Ook wie weg is, is gezien?

Cameratoezicht in openbare ruimtes, een kwantitatieve analyse.

1

Overzicht presentatie

• Onderzoekscontext • Onderzoeksvragen en -design • Methodologie • Resultaten • Conclusies en aanbevelingen

2

Onderzoekscontext

3

Onderzoeksteam

• Katho Kortrijk: Expertisecentrum Maatschappelijke veiligheid.

• In opdracht van: FOD Binnenlandse Zaken

Een kwantitatieve analyse van cameratoezicht in publieke plaatsen.

4

Introductie • Cameratoezicht: een belangrijk element binnen een

breder geheel van veiligheidsmaatregelen.

• Recente stijging in publieke en private plaatsen MAAR geen nieuw fenomeen.

• Vaak gebruikt in de strijd tegen criminaliteit, onveiligheid en overlast.

• VRAAG: Is deze toename van cameratoezicht gerechtvaardigd? Geen eenvoudig antwoord mogelijk!

5

Introductie

6

Implementatie- argumenten

Wenst tot meer sociale veiligheid

Verhoogd veiligheidsgevoel

Bewaren openbare orde

Beschermen van eigendom

Beperken overlast

Verhoogde supervisie

Effecten van cameratoezicht • Voorgaand onderzoek

– Weinig consistente bevindingen – Moeilijkheden: methodologische problemen

• Doelen van cameratoezicht: dichotoom – Objectieve veiligheid: criminaliteit en overlast – Subjectieve veiligheid: (on)veiligheidsgevoelens

• Finaliteiten:

– Preventieve functie: afname criminaliteit – Repressieve functie: interventies – Juridische functie: bewijslast en identificatie – Informatieve functie: optimaliseren van (politie-)toezicht

7

Objectieve veiligheid • Objectief: Toename in objectieve veiligheid

– Afname in criminaliteit en overlast – Niet eenduidig bewezen

• Mogelijke effecten: – Gewenst effect – Ongewenst of omgekeerd effect – ‘Nul impact’ – Onduidelijk effect

• Effecten variëren naargelang het criminaliteitstype:

• Criminaliteit, misdaden of minder zichtbare vormen van criminaliteit: geen direct effect.

• Vermogensdelicten, drugsdelicten en inbraak: negatief effect

8

Objectieve veiligheid

Bijkomende/onverwachte effecten • Verplaatsingseffect

– Afname van criminaliteit in de onderzoekssite – Toename van criminaliteit in de bufferzone

• Diffusie van voordelen

– Tegenovergestelde van verplaatsing – (bijkomende) reductie van criminaliteit in de

bufferzone

9

Subjectieve veiligheid

• Geruststellend effect: criminaliteit wordt gezien • Contraproductief effect: Stimuleren het gevoel

van onveiligheid. De kans op slachtofferschap is niet onwaarschijnlijk.

• Situatie van valse zekerheid: burgers nemen meer risico’s. Het gedrag is niet (meer) aangepast aan de feitelijke situatie.

Verschil: bewoners ~ voorbijgangers

10

Onderzoekvragen en -design

11

Onderzoeksvragen 1) Wat is het effect van cameratoezicht in de publieke ruimte

op de criminaliteit, overlast en het onveiligheidsgevoel in een gedefinieerd gebied en dit in het algemeen en voor specifieke vormen van criminaliteit?

2) In welke mate is er sprake van onverwachte effecten zoals diffusie van voordelen en het verplaatsingseffect?

3) In welke mate heeft cameratoezicht een impact op de administratieve aanpak en de politie-interventies

12

Onderzoeksdesign

• Case studies – Intensief bestuderen in natuurlijke situatie van een

klein aantal cases met de nodige flexibiliteit.

• Bij voorkeur 3 sites: – Onderzoekssite (1) – Buffersite (2) – Controlesite (3)

13

2

3

1

Selectie cases • Convenience sampling:

– Theoretische gronden ( ≠ statistische) – Min. 2 Vlaamse, 2 Waalse, 2 Brusselse steden – Opvallende, erg geschikte cases met als doel maximaliseren variatie

• Criteria: – Camera’s geïmplementeerd op de site, bij voorkeur zonder bijkomende

maatregelen. – Criminaliteit kan in kaart worden gebracht. – Vergelijking met een controlesite mogelijk (indien niet, controle met de

rest van de stad). – Controle site (en buffersite) hebben gelijkaardige criteria als de

onderzoekssite.

14

Methodologie

15

Data verzameling • Objectieve parameters:

• Bestuderen van de aanwezige documenten en politiestatistieken;

• Evolutie in het aantal feiten, met focus op specifieke onderdelen.

• Moeilijkheden: • Beperkte beschikbaarheid van volledige criminaliteitscijfers • Beperkte statistieken in de marge voor- of na de camera-

implementatie • Niet steeds een statistisch analist beschikbaar • Politie registratie niet altijd consistent • Kans op toename criminaliteit door verhoogde registratie feiten

16

Data verzameling • Subjectieve parameters:

• In 3 steden/gemeenten onveiligheidsbevraging • Retrospectief onderzoek; • Post-survey (10-15 min invultijd); • Focus op specifieke onderdelen.

• Moeilijkheden: - Best te bevragen in recent verleden; - Enquetes: tijds-intensief; - Beperkte respons ; - Afwezigheid van de inwoners in de voor-camera-

periode: missings,

17

Resultaten

18

Effect op criminaliteit en overlast

• Effectiviteit? – Niet eenduidig aan te geven

– Afhankelijk van:

• De lokale context • Complexiteit van het probleem • Andere bijkomende maatregelen

19

Alle steden samen

3281 3240 6419 3215 3525 6827 0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

Onderzoekssite Bufferzone Controlesite

Voor Na

-2,01% + 8,80%

+ 6,36%

20

Algemene criminaliteit: GEWENST EFFECT Beperkt verplaatsingseffect

Algemeen: ongewenst Diefstallen: nul Geweld: nul Fraude en bedrog: te weinig cases

Case 1 (32 maanden voor en na) Camera’s

Toezicht

Bijkomend

Effecten

• Domes

• Functionel

e mappen

• Live in

combinatie met

andere taken

• Heraanleg enkele

straten binnen

onderzoeksite én

controlesite

• Sensibiliserings-

campagnes

• patrouilles

• Algemene criminaliteit: ongewenst

effect: verhoogde registratie

• Overlast: Onduidelijk effect

• Diefstallen en beschadigingen:

ongewenst effect: verhoogde registratie

• Geweld en bedreigingen: ongewenst

effect: verhoogde registratie

• Fraude en bedrog: Nul effect

21

Case 2 (12 maanden voor en na)

22

Camera’s: vaste, speeddomes, geluidsdetectie, functionele mappen Toezicht: live naast uitvoeren andere taken + automatische alarmering Bijkomend: zonaal veiligheidsplan + GAS-wetgeving

106 51 69 133 47 56 0

20

40

60

80

100

120

140

Onderzoekssite Buffersite Controlesite

Voor Na+25,47%

-7,84%

-18,84%

Overlast: ONGEWENST EFFECT

Algemeen: ongewenst Diefstallen: nul Geweld: nul Fraude en bedrog: te weinig cases

Case 3 (27 maanden voor en na)

23

Camera’s

Toezicht

Bijkomend

Effecten

• Mobiel camerasysteem

• PTZ camera’s (pan-tilt-zoom)

• Domes

• Infra-rood camera’s.

• Camera’s op interventie-voertuigen.

Live toezicht naast andere taken. Bij evenementen: volledig live cameratoezicht

• Heraanleg markt

• Toevoeging drempels

• Dienst integrale veiligheid uitgebouwd

• Algemene criminaliteit: Gewenst effect

• Overlast: (beperkt) gewenst effect.

Beperkt eventueel door verhoogde registratie. Diffusie van voordelen

• Diefstallen en beschadigingen:

Gewenst effect. Geen bijkomende of onverwachte effecten

• Geweld en bedreigingen: Nul

effect • Fraude en bedrog: Beperkt

gewenst effect

Case 4 (16 maanden voor en na)

24

Camera’s: domes, infra rood Toezicht: algemeen beperkt toezicht Bijkomend: weinig tot geen bijkomende maatregelen

197 889 277 186 1071 166 0

150

300

450

600

750

900

1050

1200Voor Na

-5,58%

+20,47%

-40,07%

Onderzoekssite Buffersite Controlesite

Algemene criminaliteit: ONDUIDELIJK EFFECT Eventueel verplaatsingseffect

Overlast: nul Diefstallen: Onduidelijk Geweld: nul Fraude en bedrog: nul

Case 5 (22 maanden voor en na)

25

Camera’s: gefixeerde camera’s, domes, cyberdome Toezicht: Live toezicht Bijkomend: algemene werken binnen de stad

Algemeen: onduidelijk Overlast: ongewenst Geweld: nul Fraude en bedrog: nul

Diefstallen en beschadigingen: BEPERKT GEWENST EFFECT

537 499 916 513 582 993 0

200

400

600

800

1000

1200

Onderzoekssite Buffersite Rest van de stad

Voor Na

-4,47% +16,63%

+8,41%

Case 6 (24 maanden voor en na)

26

Camera’s: domes Toezicht: beperkt tot geen (live) toezicht Bijkomend: weinig tot geen bijkomende maatregelen

2054

2466

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Rest van de stad

Voor Na

+20,06%

474 147 355 147 0

100

200

300

400

500

Onderzoekssite Buffersite

Voor Na-25,11%

0,00%

Diefstallen en beschadigingen: GEWENST EFFECT

Algemeen: onduidelijk Overlast: onduidelijk Geweld: nul Fraude en bedrog: te weinig cases

Case 7 (24 maanden voor en na)

27

59 15 25 35 20 37 0

10

20

30

40

50

60

70

Onderzoekssite Buffersite Controlesite

Voor Na

-40,68%

+33,33%

+48,00%

Camera’s: domes, infra rood Toezicht: Live toezicht naast andere taken Bijkomend: Algemene veranderingen binnen de stad, Evolutie camera’s met veranderingen in de camerabewaking

Fraude en bedrog: GEWENST EFFECT

Algemeen: nul Overlast: onduidelijk Diefstallen: nul Geweld: nul

Opvallend • (Klein) preventief effect zowel in onderzoekssite als buffersite

• Weinig effectief voor agressie en geweld

• Vermogensdelicten: heroriëntering (daling + verplaatsing)

• Verhoogde registratie feiten:

– Camoufleert preventief effect – Dark number wordt zichtbaar

• Verhoogde en efficiëntere controles • Effectiever optreden politie • Meerwaarde bij de opheldering van feiten

28

Effect op onveiligheidsgevoelens

• Camera’s: belangrijke rol bij burgers

• Idee dat camera’s aanwezig zijn = bron van geruststelling

• Belangrijk: buurtsfeer! Voorkeur: combinatie van veiligheidsmaatregelen

(vb. camera’s) + bevorderen buurtsfeer/ sociale cohesie

29

Privacy-issue Antwoord categorieën Frequentie %

Helemaal akkoord 16 4,6

Akkoord 40 11,5

Neutraal 94 27,0

Niet akkoord 116 33,3

Helemaal niet akkoord 82 23,6

Tabel: Frequentieverdeling: cameratoezicht-privacy: Algemene privacy (n= 348).

30

Camerabewustzijn Site Antwoord Frequentie Procentueel

Onderzoekssite Ja 57 50,4 Neen 23 20,4 Weet ik niet 33 29,2

Buffersite Ja 30 21,3 Neen 58 41,1 Weet ik niet 53 37,6

Controlesite Ja 18 19,1 Neen 40 42,6 Weet ik niet 35 37,2

Tabel: Frequentietabel camerabewustzijn per site (vraag: 'Hangen er camera's binnen uw buurt?‘) (n= 348).

31

Onveiligheidsgevoelens Camera’s aanwezig

Ja Neen

Subjectieve onveiligheid

Camera-effectiviteit 32

Buurtsfeer Variabelen Partial eta

squared Corrected model 0.169*** Intercept 0.011 Site 0.006 Camerabewustzijn 0.004 Camera: effectiviteit 0.011 Camera: probleem 0.019* Gepercipieerde buurtsfeer 0.073*** Tussenkomst buren 0.036** Leeftijd 0.000 Financiële draagkracht 0.007 Geslacht 0.014* Kinderen 0.000 Diploma 0.007 Interactieterm: camerabewustijn* camera-effectiviteit

0.018*

33

Tabel: invloed op onveiligheids-gevoelens

Bijkomende/onverwachte effecten • Moeilijk éénduidig te registreren

– Variabel: • Stad • Context • Maatregelen

• Verplaatsingseffect: algemeen, vermogensdelicten en fraude en bedrog • Diffusie van voordelen: overlast • Geen bijkomend effect: geweld

• Soms tegenstrijdigheden: bemoeilijkt besluitvorming

Broken windows perspectief: daling sociale en fysieke overlast = daling zwaardere vormen delinquent gedrag

34

Diffusie van voordelen

597 473 715 554 452 787 0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Ger

egis

tree

rde

over

last

: abs

olut

e ci

jfers

Voor Na

-7,20%

-4,44%

+10,07%

Onderzoekssite Buffersite Controlesite

35

Geregistreerde overlast Algemene analyse (alle steden samen)

Politie-interventies

• Gerichter / efficiënter

• Indien cijfergegevens beschikbaar: stijging aantal interventies waargenomen.

• Impliceert wel live toezicht of intelligentiesystemen + kwaliteitsvolle beelden

36

Conclusie en aanbevelingen

37

Praktijklessen

• Cameratoezicht niet enige maatregel • Vaak gemengde en onduidelijke effecten:

moeilijk om enkel aan camera’s toe te schrijven • Variabele invloed: Afhankelijk van factoren zoals

de specifieke context, de specifieke prioriteiten, specifieke types van cameratoezicht en de specifieke politiezones met elk een verschillend beleid.

• Sterk context-afhankelijk

38

Tips bij plaatsing • Hot spots, hot times, hot crimes

– Probleemanalyse – Bestuderen ingezette methoden en technieken

– Vooral strijd tegen overlast (daling + diffusie van

voordelen)

– Camera’s: geen wondermiddel! • Belang: - ‘Blauw op straat’ - Integrale strategieën

• Verplaatsbare systemen: lichte voorkeur

39

Tips bij plaatsing

• Doelmatigheid – Formuleren specifieke doelstellingen!

• Wat? • Eenduidige categorieën • Brede, integrale aanpak

– Realistische eisen • Vb. Geen agressie en bedreigingen tegengaan met

camera’s, wel overlast.

– Let op kwaliteit van de beelden (resolutie)

40

Tips bij plaatsing

• Omgevingsanalyse – Bepaal de geschikte locatie van de systemen

• (Licht)weerspiegelingen • Blinde vlekken

• Onderhouden van de systemen • Vaak contractueel vastgelegd

41

Tips bij plaatsing

• Communicatie – Naar bevolking/bewoners – Camera’s vaak geen probleem of aantasting

privacy – Geregeld informeren! – Bewustwording aanwezigheid verhogen

• Media • Pictogrammen

42

Tips bij plaatsing • Live toezicht

– 100% live toezicht of intelligentie: ongewenst effect bij de overlastfeiten = verhoogde registratie

– geen live toezicht: op bijna alle vlakken een onduidelijk of een nul effect

(Live) opvolgen beelden vereist – MAAR: niet steeds haalbaar:

» Te hoge kostprijs » Beperkte concentratiemogelijkheden toezichthouders » opvangen door intelligentievormen als hulpmiddel

Gedegen opleiding toezichthouders = belangrijk!

43

Tips bij plaatsing

• Evaluatie – Werden vooropgestelde doelstellingen behaald?

• Integraliteit – Integreren camera’s in breder pakket maatregelen – Goede resultaten: bij aanpak in deelaspecten

• Vb. Sociale cohesie: belangrijk deelaspect (versterken en additief).

44

Concluderend

• Geen of/of verhaal maar en/en • Camera’s geen wondermiddel, maar een

deeltje van het geheel • Context bepalend voor doelstelling

camerabeleid

45