Ontwerpen we nog wel fietsvriendelijk?

Jan Ploeger

André Pettinga

Utrecht, Delft 16 juni 2015

1993: Tekenen voor de fiets

2006: Ontwerpwijzer

Uit: Verkeerskunde maart 2015

Zo had de architect het bedacht

Serieuze signalen

• Fietsberaad: 60% ernstig gewonden onder fietsers is slachtoffer van een enkelvoudig ongeval. De helft heeft aan infrastructuur gerelateerde factoren als (mede)oorzaak.

• CBS: Het aantal ernstig gewonde fietsers neemt toe.

• SWOV: Gemeenten passen Ontwerpwijzer Fietsvoorzieningen onvoldoende toe.

• SWOV: Ruim 80% ernstig gewonden betrokken bij ongeval zonder motorvoertuig.

Bron: factsheet SWOV (2013)

Fietsberaad heeft paaltjes nu als eerste aangepakt. Fietsstroken volgen

Wat is ook al weer fietsvriendelijke infrastructuur?

Gebruiksvriendelijk volgens ergonomie

• De eindgebruiker staat centraal bij een product of oplossing.

• Wanneer de gebruiker zijn doelen effectief, efficiënt en naar tevredenheid behaalt is een concept geslaagd.

bron: Wikipedia

Drie belangrijke principes

1. Verdiep je in het fietser-fiets-weg systeem (analoog mens-voertuig-weg)

2. Welke ontwerpeisen stelt de gebruiker?

3. Optimaliseer het ontwerp naar een goed evenwicht tussen functie – vorm - gebruik

Vijf hoofdeisen fietsinfrastructuur

Samenhangend: vormt een samenhangend geheel en sluit aan op alle herkomsten en bestemmingen van fietsers.

Direct: biedt de fietser een zo direct mogelijke route (omrijden blijft tot het minimum beperkt).

Aantrekkelijk: is zodanig vormgegeven en in de omgeving ingepast dat fietsen aantrekkelijk is.

Veilig: waarborgt de verkeersveiligheid van fietsers en overige weggebruikers.

Comfortabel: maakt een vlotte en comfortabele doorstroming van het fietsverkeer mogelijk.

Fiets-Fietser-Weg systeem

Gloednieuwe Zoeff route

Fiets-Fietser-Weg systeem

De fiets wordt door spierkracht aangedreven.

• is instabiel.

• heeft geen kreukelzone.

• heeft nauwelijks vering.

Fietsers rijden in de open lucht.

• zijn sociale wezens.

• zijn geen machine.

De fiets wordt door spierkracht aangedreven.

De fiets is instabiel

De fiets is instabiel.

De fiets heeft geen kreukelzone of de noodzaak vergevingsgezind

ontwerpen

Auto’s wijken naar rechts uit

Schijnveiligheid

De fiets heeft nauwelijks vering. Slecht ontwerp leidt tot slecht beheer.

En het kan zo mooi worden

De fietser rijdt in de open lucht.

Maar fiets is altijd cabrio

Fietsers zijn sociale wezens.

De mens (dus ook de fietser) is geen machine.

• complexiteit

Rotonde was er om complexiteit te verminderen

bus heeft voorrang

Eenvoud/ overzichtelijk

Een aantal speciale onderwerpen

• Het dwarsprofiel en vetergang

• De snorfiets

• Het lengteprofiel: bogen en zichtlengte

• Het éénzijdige, in twee richtingen bereden fietspad

• medegebruik

Het Ontwerpprofiel

Vetergang Bij lage snelheid grote uitwijkingen

Publicatie in verkeerskunde november 1978 Gestolde kennis

De snorfiets

- Mag 1,00 m breed zijn - Mag ook op het fietspad - Snelheid 25 km/h

Bogen en zichtlengte

Zichtlengte, wat gebeurd er om de hoek?

In twee richtingen bereden fietspad

medegebruik

• Skater, gehandicapten, duofiets, riksja

Vorm-functie-gebruik

Complexiteit taak uitvoering: de mens als uitgangspunt

Raamweg gelukkig nog goed gekomen

Fietsgedrag pas bespreekbaar als ontwerp op orde is.

Fietsfile Maliebaan

Vorm, functie en gebruik in evenwicht

Fietssnelweg

@janploeger @Cyclemotions

Mail: j.ploeger@pzh.nl andre@cyclemotions.nl