1

Opdrachten Bij het maken van een Profielwerkstuk

VMBO-TL

NAAM:…………………………………………………………………………………

Klas -------------------------

2

Doelstellingen betreffende het profielwerkstuk.

Plannen en organiseren

Samenwerken

Onderzoek doen

Interviewvaardigheden

Hoofd- en deelvragen kunnen maken

Onderzoek toekomstperspectief (beroep en vervolgopleidingen in

het kader van het LOB dossier)

2

Inhoudsopgave

Inleiding 3

Opdracht 1: Het kiezen van een onderwerp 4

Opdracht 1.2: Hoe ver ben jij met het kiezen van je onderwerp voor je profielwerkstuk? 5

Stroomdiagram 6

Opdracht 1.3 Brainstormen 7

Wat is brainstormen? 7

Stappenplan brainstormen 7

Opdracht 1.4 Mindmapping 9

Wat is mindmapping? 9

Hoe maak je een mindmap? 9

Stappenplan voor het maken van een mindmap 10

Voorbeeld van een mindmap 11

Opdracht 1.5 Lijst met onderwerpen 13

Opdracht onderwerp uit de lijst kiezen 13

Lijst 14

Opdracht 2 Een onderzoeksplan maken 17

Wat is een onderzoek? 17

Wat heb je nodig? 17

Opdracht 2.1 het formuleren van je onderzoeksvraag en deelvragen 18

Stappenplan voor het maken van een onderzoeksplan 18

Opdracht onderzoeksplan invullen 20

Opdracht 2.2 : Plannen en organiseren 22

Stap 4 plan van aanpak opstellen 22

Opdracht 2.3 bijhouden van je (leer)proces 25

Stap 5 een logboek bijhouden 25

Bijhouden van je leerproces 27

Stap 6 het schrijven van een procesverslag 27

Opdracht 3 presentatie voorbereiden en houden 28

Adviezen voor de mondelinge presentatie 30

De voorbereiding 30

Gebruik van hulpmiddelen tijdens de presentatie 30

Na afloop van de presentatie 31

Duo presentatie 31

Beoordelingscriteria_________________________________________________32

3

Inleiding

Je bent bezig in de oriëntatiefase van je profielwerkstuk. In deze fase wordt er al meteen van je verwacht dat je keuzes maakt. Waarschijnlijk ken je het gevoel wel, je docent vraagt je om een onderwerp te kiezen voor je werkstuk. Er komen dan allemaal vragen bij je naar boven, zoals waar moet ik het over gaan hebben? Is het onderwerp niet al te breed? etc. Deze handleiding hoort bij het informatieboekje over hoe je een profielwerkstuk moet maken. In dit boekje staan opdrachten die je kunnen helpen bij het maken van je profielwerkstuk.

In dit opdrachtenboekje staan opdrachten om een onderwerp voor je profielwerkstuk te kiezen en tevens is dit opdrachtenboekje een handreiking om te leren hoe je een onderwerp kunt afbakenen. Het afbakenen van het onderwerp is belangrijk voor de voortgang van het profielwerkstuk.

De opdrachten zijn zo opgebouwd dat je in kunt stappen waar jij dat nodig vind. Je start bij een keuzeflow. Afhankelijk van de uitkomsten van deze flow word je doorverwezen naar de opdracht “brainstormen”, “mindmappen” of naar de lijst. Als je eenmaal een onderwerp hebt gekozen dan kun je dit gaan afbakenen door er een onderzoek aan te verbinden. Denk erom dat je wel een onderwerp/onderzoek gaat doen dat binnen je profiel past en dat je een interview afneemt met iemand uit de beroeps- groep. Heel veel plezier met het maken van je profielwerkstuk!

4

Opdracht 1: Het kiezen van een onderwerp

Zonder onderwerp is er geen onderzoek. Een onderwerp wordt geboren uit dingen die je gezien of meegemaakt hebt. Gebeurtenissen of ontwikkelingen waarover je iets in de krant hebt gelezen, of zo maar van horen zeggen. Soms is het moeilijk om een keuze te maken uit al die onderwerpen. Hoe kies je een onderwerp en hoe schat je in dat dat onderwerp een uitvoerbaar onderzoek gaat opleveren?

In deze handleiding kom je 3 methoden tegen die jou kunnen helpen bij het bedenken van een onderwerp.

Keuzeflow

Brainstormen methode

Mindmap methode Een lijst met thema's en onderwerpen

Heb je uiteindelijk een keuze kunnen maken dan helpt de laatste opdracht je om je onderwerp af te bakenen en een start te maken naar een onderzoek voor je profielwerkstuk. Dit onderzoeksplan geeft al een grof beeld van wat je kunt gaan doen om je profielwerkstuk voldoende af te ronden en wat je voor je profielwerkstuk nodig hebt om het onderzoek te kunnen uitvoeren.

5

Opdracht 1.2: Hoe ver ben jij met het kiezen van je

onderwerp voor je profielwerkstuk?

Keuzeflow

Deze opdracht gaat over de “keuze -flow”. De opdracht is uitermate geschikt om je tijdens het keuzeproces tot een onderwerp voor je profielwerkstuk te kunnen leiden.

Hoe moet je te werk gaan? Het is een vrij gemakkelijk proces. Je leest de vraag en moet dan een keuze maken. Via de vragen en jouw keuzes die je maakt kom je bij een opdracht uit. Deze opdracht ga je dan uitvoeren. Heb je de opdracht gedaan en nog geen onderwerp gevonden, ga dan weer naar de flow terug en vervolg je vragen/keuze route.

Aan het eind van de opdracht heeft “flow” jou geleid tot de volgende opdracht die je moet gaan maken. Als je al precies weet wat je onderwerp is dan kun je bijvoorbeeld je onderzoeksplan helemaal gaan opstellen tot in de details.

Heel veel succes met het flowen!

6

Stroomdiagram om een start te maken met je Profielwerkstuk.

7

Opdracht 1.3 Brainstormen

Deze opdracht gaat over brainstormen. De opdracht is ook geschikt om een thema te vinden voor je profielwerkstuk. Op deze wijze kun je erachter komen welk thema je wilt gaan uitwerken voor je profielwerkstuk en hoe je het profielwerkstuk wilt gaan uitvoeren.

Stappenplan brainstormen

Stap 1

Op school worden verschillende thema's/onderwerpen bij verschillende vakken behandeld.

Misschien zijn er thema's/onderwerpen bij die je wel interessant vindt.

Stap 2

Bevraag je klasgenoten en ook je docenten. Je herinnert je mogelijk nog een vraag die je eerder bezig heeft gehouden.

Stap 3 Denk na over voorwaarden waaraan moet worden voldaan om verschillende ideeën uit te voeren. Zijn alle materialen aanwezig en is een plek om het onderzoek uit te voeren? Bedenk ook welke resultaten de verschillende ideeën zullen opleveren. Kortom, je zet voor- en nadelen op een rij en je zet achter de voordelen een ++ en achter de nadelen een --.

Stap 4 Geef punten aan elk voor - en nadeel van een onderwerp en tel de punten op. Het onderwerp met het hoogste aantal punten komt het meest in aanmerking om onderzocht te worden.

8

Tot slot! Heb je na de brainstormopdracht een thema, ga dan naar de opdracht mindmappen. Heb je nog geen idee welk onderwerp je wilt gebruiken voor je profielwerkstuk, ga dan naar de lijst en kies een onderwerp uit de lijst.

Als je een onderwerp gekozen hebt ga je een sterkte en zwakte analyse maken. Kijk hiervoor naar voorbeelden op internet. Loop je klas rond en ga klasgenoten en leerlingen bevragen. Ook kun je gebruik maken van het kwaliteiten spel. Schrijf dit op! Werk deze zwakte-sterkte analyse uit(dus je goede eigen- schappen en je te verbeteren eigenschappen) en neem deze mee naar je coachgesprek. Bewaar dit goed!

9

Opdracht 1.4 Mindmapping

Deze opdracht gaat over mindmapping. Deze opdracht is uitermate geschikt om uit te voeren als je al een thema hebt gevonden en je wilt dit thema ordenen in kleinere onderwerpen. Op deze wijze kun je uiteindelijk voor een groot deel erachter komen welk onderwerp je wilt gaan uitwerken voor je profielwerkstuk en hoe je het profielwerkstuk wilt gaan uitvoeren.

Wat is mindmapping?

Een mindmap is een grafisch schema of een informatieboom, die begint met een centraal onderwerp. Het centrale onderwerp wordt daarna gelinkt aan bijzaken en verwante ideeën. Een mindmap zou bij het studeren helpen details van bij- en hoofdzaken te onderscheiden en informatie logisch te ordenen in het geheugen. Door kleuren en kleine tekeningetjes te maken in de vorm van een mindmap kan je volgens meneer T Buzan de informatie beter ordenen en beter onthouden. Meneer T Buzan is de bedenker van het maken van mindmaps.

Hoe maak je een mindmap?

Benodigdheden

Pen (en gekleurde stiften)

Fantasie

10

Stappenplan voor het maken van een mindmap

1. Begin met een centraal onderwerp Pak het A3 papier en schrijf in het midden een centraal onderwerp op. Dit is het onderwerp waar de Mind Map om draait. Maak van dit onderwerp ook een kleine tekening. In dit voorbeeld gaan we uit van een Mind Map die je persoonlijke vaardigheden uiteen zet. Zet onder de tekening je naam. In het midden van de mindmap (de start) zou je kunnen beginnen met een van de onderstaande punten.

Midden (start) Thema (voorbeelden)

Een vraag Welke thema's uit mijn profiel vind ik leuk? Of als je al een thema hebt: Welke onderwerpen horen er bij het thema dat ik gekozen heb?

Een idee Het gedrag van olifanten in de dierentuin of een ontwerp maken

Een taak Tellen van het aantal huismussen in Almere

Een concreet object De microscoop

2. Verbind takken aan het onderwerp Kies een gekleurde stift en teken een tak van de middelste afbeelding naar buiten. Schrijf op deze tak een woord dat te maken heeft met je persoonlijke vaardigheden en het onderwerp dat je gekozen hebt. Dit noemen we sleutelwoorden. Teken met andere kleuren nog een aantal andere takken, zoals bijvoorbeeld doelen (wat wil je met het onderwerpen of profielwerkstuk bereiken?) .

3. Gebruik één woord per tak

Je hoeft voor iedere tak maar één woord te gebruiken. Zet sleutelwoorden op de verbindingslijnen in HOOFDLETTERS .Een enkel woord is beter dan hele zinnen. Zorg ervoor dat alle takken het middelste beeld raken, zodat de verbinding ook in je hoofd gelegd wordt. Door één woord per tak te gebruiken houd je jouw Mind Map ook overzichtelijk.

4. Verbind grote takken met sub-takken Aan de grote takken die je net getekend hebt kun je nu sub-takken toevoegen. Die sub-takken ontwikkelen jouw thema verder. Deze sub-takken kunnen laten zien hoe je jouw profielwerkstuk kunt voortzetten. Als je bijvoorbeeld denkt dat je goed bent in informatie verzamelen, dan kan een Mind Map dat uitlichten. Door sub-takken te plaatsen vertaal je jouw vaardigheden in concrete acties en resultaten. Jij staat dus niet meer met je mond vol tanden als iemand vraagt: waarom ben je goed in het zoeken naar informatie?

11

5. Blijf tekenen Het is belangrijk om plaatjes te blijven tekenen terwijl je een Mind Map maakt. De illustraties helpen je om je fantasie aan te sporen. Het hoeven geen kunstwerkjes te zijn. Grove kleine schetsjes zijn al goed genoeg. Teken plaatjes bij de sub -takken, maar vervang ook woorden door plaatjes. Plaatjes spreken je hersenen erg aan en zijn daarom perfect voor een Mind Map.

6. Vul je Mind Map regelmatig aan

Wanneer je de eerste opzet voor je Mind Map af hebt, zal je merken dat er steeds meer ideeën in je opkomen die je dan kunt verwerken. Dankzij de Mind Map heb je namelijk een beter overzicht en meer ruimte in je hersenen om na te denken over nieuwe dingen die je wilt toevoegen. Hang daarom de Mind Map bijvoorbeeld in je kamer of in het klaslokaal en vul hem aan als het je uitkomt. De Mind Map geeft een vollediger beeld van jou als persoon en laat zien wat jij te bieden hebt en waar je heen wilt gaan. Dit is belangrijk voor een goede voltooiing van je profielwerkstuk en je presentatie. Het is dus belangrijk om echt de tijd te nemen voor het maken van je Mind Map.

7. Gebruik de Mind Map! Een Mind Map helpt je om je gedachten op orde te krijgen en zorgt ervoor dat je over alle aspecten van een onderwerp nadenkt. In het voorbeeld van de Mind Map over het zenuwstelsel (zie hieronder) biedt de kaart een uitstekende basis voor het creëren van je eigen Mind Map. Je hebt dankzij de Mind Map niet alleen een goed overzicht van je kennis en ervaring, maar ook van de vaardigheden die je inmiddels hebt opgedaan.

Wat je vooral wel moet doen!

Gebruik gekleurde stiften;; kleuren kun je beter onthouden, waardoor de Mind Map nog beter blijft hangen

Houd je Mind Map bij de hand, zodat je hem regelmatig aan kunt passen

Probeer ook eens voor andere dingen een Mind Map op te zetten, bijvoorbeeld voor de voorbereiding van je presentatie of het maken van een verslag

Wat je beter niet kunt doen!

Maak er geen rommeltje van: slechts één woord per tak en iedere tak moet verbonden zijn aan de hoofdtak

Raffel je Mind Map niet af, maar ga er rustig voor zitten en neem er echt de tijd voor

Tot slot! Nu je jouw onderwerp hebt geordend in de vorm van een mindmap kan je de opdracht afbakenen en gaan uitvoeren.

12

http://www.learningfundamentals.com.au/wp-content/uploads/human-biology-map.jpg

13

Opdracht 1.5 Lijst met onderwerpen

Sectoren: techniek ,zorg en welzijn en economie Vakken:

Biologie

Scheikunde/natuurkunde wiskunde Geschiedenis

Aardrijkskunde

Economie

Talen Een profielwerkstuk begint met het zoeken naar een onderwerp, dat je leuk en interessant genoeg vindt om je er in te verdiepen. Hieronder tref je verschillende thema's aan in de vorm van een lijst, je kunt ze allemaal bekijken. Elke thema is opgedeeld in diverse onderwerpen die tot de betreffende thema hoort, misschien zit er iets voor je tussen of helpt het je zelf een onderwerp te verzinnen!

Onderstaande onderwerpen zijn bedoeld als startpunt voor de keuze van een onderwerp voor het profielwerkstuk. Als je een onderwerp hebt gekozen uit de lijst ben je er nog niet, want dan moet je de opdracht mindmappen uitvoeren om je onderwerp in kaart te brengen en te ordenen.

Het is belangrijk dat het onderwerp dat je kiest bij je past. Je bent namelijk lang met dit onderwerp bezig. Een zorgvuldige keuze is dus op z'n plaats! We hopen dat je hier voldoende inspiratie vindt om een onderwerp voor je profielwerkstuk te kiezen.

Opdracht onderwerp uit de lijst kiezen

Kies een onderwerp uit de lijst. Ga vervolgens de opdracht mindmappen uitvoeren. Heb je de opdracht mindmappen uitgevoerd dan kun je verder gaan met de opdracht af te bakenen.

14

Lijst

Vak: Biologie

Thema 1: Voortplanting en ontwikkeling:

Thema 8:Gedrag (Maatschappijleer)

1. Zwangerschap en geboorte 2. Embryonale ontwikkeling 3. Sexualiteit 4. levens cyclus van de mens 5. HIV en AIDS

1. Gedrag van dieren 2. liefde 3. gedrag van mensen 4. sociale gedrag

Thema 2: Voeding en vertering Thema 9:Bescherming

1. Voeding & Voedingsstoffen 2. Eetstoornissen 3. het verteringsstelsel van mens 4. de verteringssappen

1. afweer 2. immuniteit 3. transplantatie en bloed transfusie

Thema 3: Erfelijkheid Thema 10:Stofwisseling (ook scheikunde)

1. chromosomen 2. fenotype en genotype

1. Stofwisseling fysiologie 2. atomen en moleculen 3. organische stoffen 4. eiwitsynthese 5. fotosynthese 6. enzymen 7. de koolstofkringloop 8. de stikstofkringloop

Thema 4: Ziekten en afwijkingen Thema 11:Gaswisseling en uitscheiding

1. Borstkanker 2. Auto- immuun ziekten 3. Kleurenblindheid 4. Epilepsie 5. Reuma 6. Depressie 7. Hart en vaat ziekten 8. Vergeetachtigheid

1. het ademhalingssteles van de mens 2. longventilatie 3. gezonde longen en luchtwegen 4. de lever

Thema 5: DNA Thema 11:Ecologie

1. Biotechnologie 2. mitose en celdeling 3. mutaties 4. erfelijkheid onderzoek

1. populaties 2. voedselrelaties 3. ecosysteem in Nederland 4. abiotische factoren

Thema 6: Ordening en evolutie Thema 12:Mens en milieu

1. Planten 2. Bacteriën en schimmel 3. dieren 4. evolutie 5. De geschiedenis van de organenleer

1. de relatie mens en milieu 2. de lucht 3. het water 4. de bodem 5. milieubeleid en milieubeheer 6. klimaat 7. energiebalans

15

Thema 7:Regeling Practicum

1. Zenuwstelsel 2. hersenen 3. strijd met de brein 4. spieren en beweging 5. hormonstelsel

Biologisch practicum: in overleg

16

Geschiedenis en Maatschappijleer Geschiedenis Maatschappijleer

Oude culturen Macht & zeggenschap Egyptenaren Grieken en Romeinen Kelten Germanen Vikingen

macht politieke partijen grenzen Verenigde Naties Europese Unie regels in een samenleving

(bijvoorbeeld: klas, school, sportclub, land, wereld)

politiek systeem in een land naar keuze maatschappelijk probleem naar

keuze (criminaliteit, milieuproblematiek, overgewicht bij kinderen, uitgaansgeweld, etc.)

Oorlog Beeldvorming & stereotypering 1e wereldoorlog 2e wereldoorlog Vietnam 80 jarige oorlog Golfoorlog Vechttechnieken Wapens Oorlogstrategie Koude oorlog Berlijn

macht van de media communicatie vooroordelen discriminatie (van een bepaalde groep in

de samenleving) stereotypen sociale media reclame

Andere onderwerpen Cultuur & socialisatie Industriële revolutie (Nederland,

Engeland, Frankrijk, Duitsland) Napoleon Karel de Grote Nederlands Indie VOC Koloniën (kolonie vorming, kolonisatie) Staatsinrichting Europose unie (eenwording) Israël Ontstaan van de mens Geschiedenis van Amerika

aangeboren of aangeleerd gedrag geloof/godsdienst emigreren/immigreren fundamentalisten normen & waarden (sub)cultuur naar keuze jongerenculturen bedrijfscultuur identiteit trends puberteit multiculturele samenleving integratie relaties

Tijdvakken Sociale verschillen Prehistorie Grieken en romeinen Middeleeuwen Renaissance Gouden eeuw

Werk Bezuinigingen Geld Achterstandswijken/sloppenwijken rechtzaak

Religies Religie in de prehistorie Christendom Islam Boeddhisme Hindoeïsme Ontstaan van religies

17

Economie : beroepen en begrippen. Sectorvak: Economie *zie ook index achter in economieboek.

Vervolgopleidingen Beroepen Economische begrippen*

1 Commerciele Economie Verkoper

Marketingmix; marktaandeel; marktonderzoek; doelgroepen.

2 Detailhandel-Groothandel Eigen zaak of manager van/in een zaak; verkoop- medewerker

omzet, afzet, nettoresultaat, btw, consumentenprijs, kosten per product (constant en variabele), reclame-soorten; ondernemings- klimaat;

3 Banken en verzekeringen Administratief medewerker

Geld, lenen=investeren

4 Bedrijfseconomie Calculator algemene rekensommen; budgetteren, NIBUD, afschrijvingsformule, indexcijfer, reserveren

5 Bedrijfsadministratie/ Accountancy

Administrateur algemene rekensommen; rechtsvormen; belastingen

6 Account manager Belegger algemene rekensommen; beleggen, koers, index, AEX-index

7 Evenementenbeheer manager Begroting, grafische vormgeving ~posters

8 Internationale Groothandel handelaar koers euro, ECB,

9 Makelaar (private opeiding) makelaar Verkoophuizen; VON/KK ; woningmarkt

10a. De overheid, elke economische opleiding

ambtenaar Alles wat betaalt wordt met belastinggeld; belastingen, niet-belastingen, retributies;sociale zekerheid.

10b. Europa i.c.m. internationaal werken

handelaar EU, EMU,export (-subsidie), fair-trade, protectiemaatregelen, open-economie, internationale

18

concurentiepositie NL; ontwikkelings-samen werking.

Vakken: Scheikunde en Natuurkunde

Scheikunde Natuurkunde

Drinkwater (zuiveren van water, installaties)

Krachten: vleugel bouwen, windtunnel bouwen testen/meten 'lift", zeilen/windkracht.

Biochemie (moleculen en chemische reacties in levende wezens)

Energie: rendement en duurzaamheid energie winning binnen het onderwerp energieproblematiek.

chemische processen in de natuur Radioactiviteit: stralingsrisico's, gezondheidsproblematiek en veiligheidsmaatregelen

Het fabriceren van producten (zoals, wijn, kaas, plastic, wasmiddelen etc.)

Sterrenkunde

Vervuiling (grondwater of oppervlakte water, lucht)

Chemisch practicum: in overleg

Aardrijkskunde

Luchtverontreiniging in Amsterdam (oorzaken/ gevolgen/ oplossingen)

Klimaatsverandering (oorzaken/ gevolgen/ oplossingen)

Weersverschijnselen (waar komen ze voor/ waarom daar?)

Transport en infrastructuur (hoe is dit de laatste eeuw ontwikkeld in Nederland?)

Internationalisering van de kleding- en schoenenindustrie (hierbij betrekken kinderarbeid)

Leefbaarheid eigen woonomgeving onderzoeken

Natuurlijke hulpbronnen (wat zijn het/ raken ze uitgeput/ wat kunnen we daaraan veranderen/ mondiale voetafdruk)

Geologie

19

Opdracht 2 Een onderzoeksplan maken

Een onderwerp afbakenen

Deze opdracht gaat over het afbakenen van je gekozen onderwerp. Een onderwerp alleen is niet genoeg. Want een onderwerp heeft vele kanten. Jij wilt slechts een deel van dit onderwerp bespreken of onderzoeken. Daarom is het handig om eerst tot je precieze doel te komen voor je begint aan je onderzoek voor je profielwerkstuk. Zonder erover na te denken eindig je vaak heel ergens anders dan je van plan bent. Ook komt het vaak voor dat je onnodig veel werk verricht en sneller fouten maakt. Dit is zonde van je tijd en in sommige gevallen kost het onnodig veel geld. Door middel van de komende opdracht heb je een veel beter beeld van wat je allemaal moet gaan doen en wat je precies wilt doen.

Wat is een onderzoek?

Bij een onderzoek onderneem je een aantal activiteiten om een bepaalde vraag te beantwoorden.. Die activiteiten kunnen sterk verschillen: bestuderen van boeken, interviewen, observeren, veldonderzoek, laboratoriumexperiment doen, berekeningen maken enz. Vaak kosten onderzoeken enorm veel tijd en zijn de resultaten teleurstellend. Dit wordt in de meeste gevallen veroorzaakt doordat het onderzoek niet planmatig wordt aangepakt. Deze studiewijzer geeft je daarvoor een aantal tips.

Een onderzoek duurt meestal een aantal weken of maanden. Het is daarom van groot belang de gegevens die je al gevonden hebt goed vast te leggen. Dit kan in de vorm van een zogenaamd “logboek". Dit is een apart schrift waarin je iedere keer wanneer je aan je onderzoek hebt gewerkt, noteert wat je hebt gevonden, met daarbij de datum en de bron van je informatie. Je kunt ook werken met losse blaadjes, maar waak er dan voor dat je geen blaadjes kwijt raakt! Bewaar je papieren dan bij voorkeur in een aparte dossiermap.

Wat heb je nodig?

Pen

Kladpapier

De formulieren onderzoeksplan en logboek (zie onderstaande opdrachten)

20

Opdracht 2.1 het formuleren van je onderzoeksvraag en

Deelvragen Stappenplan voor het maken van een onderzoeksplan

Stap 1

Een onderzoek begint altijd met een nauwkeurige “formulering van je onderzoeksvraag". Beschrijf zo precies mogelijk wat je te weten wil komen. Dit is nodig om de tijd die je moet gaan besteden aan je onderzoek te beperken. Een onnauwkeurige onderzoeksvraag leidt vrijwel altijd tot veel tijdsverlies en een slecht resultaat. Een scherp geformuleerde en goed afgebakende onderzoeksvraag is een noodzakelijke voorwaarde om het profielwerkstuk tot een goed einde te brengen. Het motto luidt: inperken en afbakenen.

Vaak is een onderzoeksvraag opgedeeld in een aantal deelvragen, waarmee je het onderzoek verdeelt in kleinere stappen. Je krijgt daarmee beter zicht op de haalbaarheid en je vergroot de kans dat je alle kanten van de onderzoeksvraag belicht. Deze kleinere stappen zijn de deelvragen.

Met de onderzoeksvraag en deelvragen maak je duidelijk wat je wel en wat je niet aan de orde stelt. Wanneer je goed hebt nagedacht over de onderzoeksvraag, word je minder snel verleid zijpaden te gaan bewandelen. Bovendien kun je met een duidelijke onderzoeksvraag betere conclusies formuleren.

Er zijn verschillende soorten onderzoeksvragen:

beschrijvende of beeldvormende: op basis van onderzoek beschrijf je een situatie of een

persoon.

vergelijkende: je probeert overeenkomsten en/of verschillen boven tafel te krijgen.

verklarende: je zoekt antwoord op de vraag: 'Hoe komt het dat ...'. waarde bepalende of evaluatieve: je geeft een oordeel of een waarde over een onderwerp.

voorspellende: je onderzoekt hoe iets in de toekomst zal zijn.

probleemoplossende of regelgevende: je probeert op basis van onderzoek een probleem op te lossen, althans hier een bijdrage aan te leveren.

21

In een onderzoeksvraag en de deelvragen wordt gevraagd naar het volgende:

Hieronder volgt een aantal vragen die je kunt stellen:

Stap 2

Het aan het begin formuleren van een voorlopig antwoord op je vraag˛ een “hypothese", kan je verder helpen je onderzoek zo gericht mogelijk te doen. Je schrijft op wat jij denkt dat de uitkomst van je onderzoek zal zijn. Je spreekt dus een verwachting uit. Je onderzoekt dan in feite in hoeverre je hypothese of verwachting klopt.

Stap 3 Meestal zijn uit de onderzoeksvraag een aantal “deelvragen" af te leiden die eerst beantwoord moeten worden om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden. Als je die deelvragen in een logische volgorde zet, heb je meestal al een goede opzet voor je onderzoek en je verslag. Zie ook “Stap 1" voor het maken van de deelvragen en hoe je dit het beste kunt aanpakken

wat,

waar,

welke,

wanneer,

hoe,

waarom,

wie,

waardoor,

waarvoor,

waarmee,

enzovoort.

Wat is de gangbare definitie?

Welke soorten of onderdelen zijn er te

onderscheiden?

Waar is het een onderdeel van?

Welk doel dient het?

Welke taak heeft het?

Waar komt het voor?

Wanneer is het begonnen of geëindigd?

Waar komt het vandaan?

Waar gaat het naartoe?

Hoe ontstaat het of hoe is het ontstaan?

Wat zijn de voordelen?

Wat zijn de nadelen?

Welke argumenten voor of tegen zijn aan

Wie of wat doet het?

Wie of wat is erbij betrokken?

Wie of wat ondergaat het?

22

Dit is een voorbeeld van een ingevuld onderzoeksplan

Onderzoeksplan (voorbeeld!)

Hoofdvraag Wat is de invloed van temperatuur op de snelheid van gisting van glucose? (vakken: biologie, scheikunde, natuurkunde)

Deelvragen Is er een optimale temperatuur en zo ja, welke is dat?

Welke processen vinden bij vergisting plaats en kunnen wij die processen volgen door het meten van de optische activiteit met een polarimeter?

Hypothese/ verwachting

We verwachten dat er een optimale temperatuur is en dat die in de buurt van 40 graden Celsius ligt. Omdat glucose rechtsdraaiend is, verwachten we uit de draaihoek informatie te kunnen halen over het gistingsproces.

Informatie- bronnen Hulpmiddelen

Uit boeken. Chemie in theorie en praktijk van H. van Keulen. Gepolariseerd licht in de natuur van G.P. Können. Tijdschriften. Natuur & Techniek 1992, Enzymen, gangmakers in de natuur. TOA voor de experimentele opstellingen op school.

Taakverdeling Tom zal vooral de verwerking van de meetresultaten voor zijn rekening nemen omdat hij goed overweg kan met computerprogramma's en Friso zal vooral de theoretische kant voor zijn rekening nemen. Maar we zullen zo veel mogelijk alles samen doen.

Opdracht onderzoeksplan invullen

Vul nu zelf zo volledig mogelijk het lege onderzoeksplan in. Het lege onderzoeksplan kun je vinden op de volgende pagina. Als je deze opdracht serieus doet dan heb je het belangrijkste deel voor het uitvoeren van je profielwerkstuk al gedaan.

23

Onderzoeksplan

Naam: Klas:

Hoofdvraag

Deelvragen

Hypothesen/ Verwachting

Informatie-bronnen Hulpmiddelen

Taakverdeling

22

Opdracht 2.2 : Plannen en organiseren

Stap 4 plan van aanpak opstellen

Het is niet alleen belangrijk te weten wat je gaat onderzoeken, maar ook wie wanneer wat gaat doen en hoeveel tijd dat zal gaan kosten. Dit staat in een plan van aanpak. Het plan van aanpak bestaat uit een onderzoeksplan en een tijdplan. In het onderzoeksplan wordt achtereenvolgens de hoofdvraag, de deelvragen, hypothesen/verwachtingen, werkwijzen/methode, informatiebronnen/hulpmiddelen, presentatievorm en de taakverdeling opgenomen. In het tijdplan staat hoe lang een activiteit duurt en wie deze uitvoert en wanneer. Wanneer je alle activiteiten in de goede volgorde hebt gezet, zet je er per activiteit het aantal benodigde uren bij wat je denkt nodig te hebben om de activiteit uit te voeren. Daarna plan je aan de hand van een tijdbalk de doorlooptijd (tijdstip van de start en het einde) per activiteit.

Wanneer je het profielwerkstuk met één of meer medeleerlingen maakt, is het van belang te weten ’Wie voert wanneer wat uit?'. Uit het plan van aanpak moet duidelijk naar voren komen wat de bijdrage van een ieder van jullie afzonderlijk is. Hiervoor moet je je activiteiten gedetailleerd beschrijven in het plan van aanpak.

Bij het maken van je onderzoeksplan moet je denken aan:

- welke onderzoekjes je gaat doen om je deelvragen te beantwoorden;

- wanneer, waar en met wie(taakverdeling) je die onderzoekjes gaat doen;

- wanneer je voorbereidingen treft voor je onderzoekjes (bijvoorbeeld afspraken met de Docent/TOA, boeken halen uit bibliotheek;

- wanneer je je onderzoek afrondt en conclusies trekt;

- wanneer je je verslag schrijft;

- wanneer het verslag moet worden ingeleverd.

Hieronder is als voorbeeld een deel van zo'n onderzoeksplan weergegeven en ook een voorbeeld van het tijdplan.

Vanzelfsprekend moet het plan van aanpak en het logboek met elkaar sporen. Toch kan het gebeuren dat je van het oorspronkelijk plan van aanpak afwijkt. In de kolom 'Opmerkingen' van het logboek motiveer je dan waarom je bent afgeweken van je oorspronkelijke plan.

Spreek met je docent af waar en op welke tijdstippen het logboek en het plan van aanpak voor je docent beschikbaar is. Je docent moet in principe ten allen tijde in de gelegenheid zijn het logboek en het plan van aanpak in te zien.

23

Tijdplan (voorbeeld!)

Activiteit Hoe lang? (uren)

Wanneer? (maand) Opmerkingen

sep.

okt. nov. dec. .

Inlezen 3,5 x

Onderzoeksplan uitwerken 1 x

Onderzoeksplan en tijdplan bespreken met docent en begeleider

0,5 x

Gegevens verzamelen / onderzoek doen

5 x x Herfstvakantie gebruiken !!

Gegevens / onderzoek bespreken met docent (1e keer)

1 x

Gegevens ordenen en verwerken

5 x

Gegevens / onderzoek bespreken met docent (2e keer)

1 x

Gegevens analyseren / conclusie trekken

5 x

Onderzoeksverslag schrijven

10 x Voor de kerstvakantie.

Onderzoeksverslag bespreken met docent

1 x

Presentatie maken 2 x

Presentatie opzet/verzorgen

0,5 x

24

Tijdplan

Activiteit Hoe lang? (uren)

Wanneer? (maand)

Opmerkingen

sep.

okt. nov.

dec.

Inlezen

Onderzoeksplan uitwerken

Onderzoeksplan en tijdplan bespreken met docent

Gegevens verzamelen / onderzoek doen

Gegevens / onderzoek bespreken met docent (1e keer)

Gegevens ordenen en verwerken

Gegevens / onderzoek bespreken met docent (2e keer)

Gegevens analyseren / conclusie trekken

Onderzoeksverslag schrijven

Onderzoeksverslag bespreken met docent

Presentatie maken

Presentatie opzet/verzorgen

25

Opdracht 2.3 bijhouden van je (leer)proces

Stap 5 een logboek bijhouden

Een logboek is een handig middel om goed overzicht te houden over het verloop van het werkproces. In een logboek staan zaken als datum, tijd, plaats, verrichte werkzaamheden eventueel aangevuld met een resultaat of opmerking en gemaakte afspraken. Het logboek omvat niet meer dan een enkele pagina A4. Hiervoor is een standaardformulier weergeven op de volgende bladzijden.

Hieronder staat een voorbeeld van een stukje logboek.

Logboek (Voorbeeld!)

datum tijd plaats verrichte werkzaamheden opmerkingen paraaf docent

16-4 1 uur Lok Voorlichting Profielwerkstuk

17-4 1 uur Lok Gesprek over onderwerpkeuze verder praten

23-4 1 uur Aula Onderwerp bepaald: zie plan van aanpak

Thuis inlezen, Afspr. Maken

26-4 ½ uur Gesprek met docent Uitwerken onderzoek methode

In de kolom 'Opmerkingen' kun je kort de opbrengst van de activiteit, of een persoonlijke ervaringen bij de betreffende activiteit weergeven.

Bij groepswerk kun je elk een eigen logboek maken of kun je in overleg met je docent afspreken dat jullie voor de gehele groep één logboek bijhouden. In het laatste geval moet de bijdrage van elke leerling wel goed zichtbaar zijn in het logboek.

Op de volgende bladzijde is een leeg logboek toegevoegd. Dit kun je gebruiken voor het bijhouden van je eigen activiteiten.

26

Logboek

Naam: Klas:

Datum Tijd Plaats Verrichte werkzaamheden

Opmerkingen Paraaf Docent

27

Bijhouden van je leerproces

Stap 6 het schrijven van een procesverslag

Een tweede manier om je proces bij te houden is in een verslag schrijven van hetgeen dat je leert tijdens de uitvoering van je profielwerkstuk. Dit is het bijhouden van een procesverslag. In je procesverslag staat een beschrijving van de activiteiten die je hebt verricht tijdens het uitvoeren van je profielwerkstuk. In je logboek schrijf je alleen wanneer je wat met wie hebt gedaan.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het bijhouden van je procesverslag Was de opdracht makkelijk, moeilijk of goed te doen? Waarom heb je voor deze presentatievorm gekozen en zou je deze volgende keer weer

nemen? Hoe verliep de gemaakte planning? Hoe verliep het maken van het verslag?

Wat vond je van de gesprekken met je begeleider?

Hoe verliep de samenwerking? Leg uit met voorbeelden.

Heb je nog verdere op- of aanmerkingen? Zijn je doelen behaald? Welke?

Heb je iets nieuws geleerd? Zo ja wat? Zo nee, waarom niet?

Wat ga je volgende keer anders aanpakken? Zo ja wat? Zo nee, waarom niet?

Verdere tips Hoe je je onderzoek uitvoert is natuurlijk sterk afhankelijk van de aard van het onderzoek. Bij een literatuuronderzoek moet je vooral zoekend lezen. Je wil zo snel mogelijk feiten vinden die je helpen je onderzoeksvragen goed te beantwoorden. Noteer de gegevens in je logboek, geordend per deelvraag en met bronvermelding.

Bij een veldonderzoek of laboratoriumexperiment zijn je voorbereidingen erg belangrijk, omdat je je onderzoek meestal niet over kunt doen. Kijk eerst de theorie over je onderwerp nog eens door. Noteer de stappen van je onderzoek en maak zo nodig een tekening van je proefopstelling en maak formulieren waarop je de uitkomsten van je experimenten, waarnemingen of enquête kunt noteren. Draai voordat je met je onderzoek begint even proef. Kun je met de meetinstrumenten omgaan? Levert de enquête of het onderzoek echt de gegevens op waarmee je de onderzoek- vraag kunt beantwoorden?

Noteer de uitkomsten van je onderzoek nauwkeurig!

28

Opdracht 3 presentatie voorbereiden en houden

Het definitieve eindproduct mondeling presenteren

Het profielwerkstuk kent een breed scala aan mogelijke presentatievormen:

-­ Power point presentatie

-­ posterpresentatie,

-­ het presenteren en toelichten van een ontwerp, een maquette, een modeshow, een tentoonstelling

-­ een toneeluitvoering,

-­ een multimediale computerpresentatie.

-­ Een gesprek met 2 docenten waarin je je onderzoek uitvoerig toelicht en vragen beantwoordt (mogelijk als herkansing of inhalen)

Wat voor presentatie je ook doet, voor elke presentatie moet je je de volgende vier basisvragen stellen:

-­ Voor wie is de presentatie bedoeld? -­ Hoe groot is het publiek? -­ Wat is de voorkennis van het publiek? -­ Wat wil ik dat het publiek doet met de informatie die ik geef?

Wanneer je deze vragen kunt beantwoorden, dan kun je je presentatie gaan voorbereiden. Bepaal je presentatievorm in overleg met je docent. Kies ten allen tijde een presentatievorm die goed past bij de onderzoeksvraag.

Op de volgende bladzijde staat een tabel. Vul deze tabel in ter voorbereiding van je presentatie.

29

Voorbereiding van je presentatie.

Welke presentatievorm heb je gekozen?

Om welke reden heb je deze presentatie vorm gekozen?

Wat heb je allemaal nodig voor de presentatie?

Hoe ga je presentatie voorbereiden?

30

Adviezen voor de mondelinge presentatie

Voor mondelinge presentaties zijn veel variaties te bedenken, zoals een betoog of een posterpresentatie met mondelinge toelichting. Elke presentatievorm kent een aantal aandachtspunten waarmee je de kans op succes vergroot. Afhankelijk van de vorm die je gebruikt, maak je een selectie van de punten die hierna staan genoemd. Het is niet zo dat alle presentaties hetzelfde zullen zijn. Elke leerling zal een eigen manier van presenteren ontwikkelen die het beste bij hem of haar past.

De voorbereiding

De voorbereiding is het halve werk. Zorg dat je goed op de hoogte bent van het onderwerp van je presentatie.

-­ Je kunt de tekst van de mondelinge presentatie op papier zetten, maar lees de tekst tijdens de

presentatie niet voor. Leer de tekst ook niet van buiten. Daar wordt de presentatie snel saai van. Zet bij voorkeur een paar trefwoorden op papier (niet meer dan een half A-4) en gebruik dat tijdens je presentatie als geheugensteuntje.

-­ Oefen van tevoren de presentatie. Oefen eerst alleen, bijvoorbeeld thuis voor de spiegel en daarna voor een aantal mensen (familie of vrienden). Houd daarbij de tijd in de gaten. Wanneer je tijdens je oefenen je presentatie kunt opnemen met een videocamera, doe dat dan! Je ziet direct wat wel en niet goed gaat en daar leer je veel van.

-­ Regel minstens een week van tevoren het tijdstip van je presentatie, de ruimte, stoelen, tafels, geluidsapparatuur, overheadprojector en scherm, sheets, beamer, videospeler, posters, flap-over, viltstiften en dergelijke.

-­ Zorg dat op de dag van de presentatie alles op tijd klaar staat en de apparatuur werkt. Het is jouw verantwoordelijkheid dat de presentatie goed verloopt.

Gebruik van hulpmiddelen tijdens de presentatie

Werk je met een beamer oefen dat dan van tevoren. Als je tijdens je presentatie een video laat zien, praat er dan niet doorheen: het publiek hoort jou niet, maar ook de video niet. Zorg dat de video goed is ingesteld, zodat je niet hoeft te zoeken waar het programma begint. Gebruik je een beamer met een computerprogramma, zorg dan dat een medeleerling dit voor je doet, zodat jij voor je publiek kunt blijven staan.

31

Na afloop van de presentatie

Direct na afloop van de presentatie is het een goed moment om materiaal uit te delen, bijvoorbeeld een samenvatting van je presentatie. Zorg dat je voor iedereen genoeg materiaal bij je hebt.

Duo presentatie

Wanneer je met twee personen een presentatie houdt is het belangrijk dat je goed van elkaar weet wat een ieder moet doen. Stem de inhoud goed op elkaar af. Weet van elkaar wat je gaat zeggen. Spreek af hoeveel spreektijd ieder krijgt. Oefen de presentatie met elkaar.

Bij een mondelinge presentatie is de zogenaamde non-verbale communicatie minstens zo belangrijk als de verbale communicatie. Het overkomen van de boodschap wordt voor het grootste deel bepaald door de manier waarop je communiceert: het publiek onthoudt maar matig wat je vertelt, maar onthoudt wel goed hoe je je beweegt, hoe je je sheets gebruikt, of je de zaal inkijkt en of je vriendelijk en enthousiast bent!

32

Beoordelingscriteria PWS.

In vergadering bijeen: EBR, EPK, GGL (secr.)

In vergadering bijeen op 14 september 2017 is het volgende afgesproken:

Over FASE 1. (Fase 2 volgt , na goedkeuring FASE 1).

1. Goede hoofdvraag (over sector-beroep-twee relevante examenvakken)

Minimaal 2 blz. tekst over de relevantie van deze twee vakken t.o.v. je

vervolgopleiding/toekomstige beroep.

2. In totaal 6-8 goede hulpvragen

Deze worden uitgewerkt in 10 regels per vraag

3. Een mindmap (15 begrippen en 10 sub-begrippen).

4. Een interview met een beoefenaar van je toekomstige beroep (bewijs met selfie en minimaal 10 vragen).

5. Minimaal 10 relevante foto’s.

6. Minimaal 5 krantenartikel (geprint in bijlage) met samenvatting over sector/beroep.

7. Een sterkte/zwakte analyse van je competenties.

8. Er is een duidelijk logboek bijgevoegd.

9. Tenslotte gelden de algemene regels t.a.v. de verzorging van een werkstuk:

- Het moet er verzorgd uitzien ;

- De lettergrote moet 12 ariel zijn;

- Je mag geen gebruik maken van verschillende lettertypen, de hoofdstukken uitgezonderd;

- Gebruik illustraties (plaatjes); gebruik paginanummering;

- Gebruik bronvermelding, m.n. bij alle afbeldingen;

- Alles moet op de computer gedaan zijn;

- Maak zo min mogelijk gebruik van boekentaal. Heb je moeilijke woorden leg het dan

uit in je werkstuk;

- De juiste indeling is: inhoudsopgave, de hoofdstukken, eigen mening (slot) en

bronvermelding;

- Zorg ervoor dat het voorblad (kaft) duidelijk laat zien waar je werkstuk over gaat.

Vergeet niet om de titel op het voorblad te vermelden. Een plaatje over je werkstuk op de

voorpagina is prima;

- Vergeet niet om je voor- en achternaam en ook nog je groepsnaam te vermelden op het

voorblad;

- Als je van het internet hebt gehaald, dus letterlijk, dan heb je zeker een onvoldoende.

- De deadline (voor FASE 1&2) is gesteld op dinsdag 12 december 2017. De presentatie

met een PPP is een week later. Succes.