Opgeruimd leven met adhd

Praktische organiseertips en -strategien

Judith Kolberg en Kathleen Nadeau

U I TG E V E R I J N I E UW E Z I J D S

Kolberg#3_5e.indd iii 10-09-2012 14:39:18

Oorspronkelijke titel: add-Friendly ways to Organize your Life, published by arrangement with Paterson Marsh Ltd and the Taylor and Francis Group llc, Londen.

Eerste oplage maart 2007Tweede oplage september 2007 Derde oplage november 2008 Vierde oplage april 2010Vijfde oplage oktober 2012

Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, AmsterdamVertaling: Jan Willem Reitsma, HaarlemZetwerk: Holland Graphics, AmsterdamOmslag: Studio Jan de Boer, AmsterdamAlle productafbeeldingen in dit boek zijn afkomstig van Viking Direct kantoorartikelen.

Copyright 2002, 2007, 2008, 2010, 2012, Judith Kolberg en Kathleen NadeauNederlandse vertaling 2007, 2008, 2010, 2012, Uitgeverij Nieuwezijds

isbn 978 90 5712 244 6nur 770

Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keur-merk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfi lm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system worden op-geslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Hoewel dit boek met veel zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s) noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in dit boek.

Kolberg#3_5e.indd iv 10-09-2012 14:39:18

Woord vooraf

De dag dat het manuscript van Opgeruimd leven met adhd ar-riveerde, had ik net een uur doorgebracht met John, een be-hoorlijk goed aangepaste, professioneel geslaagde volwassen man bij wie in zijn vroege jeugd adhd werd geconstateerd. Ook bij een van zijn broers was adhd geconstateerd. Ondanks zijn strijd met adhd was John erin geslaagd om zijn opleiding af te maken, te trou-wen, twee kinderen te krijgen en in het bedrijf van zijn vader te gaan werken. Op zijn 31ste is John gelukkig en tevreden met zijn leven. Vanwege zijn aandoening gebruikt hij nog steeds medicatie, met goed resultaat. Hij volgt met tussenpozen therapie bij mij, waarin we het vooral hebben over zijn werk, zijn gezin en de levensvragen die zich voordoen.

John omschrijft zichzelf als een productief en redelijk goed aan-gepast lid van de samenleving. Maar, zoals hij zelf opmerkt, buiten-staanders kunnen misschien niet tussen de regels van zijn leven door lezen. Op zijn werk en thuis is hij een chronische chaoot. Hij vindt het ontzettend moeilijk om dingen af te ronden zonder zich te laten afl eiden. Hij vindt het bijna onmogelijk om eenvoudige, nood-zakelijke dingen te doen zoals huishoudelijke klusjes en op tijd op zijn werk komen. Zijn huwelijk staat vaak onder hoogspanning door zijn onvermogen om zich tijdens een gesprek te concentreren of tegemoet te komen aan de wensen van zijn vrouw. Als hij iets ont-dekt wat zijn belangstelling prikkelt, schuift hij alle andere dingen opzij.

Tijdens onze laatste afspraak hebben John en ik, waarschijnlijk voor de vijfde keer, het grootste deel van het uur gesproken over me-

Kolberg#3_5e.indd v 10-09-2012 14:39:20

vi opgeruimd leven met adhd

thodes om zijn werkkamer en zijn spullen zo goed mogelijk te or-ganiseren. Hoewel we een aantal organisatietechnieken en -strate-gien hadden uitgeprobeerd, waarvan vele aanvankelijk met succes, vond John het enorm moeilijk om consequent op de goede weg te blijven. De technieken waren doeltreff end, maar de mate van zelf-beheersing die ervoor nodig was, kon John domweg niet opbrengen. Dus die dag besloten we op zoek te gaan naar nieuwe strategien die beter aansloten bij de chronische aard van zijn adhd.

adhd is een aandoening die mensen op verschillende, maar blij-vende manieren gedurende hun hele leven treft. Er is nog steeds weinig literatuur over deze aandoening bij volwassenen of over wat deze aandoening tijdens de kindertijd voor eff ect op de volwas-senheid heeft vergeleken met het vele onderzoek dat naar adhd in het algemeen is gedaan. Toch is men het erover eens dat de be-langrijkste adhd-symptomen een signifi cante minderheid van de volwassenen treff en. Bij deze mensen veroorzaakt de aandoening een spanningsveld tussen de verwachtingen van de samenleving enerzijds en hun vermogen om aan die verwachtingen te voldoen anderzijds.

adhd onderscheidt zich van andere aandoeningen tijdens de vol-wassenheid en kan op een betrouwbare manier worden vastgesteld en eff ectief worden behandeld. Uiteindelijk kost deze aandoening de samenleving een hoop geld als volwassenen niet in staat zijn om de overgang te maken naar een functioneel leven of zelfs als, zoals bij John, de aandoening hun leven en huwelijk ontwricht. We erken-nen dat de behandeling van de symptomen en gevolgen van adhd multidisciplinair en levenslang moet worden volgehouden. Hoewel de ernst van de symptomen en de gevolgen ervan per persoon ver-schillen, bestaat er geen behandeling die de aandoening volledig kan laten verdwijnen, vooral door de hoge eisen die onze samenle-ving tegenwoordig aan mensen stelt.

In Opgeruimd leven met adhd bieden Judith Kolberg en Kathleen Nadeau een aantal praktische en logische richtlijnen die theoretisch en wetenschappelijk verenigbaar zijn met adhd. Om te beginnen maken ze de lezer duidelijk wat adhd inhoudt en vertellen ze over de venijnige manieren waarop deze aandoening een rem zet op het vermogen om in het dagelijks leven dingen te ontwikkelen, in stand te houden en te organiseren. Ze bieden een kader voor interventies die rekening houden met de beperkingen die voortvloeien uit deze aandoening en overeenstemmen met de huidige wetenschappelijke inzichten. Ten slotte is hun model verenigbaar met wat we op dit moment weten over adhd en biedt het de doelgroep strategien om

Kolberg#3_5e.indd vi 10-09-2012 14:39:20

viiwoord vooraf

consequente en voorspelbare zelfregulering in alle aspecten van hun dagelijks leven te verhogen.

adhd is niet zozeer een concentratieprobleem, maar een zelfre-guleringsprobleem dat belemmeringen veroorzaakt in het dagelijks leven, met name op het gebied van planning, organisatie en door-zetten. Kolberg en Nadeau onderkennen de problemen die optreden bij mensen met adhd als ze activiteiten ondernemen die ze geestdo-dend, inspannend of oninteressant vinden en die ze niet noodzake-lijkerwijs uit vrije keus verrichten. Ze begrijpen dat onmiddellijke, voorspelbare, veelvuldige en betekenisvolle ondersteuning noodza-kelijk is.

Ik zal Opgeruimd leven met adhd toevoegen aan mijn zeer korte lijstje van aanbevolen zelfhulpboeken voor volwassenen met adhd die het roer in eigen hand willen en kunnen nemen en meer uit hun leven willen halen. Het is een boek waar ik vaak naar zal verwijzen.

Sam Goldstein

Kolberg#3_5e.indd vii 10-09-2012 14:39:21

Kolberg#3_5e.indd viii 10-09-2012 14:39:21

Voorwoord

Het heeft lang geduurd voor dit boek af was en het komt rijkelijk laat om te voorzien in de behoefte van volwassenen met een aan-dachtstekortstoornis (met of zonder hyperactiviteit) (adhd of add). Dit is een van de weinige boeken die zich direct en uitsluitend be-zighouden met het grootste probleem waarvoor volwassen adhders zich geplaatst zien: het probleem van de ongeorganiseerdheid.

Omdat aanvankelijk het idee bestond dat adhd een stoornis bij kinderen was, die zich bovendien vooral bij jongens voordeed, ging de aandacht sterk uit naar de jongensproblemen die werden veroor-zaakt door een aandachtstekortstoornis: moeite om stil te zitten, rustig te blijven of zich te concentreren. Het grootste probleem was om ervoor te zorgen dat kinderen (vooral jongens) met adhd gewoon bleven zitten, luisterden en zich gedroegen (zich beheersten).

Met het verstrijken der jaren is onze kennis van adhd toegeno-men. Er zijn nieuwe inzichten ontstaan. We weten inmiddels dat adhd ook veel meisjes en vrouwen treft en dat vrouwen vaak met andere problemen worstelen dan mannen. We weten ook dat adhd een stoornis is waar je niet overheen groeit. Het gaat niet weg, het ontwikkelt zich alleen maar als we ouder worden. Terwijl kinderen met adhd zich ontwikkelen tot jongvolwassenen en doorgroeien, is de verwachting niet langer dat ze gewoon stilzitten en luisteren. Ze moeten hun leven in eigen hand nemen. Daarvoor moeten ze leren hoe je dingen organiseert.

Georganiseerd zijn is nog nooit zo belangrijk geweest. We moe-ten onze tijd, onze spullen en onze leef- en werkomgeving ordenen. Anders worden we overspoeld door de stroom van berichten uit de

Kolberg#3_5e.indd ix 10-09-2012 14:39:21

x opgeruimd leven met adhd

buitenwereld. Wij ontvangen tegenwoordig in een maand meer post dan onze ouders vroeger in een jaar en meer post in een jaar dan onze grootouders in hun hele leven. Om nog maar te zwijgen van de boodschappen op de voicemail of e-mail. En de stroom neemt nog steeds in omvang toe. We kunnen door de alomtegenwoordigheid van pinautomaten inmiddels zo gemakkelijk bij ons geld komen, dat je steeds meer zelfbeheersing moet opbrengen om impulsaan-kopen binnen de perken te houden. De enorme hoeveelheid papier en spullen die in ons leven verschijnt en die moet worden georga-niseerd, is een grote uitdaging, zelfs voor mensen die geen adhd hebben.

Vanwege het toegenomen aantal ingewikkelde keuzes dat we in het dagelijks leven moeten maken, zijn goede besluitvaardigheden van levensbelang en is het goed indelen van je tijd een must. Pa-pieren of plastic tas? Obligaties of aandelen? De ene crche of de andere? Elke keer opnieuw moeten we een keuze maken uit een groeiend aantal aanbiedingen. En wie aarzelt, verliest. Uitstel kan ertoe leiden dat je verdwaald raakt in stapels beslissingen, papieren, rommel en stress. Zelfs de tijd is veranderd. Iedereen is het erover eens dat er domweg minder tijd lijkt te zijn.

Supermarkten en benzinestations die langer en vaker open zijn, soms zelfs op zondag of s nachts, hebben het natuurlijke ritme uit onze 24-uurscyclus gehaald. Vroeger bestond er een cultureel be-paald dagritme, waarbij veel faciliteiten s avonds en in het week-end niet beschikbaar waren. We aten regelmatig en op een redelijk vaststaand tijdstip. Maar tegenwoordig hebben we veel meer keuze-mogelijkheden gekregen, waardoor we actiever moeten plannen en prioriteiten moeten stellen. We kunnen elk uur van de dag, van de week en zelfs van het weekend eten, winkelen, tanken of geld uit de muur halen. We zijn gedwongen om zelf patronen te creren om niet te vervallen in ongeplande chaos.

Ook het arbeidsproces heeft ingrijpende veranderingen onder-gaan die hard aankomen bij volwassenen met adhd. Veel eeuwen-oud ambachtelijk, fysiek werk is overgenomen door machines, waar-door er allerlei banen zijn gecreerd in de dienstverlening, com-municatie en technologie banen waarvoor minder lichamelijke activiteit nodig is en meer geestelijke concentratie, meer langdurige aandacht voor details en waarvoor meer informatie moet worden gerangschikt en geordend.

Verreweg de meeste volwassenen forensen niet alleen naar hun werk, maar zijn ook nog eens tweeverdieners, waardoor er geen partner thuisblijft die het huishouden en de activiteiten van de ver-

Kolberg#3_5e.indd x 10-09-2012 14:39:22

xivoorwoord

schillende gezinsleden kan cordineren en organiseren terwijl de ander zich op zijn of haar werk richt. Bij elkaar leiden deze factoren ertoe dat er ongekend hoge eisen worden gesteld aan volwassenen met adhd. Er staat vooral veel druk op vrouwen, van wie verwacht wordt dat ze hun huis, kinderen en leven op orde hebben, ongeacht de andere eisen die er aan hen gesteld worden.

Terwijl de inzichten in adhd groeien, is ook ons inzicht in or-ganisatie toegenomen. De erkenning van leerverschillen en -stoor-nissen, de aandacht voor variabel concentratievermogen, en nieuwe inzichten in leervormen hebben allemaal bijgedragen aan organi-satieadviezen en -methodes voor mensen met adhd die eff ectiever zijn dan ooit. In dit boek zullen wij Judith Kolberg, een professio-nal organizer die gespecialiseerd is in de behoeften van volwassen adhders, en Kathleen Nadeau, een bekende autoriteit op het gebied van adhd ons gezamenlijk op een eenvoudige, directe manier buigen over de problemen waarmee volwassen adhders te maken krijgen.

Hoewel er diverse boeken over organiseren bestaan, houden die zich geen van alle specifi ek bezig met de problemen en dilemmas van volwassen adhders. We hopen dat onze lezers zullen merken dat dit boek ze helpt om hun leven te organiseren en ze in staat stelt om hun energie te richten op hun sterke punten, in plaats van te stranden in de chaos van alledag.

Dankbetuiging

Judith Kolberg

Ik zou mijn dank willen uitspreken voor de bijdrage van mijn mede-schrijfster, Kathleen Nadeau. Kathleens toewijding aan mensen met adhd is enorm en haar voornemen om dit boek te publiceren, bleef overeind toen ik bijna alle hoop had opgegeven. Mensen met adhd mogen trots zijn op haar talent en vasthoudendheid. Mijn dank gaat uit naar Penny Walker, die hielp om het manuscript te organiseren en de illustratoren Stephen Sweny en Stephanie Troncalli. Ook dank aan de National Study Group on Chronic Disorganization voor het professionele kader waarin kan worden gediscussieerd over adhd en organisatietheorie. Ik ben dank verschuldigd aan al mijn adhd-clinten voor wat ze mij over de echte wereld hebben geleerd. Ik heb ook waardering voor de inzichten van Sari Solden en Sandra Fel-

Kolberg#3_5e.indd xi 10-09-2012 14:39:22

xii opgeruimd leven met adhd

ton en van de vele schrijvers die weten wat een enorme opgave het organiseren is voor mensen met adhd. Dank aan de vrouwen van EcoColors en Annemarie Poyo dat ze mij er zo mooi lieten uitzien. Ten slotte een dankwoord voor George Zimmar, Hope Breeman en Barbara Michaluk dat ze ingrepen en de teugels in handen namen om deze uitgave te maken tot het boek dat er altijd al in zat.

Kathleen Nadeau

Ten eerste mijn dank aan de vele volwassen adhders aan wie ik in de loop van de jaren therapie heb gegeven. Ze hebben me veel ge-leerd door mij te vertellen over hun worstelingen en overwinningen terwijl ze trachtten hun leven in eigen hand te nemen. Veel dank voor Judith Kolberg voor haar vele suggesties, inzichten en creatie-ve organisatieoplossingen, om nog te zwijgen van haar geduld en vastberadenheid om dit project af te krijgen. Dank ook aan Hope Breeman en George Zimmar van Brunner-Routledge voor hun en-thousiasme en geduld, omdat dit boek op een hoogst ongebruike-lijke manier tot stand is gekomen. Zoals altijd, dank aan Barbara Michaluk, met wie ik voor meerdere boeken heb samengewerkt en die er dankzij haar diepgaand inzicht in adhd in slaagt om boeken te maken waar mensen met adhd echt wat aan hebben. Ten slotte een dikke knuff el voor alle leden van mijn hoogst boeiende, zeer aandachtsgestoorde familie, van wie ik bijna alles heb geleerd wat ik nu weet over succes bereiken met adhd.

Kolberg#3_5e.indd xii 10-09-2012 14:39:22

Inhoud

Deel 1 Een beginnetje maken 1

1 adhd-vriendelijk organiseren: een andere kijk op organiseren 3

2 adhd-vriendelijke strategien die gebruikmaken van je adhd 9

3 Structuur en steun: een kader scheppen voor succes 19

Deel 2 adhd onder controle krijgen 35

4 Stroomlijnen en vereenvoudigen: complicaties tegengaan 375 adhd-beslissingsdilemmas 476 S-a-a-i: omgaan met prikkelhonger en hyperconcentratie 617 Beginnen bij het begin: prioriteiten leren stellen 718 Uit het oog, uit het hart (uito-uitha): onthouden om te

onthouden 81

Deel 3 Dingen organiseren 95

9 Overvoering tegengaan 9710 chaos 11111 Sprokkelsyndroom 12512 De garage van David 141

Kolberg#3_5e.indd xiii 10-09-2012 14:39:23

xiv opgeruimd leven met adhd

Deel 4 Tijd indelen 147

13 Time-out 14914 Overbezetting tegengaan 16915 Tijd zat-denken 18116 Het land van de haast 189

Deel 5 Papieren organiseren 203

17 Opbergvrees 20518 De papiervoorraadblues 21719 Financin 231

Deel 6 Tot slot 245

20 Organisatieoplossingen in praktijk brengen 247

Deel 7 Hulpbronnen 253

Index 259Over de auteurs 267

Kolberg#3_5e.indd xiv 10-09-2012 14:39:23

Deel 1

Een beginnetje maken

Kolberg#3_5e.indd 1 10-09-2012 14:39:23

Kolberg#3_5e.indd 2 10-09-2012 14:39:24

1 adhd-vriendelijk organiseren: een andere kijk op organiseren

In de beleving van veel volwassenen met adhd is het leven over-donderend en chaotisch. Hun huis ligt vol rommel, de was en afwas worden niet gedaan, ongelezen kranten en tijdschriften sta-pelen zich op. Hun auto ligt vol troep en de kasten bevatten een rat-jetoe aan spullen: kleren die naar de stomerij moeten, verdwaalde sportschoenen en half opgegeten, opgedroogd eten. De uren vliegen voorbij zonder dat ze het merken. Rekeningen en belangrijke brie-ven liggen bedolven onder stapels papier. Ze staan om de haverklap rood. Hun creditcard wordt tot aan zijn limiet gebruikt. Ze krijgen vaak boetes voor te laat betalen. Ze sturen hun belastingaangifte te laat op. En als ze een poging ondernemen om de boel op orde te brengen, verschijnt hun rommel als bij toverslag opnieuw, binnen een paar minuten nadat ze hebben opgeruimd.

Als jij een volwassen adhder bent die moeite heeft om dingen te organiseren, is dit boek speciaal voor jou geschreven. Aan andere boeken over organiseren heb je vaak niet zoveel omdat die metho-des niet speciaal zijn toegespitst op mensen met adhd . Misschien zijn de adviezen daarin te gedetailleerd. Zo raden sommige boeken over organiseren je aan om een gecompliceerd archiefsysteem voor je papieren op te zetten, terwijl de meeste adhders allang blij zou-den zijn als ze het blad van de eettafel weer eens konden zien. Of deze boeken gaan ervan uit dat de lezer in staat is om zijn huis of kantoor met de adviezen uit een boek zelf weer op orde te krijgen, zonder steun van andere mensen.

Waarschijnlijk heb je in het verleden al meerdere keren gepro-beerd om alles te organiseren je hebt boeken over organiseren

Kolberg#3_5e.indd 3 10-09-2012 14:39:24

4 opgeruimd leven met adhd

gekocht, agendas, software en elektronische snufjes aangeschaft maar tot nu toe heeft niets geholpen. Je begint telkens vol goede moed, maar merkt dat elk nieuw organisatiesysteem al gauw in de soep loopt. Dat betekent niet dat organiseren te hoog gegrepen voor je is, maar wel dat je behoefte hebt aan een aanpak die is toegespitst op je adhd. En dat biedt dit boek: manieren om opgeruimd te leven met adhd. In dit boek zul je verhalen lezen over volwassenen met adhd, over de organisatiedilemmas waar zij voor hebben gestaan en de adhd-vriendelijke benaderingen waar ze baat bij hebben ge-had. Misschien kun jij daar ook je voordeel mee doen.

In welk opzicht verschilt dit boek van andere boeken? Het is geschreven door twee deskundigen: een adhd-deskundi-

ge, Kathleen Nadeau, en een deskundige op organisatiegebied, Judith Kolberg.

De tips en gereedschappen in dit boek zijn speciaal gericht op volwassenen met adhd.

Niet alleen is ons advies adhd-vriendelijk, ook het formaat van het boek is dat, met duidelijke koppen, vet gedrukte hoofdstuk-titels, een leesbaar lettertype, een heldere opmaak en een toe-gankelijke schrijfstijl.

Kathleen Nadeau

Problemen op het gebied van planning en organisatie zijn de las-tigste opgaven voor volwassen adhders. Dat geldt met name voor vrouwen, omdat van hen verwacht wordt dat ze niet alleen zichzelf organiseren, maar ook hun gezin.

Jaren geleden drong het tot me door dat de meeste organisatie-hulpmiddelen en -trainingen geen succes zijn bij veel volwassenen met adhd. Bij lezingen over tijdsindeling of -organisatie die een hele dag duren, moet je bijvoorbeeld zes tot acht uur achter elkaar aandachtig kunnen luisteren. Dat is voor veel mensen al een hele opgave, maar voor volwassen adhders is het zo goed als onmogelijk. Ook gaan de meeste boeken en lezingen over organiseren ervan uit dat je in staat bent om hun organisatieadviezen zelfstandig, zonder structuur of steun van anderen, in praktijk te brengen. Ze zeggen dat je het gewoon moet doen. Als het zo eenvoudig was, hadden

Kolberg#3_5e.indd 4 10-09-2012 14:39:25

51 | adhd-vriendelijk organiseren

volwassen adhders al jaren geleden hun leven op orde gebracht! Nog afgezien van die onrealistische verwachtingen: veel organi-

satiemethodes zijn totaal ongeschikt voor volwassen adhders. Ie-mand met een garage die er uitziet als een vuilstortplaats of een eettafel die constant verscholen gaat onder stapels papier, is niet ge-baat bij gedetailleerd advies over administratie- of archiefsystemen.

Andere organisatiesystemen houden geen rekening met adhd-obstakels zoals inconsequentie en vergeetachtigheid. Zo zijn papie-ren en elektronische agendas erg populaire hulpmiddelen. Ze zijn inderdaad een uitkomst voor veel mensen en kunnen ook volwas-sen adhders goede diensten bewijzen. Maar zonder strategie om te compenseren voor de inconsequentie en vergeetachtigheid die zo vaak met adhd gepaard gaan, kun je deze hulpmiddelen niet ef-fectief gebruiken.

Om goed gebruik te kunnen maken van een agenda, moet je eerst leren hoe je die consequent gebruikt: hoe je informatie over werkschemas en opdrachten dagelijks in de agenda invoert en de agenda de hele dag door regelmatig raadpleegt. Zelfs volwassenen met adhd die deze informatie invoeren en hun agenda dagelijks raadplegen, moeten strategien ontwikkelen om hun agenda altijd bij de hand te hebben en te zorgen dat ze hem niet op de verkeerde plaats opbergen of zoekmaken. Standaardcursussen over het ge-bruik van agendas houden zich niet eens met deze allereenvoudig-ste adhd-problemen bezig.

Na een reeks mislukte pogingen om de teugels van je leven in handen te nemen, kreeg je misschien het idee dat het onbegonnen werk is. Maar het is heel goed mogelijk dat het probleem vooral ligt in de benaderingen die je hebt geprobeerd. In dit boek zullen we je helpen om beter inzicht te krijgen in jezelf en in de invloed die adhd op je leven heeft, zodat je geslaagde strategien kunt ontwik-kelen voor het aanpakken van de organisatieklussen in je leven. De sleutels tot adhd-vriendelijk succes bij het organiseren zijn: Strategien (adhd-vriendelijke strategien, uiteraard!) Steun Structuur

We komen in dit boek steeds weer terug op deze drie S-en bij de beschrijving van adhd-vriendelijke vormen van organiseren.

Kolberg#3_5e.indd 5 10-09-2012 14:39:25

6 opgeruimd leven met adhd

Judith Kolberg

Het verschil tussen de organisatiebehoeften van mensen zonder adhd en die van mensen met adhd werd me volkomen duidelijk toen ik Olivia begon te helpen met organiseren. Wat ontzettend leerzaam! Olivia is een minitornado, een draaikolk van bungelende handtassen, volle boodschappentassen, autosleutels en losse vel-len papier. Olivia is altijd in beweging, deels omdat ze altijd te laat komt en haast heeft. Ze danst naar de telefoon om die op te nemen, maakt een pirouette om iets naar haar kinderen te roepen, maakt een hand vrij om de hond te aaien en doet in een moeite door de deur open. Haar bureau en eettafel zijn bedolven onder ongeopende post, kranten en losse papieren. Ik heb de neiging om spontaan tot chaos te vervallen, legt ze uit. Dat is echt zo. Ik zie hoe ze een leeg stuk aanrecht in een mum van tijd weet te veranderen in een chaotische bende.

Ik ben een goed professional organizer. Olivia is een geslaagde zakenvrouw. Met geduld en een positieve benadering denk ik dat we Olivias leven weer op de rails kunnen krijgen. Maar bij Olivia lijken maar weinig methodes aan te slaan die ik bij andere volwassenen heb toegepast. Ik probeer haar papieren in archiefmappen met titels te stoppen en die keurig op te stapelen in haar vakje ingekomen post. Maar Olivia kan niets terugvinden. Twee weken later is haar bureau opnieuw bedolven onder bergen papier. Ik leer haar het mot-to Alles heeft zijn eigen plaats terwijl we dingen opbergen en puin proberen te ruimen. Maar deze benadering wordt belemmerd door haar vergeetachtigheid. Ze laat haar mobieltje ergens liggen en kan de riem van de hond niet vinden. We werken aan haar tijdsindeling. Olivia stemt erin toe om samen met mij haar week op papier vooruit te plannen. Haar plannen ontaarden echter in een reeks semi-nood-gevallen en onvoorziene verrassingen.

Uiteindelijk vertelde Olivia dat ze een aandachtstekortstoornis heeft. Aanvankelijk was ik ervan overtuigd dat zelfs een organische stoornis als adhd, met een neurologische oorzaak, uiteindelijk zou moeten buigen voor de logica van de standaard organisatiebenade-ringen. Maar wat ik leerde, was dat deze standaardbenaderingen bij Olivia niets zouden uithalen en bij veel andere adhders evenmin.

Ik zal je vertellen wat wl werkte. In plaats van de papieren op te bergen in ouderwetse beige archiefmappen die in een archiefkast werden verzameld, kochten we een kleurig melkkrat en bevestigden daar zwenkwielen aan. Daarin zetten we archiefmappen in allerlei

Kolberg#3_5e.indd 6 10-09-2012 14:39:26

71 | adhd-vriendelijk organiseren

kleuren met letters op de labels. In plaats van een heleboel archief-mappen te gebruiken, verdeelden we haar papieren in een paar sim-pele categorien. Alles was duidelijk zichtbaar en gemakkelijk terug te vinden. Olivia maakte er een gewoonte van om elke dag een klein beetje op te bergen in plaats van de stapels te laten uitgroeien tot een huizenhoge, angstaanjagende papierberg. Vervolgens schoof ze het archiefkrat doodleuk onder de eettafel.

We bevrijdden de eettafel van de tonnen reclamedrukwerk waar hij onder gebukt ging. Dat deden we door Olivias lievelingsmuziek op te zetten en haar te koppelen aan een zooigezel. Olivias zooi-gezel gewoon een vriendin van haar, iemand die haar niet bekri-tiseerde gaf haar morele steun, bood een helpende hand en hield haar zo bij de les. Om haar vergeetachtigheid een beetje tegen te gaan, plakten we een beetje lacherig geheugensteuntjes op logische plekken zoals de deur, de badkamerspiegel en het dashboardkast-je van de auto. En we leerden om realistischer te zijn. Misschien was Olivia er nog niet aan toe om een hele week ineens te plannen. We planden van dag tot dag, totdat ze doorkreeg hoe ze haar tijd op een realistische manier kon indelen. Toen stapten we over op weekplanning.

Veel methodes die in dit boek worden aangeraden, zijn ont-wikkeld in mijn begeleiding van Olivia en andere adhders. Ze bestrijden de organisatieproblemen waar adhders mee kampen: afl eidbaarheid, wisselende concentratie, hyperconcentratie en pro-blemen met prikkels. Je hebt gewoon een andere invalshoek nodig, eentje met meer creativiteit, meer steun en structuur en minder zelfkritiek!

Je leven organiseren is een kwestie van maatwerk. Hoewel alle strategien die we beschrijven, zijn ontwikkeld voor de volwassen adhder, zal niet elke benadering die we in dit boek voorstellen, goed bij jou passen.

Begin met het allereenvoudigste en belangrijkste idee voor het adhd-vriendelijk organiseren van je leven:

Vecht niet tegen je adhd. Maak gebruik van je adhd om greep op je leven te krijgen.

In de volgende hoofdstukken gaan we je leren hoe je dat doet.

Kolberg#3_5e.indd 7 10-09-2012 14:39:26

8 opgeruimd leven met adhd

Samenvatting

De gangbare organisatiemethodes werken vaak niet bij volwassen adhders.

Eff ectieve organisatietechnieken helpen je om te compenseren voor adhd-problemen zoals vergeetachtigheid, afl eidbaarheid en moeite met tijd indelen.

De drie S-en strategien, structuur en steun zijn de sleutel tot ge-slaagd organiseren voor adhders.

De beste organisatiestrategie is gebruikmaken van je adhd in plaats van er tegen te vechten.

Kolberg#3_5e.indd 8 10-09-2012 14:39:26