensioen

AOW

Anw

Arbeids-pensioen

- BPF/Bpr- Verzekeraars- OPF- Eigen beheer

OudedagsreserveStakingslijfrente

Privé-voorzieningen

Lijfrenten

Drie Pijlers

Levensloopregeling


Onderwerpen

• Eerste pijler: AOW• Verhoging pensioenleeftijd

• Tweede pijler• Drie partijen

• Echtscheiding

• Waardeoverdracht

• Conserverende aanslag

• Derde pijler• Banksparen

• Oud regime lijfrente

Eerste pijler


Eerste Pijler

AOW

• Omslagstelsel• Nederland versus EU• Dubbele vergrijzing

• Kabinetsbesluit• Premie bevriezen/Tekorten uit algemene middelen• Vervallen toeslag jongere partner

• Verhoging leeftijd• Kabinetsbesluit• SER-advies

• GEVOLGEN?


Nieuwe AOW?

• 2020 AOW leeftijd naar 66 jaar• Daarna ieder jaar 2 maanden erbij, of

• 2026 in één keer naar 67

• Gevolgen• 55+-ers op 01.01.2010 worden ontzien

• Zware beroepen• 40 of 45 jaar gewerkt: toch met 65 jaar AOW

• 16 % minder!


Nieuwe Pensioenleeftijd?

• Tweede en Derde Pijler pensioenleeftijd verschuift ook• Pensioenpremie omlaag

• Omscholing oudere werknemer

• Even een kijkje achterom

• 1999: Witteveenwetgeving

• 2006: Wet VPL

• 2010: Verhoging pensioenleeftijd

WERK AAN DE WINKEL!

Tweede pijler


PensioenwetDriehoeksverhouding

Uitvoerder versus Werknemer

Werkgever versus Werknemer

Uitvoerder versus Werkgever

Tweede pijlerEchtscheiding


Pensioen en Echtscheiding

• Pensioen- en Spaarfondsenwet

• 27.11.1981: Boon/Van Loon (NJ 1982, 503)

• 01.05.1995: Wet Verevening Pensioenrechten bij Echtscheiding

• 01.01.2008: Pensioenwet


Wet Verevening Pensioenrechten bij Scheiding (Wet VPS)

• Rechtstreeks recht bij pensioenorgaan, mits binnen twee jaren gemeld

• na twee jaar

• Blijft voorwaardelijk recht

• Overlijden ex-echtgenoot (niet-werknemer)

• Overlijden ex-echtgenoot (werknemer)


PW (art. 57 PW)/ Wet VPS (art. 3a)

• Bijzonder Nabestaandenpensioen

• Huwelijk/geregistreerd partnerschap

• Premievrije aanspraak NP ter grootte van het fictieve ontslagrecht op tijdstip ontbinding huwelijk

• NP op risicobasis


Jurisprudentie (DGA)

• NJ 1996/617 (Rensing/Polak)

• NJ 2006/636• Illusoir worden pensioen

• NJ 2007/306• Algemene rechtsregel geformuleerd


Overweging Hoge Raad

De eisen van redelijkheid en billijkheid die de rechtsverhouding tussen ex-

echtgenoten beheersen, zullen in het algemeen meebrengen dat de tot

verevening verplichte echtgenoot die als DGA de rechtspersoon beheerst

waarin de te verevenen pensioenaanspraak is ondergebracht, dient zorg

te dragen voor afstorting bij een externe pensioenverzekeraar (…). Van de

vereveningsgerechtigde echtgenoot kan in beginsel niet worden gevergd

dat deze bij voortduring afhankelijk blijft van het beleid van de andere

echtgenoot ten aanzien van de betrokken rechtspersoon voert en het risico

moet blijven dragen dat het in eigen beheer opgebouwde pensioen t.z.t.

niet kan worden betaald. (…) De beantwoording van de vraag of daar in

een concreet geval aanspraak kan worden gemaakt, moet geschieden met

inachtneming van alle omstandigheden van het geval.


Overweging Hoge Raad (vervolg)

“Daarbij zal de omstandigheid dat onvoldoende liquide middelen

aanwezig zijn om de afstorting te effectueren slechts dan

tot ontkennende beantwoording van die vraag kunnen leiden indien

de vereveningsplichtige stelt en bij betwisting aannemelijk maakt dat

de benodigde liquide middelen ook niet kunnen worden

vrijgemaakt of van elders verkregen zonder de continuïteit van de

bedrijfsvoering van de rechtspersoon en de onderneming waaraan

deze is verbonden in gevaar te brengen.”


Hof Den Bosch (LJN: BC3319)

• Huwelijk 1979 – 1999• Man pensioen opgebouwd bij pensioenfonds• Vrouw pensioen opgebouwd bij (ander) pensioenfonds• Wet VPS van toepassing. Pensioenen worden verevend• Vrouw meent dan Man ook binnen eigen BV nog pensioen heeft

opgebouwd• Man stelt dat geen sprake is van reële pensioenvoorziening, doch

echter alleen ‘administratief’ pensioen;• Er is wel pensioenovereenkomst tussen BV en Man;• Pensioen-BV is inmiddels verkocht en failliet;


Vervolg Hof Den Bosch (LJN: BC3319)

• In BV zijn pensioenrechten opgebouwd, dus Wet VPS van toepassing;

• Man was jegens vrouw verplicht toereikende zorg te besteden aan waarborging aanspraken vrouw in BV;

• Man heeft aan zorgplicht niet voldaan;• Onrechtmatige daad Man jegens Vrouw;• Man wordt veroordeeld Vrouw schadeloos te stellen door

koopsom bij verzekeraar af te storten benodigd voor financiering pensioenaanspraken Vrouw.


DUS

• Wat te doen bij echtscheiding?

• Geen afstorting versus wel afstorting?

• Wat is uw advies?

Tweede pijlerWaardeoverdracht


Waardeoverdracht

• Waardeoverdracht is een wettelijk recht

• Achterliggende gedachte

• Werkgever is verplicht mee te werken

• Waardeoverdracht is zelden zinvol


WaardeoverdrachtWerkgever moet bijbetalen

• Nieuwe werknemer wordt aangenomen

• Jaarsalaris € 30.000

• Werknemer maakt gebruik van recht op waardeoverdracht

• Werkgever krijgt nota van pensioenverzekeraar van € 50.000

• Hoe kan dit?



• Rekenrente verzekeraar 3%

• Rekenrente BPF is standaardtarief; momenteel ± 4,12%

• Vandaar bijbetaling



• Kan dit worden voorkomen?

• Tijdens sollicitatieprocedure aandacht aan schenken• Onderhandeling met werknemer

• Afzien van waardeoverdracht in ruil voor bonus?


Ontwikkelingen pensioenmarkt

• Van DB naar DC

• Risicoverlegging naar werknemers


Wijzigingen per 2020?

• Het wordt tijd meer fundamenteel naar ons pensioensysteem te kijken

• Risico’s

• Ambitieniveau

Conserverende aanslag


Dossier Conserverende AanslagHistorie en Europees Recht

• Invoering• 01.01.1992: Lijfrente (art. 3.136 Wet IB 2001)

• 01.01.1997: AB (art. 4.16 Wet IB 2001)

• 01.01.2001: Pensioen (art. 3.83 Wet IB 2001)

• Europees Recht

• HvJ C-9/02: Hughes de Lasteyrie du Saillant• Zekerheidsstelling niet proportioneel

• HvJ C-470/04: N-Zaak• Conserverende aanslag niet in strijd met EU-recht


Dossier Conserverende AanslagHistorie

• Internationaal recht/Verdragenrecht

• Verdrag van Wenen: • Verdragen moeten te goeder trouw worden uitgelegd

• Conserverende aanslag pensioen• Emigratie: Waarde economisch verkeer• 10 jaar uitstel van betaling

• Art. 23a Wet Vpb 1969• 01.01.1995 ingevoerd• Heffing bij pensioenvennootschap bij verboden handeling


Dossier Conserverende AanslagHistorie

• Singapore-arrest (BNB 2003/380)

• Art. 11c Wet LB 1964 (oud) in strijd met verdragenrecht

• Bevestiging in BNB 2005/232 en BNB 2005/233

• Art. 23a Vpb 1969 strijdig met goede verdragstrouw

• BNB 2005/234 en BNB 2005/235

• Van belang voor verdragen vóór 01.01.1995

• Strijd met EU-recht?


Dossier Conserverende AanslagHoge Raad

• HR 19 juni 2009• Emigratie in 2001 naar Frankrijk

• Conserverende aanslag WEV

• HR: art. 18 Verdrag is van toepassing (en niet art. 15)

• NL fictie kan niet zorgenvoor onttrekking aan art. 18

• Woonland mag heffen

• Strijd met verdragstrouw


Dossier Conserverende AanslagWetswijziging

• Hongarije-arrest (BNB 2002/42)

• 7 juli akkoord Eerste Kamer!• Terugwerkende kracht tot 29 juni 2009

• Conserverende aanslag alleen over fiscaal genoten voordeel bij exclusieve woonstaatheffing• Lastig te bepalen bij pensioen

• Zeker bij pensioen in eigen beheer• Delegatiebepaling


Dossier Conserverende AanslagBetekenis voor praktijk

• Emigratie op/na 29 juni 2009• Conserverende aanslag

• Exclusieve woonstaatheffing of niet

• Emigratie op/na 1 januari 2001, maar voor 29 juni 2009• Conserverende aanslag opgelegd • Geen bezwaar gemaakt• Bezwaar gemaakt

• Emigratie voor 1 januari 2001• Geen conserverende aanslag

• Afkoopmogelijkheden in het buitenland?


Conserverende aanslag

• Wetgeving woonland van belang

• Emigraties voor 19 juni 2009

• Australië (1976)• België (2003 resp. 1970)• Canada (1986)• Duitsland (1959)• Frankrijk (1973)• Italië (1990)• Nieuw-Zeeland (1980)• Noorwegen (1990)• Spanje (1971)• VK (1980)• VS (1992)

36

Derde PijlerBanksparen

15 maart 2010 mr. G.M.C.M. Staats FiDiB37

Aanleiding en onderbouwing

• Verplichte winkelnering bij verzekeraars

• Kosten hoog, ondoorzichtig, diffuus

• Resultaat

• Meer concurrentie

• Meer transparantie in kostenstructuur • leven en overlijden wordt uit elkaar gehaald

• Hoger resultaat bij gelijke inleg• Kostenverlaging

38

Eigenwoningsparen


Eigenwoningsparen: art. 3.116a

• Spaarrekening eigen woning (SEW) of beleggingsrecht eigen woning (BEW)

• Voorwaarden• Eigen woning met eigenwoningschuld

• Geblokkeerde rekening; eenmalige uitkering voor aflossing eigenwoningschuld

• Ten minste 15/20 jaar jaarlijkse inleg (1:10)



• Fictieve uitkering• Niet meer voldoen aan voorwaarden• Vervreemding, verdeling, behoudens

echtscheiding/samenwoning dan wel voortzetting• Inbreng in onderneming• 30 jaren zijn verstreken• Overlijden, behoudens voortzetting

• Rendement is bedrag waarmee tegoed het ingelegde bedrag overschrijdt



• Sparen bij de bank

• Dood gaan bij de verzekeraar• Box 3 per definitie?

• Annuïtair dalende risicoverzekering


Verschillen

KEW

• Twee begunstigden voor vrijstelling

• Geen voortzettings-mogelijkheid bij overlijden

• Art. 13 SW: premiesplitsing

• Overlijdensrisicodekking

SEW/BEW

• Twee rekeninghouders

• Voorzettingsmogelijkheid bij overlijden

• Art. 13 SW niet van toepassing

• Aanvullende overlijdens-dekking niet mogelijk bij bank

43

Lijfrente


Lijfrente: Artikel 1.7

• Lijfrente is

• Overeenkomst van levensverzekering op vast en gelijkmatige periodieke uitkeringen die eindigen uiterlijk bij overlijden

• Aanspraak op tegoed lijfrente-spaarrekening/lijfrentebeleggingsrecht

• Vast en gelijkmatige termijnen• Minimaal één keer per jaar een uitkering


Premieaftrek

• Fiscale aftrekmogelijkheden zijn niet veranderd • Jaarruimte• Reserveringsruimte

• Extra aftrekmogelijkheden voor ondernemers blijft

• Omzetting stakingswinst• Omzetting oudedagsreserve


Lijfrente: artikel 3.126a

• Lijfrentevormen bij leven• Ingaan uiterlijk in kalenderjaar waarin leeftijd van 70 jaar wordt

bereikt;

• Als eerste termijn voor 65 jaar wordt uitgekeerd is minimale duur ten minste 20 jaar vermeerderd met de jaren jonger dan 65;

• Als eerste termijn na 64 jaar wordt uitgekeerd is minimale duur• Vijf jaar als jaarlijkse termijn niet meer is dan € 20.479• Bij hogere termijnen minimale duur twintig jaar;

• Bij overlijden partner: minimale duur vijf jaar. Termijnen moeten ingaan binnen zes maanden na overlijden.


Lijfrente: artikel 3.126a

• Lijfrentevormen bij overlijden

• Direct ingaan en uitkering aan natuurlijk persoon• Partner: minimale duur vijf jaar• Ouder, kind, broer/zus, neef/nicht, allen ouder dan 30: minimale

duur twintig jaar• Kind, broer/zus, neef/nicht, jonger dan 30 jaar: minimale duur vijf

jaar, maar nooit meer dan het aantal jaren dat verkrijger jonger is dan 30 jaar, dan wel minimaal twintig jaar

• Als genieter termijnen van uitkering overlijdt, gaat uitkering over op erfgenamen


Afkoop kleine lijfrente

• Afkoop op einddatum of tussentijds mogelijk

• Grens € 4.146

• Per uitvoerder

• Zowel bij verzekeraar als bancaire instelling

• Geen revisierente


Verschillen

Verzekeringslijfrente

• oudedagslijfrente levenslang

• NBL: 1% sterftekans• NBL: levenslang• NBL: overlijdensdekking • NBL: begunstigde duidelijk

• Bij overlijden kapitaalverlies: contraverzekering

• Actuariële lijfrente

Bancaire lijfrente

• ‘oudedagslijfrente’ min. 20 jaar

• NBL: minimaal vijf jaar• NBL: minimaal twintig jaar• NBL: per definitie ‘laag’• NBL: gerechtigde volgens

erfrecht

• Geen kapitaalverlies bij overlijden: stellige uitkering

• Sterftekans niet van invloed


Overige opmerkingenStakingslijfrente

• Bedrijfsopvolger mag geen “banklijfrente” sluiten,

maar moet een verzekeringslijfrente sluiten


Overige opmerkingenOverbruggingslijfrente

• Omzetting van verzekeraar naar bank• Doen voor premievrije contracten?

• Overbruggingslijfrente mogelijk?


Overige opmerkingenPre-BHW

• Omzetting van bank naar verzekeraar en v.v. mogelijk

• Oud regime


Banksparen versus eigen beheer

• Is banksparen een alternatief voor eigen beheer?


Banksparen versus eigen beheer

• Pensioen eigen beheer

• Pensioenpremie € 10.000 kost de BV na aftrek Vpb € 7.500

• Lijfrentesparen

• Geen pensioen: winst € 10.000 (na Vpb € 7.500).Vervolgens uitdelen: € 5.625 netto (na AB)

• € 5.625 netto bij 52% is

€ 11.718 bruto


Uitbreiding banksparen

• Vanaf 01.01.2008 mogelijk voor• Lijfrente• Eigenwoningsparen

• Nu ook voor • Goudenhanddrukstamrecht• Sparen voor uitvaart

• Toekomst• Pensioensparen?


Splitsing lijfrenten

• Oude situatie• Splitsing

• Nieuwe situatie: Geen splitsing box 1 – box 3 meer

• Oplossing per 01.01.2009:• Belastingheffing volgt de vormgeving van het contract

• Voldoen aan lijfrentedefinitie is box 1

• Niet voldoen aan lijfrentedefinitie is box 3

• Voor zowel banken als verzekeraars


Splitsing lijfrenten

• Niet-aftrekbare premie kan toch tot integrale belastingheffing leiden!

• Daarom: introductie beperkte saldomethode• € 2.269

• Overgangsrecht• Geen maximum

• Bestaande box 3 delen kunnen afgesplitst worden


Voorbeeld saldolijfrente (1)

• De heer X betaalt jaarlijks van 2009 - 2019 € 7.000 lijfrentepremie. Hiervan is jaarlijks € 5.000 aftrekbaar.

De lijfrentetermijnen gaan in 2019 in. De jaarlijkse termijn bedraagt € 6.000. Het saldodeel is 10 x (nl. 2009 – 2019) € 2.000 = € 20.000.

• Resultaat: Eerste drie termijnen zijn onbelast. Daarna is € 2.000 onbelast en de resterende uitkering belast in box 1


Voorbeeld saldolijfrente (2)

• De heer X betaalt jaarlijks van 2009 - 2019 € 7.000 lijfrentepremie. Hiervan is jaarlijks € 4.000 aftrekbaar.

De lijfrentetermijnen gaan in 2019 in. De jaarlijkse termijn bedraagt € 6.000. Het saldodeel is 10 x (nl. 2009 – 2019) € 3.000 = € 30.000.

Echter het wordt gemaximeerd op € 2.269 per jaar, dus € 22.690.

• Resultaat: Eerste drie termijnen zijn onbelast. Daarna is € 4.269 onbelast en de resterende uitkering belast in box 1


Splitsing lijfrente

• Hoe mee om te gaan?

• Advies aan klant?

• Beschikking belastingdienst


Oud regime lijfrente (Nederland-België)

• X woont in België

• Ontvangt oud regime lijfrente-uitkering uit Nederland

• Belastingheffing?


Oud regime lijfrenteNederland-België

• Wet IB 1964 (tekst tot 1992)• Art. 48 en 49 kenden geen bron voor lijfrente-uitkeringen

• Wet IB 1964 (tekst 1992-2000)• Art. 49, 1, c, 5e kende een bron voor lijfrenten• Oud regime lijfrenten vielen hier ogv art. 75 Wet IB 1964 niet onder.

Oude art. 48 en 49 bleven gelden.

• Wet IB 2001• Art. 7.2, 2e lid onder d is bron voor lijfrenten• Inv.wet Wet IB 2001

• Art. I, onderdeel O, 1e lid 1, laatste volzin: IuV onder Wet IB 1964 is nu periodieke uitkering die onder 7.2 valt


PensioenwetPensioenregister

• Hier moet de vlag voor uit!

• Goede voorbeelden in buitenland• Transparantie, helderheid (startbrief)


Hoe omgaan met toekomstvoorzieningen?

• Regelmatige “APK”

• Wat zijn de toekomstvoorzieningen?

• Wat is de wens?

• Wat moet worden gedaan?

Oudedagsvoorzieningen: “Een warme deken over Nederland?” Lezing FiDiB Mr. G.M.C.M. Staats 15...

Documents

Transcript of Oudedagsvoorzieningen: “Een warme deken over Nederland?” Lezing FiDiB Mr. G.M.C.M. Staats 15...