ONZE OK MEEKIJKEN OP DE OK’S VAN HET ISALA … 01-2016.pdf · The TotalShield™ Surgical Helmet...

Magazine voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers

ONZE OK MEEKIJKEN OP DE OK’S VAN HETISALA HARTCENTRUM IN ZWOLLE

NR. 1 / maart 2016 / JA ARGANG 11

> SPOTLIGHT OP JONG BIJ LVOCONGRES 2016

> REGIO-AUDITSVOOR VEILIGE OK

> WAAROM OPE-RATIEASSISTENTLEUK BEROEP IS

OKO0116.indd 1OKO0116.indd 1 3/14/16 9:57 AM3/14/16 9:57 AM

The TotalShield™ Surgical Helmet System from Zimmer Biomet is engineered

to protect against contamination, infectious body fluids, and harmful

organisms all while keeping you cool and comfortable.

TotalShield is designed for comfort through its:

• Balanced and stable helmet construction

• 16 air flow ports

• Six adjustable fan speeds

• Expanded field of view

• Optional bright LED light

• Togas and Hoods with protection against infectious body fluids

and microorganisms

Cool. Comfortable. Customizable.

©2015 Zimmer Biomet

The TotalShield ™

Surgical Helmet System


NR 1, 2016 / OK OPERATIONEEL 3

colofon

OK OPERATIONEEL WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR:

OK Operationeel is het vakblad voor operatie-assistenten en anesthesiemedewerkers. Het wordt gemaakt door uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO (Landelijke Ver-eniging van Operatieassistenten) en verspreid onder alle LVO-leden. Verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen, particuliere klinieken en oplei-dingscentra.

RedactieRedactiecoördinator Y-Publicaties: Cindy Lammers, [email protected]ördinator LVO: Hennie Mulder, [email protected]

UitgeverijY-PublicatiesPostbus 102081001 EE Amsterdam020-520 60 [email protected] ook op onze website www.oknieuws.nl

Uitgever: Ralf BeekveldtEindredacteur: Marloes van HoornTekstcorrector: Marijn MostartOntwerp: Annelies van TurnhoutDruk: BalMedia

AdvertentiesCross Media Nederland BV010-742 19 [email protected]

AbonnementenSP AbonneeservicePostbus 1052400 AC Alphen a/d Rijn0172-476 [email protected]

Toezending van OK Operationeel is voor LVO-le-den onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet-leden gelden de volgende abonnements-prijzen: jaarabonnement € 65,50; los nummer € 8,50; abonnement buiten Nederland € 82,50. Alle prijzen zijn inclusief btw en verzendkos-ten. Prijswijzigingen voorbehouden. Opzeg-ging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnements periode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

© 2016 OK OperationeelNiets uit deze uitgave mag worden gerepro-duceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.

ISSN 1872-6712

en verder 4 REDACTIONEEL 4 NIEUWS 8 LVO-NIEUWS 10 ONZE OK: NICOLINE WESSELING

(ISALA ZWOLLE) 23 COLUMN PAUL MEIJSEN 24 ESTHER AIKENS: WAAROM IS

OPERATIEASSISTENT ZO’N LEUK BEROEP?

31 ONDER OPERATIEASSISTENTEN: GERIANNE VAN DER RIJDT (ZIEKENHUIS BERNHOVEN)

LICHT OP JONGBIJ LVO CONGRESUiteenlopende voordrachten,

met veel aandacht voor young

professionals en de uitreiking van de

allereerste Young Professional Award.

Verslag van het 30ste LVO Congres.

OK-AUDITS INRIJNMONDREGIOOm de patiëntveiligheid op

de OK te vergroten houden

zorginstellingen in de regio Rijnmond

elkaar een spiegel voor door audits op

elkaars operatieafdeling te doen.

VAN CHECKLISTASSISTENTEN OKTOT NORM IGZTwee (voormalig) leerling -

operatieassistenten ontwikkelden een

checklist met criteria voor de over-

dracht op de OK. Deze heeft de IGZ

nu overgenomen. De twee vertellen.

14

20

27

inhoud


4 OK OPERATIONEEL / NR 1, 2016

VAN DE REDACTIE

Veiligheid

Wanneer ik dit schrijf is de lente al in aan-tocht. Ben benieuwd hoeveel sneeuw-

buien we nog krijgen tijdens de paasdagen, want het gezegde blijft: ‘Maart roert zijn staart’.Ook de LVO is volop in beweging. Tijdens de ALV voorafgaand aan het LVO Congres is het jaar-plan gepresenteerd. Een uitvoerig verslag met de speerpunten kun je lezen in het LVO-nieuws-blok verderop. Evenals een verslag van het LVO Congres, dat vorige maand in De Reehorst in Ede zijn dertigjarig jubileum beleefde.Tijdens dat congres gaven operatieassistenten Doran van Gastel en Angelique Dirks een pre-sentatie over de overdracht op de OK. Zij maak-ten een checklist met overdrachtsmomenten in de vorm van kaartjes die gemakkelijk in een keykaart kunnen worden gestoken. De Inspec-tie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ondersteunt deze checklist en zal de criteria toevoegen aan de TOP waarin ziekenhuizen worden getoetst. De IGZ onderstreept dat het operatieproces een permanent aandachtsgebied is om vermijdbare schade aan patiënten te voorkomen. Regio Rijn-mond vertelt in deze editie hoe zij hun audits op de OK regelen. Door de jaren heen is er veel veranderd op de OK, niet alleen op het gebied van operatietechniek, maar vooral ook van de organisatie rondom de patiënt waarbij patiënt-veiligheid het sleutelwoord is.

Veel leesplezier!

Hennie Mulder, [email protected]

Het OK-complex van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg wordt uitgebreid met twee hybride operatiekamers. Een primeur voor Europa, volgens ETZ, want deze operatiekamers zijn in-gericht voor zowel trauma-, vaat- en neurochirurgie als orthopedische chirurgie.

Het ETZ is traumacentrum voor

de provincie Noord-Brabant. ‘Met

de nieuwe hybride OK kunnen we

levens en ledematen redden van

patiënten met zwaar letsel’, zegt

traumachirurg Mike Bemelman.

‘Patiënten die in acute nood ver-

keren kunnen na binnenkomst op

de Spoedeisende Hulp direct door

naar de hybride OK. Daar kunnen

verschillende specialisten bijvoor-

beeld gelijktijdig een bloedende milt

en een kapot bekken behandelen.

Ook het doorlichten van de patiënt

met behulp van röntgen gebeurt nu

direct en in dezelfde kamer.’

TESTEN IN CINCINNATIDe neurochirurgen en orthopedisch

chirurgen zullen de nieuwe hybride

OK gebruiken voor complexe in-

grepen aan de wervelkolom. Ook is

het mogelijk om 3D reconstructies

van botten en gewrichten te maken.

Hiermee kunnen zeer complexe bot-

breuken in gewrichten nog beter in

beeld worden gebracht en beter wor-

den hersteld.

Neurochirurg Paul Leliefeld reisde

samen met andere chirurgen van

het ETZ en mensen van leverancier

Philips naar Cincinnati in Amerika

om ervaring op te doen met de hybri-

de OK. ‘Daar hebben we de grenzen

van onze nieuwe mogelijkheden op

de hybride OK kunnen testen en in-

teractie gehad met het Philips-team,

zodat theorie en praktijk goed op el-

kaar zijn afgestemd.’

NAVIGATIESYSTEEMIn de zomer van 2016 zal in de

hybride OK een speciaal 3D chi-

rurgisch navigatiesysteem worden

geïnstalleerd. Hiermee kunnen bij-

voorbeeld operaties aan de wervel-

kolom nog nauwkeuriger worden

uitgevoerd. ‘Dit is uitermate ge-

schikt voor operaties aan complexe

wervelafwijkingen die veel voor-

komen in het ETZ’, zegt orthope-

disch chirurg Carel Diekerhof. ‘De

navigatie biedt hierbij extra veilig-

heid.’ De applicatie wordt samen

met Philips verder ontwikkeld. Het

ETZ is hiervoor pilot-ziekenhuis.

TWEE HYBRIDE OK’S VOOR ETZ

A/D

Am

stel

Arc

hit

ecte

n



nieuws

Kan een standaardbezoek aan geopereerde patiënten door de anesthe-

sioloog complicaties verminderen en kosten besparen? Deze vraag staat

centraal in de zogenoemde TRACE-studie, die in 2016 van start gaat en is

opgezet door onderzoekers van de drie academische ziekenhuizen MUMC,

VUmc en AMC. Complicaties ten gevolge van operaties dragen bij aan een

verhoogde kans op overlijden in de periode na de operatie. Het voorkomen

van postoperatieve complicaties vergt vroegtijdige herkenning van veran-

deringen in de gezondheid van de patiënt. Het herkennen en behandelen

van deze subtiele veranderingen behoort tot het domein van de anesthesio-

loog. Die heeft als perioperatieve arts veel kennis van de impact van de an-

esthesie en de operatie op de patiënt. Tot op heden is het gestandaardiseerd

begeleiden van patiënten na de operatieve ingreep door een anesthesioloog

geen routinezorg. De TRACE-studie moet hier verandering in brengen.

POSTOPERATIEVE COMPLICATIES HERKENNEN VAN LEVENSBELANG

In het Medisch Spectrum

Twente (MST) zijn meer dan

vijftig dashboards – OK-cock-

pits – in het OK-complex ge-

installeerd. Hiermee zijn alle

zaken van POWI, patiëntveilig-

heid en veiligheidschecklists

tot beletinformatie, luchtkwa-

liteit en bestelproces geïntegreerd en geborgd. De dashboards zijn aanwezig

op de OK, voor de OK, bij de opdekruimte, in de regieruimte, bij de holding

en bij de verkoever. Ze zijn web-based en kunnen daarom op zowel nieuwe als

bestaande hardware (werkstations, tablets, telefoons) worden weergegeven

binnen een webbrowser.

Er zijn meerdere checklists in de OK-cockpit geïntegreerd. Deze zijn dyna-

misch en contextafhankelijk: de vragen worden aangepast aan bijvoorbeeld

specialisme of ingreep, afhankelijk van de informatie die wordt ontvangen

uit een van de bronsystemen.

Naast time-out en sign-out zijn er checklists geïntegreerd voor ochtend- of

avondcontroles, schoonmaakchecklists en periodieke controlelijsten van

de technische dienst (brandpreventie, gassennet, elektrische installatie). De

checklists worden geverifieerd en geborgd in het dashboard: een rood veld

wordt zichtbaar als de checklist na een operatie, een dag of een willekeu-

rige instelbare periode opnieuw dient te worden uitgevoerd. Via een in- en

uitgaande koppeling met het ziekenhuisinformatiesysteem (ZIS) worden de

gestelde vragen en gegeven antwoorden tussen ZIS en de OK-cockpit gesyn-

chroniseerd. De OK-cockpits zijn ontwikkeld door NewCompliance.

NIEUWE GENERATIE OK-COCKPITS VOOR MST

MINDER PIJN BIJ LIESBREUKEN DOOR KIJKOPERATIE

De kans op chronische pijn na een kijkope-

ratie is lager dan bij een andere techniek.

Dit blijkt uit promotieonderzoek van Ine

Burgmans (foto), oncologisch chirurg en ge-

specialiseerd liesbreukchirurg. Burgmans

deed enkele jaren onderzoek in het grootste

liesbreukcentrum van Nederland, gevestigd

in het Diakonessenhuis in Zeist. Haar onder-

zoek richtte zich op het verbeteren van de

kwaliteit van liesbreukchirurgie.

De kans op langdurige pijnklachten na een

kijkoperatie voor een liesbreuk is klein. Als er

toch sprake is van pijn verdwijnt deze bijna

altijd spontaan tussen drie en zes maanden.

De oorzaak van deze chronische pijn kan

niet worden verklaard door een MRI. Toch

is het wel nuttig om aan te tonen dat het

matje goed is geplaatst en om uit te sluiten

dat er andere oorzaken zijn van chronische

pijn. Het vermoeden dat een dunner matje

met minder materiaal de kans op pijnklach-

ten zou verminderen blijkt niet waar, aldus

Burgmans. Er is zelfs een grotere kans op een

terugkerende liesbreuk met dit dunnere mat-

je dan met het standaard matje dat al jaren

wordt gebruikt.

In haar proefschrift concludeert Burgmans

ook dat vrouwen met een liesbreuk het beste

met een kijkoperatie kunnen worden behan-

deld. Vrouwen hebben vaker (20%) een ander

type liesbreuk dan mannen: de zogenaamde

dijbeenbreuk. Deze kan bij de klassieke lies-

breukoperatie worden gemist. Met de kijk-

operatie heeft de chirurg volledig overzicht

en wordt elke breuk gezien en behandeld.


Microsure, een gezamenlijke spin-

off van de Technische Universiteit

Eindhoven en Maastricht UMC+, is

sinds kort zelfstandig. Het bedrijf is

bijna klaar met de ontwikkeling van

een operatierobot voor ingrepen met

uiterste precisie. De robot, die wordt

bestuurd door een chirurg, is ge-

schikt voor hersteloperaties die met

mensenhanden amper of niet moge-

lijk zijn. Over twee jaar moet het ap-

paraat, ’s werelds eerste in zijn soort,

klaar zijn om in operatiekamers te

worden gebruikt.

Het eerste exemplaar van de opera-

tierobot staat de komende twee jaar

in het Maastricht UMC+ om voor-

zichtig en stapsgewijs aan te tonen

dat het geschikt is voor ingrepen

bij mensen. Tegelijkertijd werkt Mi-

crosure aan de benodigde Europese

CE-markering. Bij het bedrijf zijn

zowel ingenieurs als chirurgen be-

trokken.

VIJF KEER ZO NAUWKEURIGDe armen van de robot worden altijd

bestuurd door een chirurg, via twee

joysticks. De robot voert de beweging

van de handen van de chirurg ‘ver-

kleind’ uit, waardoor de robot tot vijf

keer zo nauwkeurig kan zijn. Boven-

dien filtert de robot alle trillingen

van de mensenhand eruit, wat ook

bijdraagt aan de precisie.

De robot is vooral bedoeld voor ‘re-

constructieve chirurgie’. Daarbij

wordt weefsel ergens in het lichaam

weggehaald om op een andere plek

iets te herstellen. Ook zorgt de robot

voor meer comfort voor de arts, door-

dat deze niet meer over de patiënt

gebogen hoeft te staan, maar rustig

kan zitten.

LYMFOEDEEMDe eerste focus van Microsure ligt

op het aanpakken van lymfoedeem.

Daar krijgen relatief veel borstkan-

kerpatiënten mee te maken, doordat

de lymfeknopen in de oksel soms

uitzaaiingen hebben. Die worden

dan operatief verwijderd, waardoor

vocht zich ophoopt op ongewenste

plekken. ‘Nu worden vaak alleen de

symptomen bestreden, maar met de

operatierobot kunnen we de verbin-

ding van de kleine vaatjes herstel-

len, en dan pak je de oorzaak van

het probleem aan’, aldus Raimondo

Cau die twee jaar geleden aan de TU

Eindhoven promoveerde op het pro-

totype dat hij ontwikkelde voor de

chirurgierobot.


STRAFRECHTELIJK ONDERZOEK NA DODELIJKE VAL VAN OPERATIETAFELBij een incident met dodelijke afloop in

het Tergooi Ziekenhuis in Blaricum in

2010, waarbij een patiënt van de operatie-

tafel viel, heeft het gerechtshof van Am-

sterdam besloten de betrokken specialis-

ten niet individueel te vervolgen. Wel zal

er strafrechtelijk onderzoek worden ge-

daan naar de rol van het ziekenhuis. Daar-

bij zal onder andere worden gekeken naar

het gebruik van protocollen en de con-

trole op de juiste uitvoering daarvan. Het

Tergooi Ziekenhuis meldt op zijn website

dat na de calamiteit onmiddellijk maat-

regelen zijn getroffen om te voorkomen

dat een dergelijk incident zich herhaalt.

Het bewuste incident vond plaats toen

de anesthesiemedewerker de arm van de

patiënt losmaakte en deze patiënt aan de

andere kant van de operatietafel viel. De

omloopassistent stond gedraaid naar het

voeteneinde en was niet in staat om in te

grijpen. De chirurg zat op dat moment

de OK-formulieren in te vullen. Door de

val liep de patiënt een fractuur en een

subdurale bloeding op. Zij overleefde deze

verwondingen niet. Tijdens de rechtszaak

wees de inspectie erop dat de medisch

specialisten zowel tijdens als na de ope-

ratie verantwoordelijkheid dragen voor de

positionering van de patiënt. Aan beide

kanten van de operatietafel moet iemand

staan om een dergelijke val te voorkomen.

HET ACTUEELSTE OK-NIEUWS VIND JE OP WWW.OKNIEUWS.NL.

SPIN-OFF ROND OPERATIEROBOT MICROSURE NU OP EIGEN BENEN

HEB JENIEUWS?MAIL NAAR [email protected]

@@

Bart

van

Ove

rbee

ke


Wereldwijd was het verwijderen van de baarmoeder de standaardbe-

handeling bij verzakking, maar het sparen van de baarmoeder wordt

steeds populairder. Een operatie waarbij de baarmoeder wordt vast-

gezet met twee hechtingen aan een stevig deel van een spier is een

geschikt alternatief voor het verwijderen van de baarmoeder. In de

praktijk betekent dit dat vrouwen een keuze hebben en dat de baar-

moeder niet per definitie hoeft te worden verwijderd. Dit stelt Renée

Detollenaere in haar promotieonderzoek bij het Radboudumc, dat

is uitgevoerd in het Isala Vrouw-kindcentrum in Zwolle.

Miljoenen vrouwen wereldwijd hebben last van een verzakking.

Het operatief behandelen van een verzakking bij vrouwen is de

afgelopen tijd meerdere malen negatief in het nieuws geweest.

Dit kan (onnodig) tot angst en terughoudendheid hebben geleid

bij vrouwen om zich met verzakkingsklachten tot een arts te wen-

den. ‘Vrouwen moeten op de hoogte zijn dat een baarmoederver-

zakking op een relatief makkelijke manier operatief op te lossen

is en dat de keuzemogelijkheid bestaat om de baarmoeder te ver-

wijderen dan wel te sparen’, aldus Detollenaere.

Het is artsen van het Inselspital in Bern gelukt om een Siame-

se tweeling van acht dagen oud van elkaar te scheiden. De twee

meisjes, Lydia en Maya, werden acht weken te vroeg geboren en

waren onderdeel van een drieling. Het derde kind is gezond op de

wereld gekomen.

De vijf uur durende operatie werd eind vorig jaar uitgevoerd. Sa-

men wogen Lydia en Maya toen slechts 2,2 kilo. De tweeling was

met elkaar vergroeid via de lever, het hart en de buik. De ingreep

zou eigenlijk pas over een paar maanden worden gedaan. De toe-

stand van de meisjes verslechterde echter en werd levensbedrei-

gend, waarop de artsen besloten hen direct te opereren. De sla-

gingskans zou maar 1 procent zijn geweest. Het ziekenhuis spreekt

daarom van een ‘medisch wonder’. Het hoofd van de afdeling chi-

rurgie zegt dat een perfecte samenwerking van het team de sleutel

tot succes was.

Volgens het ziekenhuis zijn de kinderen nog steeds erg klein,

maar ontwikkelen ze zich goed. Het zou de eerste keer zijn dat

een dergelijke ingreep bij zulke jonge kinderen is geslaagd.

SIAMESE TWEELING SUCCESVOL VAN ELKAAR GESCHEIDEN

Echogeleide chirurgi sche technieken zijn supe-

rieur aan de standaardmethode voor borstspa-

rende ope raties. Hiervoor zijn al jaren indicaties,

maar vreemd genoeg gebruiken nog niet alle

chirurgen de echo tij-

dens borstoperaties.

Met de echogeleide

techniek blijft maar

in 3 procent van de

gevallen tumor ach-

ter in de borst, terwijl

dit met de standaard-

techniek bij 17 pro-

cent van de patiënten

gebeurt. Ook wordt

met de nieuwe tech-

niek twee keer min-

der gezond borstweefsel verwijderd. Dit blijkt uit

onderzoek waarop radioloog in opleiding Max

Haloua aan het VUmc is gepromoveerd.

Met de nieuwe techniek hoeven minder vrouwen

opnieuw onder het mes en is het cosmetisch

resultaat van de borstsparende behandeling op

korte en lange termijn beter. Ook is de patiënt-

tevredenheid hoger dan na behandeling met de

standaardmethode. Door deze techniek in heel

Nederland toe te passen kan minstens 1 miljoen

euro per jaar worden bespaard in de borstkan-

kerzorg. Dit komt doordat minder vervolgopera-

ties (en opnames) en minder extra radiotherapie

nodig zijn. ‘In Nederland wordt de echogeleide

techniek nog niet routinematig toegepast, wat

gezien onze resultaten te betreuren valt’, zegt

Haloua. ‘Het is niet meer van deze tijd om alleen

met de tastzin te opereren terwijl de tumor mak-

kelijk in beeld kan worden gebracht met behulp

van echografie.’

Ook in het buitenland is er belangstelling voor

de Nederlandse resultaten; in het Amerikaanse

Annals of Surgical Oncology is onlangs geopperd om

van echogeleide borstsparende operaties voor

borstkanker de gouden standaard te maken.

VROUWEN MET BORSTKANKER KRIJGEN VAAK NIET DE BESTE OPERATIETECHNIEK

‘VERWIJDERING BAARMOEDERIS NIET ALTIJD NOODZAKELIJK’


nieuws


LVO-INFORMATIE

Carla Boer, voorzitter a.i., [email protected] Mulder, penningmeester en bestuurslid Media

[email protected] en [email protected] Stuart, secretaris en bestuurslid Onderwijs

[email protected] en [email protected] Dreessen, bestuurslid Beroepsbelangen

[email protected] de Kort, bestuurslid Congres, [email protected] Wienen, bestuurslid PR&V, [email protected]

Lid worden van de LVO?Surf naar www.lvo.nl.

Lidmaatschap opzeggenDit dient voor 1 oktober

te gebeuren - het lidmaat-

schap wordt dan per 1

januari van het jaar daar-

op beëindigd. Opzeggen

kan via het opzeggings-

formulier op www.lvo.nl

of schriftelijk via:

Secretariaat LVO

Postbus 9058

1006 AB Amsterdam

[email protected]


Op woensdagavond 17 februari, de avond voor het LVO Con-

gres, wordt de algemene ledenvergadering gehouden. Onder

meer het financieel jaarverslag 2015, de begroting en het ver-

goedingensysteem worden uitgebreid besproken en unaniem

goedgekeurd.

NIEUW STATEMENTDaarna presenteert Carla Boer, ad-interimvoorzitter, het jaar-

plan 2016. Tijdens de beleidsdagen in 2015 is er een nieuw

statement ontwikkeld. Dit wordt aan de alv voorgelegd en

unaniem goedgekeurd. Het statement is als volgt.

• De kwaliteit van de perioperatieve zorg in geheel Nederland

wordt medebepaald door gekwalificeerde en bekwame

operatieassistenten.

• Operatieassistent is een (inter)nationaal erkend beroep op

bachelorniveau.

• De LVO is de gesprekspartner voor alle betrokken partijen

in de perioperatieve zorg.

SPEERPUNTENOm deze missie verder vorm te kunnen geven heeft het be-

stuur vier speerpunten vastgesteld. Daaraan zal het komende

jaar door iedere commissie hard worden gewerkt. Deze speerpun-

ten zijn:

1. Young professionals in beeldDe young professionals, jonge operatieassistenten, zijn de toe-

komst. Daarom moeten zij meer invloed krijgen op de richting die

de LVO op wil/moet gaan. Welke onderwerpen vinden zij belang-

rijk? De mening van de young professional moet gehoord worden

en meegenomen worden in de besluitvorming van het bestuur.

2. De LVO-vertegenwoordiger zal moeten groeien naar LVO-am-bassadeur

Niet alleen de naam van deze functie zal in 2016 veranderen, maar

ook de taken en verantwoordelijkheden ervan. De LVO-ambassa-

deurs zullen in 2016 mede ‘het gezicht’ van de LVO zijn en krachtig

het statement en de speerpunten uitdragen. Ook zullen zij een rol

moeten spelen in het werven en behouden van leden.

3. Toekomst beroep operatieassistentHoe gaat het beroep operatieassistent er in de toekomst uitzien?

Welke veranderingen zijn er gaande? Hoe ver staat het met de er-

kenning van ons beroep? Welke kwaliteitseisen moeten er aan de

operatieassistent gesteld worden?

4. Herkenbaarheid van LVO bij de leden en bij externe relatiesAls beroepsvereniging is de LVO een serieuze gesprekspartner van

de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, het College Zorg Op-

leidingen en de Inspectie voor de Gezondheidzorg. Wanneer wij een

richtlijn of scholing accrediteren, willen wij dit graag bezegelen met

een LVO-keurmerk. De laatste jaren is gebleken dat de huidige com-

municatie niet meer afdoende is. Er zal aandacht worden geschon-

ken aan een nieuwe communicatiestructuur. Hierbij zullen ook de

huidige communicatiemiddelen onder de loep worden genomen,

zoals de website, het vakblad en de nieuwsbrief. Om zowel binnen

als buiten de LVO nog herkenbaarder te worden zal er gestuurd wor-

den op een eenheid van huisstijl en zal er een slogan worden toe-

gevoegd aan het huidige logo voor een meer Europese uitstraling.

REGLEMENT EN STATUTEN Verder worden nog de aanpassingen van het huishoudelijk regle-

ment en de statuten aan de leden voorgelegd. Deze worden goed-

gekeurd en na het congres aan de notaris aangeboden ter bekrach-

tiging.

In de rondvraag wordt het verzoek gedaan aandacht te geven aan het

ouderenbeleid. De vergadering wordt beëindigd om 21.30 uur.

Namens het LVO-bestuur,

Hennie Mulder

Verslag algemene ledenvergadering



lvo-nieuws

SAMENWERKING TUSSEN LIVEOPERATIE.NL EN DE LVO

Continue scholing en training is belangrijk voor operatieassistenten. Daaraan wil de LVO graag bij-dragen. Leden kunnen daarom vanaf nu gratis ge-bruikmaken van alle modules van de visuele leerom-geving LiveOperatie.nl. Hier is veel informatie gecen-traliseerd, waardoor je makkelijk een visueel beeld bij een operatie kunt krijgen. Je kunt nu zoeken naar de anatomie van het lichaam, instrumentenleer krijgen over bijvoorbeeld een totale knieprothese of bekijken hoe deze operatie er stapsgewijs uitziet. Daarnaast zijn verschillende operaties per specialis-me te bekijken. Ook kun je via deze website in con-tact komen met medeprofessionals of -studenten. De website is overal beschikbaar via desktop, tablet of mobiele telefoon. Zo blijf je eenvoudig op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.Op de website komen ook e-learningmodules te staan. De accreditatiecommissie zal deze beoordelen en accrediteren zodat ze het keurmerk van de LVO krijgen. De behaalde accreditatiepunten kunnen met een certificaat in het kwaliteitsregister worden geplaatst. Deze extra service biedt ook voordelen voor de zie-kenhuizen. Die moeten immers zorgen dat hun medewerkers bevoegd en bekwaam zijn. De instruc-tievideo’s en documenten zijn volledig gericht op de operatieassistent en de bij het beroep behorende taken. Ook de bekwaamheid bij het bedienen van ap-paratuur en het gebruik van hulpmiddelen komen aan bod.

TRAUMADAGEN 2016 OP 3 EN 4 NOVEMBERDe congresorganisatie van de

Nederlandse Vereniging voor

Traumachirurgie (NVT) en het

bestuur van de LVO zijn alweer

druk met de voorbereidingen

voor het traumacongres van

dit jaar. Noteer alvast in je

agenda: Traumadagen 2016

op donderdag 3 en vrijdag 4

november 2016 in de RAI in

Amsterdam. Meer informatie

vind je op www.trauma.nl.



ONZEOK

WIE: Nicoline WesselingWAT: operatieassistent met chirurgische vaardigheden, specialisme-coördinator thorax, lid van dedicated TAVI-team (TAVI = transcatheter aortic valve implantation) WAAR: Isala Hartcentrum, ZwolleAltijd al willen meekijken op een collega-OK-complex? In deze rubriek gluren we vast door het raam. Deze keer bij de drie thorax-OK’s van Isala in Zwolle.Jullie OK in deze rubriek? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

Wij zijn trots op …… onze Da Vinci-robot! Daarmee doen we

bijna alle long-OK’s. En als enige Neder-

landse ziekenhuis ook de mitraalklepplas-

tiek en mitraalklepvervanging. We zijn ook

heel trots op de groep operatieassistenten

met chirurgische vaardigheden (oacv’ers),

die bestaat uit dertien goed opgeleide ope-

ratieassistenten.

Als operatieassistent met chirurgische vaardigheden … … halen we de vena saphena magna uit het

been, die gebruikt wordt als nieuwe krans-

slagader op het hart. Sommigen van ons

zijn ook opgeleid om – met hetzelfde doel

– de arteria radialis uit de arm te halen.

We halen de vaten endoscopisch met het

Vasoview-systeem. Dit doen we terwijl de

chirurg de borstbeenslagader haalt. Als de

vene geoogst is assisteren we de chirurg.

De functie is ontstaan omdat er lang een

tekort was aan arts-assistenten. Die haalden de vene eerder altijd.

De opleiding tot oacv’er duurt een halfjaar.

Verdieping …… kun je ook vinden als lid van een dedicated team. We hebben

bijvoorbeeld een dedicated team voor de robotlongchirurgie. Twee

meiden uit dit team zijn ook dedicated voor de robotmitraalklep-

chirurgie. Ik ben lid van het dedicated TAVI-team, voor transcathe-

ter aortic valve implantation. Verder kun je specialismecoördinator

worden. Dat ben ik samen met twee collega’s voor de thorax. En

iedereen moet natuurlijk leerlingen kunnen begeleiden.

Met de TAVI-procedure …… brengen we de aortaklep percutaan in via een kleine incisie

in de lies of thorax. Dat doen we samen met thoraxchirurgen,

cardiologen en personeel van de hartkatheterisatiekamer (HCK,

red.) op de hybride OK van het HCK-complex. Iedere donderdag

verhuizen we de OK-materialen daarheen. De hybride OK op het

OK-complex zelf wordt gebruikt door de vaatchirurgen. Zij heb-

ben een dedicated team dat daar de vaatstentingen en dotters van

de ledematen doet.

De aflos …… komt voor een operatieassistent met

chirurgische vaardigheden vaak pas bij de

patiënt- of dienstwissel. Wij staan steeds aan

tafel, en daar wordt niet afgelost tot de werk-

tijd om is. De chirurg wil niet steeds gestoord

worden als hij met Prolene 7-0-draadjes de

kransslagader aan het hechten is. Je zou wel

in de reperfusiefase – als de patiënt weer op-

warmt – van tafel kunnen stappen en naar

het toilet kunnen rennen. En dan hopen dat

de dienst net binnenkomt zodat je kunt wis-

selen. De omloop wordt wel afgelost.

Tekst: Marloes van Hoorn

Foto’s (inclusief cover): Cor Mooij

Meekijken op de operatieka-mers van Nicoline Wesseling, operatieassistent met chirurgische vaardigheden in Isala Zwolle.



maaltijdsalades. We gaan nooit de OK af

om te eten.

De sfeer …… is heel goed. Cardio-operatieassistenten

hebben vaak een reputatie van ‘thorax

bitch’. Maar iedereen is hier welkom en

iedereen is gelijkwaardig. Of je nu een eer-

stejaars bent of een ouwe rot die een vene

haalt. Ik voel me niet meer dan een ander.

Soms zijn er ergernissen als we bij algeme-

ne chirurgie staan in de dienst. Maar dat

komt dan door een situatie waarin we ons

bevinden, niet door de collega’s. Bij wrij-

vingen zegt ik altijd: ‘Houd het bij jezelf.

Goede zorg is het belangrijkst. Doe alsof je

eigen moeder hier op tafel ligt.’

In de toekomst …… blijven we hopelijk innovatief bezig. En

blijf ik bij hartchirurgie. Ik houd er zó van:

een hart wordt stilgelegd – soms zelfs de

hele circulatie – en wordt weer op gang ge-

bracht als de operatie is voltooid. Dat is elke

keer weer een magisch moment! ■

Een standaard hart-OK – klep of omlei-

ding – duurt een halve dag. Daarna heb

je pauze. Maar een aortadissectie type A

kan tien, twaalf uur duren. Dat is steun-

kousen aan en gáán. Bij de dienstwissel is iedereen al buiten de

OK bijgepraat door de aflossen. Die kennen de situatie op de OK.

Bovendien wordt bij hartchirurgie heel protocollair gewerkt, dus

iedereen weet wat er nodig is. Aan tafel vindt nog een kleine over-

dracht plaats.

In de diensten …… werkt er altijd een operatieassistent met chirurgische vaardig-

heden. We zijn met z’n dertienen, dus reken maar uit hoe vaak we

dienst hebben. Het is best een belasting, zo veel diensten en steeds

aan tafel staan. Maar we zijn stuk voor stuk vakidioten en we gáán

ervoor. In de dienst sta ik ook bij algemene chirurgie. Je kunt je af-

vragen of dat verantwoord is, omdat wij als vast cardioteam overdag

alleen maar werkzaam zijn op de thoraxchirurgie. Daarover wordt

nog volop gediscussieerd. Maar een sectio verleer je niet. Vind ik

ook heerlijk om te doen trouwens. En laat mij bij een heupprothese

maar schoonmaken en aflossen. Dat lukt prima.

De safety check …… is een veiligheidsprocedure die we uitvoeren ná de time-out, als

de patiënt al afgedekt is. Hij is ontwikkeld door twee van onze art-

sen. De thoraxchirurg en anesthesioloog bespreken samen het plan

van aanpak na de bevindingen van een echo. Besproken worden

pompfunctie, hartkleppen en aorta. Als er bijvoorbeeld kalk in de

aorta zit, kan die niet worden afgeklemd om het hart stil te leggen.

De safety check wordt inmiddels ook in andere Nederlandse hart-

centra toegepast.

We blijven bij door …… het jaarlijkse Europese thoraxchirurgiecongres. We moeten onze

scholing vanwege JCI-accreditatie verplicht gaan bijhouden in een

kwaliteitspaspoort. Dat wordt gekoppeld aan een Isala-breed kwa-

liteitsregister.

Werkoverleg …… hebben we om de circa acht weken met de operatieassistenten

van het eigen team. En met de oacv’ers eens in het kwartaal. Altijd

na werktijd. We hebben ook nog elk kwartaal groot overleg, maar

daar zijn we van terug aan het komen; negen van de tien keer be-

spreek je dingen van je eigen specialisme. En algemene dingen kun-

nen ook in de nieuwsbrief die elke vrijdag aan alle OK-medewerkers

wordt rondgemaild.

In de pauze …… eten we onze eigen boterhammen. En er gaan hier wekelijks

zo’n tachtig rollen beschuit doorheen. Want die is nog gratis, net

als de hagelslag en Cup-a-Soup. In de dienst eten we kliekjes en

‘WIJ HALEN DE VENA SAPHENA MAGNA UIT HET BEEN’


ERBE Nederland b.v. | Werkendam | Nederland | Telefoon 0183-509755 | www.erbe-nederland.com

Sealen met ERBE

Veilig en betrouwbaar Door minimale laterale schade wordt omringend weefsel gespaard Naar keuze herbruikbare en disposable instrumenten AUTO-STOP meldt: seal is klaar

Uw VIO® 300 D is al klaar voor Sealen

Meer informatie over het hele productassortiment vindt u op onze homepage.

Disposable: ERBE BiCision

met één instrument

Herbruikbaar: ERBE BiClamp

14 instrumenten voor laparoscopische en open chirurgie

SEALING –BIJ ERBE HEB IK ALLE KEUS.

“HET ECONOMISCH ALTERNATIEF“



Tekst: Astrid van Pelt

Foto’s: Ivonne Zijp,

Hennie Mulder en

Fryda Menger

Donderdag 18 februari, 9 uur. In de

aardig gevulde schouwburgzaal

van De Reehorst in Ede begint

het 30ste LVO Congres. Monique de Kort,

voorzitter van de congrescommissie, en

dagvoorzitter Tom Pereboom geven de

aftrap.

Aan het begin van het jubileumcongres

blikken we over de grens. Dr. Patrick

Voight, consultant bij Deloitte, schetst

de mores binnen de operatiekamers in

de Verenigde Staten. Het begrip ‘operatie-

assistent’ bestaat niet in de Amerikaanse

ziekenhuiscultuur. Er zijn verschillende

soorten nurses, die allen binnen de gren-

zen van hun strikte functieomschrijving

moeten werken. De perioperative nurse komt het dichtst in de

buurt van de Nederlandse operatieassistent.

Deze nurses zijn erg ontevreden over hun beroep. Volgens Voight

is dit te wijten aan hun slechte arbeidspositie: het werk is fysiek

zwaar, het management lijkt op hen neer te kijken en door een

nauwgezette taakomschrijving kunnen ze zich lastig opwerken.

Deze frustraties resulteren in grote ontevredenheid over het werk:

55 procent van de perioperative nurses zou het werk niet aanbeve-

len aan een vriend of familielid. Over het gemiddelde jaarsalaris

van 63.200 euro zijn de meeste nurses wel tevreden.

EEN DREIGEND TEKORTGrootschalige tekorten op de operatiekamers in de Verenigde Staten

zullen binnen een paar jaar aan de orde van de dag zijn, aldus Voight.

Binnen nu en vijf jaar gaat een kwart van de nurses met pensioen.

Ook ná die vijf jaar zal de leegstroom gestaag doorgaan, aangezien

de gemiddelde leeftijd van de perioperative nurse rond de vijftig ligt.

In 2020 zou er een tekort van achthonderdduizend nurses zijn.

Volgens Voight is dit tekort een direct gevolg van de ontevredenheid

over het beroep. Hij doet daarom een aantal aanbevelingen die het

tij zouden moeten keren: de rechten en groeimogelijkheden van

het beroep zouden verruimd moeten worden; in 2020 zou 80 pro-

cent van de nurses een bachelordiploma moeten hebben; nurses

zouden gemotiveerd moeten worden om levenslang te leren; en tot

slot zou de beroepsgroep meer scholing moeten krijgen om data

die relevant zijn bij een operatie te kunnen interpreteren.

PESTEN IS LEVENSGEVAARLIJKDr. Marius Rietdijk neemt het speechstokje over. De assistant profes-

sor van VU-ADRIBA, een aan de Vrije Universiteit gelieerd instituut

LVO CONGRES: YOp het dertigjarig-

jubileumcongres van de LVO was veel aandacht

voor young professionals. Jonge operatieassistenten

presenteerden hun onderzoek en streden zo om de allereerste

Young Professional Award.

(Vlnr) Monique de

Kort, Patrick Voight,

Tom Pereboom en

de genomineerde

young professionals

met awardwinnares

Lisanne van Dijk (met

cheque).



voor positieve gedragsverandering, vertelt hoe de bedrijfscultuur

in OK’s verbeterd kan worden. Zeker in operatiekamers waar ver-

huld of zelfs openlijk gepest wordt moet direct een plan van aan-

pak komen om de sfeer in het team te verbeteren. Pesten kan in een

OK letterlijk levensgevaarlijk zijn.

Volgens Rietdijk proberen veel bedrijven – en dus ook OK’s – op een

verkeerde manier gedragsverandering te bewerkstelligen. ‘Zeggen

dat er iets moet veranderen heeft geen nut. Het zou zelfs contra-

productief kunnen uitpakken. Mensen worden erop voorbereid dat

een verandering zich aandient en kunnen hun hakken in het zand

gaan zetten.’

Veel effectiever is het om gewenst of ongewenst ge-

drag direct te belonen respectievelijk ‘bestraffen’.

Onder belonen valt het waarderen van specifiek ge-

drag. Een financiële beloning werkt volgens Rietdijk

minder goed dan een niet-financiële beloning. On-

der belonen valt ook het onmiddellijk stoppen met

het afdwingen van bepaald gedrag. Onder straffen

valt het negeren van de persoon die het berispelijke

gedrag tentoonspreidt en het nadrukkelijk en expli-

ciet benoemen van het foute gedrag. Al deze maatre-

gelen schaart Rietdijk onder ‘directe consequenties’.

DUURZAME OPLOSSINGHet toepassen van deze ‘directe consequenties’ moet

wel met beleid gebeuren. Wanneer je een collega be-

loont zal deze volgens Rietdijk maximaal gaan pres-

teren. Straffen zorgt er ook voor dat de medewerker

het gewenste gedrag laat zien, maar dit zal slechts

het minimaal noodzakelijke zijn. Alleen een be-

lonende bedrijfscultuur zou een duurzame

oplossing zijn voor een goede werksfeer.

Rietdijk: ‘In minder dan 1 procent van de

gevallen gaat het goed. Wanneer getracht

wordt een positieve cultuurverandering

te bewerkstelligen, dan wordt in slechts

20 procent van de gevallen ingezet op de

“directe consequenties”. In slechts 20 pro-

cent van die gevallen wordt beloond, en

van dat belonen is slechts 20 procent niet-

YOUNG PROFESSIONALS

Uitreiking ‘Werken op de OK’

LVO-bestuurslid Hennie Mulder reikt op het congres het boekje Plastische chirurgie uit. Het is het negende in de reeks ‘Werken op de OK’, een uitgave van de LVO en uitgeverij Y-Publicaties. Alle aan-wezige vakcoördinatoren plastische chirurgie verschijnen op het podium en nemen een exemplaar in ontvangst.

LVO Congres



monetair. En 20 procent van 20 procent van 20 procent is minder

dan 1 procent.’

Volgens Rietdijk zouden OK’s direct kunnen beginnen met belonen.

‘Waar zijn checklists voor? Die moeten niet gebruikt worden om te

straffen maar om verbeteringen te vieren!’

YOUNG PROFESSIONAL AWARDNa de plas-/koffie-/theepauze beginnen de parallelsessies: een presen-

tatie over transgenderchirurgie en een over 3D-prints van hartjes in de

Azure-theaterzaal. In de Schouwburgzaal staat de Young Professional

Award centraal. Deze prijs wordt uitgereikt voor afstudeeronderzoek

dat volgens de jury (de commissie Onderwijs) het meest bijdraagt aan

de professionalisering van het beroep. Daarnaast moet het onderzoek

leiden tot kwaliteitsverbetering en bovendien van hbo-niveau zijn.

Uit de negen inzendingen van dit jaar zijn drie onderzoeken ge-

nomineerd. De onderzoekers bespreken hun onderzoek in presen-

taties van dertig minuten.

SLAAP NIET TE LANG UITLisanne van Dijk trapt af. Ze werkt als derdejaars leerling-operatie-

assistent in het Westfriesgasthuis in Hoorn. In haar onderzoek be-

schrijft ze wat de gevolgen zijn van de bereikbaarheidsdiensten op

het bioritme. In haar presentatie behandelt ze uitgebreid de effec-

ten van slaap op ons lichamelijk en geestelijk welbevinden. De eer-

ste uren van de slaap zijn het belangrijkst. Die worden ook wel de

kernslaap genoemd. Als die kernslaap verstoord wordt is het lastig

om de dag daarna normaal te functioneren. Lisanne geeft tips om

ondanks wisselende diensten zo veel mogelijk je dag-nachtritme

vast te kunnen houden: slaap niet langer dan anderhalf uur uit en

maak gebruik van korte powernaps.

VERBORGEN GEBREKENRosita de Herder, operatieassistent bij het VUmc, is de tweede ge-

gadigde voor de award. Ze heeft onderzocht hoe OK’s zich kunnen

‘Waar dienen checklists voor? Die moeten niet worden gebruikt om te straffen maar om verbeteringen te vieren!’

Young Professional Award: de genomineerden

• Lisanne van Dijk, Westfriesgasthuis. Zij bestu-deerde de invloed van bereikbaarheidsdiensten op het bioritme en mogelijkheden om daarmee om te gaan.

• Rosita de Herder, VUmc. Zij ontwikkelde een stra-tegische aanpak voor kwetsbare ouderen op de OK.

• Julia van den Heuvel, CMH, en Jacqueline van Beek, UMC Utrecht. Zij deden onderzoek naar (om-gaan met) fysieke belasting door röntgenschorten.

Op de tweede congresdag spraken onder anderen (vlnr): Arie van Vugt,

François van Dielen (hier met dagafsluiter Marc Lammers), Marck Haerkens

en Oscar van Waes.



voorbereiden op de steeds groter wordende groep van kwetsbare

ouderen. Dit zijn klinische patiënten van 70 jaar en ouder met een

verhoogd risico op voornamelijk fysiek functieverlies. OK’s zouden

extra rekening moeten houden met dit type patiënt.

Als voorbeeld neemt Rosita haar oma: een ogenschijnlijk gezonde

vrouw van 85 jaar oud. Toch kunnen er bij haar, net als bij veel

andere kwetsbare ouderen, vanwege de hoge leeftijd veel complica-

ties ontstaan, waarmee OK’s volgens Rosita onvoldoende rekening

houden. In de preoperatieve fase kunnen er tijdens de transfer bed-

OK fracturen ontstaan. Bloedingen en embolie zijn risico’s tijdens

de perioperatieve fase, net als decubitus bij lange operaties. In de

postoperatieve fase moet gewaakt worden voor nierinsufficiëntie

en een delirium.

Aangezien 60 procent van de patiënten op de OK ouder is dan zes-

tig, pleit Rosita de Herder voor een strategische aanpak. Ze heeft

een besluitschema gemaakt waarin alle comorbiditeiten zijn mee-

genomen. Dit schema zal snel worden geïmplementeerd in haar

eigen OK in het VUmc en waarschijnlijk ook op andere OK’s.

DE ZWAARSTE SCHOUDERTot slot bespreken Julia van den Heuvel (CMH) en Jacqueline van

Beek (UMC Utrecht) hun onderzoek naar fysieke belasting door

röntgenschorten. Zij onderzochten in welke mate nek- en rugklach-

ten voorkomen bij operatieassistenten die deze schorten dragen

en wat medewerkers zélf kunnen doen om deze klachten terug te

dringen. Uit hun onderzoek blijkt dat een aanzienlijk deel van de

operatieassistenten last heeft van een pijnlijke rug. Enkelen daar-

van melden zich ziek en een klein gedeelte moet zelfs behandeld

worden door de specialist.

Niet zelden staan operatieassistenten meer dan vier uur aaneen-

gesloten met een röntgenschort om. Hoewel statijdverkorting ab-

soluut is aan te bevelen, is het niet altijd mogelijk om afgelost te

worden. De onderzoekers pleiten daarom ook voor andere, kleine

maatregelen. Zoals: draag nooit een te grote jas; iedere extra kilo

Congresdag 2: van traumachirurgie tot veiligheid in de zorgOp de tweede congresdag kwam er een keur van andere sprekers en onderwerpen voorbij. Onder dagvoorzitter-schap van François van Dielen, bariatrisch chirurg bij het Máxima Medisch Centrum Veldhoven, waren er plenaire voordrachten van Arie van Vugt, traumachirurg bij Me-disch Spectrum Twente Enschede (over traumaopvang bij kinderen en jonge volwassenen); van plastisch chirurgen Khoe en Tempelman en transplantatiechirurg Haveman van het UMCG (over gecombineerde dunnedarm- en buikwandtransplantatie); en van Marck Haerkens, chi-rurg-vlieger en directeur van Wings of Care (over veilig-heid in de zorg vanuit een hybride perspectief). Verder waren er diverse parallelsessies, onder meer van trauma-chirurg Van Waes van het Erasmus MC Rotterdam (over poli-trauma - Damage Control Surgery) en van orthope-disch chirurg Janssen van het Máxima Medisch Centrum Veldhoven (over sporttrauma voorste kruisband knie).Marc Lammers, voormalig bondscoach van het Neder-lands dameshockeyteam, sloot de tweede dag af. Achteraf tweette hij: ‘Dit zijn de twee dagen per jaar waar je bij moet zijn. Wat een gave middag bij de @LVO Nederland. Een heel theater vol met operatieassistenten! Operatie-kamers in de flow. Thanks!’Het hele programma van het LVO Congres 2016 kun je terugvinden op www.lvo.nl.

LVO Congres



kan over een lange periode staan veel scha-

de aanrichten. OK’s zouden moeten zorgen

voor een duidelijk zichtbare maatvoering.

Een jas is lichter dan de rokje-schortcom-

binatie. Het is wel erg belangrijk dat er

een goede heupgordel bij de jas wordt ge-

dragen, zodat het gewicht wordt verdeeld.

Er zijn enkele vragen in het publiek. Dag-

voorzitter Tom Pereboom gooit een Catch-

box de zaal in: een microfoon die zich

schuilhoudt in een feloranje kubus van

zacht knuffelmateriaal. Al crowdsurfend

komt hij op de plaats van bestemming, on-

derwijl enkele hoofden rakend. Een goede

manier om iedereen bij de les te houden. De vragensteller wil graag

weten of er gewerkt is met een controlegroep van operatieassisten-

ten die lang staan maar geen röntgenschorten dragen, zodat vast te

stellen is in hoeverre de nek- en rugklachten zijn veroorzaakt door

de schorten. De onderzoekers geven aan dat dit nog niet het geval

is, maar dat er bij vervolgonderzoek zeker sprake zal zijn van een

nulmeting.

DE WINNAARAan het eind van de dag zal blijken dat Lisanne van Dijk, met haar

onderzoek naar het bioritme, wordt gekozen tot winnaar van de

Young Professional Award. De jury prijst haar persoonlijke aanpak:

ze gaf haar mailadres voor verdere vragen en deelde een folder over

het bioritme uit.

Lunch! De relatiegeschenken van de LVO

vinden gretig aftrek: een in bedrijfskleding

gestoken badeend, compleet met schort,

muts en mondkapje.

WEG VAN DE OKNa de lunch vinden er gelijktijdig drie

presentaties plaats. In de Schouwburgzaal

vertellen operatieassistenten en physician

assistants Marjan Aldenzee en Loes Biele-

veld over carrièremogelijkheden buiten de

OK om. Samen zetten zij Venocare op, een

particuliere instelling voor spataderzorg.

Een dergelijke privékliniek beginnen heeft

voor- en nadelen. De physician assistant is

nog niet volledig BIG-geregistreerd, en zorg-

verzekeraars vergoeden de behandeling

niet. Bovendien komen alle administratieve

taken terecht op je eigen schouders. Daar

Tijdens het LVO Congres konden de bezoekers informatie opdoen

en nieuwe producten testen op de bijbehorende informatiemarkt.


staat tegenover dat je je eigen planning kunt maken en ruim de

tijd hebt voor de patiënt. Bovendien ben je makkelijk benaderbaar.

Ook Miangele Lancle vertelt over carrièremogelijkheden als opera-

tieassistent. Ze schetst hoe zij van operatieassistent patholoog in het

UMC Utrecht is geworden. Via de ZIG, de Zij-instroom Geneeskunde

Groningen, kon zij beginnen aan een verkort vierjarig studietraject.

Deze ZIG is specifiek voor studenten die affiniteit hebben met de ge-

zondheidszorg en de stap willen maken naar de studie geneeskunde.

De studenten volgen een premasterprogramma van een jaar en be-

ginnen dan aan de masteropleiding (laatste drie jaar) van de studie

geneeskunde. Lacle vertelt dat het programma weliswaar zij-instroom

heet, maar dat het wel haar volledige aandacht en toewijding vergde.

Haar werk als operatieassistent moest ze neerleggen tijdens de studie.

CORRECTE OVERDRACHTIn een naastgelegen zaal spreekt William Verbakel, directeur van

instructiewebsite LiveOperatie.nl. Hij werpt een aantal vragen op,

zoals: hoe ziet een optimale operatie eruit? En: hoe ziet het beroep

van operatieassistent er in de toekomst uit? Volgens Verbakel is het

efficiënt en noodzakelijk om kennis meer te bundelen en digitaal

over te brengen. Hij houdt een warm pleidooi voor zijn eigen site,

waarop een groot aantal operaties te bekijken is, gebundeld per

specialisme. LiveOperatie.nl en de LVO hebben een deal gesloten,

en alle 2200 LVO-leden krijgen een jaar gratis lidmaatschap. Het

LVO-nieuwsbericht op pagina 9 gaat hier verder op in.

Een van de laatste presentaties van de eerste dag wordt gegeven

door operatieassistenten Angelique Dirksen en Doran van Gastel.

Zij houden een pleidooi voor een correcte overdracht op de OK. In

hun artikel op pagina 27 en verder kun je daar alles over lezen.

Einde van de eerste dag van het dertigste LVO Congres. Een mooi

moment om terug te kijken op de behaalde resultaten, maar zeker

ook om een licht te laten schijnen op de toekomst. De toekomst van

het beroep en de mogelijkheden om een andere weg in te slaan. ■

De Brother TD-2130N thermische labelprinters z n speciaal ontworpen voor medische professionals en bieden de mogel kheid om vanuit het geheugen stand-alone een grote verscheidenheid aan labels te printen. Deze veelz dige en volledig mobiele modellen kunnen worden ingezet op elke gewenste plek of in elke situatie, waardoor deze b uitstek geschikt z n voor het labelen van injectiespuiten en spuitpompen voor de OK en anesthesie afdeling.

Stand-alone printoplossing

www.brother.nl

Professionele labels op maat

Met één druk op de knop

LABELS PRINTEN

www.eurosteriel-medical.nl

voor OK en anesthesie

De labelprinters worden geleverd met professionele labelontwerp software waarmee op maat injectie-doseringslabels ontworpen kunnen worden, die later naar het geheugen van de printer worden overgedragen. Nieuwe labels of eventuele w zigingen z n snel en exibel door te voeren. Met ondersteuning van de meeste barcode protocollen z n deze labelprinters tevens zeer geschikt voor diverse andere labeltoepassing binnen de medische sector.



Tekst: Karin Firing en

Raymond Rombout,

adviseurs Kwaliteit &

Veiligheid, Maasstad

Ziekenhuis, Rotterdam

Foto: Shutterstock

Richtlijnen, procedures, checklists en protocollen: ze zijn noodzakelijk om vermijdbare schade in het operatieve

proces te voorkomen. Maar niet voldoende voor structurele gedragsverandering. Daarom houden zorginstellingen in de

regio Rijnmond audits op elkaars operatieafdeling.

Dat Nederlandse ziekenhuizen vei-

liger moeten opereren staat vast.

Uit verschillende metingen blijkt

dat patiënten nog steeds vermijdbare scha-

de ondervinden in het operatieve proces.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg

duidt het operatieproces niet voor niets

aan als een permanent aandachtsgebied.1

Wetenschappelijke verenigingen en be-

roepsverenigingen zoals de LVO hebben

richtlijnen ontwikkeld die vermijdbare

schade moeten voorkomen. Na behoorlijke

inspanningen laten ziekenhuisorganisa-

ties en professionals een initiële verbete-

ring zien.2 Er blijft echter aandacht nodig

om te komen tot structurele gedragsver-

andering.

Veranderen is dus noodzakelijk, maar hoe?

De zorginstellingen in de regio Rijnmond,

verenigd in de SRZ (Samenwerkende Rijn-

mond Ziekenhuizen), hebben de handen in-

eengeslagen op zoek naar een leerklimaat

om de gewenste resultaten te boeken.

Een van de activiteiten van het SRZ-samen-

werkingsverband is een jaarlijkse audit

op de operatieafdeling. Patiëntveiligheid

is hier het belangrijkste thema. De orga-

nisaties spiegelen zich aan nationaal en

internationaal geaccepteerde normen en

richtlijnen én aan elkaar. Voorheen heette

de audit ‘friendly audit’. De laatste twee

edities kregen echter de naam ‘regio-OK-

audit’, mede om het serieuze karakter van

het spiegelmoment te onderstrepen.

In het kader van de regio-OK-audit bevragen de ziekenhuizen el-

kaar op tien thema’s:

• identificatie van patiënten,

• communicatie tussen zorgverleners,

• medicatiegebruik,

• identificatie van operatielocatie,

• stopmoment IVa: pre-time-out,

• antibioticaprofylaxe,

• stopmoment IV: time-out,

• stopmoment V: sign-out,

• tellen van operatiemateriaal,

• preventie van ziekenhuisinfecties.

TELL ME, SHOW MEDe regio-OK-audit biedt de instellingen de mogelijkheid zich te

spiegelen aan afspraken, normen en eisen. Alleen degene die in de

spiegel kijkt kan beoordelen of hij of zij tevreden is met het spie-

gelbeeld en kan iets aan dit spiegelbeeld veranderen. De instellin-

gen scoren daarom zichzelf. In beide edities van de regio-OK-audit

waren slechts twee manieren van scoren toegestaan: ‘goed’ en

‘niet goed’. Handen wassen doe je immers niet een beetje, maar

goed of niet.

Bij de auditbezoeken gebruiken de auditors de tracermethodiek.

Ze lopen de route na die een patiënt op de afdeling of in het zie-

kenhuis aflegt of afgelegd heeft. Hierbij houden ze de zorghan-

delingen tegen het licht van de kwaliteitsstandaarden. De metho-

diek hanteert het principe ‘tell me show me’: vertel mij hoe je het

doet en laat mij dat vervolgens zien. Het toetsen van documenten

is op dat moment niet van belang. De auditors kennen de stan-

daarden en van tevoren of achteraf kan de praktijk aan de theorie

getoetst worden. Uiteindelijk achterhalen zij met observaties en

vraaggesprekken hoe het met de kwaliteit en patiëntveiligheid op

de afdeling gesteld is. Het gaat nadrukkelijk om een steekproef en

niet om het persoonlijk functioneren van medewerkers.

ZORGINSTELLINGEN HOUDEN ELKAAR EEN SPIEGEL VOOR

REGIONALE OK-AUDITS VOOR MEER PATIËNTVEILIGHEID



Deze audit onderstreept opnieuw hoe belangrijk een goede werk-

cultuur is voor de continue verbetering van veiligheid en kwali-

teit. De beschikbaarheid en ontwikkeling van richtlijnen, proce-

dures, checklists en protocollen is een noodzakelijke, maar geen

voldoende voorwaarde.

Veiligheidsbewustzijn gaat over het willen en kunnen leren van

zaken die wel of helaas niet goed gaan. Een blik in de spiegel laat

het vertoonde gedrag zien. Feedback geven en elkaar aanspreken

op dit gedrag is de norm om gezamenlijk op zoek te gaan naar

mogelijke verbeteringen en zo vermijdbare fouten te voorkomen.

De spiegel van de regioaudit maakt dit mogelijk, waarbij het vei-

lige klimaat in de SRZ-regio ervoor zorgt dat ziekenhuizen van el-

kaar leren, elkaar feedback geven en elkaar zo nodig corrigeren.

Deze kritisch positieve waardering ervaren collega’s in de regio

als een stimulans om te blijven werken aan de gewenste (regiona-

le) optimalisering.

ZELF EEN AUDIT UITVOEREN Een audit als deze kan iedere operatieafdeling op elk moment

zelf uitvoeren. Leerzamer is het om samen met een collega-

operatieafdeling aan de slag te gaan, zodat je elkaar een spiegel

kunt voorhouden. Nog mooier is het om dit in regioverband te

doen. Hiervoor stellen wij graag onze documentatie ter beschik-

king. ■

BRONNEN1. Inspectie voor de Gezondheidszorg (2014). Veiligheidsbewustzijn in het

operatief proces, ook na een calamiteit in teveel ziekenhuizen nog niet

voldoende, te downloaden via www.igz.nl.

2. Inspectie voor de Gezondheidszorg (2013). Operatief proces beter gestruc-

tureerd, scherpere handhaving op achterblijvende uitvoering blijkt nood-

zakelijk, te downloaden via www.igz.nl.

AANDACHTSPUNTENIn 2014 zetten de resultaten van de regioaudit de deelnemende

ziekenhuizen behoorlijk aan het denken; er waren bij de opera-

tieafdelingen enkele zwakke punten blootgelegd. De ziekenhui-

zen namen naar aanleiding van het auditrapport direct maat-

regelen. Daarvan deden zij verslag aan de collega-ziekenhuizen

tijdens een bespreking van de auditresultaten.

In de regioaudit van 2015 kregen de drie stopmomenten – pre-

time-out, time-out en sign-out – extra aandacht. Deze drie the-

ma’s scoorden goed tot zeer goed. Van de in totaal tien thema’s

toonden twee thema’s een spiegelbeeld waarmee de instellingen

nog niet tevreden waren. Dit zijn twee thema’s die ook in de

eerdere regioaudit niet goed scoorden: medicatiegebruik en het

voorkomen van ziekenhuisinfecties.

Dubbelcheck medicatie Op het thema ‘medicatiegebruik’ was de score niet goed om-

dat de medicatiedubbelcheck ontbrak. De dubbelcheck van de

medicijnbereiding was wel in orde, maar de dubbelcheck voor-

afgaand aan het toedienen niet. De dubbelcheck van medicatie

voorafgaand aan de toediening is een bekend probleem. Bijna

alle operatiekamers in Nederland worstelen hiermee. De anes-

thesiemedewerker, die alleen op de operatiekamer staat, heeft

geen bekwame collega in de buurt om de dubbelcheck mee uit te

voeren. Een collega naar de operatiekamer laten komen geeft een

deurbeweging, met negatieve gevolgen voor de luchtbeheersing.

Vaak speelt ook tijdsdruk een rol.

Infectiepreventie De scores bij het voorkómen van ziekenhuisinfecties zijn te her-

leiden tot gedrag en aanspreekgedrag van collega’s onderling.

OK-medewerkers kunnen deze scores verbeteren door elkaar aan

te spreken op een los mondmasker, het dragen van een horloge,

piekende haren of een onbedekte baard.

veiligheid


Leiden is leuker volgens anesthesiemedewerker Nick Vink.

“ Ik verwachtte dat ik er veel zou leren en blijven leren. Die ver-wachting komt elke dag uit. Door de top referente zorg die wij onze patiënten bieden, maak je regel-matig iets nieuws mee. Hartchirur-gie, neuro chirurgie, transplantaties en trauma’s zijn de specialiteiten van onze OK. Naast mijn werk als anesthesiemedewerker ben ik ook lid van het reanimatieteam van het ziekenhuis. Wat Leiden echt leuker

innovatief ziekenhuis is. Er komen hier artsen uit allerlei landen over de vloer, om kennis op te doen en uit te wisselen. Nieuwe technieken bijvoorbeeld. Daar sta je dan met

tot leven in de praktijk. We werken in een jong, leergierig team. Er is ruimte voor nieuwe ideeën, het is gezellig en we leren van elkaar.

“ Ik leer elke dag door de topreferente zorg

-

www.leidenisleuker.nl



Emoties op de OK

PAUL MEIJSENOperatieassistent

Docent operatieve zorg en technieken

Ik wil met jullie drie geanonimiseerde ervaringen van studenten tijdens de oriën-

tatiestage delen.

‘Tijdens de carotisoperatie was de sfeer gespannen. Het verliep niet zoals gepland en

het bloedverlies was groot. Toen we de patiënt terug in bed legden vroeg de chirurg

ons een drukverband aan te leggen om de hals van de patiënt. Iedereen begon een

beetje te lachen want we dachten dat hij een grapje maakte. Maar hij meende het

serieus en werd echt boos. Mijn begeleidster sprak de chirurg aan, omdat je nooit een

drukverband om een hals mag aanleggen. Op dat moment ontplofte hij en werkte

haar de OK uit. De rest van het team koos er maar voor om toe te zien hoe hij de

patiënt verbond. De patiënt ging naar de recovery maar was binnen twintig minuten

weer terug op de OK wegens zuurstofgebrek. Na het verwijderen van het drukver-

band knapte de patiënt gelukkig weer op. De volgende dag zagen we de chirurg op

de gang. Hij liep op ons af en we dachten dat hij zijn excuses kwam aanbieden. In

plaats daarvan zij hij tegen mijn begeleidster: “Ik had een drukverband om jouw nek

moeten aanleggen” en liep weg. Er is een gesprek geweest met het hoofd OK erbij,

maar echt uitgesproken is het nog steeds niet. Hij kijkt nog steeds boos naar ons en

zegt helemaal niks.’

DEMENTE MEVROUW‘We gingen een demente mevrouw opereren. Het beeld van dat magere vrouwtje,

helemaal ineengekrompen in bed met de dekens stevig tussen haar handen geklemd,

met grote ogen die bang waren voor wat er ging gebeuren, zal ik niet snel meer ver-

geten. Ik vond het heel erg om te zien dat ze de saturatiemeter steeds van haar vinger

haalde omdat ze er bang van was en gewoon niet besefte wat er ging gebeuren. Ik zal

me nog lang herinneren dat we haar met vier mensen moesten vasthouden om haar

in bed met een kapje onder narcose te brengen, hoe bang ze op dat moment was en

hoe ik daar stond met die dunne beentjes in mijn handen.’

STERIEL STAAN‘Mijn laatste en misschien ook wel leukste moment van de stage vond ik zelf steriel

te mogen staan. Als je het anderen ziet doen lijkt het eenvoudig, maar als je er een-

maal zelf voor staat valt het vies tegen. Het had ook gekund dat ik het helemaal niet

leuk had gevonden om mesjes en schaartjes aan te geven of om een piemeltje vast

te houden bij een circumcisie. Gelukkig is dat bij mij niet het geval en vond ik het

superleuk.’

column

Het Liliane Fonds helpt haar met protheses en revalidatie. Helpt u mee? Lilianefonds.nl

Op eigen benen staan. Daar tekent

zij voor.


Ik heb het mooiste en leukste beroep

van de hele wereld.

Soms is mijn werk stom, langdradig

en saai.

Soms is mijn werk grappig, snel en mooi.

Ik ben wel eens gebeten, ik word wel eens

geknepen en in m’n gezicht gehijgd.

Ik word aangekeken met ogen vol angst,

nervositeit en onzekerheid, maar nader-

hand is er een lach of een traan van op-

luchting.

Ik sta regelmatig in een plas bloed, word

er zelfs mee ondergespetterd, maar ik

werk dan ook niet bij de bakker.

Ik ben erbij, vaak bij nacht en ontij, als er een nieuwe wereldburger

geboren wordt, maar help ook die oude dame die in het weekend

met haar rollator gevallen is en haar heup heeft gebroken, of dat

kleine kleutertje dat uit het klimrek viel tijdens het speelkwartier.

Ik ben operatieassistent.

WIST IK VEELToen ik bijna 23 jaar geleden solliciteerde naar een plek als leer-

ling-operatieassistent was ik totaal onwetend. Ik was zelf toen al

vijf keer aan m’n lepe brandwondenhandje geopereerd, maar toen

was ik nog echt jong en altijd onder algehele narcose. Op tv had ik

wel eens een operatie gezien en dat leek me toen wel interessant

en leuk, maar wat het werk echt inhield was toen voor mij, en is

nog steeds voor buitenstaanders, niet altijd duidelijk. Alles gebeurt

achter gesloten deuren.

Pas als je zelf een keer geopereerd bent onder spinale of lokale an-

esthesie, dan kun je een keer zien hoe het er achter die gesloten

deuren aan toe gaat. Maar dan nog ...

Ik was net klaar met m’n havo en had een halfjaar hbo geprobeerd,

maar was al snel afgehaakt door de droge, taaie kost. Ik moest iets

doen waarbij ik bezig kon zijn en niet stil hoefde te zitten. Daarbij

was ik al uit huis en moest er toch een inkomen zijn om de huur te

betalen. Deze baan beloofde al het bovenstaande.

Tijdens mijn sollicitatie zat ik tegenover drie vrouwen (operatie-

assistenten) en een man (arts). Wat leek mij nou zo leuk aan het

beroep operatieassistent vroegen zij. Naïef antwoordde ik dat het

mij zo leuk leek om met artsen samen te werken. Ik werd heel hard

uitgelachen, zelfs door de arts. Wist ik veel. Ik wist eigenlijk niet

eens precies wat het beroep inhield ...

Ik liep naar buiten met het gevoel dat ik die baan wel op m’n buik

kon schrijven. Wat een moeizaam gesprek was dat. Gelukkig werd

ik een week later gebeld dat ik mocht beginnen.

Tekst: Esther Aikens,

operatieassistent,

Flevoziekenhuis

Foto’s: Shutterstock


DAT EILAND ACHTER DIE

GESLOTEN DEUREN

Waarom is operatieassistent zo’n leuk beroep? Esther Aikens vertelde over de aantrekkingskracht van ‘dat eiland achter die gesloten deuren’ op OKblog.nl. Haar bijdrage werd fanatiek gedeeld op Facebook. Herkenbaar dus?



praktijk

Mijn eerste dag was gelijk een pittige. Ik stond op de plek waar ik

nu, 23 jaar later, dagelijks sta: orthopedie. De ingreep die we deden

was op z’n zachtst gezegd bruut. Iets wat ik in de 23 jaar die volg-

den nooit meer heb gezien. Ik zal jullie de details besparen.

Hoewel voor de patiënt invaliderend doch levensreddend, was het

voor mij de bevestiging dat ik goed zat. Ik kan niet zo goed uitleg-

gen waarom, maar het heeft en had iets magisch. Iets stoers, iets

knutselachtigs en uitdagends.

HAAR OP DE TANDENTijdens mijn opleiding heb ik vaak te horen gekregen dat ik het

niet zou redden. Qua cijfers was alles dik oké, maar ik was geen

typische operatieassistent. Te weinig assertief, niet hard genoeg, te

weinig direct, niet genoeg haar op m’n tanden. Ze zouden over me

heen lopen.

Er zit nog steeds een kern van waarheid in. Ik ben en blijf conflict-

vermijdend, maar ik laat niet meer over me heen lopen. Dat leer je

achter die deuren wel. Je kweekt er als het ware haar op je tanden.

Je vraagt je wellicht af waarom. Waarom zijn operatieassistenten

zo bot en direct? Hoogstwaarschijnlijk heeft het met meerdere

zaken te maken. Zoals cultuur: bijna alleen maar vrouwen, die

notoir hard zijn tegenover elkaar. Je staande weten te houden

tegenover hiërarchisch hoger geplaatsten. Maar ook de aard van

het werk. Het bewaken van steriliteit terwijl mensen willen mee-

kijken. Die staan liever ín de wond dan er dichtbij. Eén klein dui-

delijk blafje is voldoende om pottenkijkers op gepaste afstand te

houden. Als je het vriendelijk vraagt, dan duurt het vaak maar

kort en ben je binnen no-time terug bij af. Niet dat je niet mee

mag kijken, maar net te dichtbij, in mijn perifere zicht, is uiter-

mate irritant en leidt enorm af. Ik ben meer bezig met het contro-

leren van de afstand tot het steriele veld dan met opereren. En dat

is wat ik hoor te doen.

Wij operatieassistenten blaffen bijna allemaal, maar we bijten niet.

Wat is er nou zo leuk dan? Mijn baan is dynamisch. Ik zit nooit lang

stil. De ene ingreep sta ik naast of tegenover de chirurg aan de ope-

ratietafel en opereer ik mee, de volgende ingreep geef ik aan wat

hij nodig heeft om mee te opereren (de kunst is het aan te geven

voor hij erom heeft moeten vragen), en daarna ben ik de schakel

tussen steriel en onsteriel. Wij operatieassistenten zorgen ervoor

dat alle benodigde instrumenten en implantaten aanwezig zijn,

dat de patiënt op de juiste tafel ligt, dat er hulpstukken aanwezig

zijn als een patiënt op de zij moet en dat alle apparatuur werkend

en aanwezig is.

Daarbij komt dat bijna niet één ingreep helemaal hetzelfde is.

Het werk is actief en vraagt inzicht en interactie. Omdat we veel

verschillende ingrepen op een dag doen, het team en de benodigd-

heden elke keer anders zijn – en daardoor ook de sfeer – blijft het

uitdagend en interessant. Eigenlijk verveel ik me haast nooit.

Ach, ik zou liegen als ik zou zeggen dat er nooit dagen zijn die ik

liever zou overslaan. Zo’n dag met duizend in een dozijn ingrepen

als de flow er niet in zit, en dat je een weinig inspirerend team

hebt. Natuurlijk zijn die er ook, maar eigenlijk maar zeer weinig.

Over het algemeen vermaak ik me wel.

GETATOEËERD VOGELTJEEen aantal jaren geleden zijn wij in ons redelijk kleine ziekenhuis

afgestapt van het allround blijven als operatieassistent. Tot dan toe

deed iedereen alles. Van lensvervanging bij oogheelkunde en oor-

buisjes plaatsen bij KNO tot het plaatsen van totale heupprotheses

en grote darmresecties. Het was gewoonweg niet meer haalbaar om

alles up-to-date te houden met alle veranderingen in operatietech-

niek. Daarbij komen er steeds nieuwere en inventievere apparaten

en instrumenten. Overal met evenveel knowhow aan tafel staan was

gewoonweg niet meer haalbaar. We mochten kiezen wat we wilden

doen. Ik heb uiteindelijk gekozen voor wat ik het allerleukste vond,

de orthopedie, en daarom ga ik met plezier naar m’n werk.

Wij zuigen bij de punt en zoeken pieletjes tussen de benen van de dokter door om een slang aan te zetten


Vandaag de dag is mijn werk daardoor bijna

altijd fysiek inspannend en snel, maar dat

is dus ook mijn eigen keus.

Omdat er in een ziekenhuis geld verdiend

moet worden is de druk hoog om zo snel

mogelijk zo veel mogelijk productie te

draaien. Het is de kunst om dat te doen zon-

der het menselijke aspect uit het oog te ver-

liezen. De patiënt moet het allerbelangrijk-

ste zijn. Met aandacht en vriendelijkheid

worden benaderd en worden behandeld

alsof hij of zij je eigen familie is. Dat maakt

het uitdagend en leuk.

Het contact met patiënten is als operatieas-

sistent kort, maar mensen zijn heel kwets-

baar, zo liggend in een bed aan ons overge-

leverd, en daardoor heel puur. De stoere,

blowende, volgetatoeëerde jongeman die

normaal straffe, onverstaanbare straattaal

bezigt is bij ons een timide vogeltje. Dat

is wel bijzonder. Op de afdeling zet die de

boel op stelten en heeft de verpleging er de

handen vol aan, maar bij ons geen onver-

togen woord ...

Veel mensen denken dat wij de hele dag serieus bezig zijn. Dat zijn

we ook zeker wat betreft de uitvoering van het werk. We werken

heel protocollair en hebben strikte richtlijnen. We vragen wel zes

keer wat je naam en geboortedatum zijn, waarvoor je komt en aan

welke kant we gaan opereren. We vullen stapels papieren in, plak-

ken duizenden stickers met patiëntgegevens op die papieren, vul-

len tientallen keren per dag een digitaal tijdenregistratiesysteem in

en tellen talloze gazen en instrumenten keer op keer. Onze nagels

zijn kortgeknipt en absoluut ongelakt. We dragen geen sieraden en

hebben een blauw pak aan met strakke manchetten om polsen en

enkels. Ons haar zit verstopt onder een muts en tijdens het opere-

ren dragen we een masker over neus en mond.

Maar dat weerhoudt ons er niet van om een hoop te lachen en slap te

ouwehoeren op een dag. De dubbelzinnige opmerkingen zijn vaak

niet van de lucht. De manier waarop wij met elkaar communiceren

moet volledig in die context gezien worden. Elders zou men dat wer-

kelijk niet met goed fatsoen kunnen maken. Wij zuigen bij de punt,

trekken zo nodig harder en zoeken pieletjes tussen de benen van de

dokter door om een slang aan te zetten. Verder bespreken we alles

tijdens het opereren. Van het debacle van Volkswagen tot wat we die

avond gaan eten en wanneer we waar op vakantie gaan. Dat alles

terwijl wij zorgen voor uw prachtige nieuwe heup of knie.

CAPABEL TEAMZo terugdenkend aan dat moeizame sollicitatiegesprek van onge-

veer 23 jaar geleden denk ik toch dat ik bij mijn uitspraak blijf.

Ik kan nu wel zeggen dat ik het inderdaad heel leuk vind om met

artsen samen te werken. Niet met allemaal en zeker niet specifiek

met artsen, maar het werken in een team is prettig. Je vult elkaar

aan en maakt het geheel daardoor beter. Zonder die arts hebben

wij geen werk, maar achter elke goede chirurg staat een capabel

en goed ingewerkt team van operatieassistenten, anesthesiemede-

werkers, logistiek medewerkers en verkoeververpleegkundigen. Ik

vind het nog steeds gewoon leuk en stoer om daar deel van uit te

maken. Daar op dat eiland achter die gesloten deuren. ■

Wij operatieassistenten blaffen bijna allemaal, maar we bijten niet




overdracht

Tekst: Angelique Dirks, operatie-

assistent, Zuyderland Medisch

Centrum, Sittard-Geleen; Doran

van Gastel, operatieassistent,

Máxima Medisch Centrum,

Veldhoven/Eindhoven

Foto: Shutterstock

Een checklist helpt om de overdracht tussen

operatieassistenten gestructureerd uit te

voeren. Sinds kort hanteert de Inspectie voor de

Gezondheidszorg (IGZ) hiervoor ook specifieke

criteria. Deze zijn mede- ontwikkeld door twee (voormalige) leerling-

operatieassistenten.

Ineffectieve communicatie tussen zorg-

verleners is een van de meest geciteerde

oorzaken van incidenten in de gezond-

heidszorg. Onvoldoende gegevens over de

te verlenen zorg of onduidelijkheid over af-

spraken tussen zorgverleners vergroten de

kans op onjuiste handelingen en vormen een

risico voor de patiëntveiligheid. Onnodige

risico’s voor de patiënt kunnen leiden tot

kleine incidenten en uiteindelijk tot een ver-

mijdbare medische misser. Uniformiteit in

de zorgverlening is gewenst om incidenten in

de gezondheidszorg te vermijden. In het Am-

sterdamse BovenIJ ziekenhuis en in het Zuy-

derland Medisch Centrum in Sittard-Geleen

bestond een grote diversiteit aan werkwijzen

tijdens overdrachtsmomenten tussen ope-

ratieassistenten. Hierdoor kon de kwaliteit

van zorg tijdens deze overdrachtsmomenten

mogelijk onvoldoende worden gewaarborgd.

Daarom ontwikkelden Doran van Gastel en

Angelique Dirks – destijds leerling-operatie-

assistent aan de VUmc Amstel Academie res-

pectievelijk Zuyd Hogeschool en werkzaam

in de genoemde ziekenhuizen – een checklist

voor de overdracht tussen operatieassisten-

ten tijdens het aflossen van de omloop en

tijdens de definitieve aflos van de instrumen-

terende operatieassistent. Doran van Gastel

verwerkte de criteria in een adviesrapport en

Angelique Dirks implementeerde ze op het

operatiekamercomplex van het Zuyderland

Medisch Centrum. De overdrachtscriteria

worden sinds 18 februari 2016 ook als lan-

delijke norm gehanteerd door de Inspectie

voor de Gezondheidszorg.

OUDE KADERS IGZHet gebruik van een checklist is een essentiële

voorwaarde om verantwoorde zorg te kunnen

leveren. In verschillende onderzoeken wordt

onderbouwd dat een checklist het aantal

chirurgische complicaties en de mortaliteit

vermindert. Een checklist met uniforme over-

drachtscriteria op de OK wordt dan ook aanbe-

volen door de Inspectie voor de Gezondheids-

zorg (IGZ). Tot nog toe bood de IGZ slechts rui-

me kaders voor een dergelijke checklist. Iedere

instelling mocht hier op eigen wijze invulling

aan geven. Landelijk of lokaal ontwikkelde,

gevalideerde formats of de WHO-surgical safety

checklist konden als voorbeeld dienen.

OVERDRACHTSCRITERIA Doran van Gastel en Angelique Dirks onder-

zochten met een literatuurstudie waaraan

een gestandaardiseerde overdrachtsprocedu-

re zou moeten voldoen. Hieruit bleek dat

tijdens een overdracht in elk geval de volgen-

de aspecten aan de orde moeten komen: pa-

tiëntenidentificatie, te opereren zijde, soort

ingreep, benodigde materialen en telling

van het operatiemateriaal. Daarnaast onder-

zochten zij hoe verschillende ziekenhuizen

in Nederland de overdracht hebben gestan-

daardiseerd en welke overdrachtscriteria hun

operatieassistenten belangrijk vinden om te

benoemen tijdens de overdracht. Deze laatste

gegevens zijn gebruikt bij de implementatie

om gedragsverandering te bevorderen.

De geselecteerde overdrachtscriteria zijn

uiteindelijk opgesteld aan de hand van aan-

bevelingen door de IGZ, de LVO, de World

Health Organization-surgical safety checklist en

best practices in verschillende Nederlandse

ziekenhuizen. Dit leidde tot de volgende over-

drachtscriteria: ‘naam en geboortedatum

patiënt’, ‘soort ingreep en te opereren zijde’,

‘fase en verloop van de ingreep’, ‘aanwezig-

heid van allergieën’ en ‘nog te verwerken

administratie’. Bij het laatst genoemde criteri-

um kan men denken aan (digitale) registratie

van het team, de materialen en de telartike-

len. Aanvullend is ervoor gekozen om enkele

OVERDRACHTSCHECKLIST OPERATIEASSISTENTEN

NU NORM IGZ



overdrachtscriteria apart te benoemen onder de kop ‘indien van toe-

passing’. Het betreft details over ‘gegeven telartikelen tijdens aflos’,

‘benodigde materialen/implantaten’, ‘niet standaard apparatuur’,

‘PA en kweek’ (ontvangen en administratie), ‘(spoel)vloeistoffen’ en

‘bloedleegte(tijd)/bloedverlies’.

INZICHT IN DISCREPANTIEDe checklist met overdrachtscriteria werd opgehangen op het

operatiekamercomplex van het Zuyderland Medisch Centrum: op

de operatiekamers zelf én bij de telefoons op het complex. Zo kon

de checklist gebruikt worden tijdens zowel een face-to-face- als

een telefonische overdracht.

Voorafgaand aan de introductie van de checklist was voor alle ope-

ratieassistenten een klinische les over de checklist verzorgd. Daarin

werd ook aandacht besteed aan gedragsverandering. Angelique Dirks

had met een enquête in kaart gebracht wat de operatieassistenten be-

langrijk vinden om over te dragen. Deze gegevens legde zij in de les

naast de resultaten van observaties die ze had gedaan. De discrepantie

tussen het feitelijke en het gewenste gedrag van de operatieassisten-

ten maakte de noodzaak van een nieuwe overdrachtswijze duidelijk.

EFFECTIVITEITNa de invoering van de checklist werd het effect ervan onderzocht.

Per criterium werd bijgehouden in welk percentage van de over-

drachten het werd benoemd. Hiervoor werden opnieuw observa-

ties uitgevoerd. Het bleek dat er meer overdrachtscriteria werden

overgedragen dan voor de implementatie, zoals te zien is in de

grafiek rechtsonder. De overdrachtscriteria ‘benodigde materia-

len/implantaten’ en ‘bloedleegte(tijd)/bloedverlies’ werden niet ge-

analyseerd. Deze overdrachtscriteria waren in de meeste gevallen

niet van toepassing tijdens de situaties waarin de overdracht werd

Kaartjes als handig hulpmiddel

Nicole Dreessen, bestuurslid beroepsbelangen LVO: ‘Aan-gezien in het toetsingskader van de IGZ staat vermeld dat een overdracht gestructu-reerd dient plaats te vinden heeft de LVO het initiatief genomen om hierin een standpunt in te nemen. Aan welke voorwaarden dient een overdracht indien nodig te voldoen? Daarna heeft de LVO de Vereniging Veilige Curatieve Zorg (VVCZ) benaderd om kaartjes te ont-wikkelen die als hulpmiddel bij een gestructureerde overdacht kunnen worden gebruikt. De VVCZ is een onafhankelijke non-profitorganisatie die Nederlandse ziekenhuizen helpt om hun patiëntveiligheid te vergro-ten. De vereniging biedt de leden kennis, scans, handi-ge tools en de mogelijkheid tot uitwisseling van kennis en ervaring. Op de kaartjes staan de items vermeld die bij een gestructureerde overdracht aan bod moeten komen. Deze kaartjes zijn uitgedeeld aan de deelne-mers van het laatste LVO Congres (zie ook pagina 14 en verder). Tijdens het congres kaartte IGZ-inspecteur Ed Schoemaker dit initiatief van de LVO kort aan en hij gaf tevens aan dat de IGZ dit als veldnorm zal meenemen in het toetsingskader.’

o

p

‘b

‘P

‘b

ID

o

d

deen overdracht gestructu



geobserveerd. De verkregen data zijn daardoor gebaseerd op te

weinig overdrachten, waardoor de resultaten als onbetrouwbaar

moeten worden beschouwd.

AFLOSPROTOCOLNaast overdrachtscriteria verdienen in het kader van infectiepre-

ventie ook gedrags- en disciplinemaatregelen rondom de aflos aan-

dacht. Daarom ontwikkelde Angelique Dirks in het Zuyderland

Medisch Centrum ook een aflosprotocol. Centraal hierin stonden

afstemming van het aflosmoment (rekening houdend met de duur

van de ingreep) en bewustwording van onnodig deurengebruik. De

aflosmomenten dienen zo veel mogelijk te worden beperkt, maar

indien nodig adviseert het protocol afstemming van het aflos-

moment met de anesthesiemedewerker en een telefonische over-

dracht, zodat onnodig deurengebruik wordt voorkomen. Kortom,

een goede aflossing van de wacht blijft altijd van kracht! ■

BRONNEN• Landelijke Vereniging van Operatieassistenten (2009). Richtlijn onbe-

doeld achterblijven operatiemateriaal, te downloaden via old.cbo.nl.

• Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie & Nederlandse Vereniging

voor Heelkunde (2011). Richtlijn het peroperatieve traject, te downloaden

via www.anesthesiologie.nl.

• Wal, G. van der (2008). Standaardisatie onmisbaar voor risicoverminde-

ring in operatief proces, te downloaden via www.igz.nl.

• Werkgroep Infectie Preventie (2011). WIP-richtlijn postoperatieve wondin-

fecties, te downloaden via www.rivm.nl.

• Werkgroep Infectie Preventie (2014). WIP-richtlijn luchtbehandeling in

operatiekamer en opdekruimte in operatieafdeling klasse 1, www.rivm.nl .

• World Health Organization (2009). WHO guidelines for safe surgery 2009,

te downloaden via www.ncbi.nlm.nih.gov.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

100

Voor invoering van de checklijst N=37

Na invoering van de checklijst N=22

Percentage overgedragen criteria voor en na invoering van de checklist.

Het LangeLand Ziekenhuis is een basis ziekenhuis voor Zoetermeer en omgeving met 24 uur acute zorg.

Voor de afdeling OK (5 operatiekamers, recovery en holding) zijn wij op zoek naar een enthousiaste:

Inlichtingen over deze functie worden gegeven door de heer J. Hagenaar (Zorgmanager OK complex) telefoonnummer 079-3464302. Eerst een dag(deel) meelopen behoort tot de mogelijkheden! Of kijk op www.langeland.nl.

ANESTHESIE MEDEWERKER 24-36 uur

Voor baby’tjes in Afrika betekent een waterhoofd vaak een doodvonnis ...

VOOR KINDERENMET EEN HANDICAP

Draag bij aan een eerlijke start voor ieder kind! Geef via child-help.nl

Uw steun en een operatie redden levens.



onder operatieassistenten

In de rubriek Onder Operatieassistenten deelt een collega-operatieassistent iets per-soonlijks over zijn of haar werk en vak. Een ontboezeming, anek-dote, overpeinzing, ervaring. Al-les mag, de vorm maakt niet uit. In deze aflevering Gerianne van der Rijdt, operatieassistent bij ziekenhuis Bernhoven in Uden. Ze draagt het stokje over aan Bianca Bexkens, werkzaam in het St. Anna Ziekenhuis in Geldrop.

HET ROER GAAT OM!Als tiener wist ik het zeker: ik wilde operatieassistent worden. De combinatie

van zorg, teamwork, actie en bloed sprak mij erg aan. Na een omweg kwam ik

uiteindelijk op 21-jarige leeftijd op die OK terecht. Hoewel ik puur op gevoel

voor het vak gekozen had, bleek het mij ook echt op het lijf geschreven. Bijna

twee decennia later voer ik mijn werk nog steeds met veel passie uit. Vooral

het begeleiden van leerlingen vind ik een afwisselende en uitdagende taak,

waarvoor ik ook zelf zo allround mogelijk probeer te blijven.

De laatste jaren begon er toch wat onrust te komen: ik wilde meer uitdaging,

maar hoe? Binnen het OK-complex lagen er voor mij geen nieuwe mogelijkhe-

den, en wat kun je nu verder met een diploma operatieassistent? Zomaar een

andere studie gaan volgen, terwijl je drie opgroeiende kinderen hebt, vond

ik ook vrij rigoureus.

ZORGPAAREen halfjaar geleden kwam er iets op mijn pad, en op dat van

mijn man. In onze woonplaats wordt een appartementencom-

plex gebouwd waar een groep mensen met een lichte verstan-

delijke beperking komt te wonen. Ik had in de lokale krant een

advertentie zien staan waarin de stichting op zoek was naar

een zorgondernemer die de totale zorg op zich zou nemen.

En daar kwam mijn andere passie om de hoek kijken. Al voor-

dat ik de OK op kwam werkte ik om het weekend op zaterdag-

middagen als vrijwilliger met mensen met een verstandelijke

beperking. Ondanks studie, samenwonen en kinderen krijgen

heb ik deze ‘baan’ steeds aangehouden. Ik roep zelfs al lange

tijd dat ik graag een zorgboerderij zou willen runnen. Na een

paar weken twijfelen namen we de stap en gingen we als aspi-

rant-zorgpaar aan de slag met ondernemingsplan, onderzoe-

ken, psychologische tests, assessment en studie. Met als resul-

taat dat we nu officieel als zorgpaar aan de slag gaan!

DUBBEL GEVOELDeze droom houdt ook in dat ik mijn baan moet opzeggen.

Dat is nooit de intentie geweest van mijn behoefte ‘iets erbij

te doen’. Nooit meer steriel staan, nooit meer uit bed gebeld worden voor

een spoed-OK, nooit meer overuren maken waardoor je in vakanties vaak vrij

kunt zijn, nooit meer als team voor een gezellige dag zorgen en daarbij na-

tuurlijk ook kwalitatieve goede zorg leveren!

Gelukkig moet het complex nog gebouwd worden en zal ik nog ruim ander-

half jaar op de OK rondlopen. Langzaamaan zal het misschien wennen dat ik

de OK ga verlaten, maar dat zal wel met een dubbel gevoel zijn.

Of we helemaal kunnen overzien waaraan we gaan beginnen? Ik weet zeker

van niet. Maar zeventien jaar geleden ben ik ook puur op gevoel op de OK te-

rechtgekomen, en dat heeft me heel mooie herinneringen en levenslessen ge-

bracht. Sommige kansen krijg je maar één keer, en deze sprong ga ik wagen …

Lieve oud- en huidige collega’s uit Bernhoven: bedankt voor alle leerzame momenten, en

vooral voor de gezellige jaren!


Hoogwaardigheid in moderne cementeringstechniek

De snelle en eenvoudige weg naar optimaal botcement

Bewezen PALACOS® R+G ready-to-mix voor standaard primaire gewrichtsvervangende ingrepen

Veilige en contactvrije hantering van de cementbestanddelen

Tijdsbesparend mengen

PA

LACOS ®

PALACOS ®

DE G

OU

DEN STANDAARD

www.heraeus-medical.com

1505_4335_AZ_PALACOS_Produkt_OK_Operationeel_215x285_NL.indd 1 06.05.15 10:40OKO0116.indd 32OKO0116.indd 32 3/14/16 9:59 AM3/14/16 9:59 AM

ONZE OK MEEKIJKEN OP DE OK’S VAN HET ISALA … 01-2016.pdf · The TotalShield™ Surgical Helmet...

Documents

Transcript of ONZE OK MEEKIJKEN OP DE OK’S VAN HET ISALA … 01-2016.pdf · The TotalShield™ Surgical Helmet...