Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 1

Op zoek naar sporen van God

- missienieuwsbrief CMBR, juni 2014

REDACTIONEEL

Van de week was er op Holland Doc de documentaire God Loves Uganda te zien. Het gaat

over de verbeten missionering van Oeganda door Amerikaanse evangelisten van de

International House of Prayer en The Call. Ze lijken te beseffen dat ze aan de verliezende

hand zijn in de Amerikaanse culture wars en hebben het terrein verlegd naar Afrika.

Oeganda, de ‘parel van Afrika’, speelt in hun ogen een cruciale rol in Gods voorzienigheid als

springplank voor een nieuwe evangelisatie van Afrika en de rest van de wereld. Belangrijk

detail: er wordt hen daar geen strobreed in de weg gelegd. Met name hun felle aanval op de

rechten van seksuele minderheden zijn schokkend. Scott Lively, een van de felste

campagnevoerders, heeft er een handje van ruige porno te tonen aan kerkgangers om aan

te tonen hoe pervers homo’s zijn. In de VS is hij inmiddels aangeklaagd door een

mensenrechtenorganisatie voor zijn campagne in Oeganda. De organisatie die hij heeft

gesticht is overigens ook in Letland actief.

De gedreven evangelisten hebben greep gekregen op een groot deel van de bevolking en

hun indoctrinatie is ver doorgedrongen binnen de politiek en de media. De consequenties

zijn dramatisch. Er is inmiddels een situatie ontstaan waarin homoseksuelen vogelvrij zijn.

De bekende Oegandese homo-activist David Kato werd bijvoorbeeld in 2011 dood geslagen.

Deze Amerikaanse evangelikalen lopen weliswaar niet rond met kalashnikovs. Maar hun

ideologie is uiterst gewelddadig en verschilt in mijn ogen niet zoveel van die van jihad-

strijders. En nog een gedachtesprong: in een scene toont de documentaire een evangelist

die de massa opzweept met de retorische vraag of ze homo’s in hun land willen. Dat leek

toch verdacht veel op de beruchte ‘Willen jullie meer Marokkanen of minder’ slip of the

tongue van Geert Wilders. Extremisme, in religieuze of seculiere vorm, is bezig aan een

opmars. De uitslag van de verkiezingen voor het Europese parlement wijzen erop dat in heel

Europa extreem gedachtegoed terrein wint.

Wie houdt het hoofd koel wanneer eenmaal een sfeer van angst en hysterie is geschapen?

Wie durft het dan op te nemen voor de rechten van om het eender welke zondebok van de

extremisten? In God loves Uganda komt de gepensioneerde bisschop Christopher Senyonjo

aan het woord. Hij werd in 2006 uit de Church of Uganda gezet vanwege zijn steun aan

seksuele minderheden. Hij was aanwezig bij de begrafenis van David Kato. Toen een

evangelikale dominee zijn begrafenis verstoorde met een donderpreek over zonde en hel,

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 2

greep hij in. Hij sprak een liefdevolle zegening uit over de vermoorde activist en zijn

vrienden. Ik schoot vol toen ik dat zag…

Gerard Moorman

Een vogel zingt niet omdat het antwoorden heeft; het

zingt omdat het een lied in zich draagt.

Maya Angelou (Amerikaanse schrijfster, 1928 –2014)

ARTIKEL

De wereldwijde oorlog tegen christenen

door Gerard Moorman

In oktober vorig jaar bracht de gerenommeerde katholieke journalist John L. Allen een

boek uit, met de confronterende titel: ‘The Global War on Christians.’

Christenvervolgingen zijn volgens hem het meest onderbelichte mensenrechtenverhaal

aan het begin van de 20e eeuw.

John Allen is niet de eerste de beste journalist. Hij werkte 16 jaar als Vaticanwatcher voor

het Amerikaanse katholieke tijdschrift National Catholic Reporter. Gedurende deze periode

raakte hij bevriend met een groot aantal kerkelijke leiders. Hij deed verslag van de

belangrijkste gebeurtenissen voor de wereldwijde katholieke gemeenschap in heel de

wereld. Hij verwierf zich een grote schare lezers door zijn toegankelijke manier van

schrijven, zijn grote kennis van zaken en zijn gebalanceerde kijk op zaken. Zijn boek The

Future Church, dat in 2009 uitkwam, werd een bestseller.

De afgelopen jaren was er één onderwerp dat hij elke keer dat maar enigszins kon

aankaartte: het geweld tegen christenen wereldwijd. Het komt dan ook niet als een

verrassing dat zijn nieuwste boek exclusief gewijd is aan dat onderwerp. Allen maakt er een

punt van om slachtoffers van antichristelijk geweld met naam en toenaam te noemen. Want

maar al te vaak, zo schrijft hij, is geen enkele ruchtbaarheid gegeven aan hun lot. Wie heeft

er bijvoorbeeld ooit gehoord van het Me’er kamp in de woestijn van Eritrea? Allen beschrijft

de gruwelijke omstandigheden in wat niets meer of minder is dan een concentratiekamp

voor christenen.

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 3

Naast de vele gebeurtenissen die onder de radar zijn gebleven van de westerse pers, schrijft

Allen ook over bekendere voorvallen, zoals de aanval in 2010 van een groepje

moslimstrijders op de katholieke kathedraal van Onze Lieve Vrouw van het Heil in Baghdad,

waarbij 60 mensen omkwamen, of de felle antichristelijke pogroms van 2008 in de Indiase

deelstaat Orissa, waarbij 500 christenen werden vermoord door radicale Hindoe-milities en

waarbij 50.000 christenen dakloos achter bleven. “Vandaag de dag zijn christenen zonder

enige twijfel de meest vervolgde religieuze gemeenschap ter wereld”, schrijft Allen.

Hoe onwaarschijnlijk die uitspraak ook mag klinken voor sommigen, toch geven recente

wetenschappelijke studies hem gelijk. Het Amerikaanse onderzoeksinstituut Pew Forum, een

van de autoriteiten op het vlak van wereldwijde sociaal-religieuze ontwikkelingen,

constateert een scherpe toename tussen 2006 en 2010 van structurele discriminatie en

geweld tegen religieuze minderheden wereldwijd. Christenen werden hiermee het sterkst

geconfronteerd: in 139 landen, dat wil zeggen in drie kwart van alle landen in de wereld.

Moslims hadden in 121 landen te maken met vormen van geweld en vervolging; Joden in 85;

aanhangers van natuurreligies in 43; hindoes in 30 en boeddhisten in 21. Intolerantie treft

dus alle religies.

Redenen van anti-christelijk geweld

Een belangrijke reden dat christenen het meest te lijden hebben van vervolging en geweld is

het simpele feit dat het christendom met 2,2, miljard gelovigen de grootste godsdienst is ter

wereld. Bijkomend feit is dat de grootste groei van de christelijke religie te zien is in delen

van de wereld waar het christendom een minderheid vormt of waar instabiele politieke

situaties heersen, zoals op het Aziatische subcontinent of in Afrikaanse landen ten zuiden

van de Sahara.

Allen noemt ook het feit dat het christendom, evenals de islam een missionaire godsdienst

is. De missionaire ijver van christenen leidt in sommige landen tot een sterke tegenreactie

van lokaal sterker gewortelde religies, zoals o.a. het geval is in India. Omdat het christendom

in veel delen van de wereld wordt geassocieerd met het Westen, krijgen antichristelijke

sentimenten ook nog eens de lading van verzet tegen de neokoloniale invloed van westerse

mogendheden.

Een minder bekend gegeven dat Allen aanhaalt is dat in een aantal landen die op totalitaire

of ondemocratische manier worden geregeerd, christenen vaak de sterkste voorvechters

zijn van mensenrechten en democratie. Omdat zij in veel gevallen ook toegang hebben tot

internationale kanalen, zijn machthebbers in dat soort landen extra beducht voor hun

activiteiten en nog sterker geneigd hun stem tot stilzwijgen te brengen. Iets soortgelijks

geldt voor regio’s waar machtige elites, georganiseerde misdaad of paramilitaire

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 4

groeperingen de scepter zwaaien. Vaak komt het enige verzet tegen dit soort

schaduwmachten vanuit de kerk. Een voorbeeld in kwestie is Maria Elizabeth Macías Castro

in Mexico. Zij was geassocieerd lid van de Scalabrini Congregatie. Als journaliste stelde zij

het geweld van drugskartels aan de kaak. De prijs die ze daarvoor heeft moeten betalen was

hoog. In 2011 werd zij ontvoerd en onthoofd.

Huiver

Allen is zich er natuurlijk terdege van bewust dat het onderwerp van christenvervolgingen in

de westerse wereld niet hoog scoort. Kort gezegd komt het volgens hem hierop neer: het

onderwerp is “te christelijk voor het progressieve deel van de bevolking en te ver-van-ons-

bed voor het conservatieve deel van de bevolking.”

Maar binnen de kerken we kunnen niet veel langer om dit onderwerp heen volgens Allen.

Want momenteel leeft twee derde van de christenen wereldwijd in niet-westerse landen;

dat percentage zal de komende dertig jaar toenemen tot drie kwart. Juist in dat soort landen

hebben christenen op allerlei manieren het sterkst te maken met antichristelijk geweld. Met

de groeiende invloed van deze christenen, zal antichristelijk geweld steeds prominenter op

de christelijke agenda komen te staan.

Allen doet alle moeite om niet in de valkuil te stappen van een eenzijdig anti-islam of anti-

communisme verhaal. Ook al wordt de top tien van ergste landen om christen te zijn

tegenwoordig aangevoerd door landen als Noord-Korea, Somalië of Afghanistan, toch is het

volgens Allen kortzichtig om alleen te kijken naar landen waar christenen een minderheid

vormen of waar een totalitair regime aan de macht is. Hij wijst erop dat de meeste

missionarissen de afgelopen jaren zijn vermoord in ‘christelijke’ landen. Hij wijst op zuster

Dorothy Stang, voorvechtster van het Braziliaanse regenwoud en de inheemse bevolking die

in 2005 werd vermoord in opdracht van grootgrondbezitters; op de Siciliaanse

parochiepriester Pino Puglisi, die vanwege zijn kritiek op de Siciliaanse maffia in 1990 neer

werd geschoten; op Fausto Tentorio, een PIME-missionaris op het Filippijnse eiland

Mindanao, die vanwege zijn strijd voor de rechten van de inheemse bevolking in 2011 werd

vermoord.

Problematisch vind ik echter dat Allen consequent spreekt over een ‘oorlog’ tegen

christenen. Die term is te beladen en doet te weinig recht aan het feit dat geweld tegen

religieuze minderheden ook andere religieuze gemeenschappen treft. Nog problematischer

is het feit dat hij de term ook gebruikt voor regio’s waar zoveel geweld heerst dat iedereen,

christen of niet, daaronder te lijden hebben, b.v. Oost-Congo.

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 5

Het is jammer dat hij daarmee obstakels opwerpt voor kritische lezers. Want vooral de

persoonlijke verhalen van de moderne ‘martelaren’ zijn een bron van inspiratie en mogen

niet vergeten worden. Hun bloed is het ‘zaad van de kerk’, om de kerkvader Tertullianus te

citeren. Nu evengoed als ten tijde van de vervolgingen in het Romeinse rijk.

John L. Allen, Jr.: ‘The Global War on Christians. Dispatches from the Front Lines of Anti-

Christian Persecution’. ISBN: 978-0-7704-3735-0. $25.00. 320 blz.

Iets wat we nu voor onmogelijk houden, is wellicht niet

langer onmogelijk in een volgend decennium.

Constance Baker Motley (Afrikaans-Amerikaanse

burgerrechtenactiviste en senator, 1921 – 2005)

BERICHTEN

Religieuzen zonder grenzen

Directeur vluchtelingendienst Jezuïeten ontvoerd in Afghanistan

De 47-jarige Indiase priester Alexis Prem Kumar, werkzaam in Afghanistan als directeur van

de vluchtelingendienst van de jezuïeten (JRS), is op 2 juni door een groep onbekenden

ontvoerd. Volgens pater Edward Mudavassery, de provinciaal van Prem Kumar, werd hij

gekidnapt tijdens een bezoek aan een school voor vluchtelingenkinderen in Herat. In Herat

vond enkele dagen ervoor ook al een aanval plaats tegen het Indiase Consulaat. De jezuïeten

die in Afghanistan actief zijn, proberen zich terughoudend op te stellen. “Maar wij zijn als

enige NGO actief in Herat. Daardoor vallen wij misschien sterker op”, verklaarde de

provinciaal overste. Alexis Prem Kumar behoort tot de provincie van de jezuïeten in

Madurai, in de regio van Tamil Nadu in het zuiden van India. Hij werkt al tien jaar voor de

vluchtelingendienst van de jezuïeten, de voorbije drie jaar in Afghanistan. (Bron: Kerknet.be)

Eerste contemplatieve klooster in China sinds 1949

Voor het eerst sinds de vestiging van de Volksrepubliek China in 1949 is een contemplatief

klooster gesticht. Met toestemming van de autoriteiten is onlangs het klooster van de ‘Tuin

van Sint Augustinus’ in Lintou ingezegend. De gebeurtenis trok 1700 gelovigen uit acht

verschillende bisdommen en wordt als een mijlpaal voor de Chinese kerk beschouwd:

contemplatieve kloosters gelden als wezenlijk onderdeel van de aanwezigheid van de Kerk in

een land. Bij de inzegening waren ook hoge vertegenwoordigers van het Ministerie van

Godsdienstzaken en van de Communistische Partij aanwezig. Zij feliciteerden de kleine

zustergemeenschap met hun nieuwe klooster. De 90-jarige bisschop John Baptist Wang Jin

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 6

van het bisdom Yutze waar het klooster ligt, was vanwege zijn hoge leeftijd niet bij de

inzegening aanwezig. De overste van het nieuwe klooster, zuster Niu, zei dat ze altijd veel

steun en bemoediging heeft ontvangen van bisschop Wang. Na twintig jaar gevangenschap,

waarvan tien in eenzame opsluiting, had hij de waarde van contemplatief gebed op waarde

leren schatten. Zuster Niu kreeg haar religieuze vorming in een Augustinessenklooster in

Engeland. Daar bereidde ze ook de plannen voor om in China het nieuwe klooster te

stichten. De jonge gemeenschap bestaat uit drie zusters. (Bron: KN)

Jezuïet wordt lid van Amerikaanse commissie voor godsdienstvrijheid

President Barack Obama heeft de bekende Amerikaanse jezuïet Thomas Reese aangesteld

als lid van de commissie voor godsdienstvrijheid, die voor het Amerikaanse ministerie van

Buitenlandse Zaken schendingen van de godsdienstvrijheid wereldwijd op de voet volgt.

Reese is analist voor het weekblad National Catholic Reporter en voormalig uitgever van het

jezuïetentijdschrift America. De Amerikaanse commissie voor godsdienstvrijheid is vooral

bekend wegens haar jaarlijkse rapport over de schendingen van de godsdienstvrijheid,

waarmee tevens rekening wordt gehouden bij het Amerikaanse buitenlandse beleid.

Jezuïeten Cambodja steunen strijd tegen CO2-uitstoot

De jezuïeten in Cambodja hebben een programma gelanceerd waarmee reizigers hun CO2-

uitstoot kunnen goedmaken. Zij krijgen de kans om bomen aan te kopen ter compensatie

van de vervuiling die zij zelf hebben veroorzaakt. Zo herstellen zij zelf de schade die zij aan

het milieu hebben toegebracht, aldus de initiatiefnemers. Mensen uit binnen- en buitenland

die het project steunen ontvangen in ruil een code, die overeenstemt met een bepaalde

boom. Tot nu toe werd een bescheiden bedrag van 350 euro ingezameld. (Bron: Kerknet)

ARTIKEL

Een eucharistische en ascetische levenshouding als grondslag voor ecologie

door Patriarch Bartholomeüs I

De Oecumenisch Patriarch van Constantinopel, Bartholomeüs I, wordt vaak de ‘groene

patriarch’ genoemd. Tijdens zijn bezoek dit voorjaar aan Nederland deed hij die naam eer

aan. Tijdens een toespraak in een volle Sint-Gertrudiskathedraal te Utrecht deed hij een

indringende oproep aan de mensen om de schepping te koesteren en waarderen als gave

van God.

Psalm 19,1 spreekt erover dat ‘de hemelen de majesteit Gods verkondigen, en het

uitspansel het werk zijner handen meldt.’ (Psalm 19.1) De natuur is als een boek, dat open

ligt voor allen om erin te lezen en ervan te leren. Elke plant, elk dier en elk micro-organisme

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 7

vertelt een uniek verhaal, laat een wonderlijk mysterie zien, geeft blijk van een

buitengewone harmonie en balans, waaruit een onderlinge afhankelijkheid en

complementariteit spreekt. Hetzelfde is zichtbaar in het sterrenstelsel, waar ontelbare

sterren dezelfde mystieke schoonheid en mathematische onderlinge verbondenheid

onthullen. We hebben dit perspectief niet nodig als bewijs van Gods bestaan. We hebben

het simpelweg nodig om te kunnen ademen en om te kunnen zijn. Om die reden sprak de

Heilige Maximus de Belijdenaar in de 7e eeuw van een ‘kosmische liturgie’. Wat is het

daarom zonde dat we leven zonder acht te slaan op de wonderbare symfonie van de

schepping die zich voor onze ogen en oren afspeelt. In dit orkest speelt elk kleinste detail

een essentiële rol. Geen enkel onderdeel kan worden weggenomen, zonder dat de symfonie

diepgaand wordt aangetast.

Eucharistie en ascese

Een orthodox-christelijk perspectief op het milieu baseert zich op het geloof dat de wereld

geschapen is door een liefdevolle God. De gehele schepping is door God aan de mensheid

gegeven als gave, met het gebod ‘de aarde de dienen en te behouden.’ (Gen. 2.15). Als de

aarde heilig is, dan is onze relatie met de natuurlijke omgeving sacramenteel; dat wil zeggen,

dat het een kern en afdruk bevat van God. Orthodoxe theologie erkent de natuurlijke

schepping als onlosmakelijk verbonden met de identiteit en bestemming van de mensheid,

omdat elke menselijke actie een blijvend effect heeft op de aarde.

Orthodoxe theologie onderstreept het belang dat mensen geschapen zijn om dank te zeggen

voor de gave van de schepping en om zuinig om te gaan met wat de schepping biedt. Het

spreekt, kortom, over mensen als ‘eucharistisch’ en ‘ascetisch’.

De term ‘eucharistisch’ is afkomstig van het Griekse woord eucharistia, wat ‘dankzegging’

betekent. In haar oproep tot een ‘eucharistische geest’, herinnert de orthodoxe kerk ons

eraan dat de geschapen wereld niet beschouwd moet worden als ons bezit, maar eerder als

een wonderschone gave. Om die reden is het juiste antwoord wanneer men zo’n gave

ontvangt om het te aanvaarden en ermee om te gaan in grote dankbaarheid. De erfzonde

van Adam wordt geïdentificeerd met het misbruik van deze gave; het resultaat van egoïsme

en hebzucht.

‘Consumeren’ betekent letterlijk ‘uitgeven’, ‘uitputten’. Vanuit een consumptieve houding

worden dingen slechts gezien als object; ze bezitten geen sacraal karakter, verwijzen niet

naar God de Schepper en Bron van al wat is. Door de band los te snijden tussen dingen en

God, verliezen we ook de betekenis van de ‘ander’ als onze naaste; deze wordt eerder

beschouwd als rivaal, aangezien hij of zij uit is op dezelfde dingen. Op die manier gaat ook

de betekenis verloren van zowel gemeenschap (koinonia), als het besef dat de mens een

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 8

gemeenschapswezen is (koinonos). Dat gemis leidt uiteindelijk tot een oorlog van allen

tegen allen (bellum omnium contra omnes).

De tweede term ‘ascetisch’ komt van het Griekse werkwoord askeo, dat verwijst naar de

discipline van eenvoudig leven. De ascetische levenshouding is erop gericht zichzelf te

beperken en op zelfcontrole; zodat we niet langer van alles consumeren. De weg van de

ascese is afstand nemen van wat wij als individuen nastreven en in het oog houden wat de

wereld als geheel nodig heeft. Het gaat om een waardering van dingen op grond van wat ze

zijn en niet op grond van wat wij eraan kunnen hebben. Het gaat om een hervinden van een

gevoel van verwondering en van een vervuld raken van een gevoel van het goede. Dat stelt

ons in staat alle mensen en dingen ‘te omarmen’ – niet vanuit angst of behoefte, maar met

liefde en vreugde. Dat maakt ons tot instrumenten van vrede en leven, in plaats van geweld

en vernietiging. Dan zullen schepping en mensheid niet langer tegenover elkaar staan. Dan

zal alles zijn plek innemen op de manier waarop God het heeft bedoeld toen Hij alles schiep.

Ecologie en economie

Menselijke attitudes en gedragingen ten aanzien van de schepping zijn een spiegel van en

hebben directe gevolgen voor menselijke attitudes en gedragingen ten aanzien van andere

mensen. Ecologie is etymologisch nauw verbonden met het woord ‘economie’; onze

mondiale economie is eenvoudigweg zo groot aan het groeien dat onze planeet het niet

langer aankan. Het is een teken van arrogantie dat we ervan uitgaan dat wij mensen de

enigen zijn die deze wereld bewonen. Het is evenzeer een teken van arrogantie dat we

onszelf wijs maken dat alleen deze generatie deze aarde bewoont. Op het spel staat niet

alleen ons vermogen om duurzaam te leven, maar ook ons overleven als mensheid.

Wetenschappers gaan ervan uit dat degenen die het zwaarst getroffen zullen worden door

de opwarming van de aarde de mensen zijn die het minste te besteden hebben Alle

ecologische activiteiten moeten uiteindelijk beoordeeld worden door de impact die deze

hebben op de armen, zoals de Heer zelf ons waarschuwde in hoofdstuk 25 van Mattheüs.

Een kerk die niet bidt voor de bescherming van het milieu is een kerk die weigert voedsel en

drank te geven aan mensen die lijden. Andersom geldt ook dat een samenleving die de

opdracht naast zich neerlegt om te zorgen voor alle mensen, een samenleving is die de

schepping van God zelf misbruikt. Het staat gelijk aan blasfemie.

Zijn we echt bereid om iets van ons hebzuchtige levensstijl op te geven? Zullen we in staat

zijn ons te richten op wat de wereld nodig heeft, in plaats van wat wij willen hebben? Er zijn

geen excuses voor ons gebrek aan inzet. Er staat ons voldoende informatie ter beschikking;

de cijfers zijn beschikbaar en alarmerend.

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 9

Conclusie

De 20e eeuw was de meest gewelddadige eeuw in de geschiedenis van de mensheid.

Sommigen zeggen dat na twee wereldoorlogen er nu een derde wereldoorlog woedt tegen

de natuurlijke leefomgeving. Het paradoxale is dat we blijven doen alsof we ons van geen

dreiging bewust zijn, terwijl we heel goed weten wat de gevolgen zijn van de voortgaande

vernietiging van het milieu. Hoe is het mogelijk te geloven dat er werkelijke economische

vooruitgang kan zijn en een verhoging van de levensstandaard, ten koste van het milieu en

van menselijk leven en waardigheid?

Het spreekt voor zich dat het overkomen van de crisis en de tocht naar een samenleving die

is gericht op oiko (de aarde als ons huis) en niet op ego (het ‘ik’) erg complex en veeleisend

zal zijn. Om alle obstakels te overkomen moet op verschillende niveaus samengewerkt

worden en is solidariteit en deelname van allen noodzakelijk. Het moet gaan om een

radicale verandering van mentaliteit, een geestelijke transformatie, een transitie van een

onverantwoordelijke hebberige houding naar een ethiek van delen en verantwoordelijkheid.

Een authentieke metanoia (bekering) is noodzakelijk.

Mogen we leren van alle fouten uit het verleden; mogen wij allen onze gemakzuchtige en

verspillende levensstijl veranderen. En mogen we allen streven naar een transformatie van

de goddelijke gave van de schepping, zodat we deze terug kunnen geven aan God in

dankzegging en liefdevol over kunnen dragen aan onze kinderen.

Ingekort en vertaald door Gerard Moorman

Je kan afmeten hoe ver gevorderd een samenleving is aan

de hoeveelheid afval dat wordt gerecycled.

Dhyani Ywahoo (vrouwelijk ‘chief’ van een Cherokee-stam en

pacifiste)

BERICHTEN

Gerechtigheid, vrede, heelheid van de schepping

Toename minderjarige migranten is een ‘humanitaire crisis’ volgens bisschoppen

De Amerikaanse bisschoppen hebben een oproep gedaan aan de regering Obama om

ongedocumenteerde kinderen die zonder ouders migreren te beschermen. Ze spreken over

een ‘humanitaire crisis’, die zijn oorsprong heeft in armoede en een toename van geweld.

Tussen 2013 en 2014 is het aantal kinderen dat door grensbewakers is aan gehouden met 92

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 10

% toegenomen. In totaal ging het om 71.000 kinderen jonger dan 17. Een woordvoerder van

de bisschoppen zei: “Deze kinderen zijn extreem kwetsbaar voor mensensmokkelaars die

vaak geen enkele scrupules hebben. Deze kinderen moeten worden beschermd.” (Bron:

Fides)

Hoogste religieuze leider Libanon zet zich in voor tolerantie en samenwerking

Sjeik Mohammad Rashid Qabbani, de grootmoefti van Libanon en de hoogste autoriteit van

de soennitische gemeenschap in het land, heeft een verbond opgesteld dat bedoeld is om

de vreedzame co-existentie van moslims en christenen te bevorderen. Op 13 mei heeft hij

het verbond voorgelegd aan de Maronnitische Patriarch van Antiochië, Bechara Boutros Rai.

Qabbani heeft verklaard dat de aanvallen tegen christenen in de Arabische wereld “een

welbewuste strategie vormen, met als doel de betrekkingen tussen christenen en moslims in

de regio te vernietigen.” Hij is van mening dat “wanneer christenen in Libanon worden

aangevallen, dit ook een directe belediging is voor moslims.” Quabbani heeft aan de media

laten weten dat hij de tekst van het verbond zal aanbieden aan alle leiders van religieuze

groeperingen in Libanon, met als wijder doel om het te verspreiden in de gehele Arabische

wereld. (Bron: Fides)

Kinderarbeid wijdverbreid in de cacaoteelt

Volgens de International Labour Office (ILO), werken 1,8 miljoen kinderen op

cacaoplantages in West-Afrika. De meesten van hen worden gedwongen om meer dan 12

uur per dag te werken, vooral in Ivoorkust. Dat land is de grootste producent van cacao; er

werken meer dan 12.000 kinderen in omstandigheden die gelijk staan aan slavernij.

Wereldwijd wordt er 4 miljoen ton cacao geproduceerd in de wereld. Daarvan wordt 82%

geproduceerd in een handjevol landen: Ivoorkust, Ghana, Indonesië, Nigeria and Kameroen.

Kleine producenten leven doorgaans onder de armoedegrens. Het continent waar het

meeste chocola wordt geconsumeerd is Europa (48%), gevolgd door Noord-Amerika (20%),

Azië (15%) en Latijns-Amerika (9%). Dus: koop alleen nog maar fair trade chocola!

(Bron: Fides)

ARTIKEL

Pakistan – een natie valt uit elkaar

De ellende van de niet-moslims

Forum Weltkirche 05/14

door KHALED AHMED; samenvatting door TB

De religieuze minderheden in Pakistan zijn de speelbal geworden van politieke belangen en

van de toegenomen invloed van Saoedi-Arabië. Een staat die op wil boksen tegen machtige

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 11

buur India, en daarbij zelfs terrorisme ondersteunt, moet toezien hoe de terroristische

groepen zich, ideologisch aangestuurd door Saoedi-Arabië, tegen de religieuze minderheden

keren. Pakistan dreigt als natie, ineen te storten.

Intolerante, autoritaire democratie

Pakistan staat aan de rand van de afgrond, dankzij het terrorisme, dat gedeeltelijk ontstaat

in de context van de hele islamitische wereld, maar vooral zijn oorsprong vindt in het land

zelf, vanwege de doctrine dat het land zich tegen India moet verweren. Pakistan wordt

daarbij steeds meer een islamitische staat in die zin dat er een tendens is naar

sjariawetgeving, vanuit het idee dat de bevolking dat zou willen.

Veel moslims vatten hun geloof niet alleen op als eeuwig, maar ook - ten onrechte - als

onveranderlijk. Het land werd gesticht door moslims die dachten dat een gekozen regering

genoeg was om een democratisch land te vormen. Maar de soevereiniteit werd niet aan het

volk gegeven, maar aan God. Ze schreven een grondwet die geënt was op de islam. Rechten

van minderheden werd alleen lippendienst bewezen. Zo is Pakistan afgegleden naar een

intolerante, autoritaire democratie.

Gevaar voor minderheden

De ideologische legitimatie van de staat vormt een gevaar voor minderheden in het land. De

grondwetsbepalingen die de religieuze minderheden beschermen, zijn van wezenlijk belang

voor het overleven van de staat Pakistan. Godsdienstvrijheid, het recht op onderwijs volgens

de eigen godsdienst, gelijkheid van burgerrechten, bescherming van minderheden: ze staan

allemaal beschreven in de Pakistaanse grondwet. Maar deze rechten en waarden zijn

allemaal uitgehold door wetten die de ideologische legitimatie van de staat bevestigen.

Zo is in 1984 een wet aangenomen die in rechtszaken de getuigenverklaring van een niet-

moslim en die van een vrouw maar voor de helft meetelt. Getuigenverklaringen van niet-

moslimvrouwen tellen dan slechts voor een kwart. Nog bekender zijn de blasfemiewetten,

die zeer zware straffen opleggen aan directe of indirecte belediging van de Profeet. Het

misbruik van deze wet heeft al heel wat slachtoffers gemaakt. Hele gemeenschappen

worden geplunderd en vele mensen gedood op basis van slechts een beschuldiging van

blasfemie. Dit treft vooral christenen, maar ook andere minderheden komen in het vizier.

Vaak wordt de beschuldigde vermoord voordat het proces begonnen is.

De islamitische orthodoxie van de madrassa

Pakistan is veranderd van een gematigde naar een zeer strenge islamitische staat. Steeds

meer worden middeleeuwse interpretaties van de staatsgodsdienst afgedwongen. Het leidt

tot uitsluiting van allerlei minderheidsgroepen: ahmadiyya, sjiïeten, christenen. Het idee van

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 12

dhimma wordt steeds omvattender. De dhimma is van oorsprong de niet-moslim in een land

dat is veroverd door een islamitische heerser. Deze moet een bepaalde belasting (jiziya)

betalen om bescherming te krijgen van de heerser. Pakistan is geen veroverd land, maar

toch wordt deze belasting geëist.

De hoofdoorzaak voor het afglijden van Pakistan zit in het beleid tegenover India. India is

veel sterker, en dat is in oorlogen ook gebleken. Daarom probeert het Pakistaanse leger via

terroristische groepen India te treffen. Terroristen mogen tussen de gewone mensen

wonen.

Saoedi-Arabië financiert richtingenstrijd

Pakistan kent diverse richtingen in de islam, maar met financiële steun van Saoedi-Arabië

krijgt één daarvan steeds meer ruimte. Dit is een gevolg van de ondergrondse oorlog in

Kasjmir. De terroristen die hier actief zijn, zijn gevormd in Afghanistan, onder invloed van de

Deobandischool. Deze Deobandischool, die goede relaties heeft met de wahabitische school

in Saoedi-Arabië, heeft nu meer invloed in het land dan de Barelvischool, waar naar

schatting 80% van de Pakistani bij horen. De Deobandibeweging probeert nu sjiïeten in de

Pakistaanse wet tot afvalligen te laten verklaren, net als eerder al is gebeurd met de

ahmadiyya. Het is ongeveer het spiegelbeeld van wat er in Iran is gebeurd, waar juist de

sjiïeten andere moslims tot afvalligen hebben verklaard. Zo steunen Saoedi-Arabië en de

Deobandibeweging elkaar. Het was geen wonder dat de Talibanregering in Afghanistan in

1996 al snel werd erkend door zowel Saoedi-Arabië als door Pakistan.

De dominante Barelvischool in Pakistan ziet sjiïeten niet als afvalligen. Wel is de cultus rond

de Profeet erg sterk. Dat maakt deze school weer tot de agressiefste verdedigers van de

blasfemiewetten, waar dan weer de religieuze minderheden, vooral de christenen, het

slachtoffer van zijn.

De meeste Pakistani vinden dat de minderheden in het land veel rechten hebben. Ze

worden boos als internationale organisaties wijzen op mensenrechtenschendingen, terwijl

India hierop niet wordt aangepakt. Daarbij vergeten ze dat deze organisaties alleen

opkomen tegen schendingen van mensenrechten door overheden, in wetgeving. NGO's die

statistieken publiceren over deze schendingen, worden aangepakt, en neergezet als hulpjes

van buitenlandse krachten.

De hypocriete elite

Intussen zwijgt de leidende klasse in het land. Christenen worden bedreigd, en de

brandbommen waarmee hun wijken in de as worden gelegd, zijn door de staat geschonken.

Christenen zijn er al heel lang in Pakistan. Al in de 19e eeuw waren ze volop bezig met

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 13

onderwijs. Sommige christelijke gemeenschappen die vanwege het kastenstelsel in India

naar Pakistan waren gegaan, deden dat in de veronderstelling dat de christelijke instellingen

respect zouden oproepen. Veel leidende politici, bijvoorbeeld premier Nawaz Sharif, hebben

zelfs hun opleiding gehad op christelijke scholen. Toch leggen zij het land wetten op die

tegen christenen gebruikt worden. Het gaat slecht met Pakistan, omdat het geen goede,

eerlijke en moedige leiders heeft. De manier waarop de staat omgaat met minderheden,

laat dit op schrijnende wijze zien.

Khaled Ahmed is journalist en consulting editor van Newsweek Pakistan. Hij is een

vooraanstaand analyticus van de politieke situatie, en kenner van extremistische

bewegingen. Hij is om zijn werk al meermalen met de dood bedreigd.

Het hele artikel verscheen in het Duits in Forum-Weltkirche 05/2014

Veel mensen hebben een verkeerd idee van wat waarachtig

geluk inhoudt. Het wordt niet bereikt door eigen behoeften

te bevredigen, maar door trouw te blijven aan een

waardige bestemming - Helen Keller (Amerikaans

taalkundige, doof en blind, 1880 – 1968)

BERICHTEN

Kerk wereldwijd

Religieuze leiders roepen op tot dieper begrip van crisis in Nigeria

De crisis rond het optreden van Boko Haram heeft militaire, economische en politieke

aspecten, maar ook een religieus aspect dat niet ontkend mag worden. Dat was de kern van

de boodschap van de sultan van Sokoto, Muhammad Sa’ad Abubakar III. Hij is tevens

voorzitter van de Nigerian Supreme Council for Islamic Affairs. “Terrorisme heeft geen plek

binnen de islam”, zei hij tijdens een bijeenkomst van de Supreme Council. “We moeten ons

verheffen met één stem om alle terroristische daden te veroordelen, waar zij ook plaats

vinden. En we moeten als moslims alle moeite doen om ervoor te zorgen dat er vrede heerst

in onze gemeenschap.”

In antwoord op deze uitspraken, schreef kardinaal Onaiyekan een brief waarin hij zijn

waardering uitsprak voor de woorden van de sultan. “Zijn woorden hebben mij de moed

gegeven om uiting te geven aan gedachten die me al enige tijd bezig houden.” De kardinaal

schrijft dat de ontvoering van de 250 schoolmeisjes een ernstige zaak is. Maar hij beschouwt

deze als een tragisch symptoom van het wijdere probleem van terrorisme, dat aangepakt

moet worden vanaf de wortels. Het gaat om een complex probleem, dat vraagt om een

veelzijdige aanpak: militair, maar ook politiek, economisch en vooral religieus. Kardinaal

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 14

Onaiyekan dringt erop aan dat de Nigeriaanse overheid ook de religieuze dimensie

meeneemt in haar strategie tot een oplossing voor het probleem. De kardinaal pleit voor

een nationale dialoog binnen de islamitische gemeenschap in Nigeria. Dat moet deel

uitmaken van een aanpak van een klimaat waarin Boko Haram en andere soortgelijke

groeperingen kunnen opkomen. (Bron: Fides)

Christelijke gemeenschap onder vuur in Laos

Vijf politieagenten hebben op 29 mei een man gearresteerd in de provincie Savannakhet, die

zich een jaar geleden had bekeerd tot het christelijke geloof. Daarmee werd hij de eerste

christen in het district Nong, dat bestaat uit ongeveer 20 dorpjes. Ondanks geweld en

psychische druk, weigerde de man om zijn geloof te herroepen. Daarop volgde arrestatie.

De man zit nog steeds vast. De agenten claimden dat ze willen tegen gaan dat het

christendom zich ‘als een virus’ verspreidt.

Een Laotiaanse mensenrechtenorganisatie heeft de regering opgeroepen de man

onmiddellijk vrij te laten en de verantwoordelijke agenten te straffen voor hun optreden. De

organisatie wijst erop dat vrijheid van godsdienst is verankerd in de grondwet van Laos.

Ondanks dat worden christenen regelmatig lastig gevallen in het land. Ook in mei, werd het

drie leerlingen, van 14 en 15 jaar oud, verboden om eindexamens te doen. Als reden werd

gegeven dat zij christenen zijn. Christenen hebben daarover een aanklacht ingediend bij de

onderwijsraad van hun district. Op 25 mei werd in het dorp Donpalai, in dezelfde provincie,

een gebedsdienst verstoord door de politie, die 53 bijbels in beslag nam zonder opgaaf van

redenen. (Bron: Fides)

Templeton prijs naar Tjechische priester

In mei is in Londen de Templeton-prijs 2014 uitgereikt aan de Tsjechische priester en filosoof

Tomas Halik. De prijs wordt in de volksmond ook wel ‘de nobelprijs voor religie’ genoemd.

Halik is een van de belangrijkste Oost-Europese rooms-katholieke intellectuelen. Hij was

onder andere de vertrouweling van de Tsjechische president Havel en van de Tsjechische

aartsbisschop Tomasek. De 65-jarige priester ontvangt de prijs omdat hij in zijn lezingen en

geschriften al zijn hele leven pleit voor religieuze tolerantie.

In zijn dankwoord waarschuwde Halik voor de gevaren van het Russische nationalisme. Ook

deelde hij zijn visie op de westerse tolerantie. De Templeton-prijs is genoemd naar de Britse

ondernemer en filantroop sir John Templeton en bedraagt ruim een miljoen euro. Eerdere

winnaars zijn onder andere Desmond Tutu, de dalai lama en Moeder Teresa. (Bron: NPO

Spirit)

Kerk in Mongolië groeit gestadig

Kerk in Nood publiceerde vorige maand een interview met bisschop Wenceslao Padilla, lid

van de Congregatie van het Onbevlekte Hart van Maria. Hij kwam naar Mongolië kort na de

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 15

val van het communisme. “We begonnen met niets”, vertelde de bisschop. “De eerste

eucharistievieringen hielden we in een hotel.”

Iets meer dan de helft van de Mongoolse bevolking is boeddhist. Van de andere helft zijn de

meesten niet-religieus. In de ogen van velen hoort het boeddhisme bij de Mongoolse

identiteit. De eerste katholieke missie in de moderne tijd begon in 1922. Maar onder het

communistische bewind werden christelijke activiteiten verboden. Die situatie veranderde

pas in 1992, toe de eerste democratische regering de kerk uitnodigde zich weer in het land

te vestigen.

Momenteel leven er iets meer dan 1000 katholieken in dit uitgestrekte land. Bisschop Padilla

werd in 2002 aangesteld als apostolisch prefect. Hij vertelt dat het land grote veranderingen

doormaakt. De traditionele nomadische levensstijl wordt door steeds meer mensen vaarwel

gezegd. Bijna de helft van de bevolking leeft in de hoofdstad Ulanbataar. De bisschop

signaleert dat er een groeiend materialisme is en dat velen zich afkeren van religie. “En

toch”, zegt hij, “stellen mensen zich ook open voor het geloof.” De missionaire

omstandigheden zijn nog steeds moeilijk. Omdat niet-boeddhistische godsdiensten

beschouwd worden als buitenlands, zijn er de nodige restricties. Minderjarigen die jonger

zijn dan 16 mogen alleen catechese volgen als ze daarvoor schriftelijk toestemming hebben

van hun ouders. Priesters mogen niet als zodanig herkenbaar zijn in het publieke domein.

Uitingen van christelijk geloof zijn alleen toegestaan op kerkelijk terrein.

De apostolische prefectuur telt vier parochies, met bijbehorende scholen en sociale

instellingen. Er leven en werken 20 priesters, twee monniken en 49 zusters, die deel

uitmaken van 12 verschillende religieuze instituten.

Crisis in Oekraïne treft ook de kerken

Onbekenden in Kozakkenuniform vielen begin juni in de Krim binnen tijdens een eredienst

van Oekraïens-orthodoxe gelovigen van het patriarchaat van Kiev. Daarbij werd geweld

gebruikt tegen de priester en verschillende gelovigen, waaronder een zwangere vrouw. De

politie was pas na drie uur ter plaatse en schaarde zich bij de aanvallers die de Oekraïens-

orthodoxe kerk van Kiev 'anti-Russische' activiteiten verweten.

De katholieke bisschop Marian Buczek van Kharkiv-Zaporizhia, een bisdom dat Donetsk,

Luhansk en andere steden in Oost-Oekraïne omvat, getuigt dat de gelovigen in zijn bisdom

te bang zijn geworden om nog eucharistievieringen bij te wonen en buiten te komen, uit

angst voor ontvoeringen en geweld. “De bevolking van Oost-Oekraïne kan slechts wachten

op betere tijden”, zei hij.

Begin juni is de leider van de grootste pinksterkerk in Oekraïne, Aleksey Demidovich, enkele

dagen ontvoerd in de regio Donetsk. Vermoedelijk is hij ontvoerd door pro-Russische

separatisten. De ontvoering volgde enkele dagen nadat in de regio Donetsk priester Pavel

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 16

Zhuchenko van de Oekraïens-orthodoxe kerk werd doodgeschoten. De Oekraïense

autoriteiten stellen dat de pro-Russische separatisten hiervoor verantwoordelijk zijn. De

gemeenten van de pinksterleider blijven ondanks alle onrust in Oekraïne doorgaan met hun

maatschappelijke taken. Ze helpen in weeshuizen, kinderopvang, klinieken voor

drugsverslaafden en ze preken in gevangenissen. (Bron: kerknet.be)

Museum over ‘verborgen christenen’ in Nagasaki

In januari 2015 opent in Nagasaki (Japan) een museum over de Kakura Kirishitan, een groep

katholieke gelovigen die na de rebellie van Shimabara omstreeks 1640 ondergronds ging. Zij

beleefden hun geloof in het verborgene in hun woningen en overleefden zo de

christenvervolging in Japan in de zestiende eeuw. Het museum is een gemeenschappelijk

initiatief van een parochie in Nagasaki en het aartsbisdom Nagasaki. Het is gevestigd in de

benedenverdieping van een uitgeverij van christelijke boeken.

De Shimabara-opstand begon in december 1637 en duurde tot april 1638 in het zuidwesten

van Japan. De opstand van eenvoudige boeren, vooral katholieken, brak uit na de

dramatische verhoging van de belastingen voor de bouw van een kasteel in Shimabara. Na

de opstand bleven de boeren twee en een halve eeuw ondergronds trouw aan hun geloof,

ondanks de afwezigheid van priesters, religieuzen en godsdienstvrijheid.

Het bestaan van deze gemeenschap werd pas op 17 maart 1865 duidelijk, nadat deze

christenen contact zochten met de Franse missionaris Petitjean, die van de overheid

toestemming had gekregen om een kerk te bouwen in Oura (nabij Nagasaki). Petitjean werd

later tevens de eerste missionaris van Nagasaki. Bij het herstel van de godsdienstvrijheid in

Japan leefden er 30.000 katholieken. (Bron: AsiaNews)

Website DwazeSchare.nl gelanceerd

De reageerders-community van het bekende ‘gristelijk-satirische’ weblog Goedgelovig, dat

haar activiteiten eerder dit jaar beëindigde, heeft op 12 mei een nieuwe website gelanceerd:

DwazeSchare.nl. De site wil ‘een vrijplaats zijn voor het taboeloze geloofsgesprek’. Er is

ruimte voor satire en kritische artikelen, maar ook voor positieve ontwikkelingen. Het

beeldmerk, annex mascotte, van de site is een zwart schaap dat de wereld door een

relativerende oranje bril bekijkt. “Hij past niet zo goed in de kudde, denkt zelf na, is

spiritueel tegendraads en graast bij voorkeur in het overgangsgebied tussen kerk en

wereld,” aldus de initiatiefnemers van de nieuwe site.

Column:

Losgezongen

door Ryan van Eijk

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 17

Op het moment van schrijven is het nog een noveen verwijdert. De eerste pelgrimgangers

bereiden zich voor op hun lange tocht. Ze kijken er reikhalzend naar uit. Ze hopen de tocht

helemaal uit te kunnen lopen tot aan de finale bestemming. Ook de thuisblijvers doen mee

aan de warming-up door hun straten en huizen te versieren. Hier en daar verschijnen ware

straataltaren. Winkels bieden bij hun artikelen allerlei devotionalia aan - niet zozeer uit

overtuiging, maar meer om de volksdevotie in klinkende munt om te zetten. De devotionalia

zijn weliswaar volkomen overbodig, maar ze vergroten de overtuiging bij de ware gelovige

wel op een haast mystieke wijze.

De nuchtere kijker kan er niet om heen: het is een periode waarin de voetbalgod geen

enkele concurrentie of afgoderij gedoogt. Publiek domein en t.v.-netten zijn haast exclusief

aan hem gewijd. Hogepriesters en commentatoren geven hun visie op de erediensten die op

de mat worden gelegd en over de kwaliteit van de getoonde rituelen.

Ik kan overigens niet ontkennen dat ik bij mezelf enige ontvankelijkheid bespeur voor de

boodschap. In mijn diepste borrelt ook enige neiging om me te laten onderdompelen en me

te laten meeslepen in de oranjegeest. Het bemoedigt, want het is allemaal zo herkenbaar

voor mij als gelovige: de onderdompeling in het wij-gevoel, ten hemel gerichte handen en

blikken, gevouwen handen en gesloten ogen om zegeningen af te smeken, brandende

kaarsen, uitgesproken schietgebedjes op cruciale momenten.

En toch vraag ik me af wat God ervan vindt. Heeft God eigenlijk iets met voetbal? Met sport

überhaupt? En Jezus? In de bijbel kan ik niet direct veel aanwijzingen vinden. Misschien

Hebreeën 12, vers 1 waar het gaat over een wedloop? In elk geval wordt het ook nergens

expliciet verboden. Waar ik wel veel aanwijzingen over kan vinden in de bijbel is over

ongelijkheid tussen mensen. Daar is de bijbel niet zo blij mee.

De voetbalgod heeft daar minder moeite mee. Als voetballertje in Nederland tel je pas mee

als je een salaris van een slordige 2000 euro per dag naar huis speelt. Internationaal is dat

trouwens peanuts, want daar gaat het om nog eens tien keer zoveel wil je aan de onderkant

een beetje mee dribbelen. Een topper ziet een verwaarloosbare 30 tot 40 mille per dag

bijgeschreven op zijn internetbankrekening, al moet ik toegeven: bruto. Dergelijke

inkomsten gelden trouwens ook bij nog wat andere sportieve sectoren zoals de showbizz en

bankieren (met dank aan www.loonwijzer.nl). Kortom, met wat talent en een

zaakwaarnemer is met een hobby toch een leuk en niet te versmaden zakcentje bij elkaar te

trappen.

Mijn vader voetbalde ook, maar was eigenlijk mijnwerker. Ondergronds. Dat was geen

sportieve hobby, eerder ongezonde arbeid. Het voetbal werd gaandeweg minder. Dat had

Op zoek naar sporen van God – missienieuwsbrief –juni 2014 18

niet alleen met zijn talent en het ontbreken van een zaakwaarnemer te maken, maar vooral

met stoflongen. Hij verdiende best goed, maar niet zo goed. Okay, dat waren inderdaad

andere tijden. Alhoewel, het rapport ‘Hoe ongelijk is Nederland’ van de Wetenschappelijke

Raad van het Regeringsbeleid laat zien dat ‘andere tijden’ niet hetzelfde is als ‘voorbije

tijden’. In tegendeel, want was in Nederland de verhouding tussen minimumloon en top in

1990 nog 1:30, in 2013 was dat 1:52. Wat sommige mensen verdienen is losgezongen

geraakt van hun daadwerkelijke verdiensten, stelt het rapport nuchter vast. Maar tja, wat

doe je er aan?

Misschien dat ik me een beetje kan loszingen van deze werkelijkheid met het zingen van de

hymne ‘Hup Holland Hup!’.

GEBED

Neem en ontvang, Heer,

geheel mijn vrijheid,

herinnering en wil.

Alles wat ik heb en het mijne noem,

dat is van U afkomstig.

Ik geef het u terug, Heer.

Alles is het Uwe;

doe ermee wat U behaagt.

Geef me slechts uw liefde en genade,

dat is voor mij genoeg.

Amen

Ignatius van Loyola

AGENDA 18 juni 2014 Utrecht Platform Missionaire Oversten

20 juni 2014 Glane Kerkelijke Hulpverlening Syrië

31 augustus 2014 Landelijk Miva-collecte

13 september 2014 Den Bosch Vredesdag

17 september 2014 AMA-dag

18 oktober 2014 Den Bosch Kleurrijk Religieus Leven met ds. Ruben van Zwieten

AANMELDEN voor deze brief?

Mail naar cmbr@knr.nl