1

Jaar

2 -

20

12

He

rbe

bo

ssin

g e

n e

colo

gis

ch h

ers

tel v

an

ge

de

gra

de

erd

e g

rasl

and

en in

he

t w

ate

rbe

kk

en

van

de

riv

iere

n P

ach

ijal e

n M

ira,

Ecu

ado

r

Tweede jaarlijks verslag

Herbebossingsproject

2012

Bert De Somviele, Hilke Evenepoel

en Debbie Eraly

2

Inhoud

Inhoud ........................................................................................................................................... 2

Annexen ........................................................................................................................................ 4

Fotografie ...................................................................................................................................... 4

1. Inleiding ................................................................................................................................. 5

2. Locatie ................................................................................................................................... 6

3. Betrokken partners ............................................................................................................... 8

3.1. Organigram .................................................................................................................... 8

3.2. Telenet........................................................................................................................... 9

3.3. BOS+ Vlaanderen ........................................................................................................... 9

a. Voorstelling ................................................................................................................... 9

b. Taken ............................................................................................................................. 9

3.4. BOS+ tropen ................................................................................................................ 10

a. Voorstelling ................................................................................................................. 10

b. Taken ........................................................................................................................... 10

c. Continue opvolging lokaal ........................................................................................... 11

d. Monitoring................................................................................................................... 11

3.5. MCF ............................................................................................................................. 11

a. Voorstelling ................................................................................................................. 11

b. Dagelijks beheer – taken ............................................................................................. 12

c. Monitoring................................................................................................................... 13

3.6. Andere partners .......................................................................................................... 13

a. Katholieke Universiteit Leuven (KUL) .......................................................................... 13

b. Universiteit Gent (UGent) ........................................................................................... 14

c. Northern Technical University, Ibarra, Ecuador (UTN) ............................................... 14

d. Programma voor het Beheer van Bodem en Water, Universiteit Cuenca, Ecuador

(PROMAS) ............................................................................................................................ 14

4. Doelstellingen en verwachte resultaten ............................................................................. 15

4.1. Algemeen .................................................................................................................... 15

4.2. Doelstellingen klimaat ................................................................................................. 15

4.3. Doelstellingen biodiversiteit ....................................................................................... 15

4.4. Sociaaleconomische doelstellingen ............................................................................ 17

4.5. Monitoring................................................................................................................... 18

4.6. Tools voor opvolging ................................................................................................... 20

3

5. Gerealiseerde resultaten en daaraan gekoppelde activiteiten ........................................... 20

5.1. Validatie PDD volgens internationale standaarden VCS en CCB ................................. 20

5.2. Registratie project in het register van het Ministerie van Milieu Ecuador ................. 22

5.3. Een gemiddelde jaarlijkse opslag van 7500 ton CO2 vanaf 2015 tot 2031 ................. 23

a. Uitwerking PDD ........................................................................................................... 23

b. Simulaties koolstofopslag ............................................................................................ 23

c. Monitoring................................................................................................................... 24

5.4. 500 ha nieuw gemengd inheems bos .......................................................................... 25

a. Bepalen van te bebossen gronden in plantseizoen 2012-2013 .................................. 25

b. Opkweken van nodig plantgoed voor plantseizoen 2012-2013 ................................. 26

c. Aanplantingen ............................................................................................................. 27

d. Beschrijving bodems ................................................................................................... 29

e. Monitoring................................................................................................................... 29

5.5. Voordelen biodiversiteit .............................................................................................. 31

5.6. Voordelen sociaaleconomisch..................................................................................... 33

a. Tewerkstelling ............................................................................................................. 33

b. Vorming en educatie ................................................................................................... 33

c. Monitoring................................................................................................................... 34

6. Communicatie ..................................................................................................................... 35

4

Annexen

Annex 1 – Gevalideerde versie PDD

Annex 2 – Logisch kader

Annex 3 – Validatie VCS - Rainforest Alliance

Annex 4 – Validatie CCB - Rainforest Alliance

Fotografie

Foto cover, 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 14, 16, 17, 18 – Debbie Eraly

Foto 6 – Glenn Bartley

Foto 9 – Matthias Strubbe

Foto 13, 15, 19 – Brian Krohnke

Foto 1 – Blanca Cuasapaz die uitkijkt over haar terreinen die herbebost worden in San

Gerónimo. Zij werkt ook actief mee in het project als coördinator van de kwekerij.

5

1. Inleiding

In mei 2011 werd een overeenkomst getekend tussen Telenet en de toenmalige Vereniging

voor Bos in Vlaanderen, nu BOS+ Vlaanderen vzw. Er werd overeengekomen dat BOS+

Vlaanderen via de aanplanting van natuurlijk bos in Ecuador vanaf 2015 tot en met 2031 de

jaarlijkse uitstoot van 7500 ton CO2-equivalenten, een uitstoot die niet door interne

maatregelen in de bedrijfsvoering van Telenet kan worden teruggedrongen, zal worden

opgeslagen. Daarnaast heeft dit project tot doel om ook ecologische en sociale doelstellingen

na te streven.

Het project wordt uitgevoerd door de Ecuadoraanse organisatie Mindo Cloudforest

Foundation en opgevolgd door BOS+ tropen vzw. De eindcoördinatie, communicatie over het

project, financiële eindverantwoordelijkheid en het overleg met Telenet gebeurt door de vzw

BOS+ Vlaanderen.

De bossen worden aangeplant in het Noorden van Ecuador op gronden van privé-eigenaars. De

aanplantingen gebeuren tussen 2011 en 2014 en in de eerste jaren wordt door het project ook

het onderhoud voorzien. De bossen moeten ten minste 30 jaar behouden blijven. Het ontwerp

van de herbebossingsactiviteit in dit project, namelijk kleinschalige, gemixte aanplantingen

met inheemse soorten die kunnen evolueren naar een natuurlijk ‘climax’ bos is in Ecuador een

nieuwe benadering tot koolstofopslag projecten, wat dit project op zich innovatief maakt. Via

monitoring in samenwerking met Vlaamse en Ecuadoraanse universiteiten zullen de realisaties

van het project op zowel op het vlak van koolstofopslag, klimaat, biodiversiteit als

sociaaleconomisch opgevolgd worden en zullen de ervaringen maximaal gedocumenteerd

worden.

Foto 2 – Het team van arbeiders in San Gerónimo.

6

Dit verslag geeft een overzicht van de activiteiten en resultaten die tijdens het tweede

projectjaar (2012) gerealiseerd werden. Tijdens dit tweede jaar werden enorm veel boompjes

aangeplant op 6 verschillende locaties met de inspanningen van een vijftigtal arbeiders.

Bovendien werd in San Gerónimo (stratum 5) ook een eigen boomkwekerij aangelegd die het

overgrote deel van het plantmateriaal aanlevert voor het hele project. Een andere belangrijke

realisatie voor de geloofwaardigheid en het rechtvaardigen van de claims van dit project was

het behalen van de validatie volgens twee klimaatstandaarden: de Verified Carbon Standard

en de Climate, Community and Biodiversity Standard.

2. Locatie

Het Telenet bos wordt aangeplant op verschillende locaties verspreid over de bekkens van de

rivieren Pachijal en Mira in de provincies Pichincha, Imbabura en Carchi in Noordelijk Ecuador.

Dit project groepeert gronden van 25 verschillende privé eigenaars die allen een

overeenkomst afsloten met de lokale organisatie Mindo Cloudforest Foundation. Omwille van

de verschillende omstandigheden is het project opgedeeld in 6 verschillende strata

waarbinnen gelijkaardige omstandigheden heersen (zie tabel 1). Sinds dit projectjaar werden

de eerste 5 strata aangevuld met een nieuwe stratum, 6, gelegen aan de overzijde van de rivier

Mira, tegenover San Gerónimo, stratum 5.

Kaart 1: Locatie van de verschillende strata waar herbebost wordt.

7

Tabel 1: overzicht eigenaars en beschikbare oppervlaktes projectgronden per provincie en

stratum.

PROVINCIE PICHINCHA Totale

opp Natuurlijk habitattype Stratu

m Sector Eigenaar Opp

1 Sta. Rosa Brian Krohnke 9

27 Gebergte regenwoud Sta. Rosa Marcelo Vasconez 18

2

San Tadeo Ramiro Salazar 8

56 Subtropisch regenwoud San Tadeo Piedras Negras 26

Las Tolas La Yumbada 12

3 Marianitas Rafael Ferro 43 43 Laagland-regenwoud

Totaal Pichincha 126

PROVINCIE IMBABURA Totale opp

Natuurlijk habitattype Stratum Sector Eigenaar Opp

4 Salinas Ximena Enríquez 20 20 Droog bos met seizoensregens

5

San Gerónimo Richard Wheeler 77

177.5 Subtropisch regenwoud

met verlengd droog seizoen

San Gerónimo Thelmo Grijalva 17

San Gerónimo Eduardo Moreno 9

San Gerónimo Gerardo Cuasapaz 13

San Gerónimo Rosa Cuascota 2.5

San Gerónimo Piet Sabbe 5

San Gerónimo Luis Paillacho 4

San Gerónimo Elmo Eches 50

Totaal Imbabura 197.5

PROVINCIE CARCHI Totale opp

Natuurlijk habitattype Stratum Sector Eigenaar Opp

6

Mundo Nuevo Waler Uvidia 20

181.5 Subtropisch regenwoud

met verlengd droog seizoen

Mundo Nuevo Jorge Proano 10

Mundo Nuevo Ángel Hidrobo 6

Mundo Nuevo Jaime Benalcazar 1

Mundo Nuevo Marlene Arevalo 8

Mundo Nuevo Hnos. Cevallos 13.5

Mundo Nuevo Jorge Cevallos 100

Mundo Nuevo Edison Sandoval 10

Mundo Nuevo Jorge Cevallos Jr 5.5

Mundo Nuevo Felix Arevalo 7.5

Totaal Carchi 181.5

TOTAAL 505

8

3. Betrokken partners

3.1. Organigram

Mindo Cloudforest Foundation

Brian Krohnke (coördinator)

Maura Guevara (bosbouwingenieur)

Telenet

Jan De Grave, VP Sustainability

Pieter Debaene, juridisch adviseur

Isabelle Geeraerts, Corporate Communications

Projectdeelnemers

eigenaars gronden

BOS+ Vlaanderen

Bert De Somviele, directeur

Mariette D’Hulster, financieel verantwoordelijke

Universiteiten

Leuven (KUL, Dr. Ir. Bruno Verbist)

Gent (UGent, Dr. Ir. Hans Verbeeck)

Ibarra (UTN, Ir. Carlos Arcos)

Cuenca (PROMAS, Dr. Ir. Felipe Cisneros)

Kwekerijen

BOS+ tropen

Hilke Evenepoel, coördinator

Debbie Eraly, projectmedewerker

Herwig Bellemans, lokaal vertegenwoordiger

Arbeidersploegen

Pablo Cuichan, teamleider stratum 1, 2, 3 en 6a

Martin Maldonado, teamleider stratum 4

Gerardo Cuasapaz, teamleider stratum 5

Jorge Cevallos, teamleider stratum 6a

9

3.2. Telenet

Het project wordt gefinancierd door het Belgische telecommunicatiebedrijf Telenet. Zij

monitoren de koolstofuitstoot van hun bedrijfsvoering. Bovendien communiceren ze ook

regelmatig over het project via hun jaarlijkse duurzaamheidsrapport, de blog en occasionele

persberichten in samenwerking met BOS+ Vlaanderen.

3.3. BOS+ Vlaanderen

a. Voorstelling

BOS+ Vlaanderen vzw, het voormalige Vereniging voor Bos in Vlaanderen, zet zich

reeds meer dan 40 jaar in voor bosbehoud, duurzaam multifunctioneel bosbeheer en

bosuitbreiding, in Vlaanderen en wereldwijd. BOS+ Vlaanderen sloot de overeenkomst

met Telenet af voor de uitvoering van dit project. Voor het opvolgen van dit project, in

Ecuador, werd zusterorganisatie BOS+ tropen aangesteld als dagelijkse

projectbeheerder omwille van haar jarenlange ervaring met dergelijke projecten.

b. Taken

De structuur van de opvolging is zo dat BOS+ Vlaanderen rechtstreeks aan Telenet

rapporteert en op regelmatige tijdstippen overlegt met de andere partners over de

stand van zaken van het project. De inhoudelijke en financiële verslaggeving, de

eindcoördinatie over het project gebeurt door de vzw BOS+ Vlaanderen. BOS+

Vlaanderen draagt de eindverantwoordelijkheid naar Telenet toe. BOS+ Vlaanderen

zorgt ook voor de communicatie over het project en dat naar andere organisaties toe

of naar de pers meer uitleg gegeven kan worden en zoekt naar de mogelijkheden om

dit project in de aandacht te brengen zoals onder §6 verduidelijkt wordt.

Foto 3 – Uitzicht over een perceel in stratum 1 waar de meeste

boompjes die vorig jaar aangeplant werden boven het gras uit groeien.

10

3.4. BOS+ tropen

a. Voorstelling

BOS+ tropen is een Belgische ngo voor ontwikkelingssamenwerking die als visie heeft

dat de natuurlijke hulpbronnen in het Zuiden in de eerste plaats aan de lokale

bevolking toebehoren en wil verzekeren dat dit op een optimale en duurzame manier

kan. BOS+ tropen heeft verschillende projecten lopen in Bolivia, Peru en Ecuador, die

alle focussen op het thema bos: bescherming, duurzaam beheer, herstel, agroforestry,

bebossing en herbebossing. BOS+ tropen werkt, als beheerder van het Vlaams Fonds

voor Tropisch Bos, al sinds 2008 samen met Mindo Cloudforest Foundation. MCF kreeg

toen twee subsidies toegewezen voor het uitwerken van PDD’s, die nu

samengebundeld worden tot 1 document en de basis van dit project vormen.

b. Taken

BOS+ tropen beheert het project en volgt de uitvoering ter plaatse van dichtbij op.

BOS+ tropen is de centrale actor in de coördinatie van de monitoringactiviteiten tussen

de verschillende partners, is de schakel tussen de werking in Ecuador en België en

heeft volgende specifieke taken:

Algemeen projectbeheer;

Systematiseren van gegevens;

Opvolgen lokale partners;

Opvolgen uitvoering project (timing en procesverloop);

Regelmatige communicatie via mail en skype met MCF en lokale

vertegenwoordiger;

Lokale vertegenwoordiger (zie b);

Controle financiële verslaggeving MCF;

Doornemen technische verslagen en terugkoppelen bevindingen en nodige

aanpassingen;

Technische en inhoudelijke input;

Terreinbezoeken:

o Maart 2012, Debbie Eraly: terreinbezoeken Imbabura, fotoreportage

met Telenet banner en arbeiders met Telenet polo’s, overleg met

universiteiten Ibarra en Cuenca om monitoring voor te bereiden,

overleg met MCF en lokale vertegenwoordiger;

o Juli 2012, Debbie Eraly, workshop systematisatie met coördinator en

bosbouwingenieur van MCF en Herwig Bellemans;

o September 2012, Hilke Evenepoel: bezoek terreinen Pichincha, overleg

m.b.t. incentives, planning komende plantseizoen, terugkoppeling

documenten, monitoring; overleg met thesisstudenten en universiteit

van Cuenca; overleg met lokale vertegenwoordiger.

Financiële opvolging en verslaggeving naar BOS+ Vlaanderen;

Inhoudelijke verslaggeving naar BOS+ Vlaanderen;

Overleg met BOS+ Vlaanderen en projectfinancier;

11

Aanleveren materialen voor communicatie financier, met name foto’s, filmpjes en

bijhorende informatie (zie §6);

Coördineren en faciliteren monitoring en bijhorende netwerk tussen Ecuadoraanse

en Belgische universiteiten en lokale partners;

Ondersteunen thesisstudenten.

c. Continue opvolging lokaal

Herwig Bellemans, een Belg die al meer dan 10 jaar in Ecuador woont en BOS+ tropen

al enkele jaren vrijwillig lokaal vertegenwoordigt zorgt voor een continue opvolging

van het project.

Taken:

Controles op het terrein;

Situatie opvolgen in de kwekerijen: gezondheid planten, aantal planten, planning;

Gesprekken met verantwoordelijken kwekerijen;

Gesprekken met deelnemers;

Overleg met projectcoördinator en bosbouwingenieur MCF;

Ondersteuning in projectmanagement;

Technische input;

Terugkoppeling met BOS+ tropen via verslagen, skype overleg en vergaderingen

tijdens de bezoeken van de projectmedewerkers in Ecuador.

d. Monitoring

BOS+ tropen is voor de monitoring van koolstofopslag, biodiversiteit en de

sociaaleconomische aspecten verantwoordelijk om :

Een monitoringplan op te stellen;

Universiteiten in België en Ecuador te contacteren en de voorwaarden tot

samenwerking samen te concretiseren;

De samenwerking tussen de verschillende partijen te faciliteren;

De monitoringactiviteiten uit te voeren of te laten uitvoeren.

3.5. MCF

a. Voorstelling

Mindo Cloudforest Foundation is een Ecuadoraanse stichting voor natuurbescherming,

opgericht in 2001. Het huidige herbebossingsproject werd ontworpen door MCF en zal

ook door hen uitgevoerd worden met behulp van lokaal personeel en ervaren

medewerkers. MCF staat in voor het dagdagelijkse beheer van dit project. In overleg

met BOS+ tropen en de betrokken universiteiten zal MCF ook een centrale rol spelen in

het plannen, logistiek ondersteunen en uitvoeren van het effectieve monitoringwerk.

12

b. Dagelijks beheer – taken

Het project wordt ter plaatse uitgevoerd en gecoördineerd door de Ecuadoraanse

organisatie Mindo Cloudforest Foundation. Specifiek heeft deze partner volgende

taken:

Overleg met deelnemers en verantwoordelijken kwekerijen;

Contracten afsluiten met eigenaars;

Formuleren technische adviezen:

o Kwekerijen;

o Aanplantingsploeg;

Plannen van de aanplantingen;

Organiseren van het onderhoudswerk;

Contracteren van de leiders van de plantploegen;

Opkweek van een groot deel van het plantgoed met het lokaal inzamelen van zaden

en het voorzien van organische meststoffen;

Foto 4 – Brian Krohnke, de coördinator van MCF

staat trots naast een jaar oude Guava boom in

stratum 3 die binnen enkele jaren de eerste heerlijk

zoete vruchten zal produceren.

13

Informatievergaderingen voor bewoners en lokale overheden in de omgeving van

het project;

Educatie m.b.t. brandpreventie;

Overleg met overheidsdiensten;

Coördinatie met BOS+ tropen;

Overleg met Ecuadoraanse universiteiten;

Financiële rapportering aan BOS+ tropen;

Inhoudelijke rapportering aan BOS+ tropen.

c. Monitoring

Het personeel van MCF zal de implementatie van het project opvolgen door volgende

zaken te monitoren:

De sterfte van de boompjes;

De aanplantingen en het onderhoud;

Het bosbeheer.

Een specifiek aspect van het monitoren van de bebossingsactiviteiten is de variëteit

van boomsoorten die aangeplant wordt en dit wordt sinds de start van het project met

bijzondere aandacht opgevolgd.

Het projectpersoneel zal verzekeren dat de aangelegde plantages beschermd worden

gedurende de projectperiode en dat de eigenaars hun verantwoordelijkheden

opnemen. In stratum 5 is er bijzondere aandacht voor de preventie van branden.

3.6. Andere partners

a. Katholieke Universiteit Leuven (KUL)

BOS+ Vlaanderen en BOS+ tropen hebben zeer nauwe contacten met de Faculteit van

Bio-ingenieurs, Departement Bosbouw en Biowetenschappen van de KUL. Een senior

professor, met veel ervaring in tropische bosbouw, klimaatverandering en

biodiversiteit, Prof. Bart Muys, was tot voor kort voorzitter van BOS+ Vlaanderen (nu

erevoorzitter) en is lid van BOS+ tropen. Hij maakt deel uit van het projectteam van

BOS+ Vlaanderen sinds de start van dit project en was onder meer betrokken bij de

onderhandelingen met Telenet. Hij is ook de coördinator van het welgekende

academische consortium KLIMOS, dat zich focust op klimaat en

ontwikkelingssamenwerking. Master studenten zullen aangemoedigd worden om deel

te nemen aan het opnemen en beschrijven van de resultaten van

monitoringactiviteiten van dit project binnen het kader van hun thesis of binnen het

KLIMOS netwerk. Er zal ook genetwerkt worden met andere departementen van de

KUL om studenten te zoeken die interesse hebben in de effecten op biodiversiteit en

de sociaaleconomische aspecten van dit project. Het opmaken van een gedetailleerd

monitoringplan en de uitvoering hiervan, met specifieke aandacht voor de

verschillende thema’s zal in detail besproken worden met de KUL.

14

b. Universiteit Gent (UGent)

Aangezien de kantoren van BOS+ Vlaanderen en BOS+ tropen in hetzelfde gebouw

ondergebracht zijn als die van het Laboratorium voor Bos & Natuur van de Universiteit

Gent, zijn er dagelijkse contacten met het universiteitspersoneel. Het diensthoofd,

Prof. dr. Kris Verheyen is voorzitter van BOS+ Vlaanderen en hij heeft de uitwerking

van dit project van nabij opgevolgd. Binnen de faculteit bio-ingenieurswetenschappen

zijn er nauwe banden en goede contacten met het Laboratorium voor Plantenecologie

waar enkele onderzoekers toegepast onderzoek doen naar o.a. het modelleren van

bosecosystemen, hun koolstof- en waterfluxen en hun interacties. Prof. Dr. Ir. Hans

Verbeeck is hier de contactpersoon. Hier werden reeds thesisonderwerpen

uitgeschreven worden om de masterstudenten te betrekken bij het opnemen en

beschrijven van de resultaten van de verschillende monitoringactiviteiten van dit

project. Er zal ook genetwerkt worden met andere departementen van de UGent om

studenten te zoeken die interesse hebben in de effecten op biodiversiteit en de

sociaaleconomische aspecten van dit project. Het opmaken van een gedetailleerd

monitoringplan en de uitvoering hiervan, werd voor koolstof in detail besproken

worden met Prof. Verbeeck en ook voor de andere aspecten zal overleg gepleegd

worden met medewerkers van de UGent.

c. Northern Technical University, Ibarra, Ecuador

(UTN)

De onderzoekseenheden bosbouw en

natuurwetenschappen zoeken steeds naar praktische

input voor de curricula van hun studenten. En zo ook

de Noordelijke Technische Universiteit van Ibarra. De

goede contacten tussen MCF, UTN en

bosbouwingenieur Maura Guevara, verhoogt de kans

om thesisstudenten aan te trekken voor het opnemen

en beschrijven van de resultaten van de verschillende

monitoringactiviteiten van dit project. Tot nu toe werd

er nog geen onderzoek gedaan doorstudenten van de

UTN, maar daar wordt in de toekomst verder naar

gestreefd

d. Programma voor het Beheer van Bodem en Water, Universiteit Cuenca, Ecuador

(PROMAS)

Deze eenheid van de universiteit van Cuenca heeft grote interesse in dit project,

voornamelijk in de aspecten bodem en waterbeheer. BOS+ tropen en KUL hebben

reeds jarenlang goede contacten met PROMAS. Bio-ingenieurs van KUL en UGent

werken regelmatig samen met PROMAS met de steun van de VLIR. Ze werden dit jaar

betrokken bij het bodemonderozek, waarover meer detail is §5.4.

Foto 5 – Arbeiders aan het

werk in San Gerónimo

15

4. Doelstellingen en verwachte resultaten

4.1. Algemeen

Dit project heeft volgende doelstellingen:

mitigatie van klimaatverandering door het aanplanten van bomen die

broeikasgassen opslaan;

het vrijwillig neutraliseren van de uitstoot van broeikasgassen die gebeurt door de

projectfinancier Telenet;

omzetten van marginale en gedegradeerde graslanden in waardevol natuurlijk

boshabitat;

het leveren van ecosysteemdiensten door bos zoals tegengaan erosie,

watervoorziening, hout, fruit, andere niet-houtige producten;

het inkomen te verhogen en lokale tewerkstelling creëren in de rurale

gemeenschappen waardoor deze geholpen wordt bij het verminderen van de

armoede;

het creëren van een netwerk tussen verschillende projectactoren op verschillende

niveaus om kennis op te bouwen en uit te wisselen. Dit gaat verder dan het

traditionele concept van gemeenschap in CCB projecten en maakt dit project ook

op deze manier innovatief; zo hebben verschillende Belgische en Ecuadoraanse

universiteiten verschillende verantwoordelijkheden in de projectuitvoering en -

monitoring.

4.2. Doelstellingen klimaat

Dit project heeft als doel om de uitstoot van broeikasgassen van de financier, Telenet, te

helpen neutraliseren. De doelstelling is om gemiddeld 7.500 ton per jaar CO2-equivalenten,

gedurende een periode van 20 jaar, te sequestreren.

Er zal ook veel nieuwe kennis opgedaan worden over de koolstofopslag van de gebruikte

boomsoorten onder de gegeven omstandigheden waarover in de wetenschap nog veel

onbekend is.

4.3. Doelstellingen biodiversiteit

Globaal genomen beoogt het project om ook op het vlak van biodiversiteit een positieve impact te hebben. Dit gebeurt meer bepaald op de volgende manieren:

De projectactiviteit zet gedegradeerde, weinig of niet-productieve graaslanden om

in waardevol natuurlijk boshabitat;

Door het vestigen van een bosecosysteem zullen andere boom- en plantensoorten

zichzelf makkelijker kunnen vestigen (natuurlijke regeneratie). Dit zowel op de

projectterreinen als in de omgeving;

Op lange termijn (10-20 jaar) zal dit project een uitbreiding van het natuurlijk

bosareaal betekenen en dus een habitat bieden voor bossoorten, zowel zoogdieren,

vogels, reptielen als insecten;

16

Het resulterende bos zal kleine resterende

stukken natuurlijk bos, met vaak nog een hoge

biodiversiteit, opnieuw verbinden;

De verschillende terreinen in de provincie

Pichincha maken allemaal deel uit van

internationaal erkende “Important Bird Areas”

en hun herbebossing zal de leefbaarheid op

lange termijn van deze gebieden mee

verbeteren;

Het gebruik van voornamelijk inheemse, lokaal

aangepaste boomsoorten (opgekweekt uit

lokaal ingezameld zaad) zal ook hun areaal

doen uitbreiden.

De geografische range van het project zorgt ook voor

verschillende unieke mogelijkheden. Zo kan het herstel

van biodiversiteit ten gevolge van de

herbebossingsactiviteiten beoordeeld en vergeleken

worden met het resterend bos vanuit de verschillende

strata. Projectuitvoerder MCF heeft grote expertise in de

Ecuadoraanse avifauna en vogelpopulaties worden

gebruikt als indicatoren voor de habitatkwaliteit. Daarom

zal het project de evoluties in de biodiversiteit van vogels monitoren en contrasteren tussen

projectstrata 1-3 en 4-5. Als ruwe baseline blijkt uit de huidige vogellijsten (Paul Greenfield)

dat de vogeldiversiteit radicaal verschilt met ongeveer 50 soorten in de strata 4-5 (Mira

rivierbekken) vs. meer dan 250 in de strata 1-3 (Rivierbekken Pachijal).

De checklist van de CCB standaard geeft duidelijke indicaties voor de effecten op biodiversiteit

die het project moet nastreven. Samenvattend moet het project m.b.t. biodiversiteit aan

volgende voorwaarden voldoen:

Het project moet een positieve impact hebben op de biodiversiteit binnen de projectzone en de projectduur ten opzichte van de baseline;

Het project moet elke Hoge Beschermingswaarde (High Conservation Value) van belang op globaal, regionaal of nationaal niveau, behouden of verbeteren;

Invasieve soorten mogen niet toenemen ten gevolge van het project;

Het project mag geen genetisch gemodificeerde soorten gebruiken;

De projectuitvoerder moet mogelijke negatieve effecten op biodiversiteit buiten de projectzone ten gevolge van de projectactiviteiten evalueren en minimaliseren;

De projectuitvoerder moet een monitoringplan ontwerpen om de veranderingen in biodiversiteit ten gevolge van de projectactiviteiten (binnen en buiten de projectgrenzen) te kwantificeren en te documenteren. Het monitoringplan moet de types indicatoren, de methode van staalname en de frequentie hiervan identificeren;

Om de Gold Standard voor Biodiversiteit ook te halen, zoals de bedoeling is, moet het project biodiversiteitswaarden op globaal niveau beschermen.

Foto 6 – In de intacte bossen

van stratum 1, 2 en 3 leeft een

enorme diversiteit aan vogels,

onder andere kolibries zoals

deze Booted Racket-tail

(Ocreatus underwoodii).

17

De aanpassingen in de PDD om te voldoen aan deze voorwaarden zijn voor de validatie verder

doorgevoerd. Volgend jaar zal ook het vereiste monitoringplan opgesteld worden (meer details

in huidige PDD in Annex 1).

4.4. Sociaaleconomische doelstellingen

Naast het verhogen van het inkomen door commercieel interessante bosproducten en de

creatie van tewerkstelling in de rurale gemeenschappen waardoor deze geholpen worden bij

het verminderen van de armoede heeft het project ook nog ruimere sociaaleconomische

doelstellingen zoals educatie en het vormen van een kennisgemeenschap, zowel op lokaal als

internationaal vlak.

In meer detail worden volgende doelstellingen op sociaaleconomisch vlak verwacht:

Toename van lokale tewerkstelling in een arme regio waar formeel werk niet

eenvoudig te vinden is;

Toename in het gemiddelde loon;

Arbeiders inschrijven in sociale zekerheid;

Verbeteren van de diensten die het bos levert (ecosysteemdiensten) zoals grotere

waterbeschikbaarheid zowel voor consumptie als landbouw, verminderen van

erosie, verbeteren van de bodemvruchtbaarheid en stabilisatie van het klimaat;

Het voorzien van producten rechtstreeks uit het bos zoals hout, fruit, tannines,

natuurlijke geneesmiddelen en zaden die een natuurlijke zeep bevatten, die lokaal

kunnen verwerkt worden en een inkomen genereren;

Foto 7 – Een deel van de plantploeg van Mundo Nuevo die dankzij dit

project gedurende enkele maanden een stabiel inkomen hebben.

18

Op langere termijn kan de toename van bosoppervlakte en betrokkenheid van de

gemeenschap ook zorgen voor extra opportuniteiten voor ecotoerisme;

Preventie van branden door het aanleggen van brandgangen en door de creatie van

een vochtigere omgeving;

De betrokkenheid van de mensen uit het dorp bij een gemeenschappelijk project

zorgt voor een versterking van de gemeenschapsbanden en een grotere lokale

veerkracht.

De checklist van de CCB standaard geeft ook duidelijke indicaties voor de effecten op

sociaaleconomische factoren die het project moet nastreven. Samenvattend moet het project

aan de volgende voorwaarden voldoen:

Het project moet een positieve impact hebben op het sociale en economische welzijn van de gemeenschappen en er voor zorgen dat de kosten en baten van het project evenredig verdeeld worden in de projectzone en binnen de projectduur ten opzichte van de baseline;

Het project moet elke Hoge Beschermingswaarden (High Conservation Value) van belang op globaal, regionaal of nationaal niveau, die overigens ook van belang zijn voor het welzijn van de gemeenschap, behouden of verbeteren;

De projectuitvoerder moet mogelijke negatieve effecten op het sociaaleconomische welzijn van mensen buiten de projectzone ten gevolge van de projectactiviteiten evalueren en minimaliseren;

De projectuitvoerder moet een monitoringplan ontwerpen om de veranderingen in sociaaleconomisch welzijn (van de gemeenschappen en stakeholders) ten gevolge van de projectactiviteiten (binnen en buiten de projectgrenzen) te kwantificeren en te documenteren. Het monitoringplan moet de types indicatoren, de methode van staalname en de frequentie hiervan identificeren.

4.5. Monitoring

Monitoring maakt een essentieel deel uit van dit project. Dit omvat het gebruik van alle

informatie gerelateerd aan het project om op regelmatige basis tijdens het projectverloop de

sequestratie van CO2 (VCS en CCB standaard) in te schatten en de effecten op biodiversiteit en

sociaaleconomische parameters (CCB standaard) te beoordelen.

Hieronder een kort overzicht van de verschillende zaken die op verschillende tijdstippen

tijdens het project gemonitord zullen worden:

Continue monitoring van de projectsites en het bosbeheer;

Overlevingspercentages van de aangeplante boompjes tijdens de eerste 3 jaren na

aanplanting. Een gangbaar percentage van 20% sterfte is in rekening genomen bij

de voorbereidingen van het project. Herplanten gebeurt, indien nodig, ten laatste

in 2014;

Monitoring brandgangen in stratum 5 en 6 tijdens aanplanting en onderhoud

gedurende de eerste 3 jaren;

De CO2-sequestratie gerealiseerd door de groei van de boompjes (jaarlijks tot en

met 2016, vanaf dan tweejaarlijks).

De veranderingen in CO2-gehalte in de bodem;

19

Sociaaleconomische en biodiversiteitsaspecten volgens de CCB standaard (plan nog

op te stellen in 2013, zoals de CCB standaard voorschrijft).

Foto 8 – Een kleine Nogal die enkele weken voordien geplant werd op de

voorgrond in een rij aanplantingen. De overleving van alle boompjes wordt

regelmatig gemonitord en bij sterfte komt er een nieuwe in de plaats.

20

Een deel van het monitoringproces is het vastleggen van Permanente Staalnameplaatsen

(Permanent Sampling Plots, PSP’s) om gedurende opeenvolgende jaren op een

gestandaardiseerde manier volgende parameters te bepalen:

Groei van de bomen en de bijhorende koolstofopslag in hun biomassa;

Het koolstofgehalte in de bodem.

Leakage, de toename in koolstofuitstoot die het project veroorzaakt buiten haar eigen

projectgebied, zal genegeerd worden aangezien er geen significante begrazing en

brandhoutinzameling gebeurt in het projectgebied. Deze activiteiten kunnen dus ook niet

verplaatst worden omwille van de bebossingen, waardoor er op dit vlak geen leakage

optreedt. Vluchten en verplaatsingen die uitgevoerd zullen worden voor de opvolging en

monitoring van het project zullen gecompenseerd worden via Atmosfair

(https://www.atmosfair.de/en/home/) of gelijkaardige initiatieven.

De details van de monitoringactiviteiten staan per aspect besproken in paragraaf 5.

4.6. Tools voor opvolging

Om op een gestructureerde wijze het project weer te geven, de activiteiten te plannen en de

vorderingen op te volgen, of m.a.w. om op resultaatgerichte wijze projectbeheer te doen, is

het logisch kader een klassiek werkinstrument (Annex 2). Het geeft zowel e doelstellingen, de

activiteiten als de planning weer in tabelvorm. De bedoeling is wel om deze tool dynamisch te

gebruiken.

Daarnaast werd samen MCF ook een mindmap opgesteld die de structuur en logica van het

project op een meer organische manier weergeeft. Deze moet helpen om het de verschillende

logische stappen in het project weer te geven en uit te voeren.

Het opstellen van registers voor de kwekerijen, de aanvoer van planten en de aanplantingen is

een ander middel om de informatie te organiseren en de uitvoering van het project te plannen

en op te volgen.

5. Gerealiseerde resultaten en daaraan gekoppelde activiteiten

5.1. Validatie PDD volgens internationale standaarden VCS en CCB

De VCS Standard is een globale standard voor projecten die de uitstoot van broeikasgassen

verminderen of ze verwijderen uit de atmosfeer. Het wordt gebruikt om koolstofkredieten op

de vrijwillige markt te verifiëren en uit te geven en de kwaliteit hiervan te verzekeren. Als kern

omvat de standaard de vereisten van ISO 14064-2:2006, ISO 14064-3:2006 en ISO 14065:2007.

VCS steunt op een comité van experten om steeds de meest recente kennis en best practices

toe te passen en de portefeuille van het programma uit te breiden en innovatieve en

betrouwbare tools voor het bijhouden van de koolstofboekhouding te ontwikkelen. De

broeikasgasreducties of -opslag moeten volgens VCS voldoen aan de volgende principes: echt,

meetbaar, permanent, additioneel, onafhankelijk geaudit, uniek, transparant en conservatief.

Meer informatie staat op de website www.v-c-s.org.

21

De Climate, Community & Biodiversity Alliance (CCBA) is een wereldwijd partnerschap van

bedrijven en NGO’s dat opgericht werd in 2003. Het doel is om bosbescherming, -herstel en

agroforestry te promoten door kwaliteitsvolle koolstofprojecten met meervoudige voordelen:

robuuste en geloofwaardige vermindering van uitstoot of opslag van koolstof, positieve impact

op de lokale gemeenschappen en het lokale milieu. Dit is een belangrijk verschil met andere

koolstofstandaarden die enkel naar koolstof kijken. De CCB standaarden zijn ontwikkeld om

het ontwerp en de implementatie van deze projecten te evalueren en bestaan uit

verschillende criteria telkens gebaseerd op enkele principes en een serie van meetbare

indicatoren. De standaard vereist dat de projecten een netto reductie in

broeikasgasconcentratie veroorzaken maar levert geen certificaten af waardoor de combinatie

met een koolstof accounting standaard zoals VCS nodig is. Meer informatie staat op de

website www.climate-standards.org

De validatie van een project houdt in dat het ontwerp voldoet aan de criteria die in de standaarden opgesteld worden.

Rainforest Alliance (RA) is een externe en onafhankelijke organisatie die erkend is door CCB en

VCS om validatie (en verificatie) van klimaatprojecten volgens deze standaarden uit te voeren.

22

Met een vertraging van bijna een jaar, omwille van interne herstructureringen bij Rainforest

Alliance, werd op 31 augustus en 18 oktober 2012 respectievelijke de officiële bevestiging van

de validatie volgens de Verified Carbon Standard en Climate, Community and Biodiversity

Standard voor dit project ontvangen. Dit wordt gestaafd door de ondertekende

validatiecertificaten bijgevoegd in annex 3 en 4.

Het project is ook zichtbaar op de website van CCB: http://www.climate-

standards.org/2011/10/17/reforestation-with-native-species -in-the-pachijal-and-mira-river-

watersheds-for-carbon-retention/. Voor de aanpassing van de publicatie op de VCS site

werden de nodige stappen ondernomen maar hier werd door VCS nog geen gevolg aan

gegeven.

Tijdens dit proces werd ook een nieuwe finale versie van de PDD volgens de VCS en CCB

standaard uitgewerkt in juni 2012 en als onderdeel van het validatieproces dus ook

goedgekeurd. Deze nieuwe versie wordt toegevoegd in annex 1.

Dit is een zeer belangrijke realisatie om volgende redenen:

- Het toont aan dat deinschattingen die het project maakt op het vlak van klimaateffect,

biodiversiteitsvoordelen en sociaaleconomische impact gerechtvaardigd waren. En dit

wordt verzekerd door een onafhankelijke controle-organisatie;

- Het is het eerste bosbouwproject n Ecuador dat beide standaarden haalt;

- Het is ook de eerste keer dat een project, ondersteund door een Belgische ngo, deze

beide standaarden haalt.

5.2. Registratie project in het register van het Ministerie van Milieu Ecuador

Dit register bleef voorlopig, tot en met eind 2012, nog inactief. Het bevoegde subsecretariaat

Klimaatverandering (SSCC) van de Ecuadoraanse overheid bevestigt dat dit register er zal

komen maar de termijn blijft onduidelijk. We blijven dit opvolgen om de mogelijkheden die

hieruit zouden voortkomen niet te missen. Bovendien zou deze registratie het aanzien van het

project als pilootproject verhogen. Want als herbebossingproject met inheemse soorten werd

duidelijk gemaakt door het SSCC dat dit het eerste project in Ecuador is op deze schaal. Er

bestaat dan ook veel interesse vanuit het ministerie om dit op te volgen en te leren uit de

ervaringen. Na het ontvangen van de validatierapporten nam de Ecuadoraanse

projectcoördinator contact op met het SSCC om hierover te informeren en een overleg te

hebben, maar ondanks een positieve reactie werd hier voorlopig nog geen gevolg aan

gegeven.

23

5.3. Een gemiddelde jaarlijkse opslag van 7500 ton CO2 vanaf 2015 tot 2031

a. Uitwerking PDD

De nieuwe versie van de PDD volgens het formaat en de criteria van de Verified Carbon

Standard (www.v-c-s.org ) en Climate Community and Biodiversity Standard

(http://www.climate-standards.org/) werd afgewerkt in juni 2012 (versie 4.3) en

gevalideerd volgens beide standaarden. Dit betekende een verbetering van de

informatie in dit document, voornamelijk op vlak van biodiversiteit en

sociaaleconomische factoren. Deze nieuwe versie van het PDD wordt toegevoegd in

annex 1.

Eén van de belangrijkste aanpassingen ten opzichte van de vorige versies was de

verlenging van de projectduur van 20 naar 30 jaar. Dit is een nieuwe vereiste voor de

VCS standaard. De reden ervoor is de risicoanalyse gekoppeld aan de VCS-audit, die

sinds kort een projectduur van 20 jaar als een te groot risico beschouwt om het project

te valideren. BOS+ heeft dit nieuwe feit meteen gemeld aan Telenet, waarbij

verschillende scenario’s werden besproken om deze gewijzigde situaties aan te

pakken. Deze projectduurverlenging zorgde immers voor verschillende belangrijke

implicaties:

Herberekening van de gemiddelde jaarlijkse opslag van broeikasgassen, nu gespreid

over 30 i.p.v. 20 jaar;

Aan de deelnemende grondeigenaars, die uitgingen van een engagement van 20

jaar, moest duidelijk gemaakt worden dat er toch een contract van 30 jaar

ondertekend moest worden;

Dit leidde tot een eis van bepaalde eigenaars om hiertegenover een financiële

compensatie te plaatsen (de betaling van zgn. incentives) die in verhouding staat

tot de “opportuniteitskost”, m.a.w. het “verlies” dat men maakt doordat het

gebruik van de gronden 10 jaar langer komt vast te liggen. (Deze kost is relatief

beperkt omdat het gaat om gedegradeerde graslanden, maar er zijn wel belangrijke

gradaties tussen de verschillende strata);

De nood tot bijkomende financiering voor deze bijkomende 10 jaar, die

voornamelijk het bekostigen van de incentives en bijkomende monitoring inhoudt.

b. Simulaties koolstofopslag

Tijdens het validatieproces werd door de externe evaluator aangeraden om de

simulaties en berekeningen van de koolstofopslag aan de hand van een andere

methode uit te voeren. Dit zorgt ervoor dat de jaarlijkse opslag uitgemiddeld wordt

over de gehele projectduur en dat de groeicurve die initieel werd toegepast niet

weerhouden werd omdat hiervoor momenteel nog onvoldoende betrouwbare data

zijn. De opslag wordt met deze nieuwe methodiek dus na een korte opstartperiode als

een lineair proces beschouwd doorheen de tijd. Dit komt omdat dit een vernieuwend

project is met inheemse soorten uit de tropen en dat de meeste informatie die

beschikbaar is voor economisch interessante, snelgroeiende maar veelal uitheemse

24

soorten, of voor soorten uit de gematigde

gebieden. Na twee jaar van monitoring

(2014) zullen deze gegevens echter wel

voorhanden zijn en zal de effectieve

koolstofopslag op lange termijn beter

ingeschat kunnen worden. Dit betekent ook

dat deze tabel dan geactualiseerd zal

worden.

Volgens deze nieuwe inschattingen zou voor

de 505ha geplande ha jaarlijks gemiddeld

net iets minder dan 8300 metrische ton CO2-

equivalenten opgenomen kunnen worden

gedurende 20 jaar (zie tabel 2). Hiermee

wordt het halen van de oorspronkelijk

beoogde doelstelling van 7500 ton per jaar,

dus bevestigd door de externe VCS-validator.

c. Monitoring

Dit jaar werden de eerste stappen gezet

voor de koolstofmonitoring. Twee

masterstudenten van de universiteit Gent,

Matthias Strubbe en Marijn Bauters, gingen

hiervoor van juli tot september 2012 naar

Ecuador. Ze voeren hun masterthesis uit bij

het Labo Plantenecologie, Faculteit Bio-

ingenieurswetenschappen, en worden

begeleid door Dr. Ir. Hans Verbeeck, Prof.

dr.ir. Kathy Steppe.

Ze voerden volgende monitoringactiviteiten uit:

Uitzetten van 38 permanente sampling plots van 8m radius, verspreid over de 5

strata en over verschillende terreinen, en de opname van hun GPS-coördinaten.

Deze plots moeten er voor zorgen dat gedurende de hele projectduur de

koolstofopslag van dezelfde bomen en bodemstalen kan opgevolgd worden;

Nemen van bodemstalen binnen de 38 plots voor het bepalen van het gehalte

koolstof in de bodem (baseline);

Nemen van houtstalen van volwassen exemplaren van de meest gebruikte

boomsoorten om de houtdensiteit te bepalen. Dit is een belangrijke parameter in

het bepalen van de hoeveelheid koolstof die een boom kan opslaan;

Studie van de biomassa (en bijhorende koolstofopslag)en bodemkoolstof in

natuurlijke bossen uit de projectregio om een zicht te krijgen op de maximale

koolstofopslag die gerealiseerd kan worden;

tCO2e Jaarlijkse opslag

Geacumuleerde opslag

2011 0.00 0.00

2012 4552.96 4552.96

2013 8472.81 13025.77

2014 8472.81 21498.59

2015 8472.81 29971.40

2016 8472.81 38444.22

2017 8472.81 46917.03

2018 8472.81 55389.85

2019 8472.81 63862.66

2020 8472.81 72335.48

2021 8472.81 80808.29

2022 8472.81 89281.10

2023 8472.81 97753.92

2024 8472.81 106226.73

2025 8472.81 114699.55

2026 8472.81 123172.36

2027 8472.81 131645.18

2028 8472.81 140117.99

2029 8472.81 148590.81

2030 8472.81 157063.62

2031 8472.81 165536.43

Jaarlijks gemiddelde (20 j)

8276.82

Tabel 2 – Herziene simulatie

koolstofopslag gedurende 20 jaar

25

De eerste resultaten van hun onderzoek worden verwacht in juni 2013.

In de zomer van 2013 zal opnieuw minimum één thesisstudent naar Ecuador reizen om

o.a. de eerste metingen van de boompjes te doen om een inschatting te maken van de

hoeveelheid koolstof die ze opslaan. Vanaf dan zal hun groei bijgehouden worden en

deze kennis er voor zorgen dat de lange termijn simulaties beter gedaan kunnen

worden.

Tot en met 2016 zal de koolstofopslag jaarlijks gemonitord worden en vanaf dan elke

twee jaar.

5.4. 500 ha nieuw gemengd inheems bos

a. Bepalen van te bebossen gronden in plantseizoen 2012-2013

Ondertussen zijn in totaal met 25 eigenaars overeenkomsten afgesloten voor het

herbebossen van hun gronden. 14 Daarvan zijn nieuwe eigenaars. Dankzij het

enthousiasme van de deelnemers in San Gerónimo en de sterk gedegradeerde

toestand van de gronden, werden in die regio vrij eenvoudig nieuwe geïnteresseerden

gevonden. Dit zorgt er ook voor dat hier bijna 150ha aaneengesloten bos zal verrijzen.

De contracten werden afgesloten met MCF voor een periode van 30 jaar waarbij er

minstens de eerste 20 jaar niets uit het bos gehaald mag worden. MCF draagt de

verantwoordelijkheid voor het opstellen van de beplantingsplannen, het aanleveren

van het plantmateriaal en het coördineren van de aanplantingen. MCF zorgt ook voor

de nodige heraanplantingen, de opmaak van de beheerplannen en het onderhoud tot

en met 2014. Alles gebeurt steeds in samenspraak met de eigenaars en aangepast aan

de lokale omstandigheden. De eigenaars moeten alle projectactiviteiten faciliteren en

alle maatregelen nemen om de aanplantingen te beschermen tegen menselijke en

Foto 9 – De studenten Marijn en Matthias samen met

grondeigenaar Rafael Ferro in stratum 3.

26

natuurlijke negatieve invloeden om te verzekeren dat het aangeplante bos behouden

blijft.

Een overzicht van de verschillende eigenaars en de bijhorende oppervlaktes per

stratum staat in tabel 1 (hoofdstuk 1, p. 7).

b. Opkweken van nodig plantgoed voor plantseizoen 2012-2013

Het plantseizoen in Ecuador loopt

vanaf oktober tot en met mei,

afhankelijk van de regenval en de

zone. Dus in 2012 werd het eerste

planseizoen afgerond in mei en het

tweede opgestart vanaf oktober.

In het eerste plantseizoen werden de

planten gebruikt van de in 2011

gecontracteerde kwekerijen. Voor het

tweede plantseizoen werd besloten

om in San Gerónimo, waar de meeste

terreinen zich bevinden en de lokale

mensen zeer nauw betrokken zijn bij

het project, een eigen kwekerij op te

richten. De terreinen rond het huis

van Gerardo Cuasapaz (ook eigenaar

van een terrein en leider van de

plantploeg) werden hiervoor vanaf

juni in gebruik genomen en er werd

een contract met hem afgesloten. De

bosbouwingenieur van MCF (Maura

Guevara) coördineert de kwekerij en 4

lokale mensen worden permanent

tewerkgesteld en 2 occasioneel als er veel werk is. Veel van de zaden worden ook

lokaal ingezameld wat er voor zorgt dat ze beter aangepast zijn aan de lokale

omstandigheden. Deze kwekerij kreeg ook een certificaat van “agrocalidad” (kwaliteit

landbouw) toegekend. Daarnaast werd er in Milpe op de terreinen van het

vogelreservaat van MCF, ook een kleinere kwekerij geïnstalleerd.

Door de eigen kwekerij is de lokale tewerkstelling verhoogd, wordt een betere

kwaliteit van plantgoed aangeleverd en kan het aanbod ook beter afgestemd worden

op de timing van het aanplanten.

De kwekerij werd minstens twee maal per week bezocht door Maura, wekelijks door

Brian en in 2012 3 maal door een medewerker van BOS+. De kwaliteit van de planten is

zeer goed en de lokale mensen hebben al zeer veel kennis en vaardigheden opgedaan

over het kweken en beheren van inheems plantgoed.

Foto 10 – Jonge plantjes Cedro staan klaar

om aangeplant te worden.

27

Er wordt door de bosbouwingenieur wekelijkse planningen opgemaakt voor het

aanleveren van de boompjes op de verschillende terreinen.

De experimenten van vorig jaar met het rechtstreeks inzaaien van bomen (Inga sp.) en

groenbemesters (niet-houtige gewassen zoals mucuna en bonen) om de

bodemkwaliteit te verbeteren, bleken in het eerste geval zeer succesvol, in het tweede

geval echter niet wegens de snelle groei van de grassen. Dit jaar werden meer en meer

soorten als zaad in plaats van als jong boompje aangebracht wat de transportlast

verlaagde naar de herbebossingsterreinen (vaak op steile hellingen) en minder stress

voor de planten betekent.

c. Aanplantingen

Algemene voorwaarden

o Inheemse soorten, zo veel mogelijk van lokale kwekerijen

o Planten op contourlijnen

o 25 cm x 25 cm x 30 cm plantgaten;

o Gebruik van 250g organische bemester in de plantgaten van bepaalde

boomsoorten;

o Gebruik van hydrogel voor het beter vasthouden van water in de

strata 4 en 5.

o Minimaal 1000 bomen per hectare aanplanten;

o 1,5m buffer ten opzichte van bestaande bomen;

o Voorzien op 25% sterfte die, indien nodig, het jaar na aanplanten

herplant zal worden;

o Onderhoudswerkzaamheden waarbij een cirkel van minstens 1m

vrijgemaakt wordt rond de aangeplante bomen;

Foto 11 – Gloria en Mercedes aan het werk in de kwekerij in San Gerónimo.

28

Er worden een heel aantal boomsoorten

aangeplant die ook nuttig zijn voor de lokale

bevolking. Daaronder verschillende soorten

fruit (mango, guava, aguacatillo,

guanabana), een boomsoort waarvan de

vruchten kunnen dienen als looimiddel

(Caesalpinea spinosa of Tara) en een andere

waarvan de vruchten kunnen verwerkt

worden tot zeep (Jabincillo, Sapindus

saponaria). Er worden ook soorten

aangeplant die waardevol hout kunnen

opleveren (zoals laurel, pambil, ceder,

balsa). Dit evenwel volgens een duurzaam

beheerplan en de eerste (duurzame)

houtoogsten mogen ten vroegste binnen 20

jaar gebeuren.

Een overzicht van alle aanplantingen wordt

weergegeven in tabel 3. Met een

gemiddelde plantdichtheid van 1000

bomen per ha, zijn er tot en met december

2012 dus 386 ha aangeplant. Zoals vorig

jaar al werd aangegeven wijst dit op een

vertraging in het project, die echter tegen

het einde van het tweede plantseizoen (mei

2013) grotendeels rechtgezet zal zijn.

Foto 12 – De zaden van de Caliandra boom in stratum 1 worden

ingezameld om dan in de eigen kwekerij op te kweken.

Foto 13 – Aanplantingen in San

Gerónimo samen met de lokale

bevolking. Hier een Jaboncillo

boompje, waarvan de zaden een zeep

produceren.

29

PROVINCIE PICHINCHA

Stratum aantal bomen aangeplant in

seizoen 1 % sterfte

aantal heraanplantingen in seizoen 2 (tem

dec 2012)

aantal bomen aangeplant op

nieuw terrein in seizoen 2 (tem

dec 2012)

totaal aantal bomen tem

dec 2012

1 48453 13% 0 * 0 42154,11

2 61193 12% 0 * 0 53849,84

3 33416 3% 0 * 0 32413,52

Totaal Pichincha 143062 9% 0 0 128417,47

PROVINCIE IMBABURA

4 26643 36% 4290 0 21341,52

5 103640 36% 68196 18554 153079,6

Totaal Imbabura 130283 36% 72486 18554 174421,12

PROVINCIE CARCHI

6 nvt nvt nvt 82930 82930

Totaal Carchi 0 0 0 82930 82930

TOTAAL aangeplant

273345 23% 72486 101484

TOTAAL AANTAL BOMEN EIND 2012 385768,59

* de heraanplantingen om voor de sterftes te compenseren in deze strata (14.644 bomen)gebeuren begin 2013

d. Beschrijving bodems

In september 2012 werd door twee onderzoekers van de universiteit van Cuenca (Zuid-

Ecuador), van het Programma Beheer van Water en Bodems, stalen genomen van de

bodems in vijf van de strata om deze te beschrijven. Deze data bieden bijkomende

basisinformatie voor het project en zullen helpen om de koolstofopslag van de bodem

beter te kunnen interpreteren, eventueel aan te planten boomsoorten en beheer aan

te passen en om als variabele bij verder onderzoek te kunnen gebruiken.

e. Monitoring

Op regelmatige basis doet MCF ad random observaties om de sterftes van de bomen

op te volgen. Twee maal werd deze ook samen gedaan met een medewerker van BOS+

en bleken de resultaten overeen te komen.

Sterfte van een percentage van de boompjes in het eerste jaar is een normaal

fenomeen en de meeste herbebossingsprojecten gaan uit van een sterfte van 25%.

Zoals uit tabel 3 blijkt is de sterfte hoger in de strata 4 en 5 en lager in de strata 1, 2 en

3. Gemiddeld komen we wel aan een sterfte van 23%, dus zoals voorzien was. Deze

gestorven bomen werden tijdens het eerste en tweede plantseizoen vervangen door

nieuwe boompjes. Ook in het volgende seizoen zijn nog herplantingen voorzien om

natuurlijke sterfte te compenseren.

Tabel 3– Overzicht van de aangeplante bomen tot en met eind 2012.

30

De relatief hoge sterfte in stratum 4 en 5 is te verklaren door extreme droogte in 2012.

Zoals tabel 4 toont was de regenval in de maanden mei tot en met september de

laagste in de voorbije 5 jaar. Dit waren de maanden net na de aanplantingen wanneer

de planten hiervoor het gevoeligst zijn. Daarnaast trad er in stratum 4 ook veel sterfte

op omwille van vraat door konijnen. Bij de heraanplanting werd er dan ook voor

gekozen meer soorten aan te planten die hier minder last van ondervinden.

Foto 14 – Deze Aliso boom in stratum 3 toont een

enorme groei op één jaar tijd.

31

5.5. Voordelen biodiversiteit

Aangezien 2012 het eerste jaar van de aanplantingen betreft, zijn er uiteraard nog maar

beperkte effecten op het vlak biodiversiteit te noteren.

Uiteraard zorgt de diversiteit van aangeplante boomsoorten zelf direct voor een toename in de

biodiversiteit op de aangeplante terreinen. In stratum 1 en 2 worden 31 verschillende soorten

aangeplant, 49 soorten in stratum 3, 11 soorten in stratum 4, 18 soorten in stratum 5 en 15

soorten in stratum 6. In totaal worden er 78 verschillende boomsoorten aangeplant. Dit is een

veel grotere diversiteit dan oorspronkelijk voorzien was.

Tabel 4– Neerslaggegevens voor San Gerónimo (Piet Sabbe)

Foto 15 – De hydrogel die toegevoegd wordt in de plantgaten in de strata

4, 5 en 6 moet er voor zorgen dat de jonge boompjes de droogte beter

doorstaan.

32

Er worden ook exoten aangeplant. Het gebruik van deze exoten in beperkte mate is in deze

gevallen gerechtvaardigd omdat het gaat om soorten met unieke karakteristieken, die bv.

dienen als noodzakelijk windscherm (stratum 4), stikstof vastleggen om zo dus de

bodemvruchtbaarheid en groeikansen voor andere bomen te verhogen, als snelgroeiende

boomsoort die daardoor sneller voor een bossysteem kan zorgen waardoor andere soorten

zich beter kunnen vestigen of standhouden. Het gaat uiteraard ook steeds om exoten die zich

niet invasief gedragen t.o.v. de inheemse soorten.

De baselinestudie voor biodiversiteit en de opmaak van het monitoringplan is gepland voor

2013 omdat in 2012 voorrang gegeven werd aan de monitoring van koolstof en het

voorbereiden van de monitoring van de sociale aspecten.

Foto 16 – Deze aanplanting in stratum 3 geeft een beeld

van de toekomstige biodiversiteit.

Foto 17 – Deelnemer Piet Sabbe investeerde al 15 jaar eerder in

herbebossing en dit is het resultaat dat sterk contrasteert met de

gedegradeerde omgeving en hoop geeft.

33

Er zijn wel al contacten gelegd met de universiteit van Gent en enkele vogelspecialisten via

MCF. Er blijkt zeker interesse te zijn voor dit onderzoek dat in de ruimere zin toelaat om de

effecten van ecosysteemherstel op biodiversiteit in de tropen na te gaan. Dit blijkt een nog

onderbelichte topic in het wetenschappelijk onderzoek.

5.6. Voordelen sociaaleconomisch

a. Tewerkstelling

Zoals uit tabel 5 kan afgeleid worden, zorgt dit project voor een full time tewerkstelling

van meer dan 30 mensen tijdens het plantseizoen (november-mei). Zowel in de

kwekerijen als voor de aanplantingen wordt zo veel mogelijk een beroep gedaan op

lokale mensen. Daarnaast worden ook permanent de coördinator en

bosbouwingenieur van MCF full time tewerkgesteld.

Aan de werknemers wordt het wettelijke

loon betaald en ze worden ingeschreven in

een systeem van sociale zekerheid, wat in

deze regio niet vanzelfsprekend is. In het

totaal werd in 2012 voor 107.241€ bruto

uitbetaald aan de lokale arbeiders. Voor de

lonen van de lokale coördinator en

bosbouwingenieur van het project werd

36.023€ besteed.

b. Vorming en educatie

Nieuwe arbeiders krijgen een vorming over

hoe ze op een goede manier de

aanplantingen moeten uitvoeren en veilig

te werk gaan. De details staan beschreven

in het document “Technische handleiding

voor bosaanplantingen”. Deze vormingen

worden gegeven door de bosbouwingenieur

van MCF. De medewerkers van de kwekerij worden continu gevormd en bijgestuurd

door de bosbouwingenieur. Daarnaast worden de arbeiders ook geïnformeerd over

veiligheid tijdens de werken, de arbeidsvoorwaarden en hun rechten.

Het project zorgt informeel ook voor bewustmaking rond het belang en de voordelen

van bos en het belang om branden te bestrijden. Vooral in stratum 5 en 6 is dit effect

duidelijk en zijn er steeds nieuwe geïnteresseerden om aan het project deel te nemen.

Maand aantal

arbeiders

totaal aantal

werkdagen

Januari 24 403

Februari 40 1094

Maart 39 1107

April 38 1087

Mei 32 895

Juni 22 602

Juli 20 455

Augustus 14 348

September 12 346

Oktober 15 393

november 28 782

December 36 1033

Tabel 5 –Gegevens arbeiders.

34

c. Monitoring

De volledige uitwerking van het monitoringplan van de sociaaleconomische aspecten

staat voor mei 2013 op het programma. Er werden wel al voorbereidingen getroffen

en in februari 2013 gaat een studente sociaal-cultureel werk van de Hogeschool Gent

voor 3,5 maanden onderzoek doen naar de sociaaleconomische impact van het

project.

Foto 18 – Al die hardwerkende arbeiders moeten natuurlijk

ook stevig eten en daar zorgt de kookploeg dagelijks voor.

35

6. Communicatie

Er werden door Telenet polo’s voorzien met de logo’s van de betrokken

organisaties en het opschrift “reforestador” die door de projectmedewerker ter

plaatse uitgedeeld werden aan de arbeiders van het project in maart 2012. Daarbij

werd het project ook kort toegelicht en de arbeiders bedankt voor hun werk. Er

werden hiervan ook foto’s genomen en aan Telenet bezorgd.

Daarnaast werden in maart 2012 ook foto’s genomen van de boompjes, het

landschap en het aanplantingswerk met daarbij een banner met het logo van

Telenet, die ook aan Telenet bezorgd werden.

De nodige feedback voor het jaarverslag werd aangeleverd door BOS+ (februari

2012).

In september 2012 kreeg het Telenet project ook een plaats op de

www.10miljoenbomen.be website.

Voorbereidend overleg tussen communicatieverantwoordelijke Isabelle Geeraerts

en projectmedewerker Debbie Eraly in november 2012, met volgende afspraken

naar het komende jaar 2013:

o Infografiek: basisinformatie over het project, zal gepubliceerd worden

op de blog van Telenet begin 2013, waarvoor BOS+ basisinformatie

aanleverde in december 2012.

o Nieuwsbericht over het project in de nieuwsbrief van BOS+: voorjaar

2013; BOS+ schrijft het bericht en Telenet leest na; publicatie op

website BOS+ samen met light versie van het inhoudelijk rapport

2011; het nieuwsbericht werd door BOS+ aangeleverd in november

2011;

o Persbericht behalen dubbele standaard: opstellen door BOS+, nakijken

door Telenet en samen verspreiden.

o Volg de Boom: fotoreeks van een bepaalde boom die elk kwartaal

genomen wordt om groei te volgen, zal op de blog van Telenet en

facebook pagina’s Telenet en BOS+ verschijnen; BOS+ zorgt voor het

aanleveren van de foto’s.

o Filmpje project: Telenet leverde script aan, BOS+ maakt filmbeelden

met interviews en Telenet compileert een filmpje; afgewerkt april

2013

o Blogposts: regelmatige berichtgeving over verschillende aspecten van

het project; elk kwartaal vanaf januari 2013; BOS+ levert

basisinformatie aan.

Een overzicht van de foto’s die gedeeld werden via Picasa geven we hieronder

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/MCF201203

SalinasVoorTelenet?authkey=Gv1sRgCNqxgfXezpi3igE

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/MCF201203

SanGeronimoVoorTelenet?authkey=Gv1sRgCImslbyOxLacTA

36

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/Herbebossi

ngsprojectTelenetStratum12MindoJan2012?authkey=Gv1sRgCNSK3JC

2qo7r0AE

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/Herbebossi

ngsprojectTelenetStratum5SanGeronimoJan2012?authkey=Gv1sRgCJ-

RuebrlefDmgE

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/Herbebossi

ngsprojectTelenetStratum3PuertoQuitoJan2012?authkey=Gv1sRgCKm

_9Oqiq_LBrAE

o https://picasaweb.google.com/118184264399890271975/Herbebossi

ngsprojectTelenetStratum4SalinasJan2012?authkey=Gv1sRgCNGiv_XL

2ZjPOA

o https://picasaweb.google.com/115389379497909082379/MundoNue

voCarchiEcuador?feat=email

Foto 19 – Het transport van de plantjes op de steile hellingen van San Gerónimo

gebeurt met de hulp van muilezels.